s p – Page 1890 – Dielli

GAZETARI SALI NIVICA: NJË NACIONALIST I VËRTETË! MODEL PËR RININË DHE PËR GAZETARINË SHQIPTARE SOT

January 12, 2023 by s p

Nga Frank Shkreli/

Sali Nivica

Kush ishte Sali Nivica dhe pse po e kujtojmë sot këtë atdhetar të shquar. Po e kujtojmë atë, në ditën e vrasjes së tij më 10-janar, 1920. I lindur në Kurvelesh — një bir i denjë i Labërisë dhe i mbarë Shqipërisë – megjithëse në moshë të re, ai e dalloi vetën në shumë fusha të veprimtarisë së tij: si publicist, botues i gazetës Populli, ai u dallua si patriot i flakët atdhedashës, si shkrimtar, por edhe si politikan, megjithse në moshë të re. Brenda një jete shumë të shkurtër (nën 30-vjeçare), para se të vritej barbarisht, Sali Nivica kishte arrijtur shumë më shumë se ndonjë prej nesh mund të arrijë në një jetë të tërë e të plotë. Me veprat e tija patriotike, ai kishte bërë emër në qarqet atdhetare dhe intelektuale të kohës në Shqipëri dhe në Kosovë, si patriot i flakët, organizator dhe veprimtar i kryengritjeve anti-osmane dhe anti-sllave. Fillimisht, ai nisi veprimtarinë e tij patriotike në gjimnazin që frekuentonte në Manastir, në fillim të 1900-ave. Atje u njoh me patriotin Bajo Topulli, (vëllai i Çerçiz Topullit), një figurë e njohur nacionaliste shqiptare – themelues i Komitetit të parë Kryengritës për Çlirimin e mbarë Shqipërisë – të cilit iu bashkua edhe i riu Sali Nivica. Bashkpunoi me Bajo Topullin, të cilit, kolosi i gjuhës shqipe, Eqerem Çabej i është drejtuar me fjalët e fundit: “Ti o shpirt bujar, derdhe tërë gazin e jetës për këtë Shqipëri … që t’i e deshe gjithë jetën, më tepër sesa shpirtin”. Me njerëz të tillë, të vlerësuar për kontributin e tyre, vepronte dhe bashkpunonte i riu Sali Nivica – në mbrojtje të Atdheut dhe të drejtave të shqiptarëve nga jugu në veri, duke filluar nga Manastiri e në Shkodër, e deri në Kosovë.

Më vonë Saliu i ri shkon në Shkodër, ku në Shkurt të vitit 1918 bëhet anëtar i “Komisisë Letrare”, në të cilën merrnin pjesë disa nga patriotët më të njohur dhe personalitetet më të shquara të gjuhës, kulturës, pore dhe të politikës kombëtare, si At Gjergj Fishta, Gurakuqi, Pekmezi, Mosi, Logoreci, Mjeda, Xhuvani etj. Merreni me mend këtë patriot të ri shqiptar në shoqërinë e këtyre kolosëve të Kombit duke diskutuar fatet e Kombit dhe duke mësuar prej tyre dashurinë e vërtetë për Kombin e vet!? Duke marrë mësim nga më të mirët e Kombit, Sali Nivica, në këtë kohë, e shtrinë gjithashtu veprimtarinë e tij patriotike edhe në Kosovë, ku në Nëntor të vitit 1918 bëhet njëri prej organizatorëve të themelimit dhe anëtar i Komitetit të emërtuar, “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës”, me qëndër në Shkodër. Edhe në këtë organizatë, Sali Nivicës i jepet mundësia të bashkpunonte me figurat më të ndritura të Kombit Shqiptar, si Hoxha Kadri Prishtina, Hasan Prishtina, Bajram Curri, Kel Marubi, Sotir Peçi, Elez Isuf Ndreu, Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Vinçenc Prenushi, Sejfi Vllamasi etj.

Veprimtaritë e tija nepër organizata e komisione, në mbrojtje të interesave të Atdheut — në bashkpunim me më të mëdhejt e Kombit të asaj kohe dhe sot – i riu Sali Nivica, i cili falë rinisë së tij duhet të ketë qenë edhe më entuziasti në atë grup – i dyfishonte e trefishonte kontributin e tij, me punën në fushën e publicistikës, si botues I një gazete në Shkodër. Sipas burimeve, si botues i gazetës së tij “Populli”, ai vuri në dispozicion gazetën që në numrin e parë të saj, Komitetit Mbrojtja Kombëtare e Kosovës – gazetë që e botonte me moton, “Për Lavdinë e Atdheut”. Gazeta “Populli” nën drejtimin e atdhetarit të ri, Sali Nivicës — jo vetëm gjatë Konferencës së Paqës në Paris – por gjatë gjithë periudhës që ajo u botua – shërbeu si një “pararojë” e mendimit atdhetar-nacionalist të kohës për çlirimin dhe për bashkimin e Kosovës dhe të gjitha trojeve shqiptare, “nën sundim të Shqipërisë së lirë”.

Fatkqesisht — për botën e sotëme shqiptare dhe për të ardhmen afat-gjatë të Kombit shqiptar – subjekte dhe personalitete të historisë së shqiptarëve të para Luftës së dytë Botërore, si Sali Nivica nuk janë subjekte që pëlqehen të mbulohen nga media e sotëme “moderne”, majtiste. Pra, nuk janë subjekte as personalitete historike që frymëzojnë njeri sot, mendojnë ata. Për fat të keq, për ta më shumë ka rëndësi, publiciteti i një çante 10-mijë dollarëshe e një kompanie evropiane të modës, ndonëse me shqiponjën dy-krenare në faqen e saj, se sa të përmendurit e një kauze ose personaliteti të madh të Kombit – si Sali Nivica — si një rast frymëzimi për brezin e ri të shqiptarëve, të cilët kollaj mund të joshen, nga reklamat e kohëve të fundit për çantën 10-mijë dollarëshe, që të largohen masivisht nga Shqipëria, ashtu siç po ndodhë, për fat të keq. Megjithse rinia shqiptare ka edhe shumë e shumë arsye të tjera — politike, ekonomike, korrupsioni, varfërie, mungesë sigurie e mungesë perspektive — që po arrariset ditën e natën — nga trojet shqiptare, madje edhe duke rreezikuar jetën në detet e hapura.

Bota e sotëme shqiptare, përfshir politikën dhe median, por edhe entet akademike shqiptare, nuk janë hiç të interesuar për të ditur ose për t’i kaluar brezit të sotëm ose të nesërm të shqiptarëve se kush ishte Sali Nivica dhe çfarë vlerash përfaqësonte ai për kohën që jetoi dhe për sot. Një shënim që gjeta në lidhje me përvjetorin e Sali Nivicës (10 janar) ishte një shkrim i shkurtër në gazetën Dielli të Vatrës së Amerikës, nga studiuesi dhe historiani Dr. Dorian Koçi, i cili kujton dhe vlerëson Sali Nivicën: “Në këte vend idealistët janë të rallë, por aq të paktë sa janë, shkelqejnë me personalitetin e tyre.” Dr. Koçi kujton 103-vjetorin e vrasjes barbare të Sali Nivicës, mesuesi, patriot e gazetar që në Shkodrën e viteve 20′ kishte themeluar gazeten “Populli”, shkruan ai dhe vlerëson rolin e gazetës së Sali Nivicës, gazetë e cila, sipas historianit Koçi, “Ishte një tribunë e mendimit të lirë e demokratik shqiptar dhe pasqyronte me pathos përpjekjet e Kombit për të krijuar shtet modern”. Dr Dorian Koçi nënvijon se Sali Nivica, “Përfaqëson brezin e shkëlqyer të studentëve idealistë shqiptarë që u mëkuan me vargjet e Naimit, aksionin luftarak të vëllezërve Topulli, publicistikën therrëse të Konicës, epikën e satirën e Fishtes. Sali Nivica ishte një dishepull i tyre dhe vet me veprën e tij pasuroi dhe çoi përpara mendimin idealist e shtetformues shqiptar…”, përfundon vlerësimin e tij të shkurtër (por të vetëm që kam parë me këtë rast në median shqiotare) për veprën dhe jetën e patriotit Sali Nivica — studiuesi, Dr. Dorian Doçi, në shkrimin e tij për gazetën Dielli të Nju Jorkut.

Rrallë ose hiç ka momente kur shfrytëzohet rasti që kontributi dhe sakrificat sublime të patriotëve si Sali Nivica të përkujtohen zrytarisht nga entet qeveritare e shtetërore. Por në rastin e Sali Nivicës, ish-Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Z. Bamir Topi në Janar të vitit 2011, të pakën, ka përkujtuar dhe nderuar këtë patriot të madh të Kombit, duke i akorduar urdhrin e lartë, “Nderi i Kombit”. Me atë rast, ish-Presidenti Topi vlerësoi karakaterin qytetar, historik dhe atdhetar të Sali Nivicës dhe zonës së Labërisë nga e ka origjinën ai: “Rruga jonë nëpër histori nuk ka qenë e lehtë, ajo ka qenë heroike dhe populli i kësaj treve nuk është kursyer në sakrifica sa herë shqiptarëve u është dashur t’i bënin ato. Nga gjiri juaj kanë dalë shembuj frymëzues, siç është rilindasi Sali Nivica, personalitet ky që idetë e mëdha i shëndërroi në histori…Ndërgjegjësimi që vjen nga kujtesa na bën të pohojmë sot njëzëri se krahina juaj e krejt Labëria kanë qenë gjithmonë një pishtar i ndezur në luftrat patriotike për zgjim kombëtar, pavarësi e konsolidim të saj. Sa herë jepej kushtrimi ata ishin rojtarë të fateve të Atdheut”, ka thenë Presidenti Topi. Sipas ish-udhëheqsit shqiptar, ndonëse në moshë shumë të re, Sali Nivica, krah për krah, dhe me më të mëdhejt e Kombit ishte një, “Mbrojtës i zjarrtë i integritetit territorial, përkrah Luigj Gurakuqit në Kancelaritë Evropiane, zë i parreshtur i Kosovës së martirizuar, intelektual e mendimtar, i vrarë pabesisht nga armiqtë e Shqipërisë më 10 janar të vitit 1920, me të drejtë do të meritonte përkufizimin e të madhit Gjergj Fishta se, “Sali Nivica ishte portë e shtyllë, e të thuesh nji shkam të cilit tash 10 vjet i turren tallaze të mëdha pa mujt me e brejtë kurrkund, burra të cilët rrallë i lindin nanat!”, ka cituar Topi vlerësimin e At Gjergj Fishtës, për Sali Nivicën.

“Mësuesi i popullit”, Sali Nivica ishte dhe mbetet një shembull i vlerave patriotike, intelektuale e morale, të cilin ne sot e vlerësojmë, si një nga mendjet e ndritura të asaj Shqipërie që synonte të shkëputej nga e kaluara duke fituar lirinë e duke parë nga moderniteti, si një nga themeluesit e gazetarisë, arsimit e fjalës së lirë në Shqipëri. “Nderi i Kombit” është një dekoratë e merituar për ata që e udhëhoqën Kombin drejt lirisë, shtetformimit dhe modernitetit, për ata që sakrifikuan jetën për idetë, për idenë e madhe e të shenjtë të një Shqipërie të lirë, të pavarur e të denjë për të qëndruar në krah të shteteve evropiane” ka thenë Z. Topi duke shtuar: “Të gjithë ne, brezat e rinj, fëmijët tanë, nxënësit dhe studentët duhet të formohen intelektualisht me parime të drejta historike sepse historia gjithmonë konfirmohet si mësuese e jetës! Ata duhet të dinë se mbijetesa e Shqipërisë në ato rrethana historike u realizua nga idealizmi dhe sakrifica e dëshmorëve si Sali Nivica! Burra të tillë i dhanë gjithçka Shqipërisë pa interes, duke sakrifikuar edhe jetën e duke na lënë ne pasardhësve të tyre pasqyrën morale ku të shihemi çdo ditë, modelin etik të sakrificës, ndershmërisë dhe idealizmit, bashkëpunimit dhe dialogut që vendi ynë, natyrshëm, të realizojë ëndrrën e madhe: Shqipërinë e përparuar, Shqipërinë Evropiane”, ka vlerësuar ai kontributin e Sali Nivicës.

Nëqoftse rinia e sotëme shqiptare anë e mbanë trojeve iliro-arbërore e cila po lagohet masivisht nga Shqipëria dhe nga Kosova, ka nevojë për një shmebull patriotizmi e atdhetarizmi e pse jo edhe nacionalizmi të pastër kombëtar – ja ku e kini Sali Nivicën – që At Gjergj Fishta e ka quajtur, si njërin ndër, “burrat të cilët rrallë i lindin nanat” dhe njerin prej, “intelektualëve më të aftë dhe më konsekuent të kohës”, sipas vlerësimit të Luigj Gurakuqit.

Frank Shkreli

Gazeta “Populli” e Sali Nivicës, botohej në Shkodër dhe e cila për nga përmbajtja dhe artikujt që botonte në mbrojtje të interesave të Kombit, cilëso hej si, “artileria e kohës”.

*Nga burime të ndryshme

Challenges For the Pope Who Has Invited and Even Embraced Them

January 12, 2023 by s p

Rafaela Prifti/

Pope Francis delivered his annual address to Vatican diplomats accredited to the sovereign nation of Vatican City. The remarks are likened to a foreign policy speech outlining the areas of greatest concern for the Holy See. In the start-of-the-2023 speech, Head of the Catholic Church denounced Russia’s war in Ukraine, Iran’s treatment of protesters, expressed alarm over a “weakening of democracy” in the Americas and called for a total ban on nuclear weapons. “There is a constant need to overcome partisan ways of thinking and to work for the promotion of the common good,” he said to the ambassadors and representatives of the 183 states that have full diplomatic relations with the Holy See. Linking a host of issues from immigration to the pandemic to climate change, Pope underscored a common feature that has been clearly demonstrated in all of them, “we cannot be saved alone and by ourselves: the great challenges of our time are all global.”

A few days before the delivery of the annual “state of the world” at the Apostolic Palace Hall of Blessings, there were reports of a meeting – of a diplomatic nature – between the Holy Father and Archbishop Georg Gänswein, the longtime personal secretary of the late Pope Benedict XVI. The private audience was confirmed by the Vatican’s daily press briefing and came shortly after Benedict XVI was laid to rest in the crypt of St. Peter’s Basilica on January 5, 2023. Pope Francis presided at the requiem Mass and funeral ceremony of his predecessor. For the first time since the election of his pontificate almost 10 years ago, there will be no emeritus pope in the church.It is worth noting that Gänswein’s forthcoming book detailing his nearly 20 years of service to Benedict XVI is getting published today on January 12. According to Reuters, “Nothing But The Truth — My Life Beside Benedict XVI” includes details about the German pope’s alleged disagreements with his Argentinian successor including Pope Francis’ restriction of the traditional Latin Mass and his statements regarding clerical celibacy.

The 330 page book by Archbishop Gänswein is written with Italian journalist Saverio Gaeta. One of the episodes reportedly discussed in it is the German prelate’s effective dismissal from the role of prefect of the Papal household, which occurred in 2020. Originally appointed to the position by Pope Benedict XVI in 2012, Gänswein continued to serve as prefect during Pope Francis’ pontificate. Yet he was effectively discharged from his role and duties at the Pontifical household following a controversy in January 2020 surrounding a book on priestly celibacy, co-authored by Pope Benedict, as reported by the Catholic News Agency. The views of the retired pope and the Holy Father on the issue of celibacy and priesthood did not align. Therefore the book could have been perceived as a dig at the Head of the Church. Archbishop Georg Gänswein cited “a misunderstanding” and the German pope’s name was removed from the text. Gänswein’s cessation of Prefecture tasks followed “the authorship incident” described in the soon-to-be-released memoirs while the Holy See Office has explained the termination as a reflection of the “redistribution of the various commitments and duties” of papal household staff. The book by the late Pope Benedict’s closest aide detailing the strains between the two popes might be unsettling for the Vatican. The reports raise the question of the position that Pope will assign to Gänswein’s at this time and whether it will be in the Vatican or somewhere else in the world.

Gänswein’s written account will be commented and reviewed widely and might even prove to be consequential. On the day of its publication, my thoughts go to Pope Francis. His first visit to a European country was in Albania in 2014. I am reminded that the connections of Albanians and the Roman Catholic Church go back centuries, even though the modern independent state of Vatican City was born in 1929. Last year marked the 30th anniversary of the diplomatic relations between Albania and the Holy See. In November 2018, the Holy Father received a group of Albanian pilgrims in Rome honoring the 550th anniversary of the death of national hero George Castriot Skanderbeg. In his remarks, Pope called Albania a land of ancient and glorious history and also expressed his wish to have encouraging conditions moving forward for the younger generations. “I sincerely hope that this anniversary will not be limited to the celebration of the glory of past deeds, but will also be a good opportunity for a renewed commitment of all, institutions and citizens, in favor of an authentic and balanced development, so that the younger generations will not be forced to migrate,” said the Pope.

In March Francis pontificate enters its 11th year. At the age of 86, he is already the third oldest pope to lead the church in the last 800 years.

“Stilografia” e Sabri Hamitit si dominim total

January 12, 2023 by s p

Prof. Agron Gjekmarkaj/

“Sabri Hamiti është krijues i Zanit-Zërit-Ze-së shqiptare.Kjo ndihet në vepren e tij. Ai është krijues i bukurisë së shqipes” pat pohuar Ibrahim Rugova Prijesi i qendrimeve të forta me zë të butë në të 30 -tin pervjetor të vepres letrare të Hamitit.

Në një stinë e cila shpesh perkufizohet si e depresionit kulturor e ftohjes me librin tekstet e Sabri Hamiti mundin tendencen.

Jo vetem kaq por ato të kthejnë optimizmin mbi fatet e letersisë shqipe bashkëkohore.

Një i tillë, një kesodore, një enciklopedi e pulsimeve kulturore shqiptare është “Stilografia”!

Aty në tre pjeset e tij “Letrat e fundit”, “Kalendari” dhe “Breviari” janë të gjithë e gjithçka që penda e shkrimtarëve tanë ka shenjuar mbi leter në me shumë se një shekull.

Tema dhe autore, libra dhe breza, lexim e interpretim në relacion me “klasiken letrare shqipe dhe me sistemin e tërësishem të kesaj letersie” vinë të gjithë bashkë e veç e veç.

Aty është Anton Pashku e At Zef Pllumi, Ismail Kadare e Ibrahim Rugova, Ornela Vorpsi e Luljeta Lleshanaku, Fishta e Mjeda,Qosja, Podrimja, Buxhovi, Ismailji , Eqerem Basha, Teki Dervishi, Zef Zorba, Rreshpja, Vilson Blloshmi, kritiket e shkolles se re Dhurata Shehri, Persida Asllani, Kujtim Shala, Nysret Krasniqi e shumë e shumë të tjere.

Askush nuk është rastesisht aty në një veper e cila mund të konsiderohet e dominimit total në fushen e njohjeve. Një punë mitikoloze për të paraqitur ashtu të “shtryllur” , ” kuptimin elementar të stilit individual, lapsi e letra, duke provuar bukurshkrimin në procesin e leximit të veprave letrare-artistike”!

“Breviar” , shkurtice i bie në shqip e quan Akademik Sabri Hamiti pjesen e tretë të librit të tij e ashtu mund të në duket se në dy-tre faqe sjell një autor të komentuar brënda zgavres së kohës së vet e në permasat e kohes sonë.

E ka quajtuar ashtu por në fakt aty eshtë një jetë studimi e pune, leximi kreativ e plot dashuri në mungaden e tij aty në zemer të “qarkut kulturor” të Prishtines.

Ky liber është në ketë bienio vaksinash një vaksinë kunder nihilizmit ! Hamiti na thotë se tek letersia shqipe mund te gjejme identikitin kulturor të shqiptarit modern si personazh, si individ, dhe si shoqeri !

Edhe kur ne i ikim asaj ajo na ndjek pas, na gjykon, na perfshin, na perkufizon, gjykimit të seciles nuk kemi per ti shpetuar kurrë ! E kotë tentativa per ti ikur e mirë keshilla per të mesuar sesi ka gjykuar të tjeret para nesh. “Shkrimtaret dhe ushtaret janë pergjithmonë më afër tokes dhe nuk i lejojnë t’iu rrëshqasë dheu nën këmbë” një kumt i vjeter na e kujton ! Në një kuptim Hamiti jo vetem kaq po e ka mbledhur dheun e shprishur tek ” Stilografia” e tij. Nëse, Rrahman Dedaj beson se ” Atdheu im prej shiu/ muzika jote nuk kuptohet/ pa fyelli e ashtit tim/ –ne lexuesit e perunjur të Sabri Hamitit shkrimtarit e mendimtarit që prej motesh cilesohet si ” Home poeticus e homo meditans” besojme se vepra e tij ka zënë vend si asht i Albanologjisë shqiptare! Kush tek kultura e ka një aspiratë duhet medeomos ta lexojë ” Stilografinë”!

Skllavëria e ëmbël që sjell Big Brother

January 12, 2023 by s p

Prof. Ergys Mertiri/

Big Brother-i lindi si ide nga romani i George Orwell “1984”, i cili përshkruan një regjim politik të projektuar në të ardhmen ku totalitarizmi arrin në nivelin më absolut të kontrolli të shoqërisë. Përveç infrastrukturës së tmerrshme të terrorit dhe shërbimeve sekrete, kontrolli i shoqërisë bëhet i mundur edhe nga vetë televizori. Ai shërbente, jo vetëm si ekran që përcjell 24 orë propagandën e regjimit, por edhe si instrument për survejimin e shikuesve, duke qenë se çdo ekra ishte i pajisur me telekamera që regjistronte vetë banorët nëpër shtëpitë e tyre në çdo orar. Pra përveç se shihet, televizori edhe të shesh. Ai është gjithashtu një mjet kontrolli.

Në të njëjtën mënyrë “Vëllai i Madh, jo vetëm e monitoron sjelljen e lojtarëve brenda shtëpisë, por ai edhe e kontrollon dhe imponon atë në bazë të një skenari në funksion të spektaklit. Nga ana tjetër, si çdo produkt i medias së komercializuar, Big Brother-i influencon në banalizimin dhe degradimin kulturor të shoqërisë, duke ofruar modele vulgarë, amoralë dhe vanitozë në shoqëri. Ai përmbush pikërisht të këqijat që trajton Orwell-i, në një formë të banalizuar e spektakolarizuar.

Megjithatë, Big Brother-i si produkt mediatik i përgjigjet më shumë një tjetër distopie, të krijuar pothuaj në të njëjtën kohë me 1984-ën: atë të Aldus Huxley-t. Romani i tij “Brave new world” trajton të ardhmen e shoqërive moderne liberale drejt një totalitarizmi krejt të kundërt me atë të Orwell-it. Shteti i së ardhmes tek Huxley nuk mbështetet mbi terrorin, por mbi kënaqësinë, drogërat, seksin, filmat, televizionin… argëtimin në tërësi. Forma më efikase e totalitarizmit, sipas tij, është ajo ku skllevërit e dashurojnë dhe e kërkojnë vetë skllavërinë. Kjo bëhet e mundur, nërpërmjet një armate të madhe njerëzish që prodhojnë dhe përhapin propagandën: drejtorë, menaxherë, propagandues, punonjës mediash, mësues shkollash etj.

Të gjitha këto, thotë Huxley, do të bëjnë të mundur që turmat të ëndërrojnë me sytë hapur, në mënyrë që të arrihet nënshtrimi i individit në emër të fatit: “Ndërsa liria politike dhe ekonomike zvogëlohet, liria seksuale, ka gjasë të ketë prirje të rritet, – thotë ai, – dhe diktatorët do të inkurajojnë këtë lloj lirie”.

Big Brother-i duket një mishërim i përpiktë i kësaj profecie. Ai i bën turmat e njerëzve të ngulen para televizorit për tu ushqyer me lugën bosh të spektaklit, i cili ofron prangat e dëshiruara të një shoqërie që rron me lumturinë imagjinare dhe botën virtuale që vjen përmes ekranit. Kjo është një formë skllavërimi që bën të mundur dehumanizimin e vullnetshëm të individit dhe zhveshjen e tij nga natyra njerëzore si dhe nga tiparet dhe ndjesitë më të qenësishme të tij.

Banaliteti, vaniteti, melodramaticiteti vulgar që shoqëron produkte të tilla, të mbështetura mirë financiarisht, teknikisht dhe profesionalisht ndikon, jo vetëm në keqedukimin e brezit të ri dhe shoqërisë në tërësi, por edhe në prodhimin e një kulture të zbrazët nga vlerat dhe kuptimsia, çfarë e bën individin lehtësisht të nënshtrueshëm ndaj çdo pushteti. Totalitarizmi i ri, thotë Huxley, nuk ka përse të ngjasojë me të vjetrin. “Një qeveri shkopinjsh gome dhe togash pushkatimi, urie të detyrueshme, burgimesh dhe dëbimesh masive, nuk është thjesht jonjerëzore, është në mënyrë demonstrative e paefektshme – dhe në kohët e teknologjisë së avancuar, joefikasiteti është mëkat ndaj Shpirtit të Shenjtë”.

Produktet e kulturës së konsumit janë instrumente efikase për të ëmbëltuar skllavërinë moderne në mënyrë që ta bëjë atë të dashur për viktimat. Me apo pa vetëdije, Big Brother është një kontribues i kësaj forme totalitarizmi, arratisja prej të cilit është e pa mundur për shkak të gjymtimit psiko-kulturor që ai sjell tek individi. Banorët e asaj që konsiderohet si “shtëpia më e famshme në Shqipëri” janë njëkohësisht heronjtë dhe viktimat e tij.

PËRMASA KOMBËTARE E LUFTËS SË UÇK-SË

January 11, 2023 by s p

Prof. dr. Emin KABASHI
Instituti Albanologjik, Prishtinë/

Përkufizim

Në fjalorin e të gjithë popujve të botës thuhet se lufta nuk është e mirë. Atëherë, pse një dorë luftash quhen çlirimtare. Sepse, në radhë të parë, heqin robërinë. Sepse, në radhë të dytë, heqin okupimin. Sepse, në radhë të tretë, hapin mundësi për jetë të lirë të qytetarëve që nuk i ka marrë lufta me vete.
Këto janë vetëm disa nga përkufizimet që mund të thuhen, në rastet kur një luftë quhet çlirimtare. E tillë është edhe Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Si e tillë, UÇK-ja është bërë publike më 28 nëntor të vitit 1997 dhe është organizuar nga bijtë dhe bijat më të përkushtuar të këtij populli. Qoftë edhe për këto aspekte të saj, Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ka përmasë kombëtare.

Hyrje

Janë bërë 25 vjet që nga dalja publike e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Dalja ishte bërë me urdhër të komandantit legjendar të UÇK-së, Adem Jashari, pasi Kosova nuk kishte kryetar shteti që të jepte urdhra të tillë. Por, kësaj radhe nuk e kam fjalën këtu, pra nuk e kam fjalën për faktin se lufta e UÇK-së është përgatitur, është zhvilluar dhe ka dalë fituese, pa shtet dhe pa pushtet, pa mbështetje institucionale shtetërore, por edhe me kurthe dhe ndërskamca nga Prishtina dhe Tirana zyrtare. Nuk e kam fjalën për këto fakte, ngaqë për mua janë tema të trajtuara para 17 vjetësh në studimin Përmasa kombëtare e luftës së UÇK-së.
Të gjithë shqiptarët me siguri e kanë mbajtur mend datën e daljes publike të UÇK-së. Ishte 28 nëntori i vitit 1997. Dalja ishte bërë me rastin e varrimit të mësuesit të shkollës shqipe – Halit Gecit, vrarë para nxënësve të tij. Ata që e kanë përcjellë varrimin nga afër mund të kenë sekush kujtimet dhe përfytyrimet e tyre personale, mund të kenë edhe sot, pas kaq vjetësh emocione të ndryshme, gjë që nuk ka asgjë të keqe. Por, dua që kësaj radhe të sjell para jush një shenjë kujtese. Sigurisht që të gjithë i kanë parë pamjet dhe fotografitë e atij varrimi. Por, kurdo që ju bie udha sërish, shikojeni me kujdes. Mbi dhjetë mijë njerëz, që ishin grumbulluar për ta përcjellë mësuesin në banesën e tij të fundit. Në vend se të rrinin të heshtur, siç e kërkon edhe tradita, kur dalin në skenë djemtë e UÇK-së, e gjithë ajo masë thërret UÇK, UÇK! Shikojeni me kujdes atë fotografi nga ai varrim, pjesa më e madhe e njerëzve janë gra, vajza dhe burra të moshuar. Vetëm shikojeni si i duartrokasin daljes së djemve ushtarë të lirisë dhe si thërrisnin emrin e Ushtrisë së tyre, Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Po të ishte dita e parë e asaj ushtrie, ku do ta dinin ata dhjetë mijë njerëz se ajo ushtri ishte UÇK-ja.

Shqiptarët që nuk e pranonin ushtrinë e tyre çlirimtare

Në Prishtinë dhe në Tiranë jo vetëm nuk pranohej Ushtria Çlirimtare e Kosovës, por ajo anatemohej, si pjellë e huaj, si dorë e zgjatur e atyre që nuk e duan lirinë dhe atdheun, si krijesë e shërbimeve të huaja, aq më keq, edhe si antihistorike për interesin e popullit shqiptar. Tirana e vitit 1997 as që kujtohej se në Kosovë kishte ushtri çlirimtare. Ajo digjej dhe shkrumbohej, vritej dhe përgjakej pa asnjë forcë të huaj pushtuese brenda, pa asnjë kërcënim ushtarak nga jashtë. Ajo vritej dhe përgjakej për bindjet politike, frymë që është bartur edhe në Kosovë, kur është fjala për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës. Kush ka dyshime në përkufizime të këtilla, merrni dhe shfletoni shtypin e asaj kohe në Prishtinë dhe në Tiranë, e besoj nuk duhen dëshmi më të sakta dhe, njëkohësisht, më tragjike të mendësisë tonë për luftën e lirisë së atdheut. Përkundër këtyre ngjarjeve tragjike në përmasën e tërë gjeografisë së atdheut, Ushtria Çlirimtare e Kosovës, duke mos u marrë me anatemime të këtilla, kishte krijuar në jetën e shqiptarëve liridashës përmasën kombëtare të saj që, si e tillë, te një pjesë e shqiptarëve ruhet, forcohet dhe mbahet edhe sot e gjithë ditën dhe për jetë e mot.
Një anë tjetër e veçantë e kësaj lufte është edhe karakteri i saj ideologjik. Derisa në Shqipërinë londineze partitë politike luftonin për pushtet real, aq sa e kishin dhe aq sa mund ta realizonin, në Kosovë partitë politike, ato që ishin, thuajse të gjitha, me përjashtime të atyre organizimeve politike që vepronin fshehurazi dhe, kryesisht në mërgatën tonë të madhe, pa e përjashtuar këtu edhe mërgatën shqiptare në ShBA, ku ndikimi i partive politike nga Tirana dhe Prishtina ishte vendimtar kryesisht kundër mbështetjes së Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Përkundër gjithë këtij përjashtimi, përkundër tërësisë së pengesave që i krijonin veprimtarisë së saj çlirimtare, lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ka arritur të sendërtohet në përmasë kombëtare, ngaqë këtë përmasë e kishte fituar me ideologjinë e saj kombëtare. Në shkrimet, në analizat, në paraqitjet publike të pjesës më të madhe të veprimtarëve të partive politike, të cilat i ka përcjellë shtypi i asaj kohe, i janë veshur epitete nga më të ndryshme, duke filluar nga Enver Hoxha e deri te Marksi e Lenini, nga vëllazërimi e bashkimi jugosllav e deri te majtizmi i Mao Ce Dunit. Por, të gjithë këtë pluhur dhe tymnajë e ka përtokur ideologjia kombëtare e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, qoftë edhe vetëm për faktin se ajo bënte luftë për çlirimin nga pushtimi i një pjese të atdheut, që po e bënte afër një shekull në robëri.

Konferencat evropiane dhe administrata e ShBA-së

Që nga dita e daljes publike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës e deri në ditët e sotme, kur po flasim për veprën e saj historike, sepse vetëm lufta çlirimtare është veprim historik, asnjëherë nuk kanë pushuar konferencat në qendrat e ndryshme të Evropës, si dhe asnjëherë nuk ka heshtur administrata e ShBA-së duke u marrë me veprimin e kësaj ushtrie. Në fillim të gjithë kishin dilemat e tyre, deri edhe administrata amerikane, e cila e kishte cilësuar si organizatë terroriste, siç kishte bërë Gilbart e ndonjë tjetër, herë në Beograd e Prishtinë, herë brenda zyrave të asaj administrate. Për qendrat evropiane, që një ditë do të vihen, një pjesë e saj, në krah të kësaj lufte çlirimtare, mund të thuhet se nuk kanë lënë prapaskenë pa shfrytëzuar që ta përbaltë këtë luftë dhe këtë ushtri çlirimtare. Një pjesë e saj, edhe nën ndikimin e faktorit shqiptar në Prishtinë e në Tiranë, gjë që e bën edhe sot.
Për çudi të zotit, kur Kosova nuk kishte qeveri të saj brenda vendit, kur nuk kishte kryetar që i printe luftës, lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës kishte dhe ka përmasë kombëtare. Jo vetëm për faktin se kur një pjesë e atdheut është i pushtuar, atëherë edhe pjesa tjetër kurrë nuk është e lirë, por edhe për faktin se deri vonë, nën trysninë e këtyre qendrave të Evropës, ose nuk e përkrahte luftën çlirimtare, ose rrinte anash saj, që të mos akuzohej se ishte pjesëmarrëse. Kur gjenerali Kudusi Lama u kishte thënë atyre që udhëhiqnin luftën, se nëse më pranonin në radhët e UÇK-së do ta ndieja veten krenar, edhe pse ai ishte gjeneral i ushtrisë shqiptare, edhe pse ishte komandant i Divizionit të Kukësit, që e kishte ringjallur dhe e kishte aftësuar të përballej me armikun e tokave shqiptare, ishte thirrur nga zyrtarët e shtetit në Tiranë dhe ishte qortuar rëndë.
Baza gjeostrategjike e organizimit të Konferencës së Rambujesë dhe shkuarjes të bashkuar në atë konferencë, ishte veprimi historik i UÇK-së, jo angazhimi kombëtar i ndonjë subjekti politik në Kosovë dhe në Tiranë. Pa marrë parasysh se çka ka ndodhur atje gjatë mbajtjes së Konferencës dhe pas saj, Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës kishte përmasë historike, nëse për asgjë tjetër, edhe për faktin se ishte pranuar në nivelet më të larat ndërkombëtare për zgjidhjen e çështjes shqiptare.

Gjyqet ndaj ushtarëve të lirisë dhe paturpësia e demokracive evropiane

Dikush mund të mendojë se gjyqet ndaj luftëtarëve të lirisë kanë filluar me ushtarin emblematik Ramush Haradinaj dhe me Fatmir Limaj e me ndonjë tjetër vite më vonë. Në të vërtetë, burgjet në Kosovë kurrë nuk kanë pasur më shumë banorë të përhershëm sesa djem të luftës, nga më i riu e deri te më i vjetri, sa kishte filluar të krijohej përshtypja, siç kishte ndodhur edhe në Bosnjë-Hercegovinë, kur njeriu duhej të kërkonte një dëshmi të nënshkruar së paku nga dy dëshmitarë, se nuk ka qenë pjesë e luftës që të shpëtonte nga ndjekja e prokurorëve shqiptarë e të huaj. Deri sot askush nuk është marrë me veprime të këtilla të faktorit ndërkombëtar. Për faktorin shqiptar nuk është marrë askush, edhe për faktin se Lufta e Ushtrisë Çlirimtare ka pasur vetëm një ideologji, atë kombëtare, qëllimi i së cilës ishte çlirimi i kësaj pjese të atdheut. Sepse, shqiptarët kanë vetëm një atdhe, jo dy apo tre, siç lexojmë sot në gazeta dhe në libra, siç dëgjojmë sot në shumë televizione dhe radio. Nuk ka qytet, nuk ka fshat në Kosovë, nuk ka njësi ushtarake anëtarët e së cilës nuk janë ndjekur me lloj-lloj akuzash, si dhe një pjesë e tyre janë mbajtur nëpër burgje me vjet të tëra, pa asnjë provë, pa asnjë dokument, pa asnjë vendim gjyqësor. Përkundër të gjithë kësaj zezone, lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ka përmasë kombëtare sepse, në fund të fundit, ka hapur procesin e madh historik të bashkimit kombëtar.

Flamuri dhe UÇK-ja

Në fund do të merrem me dy-tri fjali me iluzionet e mia. Kam ushqyer përjetësisht iluzionin se një komb e ka një flamur kombëtar. Kush jeton në Kosovë e di se iluzionet janë të dëmshme. Por, dua ta pranoj, na ka marrë malli për ngjyrat e flamurit tonë kombëtar. Kishte lëvizje në Kosovë, që edhe në xhaketa mbanin simbolin e flamurit, në zyrë e mbanin flamurin, në sallën e Kuvendit të Kosovës, e mbanin nga një flamur të vogël. Dhe iluzioni im ende ushqehej me shpresë. Mirëpo, edhe pse na ka marrë malli për flamurin kombëtar, Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ka përmasë kombëtare edhe për këtë fakt. Nuk ka askund flamur kombëtar, në asnjë institucion shtetëror, por ka flamur kombëtar në varrezat e dëshmorëve të kombit. Kudo që shkoni nëpër Kosovë në varrezat e dëshmorëve të kombit valon flamuri kombëtar. Kështu që, edhe pse iluzionet janë të dëmshme, siç ka thënë akademik Rexhep Qosja, unë kam të drejtë t’i ruaj këto iluzione, sepse dëshmorët e kombit janë të përjetshëm, kurse pushtetet, cilado qofshin ato, janë të përkohshme, aq të përkohshme sa harrohen krye tri dite si dasmat e këqija në fshat.

Marrë nga libri: “UÇK – vlerë kombëtare”, botim i Agjencisë Shtetërore të Arkivave të Kosovës, Drejtorisë së Përgjithshme të Arkivave të Shqipërisë dhe Institutit Albanologjik të Prishtinës.