s p – Page 1323 – Dielli

Dom Nikollë Kaçorri, atdheu dhe kisha

November 16, 2023 by s p

Çelo Hoxha/

Në 28 nëntor 1912 nisi thurja e narrativës shtetërore shqiptare, e cila është rrëfyer e vazhdon të rrëfehet e shmangur nga boshti i krijimit origjinal. Shumë rrallë, në mos hiç, është thënë që Shqipëria nuk do të ishte krijuar, nëse pjesa dërrmuese e popullsisë do të kishte ngritur krye ndaj diskriminimit pozitiv. Kjo dëshmohet qartë nga procesverbalet e mbledhjeve të Kuvendit Kombëtar të Vlorës në lidhje me krijimin e kabinetit të parë. Për shkak të autoritetit të kryetarit dhe mirëkuptimit të delegatëve votimi për qeverinë rezultoi formal, por përfundimi ishte më i miri i të mundshmes.

Kryetari i qeverisë kishte menduar që në kabinetin e tij të përfshinte figura të njohura në Shqipëri e jashtë saj dhe, njëkohësisht, të pëlqyera nga Europa dhe Stambolli. Me këtë ide në mendje, në 3 dhjetor 1912, në mbledhjen e katërt të Kuvendit Kombëtar, Ismail Bej Vlora paraqiti përpara delegatëve gjashtë emrat që ai mendonte se i plotësonin të gjitha kushtet. Zoti Jorgji (Babë Dudë) Karbunara shprehu keqardhjen që në listën e kryetarit të qeverisë nuk gjendej asnjë i krishterë. Pandeli Cale, Dhimitër Berati, dhe Qemal bej Elbasani, u solidarizuan me shqetësimin e tij. Në mbledhjen tjetër, të nesërmen, Ismail beu propozoi një mënyrë të re për zgjedhjen e ministrave, duke thënë: “Fuqinë që e kam unë në këtë çështje j’a le kuvendit… Kuvendi le të sgjedhë tetë veta, jo shtatë siç kishim thënë, që të jenë katër të krishterë e katër musulmanë.” Dhe ashtu u bë.

Votimi respektoi këshillën e babait të Shqipërisë. Pas votimit, kabineti i parë në historinë e shtetit shqiptar kishte katër anëtarë myslimanë dhe katër të krishterë. Sipas procesverbaleve, në termin kabinet nuk përfshihej posti i kryeministrit dhe zëvendësit të tij. Dom Nikollë Kaçorri, nuk u zgjodh me votim nënkryetar i qeverisë, por ai ishte një figurë që nuk mund të lihej jashtë kabinetit në asnjë mënyrë dhe për asnjë asrye.

Dom Nikollë Kaçorri lindi në 1868, në fshatin Krej të krahinës së Lurës, në një familje laramane – një pjesë katolikë, një pjesë myslimanë. Me propozimin e abatit të Mirditës, prindërit e dërguan në shkollën e jezuitëve në Shkodër që, kur të rritej, të bëhej meshtar i kishës katolike. Pas seminarit jezuit, Nikolla shkoi në Itali për të vazhduar studimet në shkollën teologjike të propagandës Fide. Pas studimeve të larta, në 1890 u shugurua prift. Tre vjet më vonë ai u emërua famullitar në kishën katolike të Durrësit. Më vonë u emërua zëvendësarqipeshkv. Me disa ndërprerje të shkurtëra, për 24 katër vjet, derisa sa vdiq në 1917, punoi në shërbim të kishës.

Edith Durham e përshkruan “interesant” takimin me priftin katolik të Durrësit, të cilin e takoi gjatë vizitës së saj në Shqipëri, 1904, ndërsa priftin si “një njeri të errët, me sy të kthjelltë, që të gjitha energjitë e tij ia kishte kushtuar fesë së tij, ashtu siç ishte porositur nga stërgjyshërit e tij të cilët nuk do t’ia falnin fajin po të bënte lëshimin më të vogël nga rruga e drejtë.”

Durrësi i rinisë së Nikollë Kaçorrit ishte thuajse një qytet i huaj, pa asgjë shqiptare veç banorëve. Sipas historianit Hajredin Isufi, në fund të shekullit të 19-të Durrësi ishte një qytet modest me rreth 600 familje (afësisht tre mijë banorë), nga të cilat rreth 360 i përkisnin besimit mysliman, rreth 200 besimit ortodoks dhe rreth 40 besimit katolik. Në 1897, në qytetin e Durrësit kishte 5 shkolla fillore të huaja: dy turqisht, për myslimanët, dy greqisht, për ortodoksët dhe një italisht, për katolikët. Gjithashtu kishte dhe një shkollë plotore në turqisht (ruzhdie), një shkollë fetare në arabaisht dhe asnjë shkollë shqipe. Në gjithë sanxhakun e Durrësit kishte 48 shkolla turke, 2 greke dhe një italisht; gjithsej 51 shkolla, prej të cilave asnjëra në shqip.

Edit Durham jep këto statistika për Durrësin në fillim të shekullit të ri: “Prej të 1000 shtëpive që ka Durrrësi vetëm 120 janë katolikësh.”

Dom Nikollë Kaçorri u vendos në Durrës në 1893 e në këtë periudhë nis dhe veprmitaria e tij e shumfishtë: prift në kishë, mësues në shkollën e ngritur nga Austro-Hungaria dhe veprimtar i çështjes kombëtare shqiptare ku mundej. Një nga nxënësit e tij në shkollën e Durrësit e kujton Dom Nikollë Kaçorrin si të parin person “që na kalli në zemër atdhedashurinë”.

Përdorimi i shqipes në shkolla nuk pengohej vetëm nga Porta e Lartë dhe Patriakana, mungesa e një alfabeti të njësuar ishte një pengesë e madhe. Shoqëri të ndryshme shqiptare ose organe të ndryshme shtypi, të cilat botoheshin kryesisht jashtë trojeve shqiptare, përdornin alfabete të ndryshme. Shoqëria e Shkronjëzave të Stambollit, Shoqëria Gjuhësore Bashkimi, dhe Shoqëria Letrare Agimi përdornin alfabete të ndryshme. Dy shoqëritë e fundit vepronin në komunitetin katolik në Shqipëri dhe kishin mosmarrëveshje me njëra-tjetrën në lidhje me alfabetin. Për të shmangur përçarjen e mundshme të komunitetit katolik shqiptar, në 30 prill-5 maj 1902 u mbajt Konferenca Gjuhësore në Shkodër, me qëllim a) caktimin e alfabetit unik të gjuhës shqipe, b) përcaktimin e drejtshkrimit të përshtatshëm dhe c) formimin e shoqërisë për përhapjen e shkrimit shqip. Nga të gjithë pjesëmarrësit, Dom Nikollë Kaçorri vlen të veçohet: ai ishte për alfabetin e Stambollit, nuk e firmosi letrën që u propozua t’i dërgohej Ministrisë së Jashtme të Austro-Hungarisë dhe ishte pjesëmarrës i padëshiruar nga organizatorët, të cilët bënë presion që ardhja e tij të anullohej. Dom Nikollë Kaçorri dëshironte një alfabet që nuk do të krijonte “përçarje me shqiptarët toskë”. Kjo çështje, në fakt, u zgjidh gjashtë vjet më vonë, kur Kongresi i Manastirit miratoi dy alfabete, të cilat më vonë u shkrinë natyrshëm në një, në alfabetin që përdorim sot: me parimin fonetik të Stambollit (toskëve), dhe parimin e Bashkimit (katolikëve) për krijimin e diftongjeve me gërma latine. Pak a shumë, gjërat u zgjidhën ashtu siç dëshironte Dom Nikollë Kaçorri, në interes të bashkimit kombëtar.

Dom Nikollë Kaçorri bëri përpjekje dhe për botimin e alfabetit të Konstadin Kristoforidhit. Nga alfabeti nuk gjenden gjurmë në shkrimin e shqipes, por është dëshmi i përpjekjeve të shqiptarëve për të shkruar gjuhën e tyre. Djemtë e rilindasit të madh, të cilët zotëronin alfabetin e babait, ia shitën atë qeverisë greke, aty nga fundi i vitit 1900, për 170 napolona flori dhe 75 ekzemplarë të veprës së botuar. Nën presionin e patriotëve shqiptarë, mes të cilëve dhe Dom Nikollë Kaçorri, Stefan Kristoforidhi e denoncoi marrëveshjen me Greqinë, por qeveria greke nuk e ktheu dorëshkrimin. Kristoforidhi u arrestua nga xhandarmëria osmane dhe mes sendeve të konsfiskuara ishin dhe disa libra shqip. Sipas raportimit të zëvendëskonsullit grek në Durrës, burimi i librave shqip ishte Dom Nikollë Kaçorri. Kështu ai hyri në listat e shtetasve të dyshimtë të Perandorisë Osmane.

Duke shfrytëzuar dashamirësinë e Vjenës për kulturën shqiptare dhe marrëdhëniet e tij të mira me konsujt e austro-hungarezë në Durrës e Shkodër, Dom Nikollë Kaçorri ishte personi kyç për futjen e librave shqip në Durrës. Ekzemplarët e gazetës Albania të Faik Konicës, e cila kishte dilte që prej 1896, mbërrinin në adresën e famullisë së Durrësit. Dom Nikollë Kaçorri bëri të pamundurën për të shtirë në dorë, sa mësoi ekzistencën e tij, një libër të titulluar Historia e Shqipërisë. Me ndihmën e Vjenës, ekzemplarët e parë të librit që “ndikonte shumë për bashkimin kombëtar, përmes traditave kombëtare që përcillte” mbërrinë në Durrës në mesin e marsit 1899.

Problemi tjetër, veç mungesës së teksteve, ishte leximi i kufizuar i tyre. Dom Nikollë Kaçorri krijoi një grup të vogël personash që dinin shkrim e këndim dhe, në mungesë të shkollave shqipe, ata filluan të bënin lexim të matrialeve shqip në grupe të vogla. Konsulli austro-hungarez në Durrës vërente se “libri shqip në Durrës shpërndahej si një trakt me rëndësi, duke kaluar dorë më dorë.” Punën e patriotëve shqiptarë, propaganda greke, me burime financiare më të bollshme, mundohej ta konkuronte me shpërndarjen e gazetave falas, siç ishte gazeta Astir, e cila dilte në shqip, por me alfabetin grek. Shqiptarët morën menjëherë masat e tyre për t’iu kundërpërgjigjur dhe bilanci i betejës gjendet në një raport të konsullit austro-hungarez në Durrës: gazeta Astir u braktis nga të gjithë lexuesit ortodoksë, katolikë apo myslimanë. Në këtë periudhë nisi të vinte në Durrës Drita e Shahin Kolonjës, e cila vinte nga deti, me varkat e ulqinakëve dhe durrsakëve, por dhe me karvanet e kuajve që bënin tregëti. Gjurmët e këtij komunikimi gjenden dhe në letrat që durrsakët dërgonin në redaksinë e gazetës në Sofje, mes të cilëve shkruante dhe vetë Dom Nikollë Kaçorri.

Dalëngadalë, veprimtaria e Dom Nikollë Kaçorrit, veç detyrës së kishës, filloi të zhvendoset gjithnjë e më shumë nga kulturore në politike. Kontakti direkt i priftit me gjendjen e vështirë ekonomike e banorëve të juridiksionit fetar të Durrësit mendohet se ka qenë nxitja kryesore e përfshirjes së Dom Nikollë Kaçorrit në politikë, megjithëse edhe veprimtaria arsinore në gjuhën shqipe kishte dimesionin e saj politik. Ekonomia shqiptare në fillim të shekullit të 20-të ishte thuajse agrare dhe mirëqenia e banorëve nuk varej krejtësisht nga përpjekjet e tyre. Për shebmull, vera e vitit 1900 u shoqërua me një thatësirë ekstreme dhe për pasojë hambarët e zahiresë mbetën bosh. Gjatë dimrit njerëzit trokitën në dyert e kishave me fëmijët për dore, të dyja palët e kishin të shkruar urinë në fytyrat e tyre thatanike. Klerikët ndodheshin në gjendje kritike dhe nuk kishin shumë mundësi për ndihmë. Kisha iu dretjua Vjenës, nën mbrojtjen e së cilës ishte, por ajo nuk pranoi të ndihmonte, me shpjegimin se nuk ishte në gjendje të përballonte shumën financiare që iu kërkua. Pa përgjigjes negative të perandorisë, Dom Nikollë Kaçorri kontaktoi kosullatën italiane në Durrës, e cila u tregua e gatshme. Kështu filloi të cilësohej si agjent i Italisë, në raportet e diplomatëve austro-hungarezë, prifti shqiptar që trokiti ku mundi për të siguruar ushqim për njerëzit e uritur.

Varfëria dhe detyrimet e taksave për t’u paguar krijuan tension mes banorëve dhe administratës osmane që rezultoi me kryengritje të shpeshta gjithë juridiksionin e Durrësit, ku mund të veçohet qëndresa e Kurbinit, e cila vazhdoi, me ulje ngritje, disa vjet. Klerikët katolikë, mes tyre Dom Nikollë Kaçorri dhe famullitari i Laçit, At Shtjefën Gjeçovi, mbajtën anën e kryengritësve, të cilët udhëhiqeshin nga paria e lokaliteteve, dhe për këtë iu desh të dilnin dhe kundër Vjenës. Administarata osmane e Durrësit kishte dijeni për veprimtarinë e Dom Nikollë Kaçorrit dhe kishte tentuar ta arrestonte që në 1903, si “kundërshtar i urdhëresave të qeveritarëve osmanë në Durrës dhe kundërshtar i sulltanit,” por pa sukses. Ndërkohë kishte nisur dhe procesi hetimor nga prokuroria osmane. Dom Nikollë Kaçorri i shmangej hetimeve duke shfrytëzuar të drejtën ekumenike që një klerik nuk mund të thirrej për hetime në një zyrë civle. Në vjeshtën e vitit 1905, ai organizoi tre kuvende në Delbnishit, me krerët e Kurbinit, i pari në vjeshtë 1905, i dyti në maj dhe i treti në gusht 1906. Kërkesat e kuvendeve ishin të karakterit lokal, me ndryshime në përshtaje me fazën në të cilën ndodhej rezistenca. Në kuvendin e dytë, për shembull, i kërkuan armë Vjenës, e cila e refuzoi kërkesën. “Shpirti i qëndresës antiosmane të Kurbinit dhe frymëzuesi i luftës së armatosur të kurbinasve”, tashmë ishte larguar nga Durrësi dhe strehohej në fshatra, kryesisht në zonën e Kurbinit. Qëndresa e kurbinasve vazhdoi, shpesh me luftime të ashpra, por në fund, të ndodhur nën presionin e Stambollit dhe të Vjenës, në 29 prill 1907, rezistenca rreth katërvjeçare mori fund me marrëveshjen e Milotit, e cila, sigurisht, nuk u respektua nga pala e administratës osmane.

Për Dom Nikollë Kaçorrin, vitet që pasuan deri në shpalljen e pavarësisë ishin të ngjeshura me veprimtari politike me format kombëtar. Në Kongresin e Manastirit, 14-22 nëntor 1908, ai shkoi me staturën e një veprimtari të rëndësishëm për lëvizjen kombëtare, i cili kishte dhënë mësime shqipeje, kishte përhapur librin shqip, kishte furnizuar kryegritësit me armë, kishte udhëhequr kryengritjet, me pak fjalë, kishte punuar për kombin në të gjitha format. Në Kongresin e Dibrës, në verën e 1909-ës, pjesëmarrja e Dom Nikollë Kaçorrit dhe delegatëve të tjerë të Durrësit u minua nga administrata osmane e qytetit, e cila e konsideroi të parregullt mbledhjen që caktoi delegatët. Dom Nikollë Kaçorri reagoi rreptë, e dorëzoi mandantin e tij në mënyrë demonstrative. Kudo që bëhej kongres atëkohë, Durrësi e kishte delegat të padiskutueshëm Dom Nikollë Kaçorrin. Në Kongresin Arsimor të Elbasanit, sipas Hajredin Isufit, atij iu bë një pritje heroi: “Kur hyri Dom Nikollë Kaçorri në sallë, tërë të pranishmit u ngritën në këmbë dhe e mirëseardhën me duartrokitje të stuhishme, që vazhduan për minuta të tëra.”

Në 1908 konsullata greke e vlerësonte priftin katolik të Durrësit si njeri me shumë ndikim jo vetëm në Durrës, por dhe në qytete të tjera të Shqipërisë, i cili nuk e kishte ndërprerë asnjë çast punën në dobi të çështjes shqiptare dhe bashkëpunimin me patriotët e tjerë. Në këtë kohë ai e kishte sulmuar hapur qeverinë greke, në mitingje popullore, dhe veprimtarinë e saj për greqizimin e Shqipërisë.

I armiqësuar me austro-hungarezët, osmanët dhe grekët, mbështetja e vetme e Dom Nikollë Kaçorrit në këtë kohë kishin mbetur shqiptarët e pafuqishëm ta mbronin dhe Zoti që e vuri sërish në provë. Në 17 qershor 1910, nga një kontroll në Shijak i arkave të arkipeshkvisë, të cilat ishin nisur nga Durrësi për në Delbinisht, u zbuluan tre pushkë, 180 fishekë dhe një letër që mbyllej me thirrjen “Rrofshin kosovarët!” dhe firmën e famullitarit. Dom Nikollë Kaçorri u arrestua dhe u dënua nga gjykata ushtarake me katër vjet punë të detyruar. Gjatë bastisjes që iu bë banesës së tij, prifti ishte hedhur për t’i marrë armën xhandarit, por gjykata e konsideroi këtë thjesht një akt rebelimi dhe jo kundërshtim i organeve të ruajtjes së rendit publik. Në këtë gjykim ka një shfaqje fisnikërie, Dom Nikollë Kaçorri gjykohej politikisht dhe gjykata nuk preferoi ta vulgarizonte veprimtarinë e tij. Rezultati i këtij gjyqi ishte: dhjetë muaj më vonë, kur Dom Nikolla u lirua, u shtuan vizitorët në dhomën e tij pranë famullisë.

Periudha nga lirimi prej burgut, mars 1910, deri në shpalljen e pavarësisë, 28 nëntor 1912, mund të përshkrohet si kthim i Dom Nikollë Kaçorrit në veprimtarinë e tij bazë: udhëtime në krahina të ndryshme, organizime kryengritjesh, furnizim i luftëtarëve me armë, gjithçka në shërbim të arritjes së krijimit të shtetit shqiptar. Kur mbërriti në Vlorë ai zuri vend natyrshëm në krah të Ismail beut, në odën e pavarësisë dhe në qeveri.

Me vetëdijen se anëtarët e kërij kabineti do të përmendeshin dhe më vonë Shqipëri, baronesha gjermane Marie Amelie Frein von Godin, e cila ndodhej atëkohë në Shqipëri, u bëri nga portret të shkurtër gjithë anëtarëve të qeverisë dhe i botoi në një librë. Nënkryetarit të qeverisë, Dom Nikollë Kaçorrit, i janë kushtuar rreshtat më dashamirëse prej saj. Sipas saj, Dom Nikollë Kaçorri ishte i zgjuar, i shkolluar, plot jetë, i sjellshëm, me përvojë, përfaqësuesi i vërtetë i së drejtës në Qeverinë e Përkohshme, i vetmi që ndante, në një farë mase, drejtimin e kabinetit të parë shqiptar me Ismail beun, dhe i vetmi që kishte kurajon ta kundërshtonte atë.

Në 4 mars 1913, ai i dërgoi kryetarit të qeverisë një letër ku i kërkonte shpjegime në lidhje me ankorimin e një anijeje luftarake greke në skelën e Vlorës në 27 shkurt 1913. Ai ishte i shqetësuar që anija kishte ankoruar pa kundërshtime, ekuipazhi i saj kishte lëvizur lirisht në qytet dhe në anije kishin shkuar disa shqiptarëve të cilët kishin bërë të njëjtën gjë herët e tjera që anijet greke kishin ndalur në port, si pjesë e presionit ndaj Vlorës në kohën që zhvillohej lufta për mbrotjen, nga ana e shqiptarëve, dhe marrjen, nga ana e grekëve, e Janinës. Nënkryetari i qeverisë dyshonte se kryetari punonte, dhe këtë e shpreh dhe në letër, fshehtas nga ai. Përgjigja e letrës nuk dihet, por në 30 mars 1913 Dom Nikollë Kaçorri dha dorëheqjen nga detyra. Pas Mid’hat Frashërit në 14 mars, kjo ishte dorëheqja e dytë në kabinetin parë dhe gjithë historinë qeveritare të Shqipërisë.

Një vit më vonë erdhi në Shqipëri Princ Vidi. Sekretari i tij, D. Heaton Armstrong, shkruan në kujtimet e tij se Dom Nikollë Kaçorri, “një karakter tjetër interesant”, e mirëpriti monarkun e ri dhe i dha mbështetjen e tij; “ai u bë një nga udhëheqësit e pjesës nacionaliste ose demokrate dhe laujti një rol të rëndësishëm në qytet, megjithëse ndikimi i tij nuk njihej në qarqet qeveritare.”

Ai nuk mori më asnjë detyrë qeveritare, deri në fund të jetës së tij. Në vitet 1914-17 ai iu kështua lehtësimit të halleve të Shqipërisë në luftë: duke u kujdesur për viktimat, të cilat ishin njerëz të larguar nga terrori grek apo serb, të plagosur në luftime, të internuar etj. Në ndihmën e të plagosurve, për një kohë ai bashkëpunoi dhe me Baroneshën Marie Amalie Frein von Godin dhe Edith Durhamin, të cilat ndodheshin në Durrës. Në fillim të shkurtit 1917, ai u nis për një kontroll mjekësor në Austri dhe u kthye në Shqipëri 94 vjet më vonë, një grusht eshtrash në një qese. Vdiq në 29 maj 1917.

Pamja e kthimit të eshtrave të tij në atdhe, në 2011, ishte një karikaturë e atdheut që ai e kishte patur, siç shprehet baronesha Von Godin, më afër zemrës se kisha. Eshtrat e tij u kthyen me përpjekjet e kishës dhe jo të qeverisë shqiptare.

Shënim: Për këtë artikull janë konsultuar disa libra. Në variantin origjinal të shkrimit janë specifikuar hollësisht referencat e sakta. Për natyrën eseistike të revistës, nuk janë përfshirë në këtë botim. Librat e konsultuar janë: Hajredin Isufi, Feja dhe Flamuri: Dom Nikollë Kaçorri, Pegi, Tiranë 2008; Lef Nosi, Dokumente historike 1912-1918, Shtypshkronja Nënë Tereza, Tiranë, 2007; Marie Amelie Frein von Godin, Nga Shqipëria e re, Botimet Koçi, Tiranë, 2007; Edith Durham, Brenga e Ballkanit, Argeta-LMG, Tiranë 2009; D. Heaton Armstrong, Princ Vidi, Shqipëria gjashtë muaj mbretëri, AIIS, Tiranë 2008; si dhe fondi personal i Dom Nikollë Kaçorrit në Arkivin Qendror të Shtetit, Tiranë.

Foto: wikipedia.org

Shenja/ 2012

“Thesaret Labe” me këngë në buzë në TV, Shkollat Shqipe “Alba Life” dhe nëpër Diasporë, New York

November 16, 2023 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

Ka qenë ëndërr e kahershme jona si TV dhe e shkollave shqipe “Alba Life” të sillnim një grup lab nga Shqipëria dhe kjo për arsyen e thjeshtë se deri më sot nuk ka qenë i ftuar ndonjë grup lab në Diasporë. Natyrisht nuk është e lehtë për angazhime të tille se marrin shumë energji, kohë, pasi dihet se si koha fluturon në Amerikë, por kur këto grupe sjellin histori, kulturë, traditë kombëtare sidomos për brezin e ri, ja vlen. Grupi “Thesaret Labe” erdhi si shqiponjë nga Atdheu ynë Shqipëria dhe u mirëpritën me duartrokitje kudo ku shkuan. Kështu në Shkollat Shqipe “Alba Life” në Brooklyn dhe në Bronx ata u mirëpritën me plot dashuri nga mësueset Fatlinda Gashi, Rozeta Daci, Kade Lajqi, Mehrije Shala, Helena Ujkaj, gjithë nxënësit dhe prindërit. Interpretimet e tyre brilante labe magjepsën publikun duke filluar me këngën për Kosovën martire me vargjet si:

Tungjatjeta moj Kosovë,

Vjen nga motër Labëria,

Të bekoi Zoti me dorë,

Kemi një gjak të dyja.

Polifonia popullore shqiptare është në listën e “Kryeveprave të trashëgimisë gojore të njerëzimit” mbrojtur nga UNESCO. Me të drejtë Dr. Valbona Zylo Watkins në darkën e shtruar në shtëpinë tonë me grupin lab iu tha se për gjeneratat tona, fëmijët tanë, nxënësit e shkollave shqipe është shumë frymëzuese takimi me ju sepse ata i shikojnë direkt kostumet e traditës dhe dëgjojnë nga afër këngën e mahnitshme labe.

“Thesaret Labe” me anëtarë të grupit si: Viktor Aliu, Drejtor artistik dhe solist, Pëllumb Alia, poet dhe solist, Margarita Shehaj, solist, Adnand Aliu solist, Gëzim Aliu solist, Valter Aliu solist, Zylyftar Alia iso morën pjesë si të ftuar special në Festivalin e 31-t shqiptar të organizuar nga Qendra “Nënë Terezë” pranë Kishes “Zoja e Shkodrës” Harstedale, NY. Ishte një festival madhështor me skena dhe mjedise lluksoze në Purchase University.

Grupe, artistë të ndryshëm nga gjithë Amerika si dhe nxënësit e Shkollave Shqipe “Alba Life” ne NY, Ambasador i Kombit interpretuan denjësisht në Festivalin e 31-t që iu kushtua 115 Vjetorit të Kongresit të Manastirit organizuar nga Qendra “Nënë Tereza” pranë Kishës “Zoja e Shkodrës”.

Dukej si një bekim nga Kisha “Zoja e Shkodrës” ky institucion i shenjtë atdhetar!

Thesaret Labe ishin të ftuar në aktivitetin e mirëorganizuar me plot shqiptarë nga Shoqata Shqiptaro-Amerikane “Skënderbej” inc. ku në nderim të Ditës Flamurit u organizua promovimi i dy librave “Scanderbeg” dhe “Iskander Soldier of the Cross” me autor Halit Daci ushtarak shqiptar në pension. Në fund të performancës së tyre z. Mark Qehaja në emër të Bordit të Shoqatës “Skënderbej” vlerësoi me pllakën e mirënjohjes grupin “Thesaret Labe” me këtë motivacion: Në mirënjohje të kulturës, këngës labe dhe traditave folklorike të historisë kombëtare shqiptare. Kjo çertificatë jepet në Ditën e Flamurit dhe të promovimit të librave për Skënderbeun nga Bordi i Drejtorëve të Shoqatës Shqiptaro Amerikane “Skënderbej” Inc.

Çfarë krenarie dhe emocioni kemi përjetuar gjithashtu në mjediset e nje medie prestigjioze si CTV, Staten Island, New York ku ishin të ftuar grupi lab në studio nga TV “Alba Life” me themelues dhe producent Qemal Zylo. Në këtë mbrëmje elegante, profesionale ishin të ftuar z. Amir Suka me bashkëshorten e tij simpatike Lumin. Z. Suka është drejtor i programit të TV “Alba Life”, i vlerësuar me katër çmime “Emmy” drejtori i kompanisë së mirenjohur “Alba Pro”, tri mësueset e dashura nga Staten Island si Entela Muda, Elona Shkreta dhe Anxhela Alushaj. Çmimi i dhënë nga TV dhe Shkollat Shqipe “Alba Life” u dha në një Institucion të rëndësishëm në media në Staten Island. Në këtë aktivitet elegant erdhi dhe përshëndeti patrioti dhe atdhetari i shquar Demë Balidemaj i cili gjithmonë ka mbështetur Diasporën dhe kauzën shqiptare.

Z. Viktor Aliu dhe gjithë anëtarët e grupit shprehën mirënjohjen e pakufishme për pritjen madhështore që i është bërë grupit lab në Diasporën Shqiptare Amerikane në New York dhe për këtë ndihemi shumë krenar. Ne vazhdoi z. Aliu kemi 80 këngë në repertorin tonë dhe këto i performojnë si brenda Shqipërisë ashtu dhe jashtë saj. Ne kemi qenë të ftuar në të gjitha komunat e Kosovës, ja pas Nju Jorkut do të vemi në komunën e Skënderaj. Po të më çash zemren time gjysma e saj është Kosovë.

Z. Qemal Zylo Themelues dhe President i vlerësoi me pllakë mirënjohjeje Thesaret Labe me këtë motivacion:

TV dhe Shkollat Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit, NY

iu jep Pllakë Mirënjohjeje Grupit “Thesaret Labe” Shqipëri, me anëtarë:

Viktor Aliu, Pëllumb Alia, Margarita Shehaj, Adnand Aliu, Gëzim Aliu, Valter Aliu, Zylyftar Alia.

Në mirënjohje të performancave të këngëve labe mbrojtur nga UNESCO në Festivalin e 31-t Shqiptar në Amerikë nga Kisha “Zoja e Shkodrës”, në Shkollat Shqipe “Alba Life” dhe në Ditën e Flamurit, NY.

Kjo çertificatë jepet në Staten Island Television, në studion e TV Alba Life.

Në fund të pranishmit trokëllitën gotën e verës me njeri tjetrin si vëllezër dhe motra shqiptare, sepse muzika është gjuha e shpirtit që sjellë paqe dhe carmatos luftrat.

Pas TV familja Zylo sipas zakonit i mirëpriti për darkë Thesaret Labe ku shpenzuam një kohë cilësore së bashku me shqiponjat e Labërisë së Tepelenës.

Natyrshëm ndamë gëzimin e këngës së bashku dhe kjo është dashuri dhe respekt për traditën kombëtare, pasi aty thellë gjejmë shpirtin tonë.

“Thesaret Labe” me këngë në buzë në TV, Shkollat Shqipe “Alba Life” dhe nëpër Diasporë, New York intepretuan “Polifoninë popullore shqiptare” që është në listën e “Kryeveprave të trashëgimisë gojore të njerëzimit”.

15 Nëntor,

Staten Island, New York

S’ka Ndal ! ” Rama vjedh copy-right-in e “Reformës në Drejtësi”

November 16, 2023 by s p

Satirë nga Rafael Floqi/

Në një shfaqje mahnitëse të akrobacisë politike, lideri ynë i dashur, Rama, së fundmi bëri një pretendim të guximshëm që i shtyu verifikuesit e fakteve të përpiqen për arsyetimin e tyre. Sipas Ramës, partia e tij ishte arkitektja e vetme e një reforme novatore në drejtësi, një vepër kaq monumentale saqë edhe Shekspiri do të skuqej nga mungesa e hollësisë dhe nga fakti si vidhet, kështu ashiqare copy-right.

Në një konferencë shtypi që ndihej më shumë si një rutinë stand-up, Rama deklaroi me besim: “Zonja dhe zotërinj, më lejoni t’ju çoj në një udhëtim nëpër tokën fantastike të aftësive të mia politike. Ja, Reforma në Drejtësi – një kryevepër e partisë sime, PS-s. dhe unë punova me duart tona të zhveshura, të ushqyer nga forca e pastër e drejtësisë sonë!”

Ndërsa dhoma shpërtheu në duartrokitje (apo ishte e qeshura e mbytur?), Rama vazhdoi tregimin e tij të magjisë politike, duke injoruar me lehtësi të vërtetën e papërshtatshme që partitë e tjera gjithashtu kishin kontribuar në reformë. Duket se në botën e Ramës, realiteti është thjesht një shqetësim i bezdisshëm, si një mizë që gumëzhin rreth madhështisë së pretendimeve të tij.

Në një performancë që do të bënte xhelozë edhe iluzionistët më të aftë, lideri ynë i dashur Rama vazhdon të kalojë nëpër skenën politike, duke mohuar të pamohueshmen me një hir që sfidon realitetin. Akti i tij i fundit? Reforma në Drejtësi, një produksion që kishte më shumë sponsorizim amerikan dhe Soros, sesa një film i suksesshëm i Hollivudit. Në një konferencë shtypi që mund të përshkruhej vetëm si një ushtrim i amnezisë selektive, Rama me mjeshtëri hoqi dorë nga anëtarët kryesorë të kastit – Shtetet e Bashkuara dhe filantropistin famëkeq, George Soros. Duket se Rama nuk është thjesht një politikan; ai është një aktor metodik, plotësisht i përkushtuar ndaj rolit të tij si hero i vetëm i reformës në drejtësi.

“Ne i bëmë të gjitha vetë, pa asnjë ndihmë nga jashtë!” Bërtiti Rama duke përshëndetur faktet e papërshtatshme si një ndihmës magjistari që zhduket pas perdes së tymosur. Është një veprim i guximshëm, veçanërisht kur komuniteti ndërkombëtar po e shikon, duke kruar kokën me mosbesim.

Kryeministri Edi Rama ka deklaruar nga Asambleja e Zgjeruar e PS-së në Pogradec se reformën në drejtësi në Shqipëri e ka sjellë Partia Socialiste dhe jo Amerika. Duke folur për reformën, kreu i qeverisë u shpreh se ka persona që thonë se drejtësinë e solli Amerika, ndërsa shtoi i prerë se e “vetmja forcë në tokë që e ka sjellë atë është Partia Socialiste”. Po pse , çfarë fshihet pas saj. Mos vallë fakti se shumë miq të tij janë pas hekurave. Mos vallë duke deklaruar se e miratoi PS-ja , atij i duket se mund të shpwtojw vetw, se po të jenw amerikanwt ata e kanw në dorw të dwnojnw sa majtas djathtas. Aq më tepwr se po dalin dokumente se dhe kalimin e pronws të klubit Partizani e kish firmosur Rama…

Ai shtoi më tej se në Shqipëri ka rënë miti i personit të paprekshëm. Po kushtw wshtw ai? Berisha wshtw akuzuar , Lulushi i ka shpwtuar hetimit të parave ruse , kush?

“Nga ana tjetër është patjetër drejtësia. Drejtësinë e kemi pasur ambicien tonë më të lartë dhe kemi bërë përpjekje për të bërë reformën në Drejtësi që kur ishim në opozitë. Kur kemi qenë në opozitë i kemi propozuar qeverisë asokohe” shton ai. Por raportet tregojnë se reforma në drejtësi, e cilësuar nga Rama si kulmi i karrierës së tij politike, ishte, në fakt, një përpjekje bashkëpunuese me mbështetje bujare amerikane, e ndihmuar bujarisht nga askush tjetër, veçse mashtruesi i teorive konspirative, George Soros. Por Rama, me një fytyrë të drejtë që mund të rivalizojë lojtarët më të mirë të pokerit, këmbëngul se këto pretendime nuk janë gjë tjetër veçse propagandë politike.

Duket se Rama po heq një faqe nga libri “Mohoni deri sa të vdisni”, duke injoruar me lehtësi ndihmën që derdhej si një lumë nga përtej Atlantikut. Dikush pyet veten nëse lëvizja e radhës e Ramës do të jetë mohimi i ekzistencës së gravitetit apo këmbëngulja se qielli është, me të vërtetë, rozë neoni.

Ndërkohë, George Soros duhet të qesh në strofkën e tij filantropike, i kënaqur me angazhimin e Ramës për të rishkruar skenarin. Ndoshta Rama beson se nëse e përsërit versionin e tij të historisë mjaft herë, realiteti përfundimisht do të përkulet sipas vullnetit të tij. Është një strategji që mund të funksionojë në përralla, por në botën reale, audienca priret të kërkojë pak më shumë përmbajtje.

Ndërkohë Deputeti i Partisë së Lirisë, Petrit Vasili ka reaguar pas deklaratës së Ramës se është PS ajo që bëri reformën në drejtësi. Vasili është shprehur se reforma në drejtësi është votuar nga 140 deputetë dhe jo nga 65 deputet sa kishte Rama dhe PS në atë kohë , Jo Rama por Meta thotë ai “Reforma u be nga 140 Deputete dhe jo nga 65 t Ramës, por u kap nga mafia rilindase! Edi Rama ka dalw rrugëve dhe po shpraz gënjeshtra pa pushim se gjoja Reformën në drejtësi e beri ai dhe Partia Socialiste. Ai po përpëlitet për të bërë alibinë e kapjes se drejtësisë nga ai dhe rilindja për të justifikuar pandëshkueshmërinë flagrante te tij për veprat penale qe rendojnë mbi të.

Teksa perdja mbyllet për këtë akt të veçantë mohimi, nuk mund të mos pyesim veten se çfarë bëmash të tjera fiksioni na rezervon Rama. A do të pretendojë ai më pas se ka zbuluar personalisht Atlantidën ose ka ndërmjetësuar paqen midis qytetërimeve të huaja? Vetëm koha do ta tregojë, pasi Rama vazhdon kërcimin e tij të mohimit, duke u rrotulluar nga e vërteta me një dhunti që do të bënte xhelozi edhe

Ne Komisionin e Posaçëm Parlamentar te Reformës në Drejtësi partia socialiste kishte vetëm 4 deputetë nga 10 anëtarë gjithsej qe kishte Komisioni. Basha takime në Bruksel, paraqet nismën për vetingun në politikë dhe Reformën Zgjedhore 5.Vota e peste përcaktuese ne Komisionin e reformës, e cila çoi për votim në sallën e parlamentit Projektligjin ishte e përfaqësuesit të Lëvizjes Socialiste për Integrim. Kryetari i Kuvendit Ilir Meta qe ai që realizoi votonte Reformën në Drejtësi përmes zbatimit te Rekomandimit 88 të Opinionit Final të Komisionit të Venecias, qe ishte kërkuar nga opozita dhe ishte refuzuar nga Rama. Ahaha

Nuk mund të mos habitemi me aftësinë e pashembullt të Ramës për të rishkruar historinë. Harrojini përpjekjet bashkëpunuese, debatet dhe kompromiset që karakterizojnë çdo reformë thelbësore – Rama do që ne të besojmë se ai e ka nxjerrë i vetëm lepurin e Reformës në Drejtësi nga kapelja politike.

Por le të mos ngecim nga detajet e vogla të saktësisë; në fund të fundit, kujt i duhet e vërteta kur mund të kesh një histori të mirë? Ndoshta përralla tjetër e gjatë e Ramës do ta përfshijë atë personalisht duke zbuluar zjarrin ose negocimin e paqes mes maceve dhe qenve. Mundësitë janë po aq të pakufishme sa edhe imagjinata e tij.

“Ka disa që thonë se ne kontrollojmë drejtësinë, këtë e thonë se nuk është mësuar njeri këtu, sidomos këta që kanë pasur pushtet, që të funksionojë kështu.

Ashtu ka funksionuar kur ishin ata në pushtet, drejtësia ishte farsë, e telekomanduar, sot nuk është. Në Shqipëri ka rënë miti i personit të paprekshëm. Ka disa që thonë e solli Amerika, me ça e solli Amerika, me aeroplan? Këtë e ka sjellë vetëm një forcë në tokë, Partia Socialiste”, deklaroi Rama.

Ndërkohë, le të përulemi të gjithë para të madhit Rama, heroit të pakënduar të reformës në drejtësi, vizionarit që e shndërroi për mrekulli një përpjekje kolektive në një shfaqje të vetme. Aftësia e tij për të endur një rrëfim më të trashë se mjegulla e rëndësisë së tij për veten është me të vërtetë një spektakël për t’u parë.

Ndaj të dashur qytetarë, gëzohuni me fantazinë që na ka tjerrë Rama. Në fund të fundit, realiteti mbivlerësohet kur ke një lider politik që mund ta kthejë një përpjekje bashkëpunuese në një përrallë njëpartiake. Është një masterklasë në artin e trillimeve politike – ose ndoshta, më saktë, fantazmave politike.

Brengat e Ismail beut

November 15, 2023 by s p

Ilir Ikonomi/

Kur studioja rrugëtimin e Ismail Qemalit për shpalljen e pavarësisë në Vlorë, hasa në një intervistë thuajse të panjohur të tij, e cila më ndihmoi të kuptoja se në çfarë rrethanash të paimagjinueshme lindi ajo pavarësi dhe sa e brishtë ishte.

Viset shqiptare ndodheshin në mëshirë të fatit. Vlora e bllokuar nga deti kërcënohej nga uria. Qeveria e përkohshme kishte një hapësirë të kufizuar veprimi dhe nuk dihej sa mund të zgjaste.

Ismail bej Vlora e dha intervistën në Romë më 1 prill 1913, katër muaj pas shpalljes së pavarësisë. Më në fund, ai kishte arritur të dilte nga Vlora e bllokuar prej anijeve greke dhe të vizitonte kryeqytetet e Evropës.

Siç e thotë edhe vetë, atij i ishte dukur sikur kishte dalë nga një burg i vërtetë, i tillë ishte ankthi që kishte shkaktuar bllokada. Kishte mundur të largohej me jahtin e një francezi, i cili donte të bëhej princ i Shqipërisë.

Periudha për të cilën flasim ka qenë ndër më të vështirat në historinë e Shqipërisë: Kosova ishte pushtuar, serbët kishin ardhur deri në Durrës, Shkodra ishte e rrethuar nga Mali i Zi, ndërsa grekët, përveçse kishin bllokuar bregdetin jugor, kishin përparuar deri në Tepelenë. Në këtë situatë tragjike, ambasadorët e Fuqive të Mëdha debatonin në Londër për të përcaktuar kufijtë e Shqipërisë së re.

Gazetari që bisedoi me Ismail beun quhej Achille De Benedétti dhe intervista u botua në gazetën Il Giornale d’Italia të datës 2 prill 1913. Sot, pas 110 vjetësh, ajo na kujton se me çfarë vështirësish ekzistenciale përballej qeveria e parë kombëtare e shqiptarëve.

Ja teksti i plotë:

Ismail Qemali arriti të largohej pardje nga Vlora me jahtin e Dukës Montpensier. E takova sot në mëngjes në stacionin e trenit tek arrinte nga Bari, ku kishte lënë Isa Boletinin, që ishte pak i sëmurë, bashkë me djaloshin Luigj Gurakuqi, ministër i arsimit. Qemal beu kishte ardhur me dy nga djemtë, që e kanë shoqëruar në të gjitha këto peripeci. Plaku i shquar dukej mjaft mirë. Ishte i gëzuar që kishte mbërritur në Romë pas ikjes nga Vlora.

E pyes se si kaloi udhëtimi.

-Shkëlqyeshëm nga çdo pikëpamje, – më përgjigjet. Pak ditë më parë arriti në Vlorë ‘Mekongu’, jahti i Dukës së Montpensierit, me një flamur tregtar anglez. Duka menjëherë më ftoi në anijen e tij të mrekullueshme dhe më pyeti nëse dëshiroja të vija në Itali. Ishte fat i vërtetë. Do të kisha qenë i marrë po të mos e kisha shfrytëzuar këtë rast të rrallë. Për mua kjo do të thoshte të çlirohesha nga një burgim i çuditshëm. Ishte edhe një mundësi për ta ndihmuar pak më nga afër çështjen e vendit tim.

-Po grekët, nuk ju kapën?

-Jo. Ata na panë shumë mirë. Pastaj, mos harroni se ‘Mekongu’ kishte ardhur nga Korfuzi. Po të kishin dashur të më kapnin do ta kishin patur të lehtë. Unë nuk e fsheha aspak faktin që po nisesha. Një torpedinier grek, i ngarkuar për bllokimin e bregdetit, na vuri re dhe na lejoi të kalonim pa ndonjë problem. Udhëtimi shkoi mjaft mirë. Jahti i Dukës është vërtet i mrekullueshëm dhe jam i gëzuar që arrita të dal nga ky burgim pa asnjë shpenzim dhe në kushte kaq të mira.

-Po miqtë tuaj të Vlorës, Shkëlqesi, nuk patën kundërshtim që ju të niseshit?

-Ishin ata vetë që më këshilluan të përfitoja nga ky rast i papritur. Ata janë të bindur se çështja shqiptare nuk është në Vlorë, në këtë qytet ku liria u shpall në një lloj burgu, por gjetkë, e sidomos në Londër, ku diskutohet për fatet tona të së ardhmes. U kam lënë udhëzime të qarta miqve të mi të qeverisë, duke i bërë të reflektojnë për pasojat e rënda që do të kishte vendi, në qoftëse do të ndërmerrnin ndonjë akt të nxituar apo nëse do të fillonin ndonjë revoltë. Ata mu betuan dhe jam fare i qetë se bashkatdhetarët e mi do të mbajnë një qëndrim paqësor, ashtu siç i kam këshilluar dhe siç është dëshira ime.

-A kanë përparuar më tej grekët?

-Jo. Nuk kanë përparuar përtej Tepelenës. Në Tepelenë ndodhi diçka me rëndësi, sepse turqit prenë urën për të penguar pushtimin. Pra, grekët nuk kanë shkuar më tutje se Tepelena. Ata e dinë se Vlora është e paprekshme, sidomos për shkak të vullnetit të Italisë, por edhe të Austrisë.

-Po Beratin nuk e kanë pushtuar?

-Jo. Në të gjithë sanxhakun e Beratit, nuk kanë shkuar përtej Tepelenës.

-Si ishte gjendja në Vlorë kur u larguat?

-Shumë e qetë. Nuk ka patur vështirësi të tjera të brendshme, përveç ankthit të bllokadës detare që na ka izoluar dhe na ka bërë të na mungojnë disa elementë bazë të jetesës. Ka ndodhur vetëm diçka që është vërtet për t’u shënuar: ardhja e një oficeri austriak me veshje civile, i shoqëruar nga një prift dhe një marinar.

-Si arriti të vijë?

-Ai zbarkoi në grykën e Semanit me një anije të kompanisë Lloyd dhe, prej andej, erdhi në Vlorë me një barkë me rrema. Ju e dini se në Vlorë ekziston një element që nuk e dëshiron pavarësinë e pastër të Shqipërisë. Ky element gjithnjë më ka luftuar dhe është përpjekur të më krijojë vështirësi. Oficeri që erdhi tha se ishte në gjendje të armatoste popullatën dhe të na dhuronte armë. Mirëpo unë nuk e pata të vështirë t’i shpjegoja popullit se ne nuk kishim nevojë për makinacione të tilla dhe se mund ta realizonim sigurinë e vendit tonë me besimin tek mbrojtja që na jep Evropa.

-Në Itali shtypi ka patur një lajm për këto qëllime të austriakëve në Vlorë…

-Atëherë ky lajm, – tha duke buzëqeshur Qemal beu, – nuk qenka i ri për ju. Megjithatë, unë e njoh politikën e Vjenës dhe gjithsesi i jam mirënjohës edhe Austrisë për interesimin ndaj Shqipërisë. Nga ana tjetër kuptoj edhe ndryshimin mes dy politikave, të Vjenës dhe të Romës…

Në këtë pikë, Qemal beu u zhyt në një heshtje diplomatike.

-Po vështirësitë që ju krijon bllokada për t’u ushqyer?

-Oh, më mirë të mos flasim për këtë. Është diçka që të shkakton ankth. Jam i gëzuar që ndodhem në Itali edhe sepse do t’i kërkoj si qeverisë suaj ashtu edhe ambasadorëve të Fuqive të Mëdha apo ministrit të Greqisë që t’i japin fund kësaj mase kaq të shëmtuar dhe të kotë. Pas 20 ditësh, Vlora do të jetë në uri të plotë. Kemi bërë mrekulli që kemi arritur ta mbajmë popullin gjallë deri tani. Por nuk është e mundur të vazhdojmë më tej në këtë gjendje. Ekzistojnë tashmë arsye humanitare, për të cilat bllokadës duhet t’i jepet fund. Duke e vazhduar bllokimin e Vlorës, grekët po tregohen të padrejtë, në kundërshtim të plotë me qytetërimin e tyre. Përse duan të trullosin me katastrofën e urisë një popullsi që nuk i bën keq ndokujt me asnjanësinë e saj? Asnjë arsye nuk mund ta përligjë bllokimin e Vlorës.

-A nuk është e vërtetë që aty vërtiten trupa të Xhavit pashës?

-Janë thjesht ushtarë të çrregullt në gjendje të mjerë, që nuk përbëjnë asnjë shqetësim ushtarak. Xhavit pasha ndodhet në Lushnje afër Shkumbinit në kushte vërtet tragjike dhe nuk mund të ndërmarrë asnjë lloj veprimi kundër grekëve, as t’i dëbojë nga pozicionet që kanë kapur. Të paktën tani, grekët zotërojnë Sarandën dhe të gjitha pikat e bregdetit të bllokuar. Ata kanë deklaruar se nuk do ta prekin Vlorën, sepse ky është vullneti i dy fuqive të Adriatikut, prandaj nuk duhet t’i bien në qafë asaj me pretekstin e bllokadës. Shpresoj të bëj të ditur arsyet humanitare që kërkojnë heqjen e bllokadës.

Pastaj, Qemal beu më kërkoi t’i tregoja të rejat e fundit nga Konferenca e Londrës për Shqipërinë. Përsa u përket kufijve jugorë të Shqipërisë, i shpjegova se cila ishte teza e grekëve, të cilët kërkonin Korçën, Këlcyrën, Tepelenën si dhe Gjirokastrën e Sarandën.

-Kjo është si t’i presësh krahët e këmbët Shqipërisë, – thirri Qemal beu. Të shpresojmë se vullneti i Evropës, i cili një ditë do të triumfojë, do të çojë në integritetin e popullatave që janë shqiptare të pastra. Është vërtet e çuditshme që grekët mendokan të marrin edhe Korçën!

-Cilat janë marrëdhëniet e tanishme mes Turqisë dhe Shqipërisë?

-Janë krejtësisht paqësore. Kemi marrë në Vlorë komunikatën zyrtare të Vezirit të Madh, me të cilën njihet pavarësia shqiptare dhe e drejta e flamurit tonë. Me këtë mori përgjigje fyerja e madhe, që trupat e Xhavit pashës i bënë flamurit tonë në Tepelenë. Qeveria turke nisi një hetim dhe i bëri me dije mytesarifit të Beratit se ajo e njihte tashmë autonominë tonë dhe u kërkoi autoriteteve të fundit turke të mbetura në territorin shqiptar të respektonin emblemën tonë.

-A u zgjidh çështja e princit të shtetit tuaj?

-Oh! Çështja e pretendentëve të fronit, apo e principatës së Shqipërisë ka rrezik të fryhet tej mase. Pata rastin të takohem me Dukën e Montpensierit, i cili me ndihmën e tij humanitare më nxori nga gjendja e çuditshme në të cilën ndodhesha. Natyrisht, i shpreha atij gjithë mirënjohjen time për këtë akt fisnik dhe i thashë se Shqipëria do ta kishte për nder nëse do të kishte në krye të saj pasardhësin e një familjeje të shquar dhe historike. Por i thashë gjithashtu, për hir të sinqeritetit, se ende nuk ishte koha për të menduar mbi çështjen e princit, e cila do të duhej të zgjidhej më vonë.

-Ç’mendoni, Shkëlqesi, mbi çështjen e Shkodrës?

-Mund ta merrni vetë me mend. Mendoj se çështja e Shkodrës është tani në rrugën e zgjidhjes. Qëndrimi i Malit të Zi nuk më duket se ka shanse për sukses. Janë mjaft të njohura arsyet se përse Shkodra duhet t’i mbetet Shqipërisë. Fuqitë e Mëdha, të cilat e kuptojnë plotësisht nevojën e një vendimi të tillë, kanë rënë tashmë dakord ta bëjnë Malin e Zi të tërhiqet.

-A e keni lexuar telegramin e mbretit Nikollë, i cili flet për kështjellën e krishterimit që duhet t’i kundërvihet islamizmit?

-Pikërisht këtu qëndron edhe dobësia e tezës malazeze. Si mund të mendojë mbreti Nikollë të imponojë me armë dhe me dhunë konvertimin fetar të myslimanëve shqiptarë? A e ka menduar ai se duhet të përgatitet për shumë e shumë luftra të përgjakshme? Megjithatë, unë besoj se më në fund Mali i Zi do të tërhiqet përpara vullnetit të Evropës. Jam i gëzuar, – përfundoi Qemal beu, – që munda të dal nga Vlora për të mbrojtur më tej të drejtat e Shqipërisë në kryeqytetet evropiane, në qytetin tuaj e sidomos në Londër. Me sa duket Peja, Prizreni dhe Gjakova janë të humbura, por ka disa territore që ende mund të shpëtohen. Dhe këtë do të përpiqem të bëj me besimin tek të drejtat e shenjta të popullit tim.

Pas disa ditësh, Ismail Qemal beu do të niset për në Londër. Atje ai do të përpiqet të mbrojë çështjen e paqes jo vetëm në interes të vendit të tij, por sadopak edhe të Evropës, e cila, në çështjen shqiptare, mund të shohë dështimin e përpjekjeve të saj për ruajtjen e paqes. Ai po fillon kështu një pelegrinazh politik nëpër kryeqytetet e Evropës, ku Roma është etapa e parë e rëndësishme.

Photo: wikidata.org

Bab Dud Karbunara

November 15, 2023 by s p

I djegur nga dashuria për shqipen

NT: Në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar, 2008, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, thuhet se Bab Dudë Karbanura “mori pjesë si përfaqësues i popullit të Beratit në Kuvendin Kombëtar të Vlorës që shpalli pavarësinë e Shqipërisë, ku u zgjodh anëtar i Pleqësisë”.

Shkruan: Çelo HOXHA, Tiranë/

Në mbledhjen e dytë të Pleqësisë së Vlorës, më 3 dhjetor 1912, kryetari i Qeverisë së Përkohshme, Ismail Bej Vlora, paraqiti listën e anëtarëve të kabinetit të parë shqiptar. Si njohës i mirë i politikës dhe diplomacisë, i vetëdijshëm që puna më e madhe e qeverisë do të ishte në planin ndërkombëtar, kryeministri i parë i Shqipërisë kishte menduar si anëtarë të kabinetit “emra të njohur ndë Shqipëri dhe jashtë Shqipërisë”. Zgjedhjet e Ismail Beut s’kishin të sharë, askush nuk pati asnjë vërejtje për propozimet e tij, por Babë Dudë Karbunara, veteran i çështjes kombëtare dhe më i moshuar se Plaku i Vlorës, mori fjalën dhe ndryshoi rendin e gjërave. Ai shprehu keqardhjen që në listën e anëtarëve të kabinetit nuk ishte asnjë i krishterë. Shqetësimi i tij u mor aq shumë në konsideratë, saqë mbledhja mori fund me fjalën e tij dhe votimi i qeverisë u shty për të nesërmen.

Zgjedhja e qeverisë ishte e drejtë e Kryeministrit, i cili i paraqiste propozimet për votim Kuvendit. Mënyra si u soll Ismail Beu dhe qeveria që doli prej mbledhjes së 4 dhjetorit 1912 janë një shembull tolerance i pashfaqur më në historinë e politikës shqiptare. Kryeministri ia la në dorë Kuvendit që t’i bënte propozimet dhe t’i votonte ato. Ai bëri vetëm një specifikim: kërkoi që qeveria të kishte tetë ministra dhe jo shtatë ministra, siç e kishte menduar një ditë më parë. Arsyeja e shtimit të një ministri ishte që numri i anëtarëve të kabinetit të bëhej çift dhe postet të ndaheshin në mënyrë të barabartë: katër myslimanë dhe katër të krishterë. Dhe kështu u bë.

Shqiptarë janë krenuar gjithmonë me tolerancën e tyre fetare. Kjo është një cilësi e tyre e njohur historikisht dhe në arenën ndërkombëtare. Vetëm historianët vendas nuk i kanë kushtuar vëmendje mënyrës si u krijua kabineti i parë. Nëse do t’i kishin kushtuar vëmendje, ata nuk do të kishin bërë gabime trashanike si ai që të hiqnin nga lista e firmëtarëve të pavarësisë Babë Dudë Karbunarën.

Në disa botime të Akademisë së Shkencave në vend të tij është konsideruar firmëtar i pavarësisë një person tjetër me të njëjtin mbiemër. Në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar, 2008, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, thuhet se Bab Dudë Karbanura “mori pjesë si përfaqësues i popullit të Beratit në Kuvendin Kombëtar të Vlorës që shpalli pavarësinë e Shqipërisë, ku u zgjodh anëtar i Pleqësisë,” por nuk i përmendet fakti që ka firmosur certifikatën e lindjes së shtetit Shqiptar. Në një botim tjetër të Akademisë, albumi fotografik “Ismail Qemali, 2012, me autor Kristo Frashërin, është botuar lista e firmëtarëve të pavarësisë. Numri 4 në listë (në deklaratën origjinale firmat nuk kanë numër rendor, por e ka vënë autori i albumit), është shkruar shkronja e parë e emrit të Bab Dudës dhe mbiemri, por shpjegimi i mëtejshëm që jep Kristo Frashëri merret vesh që ai nuk e ka fjalën për patriotin veteran të Beratit. Në faqen 72 emri është shkruar në këtë formë “I(brahim). Karbunara”. Në deklaratën origjinale emri është shkruar kështu “I. Karbunara”. Në një kohë që alfabeti i shqipes nuk ishte njësuar ende, emrat shkruheshin në disa forma. Emri i Bab Dudës ishte Jorgji dhe në deklaratë është shkruar, nga vetë ai, me formën I(orgji). Ibrahim Karbunara, 1880-1947, i cili thirrej më shumë Sheh Karbunara, personi që historiani Kristo Frashëri e ka vendosur në deklaratën e pavarësisë në vend të Bab Dudës, ka qenë patriot i shquar, thuhet se ka qenë në Vlorë në 1912, por nuk e ka firmosur deklaratën e pavarësisë. Sheh Karbunara dhe i biri, Hyseni, u pushkatuan nga komunistët në 1947.

Më 1927 komisioni i Beratit për kremtimin e 25-vjetorit të qeverisjes shqiptare është treguar shumë i kujdesshëm në përpilimin e jetëshkrimit të Bab Dud Karbunarës. Ashtu ka bërë, në fakt, për të gjithë patriotët e tjerë të prefekturës së Beratit, të cilën po e sjellim të plotë, për përcjellë, veç informacionit, frymën që mbart gjuha dhe mënyra e ndërtimit të tekstit:

Bab Duda Karbunara ka lindur në lagjen Kala të Beratit në datën 3 maj 1842, ka vdekur në 19 dhetor 1917 dhe është varrosur në Kishën Shën Gjergji të lagjes në fjalë ku gjindet ende varri i tij. Ishte biri i Theodhor Karbunarës; mëma e tij quhej Aleksandra. U martua me të ndyerën Katrina e motre e Sotir Gjikës nga lagja Goricë e Beratit. I patën lindur tri vajza, të martuara, Athina, Maria, Tepsikori, nga të cilat kjo e fundit i ka vdekur.

Bab Duda kreu në vogjëli mësimet e tij në shkollën fillore të lagjes Kala të Beratit (asikohe në gjuhë greqishte), mandej shkoi në Korfus ku studioi për disa kohë dhe në fund mbaroi studimet e tij të mesme klasike në gjuhë italishte në Trieste, e mbasandej u kthye në gjirin e Atdheut të vet për të ushtruar deri në fund të jetës veprimtarinë e tij Kombëtare me një flagë të idealizmës dhe Atdhedashuris dhe kësaj idheollogjije të shenjtë i kushtoi të gjitha fuqit e tij morale, mendore e lëndore.

Bab Duda ka qenë në bashkpunim me Konstandin Kristoforidhin dhe Hoxha Tahsinin. I ndyeri veteran i frymëzuar nga ndjenjat e nxehta Kombëtare veprimtarinë e tij patriotike e kish zgjeruar edhe deri në Kishë, ku asikohe ishte mëkatë e madhe të flitej një fjalë Shqipe dhe përkundra kërcënimeve të metropolitëve të asaj kohe, shumë herë Ungjilli thehej Shqip dhe ai vetë psalte (këndonte hymne) në gjyhën Amtare. Ka qenë i persekutuar shumë herë. I ndyeri ka shërbyer edhe si mësues në shkollat e Beratit; në vjetët 1901-1902 në shkollën Rumune në lagjen Goricë për gjuhën Italishte. Në vitin 1908 pas shpalljes së konstitucionit Otoman ka dhënë mësime në gjuhën Shqipe në shkollën gjysëm gjimnazi Turqishte në Berat. Prap po në atë vjet ka qenë mësues i gjuhës Kombëtare në shkollën fillore qendrore afër xhamisë Mbret, e më pastaj në vitin 1910 në shkollën fillore të lagjes Murat Çelepi të Beratit. Pas konstitucionit Otoman në Qershor të vitit 1908 ka qenë një nga themeluesit e KLUBIT BASHKIMI në Berat. Pas çpalljes së mëvehtësis Shqiptare në datën 28 nëndor 1912 ka shkuar në Vlorë ku ishte dërguar i zgjedhur si pjestar i delegatëcies Beratase. Në vitet shkollore 1912-13-14 ka shërbyer si mësues i kursit Shqip për t’u mësuar nëpunësve të asaj kohe gjuhën Amtare. Pas turbullimeve të rebelizmës që filluan në Berat, Veterani plak Bab Duda u burgos bashkë me shumë nacionalista të tjerë Beratas”.

Profecia e Bab Dud Karbunarës: në 27 nëntor 1937, në Berat u përurua busti në mermer i tij, në një shesh që mban emrin “Babë Duda”. Busti u vendos me vendim të komisioni të Beratit për kremtimin e 25-vjetorit të pavarësisë.

Burimet historike për Bab Dudën nuk janë të shumta, por dhe në këto që kemi mundur të gjejmë ka disa mospërputhje që ia vlen t’i përmendim. Në një artikull të datës 27 qershor 2012, në gazetën Telegraf, autori Viktor Papa jep datëlindje të ndryshme nga komisioni i 37-ës dhe djegien e shtëpisë tij. Sipas këtij burimi, i cili i referohet shtypit të kohës (pa dhënë detaje të mëtejshme), shtëpia e Bab Dudës është djegur “duke u gdhirë 14 shtator 1894”, kurse komisioni, siç e kemi cituar më sipër, thotë kjo ngjarje ka ndodhur në 1895. Viktor Papa flet për një fotografi të Bab Dudës, në shpinën e së cilës ai vetë ka shënuar kushtimin për dy nipërit, kohën e daljes, tetor 1910, dhe ditëlindjen e tij, 22 prill 1942. Dhe, po aty, thotë Papa, është shkruar një fjali, e cila përcjell gjithë thelbin e jetës së Bab Dudës: “Ay që s’mëson gjuhën e vet, është i dënuar përjetë”.

Shënim: Emrin e personazhit e kam shkruar Bab Dudë dhe jo Babë Dudë, siç gjendet në botimet akademike, duke ruajtur formën si e përdornin bashkohësit e tij dhe komisioni i 25-vjetorit të qeverisjes së Shqipërisë. Për këtë artikull janë konsultuar disa burime. Në variantin origjinal të shkrimit janë specifikuar hollësisht referencat e sakta. Për natyrën eseistike të Shenjës nuk janë përfshirë në këtë botim. Burimet e konsultuara janë: AQSH, Fondi 170, Lef Nosi, Dokumente historike 1912-1918, Shtypshkronja Nënë Tereza, Tiranë; Nevila Nika, Përmbledhje dokumentesh mbi kryengritjet shqiptare, 1910-1912, botim i Institutit të Historisë-Prishtinë, 2003; Akademia e Shkencave e Shqipërisë, “Fjalor enciklopedik shqiptar”, tre vëllime, Tiranë, 2008; gazeta Telegraf, Tiranë. Kristo Frashëri, “Ismail Qemali”, album, Tiranë, 2012.

Foto: wikipedia.org