Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

“Besa the Promise” Premiere in NYC on October 6

by

Dear Friends,/
On behalf of the Eye Contact Foundation, and the Albanian Film Festival committee, it is an honor to invite you to the Manhattan premiere of our internationally acclaimed and award-winning documentary, “BESA: The Promise.” The screening will be held on October 6th, 2014, 7:30 pm at the SVA Theatre, 333 West 23rd Street, New York, NY 10011.
This compelling documentary reveals the little known history of how Albanians, a majority of whom were Muslims, risked their lives sheltering Jews during WWII, by following the ancient moral code of besa (a promise). We believe New York City is a perfect venue. New York is home to the largest Albanian and Jewish communities in the world outside of Albania and Israel. Indeed, there is nowhere better on earth than New York City to tell the story of how Albanians saved Jews from the Nazis during the Holocaust period.
More than seven years in the making, and against the backdrop of music by renowned composer Philip Glass, “BESA: The Promise” presents a powerful human story that bridges generations and religions.
We would be delighted for you to participate in this special screening of “BESA: The Promise.” We expect approximately 500 people to attend the screening. The evening will include a Q&A discussion with the audience.
I hope to see each of you at this exciting event.

Sincerely,

Majlinda Myrto
Executive Director
The Eye Contact Foundation
majlindamyrto@hotmail.com
http://besathepromise.com/thefilm.html

Pope Francis hails Albania as model of religious harmony in attack on religious extremism

by

In what was interpreted as a reference to savagery of Isil in Iraq and Syria Pontiff says former Communist country is example to the the world./
By Nick Squires, Tirana/
Pope Francis condemned the “distortion and manipulation” of religious belief by extremists during a one-day visit to Albania in which he held up the tiny Balkan nation as a model of religious harmony.
In what was interpreted as a reference to the savage rule of Isil in Iraq and Syria and the sectarian violence sweeping other parts of the Muslim world, the 77-year-old pontiff said on Sunday that nobody should use God as a “shield” with which to justify “acts of violence and oppression”.
On his first European trip outside Italy, and his first to a Muslim-majority country, the Pope said that “authentic religious spirit is being perverted” in many parts of the world and that “religious differences are being distorted and manipulated.”
That had led to “conflict and violence”, said the leader of the Roman Catholic Church, who recently gave his conditional approval to US air strikes against Isil extremists.
The Vatican said the Pope had chosen to visit relatively obscure Albania because he wanted to highlight the harmony between Christians and Muslims at a time when terrorist groups are twisting religious beliefs and butchering innocent people.
It was also a reflection of his desire to reach out to the neglected “peripheries” of the world, one of the constant themes of his papacy so far.
The Pope has expressed deep concern that Christian communities which have existed in the Middle East for 2,000 years are in danger of being snuffed out forever.
An estimated 250,000 people lined the streets of Tirana, the Albanian capital, as the Pope was driven into the city after a short flight across the Adriatic from Rome.
During a speech in the presidential palace, he contrasted religious intolerance in other parts of the world with the example of Albania, a country of three million people where around 60 per cent are Muslim, 15 per cent Catholic and the rest Christian Orthodox.
“There is a rather beautiful characteristic of Albania, one which gives me great joy: I am referring to the peaceful coexistence and collaboration that exists among followers of different religions,” the Pope said during the first address of his one-day trip to the Balkan nation, where religion was suppressed for decades under the dictator Enver Hoxha.
“The climate of respect and mutual trust between Catholics, Orthodox and Muslims is a precious gift to the country,” he said.
As the Pope was driven through Tirana in a white, open-topped Pope-mobile, crowds cheered and waved Albania’s flag – a double-headed eagle on a blood-red background.
Elderly men wearing fez-like white felt hats stood next to women in traditional, embroidered costumes, as Catholics who had travelled from neighbouring Macedonia, Kosovo and Montenegro waved their national flags.
Encapsulating the Pope’s message of religious tolerance, one man held up a placard which read “I love the Bible and Koran because I am Albanian.”
Albania, which Hoxha declared the world’s first atheist state in 1967, had emerged from the dark years of dictatorship and re-embraced religious belief, rebuilding churches and mosques that had been destroyed by the Communist regime, the Argentinean Pope said.
Albania offered “an inspiring example” to countries torn apart by sectarian violence and religious hatred.
Referring to the country as “the Land of the Eagles”, he said Albania had suffered greatly under Hoxha’s regime, when hundreds of Catholic priests and Muslim imams were persecuted.
The broad Martyrs of the Nation boulevard down which the Pope travelled was hung with giant photographs of 40 Catholic bishops, priests and seminarians who were murdered by the Stalinist regime or died from torture and mistreatment in labour camps.
More than 1,800 Catholic and Orthodox churches were destroyed or turned into warehouses, cinemas and dance halls under Hoxha’s paranoid, four decade-long rule.
During a visit to Tirana’s St Paul’s Cathedral, the Pope wept when he heard the testimony a priest, 84-year-old Ernesto Troshani, who for 28 years was imprisoned, tortured and subjected to forced labour after refusing to speak out against the Catholic Church.
The Pope, visibly moved by his account, wept and held the priest in a long embrace.
“Today I touched the martyrs,” the pontiff said, adding that he had been “shocked” to read of the extent of the Communist regime’s persecution of religion.
The Pope celebrated Mass in a large square named after Mother Theresa, one of Albania’s most revered national figures.
She worked for decades in the slums of Calcutta and was beatified by Pope John Paul II, putting her one step away from sainthood.
Pope Francis said he had once met the formidable nun, an ethnic Albanian born in Macedonia, at a synod of bishops in Rome in 1994. “I remember thinking, I’m glad she wasn’t my Mother Superior,” he joked with Albanian officials.
Security was tight for the visit, with snipers on rooftops, hundreds of police officers controlling the crowds and frequent bag checks.
But the Vatican played down warnings by the Iraqi ambassador to the Holy See that Isil might be plotting to kill the Pope after he spoke out about the abuses perpetrated by the extremist organisation.
There were “no particular reasons for concern” for the Pope’s security, said Father Federico Lombardi, the Vatican spokesman.
It was the fourth international trip of Francis’s papacy, after visits to Brazil, the Holy Land and South Korea. He is scheduled to visit Turkey in November.(Credit- The Telegraph)

Caption: Pope Francis waves to the crowd as he arrives at the Holy Mass in Tirana Photo: ARMANDO BABANI/EPA

Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, mbajti takimin në kolegjin Monroe të Nju Jorkut

by

Simsia : “Organizatorët dhe moderatorët takimit Adnan Memeti dhe Raimonda Moisiu, e prezantuan atë takim letrar me profesionalizëm duke treguar edhe njëherë vlerat e tyre të larta; me oratorinë e tyre, duke i bërë edhe një prezantim shoqatës nëpër vite që nga krijimi i saj”/
Nga Beqir Sina
BRONX NEW YORK : Mbrëmje e suksesshme, takim mbresëlënë e Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë (Sh.Sh.Sh.A), shkruan në faqen e tij të rrjetit social facebook shkrimtari i njohur në diasporë Pierre – Pandeli Simsia.
Ai shkruan se siç ishte njoftuar Kryesia e Sh.Sh.Sh.A. organizoi një audiencë me shkrimtarët, anëtarë të Shoqatës nën drejtimin e Presidentit të saj, poeti Adnan Memeti, Kryetarja Raimonda Moisiu, nënkryetarët Marjana Zeneli Bulku, Yllka Filipi, më 21 shtator, 2014 në Monroe College –King Hall, në, Bronx New York
Simbas Simsisë, i cili është vetë anëtarë i kryesisë së shoqatës së shkrimtarëve shqiptaro amerikanë, thuhet se takimi ishte i pari për nga lloji i vetë, jashtë monotonisë siç ndodh shpesh në aktivitete të tilla. Ishte një bashkbisedim i drejt për drejtë i shkrimtarëve me lexuesit, i cili u mirëprit dhe la mbresa të shkëlqyera tek pjesëmarrësit.
Në këtë takim thuhet se kishin ardhur në atë takim bashkëkombas nga Nju Jorku dhe shtetet përreth, New Jersey, Phiiladelfia, Connecticut, Masachutes, Boston…
Organizatorët dhe moderatorët e atij takimi Adnan Memeti dhe Raimonda Moisiu, e prezantuan atë takim letrar me profesionalizëm duke treguar edhe njëherë vlerat e tyre të larta; me oratorinë e tyre, duke i bërë edhe një prezantim shoqatës nëpër vite që nga krijimi i saj shkruan Simsia duke shtuar se” Është për t’u vlerësuar kjo nismë e tyre”.
Takimin mbresëlënë të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë , thotë ai na e nderuan me pjesëmarrjen e tyre edhe Prof. Haxhi Berisha dhe pedagogë të huaj që japin mësim në atë korpus universitar, si edhe bashkëkombas të tjerë nga fusha të ndryshme të artit dhe kulturës shqiptare që veprojnë në Sh.B.A… duke dhënë edhe mendime e tyre, të ndryshme, për një bahkëpunim me shoqatën në vitet e ardhshëme.
Në fund shkrimtari Pierre – Pandeli Simsia shkruan se takimi ishte mbresëlënës, mbasi u mblodhën simbas tij si një familje e madhe, e bukur shqiptare; dhe për këtë njerëzit e letrave dhe adhuruesit e librit në diasporë i mblodhi libri i i disa shkrimtarëve të njohur shqiptarë në diasporë .
Takimi është përcjellur edhe nga media shqiptare dhe amerikane; Televizioni: Kultura Shqiptare me prodencent, z. Adem Belliu dhe Televizioni lokal amerikan Bronx 12.
Në fund për pjesëmarrësit u shtrua një kokteil.

SHBA: Takimi 10 – vjetor Iniciativa Globale Clinton u hap në New York, me ndarjen e çmimeve Clinton Global Citizens Awards 2014

by

Presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, ka pranuar Çmimin për Promovim të Paqes”Clinton Global Citizens Awards 2014″ nga Iniciativa Globale Clinton/
Nga BEQIR SINA New York City/ NEW YORK CITY : Seth Meyers u bë pritëse e 8-të vjetorit e mbrëmjes së çmimit “Clinton Global Citizens Awards” ku nderuan me këtë rast Leonardo DiCaprio, themelues,i Fondacionit Leonardo DiCaprio; Atifete Jahjaga, Presidente e Republikës së Kosovës; Hayat Sindi, Themelues dhe CEO, Instituti I2; Dr Irwin Mark Jacobs, Themelues, Kryetar dhe CEO Emeritus, Qualcomm Incorporated; dhe Greg Asbed dhe Lucas Benitez, Co-themeluesit, Koalicioni i Punëtorëve Immokalee. Çmimet u ndanë me paraqitjet e tyre nga Madeleine Albright, Eva Longoria, Randy Jackson ndërsa preformoi me një shfaqje muzikore Aloe Blacc, Natalie Merchant, Jason Mraz, dhe të ftuar specialë Raining Jane, dhe The Roots
Darka vjetore në Sheraton Hotel – New York, është inisiativa e familjes Clinton ish- Presidentit Bill Clinton, ish-sekretarja amerikane e Shtetit, Hillary Rodham Clinton, dhe e bija e tyre Chelsea Clinton të cilët e nisën këtë Iniciativë 10 vjet më parë në atë që quhet Clinton Global Initiative (CGI) duke krijuar dy vjetë më pasë dhe takimin vjetor me ndarjen e çmimit “Clinton Global Citizens Awards”, organizuar nga gazetarin Seth Meyers, të NBC-së, programi “Natën vonë me Seth Meyers. ”
Çmimet, të cilat nderojnë individët e shquar duke ilustruar me plot shembuj shtetësinë globale nëpërmjet vizionit dhe lidershipit të tyre, të njohur për punën e tyre, u nderuan me motivacionet përkatëse :” Greg Asbed dhe Lucas Benitez për punën e tyre në emër të fermave në të gjithë Shtetet e Bashkuara, Leonardo DiCaprio për përkushtimin e tij për inisiativa për shkaqe mjedisore dhe përpjekjet e tij për ruajtjen e botës nga ndotjet e oqeaneve, Hayat Sindi për punën e saj për të inkurajuar inovacionin dhe sipërmarrjen në mesin e të rinjve në Lindjen e Mesme, Dr Irwin Mark Jacobs për të sjellë fuqinë transformuese të teknologjisë wireless për komunitetet duke u shërbyer globalisht, duke përfshirë zhvillimin aksesin e grave në teknologjinë wireless dhe fuqizimin e tyre ekonomik, dhe Presidenten e Republikës së Kosovës Atifete Jahjaga për të promovuar rolin e gruas udhëheqëse në pajtimin në rajon dhe ndërtimin e institucioneve politike dhe ekonomike të Kosovës për të fituar anëtarësimin në BE.
“Këta fitues të këtyre çmimeve përfaqësojnë disa nga udhëheqësit më vizionare në botë dhe mishërojnë çfarë do të thotë të jetë një qytetar i vërtetë në përfshirjen e tyre në Inisiativat globale,” tha presidenti Bill Klinton. Dhe, shtoi “Ato duke sjellë së bashku kan ngritë një komb, kan dhënë një zë për të mirën e popullsive të margjinalizuara, kan punuar për të mbrojtur mjedisin tonë të brishtë, për të pajisur brezin tonë të ardhshëm me aftësitë që ata kanë nevojë, që të ketë sukses, andaj edhe unë jam i inkurajuar nga përpjekjet e tyre dhe së bashku jemi optimistë për të ardhmen tonë kolektive. ”
Në veprimtari morën pjesë me një spektakël muzikorë Aloe Blacc, Natalie Merchant, Jason Mraz me të ftuarit të veçantë Raining Jane , Harlem Samba, Jeremy Ellis, The Roots. Kurse me paraqitjet e tyre në ndarjen e çmimeve erdhën në skenën e ndrjeve të çmimeve Clinton Global Citizens Awards,ish Sekretaria e Shtetit Madeleine Albright, aktoria Eva Longoria, ish- sportisti i All-Pro NFL Player dhe Kryetar dhe bashkëfinancues dhe themelues i Fondacionit, Nnamdi Asomugha Asomugha, President dhe CEO i World Wildlife Fund Carter, dhe Roberts e Randy Jackson, të cilët shërbyn si drejtor muzikë për ngjarjen.
Kësaj rradhe Clinton Global Citizens Awards thanë se kanë nderuar individë të shquar të shoqërisë civile, filantropinë, shërbimet publike dhe në sektorin privat që të ilustrojnë punën dhe veprën e tyre me shembuj në shtetësinë globale, nëpërmjet vizionit të tyre, udhëheqjen dhe ndikimin në trajtimin e sfidave globale. Që nga ndarja e çmimit të parë Clinton Global Citizens Awards në vitin 2007, fituesit e çmimit Clinton Global Citizen Awards përfshijë udhëheqësit e shquar të shteteve, shoqëria civile dhe në sektorin privat:
Udhëheqja në filantropi : Leonardo DiCaprio, Themeluesi, Fondacioni Leonardo DiCaprio
Leonardo DiCaprio mori çmimin Global Citizens Awards, së bashku me Jamie Foxx – Leonardo DiCaprio foli në skenë në marrjen e çmimit Clinton Global Citizens Awards, në mbërmjen e 8- vjetore të ndarjes së këtyre çmimeve mbajtur në Sheraton Times Square të dielën në mbrëmje (21 shtator) në qytetin e Nju Jorkut.
Aktori 39-vjeçar u bashkua në këtë ngjarje me Eva Longoria, Chelsea Clinton me prindërit e saj Hillary dhe Bill Clinton, Seth Meyers, Randy Jackson, Trudie Styler, RonanFarrow, Uma Thurman, dhe Miss New York Kira Kazantsev .

Lidershipi i Gruas në Shërbimin Publik : Atifete Jahjaga, Presidenti i Kosovës

Atifete Jahjaga është Presidenti i Republikës së Kosovës. Para se të vinte në këtë pozicion, Presidentja Jahjaga ishte zëvendës drejtore e përgjithshëme e Policisë së Kosovës. Ajo është diplomuar në Fakultetin Juridik në Universitetin e Prishtinës dhe ka ndjekur programet pasuniversitare në Universitetin e Leicester, Universiteti i Virxhinias, të George C. Marshall Center, dhe Akademisë Kombëtare të FBI-së. Që prej marrjes së detyrës, Presidentja Jahjaga, ka kontribuar në forcimin e institucioneve demokratike, normalizimin e marrëdhënieve me vendet fqinje, dhe duke ndryshuar imazhin e Kosovës jashtë vendit. Ajo është shumë aktive në promovimin e një programi të reformës evropiane dhe është e vendosur të luftojë korrupsionin dhe konsolidimin e sundimit të ligjit në Kosovë. Nën udhëheqjen e saj, fuqizimi i femrave në Kosovë ka përparuar. Ajo ka marrë një qëndrim të fortë për çështjen e viktimave të përdhunimit gjatë luftës, me një fokus në njohjen e statusit të tyre ligjor. Presidentja Jahjaga ka punuar shumë për të ndërtuar ura lidhëse mes komuniteteve të Kosovës, dhe ajo ka qenë shumë aktiv në dialogun ndërfetar mes komuniteteve të ndryshme fetare të Kosovës, duke e parë atë si një mënyrë për të luftuar radikalizimin dhe promovuar pajtimin.
Presidentja e Kosovës, Atifete Jahjaga, ka pranuar Çmimin për Promovim të Paqes nga Iniciativa Globale Clinton.Gjatë fjalës së saj në Nju Jork, presidentja ka falënderuar ish-presidentin e Shteteve të Bashkuara, Bill Clinton, për rolin e tij në përfundimin e luftës në Kosovë.
“Kosova – ajo Kosovë të cilën ju e çliruat dhe rindërtimin e së cilës e ndihmuat – do të vazhdojë të jetë një rrëfim i madh shprese”, ka thënë mes tjerash Jahjaga.
Presidenti Clinton, Sekretare Clinton,
Zonja dhe Zotërinj, të dashur miq,
Mirëmbrëma.
Sekretare Albright, ju faleminderit për këtë paraqitje të mrekullueshme. Jam thellësisht e prekur.
Është nder i madh të jesh këtu këtë mbrëmje dhe të nderohem me çmimin për “Lidership në Shërbim Publik (Leadership in Public Service)” nga Nisma Globale Clinton (Clinton Global Initiative), nga njerëzit të cilët përmes dedikimit të tyre të pamohueshëm ndaj shërbimit publik dhe lidershipit, si dhe përkushtimit për të sjellë paqe dhe drejtësi dhe për përmirësimin e jetërave të miliona njerëzve në mbarë botën, njëmend e kanë definurar këtë shekull.
Zoti President, Zonja Sekretare, e konsideroj këtë çmim të veçantë një çmim për popullin e Kosovës, jetërat e të cilëve i keni prekur dhe ndryshuar përjetësisht me vendimin tuaj për ta ndalur gjenocidin, dhe duke qëndruar pranë nesh që nga ajo kohë në ndërtimin e një vendi paqësor dhe demokratik.
Ndërtimi i paqes nuk ka qenë i lehtë. Pesëmbëdhjetë vjet më parë, Kosova ishte një vend i mbuluar me rrënoja. Jetërat ishin të thyera në mijëra fragmente. Familjet ishin të ndara. Shumë prej tyre përjetësisht. Lidhjet në mes të komuniteteve ishin të grisura.
Por nga ky hi, dhe nga këto momente të dhimbjes, një vendosmëri, një vullnet i fortë – e jo dëshpërimi- rilindi. Ne ishim të vendosur të lëvizim përpara, të ndërtojmë një Kosovë të re. Jam shumë krenare që isha pjesë e kësaj ndërmarrjeje. Kosova do të mbetet një tregim i lavdërishëm i shpresës.
Udhëheqja në Shoqërinë Civile Hayat Sindi, Themelues dhe CEO, I2 Instituti Greg Asbed dhe Lucas Benitez, Co-themeluesit, Koalicioni i Punëtorëve Immokalee Koalicioni i Punëtorëve Immokalee (CIW) është një organizatë e të drejtave të njeriut punëtor të bazuar në të njohur për arritjet e saj në fushën e përgjegjësisë korporative sociale, organizimin e komunitetit, dhe ushqim të qëndrueshëm.
Udhëheqja në Sektorin Privat Dr Irwin Mark Jacobs Irwin Mark Jacobs është themelues kryetar dhe CEO emeritus i Qualcomm, një kompani që ai bashkë-themeloi në vitin 1985 si CEO me 2005 dhe kryetar deri 2009, ajo udhëhoqi rritjen prej fillimit deri në Fortune 500 kompani, e cila tani punëson mbi 30.000 njerëz në mbarë botën.
Rreth Iniciativës Globale Klinton
Themeluar në vitin 2005 nga presidenti Bill Klinton, Iniciativa Clinton Global (CGI), është një iniciativë e Fondacionit Klinton, e cila mbledh udhëheqësit e botës për të krijuar dhe zbatuar zgjidhje për sfidat më të mëdha në botë. Takimet vjetore CGI kanë sjellë së bashku më shumë se 180 kryetarë shtetesh, 20 laureatë të çmimit Nobel, dhe qindra udhëheqës CEOs , krerët e fondacioneve dhe të OJQ-ve, filantropët më të mëdha, dhe anëtarët e mediave. Deri më sot, anëtarët e komunitetit CGI kanë bërë më shumë se 2.900 angazhime, të cilat tashmë kanë përmirësuar jetën e më shumë se 430 milion njerëz në mbi 180 vende.
CGI gjithashtu mblidhet edhe në një takim të veçantë Amerika në CGI, një takim i përqëndruar në zgjidhje bashkëpunuese për rimëkëmbjen ekonomike në Shtetet e Bashkuara, dhe Universiteti CGI (CGI U), i cili bashkon me universitete dhe studentët e diplomuar për të adresuar sfidat e ngutshme në komunitetin e tyre ose nëpër botë. Për më shumë informacion, vizitoni clintonglobalinitiative.org dhe na ndiqni në TwitterClintonGlobal dhe Facebook në facebook.com/clintonglobalinitiative.
Rreth Çmimit Clinton Global Citizens AwardsTM
Ky çmim është themeluar në vitin 2007, Çmimi Clinton Global Citizens Awards u ndahet qytetarëve që mishërojnë thirrje presidentit Bill Clinton për veprim duke i nderuar individët të shquar që japin me shembujt e tyre veprime në shtetësinë globale nëpërmjet vizionit dhe lidershipit të tyre. Këta qytetarë kanë vërtetuar se sektorët e ndryshëm të shoqërisë mund të punojnë së bashku me sukses që të gjejnë zgjidhje që kanë ndikim pozitiv, që zgjasin ndryshimet shoqërore. Ata janë të zgjedhur bazuar në qasjet e tyre të reja, dhe në rezultatet e demonstruar dhe qëndrueshmërinë e punës së tyre. Nëpërmjet aftësitë e tyre të rralla për forcimin e shoqërisë civile, këto largpames të na frymëzojnë për të ndërmarrë veprime që të bëhen qytetarë të vërtetë botërorë.

PETOVA -IME NJË ANDËRR E PËRPARIM HYSI

by

NGA GËZIM LLOJDIA/
1.Petova është një katund në Myzeqe.Ku gjëndet aktualisht Petova?Themi në Myzeqe . Pa kërkuar adresë.Por aerodrom nuk ka ,udhë sigurisht fushë dhe jetë ka gjithashtu frymon në të gjitha jetët. Dhe atje ku vagëllima e diellit dhe perëndimi i tij puthen ëmbëlsisht.Sipër është manastiri.Ky katund i vogël por shpirtërisht pa përmasa gjeografike ka qenë epiqëndra e një rrëfimi të tërë të shkrimtarit fierak, Përparim Hysi.
2.
Përparim Hysi është një tregimtar shqiptar.Përparim Hysi është një rrëfimtar i shkqlyer.Sapo kam përfunduar rrëfimet e tia, dhe ndjehem se kam lexuar Milto Sotir Gurën,Mitrush Kutelin,Sotir Andonin,Dhimitër Xhuvanin etj,ky rrëfimtar në penën time është Jakov Xoxe, i kohëve të sotme ,ky rrëfimtar i një mënyre shpjeguese. Qasja narrative, më shumë se çdo tjetër,u ofron shkrimtarëve një shans për të menduar dhe shkruar për veten e tyre. Ne të gjithë kemi përvoja të paraqitura në kujtesën tonë, të cilat janë të denja për ndarjen me lexuesit. Por nganjëherë ato janë ndërfutur kështu me kujtime të tjera, që vijnë nga kohët e largëta.Ky rrëfimtari ynë, Perparim Hysi na rrëfen në mënyrën më të bukur, po aq lirike dhe po thjeshtë ,jetën e e një katundi në zemër të Myzezqesë.Quhet Petovë.
3.
Tendencat e sotme e kanë lënë në hije librin.Një arsye e gjetur si shkak është zhvillmi i fuqishëm i internetit dhe mjeteve të tjera audiovizive.Një arsye tjetër është se botimet sidomos ato shqiptare të cilat thyejnë çdo rekord , janë vërshime ujërash në stinë dimëri,ujërash të trubulluara. Rrallë e tek në këtë përmbytje nëse kërkon si kërkuesit e arit,mes kësaj turbullire, nëse gjen si ata gurët e çmuar,ka vec pak botime.
Autorët e sotëm vargëzojnë shumë , por poezi të vërtetë nuk shkruajnë. Rrallë dhe për mall do të gjesh në këtë përrua të rrëmbyeshëm,poezi që të lënë mbresë dhe ndenjë. Ngase vjen kjo?Parëndësia e fjalës?Apo pathellësia e kërkimit,ka nxjerr botime të shterpëzuara!
Autorët e sotëm shkruajnë kilometra të tëra në prozë,por tregim të mirë apo roman nuk ka .Ku letërsia e viteve të hershme shqiptare, ajo e viteve “30 deri diku nga vitet50- 60 ,kur u ngritën murre.
4.
Një ndër ato botime, që dua ta krahasoj jo vetëm lëndën, por edhe mënyrën e të shkruarit me divët e letrave shqipe është botimi i fundit i autorit Përparim Hysi:”Një mesh për rrobaqepësin e Konti Monte Kristo”.
Në të vërtetë ky titull është i rremë për mua. Unë do ta kisha quajtur thjeshtë dhe bukur Petova .Ose dicka që fillon me Petovën ose dicka që përfundon me Petovën. Kjo Petova mu shfaq në ëndërr. E përfytyroj atje,diku C’frymë mistike kishte gëlltitur në vite? A është Petova si Gororneci ynë ku nëpër peragmente të zverdhur flitet se në katundet me pyje e ahorë hijerëndë,me burime e ujëra që pëlcasin në hënë të ngrënë dikur gatuhej edhe magjia.Në Goronecë ndryshe nga të tjerët ujërat rridhin në të kundërtë.Në Goronecë vashat laheshin në vivar gollomesh.Në Goronecë ,druri pritej vetëm në hënë të plotë.Me pak llafe ky iëhstë porterti i Goronecit.
Nga shkon udha o udhëtar i botës për në Petovë? Përvijojnë kërkimet e tyre në rrafshin gjatësor,për të gjetur ku bie Petova dhe dua të them se diku ajo bie është si katundet e tjerë të sofrës së madhe të begatë të Zotit.Petova është në Myzeqe.Është një katund në përfytyrimin tim si të gjithë katundet shqiptare.Por Petova ngjanë nga pena e këtij rrëfimtari, krejt ndryshe.Lexo Kutelin apo Milto Sotir Gurën,lexo rrëfimtarët e hershëm shqiptarë për të kuptuar ku bien katundet tanë dhe si jetojë atje,në kohë të kohës,
E quajta të rremë titullin e botimit. Petova është zemra e gjithë kësaj lënde apo zahire që ka prerë,shkundur e grumbulluar të bërë dëng nga rrëfimtari ynë. Përmasat e saj nuk kanë hapësira gjeografike, por vetëm shpirtërore. E pamatshme është Petova në sytë dhe mëndje të rrëfimtarit tonë. E gjithë kjo shtëllung shpirtërore ka ardhur tek ne,nga pena e këtij rrëfimtarit. U skriptua çdo ndryshim i frekuencës së shpirtit.
” Një zë,që ndal vrullin në mes.Fatin,lereni në vorbullën e vet!Fati është parathënë.Cdo copëz e ndryshuar.Për njeriun më mire, le të vdesë.Askund se gjejmë dot thelbin e së vërtetës.Dhimbshëm na lënë të presim. Rrëfimi është gjetur në të gjitha format e krijimtarisë njerëzore dhe artit, duke përfshirë atë të fjalës, shkrimit, këngës, filmit, televizionit, lojrave, fotografisë, teatërit.
Nëse autori del jashtë Petovës, tregon se ai diku ka ngecur,nëpër lluc apo baltë,pluhur e shi,jashtë asaj hapësire gjeografike edhe pena thyhet .Prandaj edhe rrëfimet që vijnë jashtë Petovës,që nuk kanë frymën dhe mirësinë saj i lexova shpejt dhe mu dukën pa ndenjë. Ndryshe ishte me tregimet ku autori mollohis çdo herë nga një rrëffim të ri . Është finë.Ka varg të bukur. Përdorë doza humori.Mjaftë kuptimplotë.Për të gjithë brezat.Këto janë rrëfimet e Perparim Hysit. Sigurisht jo nën hënë të ngrënë, por mes ditës me diell,në një katund të Myzeqesë,në Petovë.
Njihet fakti që letërsia e sotme vuan nga e njëjta temë. Shiko mik,se vetëm Petova ka prodhuar kaq tema ,ku mërfilli bëhet letërsi.
Dhe lexohet letërsi. Petova është si Gororneci ynë.Ku plakat e mëhallës mollohisnin historira për vashat,dhe nur e bukuri u ndrisnin kur shkonin në qish,veshur me atë bukuri e seriozitet o Zot,lemë të shoh!Kur ujërat e moqillës përmbysnin sofan,plakaria lëshonin kujën :C’bëni kështu o të shkretë,në natën xixëllëk,ku verbohej i verbëri,dhe vashat në Gjomitë, ëndërroheshin të shkoni nuse në fshatrat pranë detit.
Petova nuk është në një kohë, por në të gjitha kohët. Prandaj ,rrëfimet për Petovën tregojnë se çfarë diademi ka gjetur rrëfimtari. Shumë autorë shqiptarë kanë gabuar ngase kanë zgjedhur si tema vende, që kurrë si kanë parë apo si kanë njohur,për të bërë letërsi të madhe. Të mëdhenjtë e kësaj fushe u bënë të këtillë,ngase e kanë sjellë gjithë mademin e saj me po atë shkëlqim,bukuri e lezet si e kanë përjetuar në kohët e tyre.Pra kanë sjell atë, që kanë përjetuar dhe njohur. Nuk ka nevojë të krijosh fabula. Aty fabula flet vetë,ngase katundi shqiptar gjithë kohës ka vuajtur nga pesha e dhimbjes, dhe era të eklipsuara në mjegullnajën e shpirtit . Shtresa e parë shtëllung, përzihet. Por enigma mbyt të çarën, aq shpesh sa mëngjeseve ato i shikon me një ngrysje mistike. Ekzistencë e kufizuar. Nëpër itinerarin enigmatik të “këtij botimi ….Bëjmë rrugëtimin e mbrëmjes. Befasisht. Ngecim në vend. Rruga një siluetë e ngrirë. Cili tregim është ky zotëri?
5.
41 rrëfime të autorit Përparim Hysi, tregojnë nivelin e lartë krijues në botimin e fundit. Tregimet janë të shkurtra janë shkruar qartë dhe me finesë. Fabula është e gjetur për çdo tregim. Personazhet janë real.Cfarëdo të mbeten në kujtesë?Farua,apo mësuesi i fshatit,kulaku,mbledhje e partisë,zbori,prishja e objketeve të kulteve,besnikëria e qenëve, arixhofka,gjyshja hanko Hazbua,dhe të tjerë të rrëfyera me ndenjë nga rrëfimtari Përparim Hysi.Kur lexon këto rrëfime mëndja të gjesdis tek rrëfimtari i madh M.Kuteli.Proza e mirë është poezi dhe rrëfimtari është një llojë këngëtari,që rrëfen mirë,bukur dhe sinqerisht .
E njësova këtë autorë më të tjerë, që sot punohen nëpër shkolla në lëndën e letersisë ,por besojë do të kem të drejtë, sepse rrfëimet e këtij autori nuk bien poshtë atyre emrave, që kanë bërë letrat shqipe ndër kohëra.
Duke rrëfyer histori. Rrëfimi nga një pikë e caktuar e mendimit, shpesh autorit, e përcjell këtë ndenjë si dhe detajet specifike dhe të ofruara për ti marrë lexuesit duke përfshirë edhe elementet.Tregimet e këtij autori kanë një bazë dhe kjo pikë është përcaktuar shpesh në fjalinë hyrëse, por mund edhe të gjenden si të fjalisë së fundit në paragrafin e hapjes. Që një tregim mbështetet në përvojat personale, ajo shpesh është në formën e një historie. Kur shkrimtari e përdor këtë teknikë, ai duhet të jetë i sigurt për të përfshirë të gjitha konventat e tregimit: komplotin, karakterin, vendosjen, kulmin dhe sigurisht përfundimin. Tregimet ekëtij autori janë të mbushura zakonisht me të dhënat, që janë zgjedhur me kujdes për të shpjeguar, mbështetje, apo të tregoj të bukur një histori. Të gjitha detajet lidhen me pikën kryesore ku shkrimtari është duke u përpjekur për të bërë.Dhe në të fakt rrëfimtari Përparim Hysi e ka bërë.Disa nga elementët e përdorur nga autori;është thënë nga një këndvështrim i caktuar,e bën dhe mbështet njëbazë , është i mbushur me detaje të sakta,përdor fjali me kuptim, përdor konfliktin ,fare pak dialogun,të gjitha këto kanë sjell një prurje që rrall e ndesh ndër botimet e shumta,që bëhen sot. Dihet, që qëllimi i një raporti rrëfimi është për të përshkruar diçka.. Është teksti për dashurinë? Jeta në korsi të shpejtë? Shoqëria? Pasuria dhe pushteti? Varfëria? Me fjalë të tjera, raportet narrative shpesh dalin nga qëllimi i autorit apo nga pikëpamje të shprehur përmes libërit.Dihet gjithashtu se komponenti kryesor i një tregim është historia, të dhënat që duhen të jenë të zgjedhura me kujdes të shpjegojë, për të mbështetur, dhe të rritur këtë histori. Tregimet që ka sjell autori Përparim Hysi,janë përgjithësisht janë të shkruara në vetën e parë. Tregimet mbështeten fakte në konkrete, detaje shqisore për të përcjellë pikën e tyre. Këto detaje të krijojnë një efekt të unifikuar me forcë, një përshtypje dominuese.Dhe të gjithë këto,kaën një bazë ,fshatin myzeqar,Petovën dhe një rrëfimtar të shkëlqyer si Përparim Hysin.