Analiza – Page 281 – Dielli

Mjaft me Robertin, faktoni ndryshimin!

March 27, 2021 by dgreca

Nga Ilir Levonja/

Robert Ndrenika është ikonë e teatrit dhe e kinematografisë shqiptare. Kthejeni nga të doni, si të doni, qysh ta doni. Eshtë një nga korifejtë e fjalës apo batutës, të karakterit etj., mbi të gjitha tipik shqiptar. Ndaj nuk keni asnjë të drejtë ta mbani në gojë. Ka zgjedhur Edi Ramën, punë e tij. Shqipërisë dhe shqiptarëve nuk i prish punë, zgjedhja e Robertit. Por të tjera indicje. Përshembull një makineri e tërë nanalistësh qeveritarë që megjithëse Sali Berisha nuk u duk fare në çeljen e fushatës së PD më 25 mars, ata vërshuan, Berisha në krye. Kjo është opereta më vrastare e progresit të Shqipërisë dhe shqiptarëve. Kujtohuni se Enver Hoxha mbajti pushtetin 45 vjet vetëm me propagandën e luftës së klasave, kulakun, armikun e popullit. Arrestoi e vrau sa deshi në emër të popullit. Sot fajin e ka Saliu është kthyer në një operetë gangrenë koralesh, blu e thellë. Berisha nuk ishte fare në çeljen e fushatës, por në shtëpi, kurse këta vërshojnë në kor, Berisha në krye. Ti i thua ekonomia, ata Berisha. Berisha është, nuk është Basha. Berisha nga pas Bashës etj. Shqipërisë dhe shqiptarëve nuk i prish punë fare monologu i Bertit, që megjithëse nuk e ka shkëlqimin e mëparshëm, prapë është Robert Ndrenika. Jemi me fat që e kemi. Por janë të tjera indicje, propaganda mbi kiminë e opozitës me popullin. Lulin që shkon me vonesë në miting etj. Po e përdorë Edi Rama aktorin ikonë të shqiptarëve, Robert Ndrenika…, është punë e, së pari e Bert Ndrenikës pastaj e Edi Ramës, ama jo e shqiptarëve. Shqiptarët duhet të kuptojnë një gjë se pëshpërimat me, ishe me mua, nuk je me mua, i duhen vetëm një personi, ky është Edi Rama. Nuk i duhen as Shqipërisë dhe as shqiptarëve. Dhe nëse vazhdoni e merreni me Robertin bënin punën e Edi Ramës, jo punën e Shqipërisë dhe shqiptarëve. Të gjithë duhet të kuptojnë një gjë, që Shqipëria ka nevojë për ndryshim. Vini re Kosovën, nuk fitoi programi politik i Albin Kurtit, por ndryshimi. Nuk ishte Albini që u dha njerëzve kimi, këtë përcaktor kaq qejfdashës të kanalistëve të qeverisë. Ishte shoqëria, populli. Nanalistët e qeverisë thonë, janë nervozë opozitarët. Nuk janë opozitarët nervozë. Nuk kanë përse të jenë. Nuk merret qeveria me opozitën e shqiptarëve, por me popullin. Tregojuni dhe faktojani si firot dhe arritjet, aty i keni, janë të shkruara e zeza mbi të bardhë. Një fakt të thjeshtë përshembull, sa e gjetët borxhin publik kur erdhët në pushtet më 2013-ën, sa është aktualisht. Ose një fakt tjetër, me indeksin 10% të të ardhurave në ekonominë shqiptare, motorin e emigracionit. Ngritët një dikaster me emrin e Diasporës. Sot emigrantët nuk votojnë akoma. Kreu i KQZ-ës, tha dje mbrëma se, kujtoja se sa do të ishin, por nuk gjeta më tepër se 300 vetë, 300 aplikime. Pse aq janë emigrantët shqiptarë nëpër botë? Jo asesi! Ky ishte dështimi i radhës që nën emrin e emigrantit, të paguhej një qokë ministrore me emrin Majko. Sot qeveria ia hedh fajin KQZ-ës, sikur ky institucion të jetë i alienëve, jo i shqiptarëve. KQZ-ja e Prishtinës, telefonoi e verefikoi për plot 1 muaj gjithë emigrantët kudo ku ishin dhe ata votuan. Kurse ne të dheut amë, faqa e zezë e Shqipërisë. Gjithsesi, opozitarizmi është post komod, nuk ka se si të të bëj nervoz, nervozë është Edi Rama që merret me vonesën e Bashës, me komisionerët e Europës etj. Jo vetëm Bert Ndrenikën por gjithë lukuninë e tallavasë të merrni nuk ka mandat të tretë, ka ndryshim. Doni apo nuk doni ju me kiminë e munguar të Lulzim Bashës etj., do, ndryshimi. Oksigjeni i domosdoshëm për një popull. Këtë bëri edhe Kosova, këtë do bëjnë të gjithë shqiptarët.

Qeveria i dhuron koncesionarit veç Portit të Vlorës edhe 3,7 miliard lekë

March 25, 2021 by dgreca

NGA GEZIM ZILJA/

Në pranverën e vitit 2014 kryeministri shqiptar pasi zbuloi Portin e Vlorës, ( një sipërfaqe 10.5ha, me akuarium 5 ha) trumbetoi me të madhe rehabilitimin e tij si pasuri kombëtare. Në një intervistë të gjatë të firmës italiane dhe drejtorit shqiptar të portit asokohe, u deklarua se punimet e filluara do të mbaronin më shtator të vitit 2016. Parashikoheshin punime për terminalin e ri, thellimin e akuariumit dhe shtimi i dy kalatave të reja midis dy moleve, që do të bënin të mundur ankorimin e jahteve, anijeve dhe kroçerave të tonazheve të mëdha. Gjithë investimi sipas përfaqësuesit të Autoritetit Portual të Vlorës do të kapte shumën 15 milion Euro. Në muajin nëntor të vitit 2018 në një nga vizitat e shumta të tij në Vlorë, Rama deklaroi, që punimet për zgjerimin e kalatave janë kryer në masën 80%, megjithëse edhe sot atje janë vetëm dy kalata të kohës së Italisë të zgjeruara kohë pas kohe gjatë 80 viteve. Pasi bëri dhe ca llogje me përfaqësuesit e pushtetit lokal që zakonisht buzëqeshin e miratojnë, shtoi që punimet po kryhen në kuadër të investimit dhe kapin vlerën 15 mln euro. Drejtori i portit A. Malaj shtoi se: “Besoj vitin tjetër, ( 2019) për sezonin e ardhshëm, bashkë me projektin e ri për zgjerimin e kalateve do të bëjmë të mundur aksesimin e sa më shumë qytetarëve.” Për të mos mbetur pas ministri i Infrastrukturës Damian Gjiknuri, nënvizoi se po bëhen përpjekje për të futur një linjë të re tragetesh me Italinë. Gënjeu dhe ky pa ia kërkuar njeri. Askush nuk kërkoi llogari pse projekti nuk ishte mbaruar në shtator të vitit 2016 sipas kontratës, sa milionë euro i ishin paguar firmës, që zhvillonte punimet dhe sa miliona të tjera ishin shtuar e do të do të shtoheshin mbi projektin!? Po japim më poshtë listën e parave ( të dhëna zyrtare) që janë shpenzuar për rehabilitimin e Portit të Vlorës. Zgjerimi i Terminalit të Pasagjerëve, përfunduar në vitin 2018 me vlerë kontrate 2.6 miliard lekë; Rikonstruksioni i Kalatës Lindore në Portin Detar Vlorë, realizuar në vitin 2019, me vlerë kontrate 115 milion lekë; Rikonstruksion i Portës Hyrëse Perëndimore të Portit realizuar në vitin 2016 me vlerë kontrate 103 milion lekë; Linja e furnizimit me ujë të portit realizuar në vitin 2015 me vlerë kontrate 59 milion lekë; Krijimi i rrjetit të transmetimit të të dhënave të sigurisë realizuar në vitin 2017 me vlerë 652 milion lekë; Rikonstruksioni i Degës së Doganës Vlorë me vlerë kontrate 300 milion lekë. Këto janë vetëm disa prej investimeve të rëndësishme me një vlerë totale mbi 3.7 miliard lekë që janë shpenzuar për pesë vjet në Portin e Vlorës, më qëllim që ai të shndërrohej në port modern turistik dhe ankorimin e anije të tonazhit të lartë.

Supozojmë se këto investime janë bërë me cilësi, pa mangësi në dokumentacion, janë zbatuar rregullat e ligjet e shtetit dhe nuk është zbatuar thënia e famshme e deputetit Shalsi: “ Do të vjedhim dhe ne por më pak se të parët.” E zemë se në Port janë ndërtuar edhe dy kalatat ( 15 milionë euro) që mungojnë, madje edhe porti i jahteve, i hidroplanëve dhe acquaparku sipas premtimeve e kontratave. Pasi u harxhuan plot 3.7 miliard lekë të dokumentuara, del Vendimi nr.1 i Këshillit Kombëtar të Territorit datë 14. 10. 2020: “Për miratimin e Planit Kombëtar Sektorial të Transportit Detar dhe Infrastrukturës Portuale”, i cili parashikon zhvendosjen brenda një afati 3-vjeçar të Portit Detar të Vlorës në Triport, ose në Portin e Peshkimit”. Dy muaj më vonë në06.01.2021 Autoriteti Portual Vlorë lëshon njoftimin bombë: “Qeveria do të japë me koncesion për 35 vite portin turistik të Vlorës. Sipas tenderit të hapur nga Ministria e Infrastrukturës porti i ri “Marina Vlorë” do të akomodojë (Vlora e ka një port jahtesh në Orikum) deri në 400 anije turistike. Ky koncesion është propozim i pakërkuar i miratuar tashmë nga Autoriteti Kontraktues.” Janë po ata oligarkë, miq të kryeministrit, që pasi përlanë Rrugët e Bardha në Palasë, ca copa të majme në Dhërmi, Himarë e gjetkë, me stomakun e tyre gjigand po gëlltitin Karaburunin e tashmë Portin e Vlorës. Edhe tuneli i Llogorasë, edhe rruga Orikum-Dukat janë planet e kryeministrit për të lehtësuar bizneset e këtyre oligarkëve në bregdetin e Dhërmiut ku sigurisht Kryeministri do të ketë favoret e veta. Në një njoftim tjetër po aty thuhet: “… Porti turistik i Vlorës do jepet me koncesion për 35 vite, do kushtojë 22.7 mln €! Data e hapjes së ofertave do të jetë 26.02.2021….” Mund të duket e pabesueshme po kjo është një nga shëmbujt më të shëmtuar sesi qeveria Rama pasi harxhon shuma maramendëse, ia bën objektin dhuratë koncesionarit me kërkesën e këtij të fundit. Gjithçka është bërë e bëhet në bregdetin e Vlorës, komuniteti nuk është është pyetur asnjëherë dhe tenderat e firmat ndërtuese gatiten e caktohen nga qeveria e Tiranës.

Përfaqësues të Partisë Demokratike denoncuan këtë aferë me shifra dhe fakte, “si rasti më flagrant i injorimit të interesit publik, lokal e kombëtar,” që duhej të përfundonte në prokurori. Pas këtij denoncimi, vjen përgjigja nëpërmjet shkrimit të një deputeteje vlonjate. Pasi mburr me të madhe gjenialitetin e kryeministrit dhe punët e shumta që ai ka kryer në Vlorë ajo shprehet se:”… Vlora ka pësuar një dinamikë të qartë urbane gjatë këtyre viteve. Ky cikël ka prekur edhe portin … Ndërsa ka ndodhur ky proces porti nuk mund të ngelej një karikatinë jo funksionale…” Ky pohim është mjaft i vërtetë, por pasi u hodhën 3.7 miliardë lekë dhe Rilindja e bëri portin “Lule të Vilajetit” përse i dhurohet me gjithçka (këtë sqarim duan vlonjatët) kjo pasuri kombëtare një privati, duke degdisur Portin e Vlorës në Triport, pranë portit të peshkimit pa kurrfarë studimi, me një infrastrukturë mizerabël!? Deputetët e PS-së duhet të dëgjojnë me vëmendje dhe t’i përgjigjet seriozisht ankesave e vrejtjeve të opozitës me gjuhën e njeriut që e do qytetin, madje të kërkonin një diskutim popullor lidhur me ankesat e opozitës dhe qytetarëve për këtë aset jetik të qytetit. Deputetja ia “përplas” në fytyrë opozitës, se Skënderbeu i Elisës, “s’do kallauz,” pra është i pagabueshëm. Më tej fyen e denigron opozitën më fjalitë e epitetet e mëposhtëme: ” Gjuha totalitare, gjuha e thyer a gjuha që thyen, për fat të keq, është kthyer sërish në jetën publike, cekët, shpërfillëse dhe e zymtë, si shenjë e të menduarit dhe e praktikës opozitare!?” “Opozitë e papërgjegjshme, imponuese kundër Edi Ramës,” “Opozitarë të mërzitshëm, të pabesueshëm, me zell përrallor,” “Mëshirim i ankthit të padurueshëm, dëshmi e një mendimi të ngrirë, të pastrukturuar, pa histori” , “Opozitarët kanë shkarje logjike e duhet të bëjnë terapi” etj, etj. Një gjuhë të tillë fyese dhe plot urrejtje do ta kishte zili edhe Nevzat Haznedari me Aranit Çelën në kohën e tyre. Pyetja e përfaqësuesve të PD-së së Vlorës ishte konkrete dhe logjikshme: Pse u hodh një mal me para kur dihej që disa muaj më vonë porti do t’i jepej dhuratë privatit? Nuk mendoj se deputetja ka gisht në aferat e kryeministrit dhe grabitjet e shkatërrimet, që po i bëhen Vlorës. Po s’ka pse bën ushtarin e Rilindjes, duke shpallur të çmendur bashkëqytetarët e vet, me të cilët duhet të ndajë hallet dhe problemet. Vlora vlen shumë më tepër se një karrige deputeti sepse si thotë populli: prapanica qëndron, karrigia fluturon. Sa për Kryeministrin atë nuk e lidh asgjë me Vlorën. Ai thjesht betonizon, prish, ndreq, rrëmben për të pasuruar veten dhe grupin e madh të hajdutëve antishqiptarë. Përfundimisht taksapaguesit shqiptarë kanë paguar 3,7 miliard lekë në Portin e Vlorës, i cilësuar Aset Kombëtar nga vetë Kryeministri, për t’ia bërë dhuratë privatit ditën për diell. Këtë veprim e ka bërë Rilindja pa pyetur e pa i dhënë llogari kurrkujt të dashur qytetarë vlonjatë: të bardhë, të kuq, blu, mavi, larashë, të varur e të pavarur.

Dr. Jakov Milaj personalitet i shquar në studimet historike,etnografike dhe antropologjike

March 25, 2021 by dgreca

Nga Pertefe LEKA/ Dr. Jakov Milaj një figurë shumë dimensionale, erudit I njohur në botën intelektuale shqiptare me studimin e tij “Raca Shqiptare”. E kam njohur në vitin 1993, kur erdhi në Tiranë I ftuar nga Znj. Drita Ivanaj në Konferencën Përkujtimore, kushtuar Prof.Dr. Mirash Ivanajt, figurë madhore e Arsimit Kombëtar, dhe ” Martir i Demokracisë”. Dr. Milaj mbajti një fjalim të gjatë nga kujtimet e tij për mësuesin e tij të nderuar dhe Drejtorin e Gjimnazit të Shtetit në Shkodër, Prof.Dr. Mirash Ivanaj. Fjalimi publikohet për herë të parë, marrë nga dorëshkrimi i imet, por shumë i bukur e me estetikë, në 10 fletë të bardha ,pa vija, shkruar nga një 83 vjeçar. Përveç këtij dorëshkrimi, me shumë vlerë për arsimin , Zoti Milaj dërgoi me fax edhe një biografi të shkurtër për B.Merxhanin, si bashkudhëtar në mergim me M. Ivanajn ,ku sqaroi shumë enigma rreth jetës së Merxhanit në Shqipëri. Dr. Milaj në atë mbledhje u nderua në podium përkrah bashkëvuajtsve ,Pjetër Arbërorit,Osman Kazazit …dhe Ministrit të Arsimit Z. Xh, Teliti, Z. V. Minarolli …Gezimin më të madh e mori nga shokët e tij, bashkënxënës të Gjimnazit ,edhe ata të moshuar , që i erdhen nga Shkodra të organizuar nga Prof. Dr. Mentor Quku.Me rastin e 110 vjetorit të lindjes një biografi e shkurtër :
Dr. Jakov Milaj ishte Lindur me 25 Mars të vitit 1911 në Fier. U shkollue në Gjimnazin e Shkodrës. deri më 1931.Ka drejtuar shoqatën kulturore “Besa Shqiptare” kur ishte student në këte Gjimnaz.Punoi si mësues në qytetin e lindjes, sekretar komune në nën/prefekturën e Kolonjës; redaktor në organe të ndryshme të shtypit ; si të Vatra e Timo Dilos dhe në “Përpjekja Shqiptare “ e Branko Merxhanit “. Dr. Milaj shkruante artikuj në fushën historike,etnografike,antropologjike,….Në vitin 1934 i është dhënë e drejta e studimit në Universitetin e Torinos për Veterinari. Atje i forcoi edhe me shumë lidhjet me Migjenin ,të cilit i qëndroi pranë deri në momentet e fundit të jetës.I ndërpreu përkohësisht studimet Universitare në vitin 1935, sepse mori pjesë në Kryengritjen e Fierit, ku denohet me burgim të përjetshëm.Pas ndërhyrjes të organizmave ndërkombëtare, do të falej dhe shkoi në Itali për të vazhduar studimet e lëna përgjysmë.Në ditët më kritike të Migjenit ishte pranë tij dhe motrës në Sanatoriumin e Tore Feliçes prej nga solli edhe fjalët e fundit të mikut të zemrës dhe disa nga dorëshkrimet e fundit të Migjenit. U kthye në Shqipëri më 1939 pas diplomimit me resultate të larta.Punoi në institucione zyrtare dhe në qeverinë e Maliq Bushatit për pak kohë si Ministër i Bujqësisë .U largua shpejt nga kjo detyrë duke dhënë dorëheqjen , sepse kërkoi që pyjet tona të ishin nën kontrollin Shqiptar dhe jo të milicisë Italiane. Pas çlirimit vazhdoi kalvarin e vuajtjeve .Në vitin 1945 arrestohet ,pas burgimit internohet së bashku me familjen në Shtyllas të Fierit dhe më vonë punoi për të mbijetuar dhe jo atje ku i takonte për progresin shqiptar. Vlen për t’u përmendur kryevepra e tij ,” Raca Shqiptare” botuar në vitin 1944. Kjo vepër është e para monografi e shkruar nga një autor Shqiptar, për të cilën Dr. J. Milaj shkruan të parathënia: “Të përgatitësh një studim anthropologjik e historik pa qenë as anthoprolog as historian duhet të keshë shumë guxim. E këte guxim e mora pse desha të plotësoj me sa që e mundur një nevojë të madhe shpirtërore, një mungesë që duhet ta ketë ndjerë shqiptari : Njohjen e vetvetës……Thesari më i çmuar i një shteti nuk përbëhet prej pasurisë së tokës e të nentokës së tij dhe prej mundësive të zhvillimit ekonomik, por prej njerëzve që Ai shtet mban në gji, prej shpirtit që i jep gjallëri këtyre njerëzve, prej gjakut që qarkullon nepër venat e tyre………Ky studim Nuk është bërë për t’u marrë me racizëm në kuptimin politik-filozofik …..Qellimi i hartimit të kësaj vepre ka qenë që të nxjerrë në shesh disa të vëteta , gjerë më sot të panjohura mbi racen tonë dhe t’u jap shkas atyre që e ndjejnë veten të Zotin për t’u marrë më tepër me biologji e antropologji …….Populli Arbëror ka një origjinë të vetme e të përbashkët, është autokton në të gjitha viset ku banon sot…….Njësia e racës duhet të ketë rendësi të madhe për kombin tonë , pse nga kjo rrjedh diçka e rëndësishme: divergjencat mendore e shpirtërore ndërmjet shqiptarëve duhet të jenë shumë të vogla, aspiratat kombëtare të përbashkëta…….Jemi të gjithë bij të një race të vetme, jemi vëllezër; shpejt do t’i njohim gabimet që kemi bërë e do t’i kërkojmë ndjesë shoqi shojt, Gjaku ujë s’bëhet……. Qellimi i kësaj vepre ka qenë, që lexonjësi i thjeshtë të nxjerrë disa të vërteta rreth racës së tij,të dijë së midis tij dhe atyre që flasin një gjuhë me te nuk ka asnjë ndryshim gjaku e pra ta njohë Shqiptarin që prej Mitrovice e gjerë në skajin më jugor të Çamërisë si vëllanë e vet” .Janar 1944, J.Milaj. Shembulli më i lartë që i përgjigjet këtij studimi ishte Nënë Tereza e cila edhe pse larguar prej vendit të origjinës , pohon me krenari :”Me gjak jam shqiptare,me nështetësi indiane,jam murgeshë katolike” .Është një mësim për të gjithë sot,kur bota shqiptare është më e vetëdijshme për autoktoninë dhe vetëdijën kombëtare , të shpresojmë që të realizohet sa më shpejt në Evropën e Bashkuar, siç e thotë Dr. Milaj “Populli Arbëror ,me një origjinë të vetme”.Fjala e mbajtur në Konferencën Përkujtimore kushtuar Prof.Dr. M. Ivanajt.23 Shtator 1993 me rastin e 40 vjetorit të vdekjes.

***

Jakov Milaj për M.Ivanajn

Nga fjala e mbajtur me rastin e 40-vjetorit te vdekjes se Prof.Dr.Mirash Ivanaj.

Shtator 1993, ne pallatin e Kongreseve Tiranë

E nderuar Zojushë, të nderuar Zonja e Zotërinj

Eshte e rregullt qe ndokuj qe vjen nga larg,t’I urohet mireseerdhe! Dhe ne sot kështu duhej të vepronim ,dhe bashkë me urimin t’I kujtonim patriotës tonë të nderuar, Zojushës Ivanaj,dy vargje të poetit tonë Çajupi:

Ku më duket balta më e ëmbël se mjalta!

Në Shqipëri!

Por sot rasti është i veçantë.Bashkë me urimet e përzemërta duhet të kujtojmë edhe diçka të hidhur : jemi mbledhur që të nderojmë edhe 40-vjetorin e vdekjes të mësuesit tonë të shkëlqyer Dr.Mirash Ivanajt,njërit nga pedagogët më të mirë e një nga patriotët më të mëdhenj që ka nxjerrë Arbëria jonë.Ky është ungji i zojushës Drita që na ka nderuar.Unë kam patur fatin të kem qenë për 5 vjet nxënës I tij.Jam edhe një nga nxënësit më të vjetër që Ai ka nxjerrë (po mbush afër 83 vjeç).Dhe prandaj ju lutem të mos mërziteni nga ky fjalim,ndofta pak i gjatë,që ka të bëjë me kujtimet që unë kam për të përmendur.

Kanë kaluar plot 62 vjet nga koha kur kam marrë maturën e Gjimnazit të Shtetit në Shkodër.

Përshtypja e parë që të lë një njeri kur e sheh në fillim është paraqitja e jashtme.Drejtorit të cilit iu paraqita në shtator të vitit 1926 ishte madhështor.Të linte përshtypjen e malësorit nga e kishte origjinën.Megjithëse i ri, dukej pak i kërrusur,ndofta pse të shumtën e kohës e kalonte mbi libra,duke studiuar.

Ishte tepër i thjeshtë në sjellje e në veshje. Dukej sikur ishte I ashpër me nxënësit,kurrë,përkundrazi ishte shumë I dashur.Ndiqte me interes përparimin e tyre.i qortonte ndonjë herë të dobëtit por nuk përtonte të afronte e të këshillonte edhe të aftit dhe t’I nxiste këta që të ndihmonin,por siç e thonë tashi,t’I mirrnin në patronazh,ata që ishin më prapa.

Në vitet e para të krijimit të Gjimnazit Shtetëror të Shkodrës,shumica e pedagogëve nuk ishin aq të aftë,pse disa vetëm shkolla të mesme në gjuhë të huaja kishin mbaruar.Ndonjëherë mungonin edhe mësuesit e përgatitur qoftë edhe gjysmakërisht për ndonjë lëndë.Atëhere mësimin e tyre e merrte përsipër, vetë Drejtori.Sado që në fakultet kishte studiuar filologji e jurisprudence,në klasa të ndryshme

Ai jepte,ku filozofi,ku histori,ku latinisht ose greqishte të vjetë,ku fizikë edhe matematikë.

Një profesor matematike Anton Deda,thoshte se Drejtori është më I aftë se unë,për të dhënë edhe lëndët e ndryshme e të matematikave në të cilat unë kosiderohesha kompetent.

Kishte pak miq në Shkodër dhe rrallë e shikoje nëpër kafe,vetëm kur i vinte nga Tirana i vëllai,juristi Dr.Martin Ivanaj ose zbriste nga mali e motra,një grua trupmadhe si vëllezërit,e veshur me kostum karakteristik të mbi Shkodrës,Ai me këta shetiste në rrugë të madhe dhe pinte birre ose ndonjë pije tjetër në Kafen Adriatik,(Kafja Madhe )

Që ishte në atë kohë kafja më e mirë e qytetit .

Përjashtim bënin ditët e garave sportive, në të cilat Gjimnazi I Shtetit rregullisht fitonte ndaj shkollave të tjera.Këta gara I kushtonin shumë drejtorit tonë,pse ky do të shpenzonte nga xhepi I tij për të blerë disa nga veglat sportive më të nevojshme,si litarë,topa etj.për të cilat deri në mbarim të vitit shkollorë 1927-1928 nuk sigurohej asnjë fond nga shteti;pse pastaj në mbarim të garave,nga gëzimi ai do të shtronte një darkë për të gjithë profesorët dhe do të paguante vetë për të

Gjithë.

Pengesë e madhe për zgjërimin e shpejtë të shkollës tonë ishte fanatizmi fetar që ndrydhte shpirtërat e myslimanëve dhe të katolikëve.Ndërsa për katolikët u desh kohë që të afrohen me shkollën laike,për muhamedanët puna qe më e lehtë.Këte e ndihmoi një koinçidenë që unë e pata dëgjuar

Edhe kur isha nxënës në Shkodër,edhe nga goja e një miku

Serioz të Drejtorit nga goja e Demir Vilës me të cilin kishim qenë bashkënxënës në Romë.

Kur në qershor të vitit 1924,kryengritësit u futën në Shkodër,Ivanaj si kundërshtar I tyre,la shtëpi e katandi dhe iku rrëmbimthi vetëm me rrobat e trupit,në Mal të Zi,u vendos në Podgoricë.Pas disa ditësh, një komision i ngarkuar nga prefektura erdhën për të sekuestruar mallin e të arratisurve politikë, hynë në dhomën e tij dhe, për çudi gjetën te krevati,Kuranin.

Anëtarët myslimanë të komisionit mbetën të shtangur nga kjo e papritur dhe ngulën këmbë që teshat e tij të mos preken.Nga kjo u detyruan të tërhiqen edhe anëtarët e tjerë.Dolën nga dhoma,e vulosën derën me dyll,kur u kthye Mirashi pas gjashtë muajsh,I gjeti të paprekura teshat e pakta,librat si dhe Kuranin nën jastëk me një fletë që kishte përkthyer vetë kur u largua nga Shtëpia.

Shënimet që mbante nga leximi I kuranit ishin për të parë ndikesën që kishte patur e drejta romake në sheriatin.

Kjo ngjarje bëri bujë në gjithë Shkodrën dhe të gjithë myslimanët filluan ta adhurojnë.Kur Mirash Ivanaj mori drejtimin e Gjimnazit të shtetit,shumica e tyre i dërguan fëmijët me dëshirë të madhe për t’u edukuar nga ky dijetar që “kishte lexuar edhe Kuranin”…Dhe filluan të zbatojnë pa nguruar porositë e tij.

Kur unë shkova për herë të pare në Gjimnazin e Shkodrës (1926),nxënësit mbanin në kokë,edhe gjatë orës së mësimit fesa të zezë.

Në shtator të vitit 1927 ,Drejtoria para fillimit të regjistrimeve ngjiti në hyrje të shkollës një urdhër me këte përmbajtje:

“Të gjithë nxënësit që dëshirojnë të regjistrohen në Gjimnazin e Shtetit duhet të kenë parasysh se në klasë do të qëndrojnë pa kësulë në kokë”Asnjë nuk e kundërshtoi këtë kusht.

Pushimet javore ishin të gjata në shkollën tonë.

Veç së dielës,ditën e mërkurë dhe ditën e premte bëheshin vetëm nga tri orë mësim,për arsye të ditës së pazarit dhe të festës javore myslimane.Për të kufizuar pushimet,në fillim të vitit shkollor 28-29,varet një shpallje tjetër në derën e shkollës:”Nxënësit që dëshirojnë të ndjekin Gjimnazin e Shtetit duhet të kenë parasysh se të premten mësimet do të zgjasin gjithë ditën.Si për çudi asnjë nxënës nuk nguroi të regjistrohej.Natyrisht, evolucioni i mendjes ndaj kulturës bënte punën e vet,por besimi në ndershmërinë,seriozitetin

e patriotizmin e udheheqësit të këtij institucioni pat shumë rëndësi për të bindur popullaten se rruga që ndiqte ai ishte

e vetmja rrugë për përparimin e njerëzve.

E gjithë puna që ka kryer Mirash Ivanaj në shkollë ka qenë punë patriotike,për patriotizmin e tij flasin edhe këto dy fakte:

Me 28 Nëntor 1927 ,nga nxënësit e Gjimnazit tonë u bë demostrata kundër Bankës Kombëtare pse në ballkonin e saj Flamuri ynë ishte vendosur në krahun e majtë,kurse flamuri i huaj në të djathtë.Ky gjest përbuzës i të huajit ndaj nesh,ngriti peshë zemrat e gjithë të rinjve.Policia, sa pa studentët që filluan demostratën, njofton menjëherë drejtorin që të marri masa. Drejtori na thërret që të hyjmë në shkollë.Kur ne mbushëm korridorin e katit përdhes Ai hipën në këmbën e parë të shkallës dhe na flet me butësi.Tregon se autoritetet e kishin njoftuar se ne kishim filluar një demonstrate kundër bankës.Drejtori na thotë:

Se detyra e parë e nxënësve ishte që të shikojnë mësimet. Dhe përfundon me këto fjalë të buta “Ju tani jeni të rritur,e kuptoni vetë të mirën e të keqën e vetës e të Atdheut,ju këshilloj ,që të shihni mësimet.Ju e dini vetë si të veproni “

Këto këshilla na u dukën më shumë se aprovim,shtytje për veprimin tonë.Nga shkolla dolëm më të vendosur .Pas dreke

Demostrata vazhdoi më e ashpër si dhe në mbarim të saj,policia arrestoi nja 20 vetë nga shokët tanë më të rritur.Të nesërmen shumica u liruan dhe mbetën në burg

Vetëm 6 gjashtë vetë,të gjithë pa përkrahje.Për ushqimin dhe fjetjen e tyre Drejtori interesohesh shumë.Merrte ushqime dhe shtresa nga konvikti,megjithëse vetëm dy prej të arrestuarve ishin konviktorë,shkonte për natë në qeli ku ishin vendosur ata dhe i këshillonte të hanin mirë,të mos ftoheshin dhe të mbanin gjakftohtësi.

Një javë më vonë,në mbrëmje,kur kishim mbaruar mësimet e pasdrekës,drejtori i zymtë në fytyrë,na mbledh në korridorin e shkollës dhe na liron, pa bërë asnjë koment, për telegramin e ministrit të arsimit, me të cilin njoftohej se gjashtë nxënësit e arrestuar përjashtoheshin nga shkolla përgjithmonë.Të përjashtuarit i mblodhi në drejtori dhe u komunikoi urdhërin epror.Sipas fjalëve që na treguan gjashtë shokët midis të tjerash, Ai u tha :”Demostrata verteton se ju dhe shokët tuaj nuk jeni vetëm nxënës të mirë,por edhe patriotë të gatshëm për sakrifica”

Me këmbënguljen e Drejtorit, të dënuarit pas sa kohe u falen

dhe me përjashtim të njerit të tjerët rifilluan mësimet.

Një fakt tjetër ishte ky; Në pranveren e vitit 1929 ,me urdhër të drejtorit,Prof.Gabriel Meksi na mblodhi ne, 5-6 nxënës ortodoks të gjimnazit dhe na këshilloi që të përgatisim një kor të vogël për të psalur shqip të Premten e Madhe dhe ditën e Pashkës në kishën e qytetit e cila ishte slave.Ne nuk dinim, por dy shokë që i dinin mirë këto punë, na ndihmuan

të përgatiteshim dhe vajtimet e përmivarrëshme nuk shkuan keq.Por mesha e Pashkëve bëhej në mesnatën e të nesërmes.Për të dale natën nga konvikti duhej leja e drejtorit.Për fat të shtunave Ai vinte në internat dhe unë si më i madhi i kërkova autorizimin për të shkuar në kishë.E aprovoi me gjysmë zëri kërkesën time;por pak më vonë më nxori nga salla e studimit dhe vetëm për vetëm më tha me zë të ulët:”Po të flas ty se je më i madhi dhe mund të më kuptosh,ku do të arrijmë ne,në qoftë se ortodoksët,katolikët,myslimanët do të shkojnë secili më vete,në kishë e xhami për Pashkë e Bajram.A mund të ndërtohet Shqipëria kur edhe ju të rinjtë, që jeni shpresë e të ardhmes,mendoni dallimin fetar e jo bashkimin?!

Kur unë iu përgjegja se asnjëherë nuk i kishim kërkuar leje për të shkuar në kishë,por sonte e bënim këte pse ishte rasti I korit të vajit që do të thoshte ato pak lutje shqip gjatë meshës sllavishte,Atij i qeshën sytë dhe ma ktheu menjëherë: Ah,po,po ! Më kishte dalë fare mendsh kjo çështje.Të shkoni, të shkoni! Dhe në qoftë se keni nevojë, më thërrisni edhe mua, se jam gati t’ju ndihmoj….

Drejtori ka qenë vetë nismëtari për formimin e shoqërisë ‘Besa”.Ai e shihte se si ishin organizuar prej françekanësh e jezuitësh. E kuptonte se nxënësit e Gjimnazit të Shtetit përbërë prej feshë të ndryshme dhe krahinash të ndryshme,kishin nevojë për një organizatë të rinjsh ku të mirreshin me kulturën,me sportin, me problemet e kohës,mbi të gjitha të forconin bashkimin.Për t’ia arritur qellimit ftoi në drejtori disa nxënës të cilët hartuan statutin e shoqërisë dhe kësaj i vunë emrin “Besa Shqiptare.” Drejtori u kënaq shumë me këte emër dhe,midis tjerash na tha:Besa është karakteristikë vetëm për popullin tonë.Të huajt nuk gjejnë fjalë të sakta për të përkthyer këte nocion në gjuhën e tyre

Prandaj edhe ata janë të detyruar të shënojnë në vokabulin “Besa”në fjalorët e tyre.Ne e zgjodhëm Drejtorin Kryetar Nderi.

U largua nga Shkodra e shkoi në Tiranë për të jetuar me të vëllanë,Martinin,por gjurmët e Mirashit mbetën të pashlyeshme.Ai linte një shkollë shumë më të madhe nga ajo që e gjeti dhe me personel më të aftë .Brenda 6-7 vjetësh numri I nxënësve ishte katërfishuar dhe përbërja kishte ndryshuar si nata me ditën.Më pare thuajse të gjithë nxënësit ishin myslimanë;tashi ishin shtuar dhe vazhdonin të shtoheshin edhe katolikët të cilët vazhdonin të braktisnin shkollat e vjetra. Gjatë kohës që punonte Ai në Shkodër,dolën nga shkolla tri matura të degës pedagogjike dhe dy matura të gjimnazit.Kjo ishte kënaqësi e madhe për te.

Unë pata fatin ta shoh drejtorin disa herë edhe në Kryeqytet vetëm ose me bashkënxënës të tjerë.E therrisnim Zoti Drejtor, megjithëse kur u largua nga Shkodra,Ai pati poste më të rëndësishme: më pas profesor,ministër arsimi,deputet dhe Kryetar i Këshillit të Shtetit.

Na priste me shumë përzemërsi në një dhomë të madhe, mbushur me libra të sistemuara mirë.Na pat bërë përshtypje biseda e tij.Ne kujtonim se Ai nuk dinte të qeshte kurrë,kurse Ai përkundrazi,ishte gjithnjë buzagas sidomos kur fliste për ndonjë ngjarje të kaluar ose na kallxonte ndonjë anekdotë.

Me 1936 pat rënë disa herë fjala me te për kryengritjen e Fierit. Ai pyeste për hollësira rreth saj,dhe i vinte mirë që pati mjaft arsimtarë pjesëmarrës,pse sipas mendimit të tij, edukimi i brezit të ri kishte rënë në duar patriotësh.Veç më shumë se një herë pat shtuar :”Po ku u gjetën ata pleq për të drejtuar një kryengritje që kërkonte udhëheqës të rinj e të vendosur?”

Kur bisedoja me këte njeri,unë pyesja veten: si është e mundur që një personalitet i regjimit të Zogut,pak muaj më parë ministër arsimi,e tani Kryetar i Këshillit të shtetit,të shfaqi mendime të këtilla? Dhe përgjigjja më dukej e qartë. Mirash Ivanaj nuk ka qenë asnjëherë njeriu i Zogut.Ai i njihte mirë të metat e këtij,por bashkëpunoi me te për të realizuar ëndrrën e tij të vjetër, laicizmin e arsimit.

Shokët që e patën parë me sytë e tyre më patën thënë:”Para

7 Prill 1939 Mirashi pat braktisur zyrë e bibliotekë dhe qe bashkuar me turmat e popullit që demonstronin kundër fashistëve dhe bashkë me ta patën thirrur “Duam pushkë,duam pushkë!”

Këtu del sheshit patriotizmi i drejtorit tonë.

E megjithë këto ndjenja e dëshira,ai qe I detyruar të ndiqte

Karvanin mbretëror dhe të arratiset në Turqi sepse e njohu më mirë si bashkëpunonjës që kishte drejtuar regjimin e Zogut.Ndërsa Mbreti vetë u largua nga Stambolli dhe shkoi nepër Evropë, ata që mbeten morën arin nga valixhet për të blerë çifligje nepër Anadoll dhe për të bërë tregti.Mirashi mbeti pa dhet are në xhep.Kur iu sëmur i vëllai, qe i detyruar të shesë një dhëmballë ari për t’I blerë ilaçet.

Për funeralin e të vëllait,meqenëse asnjë nga bashkëpunëtorët nuk e ndihmoi. Ai qe I detyruar t’I drejtohet

Bashkisë së Stambollit dhe kjo e çoi në varr Martinin si të gjithë varfanjakët.

Kthimi i Mirash Ivanajt në Shqipëri ishte një tjetër akt I tij patriotik Ai dëshironte t’I shërbente prap Atdheut.

Por Atdheu i tij i udhëhequr tashi nga komunistët nuk e ndjente nevojën e tij.Prandaj e burgosën, e torturuan sipas zakonit,dhe Ai mbaroi në dorë të operativit, gjithmonë i burgosur.

I përjetshëm qoftë kujtimi I tij .

Jakov Milaj

Një qeveri shëmb nga që nuk është qeveri e juaja

March 23, 2021 by dgreca

Nga Ilir Levonja/

Shumë nga shqiptarët habiten se si është e mundur që një qeveri si kjo Edi Ramës ngrihet e shëmb menatë objekte të një rëndësie kulturore etj. Edhe pse zgjedhjet janë tek dera, ai prapë shëmb, me një llogjikë sikur të mos ekzistojnë zgjedhjet fare. Ashtu sikur ka shumë të tjerë që ngrihen me gojën plot shtrëngim, e të thonë, mirë ja bën, është burrë ky. Mirë ja bën qënit Berisha dhe këlyshëve të tij. Njësoj ansambli grusht bashkuar rreth gjoja partisë pavarsisht se akoma veshin kostumet e gabit, presin me sytë nga kalamajtë etj. Kanë një solidaritet të çuditshëm karshi logjikës se ka mbaruar si objekt, duhet prishur. Ndërsa nga ana tjetër po me këtë logjikë të kollajshme postojnë foto restaurimesh qëndrash, siç është edhe rasti i lagjes Muradie në Vlorë, apo rruga e çifutëve. Ore zotërinj, kuptoni një gjë që Shqipëria nuk është as Edi Ramës as e Sali Berishës. Eshtë e juaja. Një qeveri që prish e ndërton pa miratimin e komunitetit, nuk ka se si të jetë e juaja. Dhe kur nuk është e juaja nuk është as për Shqipërinë. Kur bëhej lufta e nervave, deklaratave e protestave për mos shëmbjen e Teatrit Kombëtar, ku sigurisht unë isha kundër, shumë njerëz më shkruanin dhe më pyesnin pse je kundër një teatri të ri. Asesi nuk jam kundër së re-së, a keni mundësi e financa të ndërtoni. I heq kapel kujdo qeverie. Ka boll tokë plotë. I vini në punë arkitektët tuaj, inxhinjerët, projektuesit. Se kështu nderoni universitetet tuaja. Hapni qëndra të reja, Roma nuk është vetëm piazza Venecia. Por e vjetra duhet ruajtur për rëndësinë kulturore, historike. Eshtë puna e gjyshërve, e baballarëve tanë. Mos u mburrni me dekoratat në valixhe, por edhe me atë që ata e ndërtuan. Sa herë kaloja në Llogara, shikoja detin, mbaja frymën dhe kujtoja tim gjysh. E hapi atë rrugë kur na kishte pushtuar Italia (1920). E kemi edhe sot. Nuk ka rëndësi se u ndërtua nga italianët, fashistët. Nuk ka rëndësi se u ndërtua nga Enveri. Ku duhet theksuar se që në terma jemi gabim. Nuk ndërtoi as fashizmi as Enveri, por krahu juaj. Fashizmin dhe Enverin dënojini, por jo të prishim gjithçka që ka mbi vete një barrë afro shekullore ku shoqëria është lidhur në lulka kujtimesh dhe emrash. Merrni rastin e hekurudhës, mund të shkatërrohen lokomotivat, vagonët. Dhe zëvendësohen ato, por jo transeja, udha e hekurt. Tek ne u la të shkatërrohej qëllimisht. Sot ndalon treni që të kaloj një gomar i ngarkuar. Lokomotivat nuk fishkëllejnë më. Përse? A nuk ka ai vend nevojë për transport publik? Të gjithë keni makina tek dera ju? Ajo aty është vetëm duhet mirëmbajtur, lokomotivat dhe vagonët zëvendësohen. Kurse sot qeveria shqiptare del e reklamon si sukses se do e rilidhi rishtas Tiranën me Durrësin. Madje mburret dhe e quan një sukses se po afron një investitor të huaj ta bëj këtë. Në 30 vjet demokraci mezi po rilidhim Tiranën me Durrësin. Shqiptarët vet , e theksoj shqiptarët, jo Enveri, lidhën thuajse gjithë Shqipërinë. Me kazma e lidhën. Por nganjëherë shqiptarët e identifikojnë punën e tyre me Enverin dhe madje grinden për këtë. Pra me kazma thuajse gjithë Shqipërinë, kurse këta pas 30 vjetëve akoma nuk po rilidhin Durrësin me Tiranën. Bëjeni vet ndryshimin. Po ta kishin vërtet në dorë shqiptarët sot do të qe lidhur me transe Tirana me Prishtinën. Por metropolet tona janë sot privilegj i arritshëm vetëm i kontigjentit të studiove show, politike, modistave të tallavasë, jo i shqiptarëve qytetarë. Prishtina dhe Tirana për ta janë akoma të pa arritshme. Pra nuk e kanë. Që shëmbet një maternitet është pjesë e deklaruar, e qeverisë prej kohësh. Pjesë e kluturës vrastare të shtetarit që gjithçka fillon me mua. Që kur lali Eri thoshte se Tirana do bëhet si qëndrat e botës, me pallate të larta. Kështu janë qëndrat e qyteteve të rëndësishme. Është njësoj si të shkosh e tu thuash francezëve që Parisin do e bëjmë me gradaçela. Shkoni e provojeni se dru kokës do hani. Mirëpo në Shqipëri fërkojnë duart dhe thonë le të plasi qeni Sali Berisha, ashtu do e bëjnë Tiranën, si New Yorku. Le të jenë zgjedhjet nesër, le të thotë ligji që në fushatë kështu e ashtu. Një vend që bëri zgjedhje një partiake nuk ka si ta dojë vetveten, do partinë dhe kultin e idividit. Eshtë kjo arsyeja që ne jemi një makineri me ingrazhe që zhurmojnë, por punë nuk bëjmë. Jemi një shoqëri që e trajtojnë vendin sikur të jetë pronë e Ramës dhe e Berishës, jo e jona. E trajtojnë vendin me glorifikimin e xhaketave të vjetra, pavarsisht diplomave dhe medaljeve që marrin fëmijët tanë në universitetet më në zë të botës. Shkurt jemi të mjerë, internacionaliste, pa atdhe.

ÇLIRIMI APO PUSHTIMI I IBALLËS?

March 22, 2021 by dgreca

“Është më mirë t’i meritoni nderet dhe të mos i gezoni ato, se sa t’i gezoni dhe të mos i meritoni”(Mark TUEN)

Nga: Gjelosh NIKOLLA/
____________

Sipas artit ushtarak tokë e pushtuar quhet vetëm atëherë kur e shkel këmba e ushtarit. Ç’farë do lloj ushtrie që kalon në një vend pa u ndalur por e përdor atë si rrugë kalimi në këtë rast nuk mund të quhet pushtim. Historikisht zona e Iballes ka njohur vetëm 2 (dy) pushtime, atë Romak dhe atë komunist, këtë të fundit vetëm fizikisht por kurrë shpirtrisht. Ekspedita ndeshkimore kundër krahinës së Iballës, më vrasje të popullsisë së pafajshme, me djegje shtepish, me dhunime e përdhunime si dhe me grabitje të pasurive, janë ndërmarë shumë shpesh, sidomos në përiudhën e pushtimit turk. Por në këtë krahinë ata nuk kanë arritur të qendrojnë dhe përseri këto ekspedita nuk mund të konsiderohen si pushtim. Në rrugët e krahinës së Iballës kanë kaluar si ushtar këmbësorë të pushtuesve. Në krahun e djathtë të fshatit Mërtur, sipër fshatit Aprripë e Gurit rranxë Gurit të”Qllumit Merturit”që është rreth 1 (një) orë për të arritur aty ku ndodhen shkronjat (shkrojlat) të duket si e pa besueshme që këto janë shkronja turke sepse në krahinën e Iballës nuk është vendosur kurrë ndonjë garnizon turk por ka një të vertetë tjetër se aty gjendën mbeturina të trojeve shumë të vjetra prandaj për ti saktësuar duhet hulumtim me specialist të fushës përkatëse sepse ato shkronja duhet të jenë Ilire, Bizantine shumë më pak Turke. Në krahinën e Iballës për mikun shtrohej sofra e bukës kurse për armikun pushtues shtrohej vetëm sofra e barutit. Ekspedita ndeshkimore në zonën e Iballës kanë organizuar dhe forcat partizane, të quajtura “Repartet e Ndjekjës” kundër të ashtu quajturve kriminelë, sepse ata ishin kundër ideologjisë komuniste por duke e keq përdorur pushtetin komunist të vëndosur tashmë me forcën e armës, ndaj tyrë dhe familjeve të tyrë. Duke lexuar, rilexuar, studiuar dhe nënvizuar të njëjtin shkrim, botuar në 2 (dy) gazeta, tek “Gazeta e Alpeve” me datën 15/31 dhjetor me titull “Veterani Man Avdi Arifaj tregon për Iballën”, faqe 22 dhe tek “Gazeta Veterani” me titull “Si u arrit çlirimi i Iballës 76 vjet më parë” (Sipas referimit të veteranit nga Iballa e Pukës, Man Avdi Arifaj) dhjetor 2020 faqe 8, 9., nga Xhemal Meçi, “Mjeshtër i Madh”, Pukë. Më datën 1 (një) nëntor 1944 (Natën e të Shumve festë e 90% e popullit) në orët e mbas ditës, në fshatin Iballë në hyrje të saj, nga jugu erdhi Brig.e 6-të sulmuese me komisar Haki Toska dhe jo me datën 4 nëntor. Situata ishte tepër e veshtirë për banoret e këtij fshati sepse vetëm një pushkë po të kërciste tek ky katund, ai do të shkretohej nën pretekstin se janë fshatarët e Kol Bibë Mirakës prandaj ishte përgaditur hyrja e 3 (tre) brigatave. Brigata e 22-të sulmuese nga Kryeziu dhe një brigatë tjetër e quajtur “Çeta Bajram Curri” që do të vinte nga Tropoja. Duke parë situatën e rrezikshme që po i kanosej Iballës, dy burra trima e të zgjuar Stak Pjetër Pemati dhe Mehmet Ramë Hyseni mblodhën popullin e Iballës në qendër të fshatit dhe këta 2 (dy) patriotë morën me vete dhe një grup burrash të tjerë dhe i dolën përpara briga. 6-të, ku u takuan me komandant Jaho Gjoliku dhe komisar Haki Toska. Kur u ftuan që të hynin në Iballë, Haki Toska i pyeti si do të hyjmë në Iballë? Këta ju përgjigjën me ne! Prandaj kemi ardhë që t’ju shoqerojmë. Përseri Haki Toska ju tha kjo është Iballa e Kolë Bibë Mirakës si do të hyjmë? Këta 2 (dy) burra të zgjuar dhe patriot trima ju përgjigjën: ”Iballja është e Iballasve dhe jo e Kolë Bibë Mirakës. Ai ka tokën dhe shtëpinë e vet”. Pas këtij muhabeti, këta 2 (dy) burra, duke futur në mes komandantin dhe komisarin hynë në Iballë ku gjetën popullin të mbledhur.
Populli duartrokiti, duke ju uruar mirëseardhjen, kurse partizanët zbrazën armët, se u çlirua Iballa. Mbas ketij takimi partizanët i ftuan nëpër shtëpitë e tyre musafirët partizan, sipas traditës të popullit të Iballës. Ky qe një çlirim imagjinar (kështu bënim çlirimin imagjinar kur ishim në shkollën e mesme, me rastin e festave të nëntorit). Ju lutëm më thoni nga kush u çlirua Iballa, në një kohë që aty as nuk ka pasur as nuk pati gjermanë, as Italianë, as serbë, as grekë dhe asnjë lloj këmbe ushtari armik? Kryetari i parë i “Këshillit Nacional Çlirimtar” u vendos Stak Pjetër Pemati, me pëlqimin e popullit.
Nuk e kuptoj për se mohohet aktiviteti patriotik i këtyre 2 (dy) burrave, Mehmet Hysenit dhe Stakë Pematit. Prap do vijojmë ti quajmë kulak, të përndjekur politik dhe të deklasuar ata.
Dua të theksoj se Gjokë Nikolla (baba im) nuk ka qënë më këtë grup, që i dolën përpara brigadës 6-të sulmuese dhe për të mos përmendur emra të tjerë, ky grup nuk është i sakt nga shkruesi i shkrimit.
Duke lexuar “Kujtime për Iballën”, të Komisar Haki Toskës 1944 (arkiv i K. P. Pukë, 19 shtator 1984). i lënë me shkrim dore, ky që disponojmë është i shtypur më makinë shkrimi marë në Komitetin e Partisë Pukë, i tjetërsuar, i deformuar duke mohuar të vertetat e të ashtuquajturit çlirim i Iballës. Duhet të sqarojmë se në Iballë dhe në krahinën e saj nuk arriti kurrë të formohet dhe të organizohet një celulë komuniste e deklaruar.
I ngarkuar nga Sekertariati i Qarkut të Shkodrës për këtë ishte Zef Gashi. Ai arriti të merrte si bashkëpunëtor Zef Nikollën (ku dhe strehohej) si dhe Lekë Berishën të cilët më vonë e pësuan më jetë nga pabesia komuniste, sidomos Lekë Berisha. Haki Toska atë natë u strehua në shtepinë e Zef Nikollës, ku gjeti Zef Gashin. Pak më vonë dëgjohet një zhurmë jashtë. I kishin vënë zjarrin shtëpisë së Kolë Bibë Mirakës. Në këtë moment jep urdher Haki Toska, që të shuhët zjarri dhe ashtu u bë. Ai porositi që mos të digjën, sepse na duhet për spital për të plagosurit dhe në të vërtetë për këtë qellim u përdor ku sherbeu si doktor Prof. Fejzi Hoxha. Me partizanët e Brig. se 6-të u bashkuan Hamez Mehmet Hyseni, dy vllezërit (xhaxhallarët e mij) Ndue Nikolla e Tomë Nikolla (Rapsodi popullor, fitues i Medaljës së Artë në Moskë, në vitin 1957) dhe Prend Qun Nika i Kopratit kurse me Brig.e 22-të inkuadrohet Zmal Mehmet Hyseni (vëllaj i Hamzës). Hamez Hyseni dhe Ndue Nikolla shkuan me brigadën e 6-të deri në Sanxhak, kurse Tomë Nikollën e kthejnë në Kukës për moshën e re 17 vjeçare (lindur më, 26 shtator 1927).
Këta janë partizanët e parë të Iballës, kurse Mark Zefi ngarkohet nga Komanda e Brig. 6-të për të dërguar postën e komandës partizane në Qaf-Mali ku ndodhej Pjetër Kosta. Pasaktësira dhe shtrëmbërime të vertetës nga autori i shkrimit kemi të përsëritura herë pas herë. Duke biseduar dhe u konsultuar për shumë ngjarje historike në krahinën e Iballës me një nga shokët e mij më të mirë me të ndjerin Beqir Arifaj, sidomos për librin e tij monografik me titullin “Man Avdi Arifaj”, përgaditur për botim, por i pa botuar. Nuk e cilëson as edhe një herë që baba i tij të ketë qënë veteran dhe ai nuk pati kurrë dokumentin e veteranit. Mani ka qënë nënpunës në Komitetin Ekzekutiv në Seksionin e Financës, ku ka dhënë dorëheqje, por nuk është larguar nga puna. Temë që Beqiri ja ka kundërshtuar edhe herë të tjera Xhemal Meçit. Man Avdia nuk mund të quhet “Intelektual Popuullor” sepse ai nuk kishte mbaruar ndonjë fakultet, por në të vertetë Mani qe një burrë i zgjuar, i sinqertë, fjala e tij zinte vënd në kuvend me burrat. Mani nuk bërri kurrë dallime mes komuniteteve përkundrazi respektonte më shumë kumaret e tij. Sofra e bukës e shtëpisë së Man Arifajt mirëpriste dhe respektonte kumarët katolik. Tek vllezërit katolik, sofra e tyre shtrohet edhe për vllezërit musliman, festat i kemi të përbashkëta. Ju siguroj se në monografinë “Man Avdi Arifaj” nuk ka asnjë fjalë të shkruar për sa më sipër, të thënë nga Xhemal Meçi. Këto që thamë më sipër i vërteton dhe vëllaj i të ndjerit Beqir Arifaj (A. A.). Pas vdekjes së Beqirit, botohet shkrimi në 2 (dy) gazetat e sipër përmendura. Ky veprim e ka emrin pabesi.
Si ka mundësi që të quhen aktivist të Levizjes Nacional Çlirimtare (LANÇ). përsonat me moshë 8, 10 dhe 14 vjeç, të cilëve nuk dua që tua përmendi emrat, vetëm për etikë. Në Iballë nuk u formua kurrë Celulë Komuniste, çlirimi imagjinar i Iballës vendosi pushtetin dhe kështu ata nuk mund të quhen aktivist të luftës, por familjet e tyrë bashkëpunuan me rregjimin, kurse këta akoma ishin femijë, as adoleshënt jo.
Në- një intervistë të marrë nga K. P. pas arrdhës i familjës se Stakë Pematit, më tregon së deri në vitin 1948, sipas traditës zakonore famujt së bashku më nënën e tyre të shkonin tek shtëpia e kumarës që i kishte marrë flokët dhe ata qëndronin në këtë familje si tek vëllaj vetë, ndoshta një javë ose më tepër. Pra jo që kishte mundësi, por dhe detyrim që famulli i tyre Xhemal Meçi ti shkruante pak rrjeshta për këtë familje pas viteve ‘90. Kjo e ka emrin mohim i vlerave të kesaj familjeje dhe më gjerë, ose më mirë bukë shkelës.
Nuk flitet për dekoratat e Hamëz M. Hysenit nëntoger, oficer në rezervë me dokumentin Nr. 004834. 1 (medalje trimrie) dhe 1 (një) të çlirimit me Nr.13162, Tiranë, me 9 korrik 1946. Medaljen e Trimerisë ”Çertefikatë” Nr. 4849, me 6 dhjetor 1946. Librezë e Veteranit, Nr. i Vendimit 11 dhe Nr. Regj. Themeltar 60/50.
Ndue Nikolla, Çertëfikatë “Dekoruar me Medaljen e Çlirimit”, më dokument Nr. 26010. Tiranë, me 4. 6. 1946. Këto dokumenta disponohen nga familjaret si relike, pushteti komunist ua akordoj, por nuk ua konsideroi. Tomë Nikolla, Çertifikatë “Për kontributin e dhënë në Luftën Antifashiste Nacional Çlirimtare”. Në kujtim të 50-vjetorit të festimit të çlirimit të Atdheut, akorduar nga Presidenti i Republikës Prof. Dr. Sali Berisha. Ali Bytyçi nuk pati asnjë lloj funksioni dhe kotributi në çlirimin e Iballës, ai qe vetëm udhërrefyes i Brigadës 6-të. “Komunistët e rinj” ishin të pa besueshëm, gjë që do ta shofim më poshtë. Në ditët në vazhdim, filloj diktatura dhe krimi komunist ndaj popullit paqëdashës të Iballës. Në oborrin e shtepisë së Zef Nikollës ku ishte vendos komanda e brigadës 6-të, mblidheshin partizanët dhe fillonte kënga labçe, me zërin e tyre në maksimum, me iso, shoqëruar me klarinetë, fizarmonikë, tupan, lodër e tjera vegla muzikore (dhe keto në volumin maksimal) me qëllim që të mos ndigjohen të bërtiturat, që shkaktonin torturat brënda shtëpisë, nga xhelatet komunist.
Xhemë Prendin e Poravit e torturuan kaq shumë fizikisht sa që i keputën muskulin e kërcirit të kembës dhe ai nuk mund të shkonte në shtepinë e tij, në fshat, futet dhe kerkon ndihmë në shtepinë e Gjokë Nikollës (babaj im). Muskuli i kërcirit ishte i varur poshtë dhe ky burrë i pa mposhtur e këputi muskulin dhe ja hodhi macës duke i thënë merre se është pjesa e jote. Mbasi mbaroj lufta brigadat partizane u kthyen në struktura të tjera, ku spikatën famëkëqiat “Repartet e ndjekjes”. Këtyre reparteve u parapriu krijimi i Brigadës së 25 sulmuese, me 6 nendor 1944, me qëllimin e vetem për të luftuar reaksionin e mbreshëm, me komandant Niman Doçi dhe komisar Nuri Arapi. Drejtuesit e komandës dhe strukturat e saj në Iballe sajuan dhe krijuan shumë armiq të popullit duke i cilësuar “kulak”, të “deklasuar” e të tjerë tituj ofendues. Pushkatohet Ali Marku lindur në Iballë të Pukës, më 11 korrik 1880, i vrarë pa gjygj për motive politike, me 3 shtator 1946. (Fjalori Enciklopedik i Viktimave të Terrorit Komunist, vol.V, gërma L-M, Tiranë, 2016, fq. 218).
B.Z.Selimi kapter nga Qerreti më repartet e ndjekjës binte në sy i cili thoshte “pushkatoni Iballasit se janë Iballasit e Kolë Bibë Mirakës”. Këtij kapterit i mbahej goja (ishte gagaç) dhe thoshte puckatoni jo pushkatoni. Komunistët u treguan të pabesë, jo vetëm ndaj 2 (dy) burrave që kryen aktin patriotik dhe shpëtuan një popull pa u masakruar, duke i cilësuar kulak ndaj popullit patriot, bujar dhe paqëdashës të Iballës, por dhe ndaj vetë anëtarve të partisë se saj. Krahina e Iballës quhej “zonë reaksionare thellësisht armiqësore” por vetë Lekë Berisha vinte nga kjo zonë. Është koha kur në drejtimin e lartë të partisë, fillon ajo që Enver Hoxha e quante: ”intrigë shumë e rrezikshme, që kishte për qëllim dobësimin e organizatës së partisë të rrethit të Pukës, krijimin në atë organizatë të dy tarafeve: komunistë të vjetër dhe të rinj. Krijimin e pikëpamjes se “komunistët e vjetër janë më të besueshëm dhe të pa gabueshëm, kurse të rinjtë më pak besnikë, bile dhe të dyshimtë”’. (Letër e sekretarit të përgjithshëm Enver Hoxha, drejtuar gjithë Komiteteve të Partisë, 26 janar 1952).
Njëri nga më të dyshuarit ishte Lekë Berisha. Bazuar në akuza të sajuara, ata arrijnë që Lekë Berisha të kthehet nga anëtar në kandidat partije dhe çeshtja e tij të kalohej, siç quhej asaj kohe, për revizionim (riedukim). Pikërisht në këtë kohë, ndodhi dhe vrasja e tij, një vrasje e organizuar nga Sigurimi i Shtetit për disa qëllime themelore të tilla si:
1. Saktësimi se në Iballe nuk mund të gjeje njerëz të besuar dhe se zona duhet goditur.
2. Lekë Berisha dhe sekretari i parë Zenel Islami ishin miq të ngushtë me njeri tjetrin. Kjo edhe nga jeta e tyre pasi që të dy ishin rritur jetimë dhe nuk kishin vëllezër, duke e gjetur vëllazërinë tek njëri tjetri dhe një grup të rinj drejtues të zonës.
3. Synim për të bërë të gjithë të rinjët, djemtë e atyre trevave të pabesueshë dhe të dënueshëm.
4. Duke krijuar një legjendë të rreme për Lekë Berishën, si një njeri që kishte dashur të bënte aksione vrasëse ndaj shokëve kryesor, do të vihej tek akuzimi se mbështetja ndaj tij dhe zonës së Iballës kishte qënë jo vetë e gabuar por dhe dyshimtë.
5. Sigurimi i Shtetit do të vendosej edhe një herë mbi organizatën e partisë ashtu si dhe do të ndodhte herë pas here.
Ngjarja e Lekë Berishës, por dhe vrasjet e ndodhura në Iballë nuk kaluan pa pasoja të rënda në psikozën dhe jetën e banorëve të rrethit të Pukës. Duke u nisur nga kjo dhe qëndrimet e sigurimit të shtetit, sekretari i pare i Komitetit të Partisë së rrethit Pukës Zenel Islami i drejtohet Komitetit Qëndror të Partisë me 2 (dy) letra. Letra e parë: “Për mbytjen e Lekë Berishës nga ana e sigurimit të shtetit. (Komitetit Qëndror të Partisë së Punës Shipipërisë)…Shokët e sigurimit pretendojnë se nuk ka qënë porositë Gjini ta mbytë Lekën por ta rrihtë, vetëm se ai gjoja ka dashtë e ka mbytë. Ketë çeshtje e ka marrë vesh dhe populli, pse N/ Shefi i Mbrendshëm shoku Veliko Xhaferi në mbledhëjen e popullit duke qënë i prekur pse se kishte vënë ndijeni N/ Shefi për çeshtjën e Lekës, ai i tha hapur se Lekë Berisha është mbytur nga intrigat e sigurimit. Kaq për dijeni.” Për Komitetin e P. P. Rrethit, Zenel Islami. Në letrën e dytë për Komitetin Qëndror të P. P. Shipërisë. … Nga ana tjetër dyshohet se mbrëmjën kur është mbyt Leka duhet të ketë qënë dhe ndihma e Xhevdet Milotit, për faktin se në kohën kur u mbyt Leka, ky i fundit ka thërrit “Me nxore në pritë Xhevdet Miloti”. E vejmë në dijëni Komitetin Central. Për Komitetin e Partisë Elbasan, Zenel Islami. (Gazeta “Dita”, “ Dy Letrat që vranë Lulin e Vocërr” e diel 10 korrik 2016, fq. 2-3).
Shteti komunist, si festë kombëtare vendosi 29 nëntorin, ditën kur sipas tyre u largua ushtatari i fundit gjerman nga Shkodra kurse në Pukë festa e rrethit u vendos më 20 tetor 1944. “Lufta e Rrapës” që festa e rrethit duhej të vendosej më 1 (një) nentor, sepse armiku i fundit imagjinar u largua nga Iballa. Ky ishte çlirimi, që i solli popullit të Iballës përqafimi i ideologjisë komuniste nga komunisti Ali Bytyçi, luftën e klasave, cilësimin kulak, torturat, rrahjet, internimet, burgosjet dhe pushkatimet pa gjygj. Prandaj Xhemal Meçi e promovon si shpëtimtarin e popullit të Iballës. Ju lutëm, sot ka ikur koha shkrimeve provokative, deformuese, shtrembëruese, mohuese të së vërtetës, sepse keq informojmë brezat që vijnë. Është e pa pranueshme të fyejmë popullin duke promovuar ata përfaqësues të rregjimit që i mori lirinë dhe e vrau shpirtrisht këtë popull. Ai që të vret shpirtrisht, ai të ka vrarë gjithë çka.