Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KONGRESI I MANASTIRIT E OKSIDENTALIZOI KULTURËN E SHKRIMIT SHQIP

by

Nga prof. dr. Skender ASANI/


Duke kujtuar Kongresin e Alfabetit të mbajtur më 14 – 22 nëntor 1908, nervi i reagimit shkencor e kulturor bëhet më i prekshëm ndaj detyrimeve tona shoqërore e institucionale për gjuhën shqipe, si instrument mjaft i rëndësishëm në rrafshin e komunikimit shoqëror.
Kongresi Alfabetit, mbajtur nga 14 – 22 nëntor 1908 në Manastir, e oksidentalizoi kulturën e shkrimit shqip, si një mundësi e favorshme për ta shkëputur rrjedhën e historisë nga anarkia e shkronjave me alfabete të ndryshme në një alfabet unik. Në të morën pjesë 50 delegatë të shoqërive, klubeve dhe organeve kombëtare të trevave shqiptare.Kongresi ngriti një komision prej 11 delegatësh ku Gjergj Fishta u zgjodh kryetar komisioni. Në këtë komision ishin anëtarë: Ndre Mjeda, Gjergj Qiriazi, Mit’hat Frashëri, Sotir Peci, Shahin Kolonja, Luigj Gurakuqi, Dhimitër Buda, Bajo Topulli, Nyz’het Bej Vrioni, Grigor Cilka.Të gjithë këta emra, përpos heterogjentitetit krahinor, përfaqësonin edhe diversitetin fetar, sepse në Kongresin e Manastirit morën pjesë veprimtarë të shquar katolikë, myslimanë, protestantë, ortodoks e bektashinjë.Pra, Kongresi i Manastirit, përpos integrimit të alfabeteve në një të vetëm, në atë latin, promovoi edhe kulturën e bashkëjetesës fetare, një model ky gati unikal tek shqiptarët, i cili u kultivua edhe në kohët e mëvonshme.Për një popull të emancipuar, alfabeti ka një dimension të rëndësishëm në zhvillimin historik e kulturor të tij. Sa i përket shqiptarëve, ky dimension është i dyfishtë, sepse në mënyrë praktike shprehte aspiratën e shqiptarëve për liri kombëtare dhe për frymë properendimore në kulturën shkrimore.Përvetësimi i alfabetit latin dhe standardizimi i tij për nevojat praktike të shkollave, librave, gazetave e revistave, i dha kulturës shqiptare një favor tepër të madh sepse në këtë mënyrë procesi i komunikimit dhe bashkëpunimit me kulturat perendimore ishte më efikas. Ky favor kishte qenë vendimtar për interesimin albanologëve të huaj për gjuhën shqipe, të cilët e patën më lehtë për t’i studiuar shkrimet e shkruar në këtë alfabet.Shikuar nga perspektiva e tanishme, Kongresi i Manastirit mund të na shërbejë si një referencë e dobishme e standardizimit gjuhësor të shqipes, por edhe si një hallkë e fuqishme e lidhjes me kulturat tjera, ku interakcioni linguistik ndihmon në tejkalimin e barrierave komunikuese në mes të popujve.Instituti i Trashëgimisë Shpirtërore dhe Kulturore të Shqiptarëve për çdo vit organizon DITËT E ALFABETIT, ku studiuesit e fushave albanologjike japin kontributin e tyre shkencor në ndriçimin e temave e ideve që ndërlidhen me kulturën e shkrimit shqip. Sivjet patëm Gjuhën, letërsisë, kulturën dhe traditën arbëreshëve të Italisë temë qendrore të DITËVE TË ALFABETIT, duke dashur që në këtë mënyrë të senzibilizojmë opinionin publik dhe sidomos institucionet kompetente në ruajtjen e këtij komuniteti nga erozioni i zhdukjes. Komuniteti arbëresh në Itali sot janë dëshmia më e gjallë e një kulture të lashtë e cila u kishte mbijetuar furtunave të asimilimit në saje të ruajtjes së gjuhës së vjetër të Gjergj Kastriotit Skenderbeut nga dhëmbi i asimilimit dhe globalizmit. Njëkohësisht ky komunitet ishte edhe ura lidhëse përmes së cilës idetë kulturore evropiane ndikuan në zhvillimin e Rilindjes sonë kombëtare, dhe u formësuan në Kongresin e Alfabetit në Manastir. Prandaj edhe Instituti ynë si ditëlindje të vet ka pikërisht 22 Nëntorin, një simbolikë kjo që integron në vetvete përveç historinë e kulturës gjuhësore edhe idetë e Rilindjes sonë për një diversitet kulturor e gjuhësor me popujt tjerë, aspiratë kjo që është materializuar në funksionimin e disa Departamenteve tona ku bashkëjetesa fetare dhe kulturore është motoja e punës sonë shkencore e hulumtuese. Një konfirmim praktik i këtij angazhimi janë edhe inkurajimet që na vinë nga institucionet ndërkombëtare, ku ITSHKSH targetohet si një qendër e mirëfilltë e kultivimit të tolerancës dhe mirëkuptimit në një shoqëri me diversitet etnik, fetar e gjuhësor.Duke kujtuar Kongresin e Alfabetit të mbajtur më 14 – 22 nëntor 1908, nervi i reagimit shkencor e kulturor bëhet më i prekshëm ndaj detyrimeve tona shoqërore e institucionale për gjuhën shqipe, si instrument mjaft i rëndësishëm në rrafshin e komunikimit shoqëror.Uroj që në vitet në vijim kultura e gjuhës dhe e komunikimit në mes të njerëzve të zgjerojnë dioptrinë e vrojtimit në ato pika ku e përbashkëta shkrihet në shtratin kohor të së ardhmes. (Fjalë rasti në manifestimin qendror për shënimin 22 nëntorit – përmbylljes së Ditëve të Alfabetit në ITSHKSH)

KRYETARI I VATRËS KËRKON TAKIM MES LIDERSHIPIT SHQIPTARO-AMERIKAN DHE PRESIDENTIT BIDEN

by

Dielli/

Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra z.Elmi Berisha i ka kërkuar kongresistes demokrate Carolyn B. Meloney që të mundësohet një takim mes lidershipit shqiptaro-amerikan dhe presidentit amerikan Joe Biden takime dhe bisedime të udhëhequra nga Vatra për çështjet të cilat shqetësojnë komunitetin shqiptar në Kosovë, trojet shqipfolëse dhe miqtë ndërkombëtarë të Kosovës si SHBA-të dhe Perëndimin. Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha u bëri thirrje shqiptaro-amerikanëve për të mbështetur rikandidimin e kongresistes demokrate Carolyn B. Meloney. Në fjalën e saj përshëndetëse Carolyn Maloney falenderoi organizatorët dhe u ndal në rëndësinë e aprovimit të paketës 1 trilon dollarë të Infrastrukturës nga Kongresi Amerikan. Kryetari i Vatrës z.Berisha diskutoi rreth situates në Kosovë duke deklaruar se: “Bisedimet Kosovë-Serbi duhet të bëhen nën udhëheqjen dhe përkujdesjen absolute të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Situata për shqiptarët në Ballkan është shqetësuese. Zhvillimet në aspektin e sigurisë në veri të Mitrovicës dhe përplasjet për kufirin mes Serbisë dhe Kosovës, janë moment të vështira për shtetin e Kosovës dhe sigurinë kombëtare të shtetit. Është jashtëzakonisht shqetësuese dhe rrezik në rritje për shqiptarët prezenca e Beogradit, ushtrisë serbe dhe ndikimi e intervenimi rus në raportet dhe tensionet mes Kosovës dhe Serbisë. Ne kërkojmë me çdo kusht që Serbia të marrë dënimin dhe ndëshkimin e merituar për genocidin dhe krimet e kryera në Kosovë” tha ndër të tjera kryetari i Vatrës z.Berisha. Darka e patriotëve shqiptaro-amerikanë në mbështetje të kongresistes Carolyn Maloney u mbajt në restorantin “Allora”, të patriotit shqiptar Halil Ahmetaj në Manhattan nën organizimin e z.Vehbi Bajrami. Carolyn Maloney është anëtare e Kongresit që prej vitit 1993 dhe është kryetare e Komitetit të Mbikqyrjes dhe Reformës në Dhomën e Përfaqësuesve, Komitet që heton shkeljet, korrupsionin, dhe abuzimet e zyrtarëve më të lartë amerikanë në të gjitha institucionet më të larta të shtetit Amerikan.

DERI NE UDHETIMIN E ARDHSHEM…MIKU IM FADIL KRAJA

by


Naum Prifti/


Me Fadilin nuk u bëmë mbarë të bënim një udhëtim në veri të Shqipërisë. Po i shkruaj këto rreshta për mikun tim të vjetër, shkrimtarin dhe dramaturgun Fadil Kraja që u nda nga jeta por jo nga ata që e duan me zemër.  Në verën e vitit 1977, Miço Kallamata dhe unë u takuam me Fadilin në Klubin e Shkrimtarëve të Shkodrës. Muhabeti na hahej mirë për shumë tema dhe subjekte me interes. Përveçse të një zanati, kishim të ngjashëm filozofinë e jetës dhe humorin që më duket se e kishim pjesë të qenies sonë. Miço Kallamata i propozoi Fadil Krajës të vinte me ne për një udhëtim në Bizë, Tropojë dhe Vermosh. Idea na entuziazmoi të treve. Të ulur në tryezë me filxhanet e kafesë përpara, plani u duk i lehtë dhe u miratua me qejf. Mirëpo praktika vërteton se harmonizimet treshe rrallë jetësohen. Në mes të gushtit, Miçoja dhe unë shkuam në Shkodër të takonim Fadilin me itinerarin e gjatë për në veri. Asnjë nga ne nuk kishte komunikua me Fadilin që nga viti i kaluar, por besonim se ai i kishte kryer “planet verore” dhe do bëhej bashkëudhëtar me ne. I telefonuam në shtëpi, por nuk na u përgjegj kush. Prej disa shokëve të tij mësuam se Fadili po veronte me familjen ne plazhin e Shëngjinit dhe do kthehej në fund të muajit. Kësisoj plani i shestuar me entuziazëm një vit me pare mbeti aty ku ishte ideuar në një tavolinë në Klubin e Shkrimtarëve. Shpesh mendoj sesa i këndshëm do kishte qenë ai udhëtim i improvizuar mes tri miqve të mirë. Në atë rrugëtim, qëmtova shumë mite e legjenda si edhe subjekte për disa  tregime të ardhshme. Po çfarë do të shkruante Fadili pas atij udhëtimi? Atë nuk do t’a di kurrë. Shumë vite më vonë emri i tij dhe emri im ishin pranë njëri tjetrit në një dokument të Feçor Shehut drejtuar Ramiz Alia ku ne kritikoheshim për dramat tona të cilësuara “me gabime ideologjike”.Fadilin e çmoja për punën e tij krijuese e veçanërisht vërtetësinë që kishin dramat e tij të cilat shkoja t’i shihja me dëshirë në teatrin e Shkodrës.  Fadilin e çmoja edhe si një bashkëbisedues të dijshëm e të këndshëm me të cilin qeshnim të kënaqur nga shakatë e batutat shkodrane. Dhe pas kaq kohe, çdo kujtim i yni është një udhetimi i paudhëtuar që e shkrinte distancën midis Amerikës dhe Shqipërisë sepse miqtë nuk mund t’i ndajë hapësira. Natyrisht tani Fadil Kraja nuk mund të jetë larguar shumë sepse ai e ka dhënë veten në veprën e tij madhore dhe teatri shqiptar do ta sjellë dramaturgun e dashur e të talentuarsa herë që në skenë të jenë krijimet e tij./

A CALL FOR CONVERSATION

by

by Rafaela Prifti

In Response to Merita Bajraktari’s Call for Conversion

Dear Merita,

I protect your right to express your views whatever they may be because I believe that is the American way!

That also means I would not judge you based on your past! 

Let me see if I understand the main argument of your letter. 

You are saying that you, Merita, unlike Saule, if called by your own government, will be serving this great country, with all your heart, despite your past membership at the Communist Labor Youth Union of Albania and such organizations. Because in spite of the communist indoctrination in Albania, YOU did NOT become a Communist, right Merita? In fact, you became a staunch anti-communist, right Merita? But Saule NO!  Unlike you, Saule’s past makes her a communist! 

And the difference between you and Saule is that you were not promoted through the ranks and you did not study Communist Theory like Saule did, right? Because if you did, you would know where your thesis is at this moment. And because Saule says she doesn’t know that proves she is a communist, right? Am I following your logic so far? In other words, had you studied Communist Theory and were not aware of your thesis location, that would prove your malicious agenda towards this country and adherence to communism. 

By the same logic, you must have been furious when at the nomination hearings Judge Amy Barret did not make most of her papers available to Congress. Did you write an article then? Where you defending “the American way” then? 

Take a step back for a moment and consider this: two women who grew up in countries that were part of the eastern block, and had similar young adult experiences under communism, later migrated to the US, and as immigrants both made a good life for themselves in their adopted country. Years later, both women are American citizens, but one of them claims she is anti-communist denouncing the other one “as a communist”. Doesn’t that scenario sound familiar? Didn’t communists use to practice this form of denouncing by condemning people they did not agree with? Or who held different believes and opinions from them? Indeed your own family was subjected to that in Albania?

What happened to you Merita? What makes you think you are a better American than I? or Saule? How do you measure that? 

Do you claim to love America more than I? Or Saule? What proof of love do you need to see? 

What gives you the sense of entitlement to make the call on “what is American”? 

What can be more American than to accept that we all love this country and want to see it prosper for all? 

In essence, the basis of your claim that the brainwashing comes from the left is both inaccurate and untrue. There is more than one type of indoctrination and there is a lot of it going around on all sides. 

While you call for Conversion, I call for Conversation.

Lastly, you are right, “it is time to reflect”…as it is also time for some self-reflection!

* The author of the letter published on this website owns her own words. The writer is an American citizen of Albanian nationality. She is a recipient of a Fulbright Scholarship, holds an MA in Cultural Anthropology, has written studies on Albanian language and numerous articles in English and Albanian.

Akademi Përkujtimore Kushtuar Heroit Legjendar Adem Jasharit dhe ditës së Flamurit Kombëtar

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

Flamuri Kombëtar, Adem Jashari dhe Illyria na mblodhën të gjithëve në kryeqytetin e botës në New York.  Nje trinom i ndërtuar si me dorën e Zotit.

Shoqata Shqiparo Amerikane “Skënderbej” Inc. dhe Shkolla Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit organizuan Akademi përkujtimore kushtuar Heroit Legjendar të Kombit Adem Jasharit si dhe festuan me madhështi  Ditën e shenjtë të Flamurit Kombëtar.  

Në mjediset e qendrës “Illyria” në Bronx dhuruar nga z.Mark Gjonaj Këshilltar në Bashkinë e Nju Jorkut, Diaspora u mblodh për të përkujtuar këto data të shenjta kombëtare. Mjediset si për festë kuq e zi rregulluar me plot shije nga Dr.Manjola Duli, aktori Diar Xani dhe grupi i punës e bënin dhe më festive atmosferën.

Festa për 28 Nëntorin në këtë ditë na solli një trinom të ndërtuar si me dorën e Zoti si: 

1-Flamuri që u ngrit në Vlorën heroike, 2-Adem Jashari dhe 58 anëtare të familjes së tij që u bënë therror për të mbrojtur Kosovën në Prekaz dhe kudo nga Hitleri i Ballkanit sllobodan milloshevic dhe 3-Qendra “Illyria” ne Bronx me emrin autokton sa vetë njerëzimi dhuruar nga z.Mark Gjonaj.  

Akademia përkujtimore me rastin e 66-Vjetorit të ditëlindjes së Adem Jasharit filloi me hymnet kombëtare të Amerikës, Shqipërisë dhe të shtetit të Kosovës.  Hymnet kombëtare të Amerikës dhe Shqipërisë u interpretuan nga kori i Shkollës Shqipe “Alba Life”, Bronx, përgatitur nga mësueset dhe artistja e njohur Valbona Peraj.

Pas Hymneve kombëtare përshëndetën organizatorët kryesor si: z.Mark Qehaja, kryetar i Shoqates Shqiptaro Amerikane “Skënderbej” Inc. z.Qemal Zylo anëtar nderi i shoqatës,                                                                                                                                                                               themelues dhe drejtuesi i TV dhe Shkolles Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit.  

Të ftuarit që përshëndetën ishin: z.Mark Gjonaj “Nderi i Kombit”, Këshilltar në Bashkinë e Nju Jorkut, znj.Almona Bajramaj diplomate e Republikës së Shqipërisë pranë Organizatës së Kombeve të Bashkuara, në Nju Jork, Konsulli i Kosovës në New York z.Lulzim Krasniqi, Ambasadori William Walker, Heroi i Kosovës, dëshmitar i gjallë i masakrave serbe, ish-shefi i misionit të OSBE-së gjatë luftës në Kosovë, i pari diplomat që tronditi botën për masakrën ne Reçak.  Gjeneral Gani Shehu Komandant i Batalionit “Atllantiku”, z.Pashko Camaj n/ kryetar i Federatës Pan Shqiptare “Vatra”, z.David Tubiolo, Ligjvënës në Westchester County dhe mik i madh i shqiptarëve. Në këtë akademi kishte ushtarë të UÇK-së si: vëllezërit Qerim Gjocaj dhe Blerim Gjocaj, Uk Lushi dhe prindërit Ahmet dhe Bahrije Bytyqi të heronjve Agron, Ylli dhe Mehmet Bytyqi.  

Në ketë përkujtimore nderuan si Zonja Lisa Ades dhe Prof. James E.Young.  Znj. Ades është regjisore dhe drejtore e filmave për PBS dhe televizionit kabllor për më shumë se 20 vjet. Prof. James E. Young është profesor i nderuar universitar i Studimeve Angleze dhe Judaike Emeritus në Universitetin e Massachusetts etj.

Kumtesat

Para kumtesave në ekran u shfaqën fragmente nga Monodrama “Unë jam Adem Jashari” e artistit të shquar Pajazit Murtishi i cili për shkak të Covidit nuk mundi të merrte pjesë fizikisht në këtë akademi përkujtimore.

Kumtesat që u mbajtën ishin nga z.Qerim Gjocaj Ushtar i UÇK-së i plagosur duke i dhuruar krahun luftës së përgjakshme.  Z.Gjocaj referoi temën si:                                                                                                                                                                                                                                                                                          Komandanti legjendar Adem Jashari u bë simbol i luftës për Liri e dinjitet kombëtar, duke frymëzuar me mijëra të rinj kosovarë në mbarë botën për t’ju bashkuar kauzës së Kombit.  

2-Jehona e veprës heroike e Adem Jasharit në diplomacinë botërore, ndikimi ne politiken e jashtme të Unionit Europian, SHBA-s dhe roli i tyre.  Referoi z.Fran Shkreli gazetar i shquar dhe ish drejtor i Zërit të Amerikës. 3- Kreshnikët nuk janë vetëm në legjenda nga znj.Alketa Veshi sekretare e shoqatës.  

4-Në Video-Mesazh përshëndeti djali i heroit legjendar Adem Jashari nga Kosova , Z. Lulzim Jashari.                                                                                                                                                                                                                                                              5-Kontributi i Ushtrisë Shqiptare, drejtuesve të saj dhe veçanërisht i popullsisë së Tropojës, në kauzën e Adem Jasharit për Liri dhe dinjitet kombëtar. (Grupi i punës) Mark Qehaja, Imer Laçaj,  Sejdi Shiqerukaj), referoi z.Imer Laçaj n/kryetar i shoqatës.                                                                                                                                                                 6-Video mesazh: Rrëfim ekskluziv i Komandantit të stërvitjes së Heroit Adem Jashari, nga Major Ylli Mici, njëkohësisht mik i familjes së Jasharëve.                                                                                                                                                                                                                                                                                                              7-Heroi që lindi në ditën e Flamurit dhe u bë Flamur i Lirisë, Kozeta Zylo.

8-Lufta shekullore për liri kundër shtetit fashist serb e cila kulmoi me rezistencën heroike dhe flijimin e familjes Jashari!   Z.Agim Aliçkaj atdhetar dhe anëtar i Ligës shqiptaro amerikane që drejtohet nga kongresisti Joe Di Guardi. 

Performuan dhe sollën emocione tek shikuesit pjesë të zgjedhura kushtuar Adem Jasharit  artistët e mirënjohur Shaban Lajci dhe Tom Gjergji. 

Pas kumtesave u vlerësuan me çmime mirënjohjeje si Ambasadori William Walker, z.Fran Shkreli, z.Ahmet dhe Bahrije Bytyqi, prindërit e vëllezërve Bytyqi të rënë për Liri dhe z.Pajazit Murtishi. Ato u dorëzuan nga z.Qemal Zylo, Mark Qehaja, Qerim dhe Blerim Gjocaj.

Z.David Tubiolo vlerësoi gjithashtu me proklamatë mirënjohjeje Shoqatën Shqiptaro Amerikane “Skënderbej”.

Programi artistik nga shkolla shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit

Pas kumtesave u organizua dreka festive për Ditën e Shenjtë të Flamurit dhe Ditëlindjen e Heroit legjendar Adem Jasharit.

Në këtë drekë përshëndetën kryetar i nderit të shoqatës Z. Bashkim Shehu dhe z.Sab Gashi aktivisti i njohur.

Programi artistik filloi me këngën: “Ty Flamur të duam shumë” nga kori i Shkollës Shqipe “Alba Life”.  

Pas këngës së Flamurit u shfaq balelti “Arrëthyesi” nga artisti Klevis Tafaj solisti i parë në Teatrin “Ajkuna” New York së bashku me partneren e tij simpatike Kylie Brown.  Arrëthyesi është një nga baletet më të famshme të botës, me muzikë nga Cajkovski, me autor shkrimtarin gjerman, Hoffman një romantik i fantazisë dhe horrorit gotik.

Vallen e Pavarësisë së Kosovës dhe të Tropojës e luajtën grupi i valleve të Shkollës Shqipe “Alba Life” nën drejtimin e mësuese Tafaj.

Programi u mbyll me Himnin e Shkollës Shqipe “Gjuha Shqipe Gjuha Jonë” me tekst nga K.Zylo dhe kompozuar nga P.Melo kënduar nga kori i Shkollës Shqipe “Alba Life” në Bronx nën drejtimin e mësuese Adelina Laçaj.

Falënderojmë koordinatorët Blerim Gjocaj, Arta Xhaferri, mësueset Mirvete Krasniqi Veselaj, Fatbardha Shiqerukaj, Jetona Reka si dhe artisten Valbona Peraj që së bashku me Majlinda Tafaj përgatitën nxënësit për këtë program tejet të bukur artistik.

Ushqimet e shijshme u servirën nga zotërinjtë Faton dhe Mirvete Zogiani si dhe familja e tij nga restoranti Moo Moo’s Steakhouse NJ. 

Pjesëmarrësit u argëtuan nën tingujt e DJ-it drejtuar mjeshtërisht nga Bujar Sadikaj, Edmond Nikolla dhe këngëtarja e dashur Entela Ilirjani.

Aktiviteti u filmua me plot profesionalizëm dhe në transmetim direkt nga TV “Alba Life” me themelues z.Qemal Zylo dhe stafi i tij i përkushtuar si Valon Gërbeshi, Bujar Sadikaj dhe Elton Xhaferri.

Heroizmi i kësaj familje kombëtare do të dëgjohet dhe tregohet brez pas brezi, sidomos në Ditën e Shenjtë të Flamurit, ngase Adem Jashari ishte burri që lindi në Ditën e Flamurit dhe u bë Flamuri i Lirisë.

Për heroizmin e Jasharëve sa të kem frymë do të shkruaj dhe intepretoj midis të tjerash si:

Dashkam sonte ta trand botën,

Ngricën e lotit ta bëj krua,

Për Kombin, të ngre Flamurin,

Me Kosovën mish e thua…

Programin e moderoi autorja e shkrimit më lart Kozeta Zylo, shkrimtare, poete, publiciste, mësuese dhe bashkëthemeluese e Shkollave Shqipe në New York “Alba Life” Ambasador i Kombit. 

20 Nëntor, 2021

Bronx, New York