• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

“Themeluesi”, dokumente dhe fakte të reja

November 18, 2024 by s p

Botimi i tretë i Evarist Beqirit, vjen në prag të përvjetorit të Pavarësisë.

Dokumente dhe fakte të reja për Ismail Qemalin përfshihen në botimin e tretë të librit “Themeluesi-Lidershipi i Ismaili Qemalit” me autor Evarist Beqiri. Botimi i tretë pritet të dalë në prag të përvjetorit të Pavarësisë dhe sjell për lexuesit disa risi ndër të cilat; foton e dokumentit të Regjistrit të Gjendjes Civile në Bruksel, 1900, fotografi të bashkëshortes së tij Kleoniqi Surmeli Vlora, si edhe të Ismail Qemalit. Veçojmë këtu foton e realizuar në Paris, në Kongresin e Xhonturqve, në fillim të vitit 1902.
Foto e dokumentit të Regjistrit të Gjendjes Civile në Bruksel, 1900. Në regjistër pasqyrohen gjeneralitetet e Ismail Qemalit dhe të tre bijëve të tij, që e shoqëruan në azilin e tij politik vullnetar. Ky dokument ka rëndësi të posaçme në saktësimin njëherë e përgjithmonë të ditëlindjes së Ismail Qemalit, më 24 janar 1844. Por, kuptimplotë është edhe mënyra e regjistrimit të vendlindjes së tij: Vlorë, Shqipëri. Një tjetër fakt domethënës ky për shqiptarizmën e tij të kulluar. Ismail Qemali gjatë jetës së tij në Bruksel në vitet 1900-1908, realizoi një veprimtari të jashtëzakonshme patriotike, që shërbeu si një gur themeli në përgatitjen e Pavarësisë së Shqipërisë.
Njëkohësisht albumi fotografik është pasuruar me artikullin e “The New York Times” dhe dokumente nga dosja e klasifikuar e arkivit të Perandorisë Britanike për arratisjen e bujshme të Ismail Qemalit nga Kostandinopoja, në 1 maj 1900. Fashikulli titullohet: “Historia e kërcënimit të jetës së Ismail Qemal Beut nga Sulltani i Turqisë dhe arratisja e tij me një anije që valëviste flamurin anglez”. Ai përmban 8 faqe me dokumente të klasifikuara “Konfidenciale”. Ai hapet me letrën që ambasadori britanik në Kostandinopojë Sir Nicholas R. O’Conor i dërgon kryeministrit dhe njëkohësisht ministrit të Jashtëm britanik Markezit të Salisbury-it.
Sir N. R. O’Conor në letrën e dërguar thekson faktin që: “Ismail Qemal beu është një patriot i sinqertë dhe i zellshëm me pikëpamje të ndriçuara dhe liberale. Ai nuk është as revolucionar, as i përzier me Partinë e Xhonturqve. Ai gëzon reputacion të madh, dhe konsiderohet nga të gjithë si një njeri me karakter dhe integritet të jashtëzakonshëm. Ai ka ruajtur ndershmërinë në mes të korrupsionit; ai e ka shfrytëzuar pozicionin dhe influencën e tij si anëtar i Këshillit të Shtetit për të mbrojtur të shtypurit dhe për të ruajtur drejtësinë dhe moralin. Megjithëse vetë është një mysliman, ai ka mbrojtur në çdo rast privilegjet e popullatës së krishterë. Ai admirohet nga myslimanët, midis të cilëve ai ka një peshë dhe influencë të konsiderueshme; ai e ka shfaqur veten si një mik i sinqertë i Anglisë, duke bërë gjithçka që kishte në dorë për të mbajtur marrëdhënie miqësore midis dy vendeve…Në mbyllje ambasadori përmend faktin që nuk duhej injoruar një personazh me një influencë kaq të madhe, si edhe rëndësinë e librit të sapo shkruar nga Ismail Qemali, me titullin “Çështja e Transvalit ose Roli Civilizues i Britanisë së Madhe në Këndvështrimin Mysliman”.
Pjesë e fashikullit janë edhe katër letra të shkurtra por shumë interesante të Ismail Qemalit. Ato janë shkruar me një frëngjishte të përsosur dhe me një gjuhë të rafinuar diplomatike. Tre prej këtyre letrave janë drejtuar ambasadorit britanik në Kostandinopojë Sir N.R. O’Conor dhe një diplomatit Adam Block. Nga leximi i këtyre letrave të tërheq vëmendjen fraza:“MON crime c‘est mon patriotisme” (“Krimi IM është patriotizmi im”)… Gjithashtu, aty del në pah edhe forca e tij karakterit, që është edhe vetë thelbi i lidershipit. Sepse karakteri ndikon tek suksesi më tepër sesa të gjitha aftësitë e tjera. Kjo shprehet qartësisht tek vendosmëria e Ismail Qemalit për t’i qëndruar deri në fund vendimit që kishte marr, pavarësisht pasojave të tij: “Duke u larguar, unë mbështetem vetëm në lirinë time të veprimit dhe do të jem aq i fortë sa të mund të jetoj përmes punës sime.”.
Autori Evarist Beqiri thekson se pak ka ndryshuar në përmbatje, « Por nga ana tjetër, ky botim i tretë vjen si një domosdoshmëri në pasurimin e librit me disa materiale, me të cilat jam njohur kohët e fundit. Një falënderim i veçantë për Darling dhe Qamil Vlorën, stërnipërit e Ismail Qemal Vlorës, për vendosjen në dispozicion të fotografive dhe dokumenteve nga arkivi i familjes Vlora.»
Botimi i parë i librit “Themeluesi-Lidershipi i Ismaili Qemalit” doli në vitin 2022, botimi i dytë në vitin 2023. Gjatë kësaj periudhe janë realizuar tre promovime në tre kryeqytetet e shqiptarisë: në Tiranë, në Vlorën e flamurit dhe në Prishtinë. Njëkohësisht autori ka realizuar një sërë takimesh me lexuesit, në universitete dhe librari brenda dhe jashtë vendit.
Gjithashtu, në prag të 112-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, autori ka planifikuar disa aktivitete kulturore. Më 19 nëntor, ora 13, autori do të zhvillojë një leksion i hapur në Fakultetin e Drejtësisë, UT, me temë “Lidershipi i Ismail Qemalit dhe Aktet Themeluese të Shtetit Shqiptar”. Më 20 nëntor, ora 11, do të zhvillohet një bashkëbisedim me lexuesit pranë Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit (QKLL). Dhe më 26 nëntor, autori zhvillon një tjetër bashkëbisedim me lexuesit, në Bruksel, në Shqip Ville/Maison Culturelle Belgo- Albanaise.

Filed Under: Histori

Albanian American Heritage Month

November 18, 2024 by s p

AALEA/

November is a special time for Albanian Americans, as it marks Albanian American Heritage Month, a celebration of vibrant culture, rich traditions, and the remarkable contributions of the Albanian community in the United States. This month aligns with Albania’s National Independence Day on November 28th, a day that holds deep significance for Albanians worldwide.

Honoring History and Legacy

The roots of Albanian American Heritage Month stretch back to the late 1800s and early 1900s, when waves of Albanian immigrants arrived in the U.S., bringing their unique traditions, values, and dreams. Over time, these pioneers faced challenges, including discrimination, but their resilience and determination paved the way for future generations.

Today, over 1 million Americans trace their heritage to Albania, a testament to the enduring impact of Albanian immigrants on American society. The month serves as a heartfelt tribute to their journey, celebrating their lasting contributions to the nation’s cultural, professional, and social fabric.

A Time to Celebrate

Throughout November, communities across the United States honor this heritage through events and festivities showcasing Albanian music, dance, art, and cuisine. These gatherings promote cultural understanding and appreciation, bringing people together to share in the richness of Albanian traditions.

This celebration is not only about reflecting on the past but also about inspiring future generations to carry forward the legacy of Albanian culture, language, and values.

The American Albanian Law Enforcement Association (AALEA) proudly supports these celebrations, highlighting the unity and achievements of Albanian Americans and their role in building stronger communities.

For more information, visit AALEA. www.aalea.us

Let’s take this month to celebrate the achievements and enduring spirit of Albanian Americans, honoring their unique contributions to the diversity of the United States.

Filed Under: Analiza

Dukagjini prezanton Serinë e Lekturave Shkollore në Panairin e 27 të Librit në Tiranë

November 18, 2024 by s p

Julika Prifti/

Në ditën e katërt të Panairit të 27 të Librit (13-18 nëntor) në sallën ovale të Pallatit të Kongreseve në Tiranë, shtëpia botuese Dukagjini promovoi projektin e Lekturave Shkollore për klasat 1-5. Drejtuesja e panelit, Liridona Bytyçi, i uroi mirëseardhjen të gjithë pjesëmarrësve, pedagogëve, nxënësve, prindërve të shumtë. “Botimet janë realizuar në përputhje me zbulimet shkencore për madhësinë e shkronjave, ngjyrat dhe gjatësinë si edhe vështirësinë e tekstit për t’ju përshtatur moshave përkatëse,” shpjegoi redaktorja e serisë Adelinë Selmani. Psikologja Oriola Hamzallari u tha fëmijëve e prindërve se librat ndihmojnë “të kuptosh emocionet, të zgjidhësh disa nga pikëpyetjet për dukuri ende të panjohura, për zhvillimin e empatisë dhe të vëmendjes ndaj njerëzve që ke rreth vetes. Leximi të bën te komunikosh më mirë e më qartë ndjenjat e tua dhe pasuron fjalorin shprehës,” theksoi psikologja.

Duke shtjelluar përparësitë e leximit në çdo moshë, Profesor Bardhyl Musai theksoi se nëse fëmijët lexojnë 30 minuta para gjumit, ata flenë më mirë e më qetë. “Leximi i ndihmon fëmijët të përmirësojnë kujtesën, të pasurojnë fjalorin, të shprehen bukur e të arrijnë rezultate më të larta se shokët e shoqet e tyre që nuk lexojnë të njëjtën sasi librash.”

Kur erdhi radha te lexuesit e vegjël, ata u prezantuan duke thënë emrin dhe shkollën, dhe u interesuan për ciklin që duhej lexuar, zhanrin që duhet të zgjidhnin. Disa ishin kureshtarë nëse është e lehtë të shkruhej për fëmijë dhe sesi i lind ideja shkrimtarit për të shkruar një libër. Përgjigjet e panelistëve u duk se i kënaqën fëmijët. Nga ana e tyre, nxënësit thanë se kishin lexuar mbi 40 libra, fakt që i gëzoi të pranishmit e rritur në sallë. Në takimin botues-lexues, pjesëmarrësve iu dhurua nga një libër nga Shtëpia Botuese Dukagjini.

Në serinë e Lekturave shkollore për klasën e katërt këtë vit është libri Legjenda e Rrëfime për Skënderbeun nga Naum Prifti, tek cili gjenden nëntëmbëdhjetë tregime. Si botim i serisë së ndërtuar me metodikë pedagogjike, në çdo faqe ka shpjegim të fjalëve, në fund ka edhe një fjalorth si edhe një pjesë të veçantë si aparaturë didaktike.

Zëvendës Drejtoresha e Botimeve Shkollore Dukagjini Erza Mati dhe unë u takuam në Panair. E admirova botimin cilësor tek e mora në duar. Më ktheu në botën e kreshnikëve dhe të heroit të madh Skënderbe, që jo vetëm ishte strateg dhe diplomat por dinte të çmonte edhe zgjuarsinë e njerëzve të thjeshtë.

Në Panairin e 27 të librit marrin pjesë 90 shtëpi botuese nga Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia e Veriut. Në ambientet me stendat e shumta gjatë gjithë kohës ka vizitorë e lexues të të gjithë brezave çka më jep optimizëm se leximi i librave nuk ka humbur. Shikoj shumë prej vizitorëvë të dalin nga Pallati i Kongreseve duke mbajtur në duar çanta me libra dhe, ndonëse teknologjia elektronike është një forcë e pandalshme, libri është ende i çmuar për të vegjël e të mëdhenj.

Filed Under: Kronike

Dom Pjetër Popaj, 39 vjet në shërbim të Zotit, atdheut e shqiptarëve të Amerikës

November 18, 2024 by s p

Sokol Paja

Foto: Nazim Salihu & Dritan Haxhia

New York, 17 Nëntor 2024 – Famullitari i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York Dom Pjetër Popaj celebroi 39 vite shërbim e përkushtim ndaj Zotit, atdheut e komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Një personalitet fetar e atdhetar, lider i jashtëzakonshëm shpirtëror, vizionar, patriot e punëtor i palodhur dëshmon punën e shkëlqyer të Kishës Katolike në Amerikë si dëshmi e fuqishme identitare kombëtare për mbarë kombin shqiptar. Me binomin e shenjtë për fe dhe atdhe, veprimtaria fetare, atdhetare e komunitare e Kishës Katolike e udhëhequr nga Dom Pjetër Popaj e Qendra Kulturore “Nënë Tereza” janë shndërruar në një institucion të shenjtë atdhetar në ruajtjen e fesë, historisë, kulturës, gjuhës shqipe, traditave e vlerave më të çmuara të kombit shqiptar në mërgatën e Amerikës. Djakon Orsin Turmalaj foli rreth veprimtarisë së shquar fetaro-atdhetare të Dom Pjetër Popaj duke emocionuar të pranishmit me rrugëtimin e meshtarisë në 39 vite jetë. Në meshën e shenjtë sot ishte pjesëmarrëse speciale ish- kryetarja e Parlamentit të Republikës së Shqipërisë zonja Jozefina Topalli bashkë me familjen e saj dhe të shoqëruar nga editori i Diellit. Në fjalën e saj ajo përgëzoi famullitarin e Kishës Katolike Zoja e Shkodrës Dom Pjetër Popaj në misionin e tij të shenjtë, për përkushtimin dhe dedikimin dhe e vlerësoi për punën e jashtëzakonshme si udhëheqës shpirtëror në shërbim të Zotit e komunitetit shqiptar në New York. Zonja Topalli u shpreh se te Kisha Zoja e Shkodrës duket sikur Zoti është bashkuar me shpirtin shqiptar, me lutjet e tyre për ditë më të bukura në jetën e tyre dhe të vendlindjes së tyre. “Kjo kishë, kjo meshë e shenjtë, ky takim me ju sot është si një strehë, një kënaqësi shpirtërore e jashtëzakonshme. Besimi në Zot i ka ndihmuar njerëzit për të tejkaluar betejat e sfidat personale e po ashtu edhe kombin në sfidat e betejat e veta” tha ndër të tjera zonja Jozefina Topalli në takimin e përzëmërt e vëllazëror me bashkatdhetarët shqiptarë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Drejtuesit e Këshillit të Kishës Zoja e Shkodrës me kryetar Ndrekë Tonaj dhe komuniteti shqiptar në New York e më gjërë i rezervoi një pritje të shkëlqyer shqiptares së veçantë Jozefina Topallit, personifikim i vlerave më të çmuara familjare, patriotike atdhetare e kombëtare shqiptare.

Filed Under: Komunitet

Prof. Nicholas C. Pano* wrote the preface for “Rebeli” the second volume of Fan Noli’s biography by author Ilir Ikonomi

November 18, 2024 by s p

PREFACE

By prof. Nicholas C. Pano

In this second volume of his authoritative biography of Fan Noli, Ilir Ikonomi focuses on the life and activities of Noli during the years 1920-24.The primary locus of Noli’s activities during this period shifts from the Albanian community in the United States to Albania and Europe. These five years will mark the zenith in what may be termed the public phase of Noli’s life and career,

As documented by the author, in the first volume of this work, Noli had by 1920 emerged as the dominant personality of the Albanian-American community and his travels to Albania and the Albanian colonies in Europe between 1912 and 1915 had further burnished his credentials as a patriot and activist. His reputation within what might be termed the Albanian world of this time was attributable to the leading roles he had played in the establishment of the Albanian Orthodox Church in America (1908), the newspaper Dielli (1909) and the Pan- Albanian Federation of America Vatra (1912). All of these entities, as significant and effective agencies of Albanian nationalism, had propelled the Albanian-American community to the forefront of this movement. Noli’s rise to prominence was enhanced by his broad array of contributions as a clergyman, author, lobbyist, orator and organizer to the Albanian national cause. Noli’s Harvard degree had also served him well in his advocacy in behalf of Albania both in the United States and abroad.

The Albanian phase of Noli’s career stemmed from the decision of the Albanian Orthodox Church in America with the endorsement and financial support of Vatra to promote the establishment of an autocephalous Albanian Orthodox Church in the homeland to counter Greek claims that all Albanian Orthodox Christians were Greek and the territories they inhabited were rightly part of Greece. To advance the fledgling efforts to form a national Albanian Church, Noli along with Fathers Vangjel Camce and Vasil Marko travelled to Albania in July 1920. The two priests were permitted to enter the country. Noli, however, was denied admittance apparently on such grounds as concerns regarding his non-canonical episcopal ordination in July 1919 and fears that he might be a disruptive political influence within the country.

Noli had remained in Europe and in November 1920 he was asked to head the Albanian delegation to the League of Nations to make the case for Albania’s admission to that organization. As the author demonstrates, Noli’s diplomatic skills were essential in the building of support for the unanimous vote to admit Albania to the League on 17 December 1920. Noli often observed that he regarded his efforts leading to the admission of Albania to the League as the most important achievement of his public service. Noli’s successful mission in Geneva served to enhance his popularity in Albania and he would subsequently be called upon to represent Albania on other issues affecting the country at the League of Nations.

In April 1921, Noli was appointed by Vatra to fill the seat in the Albanian National Council, as the Albanian Parliament was then known, that had been awarded to that organization in recognition of the valuable service it had rendered to Albania and its people. This was the beginning of Noli’s intensive involvement in Albanian politics. He would become a major player in this arena between 1921-24.

The years 1920-24 are among the most complex and confusing eras in Albanian history. During this four year period, there were twelve government changes with nine different prime ministers. The Noli cabinet (June-December 1924) was the last of these. Fortunately, Ilir Ikonomi provides reliable and skillful guidance in understanding the politics and personalities of this turbulent time.

Noli’s short-lived government was doomed to fail for a host of reasons that the author addresses. These range from the lack of unity within the leadership of the ruling coalition and its supporters, the inability to obtain much needed external funding, unwillingness of foreign governments to recognize the revolutionary government that did not seek to legitimize its status in a timely manner, establishment of diplomatic relations with the Soviet Union to Noli’s lengthy absences from Albania and the premature announcement of his 20 point reform program that unrealistically raised the expectations of his followers and further alienated the opposition.

Although Noli was mainly focused on politics and diplomacy between 1921-23, he continued to encourage the initiative to establish an autocephalous church. And, on a more personal level, the troublesome issue of Noli’s irregular episcopal ordination would be resolved by his canonical ordination on 4 December 1923. He, however, disappointed some of his political rivals who hoped that the Bishop would now abandon politics for religion. And, as he was transitioning to the political phase of his career, Noli had managed to complete and publish in 1921 his Albanian-language popular biography of Skanderbeg which was intended to raise the national pride and consciousness of his compatriots. Although this was not a productive period in respect to Noli’s literary output, it was in respect to his oratory. For this reason, the author has included in this book the texts of three of Noli’s oratorical masterpieces delivered during 1923 and 1924. The most famous of these is Noli’s League of Nations 10 September 1924 address requesting economic assistance for Albania from the that organization. The speech is a rhetorical gem which was well received by many in the Assembly Hall and by much of the European and U. S. press of the time. Unfortunately, the League was no in the position to provide or guarantee a loan to Albania. The sarcastic and patronizing tone of the speech and its mockery of the League and the parliamentary system offended some European political leaders and members of the Albanian-American community, including Faik Konica.

With the demise of the Noli regime, Albania’s brief flirtation with representative democracy will come to an end. The country will will assume the form of an authoritarian republic.

With the departure of Noli the outsize influence of the Albanian-American community in the homeland will begin to decline.

With the collapse of Noli’s government about a dozen of his radical followers will make their way to the Soviet Union where they form the Albanian Communist Group and after training and indoctrination will be dispatched to Albania or Albanian communities in Europe to organize communist cells or groups.

In the aftermath of his flight from Albania in December 1924, Noli will go into exile, mainly in Austria and Germany where he will become affiliated with several Comintern funded organizations between 1925-29 when he breaks ties with these groups and announces his retirement from politics and desire to return to the United States. But these chapters in Noli’s life will be among the the topics covered in the next volume of this well written, well documented, nuanced account of Noli’s life that is a masterful combination of biography and history.

* Professor Emeritus of History, Western Illinois University

Filed Under: LETERSI

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 638
  • 639
  • 640
  • 641
  • 642
  • …
  • 2773
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT