s p – Page 2748 – Dielli

NOSH MERNAÇAJ DHUROI LIBRIN E TIJ “TË RRITESH NË SHQIPËRINË KOMUNISTE” PËR BIBLIOTEKËN E VATRËS

July 17, 2021 by s p

Anëtari i Vatrës Nosh Mernaçaj i dhuroi sot më 17 Korrik 2021 Bibliotekës Shkencore të Vatrës librin e tij “Të Rritesh në Shqipërinë Komuniste”. Në takimin e dhurimit z.Mernaçaj u prit nga Editori i Diellit Sokol Paja dhe nënkryetari i Vatrës z.Ervin Dine. Të tre së bashku diskutuan mbi rëndësinë e ruajtes së dëshmive dhe kujtimeve që vijnë nga periudha e komunizmit si një mënyrë për të ekspozuar krimin, persekutimin dhe vuajtjet e padrejta që shumë shqiptarë kaluan përgjatë diktaturës totalitare. Libri “Growing Up in Communist Albania” është një libër kujtimesh nga ana e autorit Mernaçaj i cili është lindur dhe rritur në Shqipëri në kohën e regjimit komunist dhe përqëndrohet në historinë e familjes së tij tejet të persekutuar, por në të njëjtën kohë e merr këtë histori dhe e trajton në kontekstin e gjerë të jetës në Shqipërinë diktatoriale.

Duke trajtuar ngjarje të përveçme të karaktareve të ndërtuara mjeshtërisht në libër, autori jep një përshkrim të gjerë e të gjallë të jetës në Shqipërinë komuniste sidomos të mënyrës së persekutimit dhe përndjekjes së kundërshtarëve të regjimit komunist. Fillimi i librit është një përshkrim i ardhjes së komunizmit në pushtet dhe pastaj si autori lindi dhe u rrit në regjimin diktatorial. Në fund, libri ndalet pak edhe te rrëzimi i regjimit komunist, duke trajtuar disa ngjarje të përveçme, gjithmonë në kontekstin e përgjithshëm historik dhe ideologjik. Në këtë libër autori ka bërë disa analiza të ngjarjeve dhe metodave të ndjekura nga regjimi dhe ka kërkuar të japë shpjegime në disa raste. Libri “Të Rritesh në Shqipërinë Komuniste” është bazuar në ngjarje të vërteta, personazhe të vërtetë por nuk synon të trajtohet si histori e mirëfilltë por si një histori në morinë e historive të persekutimit të civilëve të pafajshëm në Shqipërinë diktatoriale. (S.PAJA)

Para 23 viteve në Kosovë ndodhte Bosnja, në Rahovec Srebrenica

July 17, 2021 by s p

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRISHTINË, 17 Korrik 2021/ Në Rahovec prej sot deri në 22 Korrik 2021 zhvillohen aktivitetet e shënimit të “Epopesë së UÇK-së të Korrikut 1998”, organizuar nga Komuna. “Në Kosovë po ndodh Bosnja, në Rahovec po ndodh Srebrenica”, kam raportuar para 23 vitesh, në korrik 1998, për Agjencinë Shtetërore Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë – Agjencinë Telegrafike Shqiptare si dhe për Radio Televizionin Shqiptar. “Të dhëna dramatike për masakra në Rahovec – Bosnja po ndodh në Kosovë – Srebrenica në Rahovec”, citoheshin raportimet edhe në mbititullin e kryetitullin e gazetës kosovare të rezistencës “Bujku”, të 22 Korrikut 1998, në ballinën e së cilës ishte edhe mbititulli “Gjendje alarmante në Rahovec dhe rrethinë” dhe titulli “Të masakruar, të vrarë dhe të djegur”. Ndërsa, në botimin e 25 Korrikut 1998 gazeta “Bujku” në ballinë kishte kryetitullin “Pamjet e Rahovecit ngjajnë me ato të Vukovarit”. Me titullin “Rahoveci shembull i spastrimit të egër etnik të Kosovës” citohej Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, nga konferenca për shtyp. “Shumë të vrarë, të humbur pa gjurmë e të arrestur”, ishte titulli nga informata për ngjarjet në Rahovec e Këshillit për Mbrojtjen e Lirive dhe të Drejtave të Njeriut. “Kongresisti John Olver i shkruan Bill Klintonit – Në emër të viktimave të Srebrenicës shpëtojeni Kosovën”, ishte mbititull e titull tjetër në ballinen e gazetës, e cila theksonte edhe se letrën drejtuar Presidentit të SHBA e nënshkruan 27 kongresistë amerikanë. Gazeta e rezistencës “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha, dilte nga 18 Janari 1991 me orientim e përcaktim të fuqishëm properëndimor euroatlantik, ishte pjesë e lëvizjes e luftës për liri e pavarësi dhe sfidonte ndalimin e dhunëshëm nga Serbia okupatore të gazetës tradicionale Rilindja, atëherë të vetmes të përditshme në gjuhën shqipe në Kosovë.

Në Kosovë, si në shumë fshatra e qytete, edhe në qytetin e Rahovecit ndodhën masakra të forcave serbe kundër civilëve shqiptarë. Në 19 Korrik të vitit 1998, si pasojë e një sulmi të forcave serbe, në Rahovec pati shumë të vrarë e të plagosur. Raportoja se edhe në Tehqen e Sheh Myhedinit janë masakruar shumë gra, fëmijë dhe pleq që kishin kërkuar strehim në këtë institucion fetar. Te vendi i quajtur “Tuba” u gjetën të masakruar dy profesorë si dhe gjashtë trupa të karbonizuar, identiteti i të cilëve nuk u mësua. Gjithsej u regjistruan 150 persona të vrarë. Dëshmitarët që kishin arritur t’i shpëtojnë këtij krimi kanë treguar se ushtria, policia dhe paramilitarët serbë kanë ekzekutuar civilë shqiptarë arbitrarisht. Gjatë kësaj ofensive u morën peng, u rrëmbyen e u zhdukën shumë shqiptarë, për fatin e të cilëve nuk dihet asgjë. Organet e pushtetit okupues serb në Prizren, më 22 Korrik 1998, në varrezat e këtij qyteti hapën dy gropa të mëdha dhe groposën shumë shqiptarë të vrarë gjatë ofensivës në Rahovec. Në raportimet për situatën në Rahovec para 23 viteve, në 23 Korrik 1998 në raportin me titull “Shqiptarët e vrarë janë varrosur në dy varreza masive” raportoja se, “forcat serbe kanë hapur, të mërkuren, me eskavator dy varre të perbashketa dhe kanë groposur kufomat e mbledhura nëpër rrugët e qytetit të Rahovecit, afro një orë para ardhjes në qytet të gazetarëve dhe diplomatëve të huaj. Sipas KMLDNJ (Këshillit për Mbrojtjen e Lirive dhe të Drejtave të Njeriut) forcat serbe kanë vrarë mbi 50 shqiptarë, ndërkohë që nuk janë identifikuar ende shumë të vrarë e të masakruar, që kanë mbetur nëpër rrugë, shtëpi, bodrume dhe fusha. Burime të LDK-së (Lidhjes Demokratike të Kosovës) në Rahovec besojnë se janë qindra civilë të vrarë, të masakruar, të djegur dhe të plagosur. Shtypi i Kosovës dhe burime të tjera, masakren e kryer nga forcat serbe në Rahovec, e krahasojnë me Srebrenicën”. Ndërsa, në 24 Korrik 1998, po para 22 viteve, raportoja që në titull se “Rugova kërkon mbrojtje ndërkombetare për Kosovën”. “‘Në Kosovë gjendja vazhdon të jetë e rrezikshme, çdo ditë ka sulme të policisë dhe ushtrisë serbe. Ky është një spastrim i egër etnik, që ka filluar në Kosovë’, tha të premten para gazetarëve në Prishtinë, Presidenti i Kosovës, Ibrahim Rugova. Kerkojmë ‘mbrojtje ndërkombëtare për Kosovën dhe popullin e saj dhe të ndalohet përhapja e konfliktit në rajon’, theksoi Rugova. ‘Policia serbe nuk po lejon varrosjen e të vrarëve pas masakrave në Rahovec dhe as ardhjen e organizatave ndërkombëtare dhe kombëtare në Kosovë. Me mijëra shqiptarë janë larguar nga qyteti i Rahovecit dhe rrethinat e tij’, tha Rugova, duke shtuar se, edhe në rajone të tjera të Kosovës ka patur bombardime dhe të vrarë, ndërkohë që vazhdon represioni i policisë serbe. ‘Bashkësia ndërkombëtare, SHBA dhe Bashkimi Evropian, po ndërmarrin të gjitha hapat diplomatikë, por edhe ata ushtarakë, që të mos ndodhë Bosnja në Kosovë’, u shpreh Rugova, në pergjigje të pyetjes së gazetareve. Rugova përseriti qendrimin se ‘zgjidhja më e mirë për Kosovën është Kosova e pavarur me të gjitha garancitë për serbët lokalë dhe një protektorat ndërkombëtar si fazë kalimatare”. Sias citimit të gazetës “Bujku”, pyetja ime drejtuar Presidentit Rugova në atë konferencë shtypi ishte kjo: “A po vonohet bashkësia ndërkombëtare në Kosovë, kur dihen vlerësimet gjithnjë e më të shpeshta se këtu po ndodh Bosnja?”. Në raportimet nëpër vite kam theksuar se, në Kosovë, në vitet 1998-‘99 forcat serbe në sulmet gjenocidale dëbuan mëse 1 milion shqiptarë, shumicën “përtej Bjeshkëve të Nemuna” në Shqipëri, vranë e masakruan rreth 12 mijë, e mijëra të tjerë i zhdukën duke i dërguar e groposur edhe në Serbi, apo edhe duke i djegur. Sipas të dhënave të bashkësive të familjarëve të të zhdukurve, të të pagjeturve, numri i tërësishëm i të zhdukurve të Kosovës pas luftës së para 22 viteve mbërrinte afër 6.000 veta, mbi 90 për qind prej tyre ishin civilë shqiptarë, të cilët u rrëmbyen, u morën të gjallë në mënyra të ndryshme nga formacionet policore-ushtarake dhe paramilitare të pushtetit okupues serb. Menjëherë pas luftës në Kosovë edhe Kryqi i Kuq Ndërkombëtar evidenconte më shumë se 6.000 të zhdukur. Një numër i tyre, rreth 600 janë gjetur të gjallë nëpër burgjet në Serbi. “Në Kosovë kanë ndodhur krime lufte, krime kundër njerëzimit dhe akte gjenocide të forcave serbe kundër shqiptarëve”, ka deklaruar eksperti i së drejtës ndërkombëtare, Prof. Dr. Zejnullah Gruda, në një bisedë që kam zhvilluar. Ai ka folur mes mijëra e mijëra dëshmive të mbledhura gjatë viteve të okupimit e të luftës, të cilat i shpalosnim nga arkivat e Këshillit për Mbrojtjen e të Drejtave dhe Lirive të Njeriut në Prishtinë. “Janë shkelje të rënda të së drejtës ndërkombëtare në përgjithësi, të drejtës ndërkombëtare të luftës, të drejtës humanitare…”, ka thënë Gruda. Kuvendi i Republikës së Kosovës në seancën e 7 Korrikut 2021 votoi Rezolutën për dënimin e gjenocidit në Srebrenicë. “Dënohet ashpër gjenocidi i regjimit serb në Srebrenicë ndaj pjesëtarëve të popullit boshnjak dhe të gjitha shkeljet e të drejtave të njeriut”, theksohet në të parën nga 6 pikat e Rezolutës. Kryeministri i Kosovës Albin Kurti tha se sot po mbështetet një rezolutë me rastin e 26 vjetorit të gjenocidit në Srebrenicë të Bosnjës dhe se ky është veprim fisnik dhe i duhur, jo vetëm në emër të Kosovës, të shqiptarëve dhe komuniteteve të tjera që përfaqësohen, por mbi të gjitha në emër të universales njerëzore dhe dëshirës për paqe dhe drejtësi. “Srebrenica është masakra më e madhe e ndodhur në kontinentin evropian pas Luftës së Dytë Botërore. Dënimi i krimeve gjenocidale, të cilin po e bëjmë edhe përmes rezolutës së sotme, duhet të jetë i përhershëm, i padiskutueshëm dhe i kudondodhur, në mënyrë që në të ardhmen ato të mos përsëriten kurrë më. Ne sot përkujtojmë, me dhimbje e me respekt të thellë, martirizimin e 8372 burrave e djemve në Srebrenicë, por edhe dhimbjen e mijëra grave të përdhunuara, teksa shpërnguleshin dhunshëm për të krijuar realitetin e ri demografik. Ky krim mori emër, dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë e sanksionoi si gjenocid”, tha Kryeministri Kurti, duke shtuar se me dënimin e krimeve, përmes rezolutave si kjo që po miraton sot Kuvendi i Republikës së Kosovës, përmes padive si ajo që po përgatit Qeveria e Kosovës, do të kontribuohet që të mos përsëritet më gjenocidi, as në Srebrenicë, as në Kosovë, e askund tjetër në rajon.

ZBULIMI I VARRIT MASIV NË PËRMET…

July 17, 2021 by s p

ZBULIMI I VARRIT MASIV NË PËRMET – PËRGJEGJËSIA E INSTITUCIONEVE SHTETËRORE DHE NDËRKOMBËTARE/

NGA FRANK SHKRELI/

Mediat shqiptare njoftuan pardje, zbulimin e një varri masiv të viktimave të komunizmit në Përmet. Zbulimi u bë aksidentalisht nga një firmë ndërtimi. Për një shumicë të mediave shqiptare, zbulimi i këtij varri masiv, u trajtua si diçka e re, si një “lajm”, sikur nuk e dinin deri tani se anë e mbanë Shqipërisë, ka varre masive të tilla nga periudha e komunizmit, të zbuluara dhe të pazbuluara. Varre të tilla masive viktimash të pafajshme të komunizmit ka gjithandej, të nderuar: Buzë Dajtit, nën pallatet e larta në Tiranë dhe në qytete të tjera. Në brigjet e liqenjve due të lumenjve. Shkoni kërkoni brigjeve të Lumit Buna dhe Drinit në Veri të vendit, si dhe përgjatë kufirit, mund të shkelni mbi to kudo. Do “zbuloni” mjaft eshtra, megjithëse eshtrat e shumë viktimave të komunizmit, lumi Buna dhe Drini i kanë përcjellë në Adriatik due nuk gjënden më, përfshirë edhe eshtrat e At Gjergj Fishtës dhe të shumë anëtarëve të elitës antikomuniste, jo vetëm në Veri, por anembanë Shqipërisë.

Heshtja e medias, heshtja dhe mosveprimi i organeve qeveritare dhe shtetërore shqiptare, heshtja e përfaqësive diplomatike Perëndimore në Tiranë — në lidhje me varrezat masive të komunizmit në Shqipëri është e turpshme, moralisht dhe ligjërisht e pamundur për t’u mbrojtur, as në nivel kombëtar, as ndërkombëtar. Fatkeqësisht, duket sikur ekziston një marrëveshje e shëmtuar, e heshtur midis të gjitha këtyre palëve, për të mos i trazuar ujërat për krimet e komunizmit dhe për të mos u përballur seriozisht me të kaluarën komuniste në Shqipëri. E kam thënë shpeshherë, kjo heshtje është e turpshme due e pa moralshme, sidomos, për Perëndimorët në Tiranë, të cilët, ndryshe nga kjo klasë politike shqiptare e tre dekadave të kaluara, për çështje të tilla, diplomatët perëndimorë duhej të udhëhiqeshin nga vlera të tjera morale dhe drejtësie për çeshtje të tilla siç janë krimet e komunizmit në atë vend.

Nuk mund të vendoset një drejtësi e re në Shqipëri pa u marrë me krimet e vjetra të komunizmit në Shqipëri dhe nuk mund të heshtë drejtësia e re,përfshirë SPAK-un ndaj përgjegjësisë dhe pandëshkueshmërisë për ato krime nga organet e sotme të drejtësisë shqiptare. Të gjithë Perëndimorët deklarohen shpesh se mbështesin anëtarësimin e Shqipërisë në BE. Vërtetë!? Si mund të konsiderohet anëtarësimi i Shqipërisë në BE kur, si asnjë vend tjetër në Evropë, Shqipëria ka refuzuar për tre dekada tani për t’u përballur, seriozisht, me krimet e komunizmit? Flitet për vlera të përbashkëta me perëndimin, apo jo. Për të cilat vlera?

“Fatkeqësisht, duket sikur ekziston një marrëveshje e shëmtuar midis të gjitha këtyre palëve, për të heshtur për krimet e komunizmit dhe për të mos u përballur seriozisht me të kaluarën komuniste në Shqipëri”

“Heshtja e medias, heshtja dhe mosveprimi i organeve qeveritare dhe shtetërore shqiptare, heshtja e përfaqësive diplomatike Perëndimore në Tiranë, është e turpshme, moralisht dhe ligjërisht e pamundur për t’u mbrojtur”.

Thua nuk e di Ministria e Brendshme se ku gjenden varreza të tilla masive anembanë Shqipërisë? Prokuroria vendase duke marrë parasysh deklaratën e Ministrisë së Kulturës të Shqipërisë ku njoftoi, dy javë pasi ishin zbuluar varrezat, se ato mund të ishin të kohës së mesjetës. A nuk mund të bashkrendojnë informacionin për këto varreza, Ministria e Mbrendshme, Ministria e Kulturës dhe Prokuroria për periudhën që i përkasin këto varreza. Duket se institucionet vendit kanë diçka për fshehur. Pyetja që çdo shqiptar/e duhej të bëjë, pse nuk bëhet më shumë për të identifikuar varreza të tilla masive dhe për t’i mbrojtur si vende të shenjta, jo vetëm në Përmet por anë e mbanë Shqipërisë, me qëllim, mbi të gjitha, për të lehtësuar dhimbjet e familjeve të atyre viktimave të pafajshme të komunizmit, por edhe epër hir të së vërtetës historike? Unë e kam ndjekur deri diku veprimtarinë në Shqipëri të Komisionit Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur. Pse nuk pyet media se pse nuk zbatohet një marrëveshje për gjetjen e personave të zhdukur në komunizëm, midis këtij enti ndërkombëtar dhe qeverisë, shqiptare?

Ja rekomandimet e Komisionit Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur:

ICMP [ALBANIAN LANGUAGE] Raporti i ri i ICMP paraqet rekomandime për të përmirësuar përpjekjet e Shqipërisë për të dhënë llogari për personat e zhdukur nga periudha komuniste

Autori i shkrimit, Frank Shkreli ka botuar në gazetën “Telegraf” më, 2 qershor 2021, edhe shkrimin me titull “Të zhdukurit e periudhës komuniste në Shqipëri kërkojnë drejtësi!”, ku lexuesit tanë mund ta gjejnë në këtë

link https://telegraf.al/politike/frank-shkreli-te-zhdukurit-e-periudhes-komuniste-ne-shqiperi-kerkojne-drejtesi/

KUBA NË SHESH MBAS 27 VITESH: PROTESTA TREMB REGJIMIN

July 17, 2021 by s p

Mijra njerëz nga Santiago në Havana: “Bukë e vaksina. Poshtë diktatura”/

Nga SARA GANDOLFI,- Përktheu Eugjen Merlika, /

Që nga “maleconazzo” i 1994, kur mijra njerëz manifestuan gjatë Malecón të Havanës, njëri ndër anëdetet më të shquar të botës, që në Kubë nuk shihej një protestë e tillë. Por këtë herë ishin shumë më tepër. Protesta e nisur nga san Antonio de los Bonos, një vend 5 kilometra në jugë – perëndim të Havanës dhe zemra “kulturore” e ishullit, seli e Escuela Internacional de Cine y Tv, e dashur nga Gabriel Garcia Marquez, e që u shtri në Cadenas, në Havanë, në Metanzas e në njëzet lokalitete të tjera deri në “kryeqytetin kryengritës” të Jugut, Santiago i Kubës. Gra, burra e fëmijë që kërkonin “bukë, ilaçe e vaksina”, por që thërrisnin edhe “Poshtë diktatura”, “Liri”, “Atdhe dhe jetë”, titulli i një kënge të kundërshtarëve që tallet me “Atdhe dhe vdekje” të kujtesës fideliane. Mijra njerëz të thirrur në sheshe edhe nga twitter me hashtagun # Sos Cuba. Dhjetra, ndoshta qindra, të përfunduar në arrestime, simbas disa burimeve.

Si tridhjetë vite më parë, në të vërtetë shumë më keq se atëherë. Janë ndërprerjet e vazhdueshme të korrentit dhe një krizë ekonomike urie të vërtetë, si në kohët e “Periudhës së veçantë”, mbas shëmbjes së BRSS, por është dhe pandemia (7000 infeksione e 50 të vdekur çdo ditë) dhe social network ku të rinjtë derdhin zëmërimin e zhgënjimin. Nuk janë më Kastrot, baballarët e Revolución, që i kanë lënë fronin një presidenti – inxhinjer bukurosh por shumë më pak karizmatik, i cili as nuk kishte lindur kur vëllezërit “mjekëroshë” rrëmbyen armët kundër diktaturës filo-amerikane të Fulgencio Batistës. Trashëgimtari Manuel-Diaz Canel ka dalë dy herë në televizion ndërmjet së djelës e ditës së djeshme. E para ishte një “thirrje nën armë” “revolucionarëve” të vërtetë, pothuajse një thirrje për luftë civile, që ndoshta “mbulonte” zbatimin e përndjekjes së protestave, jashtëzakonisht mizore. E dyta ishte më e përmbajtur: ka pranuar”keqkuptime” e “pakënaqësi” në popull, pastaj me tonet e Luftës së ftohtë ka drejtuar gishtin kundër bllokadës së SHBA që, prej 60 vitesh e mban të shtrënguar në rrethim ishullin – të fuqizuar nga masat e dëshiruara nga Trump-i e të pahequra nga Biden-i – “provokimet e mercensrëve të paguar nga jashtë”, “propaganda nëpërmjet internetit që manipulon kubanët”.

Me të thënë e me të bërë. Dje Kuba ishte e veçuar nga bota. Interneti nuk punonte në një pjesë të mirë të ishullit, i prerë nga presidenti që ka falënderuar botërisht “vëllain president” Nikolas Maduro, të serisë: kujtojuni se nuk jam i vetëm. Në fakt tek përndjekja e llahtarëshme e kundërshtimit në Venezuelë shkon mëndja, duke parë pamjet e filtruara nga Kuba të djelën në darkë. “Berretat e zeza” të korpusit të zgjedhur të Forcave të Armatosura Revolucionare që zbresin nga kamionçinat, policia që hap zjarr në rrugë, por edhe maqina të përmbysura nga disa manifestues dhe dyqane të bastisura.

Dje presisenti amerikan Joe Biden ka thënë se “SHBA qëndrojnë të lidhur fort me popullin kuban që shpalos hapur të drejtat e tij universale” dhe i ka kërkuar qeverisë kubane “të heqë dorë nga dhuna”. Asnjë shenjë për sanksionet që para-ardhësi i tij demokrat projektonte t’i hiqte dalngadalë. Kohë të tjera, të tjera tone edhe në Kubë. Nga një anë lëvizja San Isidro, një nga organizatat kundërshtare më vepruese, që deri në fund ka twittuar # “No tenemos Miedo” (nuk kemi frikë). Nga tjetra një president që imiton Fidelin: “Duhet të kalojnë mbi kufomat tona nëse duan të poshtërojnë revolucionin”. Në mes një popull i raskapitur.

“Corriere della Sera”, 13 korrik 2021 Përktheu Eugjen Merlika

ÇFARË NDODH NË KABUL KA TË BËJË EDHE ME NEVE

July 17, 2021 by s p

Nga ANGELO PANEBIANCO-Perktheu per Diellin-Eugjen MERLIKA/

Kabuli si Saigoni? Më 1975, mbasi kishin dalë të mundur nga një luftë tepër e gjatë, amerikanët ishin tërhequr. Regjimi komunist i Vietnamit të Veriut, mbasi theu qëndresën e dobët të vietnamitëve jugorë, zotëroi Saigonin, kryeqytetin e Jugut.

Pasojat e atij dështimi do të ishin shfaqur gjithandej. Pesë vitet pasuese do të shihnin Bashkimin Sovjetik në sulm shumë ballor nga Afrika n’Amerikën Latine, n’Evropë: kjo e fundit do të vihej nën trysni të sovjetikëve në rrafshin ushtarak (me vendosjen e raketave SS20 të drejtuara). Thyerja në Vietnam, duke lajmëruar botën se Amerika ishte atëherë më e dobët, do të kishte për Evropën edhe të tjera pasoja. Do t’i jepte më tepër fuqi ndjenjave kundëramerikane që, në kontinentin e vjetër ishin një trashëgimi e lëvizjeve studentore të fundit të viteve gjashtëdhjetë. Ishte epoka në të cilën në Francë e veçanërisht n’Itali, partitë komuniste bëheshin më të forta nga ana zgjedhore. Në sajë të humbjes në Vietnam, së cilës i shtoheshin kriza ekonomike dhe skandali i Watergate-tit, Amerika dukej se ishte në një fazë rënieje të shpejtuar e të pakthyeshme. Për të lidhur atë të shkuar me të tashmen tonë kujtojmë dhe një tjetër thyerje përvëluese amerikane të atherëshme: revolucioni komeinist në Iran më 1979, i pasuar nga bëma poshtëruese e pengjeve të Ambasadës amerikane në Teheran.

Vetëm kur do të bëhej president Ronald Reagan më 1981, era do të ndërronte drejtim, Amerika do të rimerrte nismat, do të fillonte të kundërshtonte fuqishëm dredhitë e Bashkimit Sovjetik në fushat e ndryshme e më së fundi do t’a thyente.

Sot rrethanat janë mjaft të ndryshme por duhet shumë sipërfaqësi për të besuar se nëse talebanët do të merrnin gjithë Afganistanin si vazhdim i tërheqjes amerikane, kjo do të kishte pasoja (sigurisht të tmerrshme, siç e dimë të gjithë) vetëm për afganët. T’a zemë se Afganistani nuk do të bëhet si shumë Shtete të dështuara, teatër i një përplasjeje, të paracaktuar të zgjasë me vite të tëra ndërmjet një shumësie tarafesh të financuara nga rusët, nga turqit, nga iranianët etj. t’a zemë se me të vërtetë talebanët arrijnë të bëhen përsëri zotër të gjithë Vendit. Do të zbulojmë se Kabuli është shumë më pranë nesh nga sa mendojmë. Sepse një fitore talebane n’Afganistan do të kishte jehona miratuese në të gjithë galaktikën e skajshmërisë islamike, do të elektrizonte të gjitha kokat e nxehta në qarkullim nga Indonezia në Tunizi, nga Afrika Subsahariane n’Evropë. Do të bëhej një instrumet i fuqishëm propagande dhe rekrutimesh për Al Qaedën, Shtetin islamik, dhe të gjithë grupet terroriste të birësuar, “prova” që të pafetë mund të thyhen e të nënështrohen gjithkund. Biden-i dhe bashkëpuntorët e tij e kanë menduar këtë? Sigurisht që po, por për çastin sillen sikur ajo gjë nuk ka të bëjë me ta.

Sigurisht, ka të bëjë me ne evropianët, shumë më tepër të vënë në pah ndaj sfidës islamiste se amerikanët. Kërcënimet Italisë së këtyre ditëve (“do të marrim Romën”) për fat të keq nuk janë folklor apo një shaka vdekësore: ekstremizmi islamik ushqehet nga një ndërpretim i fesë së tij për të cilën “Roma kryqtare” dhe Italia domosdoshmërisht do të bëhen shpejt a vonë një territor i islamit. Por e gjithë Evropa është tokë pushtimi.

Kemi qënë shumë që morëm frymë thellë kur Trump-i u mund nga Biden-i. Presidenti i mëparshëm, me sulmet e tij kundrejt Evropës po e coptonte gjithshka që mbetej nga aleanca perëndimore. Kemi qënë shumë duke thënë: më së fundi, me Biden-in Amerika u kthye. Tani është koha të fillojmë të pyesim veten: ku po shkon saktësisht Amerika?

Mbi të gjitha sa mund të mbështetemi ne evropianët mbi ndihmesën amerikane përballë kërcënimeve më të rënda për sigurinë tonë?

Përparësia amerikane, është mjaft e qartë, është shemëria me Kinën për parësinë ndërkombëtare. Kjo përsiat zhvendosjen e bariqendrës së pushtetit botëror nga Atllantiku në Paqësor. Biden-i, është e vërtetë se po përballet me Putinin, po i thotë qartë se amerikanët nuk do t’u lejojnë rusëve të tjera Krimera. Dhe është gati t’i përgjigjet çdo goditjeje nëse agresionet e vazhdueshme e tashmë shumë të rënda të hackerve rusë kundrejt institucioneve perëndimore (ndërmarrje, zyrat shtetërore, etj) nuk do të ndërpriten. Kjo është një gjë shumë e mirë për Evropën. Është e qartë edhe se Biden-i, i zotuar në një garë fuqije me Kinën, është i gatshëm të bisedojë për një marrëveshje me Putinin, nëse ky i fundit do të tregohej i arsyeshëm. Edhe kjo shkon mirë. Por ka një por. Në marrëveshjen e mundëshme a do të bëjë pjesë edhe pranimi nga ana amerikane i pozitave, tashmë të fituara, nga rusët në Libi e në përgjithësi në Mesdhe? Ky, natyrisht do t’ishte një lajm shumë i keq për ne evropianët.

Çfarë ka ndërmënd të bëjë Administrata amerikane për të kundërshtuar politikën neo – imperialiste të sulltanit Erdogan në Libi e në Vënde të tjera? Do të lejojë që Mesdheu të kthehet në një det ruso-turk?

Së fundi, nëse, siç është e mundur, mbasi të ketë rënë Kabuli, skajshmëria islamike, që sot mjaft e fuqishme në Sahel e në vënde të tjera, do të fuqizohej akoma më shumë, administrata do t’a quante të mjaftueshme veprimin e kundërshtimit që ushtron sot në Afrikë dhe në Lindjen e Mesme (me dronë, operacione të mbyllura etj)?

Kur të kemi pranuar se Evropa e vetme nuk ka forcat për të përballuar sfidat e ndryshme që hasen, pyetja bëhet: çfarë pushteti kontraktual do të kenë evropianët në vitet e ardhëshme, për të nxitur amerikanët t’i qëndrojnë besnikë deklaratave pak a shumë solemne, simbas të cilave kërcënimet kundrejt Evropës nuk janë vetëm një problem i yni, por edhe një problem i tyre?

Nga një anë është retorika, madje shumë e mirë, mbi nevojën e një të madhes “aleance të demokracive”, për të kundështuar autoritarizmat. Nga ana tjetër, veprimtaria politike e përditëshme e kryer nga zgjedhje e jo zgjedhje të vazhdueshme. Është një hall nëse këto dy përmasa të politikës largohen shumë prej njëra tjetrës.

“Corriere della Sera”, 13 korrik 2021 Përktheu Eugjen Merlika