Nga Rafael Floqi, kryeredaktor i ALBTVUSA/

Të qenët endacakë pa shtëpi mbetet një nga çështjet më të nxehta shoqërore në mbarë botën, duke prekur miliona njerëz në rajone dhe grupe të ndryshme demografike. Në shumë zona urbane këtu në SHBA, pamja e individëve që jetojnë nëpër rrugë është bërë shumë e zakonshme, por arsyet pas të pastrehëve janë komplekse dhe shumëdimensionale. Të gjithë i kemi parë ata duke na zgjatur një kuti plastike tek semaforët.

Parashqevi Simaku është një këngëtare e njohur shqiptare, e cila në vitet 1980 dhe 1990 ishte një nga figurat më të dashura të Shqipërisë dhe shumë e vlerësuar në industrinë muzikore, me një karrierë premtuese përpara. Megjithatë, historia e Simakut mori një kthesë të papritur dhe tragjike, duke e sjellë atë nga kulmi i famës në realitetin e ashpër të jetesës në rrugë.

Rasti i Parashqevi Simakut jo vetëm që ndriçon vulnerabilitetet e figurave publike, por gjithashtu ndihmon në reflektimin mbi çështjet më të gjera të shëndetit mendor, varësisë dhe sfidave të rindërtimit të jetës pas rënies nga shndritshmëria. Historia e saj thekson se si presionet kulturore dhe shoqërore, bashkë me mungesën e mbështetjes familiare, mund të çojnë në shembjen e sistemit mbështetës të individëve. Figurave publike, sidomos atyre nga industria e argëtimit, shpesh iu kërkohet të ruajnë një nivel të përsosmërisë. Dhe kur ata dështojnë, mungesa e kuptimit dhe mbështetjes mund ta bëjë luftën e tyre edhe më të vështirë dhe për ata që me sinqeritet duan t’i ndihmojnë.

Mediat duhet të përqendrohen tek shembulli pozitiv

Por a i ndihmon media dhe ata, apo ia bën jetën e tyre dhe atë qetësinë e mjerimit me të padurueshëm. ALBTVUSA mendon se një tjetër aspekt që meriton vëmendje është mediat duhet të përqendrohen tek shembulli pozitiv dhe qëndrimi i tyre ndaj rasteve si ai i Simakut, duke synuar klikimet audiencën me pahir pa vlera morale është mjaft i dëmshëm dhe bën të kundërtëtën.

Mediat në Shqipëri në vend që të ofrojnë mbështetje dhe të ndihmojnë në rikthimin e individëve në rrugën e rimëkëmbjes, preferojnë t’i shfrytëzojnë këto raste tragjike për klikime dhe shikueshmëri. Ato shpesh e trajtojnë historinë e individëve të tjerë si Simaku si një “scoop” lehtësisht për të tërhequr vëmendjen, duke nxjerrë më shumë informacione të panevojshme ose të dhunshme për jetën e tyre personale, pa menduar për pasojat për ta.

Ky qëndrim i mediave, në Shqipëri të paguar me taksat e shqiptarëve synon vetëm klikimet dhe spektaklin, shpesh lë pas dore humanizmin nevojën për një trajtim më të ndjeshëm dhe mbështetës për ata që ndodhen në vështirësi.

Si mendoni, a thua prezantuesi Blendi Fevziu kishte ai shqetësim fatin e këngëtares së njohur Simaku, apo skupin e zbulimit të gjendjes së saj. Jo ajo, nuk u bë për ta ndihmuar individin por për ta shndërruar rastin e saj fatkeq në një ngjarje kronike apo në një episod Big Brodheri deri në atë vulgaritet sa një personazhet e Big Brother, si Luis Ellji deklaron sot sa për klikime për vete, se kishte pas qenë i dashuruar në mënyrë platonike me Parashqevinë.

Marrëzia mediatike, absurde kolektive, një reality TV i pashpirt

Kjo histori dhe mulliri i gjithologëve si z. Fatos Paçrami përpiqen ta përtypin një realitet fatkeq , jo me fatin e P. Simakut, por nëse ajo ishte vlerë apo jo , sepse këndoi në një periudhë të errët, ç’ka nuk është faji i saj por që s’ja heq dot vlerat e interpretueses.

Të qenit në Amerikë, përforcon gjithë iluzionet, por dhe disiluzionet e ëndrrës amerikane. Por në Shqiperinë e episodeve të për një shoqëri dhe një popull të veçantë dhe flet të njëjtën gjuhë, ka shumë raste që humbet në histori absurde që i ngjajnë një romani të pashkruar, por që përcillet mes medias sipas përshkrimit të secilit – dhe gjithmonë për një ngjarje që i ka shqetësuar marrëzinë tonë kolektive. Por askush s’e di se çfarë është jeta e homeless në një stacion metroje në Amerikë. Po të lexosh se çfarë po shkruajnë për Parashqevi Simakun, ndihet që është një marrëzi mediatike absurde kolektive, një reality TV pa skenar i pashpirt.

Askush nuk e di historinë reale të saj. Ajo ka 30 vite që është larguar nga Shqipëria, jeton në New York, dhe nuk i është drejtuar askujt në Shqipëri madje ka humbur dhe lidhjet me familjen. Askush nuk u kujtua për të në 30 vjet.

Gjithçka ka nisur të stiset, sepse Parashqevinë e paskan parë në një stacion treni në New York në prag Krishtlindjesh, kur një fëmijë i ka dhënë një dhuratë për Krishtlindje. Askush nuk e di hallin e saj, dhe pse ajo po rri shpesh në një stacion treni. Kulmi arrin kur shkruesit e episodeve thonë se ajo po pret djalin, pa pasur lidhje me të prej vitesh. Po e pret, s’po e pret. Dhe ky ortek mediatik merret me fatin abstrakt të Parashqevi Simakut, por ajo s’i flet askujt, dhe askush nuk e di si e ka jetën.

Dikush thotë se nuk ka shtëpi ku të fusë kokën. Dikush tjetër thotë se duhet që shteti shqiptar t’i blejë një shtëpi. Dikush thotë që Parashqevia fle jashtë. Dikush thotë që ajo po lyp rrugëve të New York- ut se e kanë braktisur. Ka nga ata që i kanë bërë kërkesë shtetit që ta strehojë Parashqevi Simakun në Shqipëri. Dhe të qenit në Amerikë e bën më tragjike situatën, por ngop edhe smirën e ziliqarëve për Amerikën.

Ka nga ata që thonë se Parashqevia e urren gjuhën shqipe, shqiptarët dhe Shqipërinë. Jo kjo nuk është e vërtetë, nuk mund ta masësh depresionin e kaluar me “rehatinë e gjetur” në një stacion ku s’të njeh kush. Ka të tjerë që thonë se Simaku nuk të përgjigjej në shqip po t’i flisje në këtë gjuhë. Por a kanë ata të drejtë për opinion apo për të paragjykuar atë.

Pastaj tregojnë që ka kënduar nëpër klube nate në New York. Dhe Parashqevia nuk flet, por njerëzit shkruajnë për fatin e saj abstrakt, dhe gazetat e televizionet japin opinione. Po qeveria shqiptare, a do të merret me fatin e Simakut? Ja se Bashkia Kavajë do ta ndihmojë, ja se Pacolli do ta ndihmojë.

Por Parashja hesht. Kjo nuk duket çështje parash.

Po media që është kaq e shqetësuar, pse nuk shkon ta takojë? Por me e mundshmja është që medias kjo enigmë me titull Simaku, i intereson si një ngjarje që po e rrit përditë audiencën me titull: “Duke Pritur Simakun për disa klikime”.

Historia e Simakut gjithashtu tregon nevojën edhe këtu në SHBA dhe në Shqipëri për shërbime më të forta të shëndetit mendor dhe mbështetjeje për varësinë, veçanërisht për individët që përjetojnë famë të papritur dhe vëzhgim publik. Shumë njerëz në sytë e publikut nuk kanë mundësi për shërbimet e nevojshme të shëndetit mendor, as ka sisteme të krijuara për t’i ndihmuar ata të përshtaten me jetën pas përfundimit të karrierës së tyre ose një rënia nga lartësia e papritur.

“Nuk e merr me mend se sa shumë i jam lutur të bashkohej me orkestrën time të vogël për dasma shqiptarësh në Amerikë!? Pat rrëfyer para se te vdiste kompozitori Agim Krajka. Ti e di se është punë me fitime të mëdha për plot këngëtarë e këngëtare nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi…Nuk po të përmend emra, sepse janë shumë…Nuk pranoi, sepse i ishte shkrepur më kot për karrierë të suksesshme në Hollivud! Tani, prej vitesh nuk i ka punët mirë as me shëndetin dhe as me profesionin…!

Gjykoj se për fatin e Parashqevisë arsyet apo shkaqet mund të kërkohen më shumë tek ajo vetë, tek fati, zgjedhja e saj, tek dëshira për një hop të madh në karrierë…! Kështu është jeta: me “fluturime” e “rrëzime” krahëthyer, me të përpjeta e tatëpjeta! Këto arsye përfshijnë vështirësitë ekonomike, mungesën e strehimit të përballueshëm, çështjet e shëndetit mendor, abuzimin me substanca dhe dështimet sistematike brenda strukturave të mbështetjes shoqërore.

Një shembull i një rasti të njohur që ndriçon ndërveprimin e homeless, varfërisë dhe ndikimin e betejave personale është rasti i këngëtares Parashqevi Simaku, një këngëtare shqiptare, rënia e të cilës në paqëndrueshmëri e tronditi publikun. Historia e saj është një pasqyrë e vijës delikate ndërmjet famës dhe varfërisë dhe tregon se si çështjet personale, presionet shoqërore dhe mungesa e mbështetjes mund të kontribuojnë në një rënie nga shkëlqimi.

Çështjet e shëndetit mendor dhe abuzimi

Çështjet e shëndetit mendor dhe abuzimi me substanca janë si shkaqe ashtu edhe pasoja të paqëndrueshmërisë. Shumë individë që përballen me çështje të shëndetit mendor ose varësisë kanë vështirësi për të mbajtur një strehim të qëndrueshëm. Mungesa e shërbimeve të përballueshme dhe të aksesueshme të shëndetit mendor bën që shumë të mbeten pa mbështetje dhe kjo çon në një rënie të mëtejshme në të bërit endacake.

Kur rrjetet sociale, si ndihma sociale dhe kujdesi shëndetësor, janë të pamjaftueshme ose nuk ekzistojnë, ata që kalojnë në vështirësi shpesh mbeten të pashpresë. Strehimoret dhe programet që mund të ofrojnë ndihmë shpesh janë të pamjaftueshme ose mbipopulluar, duke bërë më të vështirë për individët që të dalin nga kjo situatë. Izolimi social dhe çarjet Familjare Shumë individë të pastrehë përjetojnë izolim të thellë shoqëror, që përkeqëson gjendjen e tyre. Familjet e prishura, dhuna në familje dhe mungesa e lidhjeve sociale ose rrjetave mbështetëse kontribuojnë në dukurinë e endacakëve homeless.

Rënia e Simakut në homeless ndriçon disa aspekte të mënyrës se si rrethanat personale mund të çojnë në një humbje dramatike të statusit, dhe si mungesa e një rrjeti mbështetës mund të shtyjë individët në varfëri ekstreme. Rënia e Simakut nga shkëlqimi ishte gjithashtu e lidhur me luftën e saj me shëndetin mendor dhe abuzimin me substanca, kushte që e lanë atë të izoluar dhe të paaftë për të menaxhuar presionet e karrierës dhe jetës private. Ndërsa situata e saj financiare u përkeqësua, Simaku humbi shtëpinë dhe u bë e pastrehë, një ngjarje që tronditi fansat dhe publikun. Historia e saj është një shembull tragjik i mënyrës se si individë që dikur kishin një karrierë të qëndrueshme dhe një status shoqëror mund të përfundojnë në rrugë kur faktorë personalë, financiarë dhe shoqërorë bashkohen në një mënyrë të pamëshirshme.

Epilog

Biznesmeni shqiptar Elton Ilirjani, i cili jeton prej vitesh në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ka arritur të takohet me ikonën muzikës shqipe, Parashqevi Simaku. Përpara pak ditësh me anë të një posti në rrjetin e tij social, Ilirjani ndau për herë të parë një foto duke u përqafuar me Simakun dhe që prej atij takimi, ai tashmë ka marrë nën krahët e tij artisten e mirënjohur.

Në pamundësi të një lidhje telefonike me emisionin “Ndryshe” në Top Albania Radio, Elton Ilirjani arriti të dërgonte disa mesazhe zanore, ku shprehu emocionet e tij për këtë ngjarje dhe ndjesitë e Parashqevisë nga ky ndryshim i papritur në jetën e saj. Edhe për ne dëgjuesit ishin disa minuta shumë të trishta, ku edhe vetë Ilirjani dhe moderatorët në studio janë përlotur.Elona e dashur, kemi kaluar tri ditë shumë të vështira. Dy netë pa gjumë. Sot që arrita të fle pak, ajo ka pasur krizë. Nuk duhet të kishte dëgjuar asgjë nga këto që foli Osman Mula e shokë. Nuk e di domethënë. Është keq. Nuk pranon. Po qan. Kam frikë se do të na iki prapë. Jam shumë i trishtuar. Nuk di çfarë të bëj. Nuk janë çështje lekësh. Është çështja që ajo do djalin. Djali s’do ta takojë. Nuk e di. Është një tragjedi e madhe. Nuk e di pse u gjenda këtu në mes të gjithë kësaj. S’di si të sillem. S’di çfarë të bëj. Thjesht i lutem Zotit që ajo të mos iki. Por “Jeta nuk është për të gjetur veten. Jeta është për të krijuar veten.” thotë George Bernard Shaw dhe një samaritan si Entoni e ka të vështirë të gjejë rrugën.

Qëllimi i jetës nuk është të jesh i lumtur. Është të jesh i dobishëm

Kriza e të pastrehëve është një çështje shumëdimensionale, e rrënjosur në pabarazinë ekonomike, problemet e shëndetit mendor, varësinë nga substancat dhe dështimet sistematike. Rasti i Parashqevi Simakut është një pasqyrë e mënyrës se si luftërat personale mund të ndërthuren me forca më të gjera shoqërore, duke çuar në një rezultat tragjik dhe të parandalueshëm në jetë.

“Qëllimi i jetës nuk është të jesh i lumtur. Është të jesh i dobishëm, të jesh nderuar, të jesh i dhembshur, të bësh një ndryshim që jeton dhe jeton mirë” , ka shkruar— Ralph Waldo Emerson. Por historia e saj shërben si një kujtesë për brishtësinë e famës dhe pasurisë dhe rëndësinë e një shoqërie që ofron rrjetet e nevojshme mbështetëse për t’i ndihmuar individët vulnerabël të rindërtojnë jetën e tyre. Një shoqëri që la pa mbështetje një njeri gjeni poet e studiues si Moikom Zeqo, një shoqëri që la pa mbështetje një kampion i dyfishtë olimpik si Ilir Suli kujtohet për ta vetëm kur të mos jenë më e në rastin e Parashes kujtohen kur është gjallë e fatkeqësisht “s’është më”.

Televizionet dhe idiotësia e klikimeve

Dhe të na rrojnë televizionet dhe idiotësia e klikimeve, atyre të vërteta dhe atyre të blera. Në bursën e likeve të një shoqërie ku humanizmi është i harruar dhe vdekur, kur jehona ka më shumë rëndësi se e vërteta.

Problemi i madh këtu është se e keqja, e cila ka marrë formën e vorbullës marramendëse të lajmeve të rreme, fabrikimit të fakteve alternative për klikime , gjobave mediatike dhe sulmeve politike për klikime, të përziera me garuzhdën e vjetër prej druri të egërsisë provinciale, ka kaluar çdo kufi të njeriut më të thjeshtë. Helmimi i përditshëm i gjakut të shoqërisë është bërë rutinë, dhe faktet trajtohen si opinione, ndërsa opinionet imponohen si fakte me inat, mllef dhe urrejtje të pangushëllueshme. Kur sugjerojmë vendosjen e ndonjë rregulli ligjor, ata ngrihen dhe thonë “jo”, pasi ky ortek llumi do të fundosë çdo vlerë njerëzillëku dhe normë bashkëjetese shoqërore mjerë kush bie në pellgun e këtij llumi.

Nëse nuk mund t’i ndihmojmë të paktën të mos i shndërrojmë ata në artikuj kronike të pashpirt, vetëm për ca klikime efemere më shumë.

Dinjiteti njerëzor e kërkon këtë. Parashe na fal!