Me rastin e 25 vjetorit)/
Nga Harry Bajraktari/
Sivjet po përkujtohet 25 vjetori i Pajtimit të Gjaqeve në Kosovë, tek shqiptarët e Amerikës dhe tek atanë Evropë.Ishte kjo një ngjarje historike që motiv e qëllim kishte homogjenizimin e popullit shqiptar, kudo që jetonte, përballë politikës agresive hegjemoniste serbe.Pra, ishte koha kur shqiptarët duhej të flisnin me njëzë dhe me një gjuhë.
Anton Çetta, i njohur si profesor universiteti, studijues dhe mbledhës i folklorit, punëtor shkencor i Institutit Albanologjik në Prishtinë, njohës i mirë i traditave dhe kodeve zakonore të shqiptarëve, me iniciativën e një grupi të rinjësh të Dukagjinit, respektivisht të Lumbardhit të Deçanit, formuan Lëvizjen e Pajtimit të Gjaqeve në Kosovë. Anton Çetta ishte figura kryesore që i printe këtij aksioni së bashku me një grup intelektualësh që gëzonte autoritet tek popullata në Kosovë: akademik Mark Krasniqi, Zekeria Cana, Ramiz Këlmendi, Azem Shkreli, Dom Lush Gjergji, Kajtaz Rrecaj e të tjerë. Në këto tubime të shumta të organizuara në Kosovë dhe diasporë kishte shumë emocione, lot e gëzim, ku populli i shprehte dhe i përjetonte në mënyra të ndryshme.Tubimet e tilla mbaheshin në hapësira të hapura për shkak të masës që i ndiqte ato.Është i njohur tubimi tek Verrat e Llukës që tuboi një gjysmëmilioni shqiptarë nga të gjitha trevat tona.Ky konsiderohet manifestimi më i madh që u mbajt ndonjëherë në historinë e hershme dhe të vonshme në Kosovë. Ishte një homogjenitet i paparë dhe kishte domethënien e bashkimit që shihej aq qartë nga kjo lëvizje masive e njerëzve nga një trevë në një tjetër.
Profesor Anton Çetta, me bashkëpunëtorët e tij, pasi kishte pajtuar shumë familje të gjaksuara në Kosovë, kishte vazhduar pajtimin tek shqiptarët në Gjermani dhe Zvicër, ku gjaqet ose ishin bërë aty, ose ishin bartur nga trevat e tyre në ato vende.
Me iniciativën e Shoqatës” Shpresa” në SHBA, në kryetë se cilës ndodhej Besim Malota me disa bashkatdhetarë, një grup intelektualësh i pajtimit të gjaqeven ga Kosova erdhi në New York. Grupi i intelektualëve, aposi u quajtën ndryshe nga shqiptarët e Amerikës “Krushqit e Pajtimit” përbëhej nga profesor Anton Çetta, akademik Mark Krasniqi, shkrimtarët Ramiz Këlmendi, AzemShkreli, Dr. AgimVinca, historiani Dr. Zekeria Cana, avokatët Bajram e Nekibe Këlmendi, mjeku Mustafë Ademaj, ish delegati i Kuvendit të Kosovës Riza Lluka, imami i xhamisë së Bubavecit, mulla Xhevat Kryeziu, Adem Beqiri e Mustafë Radoniqi, kryetari i Shoqatës Bamirëse ” Nënë Tereze” të Zagrebit, Siman Kuzhninietj. Ky grup intelektualësh i pajtimit të gjaqeve u prit në mënyrë tejet të përzemërt nga shqiptaro-amerikanët në New York e Detroit, edhe për faktin se vinin nga Kosova e trazuar.
Një ditë, derisa këta intelektualë po bënin pajtimin e gjaqeve në New York, unë me babain tim Metë Bajraktarin, organizuam një pritje solemne në shtëpinë tonë në Armonk, Westchester, ku për ta shtruam një darkë miqësore në të cilën merrnin pjesë rreth 100 veta në mesin e tyre edhe disa amerikanë. Në këtë darkë, e cila kaloi në shenjë të një uniteti të komunitetit tonë, folën Anton Çetta, Mark Krasniqi, unë e Mon Bajraktari, Bajram Këlmendi, Dr. Zekeria Cana etj. Ishte kjo koha që kërkonte bashkim në mesnesh, këtu në SHBA dhe atje në trojet tona etnike dhe kudo tjetër ku jetonin e vepronin shqiptarët në botë.Pra, para nesh ishte një pjesë e historisë.
Duke folur në këtë darkë solemne intelektuali, studijuesi dhe mbledhësi i folklorit zoti Anton Çetta, përkujtoi se familjet shqiptare duhet të ndjekin rrugën paqësore, t’i lënë prapa konfliktet, ngatërresat dhe të kultivojnë traditat tona të respektit, dashurinë dhe mirëkuptimin. Në këtë takim solemn folie dhe akademiku Mark Krasniqi, njohës i mirë i etnografisë, kulturës materiale e shpirtërore të shqiptarëve, që aksionin e pajtimit të gjaqeve e vlerësoi si akt tejet të rëndësishëm historik.Në këtë pritje folën edhe Mon Bajraktari Dr. Zekeria Cana, unë (Harry Bajraktari) dhe disa të të tjerë të grupit të pajtimeve të gjaqeve.Isha tejet i gëzueshëm, plot emocion edhe ndonjëherë i papërmbajtur që në shtëpinë time aq larg gjeografisë së Kosovës, u thanë gjithë ato fjalë përmbajtësore për popullintonë që patinjë fat jo të mirë nga popujt e tjerë të Ballkanit.
Në këtë kohë në New York po qëndronte edhe një grup i gazetarëve të Radio Televizionit të Prishtinës (Jusuf Ferizi, Ali Alaj, Lekë Musolli, Selim Arifi dhe linguisti Dr. Skender Gashi) ku merrte pjesë në një grevë urie pranë Kombeve të Bashkuara për të kundërshtuar mbylljen e të gjitha mediave elektronike dhe të shkruara në Kosovë nga regjimi serb. Në pritje ishin edhe këta gazetarë.
Pajtuesit, në krye me Anton Çettën, gjatë qëndrimit 20 ditëshnë SHBA pajtuan 12 gjaqe, 2 plagosje dhe 28 individë të ngatërruar për raste të ndryshme.
Nga kygrup sot nuk jetojnë: Anton Çetta, Bajram e Nekibe Këlmendi, Mon Bajraktari, Azem Shkreli, Riza Lluka, Dr. Zekeria Cana dhe babai im, mikpritës i këtij grupi të pajtimit të gjaqeve. Nuk jeton dhe gazetari Jusuf Ferizi.
Bajram Këlmendi, avokat i njohur në Kosovë, natën mes 24 e 25 Marsit të vitit 1999, bashkë me dy djemtë, u nxor dhunshëm nga shtëpia e tij në Prishtinë nga paramilitarët serbë, dhe u masakruan mizorisht afër një stacioni të karburanteve në mes të Prishtinës dhe Fushë- Kosovës.
*Autori është veprimtar dhe biznesmen i njohur i komunitetit shqiptaro- amerikan dhe themelues i gazetës Illyria në New York.
Foto: Nga e majta; AzemShkreli(ulur) Metë Bajraktari (nëkëmbë), avokati Bajram Këlmendi (ulur), Akademik Mark Krasniqi, duke folur, Mon Bajraktari me plis dhe Anton Çetta, kryesues i pajtimit të gjaqeve.
KULLA EME NUK ASHT E VETME
Nga Atjon V. Zhiti/ Tash u bane shum net e dit që jam largue prej asaj shpie e atij vendi në gjueti të diçkaje ma t’madhe, që dhe me ma shujtë mninë që kisha kundrejt kullanëve të mi andej nga Bjeshkët e Epërme t’Kombit tem. Shka m’bante inatçor me vedin e me t’tjerët ishte arsyja se t’tanë ne knaqeshim me lirinë tonë vetore, lirinë e t’dashtunve ton e të gjanave që kishim mbledh ndër mote, knaqeshim nga çka shisnim n‘pazar e çka blenim e ma vonë, n’saj t’ksaj gjaje, nxuna se na kena qindra mijra të drejta mbi kët dhé shekullnor, por sa ma shumë terre t‘dillit shkonin, siç thoshte gjyshi em për eklipset, aq ma shumë bindesha se ne nuk e meritojmë këtë tokë njikshtu. Ndërkohe, kur kam mujt me rafigurue kombin tem, mendoj për kët popullnajë, e cila respekton veç nj’ata që dijnë me i fut veç frigën atyne me kamzhig dhe gjaja ma e dhimbshme që arrij me kqyr edhe sot, asht fakti se te ne mbizotnon një farë anarkijet, pasi ne i privojmë vedit konceptin e nji bashkësije të nalt interesash e idealesh t’përbashkta, pasi n’shpirtin tonë mbizotnojnë ndjenja rivaliteti t’theksueme nga krenarija e pamvarsisë vetanake e jo t‘përbashkët. Krijimi i një vetëdije e të tanve na mungon dhe sot e ksaj dite. Ky dhé mujt me ba ma shumë, po kurrë s’kena dit me e frymzue e me shfrytzue.
Ati em asht kan i nxanun dhe n’voglin teme m’shoqërojshin librat n’veçanti, kur kullotja bagtine, edhe pse jo fort t’përhapun kto tekste, po prapë kishin vlerën e tyne e për ma tepër ishin ken libra t’gjyshit e para tij t‘babës s’madh. Kto libra për ma s‘shumti ishin tekste t‘vjetra t‘para lufte e kta autorë kishin gdhi jetën para ardhjes së Naltmadhnisë. Tue studiue, kuptova që kishin t’tana tiparet e analizës antropoligjike, etnologjike e politike. Falë ktyne lëçitjeve, dija eme për kombin tem u shtue tej mase, si fmij i vocër un nuk e kuptojsha shumë mirë çka ishte feja e Zoti, pasi dhe baba m’thoshte t‘mos flisja me shokët e mi, nëse nuk dishroja që ay t’përfundonte si mos ma keq, por ma vonë, kur i kisha mbush dy dekada jet, kur i famshmi Mur i Berlinit ra e ne ringritëm murin rrëxuem që rrethonte kullën tone, kisha mundësi me fol e me studjue gjana shumë e më shumë t‘bujtme edhe për kët arsye shkova kjamet larg.
Në kto tekste t’lartpërmenduna, kur flitej për kulturën e Shqypnisë në qerthulllin e realitetit të asokohshëm, nuk lihej pa u përmendun skamja, vorfnija, konfliktet, pasigurija e rendit publik, ama viheshin n’pah gjana shumë t’mdhaja siç kje dhe asht me ba lëshime në besim, sidomos në besimin e tjetrit, që sot e quejnë toleranca fetare, që ne sot gabimisht e me mllef e ngatrrojmë me mënjanësinë, me indiferencën: “duke udhtue nëpër Shqypni, u binda se me tri fetë e veta e me tri kleret që bashkjetojnë, asht vendi ma me harmoni që mund t’përfytyrohet”, do shkruente prifti italian Gjakinto Amati në ditarin e tij.
Bashkëkombsit tanë janë luftëtarë krenarë prej natyre, por jo shumë puntuer, kena për zemër nderin tonë e t’armve tona dhe me krijue elegji mbi kto sende asht bukur mirë dhe joshse. Luftësia te na asht nji gjendje e vazhdimtë e shoqnisë, rrallherë asht edhe e rritun prej ndamjes fetare, ndërsa ndisa raste t’tjera nga shpirti, gjaku dhe ligji i malit. Krijuesi, kur po endej mbi tokën që kishte ba me duert e veta, nuk arriti me njoftë asnji prej trojeve që kishte krijue, sepse kaq shumë kishte ndërhye dora e njeriut e kur mbërriti n’Shqypni ma n’ fund, mujti me thane: “Përnjimend e kremte, vendi i parë që rinjoh, ka ngel njashtu siç e kisha krijue”, kjo lloj gjendje nuk m‘ban shumë krenar… At’here n’ket gjendje shtazore dishroj t‘kallzoj ma shum per kullanët e mi. Jeta e malcorit asht gati homerike, u shmanget punvet t‘randa me shum zell dhe dishron ma shumë nje jetë bariu, tue drejtue bagtinë n‘kullota, siç banin herojt antikë grekë. Ama ne si n‘Gegni e si n‘ Toskni kena nji identitet kombtar tonin, boll t’shperndamun mirë, anipse anejna ka nji fare t‘keqe helenike dhe s’mungon ndikimi si ajo e shkjaut, por Shqiptari, kjoft i krishten a musliman, nuk ban shumë pyetje fetare, po përmblidhet fort tek gjuha e kombsija e vet, ne ndër mote kemi dit t‘rrojmë dhe e shpëtueme trashgimnin tonë gjenetike nga përvetsimet e asgjasimet. Mendoj se edhe si shoqni jemi mjaftueshëm interesant, po t’përsiatësh që mbas prishjes s’administrates otomane, roli i fiseve/tribuve ka ken diçka shumë pozitive, “regjimi” patriarkal nuk duhet me u konsiderue nji stad inferior i qytetnimit, por për me kenë objektiv, bashkue degjenerimeve, shpalohen koncepte morale shum t’nalta, nji mënyre origjinale me pa jeten, nji organizim shoqnor dhe ekonomik, nji poezi me vlera te pakontestueshme, sado që mundet me u dukë antitez e progresit. Duhet me iu kthye virtuteve, se krahas kulturës intelektuale, ka dhe nji kulturë morale, e domosdoshme, ku na, shqiptarët, jemi shum ma t’fortë, ishim, deshta me thanë, prandaj ia vlen kushtrimi me i ringjallë vlerat e shekujve. Virtutet duen gjindje t’virtutshme. Dhe para se me ba botën përqark e ma përtej, duhet me ba vedin dhe bota asht e bame vetvetiu…
ATJON ZHITI RIVJEN NDRYSHE
Ne Foto: Atjon V. Zhiti/
Mbase një befasi për miqtë e Atjon Zhitit, për lexuesit e tij që janë shtuar, duke kaluar dhe të 16 000 vetët në rrjetin elektronik, duke zbulua kështu atë që dinte të jepte mirësi të sinqertë, ide rinore, shpresë si vetë brezi i tij i ri, që ëndërronte ashtu si për veten edhe për vendin. Shkrimi KULLA EME NUK ASHT E VETME, i gjetur në “dorëshkrimet” e pakta të Atjon Zhitit, pra në “një cep” të kompjuterit të tij, mes “letrave” të shumta që shkëmbente gjithandej. Është më i veçanti, i ngjan një legjende dhe një metafore bashkëkohore njëkohësisht, ese dhe tregim, monolog dhe përsiatje, çast dhe kohësí dhe ka trillin e gjuhës, është shkruar në gegërisht dhe zbulojmë se donte ta nxirrte në gazetën e lektronike që porsa kishte themeluar vetë “Mesi Radikal¨, ku gjithçka e kishte bëre gati me zellin e një të riu, kishte bërë apel, kërkonte shkrime të pabotuara dhe besonte në pergjigjet. Për parabolën e tij në gegërisht, që të ndjehej më e besueshme, autori kishte zgjedhur si emër letrar Dardan Shkreli, ku kishte shtuar se ai “është duke përfunduar doktoraturën në ‘Near East University’ në Qipro për semiotikën interpretative.” Një dëshirë sigurisht, një ndjellje për ndokënd që ndërrmerrte këtë hap. Dardaninë Atjoni e donte, kishte vajtuar atje e kishte shok e miq, jo vetëm moshatarë studentë, por dhe poetin Ali Podrimja e gazetarin Smajl Smaka e shkrimtarin profesor Agim Vinca, etj, apo ish Presidentin Fatmir Sejdiu, kështu i dukej. Atjonin e tërhiqte gegërishtja, por që ta përdorte si duhej, i duhej vepra e Martin Camaj, pervetësimi i saj, kështu i thoshte të atit, se “ai është fare fare prane letrarishtes”, duke e parë si pasuri, jo vetëm gjuhësore, etj, etj.
Por mbërriti 20 dhjetori, Atjoni kishte ardhur në Tiranë për pushimet e fundvitit nga Milanoja, ku studionte për filozofi, viti II. Pas një feste, që zgjati përtej mesnatës, teksa dolën nëpër Tiranë në grupe, djem e vajza bashkë dhe erdhi çasti të ndaheshin, Atjonin së fundmi e merr në motorin e vet një bashkëmoshatar, S.M. 19 vjeç dhe ai. Ku do të shkonin? Thanë se u nisën për në Durrës për të parë agimin mbi det. Motori e tejkalon shqetësueshëm shpejtësinë e 150 km/në orë, saktësojnë ekspertët më pas dhe perplaset me njërin nga blloqet e mëdha të betonit, të nxjerrë skiç në mesin e autostradës që po riparohej dhe sinjalistika ishte pa ndiçimin e duhur a mungonte fare dhe fati zi, ai që e ngiste motorin humbet drejtpeshimin, (ishte rrëzuar dhe herë të tjera, thonë ata që e njohin) dhe ndodhi rënia tragjike. Atjoni bie në terrin e gjithmonte. Na vrasin shokët, do të kishte në titull të nesërmen njëra nga gazetat e shumta, që e dhanë lajmin e kobshëm… E tani shpirti i Atjonit në qiell, mbase na sheh, ç’bëjmë e ç’themi e sa të drejtë jemi e sa të përgjegjshëm për fajet, qofshin dhe pa dashje… e mbase mirëpret dhe botimin e parabolës “Kulla ime nuk asht e vetme”, ku mbart dhe nga ëndrra e tij dhe e kolektivitetit, pavarësisht se është shkruar në Milano, aty nga korriku 2014. Dashuria moderne e Atjonit për vendin shkon dhe më në thellësi të kohërave, ku nisin rrënjët e traditave, atje ku doli dhe Kanuni madhështor dhe egërshan, origjinal dhe zotërues. Ndërkaq autori kërkon që vendi ynë të jetë sa më europian, por po aq dhe vetvete, në identitet me virtytet e rralla e të lashta. Kjo ese e veçantë, letraro-historike i shpalos këto dëshira, sado pak, por nuk dimë nëse autori do të donte ta rimerrte ndër duar për të shtuar a hequr siç ndodh me këdo që shkruan. Janë duart tona që e marrin tani dhe në nderim të tij e të ëndrrës dhe dashurisë së tij, si një vazhdim i bisedës me të, me gjithë të rinjtë e brezit të tij, që duan dhe meritojnë një jetë më të bukur, në një vend me rrugë normale pa terr dhe pengesa, pa absurdin tragjik, që të rendin drejt agimit, atje ku Atjoni po i pret…
Përgatiti: V.
Sheshelj i vë flakën flamurit kroat
BEOGRAD, 1 prill– Ultranacionalisti serb Vojislav Sheshelj, për të cilin ICTY-ja (Gjykata Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë) ka dhënë këtë të hënë një urdhër arresti, shfaqi përsëri sot ”talentin” e tij për të provokuar duke i vënë zjarrin në publik flamurit kroat.
Sheshelj i vuri flakën flamurit kroat në sheshin para Pallatit të Drejtësisë duke thënë se bëhej fjalë për përgjigjen ndaj autoriteteve të Zagrebit, të cilët u kënaqën me vendimin e Gjykatës Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë (ICTY) kur urdhëruan kthimin e tij në njësinë e paraburgimit.
”Është e kotë t’u përgjigjem drejtuesve kroatë pasi ata nuk duan të dëgjojnë. Prandaj vendosa t’u jap një mesazh më të kuptueshëm. Do t’i vë flakën para jush, flamurit ustash kroat”, tha Sheshelj para dhjetëra mbështetësve, para se të vepronte.
Regjimi ustash kroat ishte aleat me nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Vojislav Sheshelj, 60 vjeç, u lirua me kusht në nëntor nga ICTY-ja pa asnjë kufizim.
Beogradi tha se po priste një lajmërim zyrtar nga ana e ICTY-së para se të vendoste për fatin e Shesheljit
Vdes në New York Cynthia, ish-bashkëshortja e John Lennonit
NJU JORK, 1 prill /– Cynthia Lennon, bashkëshortja e këngëtarit të ”Beatles”-ave, John Lennon, nga viti 1962 deri më 1968-ën, vdiq në moshën 75-vjeçare në Majorka të Spanjës, njoftoi sot djali i tyre Julian Lennon në faqen e tij të internetit.
”Cynthia Lennon ndërroi jetë në shtëpinë e saj në Majorka, Spanjë, pas një beteje të shkurtër, por kurajoze kundër kancerit. Djali i saj, Julian Lennon ishte krah nënës”, shkruhet në faqen julianlennon.com, pa specifikuar datën e vdekjes./