Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NJË KANDIDATURË NË PRITJE

by

NGA EUGJEN MERLIKA-

Krijimi i një Komisioni për të shoshitur e përzgjedhur kandidaturat  për t’u paraqitur në zgjedhjet e ardhëshme kuvendore, i shpallur para pak muajsh nga kryetari i PD, z. Lulzim Basha, u quajt si një risi e dobishme në jetën politike shqiptare të dhjetë viteve të fundit. Si e tillë, si një dukuri jashtë skemave populiste, krijimi i atij komisioni, i paraqitur si një ndihmesë në dobi të meritokracisë në përcaktimin e përfaqësuesve t’ardhshëm të partisë demokratike në Kuvendin e Shqipërisë, të partisë së parë mbas komuniste në kalesën shqiptare, pati anët e saj pozitive, por edhe ndonjë mangësi.

Duhet pranuar se vëllimi i punës që ka përballuar ai komision ka qënë tepër i madh e pesha e vendimeve  në kohë tepër të shtrënguara, mjaft e rëndë. Si përfundim ka patur mjaft vendime që kanë zgjuar dyshime, qejfprishje e mos miratime, gjëra që janë edhe të zakonshme në raste të tilla vlerësimesh, ku kufiri ndërmjet objektivitetit “shkencor” dhe parapëlqimeve ideore a pragmatiste është një zonë e hirtë në të cilën pështjellimi i tyre nuk është i pamundur. Përbërja e atij komisioni pesë vetësh, ku tre prej tyre janë veprimtarë të hershëm të partisë, me funksione shumë të rëndësishme shtetërore në të shkuarën jo të largët të Vendit e dy të tjerë të marrë nga bota akademike e me një personalitet të përvijuar pozitivisht, mendoj se flet qartë për qëllimet e synimet e punës së tyre. Dy profesorët universitarë, Enriketa Pandelejmoni e Mark Marku, janë risia e dukurisë e janë një hap i mirë përpara në synimin e përzgjedhjes së kuadrove të një partie të madhe, por shërbejnë edhe si një mburojë që përligj “kthesën”në strategjinë e saj ku, në gjithë historinë e kalesës PD, ashtu si dhe partitë e tjera, kanë parapëlqyer në thelb trashëgiminë komuniste të drejtimit majësor edhe në përcaktimin e përzgjedhjeve cilësore e të përgjegjësimit të kuadrove. Por nuk është e vështirë të tejshihet në veprimtarinë e komisionit se përzgjedhja është kryer me logjikën e vjetër të partisë, mbasi raporti ndërmjet patriarkëve të vjetër e intelektualëve të rinj (jo aq në moshë sa në veprimtari politike) është tre me dy, në dobi të të parëve.

Pa hyrë në hollësi të vendimeve të komisionit, i cili ka dhënë ndihmesën e tij, por që nuk mbetet i plotfuqishëm, mbasi partia cakton një numur kandidatësh që nuk kalojnë në sitën e tij, por mbeten në fuqi për garën zgjedhore, po ndalem në një vendim të tij: Lorenc Luka caktohet në listë pritjeje. Konkretisht përjashtohet nga pjesëmarrja në garë, duke pritur një “mrekulli” të ditëve të fundit, që nuk kuptohet se nga mund të vijë. Un nuk e di se cilët kanë qënë kriteret që kanë mbizotëruar në atë vendim e po ashtu nuk di nëse vendimi ka qënë i njëzëshëm apo përfundim i një rrahje mendimesh në gjirin e komisionit. Në rastin e parë do t’a quaja shqetësues atë, sepse është marrë pa u thelluar aspak në historinë vetiake e familjare të kandidatit e në rastin e dytë do t’a quaja si një shfaqje të prirjes për të larguar emra të vjetër e për t’i zëvendësuar me prurje të reja të “revolucionit” të vitit 20019.

Lorenc Luka është bir i një familjeje të ndershme qytetare të shekullit të shkuar. Gjyshi i tij, të cilit Lorenci i trashëgoi emrin, ka qnë një tregëtar atdhetar, i njohur në qytetin e tij e më përtej për ndershmërinë e tij karakteristike. I papërzierë politikisht gjatë luftës së Dytë botërore, mbas mbarimit të saj pësoi marrjen me dhunë të gjithë pasurisë së tij, si qindra e mijra tregëtarë të tjerë në të gjithë Shqipërinë. Si pasojë e këtij akti grabitqar të fituesve të “revolucionit bolshevik shqiptar”, djali i madh, Zefi, kërkoi rrugën e jetës së tij jashtë Shqipërisë, duke u kthyer në një veprimtar kundërkomunist në rradhët e mërgimit të gjatë të mbas luftës. Babai i Lorencit, Karleti, me nënën e tij, Gjuzepinën, një grua ëngjëllore, u degdisën në kampin e çfarosjes së Tepelenës. Karleti njëzetvjeçar braktisi veglat e gjimnastikës në të cilën premtonte shumë e i u nënështrua ngarkesave të druve mbi shpinë në ferrin e Tepelenës. Vëllai tjetër, Viktori, u arrestua e kaloi vite të tëra të rinisë së tij në burgun famëzi të Burrelit.

Ky është kuadri familjar në të cilin lindi Lorenci. Mbas prishjes së kampit të Tepelenës, familja e Karletit u shpërngul, së bashku me shumë shokë e shoqe të fatkeqësive, në sektorin e Savrës së NB “29 nëntori” të Lushnjës. Atje ai u njoh e u dashurua me Margaritën, një bashkëqytetare të tij. Nga ajo dashuri, ndër të parat mbas vitesh të gjata internimi që përfundoi në martesë, lindi Lorenci. Ishte ai një ndër të parët fëmijë të lindur në kampin e Savrës. Për të gjithë banorët e kampit ai u bë simbol i shpresës, i jetës që rilindëte, i një t’ardhmeje më të mirë që zinte fill në arsyet e mpakura nga terrorizmi i viteve të Tepelenës.

Më pas familja e liruar nga internimi u kthye  në vendin e saj, në Shkodrën e traditave kulturore mijëvjeçare. Lorenci u rrit në mjedisin katolik e atdhetar t’atij qyteti që, edhe në gjysmë shekullin e zi të diktaturës komuniste, ruajti dinjitetin njerëzor duke mos pranuar skajshmërinë e diktaturës, duke ruajtur pjesërisht vlerat morale të trashëguara. Viti 1990 e gjeti Lorencin djalë të formuar tridhjetetre vjeçar, në sintoni me pjesën më të mirë të bashkëqytetarëve të tij, në përpjekje për të rrëzuar simbolet e komunizmit e për të kërkuar demokracinë. N’atë kohë Lorenci nuk mendoi, si shumica e bashkëmoshatarëve të tij të kohës, për t’u larguar nga Vendi i tij, edhe se n’Amerikë kishte xhaxhain e tij, të vendosur atje prej shumë vitesh. Ai vendosi të qëndrojë në qytetin e tij. I u vu studimit dhe u diplomua në drejtësi e hyri në partinë demokratike. Në sajë të ndershmërisë familiare e vetiake, të vullnetit krijues në punën e tij në vite ai fitoi respektin e besimin e bashkëqytetarëve e të partisë demokratike, të cilët e ngjitën dy herë në detyrën e kryetarit të bashkisë së qytetit e n’atë të kryetarit të qarkut Shkodër. Gjatë qëndrimit n’ato detyra të rëndësishme ai dha ndihmesën e tij për të ngritur Muzeun e Kujtesës në godinën e ish Degës së punëve të nbrendëshme të Shodrës, për të pasqyruar aty të gjitha shfaqjet mizore të luftës së klasave e të diktaturës gjakatare komuniste në qarkun e Shkodrës. Në legjislaturën ekzistuese Lorenci u zgjodh deputet, duke alternuar misionin e administratorit me atë të ligjvënësit, gjë që është mënyra më e mirë për formimin e plotë të një politikani.

    Sot Komisioni vlerësues i kandidatëve për deputetë e ka lënë në pritshmëri Lorenc Lukën. Më duket e drejtë që një njeri i lindur në një kamp internimi të regjimit komunist, fakt ky i përveçëm në gjithë aradhën e politikanëve të sotëm shqiptarë, të ketë mundësinë për të kërkuar edhe njëherë tjetër votbesimin e qytetarëve të tij. Nëse këtë votbesim ata , për arsye të ndryshme, nuk do t’i a japin më, ai besoj se do t’a pranojë me qetësi atë vendim, duke përsiatur në vetvehte gjithshka që e shkuara si administrator e si politikan do t’i sjellin para ndërgjegjes së tij, për të ballafaquar atë që ka bërë me atë që nuk ka mundur të bëjë, atë që ka dëshiruar të sjellë në jetën e qytetit të tij me atë që realisht ka sendërtuar në dobi të bashkëqytetarëve e të gjithë shqiptarëve, duke bërë kështu bilancin e gjithë jetës së tij politike.

Jeta është një provim i vazhdueshëm e prania vepruese në politikë ballafaqon këdo me përfundimet e punës së tij. Por në demokraci duhet të jetë gjithmonë masa e votuesve ajo që duhet të përcaktojë në të vërtetë suksesin apo dështimin e një politikani, vazhdimin ose jo t’asaj jete. Ky rregull themeltar i demokracisë që nga koha e Perikliut e deri në ditët tona, fatkeqësisht në çerek shekullin e fundit, në sajë të marrëveshjeve të ndryshme mes partive e mekanizmave zgjedhore të bashkërenduara po prej tyre në Shqipërinë tonë, të shoqëruara këto me tjetërsimin e votës, pothuajse është fshirë nga praktika e votimeve me listat e mbyllura të hartuara nga kryetarët e forcave politike. Shpresojmë që listat e hapura në zgjedhjet e ardhëshme të jenë fillimi i rivendosjes së këtij kriteri bazë të bashkëjetesës demokratike.

Lorenc Luka, ashtu si ndonjë tjetër, përfaqësojnë në politikën e sotme”të fundmit e Mohikanëve” t’asaj pjese të shoqërisë shqiptare që provoi në kurrizin e saj barrën më të rëndë të diktaturës, që u aktivizuan me partinë demokratike në gjithë këta vite të kalesës. Ata i besuan asaj partie, si një force politike që do të ndryshonte Shqipërinë, do të sillte për të një demokraci të vërtetë, do të ndreqte gjithë padrejtësitë e shekullit komunist. Si të tillë besoj se meritojnë të venë kandidaturat në një parti së cilës vazhdojnë ende t’i besojnë. Një komision në të cilin vendos ish presidenti Bujar Nishani që, ndërmjet të tjerave, ka mbetur proverbial për mos dekretimin e Ardian Ndrecës e Visar Zhitit, dy prej intelektualëve më të spikatur të jetës kulturore shqiptare si ambasadorë në Vatikan, me të gjitha pasojat negative t’atij veprimi, nuk besoj të ketë tagrin e duhur për t’i përjashtuar.

Një vendim i tillë do t’i jepte grushtin e nokautit shpresave të gjithë atyre shqiptarëve që ushqejnë iluzionin se partia demokratike vazhdon të përfaqësojë interesat e ish të përndjekurve politikë në Shqipëri.

DITA NDËRKOMBËTARE PËR T’I DHENË FUND PANDËSHKUESHMËRISË SË KRIMEVE KUNDËR GAZETARËVE

by

NGA FRANK SHKRELI/ Dita Ndërkombëtare për t’i Dhënë Fund Pandëshkueshmërisë së Krimeve kundër Gazetarëve (2 Nentori, 2020) është një ditë që shënohet çdo vit nga Organizata e Kombeve të Bashkuara, (OKB-së), nga qeveritë anëtare të OKB-së dhe nga organizata mbrojtëse të lirisë së shtypit dhe të drejtave të gazetarëve.  Është një ditë që bota i kushton vëmendje krimeve të dhunëshme kundër gazetarëve dhe përfaqësuesve të medias, në përgjithësi.  Instituti Ndërkombëtar i Shtypit (IPI), me qëndër të Vjenë, tha me ketë rast se mosndëshkimi me të cilin kryhen krimet kundër gazetarëve, anë e mbanë botës, vazhdoi të rritet edhe këtë vit pasi qeveritë e ndryshme kanë dështuar të hetojnë krimet që bëhen e janë bërë kundër gazetarve.

Sipas burimeve të Organizatës së Kombeve të Bashkuara si dhe enteve të ndryshme kombëtare dhe ndërkombëtare të cilat merren me mbrojtjen e gazetarëve dhe të lirisë së fjalës, gjatë 14-viteve të fundit, janë vrarë rreth 1500 gazetarë, vetëm e vetëm, se kanë kryer detyrën e tyre, duke raportuar lajmet dhe duke informuar publikun.  Sipas Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve, Kina, Turqia, Saudi Arabia, Egjipti dhe Rusia burgosin më së shumti gazetarët për punën që bëjnë, në krahasim me vendet e tjera. 

Në këtë ditë, kujtohen gazetarët të cilët janë sulmuar, janë abuzuar, frikësuar dhe kërcënuan nga qeveri të ndryshme dhe grupe kriminale të lidhura me qeveritë due prëfaqsues të tyre.  Shumë prej tyre humbën jetën në mbrojtje të së vërtetës. Ja dhe disa shifra trishtuese, sipas UNESCO-s 2020, në lidhje me krimet kundër gazetarëve në botë: Në dekadën e kaluar, një gazetar është vrarë diku në botë, mesatarisht, çdo katër ditë.  Viti 2019 tregon numrin më të ulët të vdekjeve të regjistruara nga UNESCO në dekadën e fundit (vetëm) 57 vdekje. Në vitin 2019, numri më i lartë i sulmeve fatale ndodhi në Amerikën Latine dhe rajonin e Karaibeve, ndërkohë që ky rajon përfaqëson 40% të vrasjeve totale të gazetarëve, të regjistruara në  mbarë botën, pasuar nga Azia dhe rajoni i Paqësorit, me 26% të vrasjeve.  Shumica e gazetarëve u vranë në vendet pa konflikt të armatosur, sipas UNESCO-s dhe organizatave të tjera ndërkombëtare, mbrojtëse të drejtave dhe lirive të gazetarëve, anë e mbanë botës.

Këto ente ndërkombëtare të gazetarëve thekësojnë se, “në nentë nga dhjetë raste” të këtyre krimeve, vrasësit e gazetarëve — anë e mbanë botës — nuk ndëshkohen për krimet e tyre.  E mosndëshkimi i këtyre krimeve ndaj gazetarëve, nënvijojnë këto organizata, inkurajon vet autorët e krimit për të ndërmarrë vrasje të tjera dhe njëkohësisht krime të tilla kanë një efekt tronditës edhe në shoqërinë ku ndodhë krimi, por edhe në radhët e vet gazetarëve që dekurajohen që të kryejnë detyreën siç ua kërkon etika gazetareske, duke raportuar të vërtetën.  Mosndëshkimi krijon dhe inkurajon mosndëshkimin dhe shpeshëherë ka si pasojë edhe përkeqësimin e gjëndjes në vend, përfshirë prishjen e rendit dhe të qetësisë, si dhe shkeljet e rënda ligjore dhe turbullirat politike.

Ekspertët dhe entet ndërkombëtare për mbrojtjen e gazetarëve thonë se sado të tmershme që janë këto shifra për krimet kundër gazetarëve, ato nuk përfshijnë një numër shumë më të madh gazetarësh — anë e mbanë botës — të cilët çdo ditë pësojnë sulme fizike, shpesh fatale, përfshirë tortura, ndalime arbitrare, frikësime dhe kërcënime të llojllojshme nga policia dhe ndër autoritetet më të larta qeveritare.  Ata thekësojnë, gjithashtu, se gratë dhe femërat gazetare përballen edhe me më shumë rreziqe, në kryerjen e profesionit të gazetarisë, përfshirë edhe dhunën seksuale ndaj tyre.  

Është e turrpëshme për cilëndo shoqëri që sulmet ndaj gazetarëve të kalojnë të pandëshkuara.  Mosndëshkimi i sulmeve dhe i krimeve kundër gazetarëve dhe përfaqsuesve të medias, i dërgon mesazhin edhe shoqërise, në përgjithësi, që të mos ketë besim në gjyqësorin dhe as në mbrojtjen e ligjit dhe të respektimit due zbatuimit të drejtave universale të njeriut, në përgjithësi. Mosndëshkimi i krimeve kundër gazetarëve, por jo vetëm ndaj gazetarëve, inkurajon krime edhe kundër grupeve të tjera të interesit, duke vendosur në këtë mënyrë një kulturë mosndëshkimi dhe mos tolerance, në cilëndo shoqëri qoftë. Prandaj, qoftë Amerika, qoftë, Shqipëria, Kosova, Franca apo Gjermania, Rusia ose Kina, ose cilido vend qoftë, pa liri të vërtetë të shtypit nuk ka as liri të tjera dhe as demokraci të vërtetë.  Dhe pa ndëshkim të krimeve dhe sulmeve kundër gazetarëve – vetëm e vetëm se kryejnë detyrën e vet për të informuar publikun me fakte dhe objektivisht — nuk ka as liri të vërtetë të shtypit dhe as zbatim të drejtave të tjera bazë të njeriut — pa marrë parasyshë se për cilin vend flitet.

“Kur gazetarët janë në shënjestër për t’u sulmuar për punën që kryejnë, shoqëritë në tërësi paguajnë një çmim të rendë. Nëse nuk i mbrojmë gazetarët, mundësia jonë për të qenë të informuar dhe për të marrë vendime të bazuara në prova dhe fakte, pengohet rëndë. Kur gazetarët nuk mund të bëjnë punën e tyre në siguri, ne humbasim një mbrojtje të rëndësishme kundër pandemisë së keqinformimit dhe dezinformimit, që është përhapur në internet” vitet e fundit, u shpreh Sekretari i Përgjithëshëm i Kombeve të Bashkuara, Antonio Guterres, me rastin e Ditës Ndërkombëtare për t’i Dhënë Fund Pandëshkueshmërisë së Krimeve kundër Gazetarëve. 

Udhëheqsi botëror shtoi se përhapja e lajmeve dhe analizave të bazuara në fakte, varen nga mbrojtja dhe siguria e gazetarëve që kryejnë raportime të tilla të pavarura, të rrënjosura në parimin themelor: “gazetaria pa frikë dhe pa favore”. Antonio Guterres përfundoi mesazhin e tij duke bërë thirrje për një “shtyp të lirë që mund të luaj rolin e vet thelbësor, në paqe, drejtësi, zhvillim të qëndrueshëm dhe në mbrojtje të drejtave universale të njeriut”. Ndërsa Sekretari Amerikan i Shtetit, Michael Pompeo në mesazhin e tij me këtë rast tha se, “Gazetarët kanë një rol kritik në shoqëri, por shumë shpesh kërcënohen, sulmohen apo vriten – krime që shpesh nuk ndëshkohen. Në Ditën Ndërkombëtare për t’i Dhënë Fund Pandëshkueshmërisë së Krimeve kundër Gazetarëve, ne u bëjmë thirrje qeverive të hetojnë dhe të dëmshpërblejnë këto krime”, ashtuqë t’u jepet zgjidhje krimeve dhe abuzimeve kundër gazetarëve, shkruan kryediplomati amerikan, Mike Pompeo me këtë rast.  Në deklaratën të Departamentit Amerikan të Shtetit thuhet se, në Ditën ndërkombëtare për t’i dhënë fund mosndëshkimit për krimet kundër gazetarëve, “Shtetet e Bashkuara u bëjnë thirrje qeverive të ndërmarrin hetime të pavarura dhe transparente ndaj kërcënimeve, sulmeve dhe vrasjeve kur ato ndodhin; të ndërmarrim reforma reforma të praktikave policore që mundësojnë keqtrajtim të gazetarëve; dhe që qeveritë të shfuqizojnë ligjet dhe praktikat që kufizojnë lirinë e tyre të shprehjes.

Duke lexuar mesazhe dhe raporte të tilla dekurajuese për krimet ndaj gazetarëve dhe gazetarisë së lirë në përgjithësi — nga viti në vit — duket se bota është duke kaluar nepër një periudhë të historisë, ndoshta si rrallë herë më parë, kur po sulmohet liria e gazetarit, fjala e lirë dhe të drejtat e njeriut nga përfaqsues të qeverive dhe enteve që, pikërisht, kanë për detyrë mbrojtjen e këtyre të drejtave dhe lirive bazë të njeriut për qytetarët e vet.  Kjo situatë e krijuar duhet të na bind se sot bota, më shumë se kurdoherë tjetër më parë, ka nevojë për gazetarë dhe përfaqësues të tjerë të medias, të cilët – përballë gjithë këytre sfidave dhe kërcënimeve — të premtojnë se, nga dita në ditë, do të ushtrojnë profesionin e tyre me etikë të lartë gazetareske — gjithmonë larg interesave të posaçme dhe sidomos larg influencave dhe propagandës politike të qeverive dhe shoqërive në të cilat jetojnë e veprojnë.

Frank Shkreli 

See the source image

BREZI I HESHTUR

by

Astrit Lulushi

Nga Astrit LULUSHI-

“..Jemi mësuar. Çdo gjë është e jona…”, shkruan Agron F. Çorati në romanin “Në kërkim të vetvetes”.  Mesazhi është i qartë: Çdo gjë që bëjmë ndikon mbi vetë ne – çdo hap, çdo veprim, çdo sjellje – prandaj mësohemi të durojmë edhe diktaturën më mizore dhe të mos shkëputemi lehtë prej saj. I kemi shkaktuar shumë të këqia vetes.
“…Jeta në qytetin e zymtë, ku njeriu ecën mendueshëm vetëm, si uji që rrjedh me presion prej rubinetit të prishur. Më poshtë uji i çezmës bashkohet me ujrat e shiut dhe shkon tatëpjetë si një lëndë e vetme. Njeriu qëndron një copë herë, duke vështruar rrëketë e vogla që bashkohen pa zhurmë e vazhdojnë rrugën në një shtrat të vetëm, dhe kapërcen në anën tjetër….”
Është historia 45 vjeçare në këtë fragment shkëpur nga ky libër shkruar në vitet 1960. Sigurimi ia gjeti në dorëshkrim dhe autori u dënua. Libri u botua 18 vjet pas vdekjes, më 1995. Autori Agron F. Çoratit, shkrimtar disident, ishte  Dostojevski ynë, shkruan publicisti Reshat Kripa, edhe ky ish i burgosur e përndjekur nga diktatura.
Por mos u mundoni ta gjeni emrin e Çoratit në historinë e letërsisë, as në shkolla; edhe kritika letrate ka thënë thuajse aspak për këtë autor, i cili me përshkrimet e tij të kujton të mëdhenjtë Balzak, Hugo, Dostojevsk e Kafka.
Në Shqipëri koha ecën shumë ngadalë. Librat e realizmit socialist ende mbushin libraritë; ka edhe kanale televizive vetëm për filmat-propagandë të asaj periudhe. Shqiptarët kanë sot Librarinë Agolli e Pallatin Kadare, ndërsa ndonjë prej librave të Çoratit shumë rrallë mund të gjendet në tezgat për rreth Pazarit të ri në Tiranë.
“Në kërkim të vetvetes” është libër autobiografik ose kështu ka dashur ta paraqesë autori. Është një libër jete për çdo njeri që kalon në errësirën pa shpresë të asaj periudhe. Zymtësia e pesazheve, mendimi përshkrues analitik, mundimet e përditëshme shoqërojnë personazhin në kërkim të vetvetes; dhe në fund e gjen atë në fshatin e të internuarve; lë Tiranën për rrugët plot baltë; dhe heq dorë për hir të dashurisë nga katedra e mësimdhënies. Çorati ishte intelektual. Kishte studiuar jashtë. Kishte qenë edhe përkrahës i Nacional Çlirimtares, por u tërhoq duke e denoncuar në opinion Partinë Komuniste si vegël të Partisë Komuniste jugosllave. (H. Çobani, Parathënie).
“Në kërkim të vetvetes” është rrëfim i njeriut, i cili pasi kalon nëpër vështirësi arrin në përfundimin se në komunizëm ka vetëm dy alternativa; ose t’i shërbesh ose t’a luftosh. Autori zgjedh të dytën; luftën e armatosur me heshtje stoike, larg “rrjedhës me shi e ujra të ndotur”. Dhe për këtë regjimi e ndëshkoi. Çorati përfundoi në burgje e kampe internimi dhe më pas punëtor ngarkim-shkarkimi, ku edhe ndërroi jetë në moshën 54 vjeçare. Lindur më 1922, Agron F. Çorati i përket brezit të lënë qëllimish në heshtje të inteligjencës shqiptare.

Të huaj në vitin 2020.Pse jo!

by

  1. Maria Danielle Smith  bën këtë pyetje , që shqetëson sot rreth 95% të banorëve të tokës.Të huaj në punë,në shtëpi,në biznes,në lojë, dhe së pandemia e ardhur nga diku nga Azia ,na bëri të huaj në planetin tonë. A mund të ndihet viti 2020 më kataklizmik? Ka një pandemi vdekjeprurëse dhe një krizë ekonomike globale. Raporte të reja mbi garën kanë shpërthyer në Shtetet e Bashkuara. Në gjashtë muajt e parë të këtij viti – po këtë vit! – kishte zjarre në Australi, përplasje vdekjeprurëse aeroplanesh  në Pakistan dhe Iran dhe gjykime të fajësimit në Amerikë. Për të mos përmendur Brexit. Ah fjala  Brexit?Ndoshta kjo të bën të tallesh. Ndoshta ndiheni të sigurt duke menduar se jemi të gjithë vetëm. Por këtë vit tashmë janë parë përmbytje historike, tërmete dhe tufa karkalecash . Një asteroid potencialisht-apokaliptik i  i fshehur pritet të vij në tokë si një mysafir i paftuar dhe ka një shans që një tjetër te afrohet  këtë nëntor. Ne me siguri duhet të kemi mësuar deri tani të presim të papriturën. Pra, a nuk është e mundur që ky të jetë viti, që ne zbulojmë jetën jashtëtokësore – apo na zbulon ajo?

2. Po, pse jo. Ndërsa  revista Time paraqiti në Mars, kriza COVID-19 tregon se ne nuk jemi të përgatitur biologjikisht, epidemiologjikisht ose emocionalisht për alienët  . Por mund të mos kemi zgjedhje. Këtu janë shtatë mënyra super të dukshme, sigurisht jo të shqetësuara nga ankthi, të huajt mund të shfaqen këtë vit.

3. Duke parë, që shansi i njerëzimit për sukses si një civilizim i përparuar po afron zero, vëzhguesit tanë vendosin të heqin dorë nga planeti – ose ta shpëtojnë atë. Një zgjidhje popullore për paradoksin e Fermit   – enigma pse nuk kemi gjetur prova për jetën jashtëtokësore pavarësisht nga probabiliteti që është atje – është se të huajt thjesht nuk duan që ne të dimë që po i shikojnë. Në vitin 1973, John Ball, një astronom radiofonik në MIT, propozoi atë që njihet si “hipoteza e kopshtit zoologjik”, e cila sugjeron që jeta super-inteligjente mund të na shmangë që të lejojmë zhvillimin ose mbrojtjen e civilizimit tonë primitiv. Përcaktimi që shoqëritë ka të ngjarë të prishen para se të arrijmë fluturim të avancuar hapësinor, për kërkimin hapësinor, ato mund të na konsiderojnë si një dështim ose – nëse nuk jemi me fat – të vendosin që Toka është me burime të mjaftueshme për të shpëtuar për pjesë.

4.Agjenci të ndryshme hapësinore zbulojnë një sinjal që buron nga diku tjetër në univers. Komuniteti ndërkombëtar nuk mund të bie dakord se çfarë të bëjë. Shkencëtarët e Tokës kanë teorizuar mundësinë, që mund të kalojnë deri në 1,500 vjet para se të presim me arsye që sinjalet tona radio, të merren nga të tjerët në Rrugën e Qumështit. Bazuar në atë, që kemi transmetuar për rreth 80 vjet, më pak se një përqind e galaktikës do të jetë arritur deri tani, kështu që miqtë tanë mund të mos e dinë akoma se jemi këtu, dhe anasjelltas. Megjithatë, prisni edhe pak dhe “ne mund të arrihemi shumë mirë një ditë”, Por supozoni se ne e marrim sinjalin e tyre – si nga një transmetues në qendër të Rrugës së Qumështit për të cilin shkencëtarët  po teorizonin ne shkurt. Me siguri qeveritë globale mund të bashkohen në një vendim ekzistencial për planetin tonë? Ha ha, ha, ndoshta jo. Rusia thjesht mund të shkojë për të, pavarësisht paralajmërive të   S. Haëking se ne mund të dëshirojmë të qëndrojmë të heshtur.

5. Të huajt e fshehtë zbulojnë se ata kanë qenë në mesin tonë me shekuj, duke hulumtuar ngjarjet botërore. Ato japin prova – por ata janë hedhur poshtë si teoricienë konspiracioni.Me ngarkimin e lartë të “hipotezës së kopshtit zoologjik” dhe imagjinoni ,që studiuesit të dërgohen nga qielli për të na vëzhguar nga afër. Ata mund të jenë të pazbulueshme. Ata mund të rrëshqasin herë pas here, gjë që mund të shpjegojë UFO-t. Por thonë se një i huaj vendos se tani është një kohë e mirë për të na lënë të fshehtë. I huaji përdor radio ose internet për të provuar avancimin e një komunikimi dashamirës, ​​ose, nëse është humanoid, ai mban një konferencë shtypi dhe ofron që të testohet për ADN-në e tij. Mund të kryejë edhe bëma fizike të pamendueshme. 

6. Para zgjedhjeve presidenciale të SHBA këtë nëntor, Presidenti Donald Trump deklasifikon dokumente ultra sekrete që vërtetojnë ekzistencën e jetës jashtëtokësore.Autori dhe shkencëtari David Brin ka shkruar, në lidhje me teorinë, që të huajt janë në kontakt të fshehtë me qeveritë. Pentagoni tashmë lëshoi 3 vidio  UFO   në prill, duke ushqyer të gjitha llojet e teorive të konspiracionit. Pra, le të argëtojmë për një sekondë që, diku poshtë vijës dhe jo domosdoshmërisht në Rosëell, qeveria e SH.B.A.-së doli me prova të të huajve, apo edhe komunikoi me ta. Ne fakte alienet, nuk flasin. Per cfarë do të bëjmë me këtë informacion? 

7. Thyerja e direktivës kryesore, një autoritet ndër-galaktik fillon kontakte për të na shpëtuar nga vetja, duke ofruar ilaçe, teknologji dhe anëtarësim në super shtet.Ju mund të njiheni me Jean-Luc Picard. Një kapiten në stilin e tij mund të vendosë që civilizimi i Tokës është aq i pjekur sa të futet në vijë, ose që do të shkatërrojë vetveten nëse jo për ndërhyrjen e një qenieje më të civilizuar, duke thyer kështu “direktivën kryesore” për të mos ndërhyrë në planet primitivë – një koncept që avokatët njerëzorë hipotetizuan kohët e fundit do të ishte pothuajse e pamundur   gjithsesi. E para është për të qeshur. Kjo e fundit… mirë, shikoni, ne ndoshta mund të përdorim ndonjë ndihmë.

 8. Duke dashur të kuptojnë universin, eksploruesit nga një galaktikë e largët arrijnë në sistemin tonë diellor duke kërkuar të bëjnë miq – por pasi studiojnë Tokën, ata marrin një pasim të vështirë.Mirë, duhet të pranoni se është ndoshta arrogante e njerëzimit të mendoni se alienët do të shqetësoheshin edhe duke na parë. Ata mund të na konsiderojnë jo inteligjentë ose të jenë  krejtësisht të  painteresuar , siç ka paraqitur Neil DeGrasse Tyson. Ose ata mund të na konsiderojnë të rrezikshëm. Jo tamam një tufë paqedashëse. Një EE sigurisht që do të ishte mirë të mendohej dy herë para se të njoftohej para njerëzve, bravo e të cilave sot janë në butonat bërthamorë. 

9.Duke vendosur, që kjo kronologji është shumë e errët, një inteligjencë e shkëlqyeshme artificiale vendos të ndërpresë simulimin dhe të fillojë përsëri. Një UA e plotfuqishme mund të jetë marioneta jonë, ashtu si në Matricën . Në vitin 2001, dy vjet pas publikimit të këtij filmi, autori i trillimit shkencor Stephen Baxter propozoi “teorinë e planetarit” për të zgjidhur paradoksin e Fermit. Ajo pranon që nëse nuk kemi dëgjuar nga alienët, kjo është për shkak se universi ynë është krijuar me qëllim që të duket i zbrazët nga jeta. Në vitin 2003, filozofi Nick Bostrom  përgatiti argumentin e simulimit  . Elon Musk është në hapësirë  . Nëse jemi thjesht në sandbox, perënditë ose pasardhësit që po luajnë me ne mund të konkludojnë se gjërat janë bërë fare pak fantastike në vitin 2020. Rindizni më mirë. Ose hidhni disa alienë të simuluar thjesht për argëtim. 

Greva e grave dhe Çak Norris

by

Nga Ilir Levonja/Greva e grave të naftëtarëve, është një nga ato raste që do mbahet mend në Shqipëri. Kjo për faktin se e filluan burrat dhe po e mbyllin gratë e tyre. Një vendimarrje që të kujton folklorin, por ja që është një realitet i prekshëm. Një këmbim ushtarësh nga fronti. Një lloj vendosmërie për t’u admiruar. Nga ana tjetër për të kuptuar se sa unik është suporti familjar. Përballë është një administratë shteti kaq shumë e kalbur, sa kujton se do mbylli dështimin me show Delta Forcë a Çak Norrisi kur shpëtonte robërit në Lindjen e Mesme a Vitnamin e largët. Unë gjithmonë i jam drejtuar shoqërisë në kuptmin e përkrahjes. Por vë re se sytë e saj i rrëmben sa Çak Norrisi i filmave të viteve 80-të, aq edhe krijimi i forcave të reja politike. Dhe ky vit pandemik ka prodhuar një bum syresh. Por me tone të dallueshme nga opozita. Zakonisht forcat e reja lindin nga pushteti, sot në Shqipëri po lindin nga opozitarizmi. Dukej normale ca vite më parë dalja e Libras së Ben Blushit. Në fund të fundit me atë që ka çelsat do merresh, me atë që lëviz binanë, lëvron fondet, devijon vendin në vend që ta drejtojë atë. Nuk mund të merresh me të mundurin. Dhe sado ta anatemojnë Blushin, bëri atë që është  më se normale në demokraci. I tha zeusit që po vepron gabim, shpalli një program paralel, humbi dhe u largua. Sot forcat që po krijohen, po merren me spiunët brenda llojit, me korin e të indinjuarve se sa me devizën për të përmisuar jetën e shqiptarëve. Shkurt karvanit prej 136 partive, shqiptarëve që po firohen ditë më ditë, u duhen edhe nja katër a pesë parti të reja. Dhe është kjo arsyeja që Çak Norrisi shqiptar, laj e thaj me një avion Airalbania, zbret shkallët si triumfator a shpëtimtar i robërve. Në fakt shqiptarët duhet ta shtyjnë një orë e më parë nga maja e shkallëve ku del e ekspozohet, pasi sot vuajnë tërësisht probleme të tilla me pikëpyetje pa përgjigje? Përse ikin shqiptarët në Siri? Përse shteti e ka humbur kontrollin në raport me institucionet fetare? Përse shteti nuk kontrollon dot burimet financiare të tyre? Përse shqiptarët e dërrmuar nga tërmeti, nga pamundësia e financimit, nga mos pasja e banesave normale, kanë më shumë minare e kryqe për banorë, se sa shtëpi a prona. Ashtu sikur kishin më shumë bunkerë dikur? Por jemi ke gratë në grevë urie. Si nuk ju vjen ndoht të dëgjoni broçkulla studio mbi shpëtimtarin Çak Norris. Dhe nuk kuvendoni në një emision për gratë e naftëtarëve. Mendoni të ishit vet në pozitat e tyre. Janë disa familje që kanë muaj që vuajnë po njësoj si pengjet në Siri. Pengje janë edhe ato, pengje nga punëdhënësi dhe shteti amë. Shteti që është edhe aksioner. Shteti i një shallvarexhiu që zihet studiove. Kudo dominojnë replikat mes Ilir Metës dhe Edi Ramës. Hori e tërë. Kush ka të drejtë? Kudo skenat e atij lajthaj-it shqiptar, Lasgushit. Kudo gallofi që nuk beson se e shohin, edhe pse është 2 metra. Nuk janë problemet tuaja, nuk është ekonomia juaj, nuk janë xhepat tuaj. Rindërtimi a besimi juaj. Janë regresi, vdekja e butë. Problemet tuaja janë ato gra ballshiote ngujuar për të drejtën e familjes së tyre, punën e pa paguar.