s p – Page 593 – Dielli

Kujtim Hajdari, poeti ekzistencial i lirisë

December 13, 2024 by s p

Arben Iliazi/

“Dy pjesët e jetës sime mbetën si dy jetime,
Njëra humbur, pa atdhe, e tjetra larg shpirtit tim”.

Mund të jetë një imazh i 1 person, qoshk gazetash dhe teksti

Kujtim Hajdari zë një vend të veçantë në brezin e poetëve bashkëkohës, që kanë spikatur në 20-30 vitet e fundit. Vepra e tij është origjinale dhe e autentike, sepse të tilla ishin jeta, bota, interesat dhe prirja shoqërore e tij. Të vecanta kanë qenë sidomos marrëdhëniet e tij me rendin shoqëror, që sundoi gjatë në Shqipërinë komuniste dhe me censurën, si mjet permanent të saj, e cila nuk u tregua aspak indulgjente me të. Që në fëmijërinë e tij në Hajdaraj të Lushnjës, ku kishte lindur në prill të vitit 1956, Kujtim Hajdari ishte me të drejta njerëzore të mohuara.

Megjithëse një pjesë e krijimeve të tij, që kur ishte në moshë te re, u botuan në gazetën lokale “Shkëndija, si dhe në organet qendrore, “Drita” dhe “Zëri i rinisë”, veprat e para “Do të vijë pranvera?” (poezi), “Violinisti” (poezi) dhe “Netë pa gjumë” (dramë), nuk panë kurrë dritën e botimit, pasi poeti u akuzua për “frymë antiparti”.

Më pas poeti Hajdari ndjeu se i ishte mohuar jo vetëm e drejta e botimit në fushën e letërsisë, por edhe e drejta e shkollës së lartë, gjë që u realizua më pas me ndërhyrjen e shkrimtarit të shquar dhe humanistit D. Agolli, i cili zotëronte pozita të forta në strukturat e regjimit komunist. Jeta e Kujtimit, pas vuajtjeve të panumërta, fatmirësisht doli jashtë reve të fatit, nga muzgu në gjysmëdritë, pasi u diplomua si mësues letërsie. Talentin, intelektin, dhuntitë dhe virtytet i administron natyra njerëzore, e cila i shpërndan me spontanitetin e vet, me dashamirësinë më të madhe. Kështu ndodhi edhe me Kujtim Hajdarin, të cilit talenti i spikatur i dha këmbënguljen, mirësjelljen qytetare, fisnikërinë dhe konsekuencën krijuese, për të vazhduar rrugën e artit, edhe pse regjimi komunist i shkaktoi një traumë psiko-emocionale, që e detyroi të “ftohej” me poezinë për gati çerek shekulli. Por forca shpirtërore, sekreti për të ruajtur veten krejtësisht të papërlyer, dëshira për t’iu dhënë me gjith shpirt poezisë, që për të përfshinte gjithçka në jetë, ishte forca e vërtetë e poetit të përvuajtur, e cila triumfoi më pas dhe i solli poetit një sukses ndërkombëtar. Poezia, për Kujtim Hajdarin, mbeti forma më ekzistenciale e lirisë.

“Si nga një i ftohtë dimri i zi,
U thanë ëndrrat lule paçelur,
Për pak diell, për pak liri,
Te kjo baltë si dëshmi ngelur”.

(I Internuari)

Pas ndryshimit të sistemin politik, poeti u largua në mërgim në Itali, ku kaloi shumë vite, e më pas u vendos në SHBA, dhe sot jeton në Massachusetts.

Si gjatë kohës së mërgimit në Itali, ashtu edhe në SHBA, ai vazhdon të shkruajë dhe të jetë aktiv, duke publikuar rregullisht vëllime me poezi dhe duke marrë pjesë nëpër antologji të ndryshme. Është autor i 15 librave me poezi dhe, deri më tani, ka marrë pjesë në 62 antologji, 12 kombëtare dhe 50 ndërkombëtare, në tri gjuhë: shqip, italisht dhe anglisht, antologji me , pjesëmarrjen e poetëve të njohur nga shumë vende të botës. Poezitë e tij janë botuar në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Itali, SHBA, India, Rumani, Marok, Egjipt, Danimarkë, Pakistan, Bangladesh, etj. Ka marrë pjesë në shumë kompeticione kombëtare e ndërkombëtare, ku ka fituar çmime të shumta në vende të ndryshme të botës. Në gusht të këtij viti (2024) fitoi në SHBA çmimin INTERNATIONAL MPACT BOOK AWARDS.

***

Veprat e Kujtim Hajdarit janë fryt i brendshëm i asaj ndërgjegjeje letrare që mbeti e pacënuar edhe nën censurë, edhe larg atdheut. Megjithëse u shkruan kryesisht jashtë truallit të vet, ato janë një dëshmi e mostjetërsimit dhe e jetësisë. Ndoshta këtu është dhe rëndësia e tyre më e madhe.

Kujtim Hajdari ka kapur në thelb dramën e bashkëkohësve të vet dhe e shprehu atë me mjeshtëri, me brishtësinë e shpirtit të vet, me poezi të shkëlqyera, në pauzat e një jete plot privacione.

“Këtu s’më vë rè asnjeri, kush jam unë,

Humbas mes turmës si pikë uji në oqean,

Me një barrë hallesh vij rrotull botës për punë,

Dhe shtrëngoj zemrën në kraharor që qan”.

(Udhëve të botës)

Arma më e fortë e poetit është humanizmi. Poezitë kanë në thelb dashurinë për njeriun. Është një dashuri pa sforcime përzgjedhjeje. Siç e pranon, ashtu dhe e kërkon njeriun, duke e zhveshur poezinë nga skematizmi dhe patetizmi, në vazhdën e një dëshpërimi të praruar.

“Por, megjithatë, do t’më ndjeni pranë,
Ashtu siç ju ndjej gjithmonë edhe unë,
Në hapësirat e shpirtit tim të paanë,
Miqësi e shoqëri në botë, gjithkund”.

(Këtë përvjetor)

Mjafton të mendohesh pak mbi vargjet dhe do të ndiesh shpërthimin e brendshëm, nga ku dëgjohet dashuria për njerëzit, për miqtë, ngazëllimi për jetën dhe dhimbja për vdekjen.

“Në qytetin tim, edhe pse vij rrallë, shumë rrallë,
Rrugët më njohin nga muzika e hapave kur shkel,
Zogjtë zgjatin kokën, mes luleve të bukura, me mall,
E mbushin ajrin me urimin, që cicërimave çel.

Njerëzit nuk e harrojnë buzëqeshjen time,
Edhe pse mungesa e gjatë hedh hije trishtimi…”

(Si dy jetimë)

Poezia e Hajdarit është aq tunduese për të na kujtuar se çdo minutë e jetës duhet të jetohet me dashuri dhe zemër të madhe. Ajo ngrihet nga fjala dhe nga ndjesia e së përditshmes, me një shkëlqim përdëllyes të metaforave stilistikore. Poetit i krijon dhimbshuri sakrifica e emigrimit, e të përditshmes njerëzore. Ai i këndon njeriut të thjeshtë, që siguron mes sakrificash një jetë të ndershme, apo sakrificave të një kombi, që gjithsesi mbetet fatkeq, në cikle të pafundme migratore.

“Për çastin qesh dhe gëzohem, por dhe qaj jetën time,
Një copë jete e braktisur, e flakur, e harruar,
Diçka të dhimbshur, më duket, kam lënë jetime,
Diçka, që kërkoj ta gjej, ta ruaj si pjesë të çmuar.

Pjesa tjetër mbeti jashtë, udhëve të botës pafund,
Me etjen, që një ditë djepi i Atdheut ta përkund,
Por ajo ditë mbeti një imazh i paarrirë,
Një imazh, që më shtrydh e më bren pa mëshirë”.

(Si dy jetimë)

Po kaq njerëzore shenjohet tek poeti edhe humbja, si dukuri bashkëshoqëruese e njeriut, parë në planin më të gjerë të saj. Mes humbjesh njeriu bëhet më i besueshëm, më i pranueshëm. Humanizmi duket se e ka origjinën te një melankoli karakteristike, e cila nuk është trishtim vetiak, apo zymti patologjike e shpirtit. Në një mënyrë të ngjashme me ekstazën, ajo ka lindur dhe është ushqyer brenda unit poetik, duke pasur edhe ushqim të bollshëm nga jeta e përjetuar. Impulsi poetik ndizet pikërisht për këtë vokacion, ku poeti është përqëndruar me tërë forcën e shpirtit, me një ekzaltim që gufon nga vetvetja dhe jo nga idetë apo dëshirat subjektive të të tjerëve.

Duke hapur vargjet e Hajdarit gjejmë perlën e shpirtit të tij, e cila është e tëra një fluturim lirik:

“Ti je e ëmbël dhe në ikje,
Dhe kur pëshpërit lamtumirë,
Dhe kur dy zemrat n’përpëlitje,
Zgjatin duart për mëshirë”.

Unë nga vdekja nuk kam frikë,
Po më trembin sytë e tu,
Kur ti dritën në ta e fik,
Për mua vdekja fillon këtu.

(Mos më thuaj lamtumirë)

Mendimi i mirëfilltë lirik nuk rrëmbehet kurrsesi nga dukja, as nga metafora e qëllimtë. Poezia konceptohet si një ëndërr, ku jeta shpaloset mes dritëhijesh, ndërsa natyra shpaloset mistike në bukuritë e veta.

Vargjet klasikë, figuracioni i dendur, thjeshtësia, spontaniteti, rimat apo vargjet e lira, përcjellin ndjeshmërinë e lartë dhe mprehtësinë e vështrimit, krijojnë një ansambël harmonik të dallgëzuar dhe një marrëdhënie të drejtëpërdrejtë e të paharrueshme me lexuesin.

“Me zërin e bilbilit më thërret çdo mëngjes,

Nga lulet e lara me të bukurën vesë.

Më shfaqesh me rrezet e agimit përtej,

Dhe unë mbaj zemrën që të mos shpërthejë”.

(Po të pres)

Me mrehtësinë, me lirizmin delikat dhe të tejdukshëm, me dhimbjen njerëzore, poezia e Kujtim Hajdarit është pasqyrë e jetës dhe e shpirtit të tij të madh.

“Njerëzit nuk e harrojnë buzëqeshjen time,
Edhe pse mungesa e gjatë hedh hije trishtimi,
Një vatër të ngrohtë oxhaku në zemrën e tyre,
Do ta gjej, si bir i mirë, pushtuar nga mallëngjimi”.

(Si dy jetimë)

Në disa poezi ngrihet kulti i njëlloj lirie njerëzore, që di të dalë mbi humbjet, trishtimet, brengat.

“Mendime të ndryshme seç më vijnë e bluaj,

Për njerëzit e mi, që rrinë diku, atje larg,

S’do t’më prisnin si këtu, ky vend i huaj,

Do të bënin festë, kur t’më shihnin në prag”.

(Udhëve të botës)

Në prizmin e të natyrshmes, të besueshmes, poezia e Hajdarit ka një këndvështrim bipolar për jetën. Brenda saj janë të mirat dhe të këqiat, ndaj ajo ka gjithë ngjyrat bazë dhe llojet që rrjedhin nga to: Të ngrohtat e gëzimit, të ftohtat e dhimbjes.Keqardhja apo mosaprovimi i poetit, nuk e çon atë drejt urrejtjes. Nuk gjejmë në vargjet e Hajdarit acarim, mllef, hakmarrje. Ka diell, tokë dhe ajër për të gjithë. Në fund të fundit kjo është jeta. Hajdari pasqyron në krijimet e tij sa qëndrime, aq dhe gjendje ekzistenciale, ku dominant është trishtimi. Ky trishtim jepet me gjithë magjinë e tij. Ai është i pashmangshëm dhe rrëzëllen me një bukuri mahnitëse, i shenjtëruar natyrshëm. Larg patetizmit. Në shpirtin e poetit dhimbja fisnike përjetohet si një lumturi, në prizmin e një njeriu që di të dalë mbi të.

“Ca lule shpirti përmbi varr,
Rinisë së vdekur i sjell përherë,
Rinia ime, rini e vrarë…!
Dhe lotë të nxehtë që pikojnë vrer”.

(I internuari)

Te poezia e Hajdarit nuk ndeshet vëmendja ndaj hymnizimit të historisë, por ka një deheroizëm, një zhvendosje nga heroi. Hajdari nuk e kërkon heroiken, të fortën, qëndresën, deri në llahtari.

“Dallgët që vijnë si prej miteve,

Kurora të bardha të dhurojnë,

Ato nuk u lodhën prej viteve,

Në garat e tyre t’na ftojnë”.

Kujtim Hajdari është aq bujar, dashamirës dhe i celët, saqë u përkushtohet edhe të tjerëve. Ndoshta është kjo një nga magjitë që e shton popullaritetin e tij të ndërtuar në vargje. Me pasion e përkushtim, ka përgatitur edhe vetë antologji poetike, siç ka qenë së fundi “Alltogether”, ku promovon shumë krijues shqiptarë, duke i shpërndarë krijimet e tyre në ente botuese dhe platforma ndërkombëtare.

VËLLIMET POETIKE TË KUJTIM HAJDARIT:

1. “Mbrëmë isha pa ty”, maj 2018, botuar nga “Create Space” në SHBA.

2. “Mbrëmë isha pa ty”, një botim tjetër (me ndryshime të vogla), pothuajse autentik, nga “ADA” në Tiranë.

3. “Do të vijë natën”, shtator 2018, botuar nga “Create Space” në SHBA.

4. “Emri i bukur dashuri”, mars 2019, botuar nga “ADA” në Tiranë.

5. “Do t’u them…”, tetor 2019, botuar nga “ADA” në Tiranë.

6. “I dolori del cuore”, botuar në janar 2020, në Romë, nga “Aletti Editori,” në italisht.

7. “Pse bëjmë kështu”, qershor 2020, botuar nga “ADA” në Tiranë.

8. “Kur shkoj në fshat”, korrik 2021, botuar nga “JOZEF” në Durrës.

9. “Come i fiori di aprile” në italisht, shtator 2021, botuar nga KDP Amazon në Poloni.

10. “You are everywhere” në anglisht, nëntor 2021, botuar nga KDP Amazon.

11. “Udhëve të Botës”, janar 2022, shtëpia botuese “Botimet Jozef” në Durrës.

12. “Do të vij natën”, ribotim, i ripunuar, janar 2023, Durrës, Shqipëri.

13. “You are everywhere” në anglisht, i ripunuar, në nëntor 2023, botuar në SHBA.

14. “Through the waves of life”, Përkthimi nga shqip në anglisht. (Antologji me poezi të zgjedhura nga 10 vëllimet e botuara), janar 2024, nga KDP Amazon, SHBA.

15. “I ngrita të rënët”, 2024, nga shtëpia botuese “Botimet Jozef” në Durrës.

Zgjidhja e konfliktit Rusi-Ukrainë pas rikthimit të Trump-it në Presidencë

December 13, 2024 by s p

Eneida Jaçaj/

Rikthimi i Presidentit të zgjedhur të SHBA-ve, Donald Trump, në Shtëpinë e Bardhë, për një mandat të dytë katër vjeçar, pritet të forcojë ekonominë e brendshme amerikane dhe të rishikojë marrëdhëniet diplomatike në aspektin e luftës si rregullator i botës, duke zgjidhur konfliktin Rusi-Ukrainë dhe në Lindjen e Mesme. Në zgjedhjet e 5 nëntorit 2024, Trump ka siguruar votën popullore dhe elektorale, ku ka arritur të fitojë 2.5 milionë vota më shumë krahasuar me zgjedhjet e 2020-ës; ndërsa arriti të marrë 312 vota elektorale nga 538 gjithsej; në 2020 arriti të sigurojë vetëm 232 vota. Kjo fitore e Trump është një këmbanë alarmi për ekonominë amerikane në radhë të parë, pasi populli është i pakënaqur me rritjen e çmimeve, taksave, etj, dhe e pa të nevojshme rikthimin e tij në Presidencë duke i dhënë votën, pasi ai ka premtuar se do t’i rikthejë Amerikës madhështinë, duke nënshkruar marrëveshje tregtare, duke larguar emigrantët pa dokumenta, duke rritur buxhetin ushtarak për t’i dhënë më shumë peshë dhe rëndësi SHBA-ve, etj. Gjithashtu, ajo që vlen për t’u theksuar është se fitorja e Donald Trump-it do të jetë një shuplakë e fortë në arenën ndërkombëtare ndaj kampit të luftës, pasi është etiketuar si një figurë emblematike e paqes, pasi nuk ka provokuar asnjë konflikt në botë, gjatë mandatit të tij të parë presidencial.

Por, le të ndalemi në fatin e luftës Rusi-Ukrainë, i cili është një konflikt shumë delikat dhe zhvillohet në Europë, se çfarë rrjedhe do të marrë pas marrjes së detyrës së Presidentit Trump, në 20 janar. Presidenti i zgjedhur ka premtuar edhe gjatë fushatës elektorale, se do të ndalojë luftën në Ukrainë, duke hyrë në bisedime me Vladimir Putin. Sa e mundur do të jetë kjo? Në 4 vitet e fundit, bota është futur në një qerthull të rëndë mosmarrëveshjesh, në një arenë të nxehtë lufte, e cila nëse do të thellohet akoma më shumë dhe nuk do të përdoren mjetet diplomatike për t’u dhënë zgjidhje konflikteve, globi do të tronditet nga themelet dhe do të vendoset një rend i ri botëror, ku shtetet më të fuqishme do të konkurrojnë me njëri-tjetrin, për të dominuar dhe për të drejtuar politikën në arenën ndërkombëtare. Thellimi i luftës në Ukrainë, me fitoren e Vladimir Putinit si rezultat, do të ishte një kërcënim për vetë SHBA-të dhe globin, pasi qëllimi i Rusisë ka qenë i kahershëm që në Luftën e Ftohtë për të dominuar. Nga ana tjetër, Rusia është e interesuar që Serbia dhe Kosova të hyjnë në luftë me njëra-tjetrën, duke i dhënë mbështetje maksimale Vuçiçit, pasi kërkon të ushtrojë ndikimin e saj në Ballkan.

Ndoshta Trump nuk ka shumë përvojë në çështjet diplomatike ndërkombëtare, por është aq i mençur sa të kuptojë lojën e Putinit. Afrimi i flotës ushtarake të NATO-s në kufi me Rusinë, ishte edhe një nga arsyet e fillimit të luftës në Ukrainë, ku Putin e kërcënoi SHBA-në, dhe gjithashtu ka kërcënuar edhe shumë shtete të tjera nëse do të ndihmojnë me armatime Ukrainën. Gjatë mandatit të tij të parë, Trump u përpoq të vendoste marrëdhënie të mira me Putin, por nga ana tjetër i vendosi edhe sanksione. Kështu që Trump do të gjejë një rrugë për t’i dhënë fund luftës. Ekspertë të çështjeve diplomatike thonë se konflikti do të zgjidhet me kompromis, por që me shumë mundësi ajo që do të humbë më shumë është Ukraina sesa Rusia. PhD. Lutfi Bilalli, njohës i Gjeopolitikës dhe Autor i tre librave për Ukrainën, për gazetën “Dielli”, sqaron situatën aktuale dhe jep disa zgjidhje për konfliktin Rusi-Ukrainë. “Presidenti i sapozgjedhur amerikan Donald Trump , në fokusin e tij në politikën e jashtme, prioritet do ta ketë dhënien fund të luftës në Ukrainë. Ai tani më ka emruar të deleguarin e tij për Ukrainën, ish-gjeneralin në pension z. Keith Kellogg. Presidenti Trump si duket dëshiron që përmes takimit me presidentin rus, Vladimir Putin, në të ardhmen e afërt të ridizanjojnë një marrëveshje mbi baza të gjendjes në terren që do nënkuptonte një pozicion jo të mirë për integritetin territorial të Ukrainës. Sigurisht në tavolinë mund të jenë disa zgjidhje: 1.Demilitarizimi në vijat ndarëse në terrerin e luftimeve -që defacto do ishin vijat ndarëse -vijat e kontrollit rus në katër regjone në pjesën lindore të Ukrainës ( Luhansk, Donbas, Zaporozhe dhe Kherson, tre regjionet e fundit me një përqindje mbi 50% nën kontrollin e forcave okupuese ruse). Kjo do ishte një lloj modeli i Qipros dhe aspak i dëshiruar për interesat ukranise, por dhe të vet perëndimorëve. 2.Çështja e Krimesë do trajtohej si “temë e kryer” në këmbim me pjesën e katër regjioneve në Ukrainen Lindore? 3.Një autonomi e lartë pë katër regjionet lindore në kuadër të Ukrainës (pa prezencë ushtarake ukrainase-zonë e demilitarizuar-Statuse speciale). 4.Heqja dorë e Ukraines për anëtarësim në Nato ( noratorium për një periudh ), dhe e drejta e Ukrainës për rikthim të territoreve të humbura përmes rmetodave diplomatike. 5.Anëtarësimi i Ukrainës në Nato dhe Unionin Evropian, si kompromis për “heqje dorë” nga territoret e pushtuara ruse në Ukrainën Lindore dhe Krimenë. 6.Tërheqja e trupave ruse nga territoret e pushtuara në Ukrainë dhe statusi i Krimesë, fatëkeqsisht zgjidhje vështirë e realizuar”, thekson Bilalli.

Lutfi Bilalli shprehet se do të jetë e vështirë, por SHBA do të luftojë që ta mbajë sa më larg Ballkanit, Rusinë. “A do arrijë presidenti i ri amerikan, Donald Trump, pas 20 janarit ta “disiplinojë” Putinin dhe a do ketë sukses Trump ta rikthejë Rusinë në taborrin e Perëndimit, me qëllim të largimit nga aleanca me Kinën (ridefinimi i rendit të ri botëror me dominim amerikan)? Apo në planin afatgjatë amerikanët do presin një “Jelcin të ri ” në Rusi? A do kemi një lloj “Jalte II” nga një marrëveshje Trump-Putin dhe interferim rus në Ballkan? Rusia është sponzoruesi numër 1 i interesave serbe në Ballkan në veçanti ndaj aspiratave serbe në lidhje me Kosovën, por edhe me shqiptarët në përgjithësi. Shpresa e vetme për të ndaluar hovin rus në Ballkan janë amerikanët dhe interesat e tyre që Rusinë ta lënë sa më larg Ballkanit. A do kemi një arkitekturë të re të gjeopolitikës në Ukrainë dhe Evropë ( por edhe në Ballkan ) nga e ardhmja e fatit të Ukrainës, mbetet pyetje dilematike. Viti 2025, shpresojmë të jetë viti i përfundimit të luftës në Ukrainë, por me një finale enigmatike: “Paqe me drejtësi apo Tokë për paqe””, thotë Bilalli.

Gjithashtu, edhe eksperti i sigurisë, Fatjon Softa, jep një mendim të tijin, ku shprehet se lufta do mbyllet me kompromis, por Rusia nuk do dalë pa gjë. “Lufta mbyllet vetëm me kompromise, Rusia është e lodhur nga sanksionet dhe nga lufta, dhe Putin nuk mund të dalë pa lavdi. Trump ka armik Kinën, në ndryshim më radikal se politikat e Biden. Janë raporte që janë underground, komunikime, interesa të mëdha ekonomike dhe gjeopolitika, që po ndryshojnë. Biden largohet duke lënë një fushë të minuar dhe me shumë problematika. Trump do përqëndrohet te rritja e brendshme ekonomike, duke ulur shpenzimet në veçanti për Naton, duke detyruar aleatët e saj të investojnë mbi bazën e detyrimit”, shprehet Softa. Pra, situata është delikate ku do të dominojnë më shumë interesat e më të fortëve, ndërsa më të dobtit janë ata që do të vuajnë pasojat. E rëndësishme është që toka e minuar të zëvendësohet me një tokë për paqe, ku të mos ketë më viktima lufte, pasi populli i pafajshëm është ai që vuan pasojat, ndërsa kokat e mëdha ndajnë miliardat dhe forcojnë pushtetin e tyre.

“DARDHA”, ALBUMI I PARË TURISTIK NË SHQIPËRI

December 13, 2024 by s p

Kristaq BALLI

Viti 1938. Ahmet Zogu dhe familja e tij mbretërore në synimet e tyre për zhvillimin e vendit, krahas fushave të tjera të jetës ekonomike e sociale, tentuan rishtazi e në mënyrë modeste edhe një plan afatgjatë për turizmin, kryesisht në kontekstin e aplikimit të tij nga shqiptarët dhe të huajt, por edhe promovimin e resurseve turistike, bukurisë së natyrës, trashëgimisë etnokulturore traditave, zakoneve e virtyteve të shqiptarëve.

Në fund të shek XIX dhe gjatë dekadave të para të shek. XX fshati Dardhë i Korçës ishte bërë një destinacion i turizmit, kryesisht për disa prioritete ekonomike, sociale e natyrore që ajo zotëronte. Së pari, ky fshat 18 km. në Juglindje të Korçës ndodhej në mes të pyjeve me bredha, pisha e ahishte malore në lartësinë rreth 1350 m., kishte një bukuri natyrore të mrekullueshme, burime ujrash të ftohta e minerale kuruese, përparësi klimaterike shëndetsore, konvaleshente, shplodhjeje mendore e argëtimi. Nga pikpamja urbanistike e arkitekturore Dardha, me rreth 400 shtëpi e 2000 banorë cilësohej jo si fshat, por si një qendër urbane, tepër origjinale e unikale, me shtëpi, rrugë, ujësjellës e kanalizime moderne për atë kohë që i ngjante më shumë një qyteze urbane, pasi aty zhvillohej edhe një jetë ekonomike e sociale me të gjitha elementët qytetarë, ushtronin aktivitetin shumë forma paraindustriale dhe zejtare, ku mbizotëronin punishte të vogla private të të gjitha llojeve e profesioneve, si shërbimet, tregtia (dyqane, kafene, hotele, fotografë, këpucarë, hekurpunues, dërstila, batane, mullinj) zejtaria, përpunimi i produkteve blektorale e bujqësore, etj. Për arsye të emigracionit, fillimisht sezonal të burrave brenda Shqipërisë dhe në vendet e Ballkanit (dardharët kanë qenë përpunues mjeshtra të lëndës drusore të pyjeve, me ç’rast ka dalë edhe fjala e urtë “e pret si me sëpatën e dardharit”) e, më pas, në ShBA (pothuajse të gjitha familjet kishin pjesëtarë të tyre në Amerikë), ata jo vetëm ndihmuan ekonomikisht familjet e tyre por “importuan” edhe një mënyrë perëndimore jetese e konditash më komode familjare. Kështu falë prirjes së tyre arsimdashëse (shkolla e parë në Dardhë është çelur që më 1768), emigrantët ndërtuan më 1924 shkollën më të madhe e më moderne të asaj kohe, rrugën automobilistike Dardhë-Boboshticë (Korçë), sollën makinat amerikane Ford që përdoreshin si taksi në linjën Korçë-Dardhë, rikonstruktuan në mënyrë model bashkë me banorët rrugët me kalldrëm, ujësjellësin, krojet e çezmat, ndërtuan hidrocentralin që furnizonte me energji elektrike Dardhën, mirëmbajtën objektet e kultit ortodoks, etj. Dardha, në kontekst të supremacisë turistike jo vetëm në rajonin e Korçës, por në të gjithë Shqipërinë ishte e njohur gjithashtu për kulturën tradicionale e virtytet humane, ku spikatnin kostumi i grave dardhare (xibuni), një prej perlave të kostumografisë shqiptare, po ashtu edhe vallja e kënduar e grave të Dardhës, si edhe kostumet tradicionale të burrave, që alternoheshin, sipas rasteve me veshjet e stilit më modern perëndimor qytetar të kohës. Ballot, serenatat, (nuk kishte djalë që të mos i binte kitarës apo mandolinës, aq sa shumica e grupeve muzikore, madje edhe Banda Kombëtare “Vatra” në SHBA e më pas në Korçë përbëhej kryesisht nga dardharë e drejtohej po nga një dardhar, prof. Thoma Nassi), hareja, alegria, dasmat e ritet e tjera festive pagane e fetare, sidomos “ditët e emrave”, piknikët që lidheshin me nivelin e lartë kulturore të emancipuar qytetar ishin elementë atraktivë që ndillnin natyrshëm kurizitetin turistik masiv në këtë vend që dikush e ka quajtur edhe “Margaritari me emrin Dardhë”.

Po ashtu tradita e një kulinarie të pasur e të larmishme karakteristike, ku spikat “lakrori me dy petë i pjekur në saç”, apo “rakia e kumbullës së egër e zier dy herë, tipike për varietetin e kumbullave në atë zonë”, nikoqirllëku, rregulli, higjena e pastërtia, kujdesi, bujaria, solidariteti, mikpritja, pra gjithçka që kish të bënte me plotësimin e kushteve të shumëfishta turistike e kishin bërë diferencën dhe e kishin veçuar Dardhën si vendin më të preferuar turistik.

Janë këto disa nga prerogativat që qeveria mbretërore e asaj kohe, me iniciativën e vetë dardharëve, udhëzoi të botojë një album turistik dedikuar Dardhës, jo vetëm për ta promovuar atë, por edhe për të paraprirë egon e ambicjen saj për aplikimin e “industrisë” së turizmit si një degë e zhvillimit ekonomik e kulturor të vendit.

Për hartimin e Albumit Turistik të Dardhës, me propozim të Entit Kombëtar të Turizmit, Bashkia e Korçës ngarkoi një komisioni të posaçëm të përbërë nga intelektualë të njohur si Kristaq Cipo-Drejtor i Liceut Kombëtar, Anastas Mio-drejtor i Bibliotekës “Thoma Turtulli”, Stavro Skëndi-profesor, Vangjush Mio-profesor dhe piktor dhe Sterjo Spasse-shkrimtar, të cilët shkuan në Dardhë, për të vizituar e vendosur rreth idesë dhe përmbajtjes së këtij albumi, gjetën material e foto sugjestionuese, vizituan disa nga pikat piktoreske në gjirin e “pyjeve fantastike” dhe paskëtaj hartuan brendinë, që në mënyrë sintetike dhe shumë elokuente pasqyronte realisht resurset natyrore, klimaterike, ekonomike, etnokulturore, humane e sociale të këtij fshati piktoresk e ideal për aplikimin e turizmit.

Albumi Turistik “DARDHA” përbëhet nga 32 faqe, në të cilat janë vendosur në mënyrë të alternuar një set fotosh e tekstesh nga natyra, mjediset urbano-arkitektonike, pamje të traditave etnokulturore e sociale të banorëve dhe shkrime të ndryshme, kryesisht konsiderata të autoriteteve dhe personaliteteve të atëhershme politike e administrative, kulturore e shëndetsore, poezi kushtuar Dardhës nga Asdreni, Lasgush Poradeci, Mitrush Kutelit, etj. Ballina e saj ka një pikturë të piktores dardhare Anfroniqi Zengo me ngjyra, ku paraqitet një vajzë apo nuse e re, e veshur me kustumin festiv dardhar, në një mjedis dardhar.

Albumi hapet me një foto të motrës së Ahmet Zogut, princeshës Maxhide që kishte edhe atributin e Kryetares së Naltë dhe Patroneshës së Turizmit dhe përbri saj në faqen e dytë ndodhet letra e saj përshëndetëse drejtuar kryetarit të Shoqërisë Dardhare “Shpresa”, Dardhë e që mban datën 9 Maj 1938, ku përgëzohet iniciativa e këtij botimi, vlerësohet bujaria natyrore, klimaterike e virtytet e dardharëve dhe bëhet thirrje që kjo ndërmarrje të bëhet shembull edhe për zona të tjera turistike. Në faqen pasuese është fjala e shkurtër e Musa Jukës, Kryetar i Entit Kombëtar të Turizmit dhe Ministër i Punëve të Brendshme. Më tej vjen poezia e poetit të nohur Asdreni kushtuar Dardhës, ku ndër të tjera poetizohet:

VERIMI NË DARDHË

….

Në do jetë o derëbardhë

Gjak në rrembat e shëndet

Mere rrugën shko në Dardhë

Ku ndjen gas me të vërtet.

Gjith katundi krahë-hapur

Me gëzim si mik të pret,

Tërë dyert janë hapur:

Ti hyn brenda si një mbret.

Lart ke mal të gjelbëruar

Lule-shtruar bukuri,

Erë pylli të qëruar:

Në qofsh plak të bën të ri!

Ke burime shkumbë-ergjëndi

Uji-i tyre që të ngjall,

Si dhe pamjet e ç’do këndi

Që të mbushin plot me mall!

Faqet verdha, faqet bardha

Dhe të dobtat mushkëri,

Prap të kuqe t’i bën Dardha

T’ep fuqi dhe lumturi!

…

Si për të sprovuar këtë trill poetik pason një përshkrim thuajse idilik i bukurive natyrore të Dardhës, i pyjeve fantastikë, i ujrave të ftohtë e të kristaltë, i vendeve të preferuara për shëtitje e piknike, i vlerave dhe bujarisë të familjeve e shtëpive me çati plloçash të varura nën njera-tjetrën që, nga Guri i Vjeshtës dhe Kisha e Shën Pjetrit, duken si “çerdhe orësh”. Gjithçka shplodhëse e përteritëse!

Një foto e fotografit të njohur dardhar Thimi Raci në qendër të së cilës gjenden shkolla moderne (që do t’ia kishte zili edhe një qytet) e ndërtuar nga emigrantët dardharë të SHBA dhe Rumanisë më 1924, si dhe kisha e bukur e Shën Gjergjit e rindërtuar më 1839 shprehin simbolikisht prosperitetin shpirtëror, karakterin arsimdashës e besimdashës të këtij fshati plotësisht të krishterë, historia e të cilit fillon me qëndresën dhe rebelimin ndaj konvertimit fetar nga Perandorisë Osmane.

Faqet 10-11 i rezervohen shkrimit të drejtorit të Liceut të Korçës Kristaq Cipo, në të cilin rikonfirmohen prioritetet turistike e bukolike të Dardhës, në qendër me slloganet “Cili viziton Dardhën një vit do ta vizitojë dy e tre e gjithë jetën.” Dhe “Çlodhu një muaj në Dardhë në do të zgjatësh jetën tënde”. Shkrimi shoqërohet me dy foto të kostumit dardhar të grave dardhare.

Dy faqe reklamash me pamje nga pyjet dhe komoditetet që mund të gjenden në Dardhë i përmbyllin ato me epigramën “Dardha, çudi e Zotit…”

Lasgush Poradeci përfaqësohet në këtë album me poezinë “Dashuri Dardhare” e cila shoqërohet edhe me dy foto-një djalë e një vajzë të veshur me kostumet tradicionale të Dardhës:

DASHURI DARDHARE

Kjo mbrëmje plot me qetësi,

Kjo pamje plot me bukuri,

Kjo dehje plot me fshehtë[si.

Dhe vasha ndjen, dhe vasha ri

Dhe trimi vjen, dhe trimi s’ri,

Dhe zemra bren e zjen në gji.

Si ndrin kështu, moj vashëri!

Si shkrin kështu, moj trimëri!

Si plas kështu, moj dashuri!

Kjo mbrëmje’e pamj’e dehje e fshetë,

Dhe vash’e trim’e zemr’e shkretë,

Si ndrin e shkrin e plas përjetë.

Ndërkaq edhe Mitrush Kuteli në esenë e tij të shkurtër, por plot kolorit “Dy fjalë përmi turismin”, pasi shpalos idetë e tij për zhvillimin e turizmit në Shqipëri, me dhimbje në zemër e lotë në sy shpreh nostalgjinë e tij për Dardhën, për këtë “çip parajse të zbritur në dhe” dhe për pamundjen e këtij mërgimtari që fati e ka hedhur fort larg e që rrallë mund të vijë këtu.

E, kështu, faqe pas faqeje, nëpërmjet fotosh fantastike të fotograsfit dardhar Thimi Raci, mbresash, shkrimesh këshilluese, përparësish të mrekullive natyrore, klimaterike, shëndetsore, pasurive etnografike, folklorike, kulturore plotësohet tabloja e protagonizmit turistik të këtij visari kombëtar. Njeri pas tjetrit, Dr. Qemal Jusuffati, drejtor i përgjithshëm i shëndetsisë (Ay që viziton Dardhën nuk shkel në barnatore…), Dr. Pandeli Glozheni (Era e Dardhës vlen më fort se qindra kuti e shishe me barna të sjella nga Evropa…), Dr. Nusret Kokobobo, drejtor i Qendrës Hygjenike të Korçës, Dr. Sali Zavalani, drejtor i Spitalit të Shtetit në Korçë (personalisht kam veruar vite me radhë familisht në këtë katund piktoresk dhe kam përfituar pa masë nga klima e shëndeçme e Dardhës…-SZ), Dr. Th. Zhusti, Andrea Ktona, sekretari Shoqërisë Dardhare “Bashkimi” në Bukuresht (Dardha, katundi im lindor), etj. krijohet vizioni i një realiteti të mrekullueshëm natyror, klimaterik, i përparuar e turistik. Në faqen e fundit botohet një këngë autentike nga folklori i pasur i Dardhës:

1897816_670176873029272_2130857109_n+.jpg

FIJE NGA FOLKLORI I DARDHËS

Shamiverdha pika-pika

Ajde shami-verdha, o moj pika-pika,

Më vrave, të vraftë pika;

Ajde me dy mollë, o moj të godita,

Më vrave, të vraftë pika!

….

Dhe surpriza e fundit e këtij katalogu janë dy foto që paraqitin princeshat motra të Ahmet Zogut, Maxhidesë, Ruhijes e Sanijes gjatë një vizite në Dardhë, ku bije në sy jo vetëm kënaqësia e tyre që ndodhen aty, por edhe bujaria e mikpritja festive që banorët e Dardhës u kanë rezervuar atyre si përfaqësuese të familjes mbretërore. Mbresat e tyre nga kjo vizitë sigurisht kanë qenë edhe një nxitje dhe mbështetje më shumë për hartimin e albumit të parë turistik në Shqipëri, që i takon Dardhës.

Botimi dhe printimi i këtij albumi autentik, si dallëndyshja e parë e turizmit shqiptar, është atribut i përbashkët i Shoqërisë Dardhare “Bashkimi”, Rumani dhe Shoqërisë “Shpresa”, Dardhë dhe u finalizua nën kujdesin e Mitrush Kutelit në Atelierët e Tipografisë “ALBANIA” në Kostancë, Rumani në vitin 1938.

◙ ◙ ◙ ◙

FOTOT:

Pamje e Dardhës rreth viti 1930
Ballina e Albumit Turistik DARDHA
Princesha Maxhide dhe Letra e saj në albumin e Dardhës.
Letra e princeshës Maxhide drejtuar Kryetarit të Shoqërisë dardhare “SHPRESA”
Shkolla dhe kisha e fshatit në album.
Inaugurimi i rrugës automobilistike Dardhë Korçë.
Rrugicë e fshatit, kartolinë

8,9,10, Princeshat Maxhide, Ruhije e Sanie në Dardhë.

Letra e Princeshës dhe Patroneshës së Turizmit, Maxhide Zogu në f.3 të Albumit :

Enti Kombëtar i Turizmit

Zyra e

N.S.M. Princeshës Maxhide

Patronesha dhe Kryetarja e Naltë

e Turizmit

Tiranë në 9 Maj 1938

Zoti Kryetar,

Ju çfaq kënaqësinë time për nisjativën e Shoqërisë “Shpresa”, e cila po fillon me anë botimesh t’illustroj bukuritë e katundit Dardhë. Kjo nisjativë duhet të jetë shembull sidomos për Bashkitë e ndryshme të Mbretnisë, të cilat vetëm duke krijuar një lëvizje turistike të mbrendëshme mund të pasurohen dhe mund të zhvillojnë industritë e ndryshme të cilat influencojnë ardhjen e të huajve në vendin t’onë.

Dardha për virtytet e saja klimaterike, për bukuritë që natyra i ka dhuruar me bujari të plotë, për kostumet e saja sugjestive, meriton të bëhet një qendër verimi me rëndësi. Jam e sigurt se nisjativa e Juaj do të kurorëzohet prej suksesit të dëshiruem, dhe një sasi e madhe të shqiptarëve të cillët shkojnë për të veruar në viset e huaja, do ta mësojnë se në Atdheun T’onë gjinden vise shum më të bukura.

Patronesha dhe Kryetarja

e Naltë e Turizmit

Maxhide Zogu

Kryetarit

Të Shoqërisë “Shpresa”

D a r d h ë

Misioni i veçantë dhe i suksesshëm i Prof. Dr. Filip Llupi në Vjenë

December 12, 2024 by s p

Nga Mimoza Dajçi/

Gjatë qëndrimit disa ditor në Argjentinë për takimet e G20, pata rast të njihem nga afër me intelektualët e patriotët shqiptarë në Buenos Aires, Etleva dhe Genc Llupi. Kishin mbërritur në Argjentinë në vitin 1948, së bashku me prindërit e tyre. I ati, Filip Llupi, personalitet i nderuar në Shqipëri, ish Drejtor i Shkollës “Nëna Mbretëreshë” në Tiranë, ku jepte edhe mësim në lëndët matematikë, fizikë, kishte linduar në Shkodër nga një familje atdhetare dhe antikomuniste. E ëma e tyre vinte nga Dalmacia, gëzonte titullin Markezë nga familja e saj.

Prof. Dr. Filip Llupi kishte kryer studimet e larta e doktoraturën në Vienë për shkencat ekzakte, ndaj në vitin 1943 qeveria shqiptare e dërgoi me detyrë pedagog për 100 studentët shqiptarë në një universitet të Vienës. Kështu shkruante dokumenti për nisjen e tij në Vienë, ku mori me vete gruan dhe dy fëmijët e vegjël. Genci sapo kishte kryer klasën e parë fillore, ndërsa Etleva ende në moshë parashkollore. Filipi kishte edhe një mision të veçantë, për të hyrë në traktativa me qeverinë Austriake për një çështje mjaft delikate. Gjermania në atë kohë kërkonte t’i dërgonte të gjithë studentët e Vienës për luftë në Rusi, përfshi edhe studentët shqiptarë. Qeveria shqiptare i kishte kërkuar patriotit shqiptar Filip Llupi, të realizonte një marrëveshje me qeverinë Austriake, në mënyrë që studentët shqiptarë të mos shkonin në luftë. Filipi e kreu këtë misionin me sukses duke u siguruar kontrata pune, që studentët shqiptarë të punonin nëpër fabrikat e Vienës, njëherësh të ndiqnin studimet universitare pa ndërprerje. Pra ai i shpëtoi jetën studentëve shqiptarë në Vienë. Këto janë ngjarje të panjohura deri më tani për historinë e Shqipërisë. Prof. Dr. Filip Llupi ishte një hero i kohës dhe duhet të njihet si i tillë. Përpjekjet e tij duhet të çmohen e vlerësohen nga shteti dhe populli ynë.

Duke qenë se pas përfundimit të Luftës II Botërore, në Shqipëri u vendos perdja e hekurt komuniste, Filipi si antikomunist u detyrua të merte vendimin e vështirë, që së bashku me familjen e tij mos të ktheheshin më në atdhe. Për një periudhë të shkurtër fillimisht u vendosën në Itali, me shpresë se kjo ishte një situatë kalimtare për Shqipërinë. “Pasi babai kuptoi se Shqipëria ishte katandisur më keq se para lufte – tregoi Genci – vendosëm familjarisht të udhëtonim drejt Argjentinës, ku na priti daja, vëllai i nënës”.

Genci atë kohë ishte 11 vjeç, Etleva 9-të. Edhe pse u rritën dhe edukuan me kulturë Amerikano – Jugore, përsëri gjuhën shqipe nuk e lanë pas, e flisnin qartë e bukur. Ata zotëronin disa gjuhë të huaja, sigurisht dhe atë spanjolle, ku kishin vite që jetonin. Ishin adhurues të artit e muzikës klasike dhe çdo herë shikonin nga afër performancat e artistëve shqiptarë në Argjentinë, si Ermonela Jaho e Saimir Pirgu, duke vlerësuar kështu maksimalisht arritjet e tyre.

Në shtëpinë e tyre në Buenos Aires, nuk mungonin simbolet shqiptare, flamuri pa yllin e kuq e zbukurime të tjera kuq e zi, suvenire nga miq e të afërm të familjes nga Shqipëria. Kujdeseshin për lulet përqark shtëpisë, në kopësht kishin mbjellë edhe një pemë me lule të rralla e aromatike.

Ruanin me “fanatizëm” zakonet, traditat, kulturën dhe gatimet shqiptare. Gjatë bisedës, të dy, vëlla e motër shquheshin për një sens të hollë humori, siç mund ta quajmë humor shkodran. Flisnin me shumë dashuri për Shqipërinë, popullin shqiptar, lagjen Dibrane ku lindën e u rritën në Tiranë, afër Lanës, siç tregonte Genci dhe Etleva dhe ruanin kujtimet më të mira për komshinjtë e tyre në Tiranë. Kishin mall për atdheun. Genci ishte jo partiak, por një antikomunist i bindur. Edhe pse ishte larguar tepër i ri nga Shqipëria, ai e kishte përjetuar me dhimbje të madhe dramën e egër komuniste ndaj popullit shqiptar. “Në Shqipëri – tha ai – për afro gjysëm shekulli ka sunduar diktatura e shokut Enveri, i cili i solli shumë dëme të rënda popullit. Shqiptarët u zaptuan nga shqiptarët dhe kjo është e pabesueshme. Ishte genocid i hapur dhe bëj çudi që shumë shqiptarë ende nuk janë ndërgjegjësuar për krimet e komunizmit.”

I ati Filip Llupi u nda nga jeta në vitin 1984, ndërsa e ëma tyre në vitin 1992. Xhaxhai i Gencit dhe Etlevës, At Françesko Llupi, Prift i shkolluar jashtë e tepër patriot, përfaqësues i Klerit Katolik, rregjimi i Hoxhës e arrestoi në vitin 1967, i bëjnë gjyq të hapur dhe si dënim kapital pas torturave të shumta e fusin në një fuçi vere, mbushur me gozhda dhe e hedhin nga maja e një mali të lartë për të vdekur, as eshtrat nuk dihet se ku ndodhen. “Edhe pse pak shqiptarë jemi në Argjentinë – tha Genci – jemi të mërzitur shumë që shteti shqiptar prej disa vitesh e ka mbyllur ambasadën në Buenos Aires. Kjo nuk na shërben aspak ne shqiptarëve, pasi ashtu mund të kishim raporte biraterale në fusha të ndryshme, biznes, art, kulturë, etj.” Me ish ambasadorin Trako, kishte patur raporte të mira, vazhdimisht e ftonte për kafe, shpesh edhe ai i vizitonte në shtepi. “Ambasadat janë ato që mund të bëjnë njohjen e Shqipërisë, Kosovës e trevave të tjera shqiptare nëpër botë, por kështu nuk po na njeh askush. Shumë njerëz këtu e në botë – tha ai – nuk e dinë se ku ndodhet në hartë Shqipëria, e për këtë më vjen shumë keq. Kësisoj – shtoi Genci – na ka “tradhëtu” shteti ynë ne shqiptarëve në Argjentinë.” Flitej për hapjen e një konsullate, por që akoma ishtë inekzistente, flas këtu deri për vitin 2018, kohë kur unë ndodha në Argjentinë.

Në banesën e Etlevës dhe Gencit, u takova edhe me miken e tyre anglo-argjentinase Margarita Jones, lindur në Buenos Aires, por anglishten e trashëguar nga i ati, e fliste pastër. Etleva kishte kryer studimet e larta në Argjentinë në shkencat ekonomi-kontabël. Genci punonte si teknik – konstruktor e supervizor në shtrimin e menaxhimin e rrugëve, njihte mirë fizionominë e infrastrukturën e qytetit e më gjerë. “Buenos Aires – tha – ka një shtrirje gjeografike 16 km gjerësi dhe 16 km gjatësi, ka shumë kisha, ndërtesa antike dhe muzeume.”

Puna e kishte lidhur me njerëz të kulturave të ndryshme, deri tek fiset indiane, pasi në zonat ku ata jetonin, i kishte punësuar për projekte të ndryshme shtetërore. Si Etleva dhe Genci ishin shumë të angazhuar me komunitetin shqiptar atje. Rezervuan për mua një pritje tepër të ngrohtë e miqësore, që nuk do ta harroj kurrë.

Gencin si patriot dhe i respektuar në rrethin shoqëror, e kishin propozuar të drejtonte sërisht Shoqatën “Skënderbeu”. Shoqatë shqiptare themeluar më 1 Nëntor të vitit 1926 fillimisht me emrin “Shpresa”, por më pas aty nga viti 1933 e kishin emërtuar Shoqata “Skënderbeu”. Në shoqatë u takova gjithashtu edhe me bashkëshortët Efti dhe Kristofor Ndreu. Efti si violinçeliste e ushtronte profesionin edhe atje në një universitet të Buenos Aires-it, ndërsa i shoqi Kristofori, jurist dhe ish nëpunës i ambasadës shqiptare në Argjentinë, kujdesej për ambjentet e Shoqatës. Sapo hyje në Selinë e Shoqatës, një bust i heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioiti Skënderbeu derdhur në bronx, dukej sikur të përshëndeste e të uronte mirëseardhjen, ndërsa një tjetër bust i heroit vendosur në krye të sallës, të ftonte për tu ulur rreth tryezës së rrumbullakët. Flamujt shqiptarë pa yllin e kuq dhe kostumet kombëtare të grave shqiptare, i kishin vendosur përqark si monumente kulture e dëshmi trashëgimie.

Aty mblidheshin shpesh shqiptarët së bashku me arbëreshët, e fëmijët e tyre për të festuar gëzime të ndryshme, si dhe festat e Pavarësisë së Shqipërisë, Kosovës e Argjentinës, veshur e stolisur me kostumet kombëtare.

Me një autobus së linjës turistike, udhëtova edhe nëpër Buenos Aires, monumete të shumta arti e kulture më zuri syri kudo e të pa shkatërruara nga dora e njeriut, deri tek personazhi famoz i përrallave “Pinoku” derdhur në bronx, larë në metal të shëndritshëm. U largova nga Argjentina me mbresa të bukura, veçanerisht nga miqtë e rinj e të dashur Etleva dhe Genc Llupi.

Të dashur miq të vatrës

December 12, 2024 by s p

VATRA Boston po mbush një vit nga ringritja e saj dhe kemi menduar ta festojmë këtë ditë së bashku. Me këtë rast, për njëvjetorin e ringritjes, VATRA Boston ju fton të bashkoheni me ne në një darkë solemne në restorantin “Scutari” në Hanover, MA.

Ftoheni ju që dëshironi t’i bashkohen VATRËS në Boston për të festuar së bashku këtë ditë, e për t’u njohur me punën e VATRËS dhe projektet e saj në vazhdimësi për të mirën e komunitetit shqiptar dhe kombit këtu në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Ju presim të dielën, më 15 dhjetor 2024, duke filluar nga ora 5:00 PM deri në 9:00 PM!

Adresa:

2055 Washington St.

Hanover, MA 02339

Mos mungoni!

Darka është falas dhe ofrohet me zemër nga VATRA.

ENGLISH

Dear Friends of VATRA,

VATRA Boston is celebrating one year since its revival, and we would love to commemorate this special day together. On the occasion of our one-year anniversary, VATRA Boston warmly invites you to join us for a formal dinner at the “Scutari” restaurant in Hanover, MA.

We extend this invitation to everyone who wishes to become part of VATRA Boston, to celebrate together, learn more about our work, and hear about our ongoing projects dedicated to the well-being of the Albanian community and our nation here in the United States of America.

We look forward to welcoming you on Sunday, December 15, 2024, from 5:00 PM to 9:00 PM!

Address:

2055 Washington St.

Hanover, MA 02339

Don’t miss it!

The dinner is free of charge and generously offered by VATRA.