Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Zgjedhjet 2025 pa voten e diasporës, pushtet ilegjitim

by

Ajet Delaj/

Shqiptarët duhet ti lajnë hesapet në kutinë e votimit me politikanët shqiptarë duke përfshirë edhe Edi Ramën. I bëj thirrje kryeministrit Rama që para se të realizojë takimin e radhës me diasporën në perëndim të kalojë ligjin në parlament për votën e diasporës nëse realisht e do dhe e respekton diasporën dhe kontributin e saj.

Dua të besoj se kryeministri Rama është i zgjuar mjaftueshëm për të kuptuar se kjo thirrje nuk është vetëm e imja por e krejt diasporës, qe shpreh rëndësinë që ka vota e diasporës në perafrimin e interesave të tërë shqiptarëve pavarësisht se ku jetojne me interesat kombetare të Shqipërisë e shqiptararve.

Interesat kombëtare të shqiptareve i kalojnë disa herë interesat e partive kështu që vota e diasporës është interes kombëtar. Politikanët shkojnë e vijnë por kombi mbetet.

Shpreh bindjen e plotë se nëse kryeministri Rama vijon turin me diasporën pa kaluar ligjin në parlament për votën e diasporës turi i tij do vijë në zbehje duke e shndërruar turin e tij në demagogji pa asnjë vlerë.

Diaspora e meriton voten për shumë arsye dhe dhenja e kësaj të drejte kërkon vetëm vullnet e fundja është detyrim kushtetues.

Mbajtja peng e votës se diasporës do i dëmtojë ne mënyrë të pakthyeshme pengmarrësit.

Z. Kryeministër të jeni të bindur se nëse organizoni zgjedhjet e 2025 pa votën e diasporës pushteti i dalë nga ato zgjedhje do jetë ilegjitim referuar Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë.

Nuk dua të shprehem per fatin e një pushteti legjitim qe uroj e besoj se nuk do vije kurre ajo dite qe Shqipëria te ketë pushtet ilegjitim. Shqiptarët nuk e meritojnë atë mallkim.

MOJ BOLENË E LESKODUKE!

by

Mihal Gjergji/

Më ka ndodhur disa herë të kaloj ndanë udhës ku shfaqet Bolena, si një fole shqiponjash mbështetur në shpatullat e Çipinit. Poshtë këmbëve të fshatit rrjedh Shushica, enkas për të larë gjakun e plagëve shekullore. Dhe vazhdon rrjedhën gjersa bashkohet me lumin e Smokthinës për të mbritur pastaj në gjirin e Adriatikut. Histori dhe fate, jo rrallë të kryqëzuara. Fise të vjetër tashmë të harruar dhe të tjerë të ngritur mbi rrënojat e të parëve. Thuhet se Amantët dhe Kaonët kanë jetuar në gjitoni dhe kanë mbrojtur njëri-tjetrin. Asgjë nuk dimë veç shënimeve që kanë lënë kronikanët. Barbarët që kanë shkretuar Jugun e Arbërisë kanë zëvëndësuar njëri-tjetrin, por asnjëherë s’janë ndjerë të mirëseardhur, sepse janë pritur me plumba dhe jataganë nga banorët vendas. Ndërgjegja s’mund të ketë tjetër emër veç vendosmërisë; për të ruajtur nderin, për të mbrojtur pragjet dhe vatrat, për t’i dalë zot Atdheut në kohët e tij më të rënda. S’po flasim për turmat. Jo! Janë emërshquar ata që kanë fituar pavdekësinë, kanë krijuar një tjetër kohë, përtej harresës dhe kronikave dëshpëruese. Pse mos ta themi, individualizmi shënjon lartësinë e njeriut, qëllimin e tij më fisnik. Dhe ja ku jemi, në Bolenën e historive që kanë marrë përmasat e legjendës, ndryshe, ato bëma s’do tirreshin aq hollë nga njëri brez te tjetri. I dëgjojmë dhe ndjejmë krenari, për atë brez që lindi enkas për ne, të na frymëzojë qëndresën dhe të bindemi që rrënjët tona janë të thella. “Moj Bolenë e Leskoduke/ Të ngriu palla mbi supe”. Në defterët osmanë të viteve 1431-1432, në Krahinën e Kurveleshit përfshiheshin 33 fshatra. Pikërisht qëndresa e tyre i detyroi pushtuesit e hershëm dhe sundimtarët e rinj, ta coptojnë kohë pas kohe, për të mbetur sikundër e kemi sot, katandisur kokoshi një thelë. Ti largohemi disa çaste egoizmit të brezit tonë dhe fodullëkut të pamerituar, e të flasim për Leskodukajt, sepse me Bolenën krenohet Kurveleshi, ndërsa me Kurveleshin mburret Labëria. Ishte viti 1847. Kapedanët e Labërisë organizuan qëndresën kundër zbatimit të reformave skllavëruese të Tanzimatit. “Leskodukaj-të të shtatë/ Luftojnë me një rigatë”. Dhe e dini kush janë këta? Guxhe, Barjam, Karafil dhe Bilbil Lesko, me një fjalë, katër lisa nga korija hijerëndë e fisit Lesko. E krah tyre ishin edhe Sadik e Birçe Guxha, sikurse Lesko Mingo. Tre të fundit vdiqën të interrnuar në Triestan të Turqisë. S’kemi mundur të mësojmë ligjërimin e nënave apo motrave mbi trupat e këtyre martirëve, sepse jemi të largët në kohë dhe kanë kaluar 177 vite. Shamizezat e Labërisë kanë zëvëndësuar kronikat e munguara dhe kanë bërë “jetëshkrimin” e seicilit prej atyre që na mësuan si duhet vdekur. Dhe luftëtarët kanë emra. Vargjet e një kënge të shtruar na sjellin dhimbjen e asaj ngjarjeje tronditëse. “Dërgon një letër veziri/ O Sadik e o Lesko/ Leskodukaj-të t’i ziri/ Në Janinë lidhur ti bini…” E madhe ka qënë urrejtja e vezirëve dhe pashallarëve osmanë. E çuditërisht, Janina jonë e bukur u bë varri i shumë luftëtarëve shqiptarë, gjer te Bilbilenjtë që u varën në degët e rrapit. “Gjemitë e detit errinë/ Për të lidhur parësinë”. Trimat e Leskoduke që ishin krahu i djathtë i Zenel Gjolekës, mbetën në histori dhe në këngë. Por jo vetëm ata. “Kallarat, Kuç e Bolenë/ Te lumi zunë dyfeknë”. Hodo Nivica, Balil Nesha, Hasan Gjostoja e të tjerë trima zbritën nga lartësitë e Kurveleshit për t’iu bashkuar uraganit të madh kryengritës. Rrënqethëse janë vargjet e ruajtura si diamante të çmuara në epikën historike; “Ç’është ajo që po shkon tutje/ Pallë e larë e Leskoduke”. Me siguri bëhet fjalë për ata trima që u zunë të gjallë nga serasqerët e sulltanit dhe u degdisën larg dheut e vatrave të tyre. Duket sikur lëviz një mal i lartë me Bolenën në prehër, për të mbetur përjetësisht në portat e baladave dhe në kujtesën tonë; “Bolenë, trimja Bolenë/ Zure dyfekun me mbrenë!”

Tiranë, Maj 2024.

DY DARDANE NË TEKSAS TË SHTETEVE TË BASHKUARA – PRESIDENTJA E REPUBLIKËS SË KOSOVËS VJOSA OSMANI  DHE NËNË TERESA 

by

Nga Frank Shkreli

A person standing at a podium with a flag Description automatically generated

Thuhet se çdo gjë është e madhe, e veçant dhe e madhërishme, në Teksas — shtetin e dytë më të madh të Shteteve të Bashkuara, si nga sipërfaqja gjeografike ashtu edhe për nga popullsia. Në përputhje me namin dhe traditat e Teksasit, e madhërishme dhe e veçant ishte edhe vizita plot veprimtari e takime, që iu bë Presidentes së Republikës së Kosovës, Vjosa Osmanit në atë shtet, ditët e fundit. Ndër ato veprimtari të një vizite që siç duket mjaft të suksesshme – sa i përket marrëdhënieve midis Republikës së Kosovës dhe Teksasit, u njoftua gjithashtu se emrin e humanistes dhe shenjtores shqiptare, Nënë Tereza, do ta mbajë një nga rrugët në rajonin Collin County të shtetit Teksas.

Nuk është diçka që ndodhë çdo ditë që Collin County vizitohet nga një president i një shteti të pavarur e sovran, thuhet në njoftimin e mirëseardhjes së ngrohtë për Zonjën Osmani, në portalin e Kryetarit të qytetit Wylie, të Teksasit, Mathew Porter. Ndër takimet e shumta gjatë ditëve të kaluara me autoritetet më të larta të Teksas-it duke filluar nga ish-Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Xhorxh W. Bush dhe Governatori i shtetit Teksas, Greg Abbott, ndër të tjerë.  Sipas portalit të saj, Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, gjatë vizitës zyrtare në Teksas, ka takuar edhe kryetarin e qytetit Wylie, Mathew Porter. Gjatë atij takimi në Collin County, e para e shtetit të Kosovës, ka mbajtur një fjalim para anëtarëve të Këshillit të qytetit, nxënësve dhe pjesëtarëve të mërgatës shqiptare të asaj zone mbi rëndësinë jetike të lidhjeve të Kosovës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.  Ishte në kuadër të kësaj vizite dhe në këtë ambient e hapësirë ku u zhvillua ceremonia e përurimit të pllakës me emrin e Nënë Terezës, propozim të cilin e ka bërë këshilltari i qytetit Wylie — me preardhje nga Peja, Gino Mulliqi. Me vendimin se tani e tutje, emrin e humanistes dhe Shenjtores Shqiptare, Nënë Terezës do ta mbajë një nga rrugët në rajonin Collin County të shtetit Teksas.

A group of people posing for a photo Description automatically generated

Presidentja e Republikës së Kosovës, Zonja Osmani zhvilloi këtë vizitë në Teksas, si e ftuar e veçant në takimin e nivelit të lartë SHBA-Afrikë, mbajtur këto ditë në Dallas të shtetit Teksas, në kuadër të 20-vjetorit të Korporatës së Sfidave të Mijëvjeçarit (MCC-së) – investimet e së cilës Presidentja Osmani i cilësoi si shumë të rëndësishme për të ardhmen e Republikës së Kosovës.  Duke falënderuar Shefen e (MCC-së), Zonjën Albright për ndihmën e këtij enti, veçanërisht, në sektorin e energjisë të Kosovës ka thenë se vendi i saj, nga një vend i shkatërruar nga lufta është shndërruar sot në një demokraci funksionale me ekonomi në zhvillim dhe me partnerë të besueshëm ndërkombëtarë.

 “Partneriteti ndërmjet Korporatës së Sfidës së Mijëvjeçarit (MCC) dhe Republikës së Kosovës ka qenë një rrugëtim transformues, duke sjellë përfitime të rëndësishme për popullin e Kosovës dhe ekonominë e saj, si dhe duke shënuar një kapitull të veçantë në marrëdhëniet dypalëshe”, ka theksuar Presidentja Osmani.   Projektet sikurse ky, për Presidenten Osmani, janë konfirmim i raportit të veçant që Kosova ka me SHBA-të, ka nënvijuar ajo në fjalën e rastit, sipas portalit të Presidencës.  “Investimet nga MCC-ja nuk janë vetëm investime në infrastrukturë dhe ekonomi, por investim në të ardhmen e Kosovës, për popullin dhe partneritetin e qëndrueshëm ndërmjet Kosovës dhe SHBA-ve”, ka nënvijuar Presidentja Osmani, gjatë takimit të entit amerikan të investimeve, MMC-së, në Dallas të Teksas-it, ndërsa ka shtuar se roli i SHBA-ve ka qenë përcaktues për fatin e Kosovës, prandaj SHBA-ja është në ADN-në e suksesit të shtetit tonë”, citohet të ketë thenë Vjosa Osmani në takimin e nivelit të lartë në Dallas.

A person sitting in a chair with a microphone in front of a person Description automatically generated

Në takimin “Partneriteti ndërmjet Korporatës së Sfidës së Mijëvjeçarit (MCC) dhe Republikës së Kosovës 

Ndër takimet e veçanta që Presidentja Osmani ka zhvilluar me    

personalitete të ndryshme amerikane e ndërkombëtare në Dallas të Teksas-it, natyrisht, veçohet takimi i saj me ish-Presidentin e Shteteve të Bshkuara, Xhorxh W. Bush, mikun e Kosovës dhe të gjithë shqiptarëve. “Kënaqësi që takova lajmëtarin e pavarësisë së Kosovës, Presidentin Bush, i cili ishte një avokues i vendosur për pavarësinë e Kosovës dhe vazhdon të mbetet një mik dhe mbështetës i popullit të Kosovës”, shkruan ajo në faqen e portalit të saj duke përsëritur deklaratën historike të presidnetit Xhorxh Bush nga Tirana, në vitin 2007: “Mjaft është mjaft. Kosova është e pavarur”, është fraza paralajmëruese për pavarësinë e Kosovës e Presidentit George W. Bush në Tiranë e cila do të mbetet e gdhendur në analet e historisë si një afirmim i vendosur i të drejtës së Kosovës për të qenë e pavarur dhe sovrane.”   15-vjetori i vizitës së Xhorxh W. Bush në Tiranë | Gazeta Telegraf

May be an image of 2 people

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani me ish-Presidentin e Shteteve të Bashkuara, Xhorxh W Bush në Dallas të shtetit Teksas

Ndërkaq, në takimin e saj me të parin e shtetit Teksas, Governatorin Greg Abbott  Presidentja e Republikës së Kosovës shkruan në faqen e saj të internetit se dy zyrtarët e lartë biseduan për thellimin e bashkëpunimit midis shtetit Teksas dhe Republikës së Kosovës në fushën e tregtisë, investimeve të jashtme, bujqësisë, teknologjisë informative, arsimit dhe fushave të tjera me interes të përbashkët. 

Dihet se për komunitetin shqiptaro-amerikan, shteti Teksas është bërë shtëpi e dytë për shumë bashkëatdhetarë tanë nga Kosova dhe jo vetëm, duke u ofruar atyre perspective dhe kushte për një jetë më të mirë dhe tregti të sukseshme. Presidentja Osmani, veçanërisht, falënderoi Governatorin Abbott për vendimin duke i dorëzuar asaj proklamatën e nënshkruar prej tij, si më poshtë, “Me të cilën shënohet dhe nderohet 17 Shkurti – Dita e Pavarësisë sonë, në Teksas”, shprehet Vjosa Osmani.

“Të frymëzuar nga një angazhim i palëkundur ndaj parimeve demokratike, Republika e Kosovës shpalli pavarësinë e saj nga Serbia me 17 shkurt, 2008. Kosova si një shtet i pavarur që vlerëson sovranitetin dhe vet-qeverisjen për 17 vjet tani, ka zenë vendin e saj që takon në skenën botërore”, thuhet në deklaratën e Governatorit të shtetit Teksas, Greg Abbott.

May be an image of text that says 'THE STATE OF TEXAS GOVERNOR To all whom these presents shall come, Greetings: Know that this official recognition is presented to all observing Κς Independence Day February 17, 2025 independence marion prlace overeignty world's comemitment democratic princiyles, the Republic of Kosovo Febrary 2008. f-determination seventeen showcnsed their commsenities fAmericans enriched: infields Kosove snique, itis exemplified aca6eTKa, have descent. These Texans contributions service fth Teras and traditions, and Guarfsmen, Cecifia impertant relationshiy ይ stood jieacekerpers respect ich share with Kosova, HATTE eaR the whereef, have myy ดมรลส Seal of State affixed Austin this May, 2024. Des Pahatt Greg Abbott Governor'
May be an image of 4 people and the Oval Office

Qendra Kulturore Shqiptaro-Amerikane në Teksas e cila luajti rol kryesor në përgatitjet për vizitën zyrtare të Presidentes Osmani në kryeqytetin Austin dhe qytete të tjera të Teksas-it i shprehë falënderimet e saj Governatorit Abbott:

                                              logo”Jemi thellësisht mirënjohës ndaj Guvernatorit Greg Abbott për mbështetjen e tij të palëkundur ndaj Kosovës dhe për njohjen e Ditës sonë të Pavarësisë. Solidariteti juaj është një dritë shprese dhe miqësie ndërmjet vendeve tona. Po ashtu, shprehim falënderime të sinqerta për Komunitetin Shqiptaro-Amerikan të Teksas-it për kontributet dhe mbështetjen tuaj të vazhdueshme ndaj shtetit të madh të Teksasit. Përpjekjet tuaja vërtetë pasurojnë komunitetin tonë të përbashkët. Faleminderit!”

May be an image of 1 person and crowd

Në takim me komunitetin shqiptaro-amerikan në Teksas –“Shqiptarët e Amerikës janë ura më e fuqishme e aleancës së Kosovës me SHBA-të. Kënaqësi t’i takoja në Teksas dhe t’i përgëzoj për të arriturat e tyre të jashtëzakonshme.  Përgjatë kohërave sfiduese, ata ishin dhe janë ambasadorë të Kosovës, avokatë të kauzave tona dhe përkrahës të vendosur të aspiratave tona kombëtare”, ka thënë Presidentja 

Osmani në takimin me përfaqsues të shqiptarëve në Teksas.

Duke e ndjekur nga Nju Jorku vizitën zyrtare të Presidentes Osmani në Teksas, takimet e saja me udhëheqsit më të lartë të atij shteti dhe të qyteteve të ndryshme, si dhe takimet me komunitetin shqiptar atje, njeriu vjen në përfundimin se vërtetë ishte një vizitë e suksesshme për Zonjën Osmani si Presidente e shtetit më të ri të pavarur në Evropë. Shqiptarët tashti janë një komunitet i njohur mirë në Shtetet e Bashkuara, për punën, veprimtaritë, parimet dhe vlerat e tyre kombëtare e historike të tyre. Si përfundim i veprimtarisë së tyre patriotike prej pothuaj gjysëm shekulli në këtë vend, nuk pyet kush më në Amerikë, se ku bie Kosova dhe kush janë shqiptarët dhe as nuk vihet në dyshim më preardhja dhe origjina e Nënë Terezës, megjithë gënjeshtrat e sllavo-komunistëve. Amerikanët e thjeshtë dhe zyrtarët më të lartë, anë e mban këtij vendi-planet, janë të mirë-informuar tani se si Kosova ashtu edhe Nënë Tereza janë SHQIPTARE! 

Në përmbyllje, mu duk se çdo takim, çdo fjalë e Presidentes Osmani dhe e përfaqsuesve më të lartë të shtetit Teksas, gjatë vizitës së saj atje, pasqyronte më së miri vlerat e përbashkëta midis dy popujve tanë dhe “miqësinë e përhershme me Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, në kuptimin më të mirë fjalës, siç ka thenë dikur i ndjeri President Ibrahim Rugova, arkitekti historik i këtyre marrëdhënieve.  Kjo ndjenë miqësie dhe vlerash të përbashkëta u pasqyrua edhe në rezolutën e Senatit të shtetit Teksas që iu dorëzuar Presidentes Osmani gjatë një darke për nder të saj nga Senatori Tan Parker, në të cilën theksohet, “Vizioni i përbashkët për liri, demokraci dhe begati ekonomike…duke shpresuar se partneriteti midis Teksasit dhe Kosovës do të vazhdojë të rritet në vitet e ardhëshme.”   May be an image of 7 people and table

Më në fund, besoj se Presidentja e Republikës së Kosovës, Zonja Vjosa Osmani po largohet nga vizita e saj zyrtare në Teksas e kënaqur me arritjet por edhe me një bindje të përforcuar për lidhjet e ngushta të shqiptarëve me Shtetet e Bashkuara dhe për mbështetjen amerikane për avancimin e Kosovës në arenën ndërkombëtare – një angazhim i shprehur edhe nga Linda Thomas Greenfield, Ambasadorja e SHBA-së në Kombet e Bashkuara, njëkohësisht anëtare e kabinetit të Presidentit Biden, në takimin e saj me Presidenten Osmani, gjatë punimeve të “Partneritetit ndërmjet Korporatës së Sfidës së Mijëvjeçarit” (MCC) dhe Republikës së Kosovës.

May be an image of 7 people and text

Në kuadër të takimeve të vizitës zyrtare në Teksas, Presidentja Osmani ka zhvilluar bisedime me autoritetet e shtetit Teksas dhe zyrtarë të lartë federalë edhe për sigurinë në rajonin e Ballkanit Perëndimor
May be an image of 11 people and text that says 'A4'

Roli i komunitetit shqiptaro-amerikan në marrëdhëniet midis vendeve tona – i  pazevendësueshëm, në kohë lufte dhe në kohë paqeje!

May be an image of 2 people and text that says 'A ダ'

Gjatë vizitës në Teksas, pata kënaqësinë të takoj edhe Kongresmenin republikan Keith Self, një zë i fuqishëm i mbrojtjes së aleancës mes Kosovës e SHBA-ve, si dhe mbështetës i vazhdueshëm i komunitetit shqiptaro-amerikan, shkruan Presidentja Osmani në portalin e saj zyrtar.

Frank Shkreli

Ambasadore e Republikës Së Shqipërisë Dr. Suela Janina Në Kombet E Bashkuara, Midis Nxënësve Të Shkollave Shqipe “Alba Life” Në Staten Island

by

Nga Keze Kozeta Zylo/

Në ditën e shtunë plot diell në ishullin e magjishëm në Staten Island, New York erdhi për një vizitë në Shkollën Shqipe “Alba Life” Ambasadori i Kombit në Staten Island që është nje nga degët e shkollave shqipe në gjithë Nju Jorkun Ambasadore Dr. Suela Janina.

Ambasadore Suela Janina Përfaqësuesja e Përhershme e Shqipërisë në Kombet e Bashkuara u mirëprit nga z. Qemal Zylo themelues dhe drejtor i TV dhe Shkollave Shqipe “Alba Life”, nga mësuesit Entela Muda, Elona Shkreta, Fatlinda Gashi dhe Rozeta Hyseni, prindërit dhe gjithë nxënësit. Takimi së pari filloi me prindërit para shkollës publike amerikane PS: 9 që është e njohur si një Shkollë Kombëtare me Shiritin Blu.

Një buqetë e bukur me lule bore, bardhë e blu iu dhurua Ambasadores nga nxënesët e shkëlqyera të kësaj shkolle Bora Alikaj dhe Laura Leka.

Dr. Suela falënderoi të gjithë prindërit që i janë bashkangjitur këtij Misioni Kombëtar dhe vazhdoi se ju bashkë me fëmijet tuaj sillni një copëz shqipërie këtu në këtë shkollë model. Shumë prindër si Hoxha, Martini, Qorraj, Caushi, Meka, Gjonbalaj, Coku, Balinski, Hajri e shumë të tjerë bashkëbiseduan me Ambasadoren Janina duke shprehur mirënjohjen e pakufishme për këtë shkollë që ka hapur dyert për të gjithë, për mësimin e Gjuhës Shqipe.

Pas takimit plot sukses me prindërit e shumtë, Ambasadore Janina vizitoi në fillim klasën e grupmoshës së më të vegjëlve ku jep mësim mësuesja e përkushtuar dhe e kualifikuar Elona Shkreta. Ambasdore Janina u mirëprit me duatrokitje dhe iu shprehu dashurinë dhe mirënjohjen nxënësve të vegjël që ulen në bangat e kësaj shkolle plot mirësi për të mësuar Gjuhën Amtare. Mësuese Elona Shkreta e përshëndeti dhe i uroi mirëseardhjen Ambasadores pranë kësaj shkolle dhe tha se ne punojmë fort në këtë shkollë e cila ka plot 17 vjet që ushtron këtë mision të shenjtë. Më vonë nxënësit e saj kërcyen vallen duke bërë thjesht mësim të rregullt me provat për Festivalin e Shkollave Shqipe që do të zhvillohet, më 8 Qershor. Ambasadore Janina me një komunikim të thjeshtë tërhoqi nxënësit në biseda të lirshme me ta dhe iu tha se gjuhën shqipe duhet ta mësoni dhe të mos e harroni kurrë.

Edhe në klasën e e më të rriturve të mësuese Entelës Ambasadore Janina u mirëprit me duartrokitje dhe me fjalinë e mirëseardhjes. Në dërrasë ishte shkruar për mikpritjen që po i bënin nxënësit me mësuesen, ndërsa mësuese Entela ftoi nxënëset e talentuara si Leka dhe Rudini të lexonin në shqip dhe anglisht fjalën e mirëseardhjes.

Ambasadore Janina u prezantua para klasës nga z. Qemal Zylo i cili foli shkurt për historikun e kësaj shkolle dhe foli me krenari për mësuesit, nxënësit, prindërit dhe për këtë shkollë që është dhe fidanishtja e Alba life. Ambasadore Janina shprehu mirënjohjen që iu rezervua për takimin me këtë shkollë dhe tha se emocionohem kur ju shikoj që jeni ulur në bangat e shkollës dhe mësoni gjuhën e nënës. Ajo i falënderoi përzemërsisht themeluesit, familjen Zylo, mësueset Muda, Shkreta dhe gjithë mësueset e Alba Life. Mbajeni fort këtë titull të rëndësishëm “Ambasador i Kombit”, Gjuhën Shqipe dhe Atdheun mos e harroni kurrë.

Duke e përcjellë me plot respekt në hollin e shkollës z. Amir Suka, ndërkohë drejtor i programeve të TV “Alba Life” e falënderoi Ambasadoren Janina dhe foli fjalë miradie për këto shkolla shqipe duke shprehur mirënjohjen e pakufishme për themeluesit, mësuesit. Ai vazhdoi se këto shkolla janë bërë model i mësimdhënies, frymëzimi dhe burim idesh për të hapur shkolla të tjera, por e rëndësishme është që ne duhet t’ju jemi përjetë mirënjohës.

Takimi u filmua nga z. Amir Suka president i kompanisë së mirënjohur “Alba Pro” dhe fitues i shumë çmimeve Emmy në New York.

Vlen për t’u përmendur dhe shprehim mirënjohjen në emër të gjithë stafit dhe mësuesëve të gjithë ambasadorëve që kanë ardhur në këtë rrugëtim të gjatë 17 vjeçar si: nga Amerika: Kryediplomati, Heroi i Kosovës, Ambasador William Walker, nga Shqipëria: Ambasadore Floreta Faber, Ambasador Ervin Bushati në Washington, Ditmir Bushati Ministri i Jashtëm i Republikës së Shqipërisë, Ambasadori Agim Nesho në Kombet e Bashkuara, Ambasadore Suela Janina në Kombet e Bashkuara, Donika Gërvalla Ministre e Jashtme e Repbulikës së Kosovës, Ambasadore e Kosovës në Washington Vlora Citaku, Ambasadorët e Republikës së Kosovës në Konsullatën e Kosovës në Manhattan si: Bekim Sejdiu, Teuta Sahatqija, Frymëzim Isufaj, Blerim Reka etj. Kanë vizituar shkollat dy presidentët e Kosovës z. Albin Kurti dhe kanë përshëndetur virtualisht Presidenti Fatmir Sejdiu dhe Kryetari i Kuvendit të Kosovës z. Glauk Konjufca.

Të gjithë ambasadorët e Republikës së Shqipërisë dhe të Kosovës janë mirëpritur me plot respekt nga këto shkolla, jashtë politikave, pasi partia jone është vetëm Gjuha Shqipe dhe natyrisht bëhen frymëzim për nxënësit shqiptarë që janë lindur dhe rritur jashë trojeve shqiptare, sidomos për ata që kanë ëndrra për t’u bërë diplomat.

Ishte një e shtunë e punës së përhershme vetëm SHQIP dhe që do të mbahet gjatë në kujtesën e nxënësve dhe të mësuesëve pasi Ambasadore Dr. Suela Janina me një elekuencë në të folur dhe plot thjeshtësi la mbresa tek tek të pranishmit dhe preku zemrat e nxënësve.

Edward Lear, britaniku që hodhi në telajo mrekullinë magjepsëse të natyrës, vendeve dhe veshjeve shqiptare

by

Albert Vataj/

Më 29 janar 1888 – Ne Sanremo, Itali vdiq anglezi Edward Lear artist, ilustrues, autor, poet, piktor i punësuar për të udhëtuar e vizatuar zogj e kafshë, peisazhe, njerëz e veshje, shtëpi, kështjella në rajonin e Mesdheut; si fushë veprimi Lear zgjodhi Shqipërinë e Greqinë, dhe të gjitha i përfshiu në librat e tij. Lear ishte i njohur si autor me pseudonimin më të gjatë; Prizzikalo Kattefello Ablegorabalus Ableborinto (akush nuk mund të thotë se nga u nis Edward për krijimin e shprehjeve të tilla që tingëllojnë paksa ballkanikë. Edward Lear lindi në një fshat afër Londrës më 12 maj 1812, i 20-i mes 21 vëllezërve e motrave. Endërra e ti ishte ilustrumi i një libri me poezi nga “poeti laureat i Anglisë dhe Irlandës”, Alfred Tennyson. Gjatë viteve të fundit të jetës, Lear u vendos në një fshat afër Sanremos, Itali, ku edhe vdiq më 1888. Në pllakën e varrit të tij janë gdhendur disa vargje rreth malit Tomor, që Alfred Tennyson i shkroi kur lexoi librin e Learit Mbi udhëtimet në Greqi e Shqipëri.

Shekulli i nëntëmbëdhjetë ishte koha kur Europa zbuloi Shqipërinë. Ishte pikërisht atëherë që udhëtarët e huaj filluan të depërtojnë në këndin më të largët e më të panjohur të Europës, që historiani anglez Eduard Gibon (Edward Gibbon) e përshkruante si “një vend në fushëpamje të Italisë por më pak i njohur se thellësitë e Amerikës.” Udhëtarët e parë europianë udhëtuan në drejtim të veriut, nga Greqia për në vendin ku sundonte Ali Pashë Tepelena. Ndër ta ishin diplomati Fransua Pukëvil (François Pouqueville) në vitin 1806, arkeologu Uilliam Martin Lik (William Martin Leake), poeti i famshëm anglez, Lord Bajron dhe bashkudhëtari i tij Xhon Kameron Hobhaus (John Cameron Hobhouse) në vitin 1809, dhe mjeku Henri Holland (Sir Henry Holland) më 1812-1813. Megjithatë, vetëm një pjesë e vogël e tyre shkuan përtej tokave të Ali Pashës, që sot shtrihen në pjesën veriperëndimore të Greqisë dhe në Shqipërinë jugore.

Poeti dhe piktori anglez Eduard Lir (1812-1888) ndoshta ka qenë i pari udhëtar e shkrimtar që bëri një udhëtim të plotë nëpër Shqipëri, jug e veri, ndonëse kjo ndodhi në mënyrë disi të rastësishme. Në shtator të vitit 1848, kur po shkonte në Greqi dhe mbërriti në Selanik, ku e kishte lënë të takohej me shokun e tij të udhëtimeve Çarlz Çërç (Charles Church), atje shpërtheu një epidemi kolere. E vetmja mënyrë për të dalë nga Selaniku dhe për të shmangur një karantinë të gjatë, ishte që të shkonte drejt veriut, drejt një territori të panjohur, përmes viseve të pashkelura shqiptare. Dhe Liri guximtar pikërisht këtë bëri. Ditari i udhëtimeve të tij nëpër Shqipëri, nga Manastiri për në Ohër, Tiranë dhe Shkodër, dhe pastaj prej atje në drejtim të jugut në Himarë, Çamëri dhe Greqi, është një prej librave më të mrekullueshëm që janë shkruar ndonjëherë për këtë vend në gjuhën angleze. R.E.

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

Edward Lear nuk është se ka ndonjë emër legjendë në historinë e pikturës, në botën e artit britanik dhe atë botëror. Por është një artist i mirë i peizazhit dhe i përshkrimeve të udhëtimit. Ai shquhet për delikatesën shprehëse dhe saktësinë e komunikimit përmes pikturave, të cilat na përcjellin me një vërtetësi dhe ngrohtësi jetën dhe peisazhin e Shqipërisë së shekullit XIX. Edward Lear në rrugën e tij për në Lindje qëndroi shumë në Ballkan dhe jo vetëm kaq, por na ka lënë mrekulli përshkrimi dhe një pasqyrë të episodeve nga veprimtarua jetësore e shqiptarëve nga të gjithë trevat.

Kujtojmë se në atë shekull referencat e studiuesve tanë shkruajnë për një lulëzim të Shqipërisë dhe sesi shumë nga qytetet po bënin tregti fitimprurëse në të katër anëtar e Evropës dhe pak më gjerë. Megjithatë niveli në masë social-ekonomik i popullsisë është katastrofal. Sëmundjet, mungesa e kulturës, padija, mungesa e higjienës janë gati proverbiale. Tregon sesi trajtohen gratë si kafshë barre në Himarë, padijen e thellë ngado ku shkon, pisllëkun dhe mënyrën gati primitive të jetesës.

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

Edhe me këtë përshkrim, për fat Edward Lear nuk e nxin peizazhin shpirtëror të shqiptarëve. Duhet thënë se peizazhi natyror, që ai e ka pikturuar si askush tjetër, duhet t’i ketë lënë shumë mbresë sepse është pak shpotitës me episodet që gjen me shqiptarët.

***

Edward Lear lindi më 12 maj 1812 – 29 janar 1888, në Highgate Londër dhe ishte fëmija e 20-të i një agjenti burse, vdiq në San Remo, ishte piktor, poet dhe udhëpërshkrues anglez nga Britania e Madhe. I refuzuar nga e ëma, ai u rrit nga motra e vet Ann, që ishte 21 vjet më e madhe. Ai vuante nga epilepsia, të cilën Lear e quante “Djalli” dhe, që 6 vjeç, ishte i prirë për ndryshime të befta humori si dhe periudha depresioni që i quante “të frikshme”. I edukuar nga motrat Ann dhe Sara, dha shenja për prirje artistike që në moshë të re. Për shkak të dështimit të të atit në karrierë dhe pamundësisë së këtij për të mbajtur familjen Lear u detyrua të fitonte mjetet e jetesës që nga mesi i vitit 1820. Në 1848, Lear nisi një udhëtim përmes Greqisë për në Stamboll. Udhëtimi i tij mori një kthesë të papritur, kur ambasadori britanik në kryeqytetin osman

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

arriti t’i siguronte dokumentet për të vazhduar përmes zonave të perandorisë që konsideroheshin “të egra”. Duke marrë rrugën përmes Selanikut dhe Manastirit, ai udhëtoi në Ohër, Strugë, Elbasan, Tiranë, Krujë, Lezhë dhe Shkodër. Pas disa ditësh u kthye në Tiranë dhe vazhdoi drejt jugut në Kavajë, Berat, Ardenicë, Apoloni, Vlorë, bregdetin e Himarës, Tepelenë, Gjirokastër dhe më tej në Janinë.

100 piktura për Shqipërinë

Shumë nga peizazhet dhe skicat që bëri gjatë udhëtimit regjistrojnë një dokumentim të përpiktë të Shqipërisë së mesit të shekullit XIX. Pas kthimit në Angli ai botoi “Ditarët e një peizazhisti në Shqipëri” (1851) Lear-i ishte tepër entuziast për peizazhet e jashtëzakonshme dhe kishte një sy e vesh të mprehtë për çka shihte e dëgjonte në udhëtimet e tij. Talenti origjinal si peizazhist, gjallëria e përshkrimeve në librat e udhëtimit dhe korrespondenca e këndshme e bënë Lear-in një nga udhëtarët më të dashur të shekullit XIX. Edwardi krijoi vepra madhore, ndër të cilat edhe mbi 100 peizazhe mbi Shqipërinë. Shumica e këtyre peizazheve janë akuarele dhe litografi. Këto punime janë botuar në shekullin e kaluar nën titullin Edward Lear in Greece (Edward Lear në Greqi). Ndërsa nga fundi i shekullit përshkrimet e bëra nga Edwardi nëpër Shqipëri janë botuar në një përmbledhje nën titullin Edward Lear in Allbania: Journalls off a Landscape Painter in Albania and Illyria (Edward Lear në Shqipëri: ditari i një piktori peizazhist në Shqipëri dhe Iliria). Po kjo vepër është përkthyer edhe në gjuhen shqipe

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

“Shqipëria, sa e ngatërruar për të huajin”!…

Fragment nga “Ditarët e një peizazhisti në Greqi dhe Shqipëri” të Edward Lear, 1848

Për turistin e pamësuar Shqipëria është një rebus nga më të ngatërruarit. Çfarëdo që ai ka mësuar për emërtimet e vjetra Epir, Molosët, Tesprotët etj. kalaqafet dhe ngatërrohet nga emrat e njësive administrative turke dhe pashallëqet; për më tepër, si kërcu përmbi samar, turistin e shkretë e hutojnë edhe më keq një takëm emrash autoktonë si Çamëria, Dibra etj. Dhe sapo ai nis të kuptojë potpurinë laramane që banon këto provinca – grekë, sllavë, shqiptarë, bullgarë ose vllahë, përsëri pëson një trullosje nga një listë tjetër nënndarjesh, lebër, mirditorë, himarjotë dhe toskë. Raca, fe dhe emërtime kombëtare duken të përcaktuara kaq keq ose kaq të korkolepsura, sa në fund turisti do të dorëzohej i dëshpëruar nga ky studim shashtisës, nëse nuk do i vinin në ndihmë shumë libra të shkëlqyer që janë botuar lidhur me këtë temë.

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

Udhëtimi nëpër Çamëri vazhdon….!

Zbritja e një qafe mali në Sul, mendimet e mia pushtoheshin nga peizazhi mahnitës, këto mendime lidhnin luftërat e njerëzve të cilët në mënyrë heroike luftuan për pavarsinë e tyre.

Grykat e frikëshme të Sulit nuk mund të përshkruhen më mirë se në fjalët e Kolonel Martin Leake: “Një përroskë e thellë, formuar nga bashkimi i dy maleve të mëdha të Sulit dhe Zikuratit, një nga grykat më të errta e më të thella në mbarë rajonin,dy anët e maleve të mbuluara me lisa e me pisha, rruga mund të kalohej vetëm në këmbë…!

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

Mbaja veten me shpresë, derisa unë ia dola dhe shpëtova nga lugina e lumit Akeron, normal që do ja dal të paktën ti kaloje edhe keto shpate të thepisura Suliote. Këtu afër, në një majë, Ali Pasha ndërtoi një kështjellë,shpresoj që të kalojë natën aty brenda mureve të saj. Pak kështjella mund të konkurojnë në kujtesën time,për nga egërsia e kësaj kështjelle të Suli-Kastros,vetëm shkretëtirat e Sinait, mund të krahasohen me këtë pamje piktoreske e të çuditshme. Do më pëlqente të qëndroja më gjatë e ti studioja më nga afër këto shtëpi hijerënda të Çamërisë (Tzamouria).

Më pas shoqëruesi im mori drejt Pargës, ku gjetëm një shtëpi shumë të mirë,e mund të rehatoheshim disi nga vapa përvëluese e mesit të zhegut. Pasdite,afër mbrëmjes kam bërë vizatime të shumta nga të dyja anët e kepit të Pargës, edhe pse çdo pikë këndvështrimi ishte e bukur. Binte në sy një peizazh shqiptarë,kishte më shumë një karakter kalabrez të bregdetit. Por, në dritën e mbrëmjes ku dukeshin lezetshëm ndërtesat e vjetra,ku nën këmbët e shkëmbinjve valët murmurisnin,dukej sikur degët e ullinjve pëshpërisnin mbi kokën time. Në dritën e gjithë kësaj, unë ndjeva në ankth, si do mund të largohem nga Parga. Pamja qe më shfaqej para syve, me turbullonte,në isha duke parë ëndër, apo në realitet, dhe unë uroja me gjithë zemër,për të pasur një shans të dytë për ta parë sërisht Pargën e bukur. Kështjella e Pargës ka pasur një rëndësi tepër të rëndësishme për Korfuzin,dhe krahasohej nga venecianet si “Syte dhe veshet e Korfuzit”

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

Paramythia, së shpejti filluam të zbresim në fushat e gjelbërta e të gjera të këtij qyteti të lashtë, vihej re në veri të qytetit kështjella e gurte e mbështetur pas maleve dhe shpateve me forma të magjishme,poshtë kësaj kështjelle janë të shpërndara vendbanimet e grupuara piktoreske të përzier a me selvi dhe të gjitha llojet e pemëve, viheshin re ndërtimet e kishave dhe xhamive me gurë të punuar bukur. Para se të largohej nga qyteti, Edward Lear pikturoi një vajzë shqiptare nga Paramithia të cilën e portretizoi bukur me penelin e tij, po ashtu në kujtimet e tij ai nuk harroi të përshkruante bukurinë dhe hijeshinë e vajzës nga Çamëria….!

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

EPITAFI I VARRIT TË EDWARD LEAR DHE TOMORRI

Gati 170 vjet më parë, piktori i madh anglez, Edward Lear, duke vështruar malin e Tomorrit nga Qafa e Kërrabës, pasi ul paletën me anë të së cilës kish hedhur në telajo impresionin e çastit të pamjes që i dilte përpara, shkruan në ditarin e tij:

“Ishte e vështirë t’i ktheje shpinën kësaj pamje malore të mrekullueshme, këtyre skutave e qosheve të kësaj bote të bukur, këtyre pamjeve prej të cilave asnjë shpirt piktori nuk lodhet kurrë”.

Dhe vërtet piktura në vaj që realizoi Edward Lear për Tomorrin nga ai impresion nga Kërraba, është një nga kryeveprat e tij. Poeti i shquar anglez, Alfred Tenison, mik i ngushtë i piktorit, i befasuar dhe i frymëzuar nga kjo pikturë, krijoi një poezi monumentale, katër vargjet e së cilës u vendosën në fund të tablosë, dhe më vonë si epitaf mbi varrin e Edward Learit: Tomorr e Athos, fron magjie,/ Vjen hije largët gjer te ne,/Një laps e një penel i bie,/ E ndiej si të isha vetë atje…

Edward L​ear, britaniku qe skicoi mrekullite e natyres dhe jetes shqiptare te shekulllit XIX

Tomorri vërtet është një nga malet më të bukur të Shqipërisë, që i rri fushës së Myzeqesë dhe gjithë natyrës përreth si një monark i vërtet, sundimtar i fushës dhe i luginave të lumenjve të Osumit, Shkumbinit, Devollit e deri në Vjosë. Një detaj i tillë artistik nuk i ka shpëtuar vëzhguesit të kujdesshëm, poetit të mirënjohur Xhevahir Spahiu, kur shkruan: “Mjegulla u var, /mali s’duket më,/ fusha ka mbetur/ pa zot e pa zë…

Foto: wikipedia.org