Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909
The Critical Languages Institute is a national training institute for less commonly taught languages, offering summer intensive courses and study-abroad programs around the world.
Every summer, CLI brings students from across the U.S. together to develop their linguistic and cultural competency rapidly and effectively through intensive immersion programs. Explore the tabs above to learn more about the Albanian course offerings at CLI.
Nga Umberto Eko (“Mbi supet e gjigantëve”)/
Ajo e rrenës është një nga temat më të debatuara në historinë e logjikës e të filozofisë së gjuhës, për të mos thënë të etikës e të shkencave politike dhe po deshët të keni një ide të parë të këtij diskutimi të pafund këshilloj atë që do të lexojë një libër të shkathët e thelbësor, “Historia e shkurtër e rrenës” të Matia Betteinit dhe atë që don të përballet me nja njëqind faqe më shumë, “Filozofia e rrenës” të Andrea Tagliapietra-s. Nëse kam pranuar të fus hundën në këtë argumentim (dhe aluzioni i Pinokut është i rastit), është sepse jo vetëm kam shkruar romane dhe ese mbi të paqenat e fallsifikimet, por sepse shumë njerëz vazhdojnë ta citojnë atë pasazh timin te “Traktat i semiotikës së përgjithshme” të vitit 1975, ku thosha se duhet të konsiderojmë si shenjë gjithë atë që është përdorur për të gënjyer. Tymi që ngrihet nga një zjarr i pranishëm nuk është një shenjë, sepse nuk më thotë asgjë që tashmë nuk dimë; por tymi që del nga maja e një kodre jo vetëm është shenjë e një flake, që nuk e shohim dhe mund të jetë përdorur nga indianët për të shenjuar diçka, por ndokush mund edhe ta ketë prodhuar kimikisht që të më bëjë të besoj në një zjarr që nuk ekziston; apo për të më bindur që në atë kodër ka indianë (ndërsa nuk është e vërtetë).
Megjithatë ai përcaktim i imi ishte tepër i kufizuar: do të duhej thënë se është shenjë gjithë ajo që mund të jetë përdorur për të thënë të paqenën, dhe më mirë akoma, atë që nuk ndodh në botën reale. Dhe ashtu siç rrëfimi thotë atë që ndodh në një botë të mundshme ndryshe nga e jona, rrena është vetëm një prej shumë mënyrave për të thënë atë që nuk ndodh në botën reale.
Po shpjegohem. Kur Ptolomeu pohonte se Dielli rrotullohej rreth Tokës, thoshte natyrisht diçka që nuk ndodhte dhe e thoshte sepse gabonte; por nuk thoshte një rrenë. Të gënjesh është të thuash të kundërtën e asaj që e mendon se ndodh, ndërsa Ptolomeu besonte me gjithë shpirt se dielli lëvizte. Por ta imagjinojmë tani sikur Ptolomeu të kishte dashur të infiltrohej pranë një grupi sekret të ndjekësve të Aristarkut të Samos, që ngulmonin se ishte Toka që sillej rreth Diellit dhe për të bërë të pranohej nga ata konspiratorë pohonte majtas e djathtas “natyrisht Toka rrotullohet rreth Diellit”. E pra Ptolomeu do të kishte thënë natyrisht atë që për ne është e vërteta; dhe prapëseprapë, mbasi do të ngulmonte në të kundërtën e asaj që besonte, do të gënjente. Pra, ndërsa thua të rremen, është një problem aletik dhe ka të bëjë me një nocion të ‘aletheia’ e pra të vërtetë, të gënjesh është një problem etik apo moral. Mund të jesh një gënjeshtar pavarësisht në se thua apo jo të vërtetën. Jago që akuzon Desdemonën e pafajshme, është natyrisht gënjeshtar, por nëse rastësisht Desdemona ia kishte dhënë hiret e veta Kasios por pa e ditur Jagoja, në të thënit e së vërtetës Otellos, Jagoja do të ishte njëlloj gënjeshtar.
Ka disa të marrë që, nëse merreni me tepri me rrenën apo më mirë akoma me raste të ndryshme fallsifikimesh, siç ka ndodhur me mua në romanin “Varreza e Pragës”, ju kundërvihen menjëherë se, po e paraqitët botën plot me shtrembërime dhe vetë historinë si një mbretëri gënjeshtre, atëherë mendoni se nuk ekziston e vërteta- dhe jeni relativist. Budallallëk i madh, që nuk i lejohet askujt që ka bërë filozofi në lice apo seminar.
Për të thënë se diçka është e gabuar apo e rreme apo që është fallsifikim, duhet pasur një nocion mbi atë që është korrekte ose e vërtetë ose autentike. Natyrisht që ka nivele të ndryshme të së vërtetës dhe mundësi verifikimi nëse diçka qëndron. Nëse them “jashtë bie shi”, e vërteta e pohimit tim mund të verifikohet mbi bazën e përvojës personale: dal jashtë dhe shtrij dorën. Nëse them që acidi sulfurik është H2SO4 ju e merrni si të vërtetë në bazë të nocioneve që u themi manualistike, por nëse këmbëngulni e çoni në laborator ku të prodhohet në sytë tuaj acidi sulfuric (edhe pse nuk më duket kënaqësi e madhe). Nëse ju them që Napoleoni ka vdekur në Shën Helenë më 5 maj 1821 do të ndodheni përballë një të vërtete historike e cila besohet sepse e thotë enciklpedia, e cila e thotë sepse ekziston diku, ta zëmë në admiraliatin britanik, një dokument që e vërteton këtë besueshmëri. Por ka gjithmonë mundësi që dokumentet të jenë të gabuar (Hudson Lowe e kishte parë keq kalendarin) ose mashtruesit (Hudson Lowe, duke e ditur se gënjente, kishte denoncuar vdekjen e Napoleonit për të fshehur faktin se ishte lënë të ikte në Argjentinë); ose dikush në Londër e ka tjetërsuar raportin origjinal të Hudson Lowe, duke e ndryshuar, për arsye që nuk po rrimë t’i hetojmë, ditën dhe muajin.
Dhe ja që e justifikuam titullin e këtij kontributit tim: ka ndryshim mes të thënit të së rremes, të gënjesh e të fallsifikosh, edhe pse kjo treshe mbulon një fushë shumë të gjerë të fenomeneve. Për shembull, është e rreme apo e vërtetë që Shpirti i Shenjtë buron dhe nga Ati dhe nga Biri (‘filioque’)? Është mbajtur e vërtetë nga papa, i cili pra nuk gënjen kur e thotë, por është e rreme për patriarkun e Kostandinopojës, që akuzon papën- minimumi- që gabohet; ndryshe nuk do të lindte shizma e Lindjes. Në ç’kuptim është e vërtetë se Madona është shfaqur në Lourdes, meqenëse kemi vetëm dëshminë e Bernardette Soubirous? E nëse po, pse vetë Kisha e vë në dyshim që Madona të jetë shfaqur në Medjugorje ndaj dëshmisë së gjashtë parathënësve. Për të vërteta të këtij lloji kriteret e verifikimit janë shumë të ndryshme nga ato që përdoren për acidin sulfurik.
Shqipëroi: Zija Vukaj
Luan Rama/
“Ka shumë pellgje gjaku nëpër botë / ku vallë do rrjedhin ato?…” – Jacques Prevert.
Harqe guri, porta te mëdha guri, dritare të shqyera ku era fryn trishtueshëm. Magje e braktisur, çati e rënë dhe një copëz qiell i vetmuar, i ngrënë, i vrarë. Era fryn nëpër shkurre, mbi gurë të latuar dhe puse të harruar, mbi trarë të përmbysur në këtë shembje të jetës dhe të botës në Çamëri. Një fotografi e zbehur dhe e përbaltur, një foto dasme, mbetur në rrënojë, rrëzë murit… lugë e ndryshkur dhe e vetmuar e papritur, në heshtjen e madhe, një këngë e vjetër dëgjohet. Këngë e shpirtit, këngë e popullit të handakosur e të vrarë. Por kënga dhe në rrënoja e varre ka jetuar në dekada dhe vazhdon të jetojë. Shpirti i popullit nuk mund të heshtë. Eshtë kënga që i këndon masakrës, është vaji i një jete të humbur që nuk do ta harrojë tragjedinë.
Drita bie. Është muzg dhe dielli tutje perëndon. Ndërtesat e gurta i shohim tani si hije : harqe, mure të rrënuar, dritare si zgavra të humbëtirës dhe e vdekjes që ka kaluar… Madje hije njerëzore sikur lëvizin tani në këtë botë hijesh… Një dorë shfaqet në portën e madhe prej guri dhe një hije njerëzore shfaqet si të dojë të mbahet pas jetës. Hëna sapo ka dalë dhe hija ngre sytë drejt saj si të kundrojë botën e të gjallëve. Tashmë shohim fytyrën e tij. Sytë i shkëlqejnë edhe pse të zbehtë. Sytë nuk janë shuar. Është rrëfimtari, i vdekuri i gjallë që lëviz mes gërmadhash dhe me shpirtin e dhimbur sheh katakombet e një jete të dikurshme. E kështu nis të rrëfejë, të tregojë… Tragjedia e dikurshme ka ngjyrën e argjendë të asaj hëne që duket se vuan dhe ajo. Ngrehina hije. Hije pemësh në forma njerëzore. Trungje të gjymtuar, krahëprerë dhe të tharë. Tashmë këngës popullore, e ngjashme me vajin e humbësit të madh, ia lë vendin një muzike që kërkon të shoqërojë rrëfimtarin në tregimin e tij. Ai ecën, ndalon, mbështetet diku dhe flet. Është zëri i shpirtit. Zëri që na flet përtej varrit…
Lazer Stani/
Të vërtetat letrare janë ndryshe nga të vërtetat historike, shkencore, filozofike. Sabato thotë se aty ku shkenca dhe filozofia ngrenë duart, aty fillon letërsia. Të vërtetat letrare janë metafizike, të painterpretueshme me metodologjinë e njohjes shkencore. Por letërsia ekziston, është e pranishme dhe mbijeton se vetë njeriu është qenie metafizike, është i njohshëm, i prekshëm, i perceptueshëm, por ndërkaq është shumë më tepër i paarritshëm, i paperceptueshëm, mistik në vetvete. Kur për lexuesin një krijim letrar duket më i vërtetë se vetë e vërteta, është shenjë se kemi të bëjmë me letërsi, që i kapërcen kufijtë e të zakonshmes. Asnjë ngjarje në vetvete nuk është krijim letrar, por elemente të ndryshme të ngjarjeve jetësore mund të bëhen shkas, mund të stimulojnë një krijim letrar. Kur dominohesh nga e vërteta konkrete apo fakti historik dështon të bësh letërsi, ndaj gjithmonë i kam parë më dyshim të ashtuquajturit romane historike. Kur dua të lexoj histori lexoj histori, jo fantazi historike. Tregime të tillë si “Daiza Zaharia”, “Me sy të fiksuar pas një ylli”, apo “Idioti udhëton për Amerikë” kanë një shkas të vërtetë: Anton Arapi është ekzekutuar dhe një grua nuk braktisi të shoqin në fatkeqësi, po mbajti hapur derën e shtëpisë, dy poetë janë pushkatuar dhe miku im është arratisur në 1990 me “Idiotin” e Dostojevskit në çantën e shpinës. Por gjithçka tjetër është fiksion dhe kjo i bën ato krijime të mirëfillta letrare.
Nga një intrervistë e botuar në gazetën “Panorama”
Gjeneral ® Piro Ahmetaj/
Sytë dhe vëmendja e kancelarive, institucioneve, instituteve, medias si dhe ekspertëve të sigurisë strategjike janë drejtuar në Damasku, ku në fundajavën që lamë forcat rebele të njohura si Hayat Tahrir al-Sham, festuan rrëzimin e regjimit ose dinastisë së familjes Al-Assad, që 50 vjet ka sunduar me barbari Sirinë.
Në statusin e ekpertit për çështjet e Sigurisë Kombetare, Rajonit dhe NATO-s, në vijim po paraqes një përmbledhje strategjike, mbi të kaluarën, realitetin dhe sfidat e së ardhmërisë së Sirisë, vendit që mban peshë kritike në Lindjes së Mesme si dhe rrafshin global:
Kush është Bashar Al-Assadi, një nga liderët më të diskutuar dhe më të kontestuar të Lindjes së Mesme, i cili është këto ditë në Top-lajmet e TV dhe mediave ndërkombëtare? Çfarë ka qenë ai dhe dinastia e familjes së tij në gati 50 vitet e fundit? Çfarë roli ka luajtur Siria në Lindjen e Mesme? Cilat kanë qenë marrëdhëniet e regjimit të Assadit me SHBA, Kinën dhe Rusinë si dhe me vendet e rajonit? Po marrëdhëniet ndërmjet grupeve të ndryshme shoqërore, politike dhe fetare në vend? Çfarë përfaqësojnë grupet rebele dhe kush janë interesat dhe ideologjitë e tyre? Cila është e ardhmja e Sirisë në këtë udhëkryq të historisë së saj?
Kush është Bashar Al-Assad? Lindur në vitin 1965 në Damask, kryeqytetin e Sirisë, sot 59 vjeç, pas vdekjes së babait të tij, Hafez al-Assad, në vitin 2000, Bashar Al-Assadi mori drejtimin e Sirisë, duke u bërë president. Para se të futet në politikë, ai kishte një karrierë mjekësore dhe ishte i panjohur për shumicën e botës si një lider politik. Shumë shpresonin që Assadi do të sillte një frymë reformiste, por ai shpejt dëshmoi se do të ndiqte një politikë të ngjashme me atë të babait të tij, duke forcuar kontrollin e (gjithë) pushtetit si dhe duke trajtuar si fasade ose duke shtypur opozitën. Ai ka qenë në pushtet për më shumë se dy dekada dhe ka kaluar përmes krizash të mëdha, përfshirë luftën civile që ka shkatërruar vendin me pasoja të rënda për të gjithë rajonin. Ndërkohë që shumë analistë, sidomos perëndimorë, e shohin atë si një tiran që ka shtypur popullin sirian me një regjim të dhunshëm, disa të tjerë e kanë konsideruar si një lider që ka mbajtur stabilitetin në një rajon të përfshirë nga luftërat dhe tensionet???
Pushteti i Dinastisë Al-Assad. Pushteti i Bashar al-Assad është pjesë e një dinastie që ka kontrolluar dhe drejtuar Sirinë për mbi 50 vjet. Hafez al-Assad, babai i tij, e vendosi regjimin e tij në vitin 1970 pas një grushti shteti dhe sundoi për 30 vjet. Hafez al-Assad krijoi një shtet autoritar, të centralizuar, dhe përdori ushtrinë dhe shërbimet sekrete për të shtypur çdo kundërshtar. Pas vdekjes së Hafez al-Assad, Bashar al-Assad mori pushtetin dhe e ruajti këtë model autoritar, duke përdorur dhunën dhe represionin për të mbajtur pushtetin dhe kontrollin mbi vendin. Ky regjim ka mbajtur kontrollin e Sirisë për më shumë se gjysmë shekulli, duke e shndërruar familjen al-Assad në një nga dinastitë më jetëgjata të Lindjes së Mesme.
Cfarë solli regjimi i Asadit për Sirinë? Për popullin sirian, regjimi i Assadit ka qenë një burim i konflikteve dhe tensioneve të ndryshme. Nga njëra anë, ai ka sjellë një periudhë të qëndrueshmërisë, sidomos pas periudhës së trazirave dhe grushtit të shtetit të Hafez al-Assad. Siria ishte një vend relativisht i sigurt dhe me zhvillim të moderuar krahasuar me disa vende të tjera të rajonit. Megjithatë, kjo periudhë e stabilitetit ka ardhur në kurriz të lirisë politike dhe të drejtave të njeriut. Regjimi i Bashar al-Assad ka përdorur dhunën masive për të shtypur çdo formë kundërshtimi, sidomos kundër protestuesve gjatë “Pranverës Arabe” të vitin 2011 dhe shkaktuar një luftë civile që ka marrë jetë të pafajshme.
Një tjetër problem është se ndërsa disa grupe, veçanërisht pakicat fetare si Alavitët (nga të cilët vjen edhe vetë Bashar al-Assad), kanë përfituar nga mbështetje e regjimit, shumica e popullsisë siriane, veçanërisht ata që ishin të lidhur me opozitën, janë shtypur dhe shtrënguar të jetojnë në kushte të mjerueshme. Lufta civile ka shkaktuar miliona të vdekur, të plagosur dhe të pastrehë, duke përfshirë shkatërrimin e qytetit të Aleppos dhe Damaskut.
Akuza për përdorimin e Armëve Kimike. Ka fakte dhe akuza serioze nga organizata ndërkombëtare dhe qeveri të ndryshme për përdorimin e armëve kimike nga regjimi i Bashar al-Assad kundër popullsisë civile Siriane. Ja disa prej rasteve më të njohura të përdorimit të Lëndëve Kimike nga Assadi: Sulmi në Goutha në 2013 ku besohet se forcat e Assadit përdorën Sarin, një gaz nervor i fuqishëm që shkaktoi vdekjen e mbi 1400 qytetarëve, shumica e të cilëve ishin civilë, përfshirë gra dhe fëmijë. Po ashtu, një sulm tjetër me këtë gaz nervor ishte sulmi në Khan Shaykhun, më 4 prill 2017. Ky sulm shkaktoi vdekjen e më shumë se 80 personave, përfshirë gra dhe fëmijë, dhe shumë të tjerë u plagosën rëndë. Më 7 prill 2018, u krye sulmi në Douma, gjithashtu në provincën e Idlib, ku shumë civilë raportohet se u vranë nga përdorimi i klorit, një substancë kimike e ndaluar që përdoret për të shkaktuar dëm të madh në frymëmarrje dhe shëndet. Regjimi i Bashar al-Assad e mohoi përdorimin e armëve kimike dhe akuzoi opozitën për ngjarjet tragjike.
Organizata për Ndalimin e Armëve Kimike (OPCW) ka mbledhur prova dhe ka zhvilluar hetime që kanë konfirmuar përdorimin e substancave të rrezikshme, si Sarin, VX dhe Klorin, nga forcat e regjimit sirian. Po ashtu, Këshilli i Sigurimit të OKB ka kërkuar ndëshkimin e përgjegjësve për këto krime, por kanë hasur vështirësi për shkak të bllokimeve nga aleatët e regjimit të Assadit, si Rusia dhe Kina.
Marrëdhëniet e Brendshme dhe Shtetet e Rajonit. Bashar al-Assad ka ruajtur marrëdhënie të forta me grupe të ndryshme të brendshme që i kanë ofruar mbështetje për mbajtjen e pushtetit, si ushtria, shërbimet sekrete dhe elita politike dhe fetare. Pjesa më e madhe e mbështetjes vjen nga grupet Alavite dhe grupe të tjera të pakicave fetare që shohin tek regjimi një garanci për mbrojtjen e interesave të tyre. Në rajon, marrëdhëniet e Bashar al-Assad janë shumë të ndërlikuara. Ai ka pasur aleatë të fortë, si Irani dhe Rusia. Irani ka mbështetur regjimin e Assadit me armë, para dhe trupa ushtarake, për të siguruar stabilitetin e regjimit në Siri dhe për të ruajtur ndikimin e tij në rajon. Po ashtu, Rusia ka luajtur një rol kyç në luftën civile, duke ofruar mbështetje ushtarake dhe diplomatike për të parandaluar rënien e regjimit të Assadit.
Nga ana tjetër, marrëdhëniet e Assadit me shtetet e tjera të rajonit kanë qenë të tensionuara. Ai ka pasur kundërshtarë të fuqishëm si Arabia Saudite, Turqia dhe disa shtete të tjera të Gjirit, të cilat mbështesin opozitën dhe janë kundër regjimit të tij. Siria ka luajtur një aktor kyç në destabilizimin e rajonit përmes mbështetjes së grupeve militante si Hezbollah dhe Hamas, duke krijuar një atmosferë të tensionuar me shtetet si Izraeli dhe SHBA.
Ndersa marrëdhëniet e Bashar al-Assad me Izraelin kanë qenë gjithmonë të tensionuara, për shkak të konflikteve të vazhdueshme dhe politikave të mbështetjes së tij për grupet që luftojnë kundër Izraelit. Kjo ka bërë që Siria të ruajë një marrëdhënie shumë të ndërlikuar me fuqitë perëndimore dhe shtetet e tjera të rajonit që kanë njohur Izraelin.
Cilët janë Grupet Rebele dhe Axhenda e tyre? Forcat që drejtuan rebelimin dhe rrëzuan regjimin e Bashar al-Assad janë të përbëra nga një gamë e gjerë grupesh, përfshirë grupet e opozitës civile, grupet islamike dhe grupet kurde. Këto grupe janë të shumëllojshme dhe përfshijnë një spektër të gjerë, që variojnë nga grupe islamike të moderuara, deri tek ato radikale, si dhe grupe laike. Këto grupe janë mbështetur kryesisht nga shtete si Turqia, Arabia Saudite, SHBA dhe disa shtete perëndimore që kanë dëshiruar të shohin rënien e regjimit të Assadit. Megjithatë, këto grupe janë të ndara dhe me axhenda të ndryshme, si dhe kanë pasur përplasje të brendshme, duke e bërë rebelimin gjithmonë e më të vështirë për tu menaxhuar.
Në përgjithësi, rebelët mund të ndahen në disa kategori kryesore: Grupe me Orientim Islamik, të tilla, si Hayat Tahrir al-Sham (HTS), që janë më radikalë dhe kanë lidhje me ideologjinë e al-Kaidës ose grupe të tjera islamike, që synojnë një shtet islamik që i përshtatet interpretimit të tyre të Sheriatit; Grupe të Moderuara: si Ushtria e Lirë Siriane (FSA), që kanë kërkuar një qeverisje më të hapur dhe më demokratike, megjithatë këto grupe kanë qenë shpesh të fragmentuara dhe jo të konsoliduar; Grupe të Kurdëve: si YPG (Yekîneyên Parastina Gel), që ka zhvilluar një forcë të madhe ushtarake me ndikim të madh në lindje të Sirisë. Ata janë të angazhuar për një autonominë e Kurdëve në Siri, gjë që bie në kontrast me qëndrimet e Assadistëve dhe disa grupeve arabe.
Sa i përket zgjedhjeve demokratike në Siri, qëndrimet e rebelëve janë të ndryshme, dhe kjo është një prej arsyeve përse janë të vështira të arrijnë një marrëveshje të gjerë politike. Shumë grupe, sidomos ato më të moderuara, janë pro zhvillimit të një sistemi politik demokratik, bazuar në zgjedhje të lira dhe të drejta. Ata kërkojnë një kalim drejt paqes dhe stabilitetit, ku qytetarët sirianë do të kenë mundësinë të vendosin për të ardhmen e vendit.
Megjithatë, zhvillimet demokratike në Siri janë një mision i mundshëm, por shumë i vështirë, për disa arsye:
Së pari, sepse grupet janë shumë të fragmentuara në interesa dhe ideologji. Disa grupe kanë interesa dhe ideologji shumë të ndryshme, dhe kjo ka bërë të vështirë krijimin e një fronti të bashkuar.
Së dyti, është prania e grupeve Radikale si HTS dhe ato të tjera që lidhin luftën me ideologjitë islamike radikale, të cilat mund të pengojnë një kalim në një sistem demokratik, pasi ata kanë qëndrime të kundërta ndaj vlerave demokratike, si liria e besimit dhe pluralizmi politik.
Së treti, është mungesa e një mbështetjeje ndërkombëtare të qëndrueshme. Pavarësisht mbështetjes që disa grupe të moderuara kanë marrë nga perëndimi dhe shtetet e tjera të botës arabe, mungon një mbështetje e qëndrueshme dhe një plan i qartë për rindërtimin e një shteti demokratik në Siri. Kush do të bëhet organizatë apo vend ndërmjetës për të marrë përsipër ngritjen e shtetit të ri Sirian?
Së katërti, është bashkëpunimi i mëtejshëm me Assadin dhe me Rusinë, ku disa grupe janë akoma të gatshme të negociojnë me të, çka e bën zhvillimin e një shoqërie demokratike më të vështirë. Grupet që kanë mbështetur deri tani regjimin janë ato që kërkojnë kontrollit mbi Sirinë, si Alavitët, grupe të tjera fetare dhe ata që e shohin Assadin dhe Rusinë si një garant të interesave të tyre në rajon.
Konkluzion. Pyetja që bëjnë pothuaj të gjithë agjencitë e mëdha të lajmeve është ʺWhat is nextʺ?
Sipas mediave Ruse, Assadi, ka marrë strehim politik në Kremlin. Gjithesesi, rrezimi ketij rregimi konfirmon jo vetëm lidhjet e ngushta mes diktarorëve dhe autokrateve, por edhe një shuplake e rëndë për të gjitha tiranitë, përfshi Rusinë – Putiniste, Kim-Jong-ët, Shtetet dhe organizatat teroriste.
Ndersa SHBA ka mbajtur një qëndrim asnjanës të konfliktit të brendshëm në Siri duke u shprehur se ʺGrupet që rrëzuan regjimin në Siri kanë një histori të dyshimtë. Ata duhet të vlerësohen jo më nga fjalët, por nga veprat e tyre. SHBA do të bashkëpunojë me një qeveri demokratike, dalë nga zgjedhjet e lira, dhe që kërkon dialog dhe mirëkuptimʺ. Ndërsa Presidenti i zgjedhur Trump në një postim të fundit ka shprehur qëndrimin e tij të fortë: ʺKjo nuk është lufta jonë. Tani për tani, ne do të presim si do të sillenʺ!
Gjithësesi, grupi opozitar islamik sirian (HTS) dhe zyrtarë nga qeveria e përmbysur Asad-iste caktuan udhëheqësin politik të xhihadistëve, inxhinierin Mohammed al-Bashir, i cili gjithashtu ka luajtur nje rol kyç në administratën e mbikëqyrur nga grupi islamik Hayat Tahrir al-Sham (HTS), për të formuar një qeveri kalimtare.
Nga ana tjetër, konflikti është shumë i ndërlikuar dhe impakte të mëdha për sigurinë dhe politikën ndërkombëtare, për një të ardhme më të sigurt dhe më demokratike për Sirinë dhe rajonin.
Autori: Gjeneral ® Piro Ahmetaj:
Ekspert për SK, Rajonin dhe NATO-n,
Zv/President i Këshillit të Atlantikut; & ish:
Këshilltar për Sigurinë Kombëtare në PD,
Këshilltar i Presidentit të RSh; Zv/ShShPFA,
Përfaqësues Ushtarak në SHAPE/NATO.