dgreca – Page 5262 – Dielli

MJAFTE ME ME SHPIFJE, KERCENIME DHE SHANTAZHE!

August 17, 2013 by dgreca

Reagim i Institucionit të Presidentit të Republikës/

Institucioni i Presidentit të Republikës konstaton me keqardhje nisjen e një platforme shantazhi dhe kërcënimi ndaj këtij institucioni dhe funksionimit të tij kushtetues. Gjatë ditëve të fundit në mënyrë të përsëritur, ndaj Kreut të Shtetit, janë adresuar shpifje, kërcënime dhe shantazhe nga aktorë të maxhorancës së re politike të dalë pas zgjedhjeve të 23 Qershorit.

Akuza më e fundit në lidhje me fondin shtesë të akorduar nga qeveria për Institucionin e Presidentit të Republikës përbën një shqetësim të madh për funksionimin e këtij Institucioni.

Ky fond, jepet për realizimin e Samitit të 5-të, të Presidentëve të Ballkanit Perëndimor, i cili sipas sistemit të rotacionit, këtë vit organizohet në Shqipëri më 16-17 shtator 2013.

Institucioni i Presidentit të Republikës, garanton qytetarët e vendit dhe partnerët ndërkombëtarë të Shqipërisë, se nuk do të ndalet në funksionimin e tij dhe përmbushjen e detyrimeve kushtetuese.

Tirane, 17 gusht 2013

Po Kadaresë për çmimin Nobel!

August 17, 2013 by dgreca

Nga Fahri Xharra/

Kombi ynë do te nderronte imazhin e tij në botë sikur shkrimtari Ismail Kadare te fitonte çmimin Nobel.Duhet të mblidhen te gjithë shqiptarët e botës ; të gjithë me një mendje pa dallim feje , pa dallim bindjeje politike, pa dallim vetë-urrejtjeje, pa dallim nga veprimet komb vetëvrasese të intrigave dhe intriganteve , pa dallim të qëllimeve të njerzve tanë që vuajnë nga” vetem per inat”, pa dallim moshe ,gjinije.

-Bashkësitë fetare muslimane , katolike ,ortodokse të të gjithë shqiptarëve të botës të shkruajnë: Po Kadaresë cmimin Nobel!

-Të gjithë ata që e duan të ardhmen tonë, të fëmijve tanë në Europën e qyteteruar të shkruajnë: Po Kadaresë cmimin Nobel!

-Të gjithë ata qe shkruajnë dhe te gjithë ata që lexojnë te nenshkruahnë: Po Kadaresë cmimin Nobel!

– Dashuria ,atdhetaria ,mallkimi i vuajtjeve të së kaluarës të bashkohen dhe të nenshkruajnë: Po Kadaresë cmimin Nobel!

– Unë ,ti ,ai ajo , na ju , na ,ata dhe ato te themi : Po Kadaresë cmimin Nobel!

– Cdo gazetë e përditëshme , javore ,mujore, cdo stacion televiziv ,cdo radio shqiptare te rezervojnë një minute për: Po Kadaresë cmimin Nobel!

– Sikur . S`ka sikur ; ardhmeria e atdheut thërret: Po Kadaresë cmimin Nobel!

Po Kadaresë çmimin Nobel!

Exclusive interview with the creators of Roughtown

August 17, 2013 by dgreca

Interview for The Sun (Gazeta Dielli) with the creators of Roughtown, producer/fight choreographer/director Eskindir Tesfay, producer/writer/lead Katja Wagner and director Gabriele Heberling./

By Ermira Babamusta, Ph.D./

Political Scientist, Foreign Affairs Expert & Author/

What is the story behind the new movie “Roughtown”?

Producer Eskindir Tesfay: Katja Wagner and I immediately agreed, that “Roughtown” was perfect for Movie-Do’s (www.movie-do.com) first dramatic project. We were able to combine everything that was important to us in one project – wholeheartedness, humor, a positive message, irony and some fight action. “Roughtown” is not a martial arts movie. It is entertainment for the entire family and its stylized and exaggerated fight scenes rap the bad boy’s knuckles – without seriously harming them! No blood, no broken bones, no deaths – but hopefully some good chuckles. These decisions aid the moral of the film, which is: oppose your bullies, defend yourself or others if you have to and live and let live.

Director Gabriele Heberling: Roughtown is the story of a young woman, Sabrina, who gains more self conscious by using “action film” as a vehicle to survive the real action of her life and act gutsier for herself and others. A story of real people with real problems, who free themselves through fiction. “Those who have no courage to dream, have to power to fight.” A story that conveys courage and women power.

What was the process of making the film like?

Producer Katja Wagner: Producing our first 30-minutes film was quiet an adventure. Totally different from what we had tackled in the past. I had written the first version of the script in 2011 and until the first shooting day had to change it about 12 times – due to financial, organizational or location requirements. The road to May 11, 2013, which marks the first shooting day, was quiet bumpy and ranged from bad weather conditions to short term personnel or technical drop-outs.

But we were extremely lucky and unduly happy with our choice of cast and crew who’ve managed to exceed our expectations!

Director Gabriele Heberling: Executing the script we constantly had to be on our toes. Like every other film project we were at the mercy of weather, nights were short and shooting locations broke away. But because the producers, especially Katja and Eskindir, had put their shoulders to the wheel to make this film possible, in the end those odds were peanuts.

Our motto was: Form follows function. Meaning, stylistically following the function of the scenes. To be able to direct the glitzy characters in the beautifully choreographed fight scenes, we had to adjust the script during production every now and then.

Describe your favorite moments from the movie, characters or special scenes.

-Producer Eskindir Tesfay: My favorite was the moment on set when the Roughtown characters became reality. For two years they had only been written on a piece paper and existed as ideas in our heads. And at these moments again we realized how great our cast was.

Producer Katja Wagner: Two of my favorite moments, sorry I can’t narrow it down to just one, was when I first saw the dimension of our staff on set. In the beginning I had hoped for 10, and expected 5 maybe 6 people, which is normal for a short film. But in the end we had round about 25 crew- and 20 cast members. It was absolutely overwhelming!

The other one was watching two characters come to live: “Larissa”, portrayed by Barbara Sotelsek, and “Frankie the Fish”, portrayed by Sven Gerhardt. Because of their intended fulsomeness, most of the characters were challenging, but these two I was especially curious about. Sven and Barbara just nailed it!

How does the lead character Sabrina fit with your vision of the movie?

Director Gabriele Heberling: During production it was important to me that the audience feels a deep empathy for the main character Sabrina and is able to transfer it to the dream character of Cassidy Knight. That was very easy with Sabrina, since she is a quiet, loveable, kind wallflower who is being mobbed and hereby reaches to the viewer’s hearts. She eventually fights back, what the viewer wishes for, as her alter ego Cassidy Knight. She hereby backs the empathy for this character who never acts out of self purpose or the pure joy of action.

Sabrina’s hero is Detective Rob Nelson, a fictional TV series character who is very complex as a role. And because he is fiction, he has a big scope which allows him to do even forbidden things. Sabrina dives into this fiction and, in a sense, vaults herself into reality, where slowly but steady the wallflower transforms into a confident woman. For the action in “Roughtown” isn’t real – it is film in film or dream sequence – the genre “action film” steps aside to go hand in hand with Sabrina’s story. The fiction in the fictional film, the mixture of cinematic layers allowed us to play with the characters, Sabrina leading the way, and to portrait a varied selection of glitzy characters to act as Rob Nelson’s opponents and give Sabrina’s alter ego, Cassidy Knight, the finishing touch.

What type of audience did you have in mind when making Roughtown?

Producer Eskindir Tesfay: We made this movie by combining everything that was important to us – a good story, wholeheartedness, humor, a positive message, irony and some fight action. Roughtown is a film for the entire family and a broader audience than just martial arts fans.

Producer Katja Wagner: We chose to film the fights with actors only in the style of 80’s/90’s Bud Spencer movies – as primary self-ironic, straightforward and humorous family entertainment.

What kind of debate do you hope the movie will generate after being watched?

-Producer Eskindir Tesfay: First of all I hope that it will inspire the audience and make them smile. Second I hope bigger film productions – especially in Germany – will be more open to a multicultural and less stereotyped cast. Third we hope that film funding in Germany will become more open to action film formats.

Producer Katja Wagner: Hopefully the audience will enjoy “Roughtown” altogether; the story, the humor, the message, the action. And hopefully they’ll ask for more, because we’re planning to make it a feature film some time in the future…

Any plans whether you will be submitting the film to festivals?

“Roughtown“ is definitely going to festivals; that is what it’s designed for. We hope to show it all over the globe within all kinds of fora. We look forward to the feedback after the audience views the film. (www.faceboo.com/roughtown)

Cilët libra do të renditje ti?

August 17, 2013 by dgreca

Shkruan: Arjan Th. Kallço

Në çdo vend që të shkosh, do të gjesh letërsinë e tij kombëtare, autorët më të lexuar prej publikut letërsidashës vendas, por edhe më të njohurit në botë, sigurisht të përkthyer në disa ose shumë gjuhë. Lexuesit e shumtë edhe tek ne, nuk mund të lënë pa i lexuar autorët shqiptarë të shekujve të kaluar, por edhe të këtij shekulli. Është një vazhdimësi që nuk mund të lihet apo më keq të ndërptitet në mes dhe të shihet si opsion vetëm letërsia moderne. Por duke patur një letërsi modeste në krahasim me shumë vende të tjerë, detyrimisht përpiqemi të lexojmë shumë autorë të huaj të përkthyer, por e pranuar dhe nga vetë shtëpitë botuese, nuk mund të ndalet dominimi amerikan. Nëse do u kërkoja studentëve të mi që të hartonin një listë me emrat e shkrimtarëve më të famshëm shqiptarë, do të kishim një listë që në krye do të shikonte shkrimtarët dhe poetët të cilët nuk kanë nevojë për shumë retorikë. Nëse do t’u kërkoja lexuesve të bibliotekës së qytetit që të hartonin një listë me autorë të huaj, përsëri emrat e autorëve të mëdhenj klasikë dhe modernë nuk do të mungonin, por do të kishte ndryshime mes tyre, sepse edhe shijet e lexuesve nuk janë të njëjta. Nuk mund të pretendohet që t’u imponojmë atyre emrat e autorëve që u pëlqejnë të tjerëve, edhe pse mund të jenë nga më të njohurit. Lista e autorëve të botës do të ishte e gjatë dhe nuk do të dije kë të vendosje në të. Një listë e mirë, ndoshta përsëri pak subjektive do të ishte ajo e Nobelistëve, por përsëri nuk do të gjenim një emërues të përbashkët. Nëse do ta reduktonim listën dhe të vendosim një numër fiks nga përzgjedhja, përgjegjësia do të ishte më e madhe. Do të përjashtoheshin shumë autorë që ende sot gëzojnë një reputacion të madh. Nëse do të hiqnim dorë nga emrat e autorëve dhe do të shihnim veprat e tyre, mund të hartonim një listë të re, ku të renditnim veprat që kanë kënë lënë gjurmë në jetën e secilit prej nesh. Të dyja listat do të kishin shumë pak ngjashmëri mes tyre, pasi jo detyrimisht emri do të lidhej me veprën. Por nëse u kërkojmë që të vendosin vetëm një libër i cili ua ka ndryshuar vërtet jetën, apo do ta vendosnin të parin, atëherë gjithçka do të komplikohej shumë, pasi shumë autorë do të eliminoheshin me keqardhje. Unë do të rendisja një libër tepër të vyer, të thellë dhe kuptimplotë për miqësinë dhe kufirin e ngushtë që e ndan nga dashuria dhe që pata rastin ta lexoja, kur isha student në Tiranë, edhe pse thuhej se hynte në librat e ndalur. Bëhet fjalë për librin Tre shokët të Remarkut. Natyrisht në jetë na takon të lexojmë shumë libra, por në mendje të mbetet ai që të ngjall emocione të papërsëritëshme, të mbërthen me historinë e vet, nuk shqitesh dot për asnjë çast, të bën të qeshësh dhe të qash, ta kuptosh botën, shoqërinë, jetën, historinë, ngjarjet, njerëzit…

Kush nuk e njeh autorin dhe skenaristin amerikan, romancierin dhe tregimtarin Francis Scott Key Fitzgerald (1896 – 1940). Ishte pjesë e rrymës letrare të quajtur Brezi i humbur. Dikur edhe ai bëri atë që do ta bënte secili prej nesh, lexues, shkrimtar, apo poet qoftë, pa asnjë ndjenjë xhelozie, urrjetje apo smire në zemër. Numëri i librave që ai përzgjodhi është simbolik dhe i vogël dhe kjo ndoshta për të shmnagur atë listën e gjatë për të cilën folëm më parë. Por ndoshta janë edhe librat pa të cilët nuk mund ta kuptosh ekzistencën tënde, apo të cilët nuk mund të mos i lexosh para morisë së pafund të veprave cilësore dhe jocilësore që dalin sot në tregjet e çdo vendi. A ka ndonjë kuptim numëri 22 në simbolikat e botës? Një kërkim në internet të jep përgjigje të shumta, por po zgjedh atë që kishte marrë më shumë vota në përgjigje, edhe pse mund të mos koincidojë me numërat apo parapëlqimet e secilit prej nesh. Po i bindem për një çast simbolikës dhe po e pranojmë faktin se numëri 22 është akretipi i Krijuesit dhe përfaqëson energjinë krijuese, e aftë ta plazmojë materien në formën e dëshiruar. Promotor i ideve, numëri 22, vepron si katalizator dhe në mënyrë të pavullnetëshme sjell ndryshime kuptimplote në mjediset ku ndodhet. A mund ta ketë shkruar këtë renditje të qëllimshme autori me bazë numërin 22? Vështirë t’i japësh përgjigje të saktë, por edhe në mos i futemi thellë këtij numëri, po mjaftohemi thjesht si një numër i rastit. Lidhja shkak-rast në filozofi do të na hapte shumë punë, pasi do të ndaleshim dhe të analizonim shumë gjëra në këtë lidhje. Sipas dorëshkrimit të autorit, i hartuar në vitin 1936 për një infermiere dhe që u botua në një sit të Universitetit të Karolinës së Veriut, janë veprat letrare më thelbësore. Në vend të parë Motra jonë Carrie e T. Dreiserit, dhe më pas vijën autorët e tjerë; Jeta e Jezusit e E. Renan, Shtëpia e kukullës e H. Ibsenit, Winesbourg, Ohio e Sh. Andersonit, Tregimi i plakave i A. Bennett, Skifteri maltez i D. Hammett, E kuqja dhe e zeza i Stendhalit, Tregimet e G. d. Maupassantit më pas Çehovi, Conradi, France, Faulkneri, Prusti, Duoglasi, Mansfieldi, Tolstoi dhe në fund poetët Keats dhe Shelley.

Pyetja që do të shtroja unë do të ishte: a i kemi lexuar të gjithë këta libra? A jemi dakord me mendimin e Fitzgeraldit? Unë vetë nuk do ta gjeja veten në të 22 librat, por do të thosha se në një pjesë të mirë të tyre po, sepse ndonjë libër të përmendur në të, ende nuk e kam patur në duar që ta lexoj. Por edhe mund t’i zëvendësoj disa libra të kësaj liste me të tjerë, pa e mohuar ndonjë flirt të fshehur me letërsinë italiane, e cila na ka dhënë kryevepra të shumta botërore. Këtë vit është përvjetori i Bokaços dhe nismat në Itali, në këtë epokë dixhitale janë të shumta, si p.sh, të shkruash në një cicërimë (tëitter) një prej tregimeve të përmbledhur në 140 gërma. Në shkrimet e ardhshme besoj se jo vetëm unë, por edhe të tjerë do të ndalen në përvjetorin e babait të prozës.

APOLOGJI PËR VETE DHE PËR TË TJERËT

August 16, 2013 by dgreca

KRISTAQ TURTULLI/

Esse/

Kam lexuar mjaft shkrime problemore nëpër faqet e internetit, të shkruara me përgjegjësi intelektuale dhe ndjenjë të lartë qytetarie prej krijues të formuar dhe të përgjegjshëm si : Fatmir Terziu, Roland Gjoza, Thani Naqo, Aleko Likaj, Agim Bacelli e të tjerë, mbi fatin e letërsisë dhe të kulturës shqiptare në përgjithësi, të periudhës post komuniste.

Ndërkohë kam medituar me veten time për përgjegjësinë që ka krijuesi i mirëfilltë në kuadrin e përmbysjes së madhe dhe të ndryshimeve të papërfytyrueshme që pësoi vendi ynë i vogël: Viktimat e para në kufi në përpjekje për të kapërcyer klonin. Hapja ambasadave. Vërshimi i lumit të pandalshëm të emigracionit të paligjshëm dhe më vonë disi të organizuar. Naiviteti dhe çiltërsia e të ikurve, prej mëmëdheut, pangopësia dhe marrëzia e të tjerëve. Politika e re u ngrit si ortek në rrëmujën shqiptare. Etja e për tu pasuruar me çdo mjet. Pasionet politike u hodhën në rrugë. Mendësitë e vjetra në luftë të papajtueshme me mendësitë e reja. Kontradiktat e nëndheshme dhe të përballshme. Rrëzimi i kastës së vjetër dhe kërkesa e paevitueshme e ringritjes se kësaj kaste në forma dhe mënyra të ndryshme. Pasoi ngjarja e llahtarshme e vitit të mbrapshtë të 1997, armatosja e çmendur e popullsisë, vjedhjet shkatërrimet, ndërsa të tjerët përreth nesh, pritën, veshën ngrehur, gjakderdhjen…

Fatmirësisht kjo nuk ndodhi dhe nuk kish sesi të ndodhte. Shqiptarët u kanë rezistuar provave dhe provokimeve përgjatë rrjedhës së shekujve…

Përsëri u ngrit si makth fluksi i emigracioni i paligjshëm dhe diçka më i organizuar, këtë herë më e kualifikuar dhe i përgjegjshëm, por me mosbesim të hapur ndaj vetvetes dhe të tjerëve,për çka lanë pas. Politika në vend përsëri vazhdoi ciklin e vet me pasionet shpërthyese dhe pasionante. Lëvizja tërësore prej fshatit në qytet sidomos drejt kryeqytetit, si qendër më e madhe dhe mundësi më të mëdha për punë dhe jetesë. Fluksi i ikjes së vlerave ku shfaqen dukshëm prostitucioni dhe korrupsioni plagë kjo jo vetëm e vendit tim por e vendeve që pësuan ndryshim rrënjësor shoqëror dhe politik.

Gjithsesi nuk dihet saktësisht se cilët janë humbësit e vërtetë, të ikurit në emigracion, në skaje të ndryshme të botës, apo të qëndruarit në mëmëdhe. Është një panoramë e jashtëzakonshme që nuk ish parë në Shqipëri në dhjetëra vite. Në këtë amulli, luftë për ekzistencë, përpjekje për të mbijetuar, për tu pasuruar me të gjitha mjetet. Krahas kësaj ishte dhe dëshira për tu arsimuar, studiuar, për të bërë karrierë dhe për të ngjitur shkallët e politikës dhe të shtetit. Sigurisht dihet, nëse nuk merresh me politikë nuk mund të përshtatesh lehtë me të vërtetën e mundimshme.

Në fakt, në këtë panoramë mbarë kombëtare me ndryshime rrënjësore, i gjithë populli pësoi një shkundje të madhe të brendshme, të njëjtën gjë e pësoi letërsia, arti kultura.

Në gjithë në këtë teatër të madh të ngjarjeve dhe provave sfiduese, si mikrobotë më vete janë shkrimtarët, artistët, poetët. Por në një mënyrë apo në një tjetër kultet e vjetra qëndruan, vetëm ato një mënyrë apo në një tjetër nuk u luajtën nga pozicioni në të cilat i vendosën kushtet dhe kërkesat dhe qe ishin betonuar për më se pesëdhjetë vjet. Nuk duhet të merren parasysh replikat e ndryshme dhe intervista të bëra në media. Qëllimi justifikon mjetin.

Ndërkohë së fundi lexova një poezi të një poeti izraelit të përkthyer me mjeshtëri nga rusishtja prej Ligor Priftit. Shkrimi dashamirës dhe problemor mbi gjendjen e letërsisë dhe fatin e saj në të ardhmen të Fiqiri Shahillrarit, gjithashtu një shkrim me mendime të mençura të Thani Naqos. Në të njëjtën kohë sërish më ngacmuan mendimet e tundueshme mbi të vërtetën e letërsisë, në luftë për ekzistencë dhe ringritjes e saj, në vendin e merituar që e dëshirojmë të gjithë ne.Shqiptarët në këto njëzet vjet humbën energji dhe aftësi të pallogaritshme, por në të njëjtën kohë fituan njohuri dhe energji të paimagjinueshme. Ishte një përmbysje, ndryshim dhe shkëmbin vlerash, të cilat hynë në mënyrë të paevitueshme në mendjet tona, u bënë pjesë e jonë dhe janë të paeliminueshme.

‘Izraelitët janë të huaj për botën mbarë dhe të mirët e vetes. Ne a jemi sa duhet të mirët e vetes apo me shumë të mirët e botës?!

Në këtë kuadër me të drejtë dëgjohen që flasin dhe shkruajnë intelektualë dhe krijues gjendjen në të cilin ndodhet vendi dhe arti dhe mendime për vitet e pritshme.

Ndërgjegjësimi i popullit zhvillohet në të njëjtën kohë me ndërgjegjësimin e artit dhe të letërsisë. Ne si popull kemi akoma nevojë për të nxënë, për të respektuar dhe për të mësuar prej asaj që është më e mirë. Iku koha e sloganeve të cilat na merrnin frymën dhe na i rritnim me pa të drejtë mendjen, na i vinin mbi kapelë. Ne duhet të mbrojmë dhe të respektojmë vlerat e të shkuarës. Ato vlera që i krijuan dhe i ndërtuar me aq mund dhe sakrifica të parët tanë dhe në kushte shumë të vështira. Sigurisht duhet të jemi të ndërgjegjshëm që jo vetëm të krijojmë vlera, por së pari ti ruajmë dhe ti mbrojmë këto vlera. Në dhjetëra vite ne kemi ndërtuar dhe prishur. Kemi vënë në pikëpyetje mjaft figura të shquara i kemi injoruar, flakur, shkelur me këmbë. Jemi kujtuar e kimi ngritur sikur të jenë dordolecë. U fshinë me karbon të zi figurat kryesore të ngritjes së flamurit. U pështy Mbreti Zog, i cili kish meritat veta në krijimin e shtetit Shqiptar, sigurisht dhe mangësitë e mendësitë e kohës në të cilën jetoi dhe udhëhoqi. U nëpërkëmb Gjegj Fishta, eshtrat e tij u flakën në Bunë. U nëm Faik Konica. U arrit deri atje sa u bë dyshuese dhe figura madhore e Gjergj Kastriotit Skënderbeut, etj e të tjera… Figurat që kanë bërë epokë janë vlera nderi për një komb, sepse janë historia e vetë kombit përgjatë rrebesheve të shekujve.

Shumë shtete dhe kombe mbrojnë vlerat veta dhe i publikojnë sepse ata krenohen për to. Shtete të tjera që janë relativisht më të rinj për kushte në të cilën janë krijuar, mundohen me të gjitha mënyrat për të krijuar vlera dhe histori. Ata respektojnë edhe një dikush që erdhi dhe u ngul në një skërkë të panjohur dhe ngriti dikur një mulli, i vënë pllakë përkujtimore edhe pse mulliri është djegur njëqind vjet më parë dhe kjo gjendet në një monopat që vështirë e shkel këmba. Tek ne Shqipëri çdo pëllëmbë tokë ka një histori me vete. Po a e dinë brezat që janë dhe brezat që do vijnë, po mos tërhiqet vëmendja?!

Jo më kot në krye të shkrimit thashë se morra shkak edhe prej poezisë Ligorit si dhe nga shkrimi problemor i Fiqiriut.

Poezia është një këngë ninullë, në të njëjtën kohë dhe thirrje, kushtrim i nënës izraelite. Nuk është një poezi e thjeshtë por një filozofi e shkruar e një populli që mbijetoi në mijëra vjet si asnjë popull tjetër dhe që të imponohet. Sa popuj dhe kombe janë zhdukur në rrjedhën e harbuar të shekujve me dhjetëra. Izraelitët mbijetuan, krijuan Protokollin e mbijetesës si asnjë popull tjetër. Edhe sot dhe gjithë ditën djemtë izraelitë edhe pse janë të shpërndarë në të katër anët e botës. Kur i vjen mosha për të shkuar nën armë shkojnë vullnetarit në vendlindje për të kryer shërbimin ushtarak. Një tjetër shembull, shteti izraelit, fton me shpenzimet e veta, fëmijët e të mërguarve të vinë në mëmëdhe me pushime dyjavore për të njohur dhe mësuar nga vendi i të parëve dhe të mos shpërbëhen. U përpoqën ti zhduknin, por ata mblodhën të gjitha thërrime për thërrime si asnjë popull tjetër. Po ne a nuk kemi nevojë të mësojmë nga të tjerët? Shumë nga fëmijët e emigrantëve shqiptarë të shpërndarë nëpër botë nuk dinë të flasin dhe të shkruajnë shqip edhe pse kanë vetëm disa vite larguar prej mëmëdheut. A nuk është kjo e dhimbshme?!

Dikush mund të mbledhë buzët, po ky me kë gjeti dhe na krahasojë, hëm, me çifutët! Dikush tjetër mund të mërmërisë, të shtrijmë këmbët sa kemi jorganin. Për çfarë jorgani e keni fjalën? E krahasova me ta sepse kemi shumë gjera të përbashkëta; popullsinë, vendin strategjik, pozitën gjeografike, vitalitetin, talentin, këmbënguljen, mençurinë etj, por veç me një ndryshim.

‘Izraelitët janë të huaj për botën mbarë dhe të mirët vetes. Ne a jemi sa duhet të mirët e vetes apo me shumë të mirët e botës?!’

Pra letërsia nuk mund të japë shpirt kurrë, ajo gëlon fuqishëm në mendjet e zemrat e krijuesve të fuqishëm…

Në afro 50 vjet në godinën e letërsisë i investua totalisht si kurrë ndonjëherë dhe mirë u bë edhe pse i shërbente qëllimit të investimit. Mbasi mes veprave tërësisht të politizuara u krijuan dhe vepra të mira të cilat i rezistuan kohës. Kritika profesioniste dhe amatore ngrinin dhe lartësonin veprat puniste, por në të njëjtën kohë bëhej dhe një propagandë e madhe që disa prej tyre të kapërceni telat me gjemba dhe të dilnin ne botën matanë. Askush nuk ka të drejtë të nënvleftësojë dhe të injoroje gjithçka me një të fshirë të rëndomtë të lapsit. Mbasi secili brez ka vlera dhe ngrihet dhe lartësohet mbi vlerat e mëparshme. Veçse në çfarë shkalle do të mbeten në të ardhmen kjo është çështje tjetër.

Në këto njëzet vite janë bërë dhe po bëhen botime të shumta të shumëllojshme. Sigurisht jo të gjitha kanë art të mirëfilltë, sepse nuk kontrollohen dhe nuk ka se si të kontrollohen në kushtet e ekonomisë së tregut, të tregut të lirë. Ndaj me të drejtë shqetësohet krijuesi për fatin e letërsisë dhe ky shqetësim është si të thuash një tërheqje vëmendje. Shpesh herë nëpër librari nuk ka vend për letërsinë e vërtetë ngaqë janë të përmbytur me letërsi të përkthyer e shpesh të mbushura me krim dhe të tjera si këto.

Letërsi të vërtetë dhe të fuqishme sigurisht që ka. Por tani nuk lëviz si dikur mekanizmi shtet dhe parti, i cili bënte seleksionimin në interes të vet. Pra lind problemi i vështirë i seleksionimit të vetvetishëm dhe gradualisht të artit dhe vlerave të vërteta letrare.

Fluksi i botime është i jashtëzakonshëm,në të gjitha gjinitë. Të gjithë duan të shprehen, të thonë atë që nuk mundën ta thoshin në shumë vite. Të tjerët duan të shkruajnë dhe të shprehen sepse u dha mundësia si kënaqësi e çastit. Ka të tjerë të shtyrë prej parasë dhe pozitë e shohin letërsinë si mjet interesant të njohjes dhe mundësisë së ngritjet në karrierë. Ndërsa pakica e pakicës shkruajnë sepse janë të përgjegjshëm për misionin që kanë marrë mbi supe, për të dhenë një letërsi të vërtetë të zhveshur nga kornizat dhe ti rezistojë kohës.

Pra letërsia nuk mund të japë shpirt kurrë, ajo gëlon fuqishëm në mendjet dhe zemrat e krijuesve të fuqishëm. Ne nuk kishim gjuhë të shkruar në njëmijë vjet dhe për një periudhë shumë të shkurtër kohe njëqind vjet e ca, letërsia shqipe arrite kulmet e saj, me kolosët si Gjegj Fishta, Migjeni,titani, poeti dhe përkthyesi Fan Noli,i mrekullueshme poet Lagush Poradesi, Mitrush Kuteli, Petro Marko,Ismail Kadare e plot të tjerë.

Livadhi i letërsisë është i bollshëm aty ka mijëra lule shumëngjyrëshe, që prej fendës së ujkut deri tek trëndafili i mrekullueshëm dhe plot aromë. Midis vetë krijuesve duhet të dalin kritikët dhe studiuesit e letërsisë dhe artit në përgjithësi, për të bërë seleksionimin e nevojshëm krahas rrjedhës së kohës. Veprat me vlera nuk bërtasin, nuk çirren. Ato si kalliri plot mbajnë kokën ulur dhe meditojnë ashtu si Firdusi plak, që pinte çaj të ftohtë, zbathur, vetëm në nallane, ndërsa grafomanët dhe zabërhanët pinin bozë, mburreshin, bënin zhurmë dhe para.

Dikur në kohën e partisë shtet, letërsia në Shqipëri ishte e ndarë në letërsinë zyrtare, ku penetronin dhe vepra të mirëfillta cilësore dhe letërsisë së vërtetë, që u shkrua nëpër kthina të fshehta prej frikës, por ajo nuk u tha, mbeti e gdhendur në mendjen e zemrat e demokratëve të vërtetë dhe të persekutuarve. Shumë vepra madhore humbën u morën me vete prej atyre që ishin në opozitë me sistemin.

Tani sërish letërsia ndahet në letërsi komerciale, kriminale, skematike dhe letërsia e mirëfilltë. Në përgjithësi arti dhe kultura janë tejet të brishta, sepse krijohet prej krijues me shpirt të madh dhe me brishtësi dhe sensibilitet të madh. Kështu nuk mund të japësh një mendim të prerë me një të rënë të shpatës.

Dy letërsi po zhvillohen me vrull në të njëjtën kokë, letërsia e mëmëdheut dhe letërsia e emigracionit, por gjithsesi gjenden në një shtrat të vetëm. Artisti, krijuesi i mirë bën art me vlera kudo që ndodhet. I rëndësishëm është misioni që ka marrë mbi supe.

Flitet për vdekjen e romanit voluminoz dhe lëvrimin dhe evidentimin e vlerave të qenësishme vetën tek proza e shkurtër, poezia etj. Sidomos letërsia e bisnezit e intrigës e rekllameve dhe makinacioneve. Duke filluar qysh me Zhorzh Simeon, deri tek Daniel Steell,Petër King, Dan Braun rtj. Këta janë shkrimtarë profesioniste dhe e shohin të shkruarin se mjet fitimi. Krahas kësaj ngrihet godina e vështirë e artit të fuqishëm, me dyer metalike të puthitura mirë me bedena dhe me mure të larta, në të cilën hyjnë me mund dhe vështirësi artistët e vërtetë që ngelen në memorien e popullit dhe që shkruhen në panteonin e pavdekësisë, paçka se mund të jenë dhe të vdesin të varfër. Arti i tyre do të jetojë. Vepra e shkruar me talent dhe përgjegjësi nuk e përbën madhësia dhe shumëllojshmëria e personazheve, por e bën vlera që mbart kjo vepër. Vepra e mirë kërkohet, lexohet paçka se kjo është një poezi me pak strofa apo një roman epope. Po marr vetëm disa shembuj. Vepra voluminoze shkruan italiani Umberto Eko, i vlerësuar me çmimin Nobël. Janë të papërsëritshme nga madhështia dhe filozofia që përçojnë romanet: ’Në emër të trëndafilit’ dhe Foucaul’t Pendulum’. Apo anglezi Ken Follet me romanet e tij të fuqishme: ‘Shtyllat e Tokës ‘ dhe ‘Bota pa fund’,ku autori i bën një analizë të thellë shoqërisë angleze në shekujt 11 dhe 13.

Historia, ngjarjet, situatat, kushtet e veçanta dhe e shkuara e Shqipërisë ka nevojë të rishkruhet të bëhet një analizë e thellë dhe e fuqishme, sikundër bëri dikur Marin Barleti, i cili la një dokument të shkruar të jashtëzakonshëm mbi figurën e heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeut dhe pushtimit turk. Ketë nuk mund ta bëjë një vjershë apo një novelë, të cilat kanë vendin dhe vlerat e veta.

Letërsia shqiptare është mësuar me trusni, përmbysje, ngritje dhe ringritje. Sa më shumë trusni të ketë, lind kundra pesha dhe krijohen dhe rriten më shumë vlera. Por së pari duhet të vështrojmë rreh vetes dhe të kthjellohemi më mirë…