Analiza – Page 893 – Dielli

AMERIKA ËSHTË NË TUZ, PO TUZI NUK ËSHTË AMERIKË

April 16, 2014 by dgreca

Statusi komunar i Malësisë-Tuzi u suprimua nga Tito, u ndalua nga Millosheviçi , nuk po jepet nga Gjukanoviçi
Nga Ramiz LUSHAJ/
1.
Prapë, në fill prilli 2014, isha shkurtas në Tuzi-Malësi, një nga trevat shqiptare ma amerikandashëse në shek. XXI. Prej knejna, nga visi i Shipshanikut e kam prejardhjen e kahershme të fisit tim të Shipshanit të Malësisë së Gjakovës.Ndjej krenari se në Malësi-Tuzi kanë rrënjë e lartësi malet-fiset-bajrakët-krahinat historike emblematike të kombit: Hoti e Gruda, Triepshi e Koja (degë e Kuçit) që kanë hy edhe në anale të diplomacisë botërore si luftëtarë qëndrestarë në mbrojtje të trojeve të veta etnike. Njëherash ndjej dhimbje palcnore se kufini i padrejtë (1913) ra si gurë mes dy syve edhe në këtë trevë etnike shqiptare, e ndau thiktë më dysh Hotin: bajraku Traboini mbeti nën Malin e Zi e bajraku Rapsha në Shqipëri. Po u ngjite tek kulla e Dedë Gjon Lulit e po dredhe nëpër Leqet e Hotit e sheh e ndjen ma fort këtë padrejtësi të pandrequn mbishekullore. Patjetër, e ndjen një siguri ende të lartë se këto vise do të mbeten etnike shqiptare. Tuzi-Malësi, e para për nga popullsia e besimit katolik (në numër e përqindje) në Malin e Zi, është edhe një nga shembujt e pëlqyer të bashkëjetësës e harmonisë fetare në mes feve të ndryshme: katolikë, muslimanë, ortodoksë, si edhe në mes etnive të ndryshme: shqiptarë, malazezë, boshnjakë, serbë, etj.
Mali i Zi, anipse në kushtet e Rendit të Ri Botëror e vend kandidat për në BE e NATO, anipse Gjukanoviçi e vetdeklaron mburrtas “kampion i demokracisë në Ballkan”, ende nuk po i jep Tuzi-Malësisë një nga të drejtat demokratike, elementare, themeltare: të drejtën e vetorganizmit qeverisës e zhvillimit ekonomiko-kulturor si komunë e plotë, e pavarur, më vete, si 23 komunat e tjera.
Malësia në kohën e Jugosllavisë Avnjoiste nga pesë komuna u reduktua për dy vjet (1955-’57) në dy komuna: Tuzi e Stjepoh (Triepshi) dhe prej v. 1957 katër krahinat etno-historike të saj u keqfutën nën komunën e Podgoricës për t’i pasë nën kontroll sipëror, përditsor e gjithanshmërisht për përvuajtje, asimilim e shpërngulje të shqiptarëve etnik.
Statusi komunar i Malësisë-Tuzi u suprimua nga Tito, u ndalua nga Millosheviçi (!) Po pse nuk jepet ky status nga Gjukanoviçi, i cili mund ta kryente kaherë kit’ akt zyrtar demokratik e meritor, pasi ka 23 vite në mazhorancë me një mandat si president e shtatë mandate si kryeministër i Malit të Zi. E, përveç kësaj,Tuzi-Malësinë e ka skej vilës e zyrës së tij të ekzekutivit e partisë DPS në pushtet.

2.
Shteti, Kishat Ortodokse Sllave, Akademitë e Shkencave në trekëndshin Rusi-Serbi-Mali i Zi hartuan e zbatojnë platforma kundërshqiptare nga koha e Krajl Nikolla I e deri tek “krajli i ri” Millo Gjukanoviçi, pjesë genocidiale sllave e të cilave është edhe Malësi-Tuzi nën komunën e Podgoricës.
Dinastia Petroviç-Njegosh e pinjolli i tyre Krajl Nikolla i Malit të Zi i bani dy shekuj luftë edhe me Malësi-Tuzi (me katër fiset e saj) prej se nga koha e Bushatllinjve, Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, e mujtën me ardhë deri tek dera e Podgoricës iliro-arbnore vetëm me ndore të padrejtë të Fuqive të Mëdha, vetëm pas Konferencës së Ambasadorëve në Londër, 1913. Presidenti i “Jugosllavisë së Dytë”, Josif B. Tito, e ktheu Podgoricën në kryeqytet të dytë të Malit të Zi dhe ia vnoi emnin e vet, Titograd. Millosheviçi i “Jugosllavisë së Tretë”, e miku i tij, Gjukanoviçi i Malit të Zi, tashma shtet i pavarur, u sollën ndaj shqiptarëve etnik njësoj si paraardhësit e vet: pushtues, aneksues, diskriminues, genocidial.
Krejt Malësia-Tuzi ka votue më 2006 me e shpall Malin e Zi shtet i pavarur e sovran nga vartësia 88 vjeçare e Serbisë e jo mos me ia dhanë të drejtën ligjitime për me votue e me e pas komunën e vet të pavarur, jo nën komunën e Podgoricës, jo me shpik gjukanovisht terma (anti)juridik e provokativ si “komunë urbane” apo kjo ma e fundit “Komunë e kryeqytetit”(!)
Liderit malazez Milo Gjukanoviç nuk po i kërkon kurrkush me ia dhanë Malësi-Tuzit statusin që ia dhanë krajlët kundërshqiptarë të Jugosllavisë së Parë (Pjetri I, Aleksandri I, Pjetri II) të cilët asokohe e ndanë në pesë komuna: Tuzi (Tuzi), Triepshi (Stjepoh), Hoti (Skorraq), Gruda (Priftën), Kuçi i Poshtëm (Ubla). Nuk po i fjalathemi Gjukanoviçit t’i respektoj vendimet e mbretërve karagjorgjeviç të Serbisë, të cilët ishin dhëndur, nipa e stërnipa të Krajl Nikollës së Malit të Zi, pasi çika e madhe e tij, Zorka (Ljubica), e shkolluar në Rusi, ishte nuse e krajl Pjetrit I, e Aleksandri ishte djali i saj, e Pjetri II ishte nipi i saj.
Liderit malazez Milo Gjukanoviç nuk po i kërkon kurrkush me ia dhanë Malësi-Tuzit, statusin e nivelit të lartë: “Nënprefektura e Tuzit” në vartësi të Prefekturës së Shkodrës, sikurse ia dha në “Koha e Shqypnisë” (1941-1943) Viktor Emanueli III i Italisë, dhandrri i Krajl Nikolla I, i martuar me mjeke Helenën, e cila kësokohe mbante edhe titullin fronësor “Mbretëreshë e Shqipërisë”(!)
Liderit malazez Milo Gjukanoviç nuk po i kërkon kurrkush me ia dhanë Malësi-Tuzit statusin e dhjetëvjetëshit të parë të Titos (1945-1955) që e ndau në pesë komuna miniaturale tue shpërfill edhe identitetin fisnor të krahinës: Tuzi (Tuzi), Vuksan-Lekaj me seli në Vuksanlekaj (në vend të asaj Hoti, në Skorraq), Ubla (Ubla), Dinosha me seli në Dinoshë (në vend të asaj Gruda, Priftën) e Stjepoh (Triepshi). Askush nuk po i thotë Gjukanoviçit të aplikojnë këtë status të Titos, megjithëse ishte idealist besnik i tij, pasi ende pa i mbush 18 vjeç (1979) hyri në të vetmen parti të shtetit federal, në Lidhjen Komuniste të Jugosllavisë (LKJ) të Titos e pa kalue një dekadë arriti të jetë sekretar i saj për Republikën e Malit të Zi, derisa u krijue partia e tij, Partia Demokrate e Socialistëve (DPS), parti në pushtet tash 23 vjet.
Shqiptarët kombëtar e ndërkombëtarët euro-atlantik po i kërkojnë kryeministrit malazez, Milo Gjukanoviç, njëherash lider i mazhorancës qeverisëse, që t’iu rrijnë në kambë premtimeve të tij kokrrane të kohëpaskohshme. Pra, po i kërkojmë çka ka thanë vet, si më 23 shtator 2012 në QIK Malësia në Tuzi, ku sipas gazetës “Vijesti” e Radio Televizionit të Malit të Zi, deklaroi: “…kemi obligim që të respektojmë edhe të drejtën e vullnetin tuaj se në çfarë komune dëshironi të jetoni duke pasë parasysh interesat tuaja…” dhe i porosit që të mos shqetësohen aspak, pasi ai, qeveria e partia (DPS) e tij “…do të jetë garant, se vullneti i tyre do të respektohet…”. Fjalaflitet shpeshtas për kryerjen e Referendumit, etj.
Çështja e statusit të komunës Tuzi-Malësi, kësaj pranvere 2014, mbetet e hapur ma fort, ma shumë e ma mirë se astenjëherë tjetër: E para: me e mbajt Gjukanoviçi statusin komunë urbane ka me u rrëzue në thonin e vet. E dyta: me e mbrojt politika shqiptare e Malësisë, etj. statusin “komunë e kryeqytetit” kena me ra në klucen e Gjukanoviçit, bile ai po i hedh do troha dhe po rri sy hapët e hakrryeshëm me e hjeksue spangon e klucimit…
Protesta shqiptare e 6 prillit 2014 në Tuzi (Malësi) dhe veçmas demonstrata e shqiptaro-amerikanëve në Uashington D.C. më 8 prill 2014 dhe lëvizjet diplomatike amerikane e ato kombëtare politike shqiptare në ditët e vizitës së Gjukanoviçit në Uashington kishin një kërkesë të vetme për Tuzi-Malësi dhe presin një zgjidhje të vetme: komunë të plotë, të pavarur, më vete, si dy komunat e reja alpine: Petnjica (28 maj 2013) e Gucia (25 maj 2014).

3.
Ende në prill 2014 në Malësi, në visin e Grudës, tek vendbanimi Dheu i Zi (Shtëpitë Rakiq) ritmonte vrullshëm ngritja e një lagjeje urbane model me boshnjakë të ardhun nga veriu i Malit të Zi, nga brigje të degëve të Limit. Joshja për të ardhurit-kolonë është e madhe, pasi aty kanë infrastrukturë arsimore, mjekësore, etj. të re, i kanë magazinat 25 kompani biznesi, etj. Kjo është pjesë shovene e strategjisë të pambyllun për ndryshimin e strukturës etnike të Malësisë dhe çdo shtyrje e statusit të komunës të plotë të Tuzi-Malësi kërkon e jep kohë për realizimin e tij përshpejtues. Përveçse lojrave e kërcenimeve politike të PDS, partia kryesore në Mali i Zi, po ndikon ngeativisht me turravrapin oreksal shoven edhe Partia Boshnjake, aleancore në pushtetin malazez e me degë edhe në Tuzi-Malësi.
Në demonstratën e Uashingtonit të 8 prillit 2014 ceket edhe një fakt i tillë: në vitin 1993 Malësia, në tokën e saj etnike, kishte 93 për qind të popullsisë së saj shqiptarë etnikë, ndërsa në vitin 2003 pati një rënie deri në 80 për qind, kurse vjet, më 2013, arriti në 65 për qind (!) Ky është një “genocid modern” i Qeverisë së Malit të Zi e i komunës së Podgoricës me politikat e tyre të moszhvillimit, mospunësimit, mosfunksionimit të shërbimeve jetësore, të shpërnguljes , etj. ndaj shqiptarëve etnik në Tuzi-Malësi.
“Gjukanoviçi i dytë” apo ndryshe: Miomir Mugosha, “kopja e keqe e Gjukanoviçit”, ministri ma jetëgjatë në Malin e Zi (1990-2000), i zgjedhur në tri dekada në kryesi të DPS, kryebashkiaku i Podgoricës prej vitit 2000, është fati i keq i shqiptarëve të Malësi-Tuzit, i cili e ka pengue ma së forti e ma së tepërti statusin e komunës së plotë. Ai rrgallet me gjithato akrobacina politike e juridike për statusin, kryen pengesa artificiale për vijën kufitare, për elaboratin e komunës nga një firmë e posaçme, etj., ban akte, tarafe, barrikada vote me këshilltarë e etnitë e tjera ndaj shqiptarëve, shfaqet me kërcenime force publike edhe ndaj mediave, etj. Ai është doktor në profesionin e tij, po vet ka një sëmundje të pashërueshme “antishqiptarizmin”, të cilin ka me e manifestue me ortakëritë e tij edhe pas moskandidimit të sivjetëm për kryebashkiak i Podgoricës.
Tuzi-Malësi ka rreth 13 mijë banorë dhe siguron rreth 2.6 milionë euro të ardhura në vit, të mundshme për qëndrueshmëri ekonomiko-financiare të komunës së plotë. Diçka dihet e duket qartë: Gjukanoviç, Mugosha e Co, po e duan Tuzin-Malësi pa shqiptarë në tokën e vet etnike e në institucionet e ngritura në territoret e saj. Një dukuri të tillë shovene e hasa edhe në ecje rrugëtare pas një qëndrimi disaorësh “bllokim”(!) në Pikëkalimin Kufitar e Doganën e Hanit të Hotit, e cila ndodhet në territorin e Tuzit, ku nuk ishte asnjë shqiptar në detyrë tek dyert e trari i saj (!)
4.
Para disa ditësh, kam lexue në lajme të agjensisë “MINA” në Mali i Zi se Malësia (Tuzi) cilësohet si “Amerikë”.Diçka duhet me pasë parasysh: Amerika është kudo, po jo kudo është Amerikë. Po, realisht: Amerika është në Tuzi dhe Tuzi është në Amerikë. Po, fatkeqësisht: Tuzi nuk është Amërikë!
Tuzi-Malësi, sikurse edhe Plavë-Gucia janë dy krahina etno-historike shqiptare në Ballkan (Iliri) që e kanë ma të madhe diasporen e vet në Amerikë se sa popullsinë shqiptare në vendlindjet e veta. Vetëm në shtetin e Miçigenit (Detroit) numri i malësorëve është i barbartë (në mos ma i madh) me numrin e atyre që jetojnë në Malësi-Tuzi.
Shqiptaro-amerikanët e Malësi-Tuzit në Detroit, Nju Jork e afrinat (treshtetëshin), Boston, etj. janë lobues të mëdhenj, aktiv, të frytshëm, tejet qëndrestarë për të mbajt rrënjas në jetë identitetin shqiptar të vendlindjes dhe për të luftue për të drejtat e liritë e mohuara nga regjimi antishqiptar i Gjukanoviçit. Në përpjekjet e tyre përngjasin me hebrejtë. Ata janë kombëtarë të ëmdhenj e qytetarë të thjeshtë. Mos ua harroni Nderen, lartësojuni Emrin. Në qëndrimet e veprimet e tyre në Diasporë mbeten shqiptar gjithëkohor, si bashkatdhetarët e vet në vendlidnje, si motit, edhe sodit. Ata i kanë sytë, mendjen e zemren në vendlindje. Ata e mbajnë dorën në xhhep e në çek për vendlindjen. Edhe malësorët e viseve të Tuzit që kanë ndrrue jetë në Amerikë e kanë shpirtin në Malësi.
Malësorët e Tuzit në Amerikë ishin në lartësi kombëtare qytetare edhe në demonstratën e 8 prillit 2014 në Uashington, si nga pjesmarrja dhe toni e ritmi i saj. Aty kishte disa parulla edhe për Malësinë. Event piedestal i shqiptaro-amerikanëve të Detroitit nga vise të Tuzit ishte leximi i mesazh-përdhendetjes të kongresmenit amerikan Gary Piters nga Miçigeni, ardhja e fjala e Don Fran Kolaj, famulltar i Kishës së Shën Palit në Detroit, fjala e zjarrtë e veprimtarëve kombëtar Luigj Gjokaj e Pashko Gjokaj nga Miçigeni dhe e politikanit Nikoll Camaj i ardhun enkas nga Tuzi, etj.
Tejet madhor në këtë demonstratë panshqiptare kundër politikave antishqiptare të Gjukanoviçit është fakti emblematik se aty në Uashington, para Shtëpisë së Bardhë e Ambasadës së Malit të Zi, folën shqiptarisht e mrekullisht: asambleisti i Nju Jorkut, Mark Gjonaj nga Reçi i Ulqinit (kryefjalës i demonstratës), Esad Gjonbalaj, president i Fondacionit Plavë-Guci e koordinator i shoqatave shqiptare me origjinë nga trevat shqiptare nën Malin e Zi e me seli në Amerikë; anamalasi Xheladin Zeneli, ish deputet shqiptar në Parlamentin e Malit të Zi i cili lexoi Peticionin me kërkesat për të drejtat e liritë e mohuara të Shqiptarëve nën Malin e Zi; atdhetari i përkushtuar, Xhevat Kukaj, moderatori i zëshëm e meritor i zhvillimit të kësaj demonstrate; kandidati i sfidës për në Kongresin Amerikan, Emin Eddie Egriu që garon fortmirë në Distrikti 20 të Nju Jorkut; kryetari aktiv i shoqatës “Ana e Malit”, Ismet Kurti; nënkryetari i Shoqatës Pan-Shqiptare “Vatra”, z. Asllan Bushati i cili foli në emër të kryetarit të saj fisnik, dr. Gjon Buçaj; kryetari i shoqatës “Kombi”, Artur Vrekaj – penë zemërflaktë e Shqiptarisë; presidenti organizator i organizatës “Rrënjët Shqiptare”, z. Maro Kepi; veprimtari atdhetar Naim Balidemaj, e të tjerë.
Një nga kulmet e demonstratës ishte edhe takimi i një përfaqësie të demonstruesve me kryesues të përzgjedhur e nderimtar, asambleistin Mark Gjonaj, të cilët u takuan në mbrëmjen e 8 prillit 2014, pas demonstratës, me kongresmenin Eliot Engel e kongresmenë të tjerë, ku iu banë të njohura kërkesat e shqiptarëve, ndër të cilat edhe çështja e statusit të komunës së Tuzit. Këto iu përcollën edhe nga shqiptarët, zyrtarisht e ballas, edhe kryeministrit të Malit të Zi, Milo Gjukanoviç, gjatë vizitës së tij në Amerikë (8-10 prill 2014). Në koft se nuk i kujtohen mirë patjetër që do t’i vijnë në mendje shpejt.
Zoti e Shqiptarët e Malësisë në Trojet e veta etnike dhe në Amerikë, si edhe në Europë, e kanë ruajt Tuzin etnik shqiptar: i kanë mbajt genet e pastra shqiptare e nuk i kanë lëshue për krejt vendbanimet në relievin e saj gjeo-strategjik. Para do ditësh i ndjeva malësorët në Bardhaj të Hotit të Dedë Gjo Lulit tue u dvet ndërveti: A je te kulla e moçme apo ke ra në Tuz? Pra, ende në kullat shqiptare del tym, çprushen kujtime, çelin ëndrra, bashkëjetojnë eposi i kreshnikëve dhe epoka euro-atlantike.
Komuna e plotë Tuzit (Tuzi-Malësi) vërtetë është barometër për Demokracinë euro-atlantike e mburojë për Malësinë etnike shqiptare ndaj diskriminimit, asimilimit e shpërnguljes së shqiptarëve të saj, po nuk është zgjidhja e vetme e as e fundit, po as Malësi-Tuzi nuk është e vetme në mbijetesën e saj, në vetqeverisjen e saj plotore, në mangësi, vështirësi e arritje të sotme e të nesërme të saj.
Amerika është në Tuzi e Tuzi është në Amerikë.

FTESE PER DEBAT: DEFETARIZIMI I POLITIKËS DHE DEPOLITIZIMI I FESË

April 15, 2014 by dgreca

Nga koka e Blushit dhe nga koka e çdokujt tjetër ndër ne të hiqet përfundimisht ideja apo mendimi se ne mund të bëhemi qendër botërore e islamit, e krishterimit lindor, krishterimit perëndimor apo të çfarëdo ideologjie tjetër./
Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/
Ne shqiptarët dështuam në përçartjen tonë gjysmëshekullore për t’u bërë qendër botërore e ideologjisë komuniste. Mjerisht, në Tiranë, mjerisht, duket të ketë koka që ende, pas rreth një çerek shekulli nga ky dështim, të përçartin drejtpërdrejt para publikut idetë e tyre që ne shqiptarët të jemi qendër botërore e ideologjive fetare.
Ndryshe nuk mund të shpjegohet as mund të interpretohet kontributi i fundit i shpallur nga Ben Blushi, me titullin “Hëna e Shqipërisë”, në temën fort të njohur përgjatë këtij çerekshekulli të fundit.
Në shpalljen e tij, autori i “Hëna e Shqipërisë” kërkon defetarizimin e Shqipërisë, me sa kuptoj unë ende jo ateizimin e Shqipërisë. Pra, kërkon laicizimin e Shqipërisë, e cila, sipas tij, nga një vend ateist tashmë qenka shndërruar në vend fetarist me prirje për t’u shndërruar në një vend ku qiellin ideologjik fetar ta zaptojë Hëna dhe ku të eklipsohet Dielli.
Më mirë kishte qenë, gjithsesi, që kjo qarkore të punohej dhe të shpërndahej si material partiak para se t’i shërbehej publikut të gjerë, sepse Blushi nuk është pa pushtet, nuk është senza voce in capitolo.
Laicizimi i Shqipërisë, i shoqërisë shqiptare në përgjithësi, kudo që ndodhet ajo, nuk mund të bëhet pa defetarizimin e politikës sa dhe pa depolitizimin e fesë.
Në fillim të ‘pluralizmit politik’ në Shqipëri u bë zakon që liderët e vendit, politikë, shtetërorë, qeveritarë e tjerë, me rastin e festave fetare, t’iu bëjnë vizita selive të krerëve të komuniteteve fetare. Diçka të tillë e kërkonte në atë kohë krijimi i imazhit të ri të Shqipërisë si një vend deri atëherë ateist. Rreth njëzet e pesë vite rresht, katër seli qendrore në kryeqytet dhe kushedi sa seli të tjera nëpër qarqe, rrethe dhe njësi të tjera lokale vizitohen nga liderë qendrorë dhe lokalë. Dhe këto vizita janë gjithnjë e më të mediatizuara. Blushi, me sa kuptoj unë, nuk ka propozuar që të hiqet dorë nga kjo traditë. E shumta, këtë ritual mund të vazhdojë ta bëjë kryetari i Shtetit, por pa ndonjë mediatizim kushedi.Natyrisht, si persona privatë askush nuk ia ka për rëndë as nuk ka pse t’ia ketë për rëndë askujt pse rëndom apo edhe në festat fetare viziton tempullin në të ciln beson apo tempujt për të cilët ka respekt, por këtë ta bëjë në mënyrë private, si çdo qytetar tjetër, pa bujë, ashtu si e kërkojnë edhe librat e shenjtë dhe porositë e shenjta.

“Një laicizëm i drejtë e lejon lirinë fetare. Shteti nuk e imponon religjionin, por në vend të kësaj iu jep hapësirë religjioneve me një përgjegjësi ndaj shoqërisë civile, dhe kështu i lejon këto religjione të jenë faktorë në ndërtimin e shoqërisë,” thotë Papa Benedikti XVI, i cili gjithashtu është teologu katolik aktualisht ndër më kompetentët në mos më kompetenti.
A e ka bërë dhe e a e bën këtë që thotë Joseph Ratzinger shteti shqiptar, shoqëria shqiptare, politika shqiptare në Shqipëri dhe jashtë saj në këto rreth njëzet e pesë vitet e fundit. A kanë qenë të paanshëm këta faktorë në krijimin e hapësirës ndaj religjioneve, a kanë ndërhyrë në punët e religjioneve, a kanë përdorur mjete joligjore në raportet dhe marrëdhëniet me këto religjione. Rezervoj bindjen time të plotë se këta faktorë nuk e kanë kryer as më së paku këtë që kërkon Ratzinger, pra nuk kanë bërë asgjë për laicizmin e drejtë. Kjo sjellje në mos deri tashti, më vonë, sigurisht, ka për të rezultuar kundërproduktive.
Në një shoqëri demokratike pluraliste, ku kultivohet edhe pluralizmi fetar, nuk mund të ketë komunitete fetare të nënës apo të njerkës. Në Shqipëri, në shoqërinë shqiptare, në politikën shqiptare, rezervoj bindjen time se ekziston kjo mendësi dhe kjo praktikë. Dhe kjo është e vërtetuar katërcipërisht në Tiranë, në Prishtinë e gjithandej ndër ne.
Kam gjithashtu bindjen se Blushi, kur nga pozita politike ngre shqetësimet e tij fetare, ka në kokë kryesisht modelin e një vendi dhe një shoqërie të caktuar që ende nuk e kanë pranuar pluralizmin fetar. Do të ishte me pasoja të pandreqshme që ne shqiptarët të shkojmë drejt kësaj. Oksigjeni për shqiptarët është pranimi i njëri tjetrit pavarësisht se janë apo nuk janë besimtarë, pavarësisht se cilës praktikë fetare i përkasin.
“Unë kurrë nuk e kam marrë një ndryshim mendimi në politikë, religjion, filozofi si shkak për t’u larguar nga një mik,” thoshte dikur Thomas Jefferson, politikan, diplomat, intelektual, President i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ky është njeriu i emancipuar dhe iluminist të cilin e kemi të domosdoshme për ta pasur në mesin tonë në Shekullin XXI. Është krejt e kundërta e realitetit që ne shikojmë rrotull në këto njëzet e pesë vite.
Oksigjen për shoqërinë shqiptare të kohës është edhe njeriu për të cilin fliste dikur në vetën e parë i madhi Abraham Lincoln, tek thoshte: “Kur unë bëj mirë, ndjehem mirë. Kur unë bëj keq, ndjehem keq. Ky është religjioni im.” Në mesin tonë, shpreh bindjen, po kultivohet i kundërti i tij, ai që thotë: “Kur unë bëj mirë, ndjehem keq. Kur unë bëj keq, ndjehem mirë. Ky është religjioni im.” Ky religjion, mjerisht, po bashkon përherë e më shumë njerëz në Shqipëri dhe në shoqërinë shqiptare.
Shpallja e Blushit, e bërë prejt tij nga pozita të pasinqerta, më forcon bindjen se në Shqipëri dhe ndër ne shqiptarët nuk është kuptuar aspak globalizmi, nuk është kuptuar aspak çfarë sfide përbën globalizmi për shoqëritë, vendet, kulturat, qytetërimet. Aq më shumë për vendet, shoqëritë, kulturat me ato veçanësi të rralla si tonat. Do menduar, do punuar, do bashkuar forcat, energjitë mendimet që një shoqëri e tillë të shndërrohet në faktor dhe të dalë faqebardhë përballë sfidave të globalizmit. Në mënyrë monopartiake, monofetare e tjerë ne do të dilnim me faqe të zezë përballë tyre dhe do të bëheshim kafshatë e kollajshme e të tjerëve. Dhe dukuritë përherë e më atipike që lulëzojnë ndër ne, janë pikërisht pasojë e moskuptimit të sfidave që sjell globalizmi.
Zgjidhja ndaj kësaj nuk është një kthim në vetizolim, siç e propozon sado tërthorazi e me nostalgji Blushi, nuk është marrja e ndonjë modeli që kanë në kokë ata si puna e Blushit. Ne shqiptarët nuk kemi nga t’ia mbajmë – ose do të sillemi, të veprojmë, të mendojmë në kuadrin e sfidave globale, ose do të marrim fund. Mbetet vetëm çështje kohe.
Feja në Shqipëri dhe ndër shqiptarët, në pluralizmin e saj, iu nënshtrohet patjetër ligjeve të një vendi demokratik. Shteti demokratik i përmbush detyrimet ndaj fesë si ndaj çdo fushe tjetër të jetës së vendit e të shoqërisë. Detyrim i shtetit në këto njëzet e pesë vite është që komuniteteve t’ua kthejë, t’ua kompensojë pronat që ua ka marrë shteti monist ateist. Ky detyrim do përmbushur sa më urgjent. Nga ana tjetër, kleri në shtetet tona, në Shqipëri dhe Kosovë, ka të drejtat dhe detyrat e tij si çdo pjesë e shoqërisë sonë, në përballje absolute me ligjet. Informaliteti në komunitetet fetare është i mbarsur me pasoja. Aq më tepër në një realitet të pushtuar nga informaliteti. Vendosja në kuadër ligjor e sa më shumë hapësirave në jetën e një vendi, shoqërie është masa më e shëndetshme që ndërmerr dhe kryen një shtet i përgjegjshëm demokratik. Një shtet i përgjegjshëm është ai që merr përgjegjësi mbi vete, nuk është ai që ua ngarkon përgjegjësitë të tjerëve. Të metat, dobësitë, mbrapshtitë janë, në radhë të parë, për faj të shtetit. Nëse nuk funksionon shteti, atëherë do riparë (riparuar) sistemi. Prandaj sistemet reformohen pa pushim në vendet dhe shoqëritë demokratike të konsoliduara apo në konsolidim e sipër.
Nga koka e Blushit dhe nga koka e çdokujt tjetër ndër ne të hiqet përfundimisht ideja apo mendimi se ne mund të bëhemi qendër botërore e islamit, e krishterimit lindor, krishterimit perëndimor apo të çfarëdo ideologjie tjetër.
Këtë shënim me temën e fesë do ta përmbyll me një mendim të Muhamet Aliut, boksierit legjendar të të gjitha epokave: “Lumenjtë, pellgjet, liqenet, përrenjtë – të gjithë kanë emra të ndryshëm, por të gjithë përmbajnë ujë. Ashtu si dhe religjionet – ato të gjitha përmbajnë të vërtetat.”

MAQEDONIZIMI I BDI-së

April 15, 2014 by dgreca

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/
E di që as vetë maqedonët nuk e mbajnë veten kurrkundngat aq të maqedonizuar. E di që përcaktimin tim partia BDI (Bashkimi Demokratik për Integrim) do ta marrë për lëvdatë.
Maqedonizimi i BDI-së nuk do të ishte temë e shkrimeve të mia nëse këto ditë nuk do ta dëgjoja në mediat njërin nga krerët e saj të deklaronte, madje me krenari të dukshme, se kjo parti është e vetmja në Maqedoni që është shtrirë tashmë në të gjithë territorin e vendit, përkatësisht në elektoratin e të gjithë vendit. Këtë mëtim, pra, nuk e kanë as dy partitë më të mëdha të Republikës së Maqedonisë, Lidhja Socialdemokrate apo VMRO-DPMNE.
Pjesë e pushtetit në Shkup, kjo parti iu bëri thirrje shqiptarëve t’i bojkotojnë votimet presidenciale që u zhvilluan të dielën, ngaqë, sipas liderit të saj, kryeministri nuk e përfilli kërkesën e tij që të kandidojë një emër konsensual, pra të pranueshëm edhe për BDI-në. Nga ana tjetër, i akuzoi për përçarje partitë shqiptare në Maqedoni që nuk mbajtën të njëjtin qëndrim.
Tri ditë para votimeve, kryetari i Rilindjes Demokratike Kombëtare (RDK) Rufi Osmani i hodhi poshtë thëniet e BDI-së: “Është po BDI, që ofendoi rëndë inteligjencën shqiptare duke zgjedhur Lazar Elenoskin si maqedonas ambasador në Bruksel. Është po kjo BDI e cila me votat e maqedonasve, maxhupëve, hajdutëve dhe korrupsionin e paparë mposhti vullnetin politik të popullit shqiptar në zgjedhjet lokale 2013 në shumë komuna shqiptare. Është po kjo parti që lejoi sjelljen e Car Dushanit në Shkup në emër të pajtimit historik me serbët. Është po kjo parti që i propozoi VMRO-DPMNE-së, Lazar Elenoskin dhe Sërgjan Kerimin si të ashtuquajtur ‘president konsensual’.
Është po kjo udhëheqësi e BDI-së që në Evropë kandidon person pa kredibilitet dhe kandidat që mori më 2011 vetëm 400 vota.”
Vesel Mehmedi, shef i Shtabit të RDK-së, sjell argumente të tjera në këtë drejtim. “Ju e shihni se si qeveris BDI-ja, unë jam këshilltar në komunën e Gostivarit dhe ju dëshmoj se zullumi i kësaj garniture është i jashtëzakonshëm duke diskriminuar vendbanimet shqiptare në Gostivar ku i humbën zgjedhjet në Gostivar. Është koha për t’i thënë stop diskriminimit të shqiptarëve nga vet shqiptarët.”
Është tërësisht e kuptueshme se zgjerimi me anëtarësi maqedonase i ka kushtuar BDI-së braktisjen dhe sakrifikimin e interesave të shqiptarëve. Sepse, ngat çdo mendjeje, maqedonasit votojnë për interesat e veta para se të votojnë për interesat e të tjerëve. Po ashtu zgjerimi i kësaj partie me anëtarësi nga pakicat e Maqedonisë, siç janë romët, gjersa interesat e këtyre nuk pajtohen me interesat e shqiptarëve por me interesat maqedone, e çon këtë parti në kundërvënie me interesat e shqiptarëve në tërësi.
Siç dëshmojnë të lartcituarit, shmangiet e tilla e kanë cënuar rëndë në karakter BDI-në duke e vënë në pozita lutëse dhe përulëse ndaj maqedonëve, nga njëra anë, dhe në pozita revanshiste dhe arrogante ndaj atyre shqiptarëve që e kanë refuzuar, pra që nuk kanë pranuar t’i japin votën kësaj partie.
BDI i lutet kryeministrit për një kandidaturë konsensuale nga radhët e maqedonasve dhe të turqve dhe nuk këmbëngul që Maqedonisë i ka ardhur koha të ketë një president shqiptar. Në vitin 2001, kur përgatitej Marrëveshja e Ohrit, unë kam kërkuar nga pala shqiptare në bisedime të kërkojë që të sanksionohet në këtë marrëveshje, pastaj në kushtetutën e kësaj republike maqedono-shqiptare që presidenti të jetë shqiptar. Nëse jo, atëherë disa poste të tjera kyçe të jenë të përcaktuara me kushtetutë që t’iu përkasin shqiptarëve. Dhe për këtë iu sillja shembuj të ngjashëm ku, nëpërmjet zgjidhjeve të tilla, ishte garantuar qëndrueshmëria e mëtejshme e shteteve të caktuara, ishte krijuar konstitucioni i domosdoshëm dypalësh, mendësia e domosdoshme dypalëshe mbi të cilën do të bazohej perspektiva e një bashkëjetese në unitet qytetar dhe shtetëror.
Duke qenë në pushtet gjithë këto vite, i takonte BDI-së të ngulmonte në këtë drejtim, duke u bashkuar me krejt faktorin shqiptar dhe me faktorë të tjerë të mundshëm përkrahës ndaj këtij faktori, siç do të kishin qenë turqit, romët e tjerë. Vetëm sanksionimet në kushtetutë do të ishin detyruese dhe po ashtu do të garantonin qëndrueshmërinë e Maqedonisë, integrimin e shpejtë të saj në NATO dhe në Bashkimin Evropian, për çka, jo pa të drejtë, dëshmojnë se janë shumë më të interesuar shqiptarët se maqedonët dhe të tjerët.
Duke u defaktorizuar çdo ditë e më tepër shqiptarët, siç ka ndodhur dhe po ndodh gjatë qeverisjes së BDI-së dhe VMRO-DPMNE-së, Maqedonia vetëm sa do t’iu largohet përherë e më shumë integrimeve evropiane dhe veriatlantike. Dhe BDI do ta shohë veten gjithnjë e më pranë interesave maqedone e gjithnjë e më larg interesave të shqiptarëve. Natyrisht, kjo do t’i sjellë asaj ndëshkimet e pashmangshme nga ana e elektoratit shqiptar në Maqedoni.
Me kandidaturën e Iljaz Halimit për president të Maqedonisë, shqiptarët dëshmuan denjësisht se mund t’ia japin këtij vendi një president të denjë dhe dëshmuan dëshirën e tyre të çiltër e vizionare që Maqedonia, për të mirën e të gjithëve, pjesë të traditës së saj të sanksionuar shtetërore, ta ketë tash e tutje presidentin shqiptar.

Ivo Andriçi, krimineli (nobelisti) që e përgatiti zhbërjen tonë!

April 14, 2014 by dgreca

Nga Fahri XHARRA/
”Beogradi, nga fundi i vitëve të tridhjeta të shekullit të kaluar ishte plotë me kombësi (nacionalitete) të ndryshme . Ishin Hebrenjtë, Çekët , Hungarezët , Gjermanët dhe Rusët. Kishte edhe Rumunë , Grekë e Slovenë. Me të gjithë jetohej normalisht , por vetëm me shqiptarët nuk shkonte mirë; i shanin , i thirrnin me emra nënçmues ,dhe ngadalë ngadalë krijohej muri ndarës në mes të shumicës serbe dhe tyre; të nevojshëm për punët në ndërtimtari dhe bartjen e klavirave nga një shtëpi në tjetrën Por dikush duhej që t´i bartë tjegullat në katin e fundit të pallatit të kinemasë ”Beogradi” e cila ndëertohej aso kohe, dikush duhej që t´i shkarkoj të dy tonelatat e qymrit (thëngjillit) për mamin tim , por çka të bëjmë me ta kur t`i kryejnë punët? Qëndrimi i tyre në mes të Beogradasve për një djalosh 6 vjeqar ( Bora Ćosić ”Albanac i ja”) ishte diçka egzotike: e dija që vinin nga jugu, që janë të varfër dhe shendetligë, që pasi i sharronin drunjtë nëpër oborret e qytetarëve , flenin nëpër podrume , ushqeheshin me sardina dhe rrush. Ishin shumë të tjeshtë , pak të turpshëm , kryesisht shumë të sjellëshëm. Nuk e dij se pse nëna ime e tregonte një çikë rezervë karshi atyre, e mua nuk më kujtohet që unë të jam shoqëruar ndonjëherë me ndonjë fëmijë shqiptar, mendoj as që ishin në shkollat tona ”….vazhdon më tutje Bora Qosiçi në kujtimet e tija për shqiptarët.

Pra të tillë ishim , të tillë na njihshin, të tillë na paragjykonin dhe si të tillë donin të na zhbënin.
Lav Trocki , pas luftërave të Serbisë me ne në vitin 1912 shkruante :” Sërbia e muarr Kosovën , por e morri edhe një gurë të rëndë mulliri mbi shpinën e zhvillimit të saj”
(Srbija je zadobila Kosovo, ali i mlinski kamen na vratu svog razvitka. (Lav Trocki, dopisnik sa balkanskog ratišta 1912)

Trocki që më kohë e kishte nuhatur që jeta me shqiptarët për serbët nuk është e mundur . Ata edhe sot e kësaj dite e mendojnë të njejtën . Të kotë e kemi ne; të kotë e ka bashkësia ndërkombëtare.

Ivo Andriçi (hkrimtari nobelist i vitit 1961) ishte ambasador i Mbretërisë së Jugosllavisë në Gjermanin e Hitlerit dhe në atë kohë në Janarin e vitit 1939 në kërkesë të Milan Sojadinoviçit e bëri projektin për ndarjen e Shqipërisë në mes të Jugosllavisë dhe Italisë , sipas të cilës Sërbija duhej të merrte Shqipërinë e Veriut dhe Durrësin ” (Ante Beljo, Ideologija Velike Srbije ). Elaborati i Ivo Andriçit i datës 30.01.1939 ishte bërë si
” përkujtues” zyrtar pë çështjen shqiptare për përdorim të mbrendshëm në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Mbretërisë së Jugosllavisë :
” Kur të ndahet Shqipëria do të zhduket vendpërkrahja për pakicën shqiptare në Kosovë, dhe e cila në situatë të re do të asimilohej më lehtë. Neve do të na takonin edhe 200 000 – 300 000 shqiptarë të tjerë por ata janë të shumicës katolike dhe marrëdhënjët e tyre me Shqiptarët musliman nuk është e mirë (?) Pastaj shpërngulja e shqiptarëve musliman për në Turqi do të bëhej nën rrethant e reja , dhe nuk do të kishte shumë pengesa për pëngimin e kësaj shpërnguljeje”
Dy motive që vazhdimisht rëndojnë mbi ne ,sipas planeve serbe ,marrëdhenjët ndërfetare dhe shpërngulja e shqiptarëve musliman ) . Plane , plane , plane e ne nuk vetëdijësohemi !
Në të njejtën kohë me Ivo Andriçin , me 3.Shkurt 1939 u shfaq edhe projekti tjetër për okupimin dhe ndarjen e Shqipërisë i cili elaborat iu dorëzua Qeverisë së Stojadinoviçit. Fjala është për projektin e Ivan Vukotiçit i cili e propozonte ndarjen e Shqipërisë me Italinë në vijën Strugë- Librazhd – Elbasan- Durrës. Ai vjen në përfundim që është ” më mirë një dritare e Italisë në Ballkan se sa një shtëpi shqiptare (Ivan Vukotić, O Albaniji i interesne sfere ).

Historikisht urrejtje , gabimisht thuhet urrejte ajo ishte dëshirë shekullore për tokat ship-
tare por pa shqiptar. Në Arkivin e Institutit Historik të Kosovës është dokumenti ku thot: ” Gjatë luftës së dytë botërore armiqësia në mes shqiptarëve dhe Serbëve ishte në kulmin e saj . Në raportin e Komandës së korpusit të dytë të çetnikëve të Drazha Mihajloviçit , çetnikët deklaroheshin se do të luftojnë kundër Shqiptarëve deri në zhdukjen e tyre, por urrejtja ndaj shqiptarëve ishte edhe tek dashamirët e komunizmit . Shumë çetnikë pas amnestisë së vitit !944 kaluan në rradhët e partizanëve dhe e mbanin gjithnjë të njejtin qëndrim : Te zhdukën shqiptarët !
” Është pak e njohur , përveç historianëve profesionist , që me problemin e Kosmetit (Kosovës) dhe të Shqipërisë së sotme , si dhe me të gjitha problemet që dalin nga zgjidhja e saj është marrur edhe shkrimtari ynë i madh Ivo Andriçi, kuptohet në cilësinë e diplomatit dhe shërbetorë i Ministrisë së Punëve të Jashtme.. Sipas detyrës zyrtare në vitin 1939 pë Kryeministrin e asaj kohe të Mbretërisë Jugosllave Miladin Stojadinoviçin e shkroi elaboratin se si ai e shihte situatën e mbrendshme dhe të jashtme me theks të posaçëm në Balkan dhe në shtetet Ballkanike e me Shqipërinë në te. (.O Kosmetu ).
” Në tekst ka edhe shumë detaje interesante dhe se në fund flitet për problemin që neve na ngushton dhe më së shumti na intereson. Ivo Andriçi me atë zërin e tij të butë e analizon atë që edhe para luftës së dytë , me keqardhje , e edhe deri në ditët e sotit është pika më e dhimbëshme serbe- problemi i Kosmetit dhe shtetit të Shqipërise ” përfundon autori . E unë po e shtoj që shqiptarët më shumë iu interesojnë serbëve se sa vetë shqiptarëve.!
”Diku pas 40 vjete nga shkrimi i memorandumit të Andriçit , ai u bë publik në ” Časopisu za suvremenu povijest” të Zagrebit. (1977) Heshtjen për elaboratin e Ivo Andriçit ( se serbët ende sot nuk flasin me dëshirë fxh) ,pas vdekjeës së Titos e theu Ibrahim Rugova , si kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës që ishte , duke e akuzuar Andriçin për nacionalizëm , pra veprat e tij më nuk mund të mësohen e ligjërohen në shkollat e Kosovës. Sipas tyre ( shqiptarëve fxh)një nobelist i shpërblyer për vlerat e tija humane bëhët nacionalist serb ” (Milka Luqiç)

((Për një rezyme të shëndoshë dhe kritikë ndaj nesh se si i vlerësojmë të mençurit , kuadrot dhe punëtorët tanë të kombit në krahasim me serbët :
”Ivo Andriçi lindi më 1892 në Dolac- Vdiç në Beograd më 1975 , ishte shkrimtar serb dhe jugoslllav , Ishte Diplmat i ish Mbretërisë së Jugosllavisë . Fitues i çmimit Nobel për letërsi në vitin 1961 për romanin ”Ura e Drinës ”(1945 ) Isht e anëtarë i Akademisë së shkencave dhe arteve të Serbisë deri në vdekje Që nga viti 1920 u bë administrator në Ambasadën në Vatikan, e pastaj punoi si në konsulatat në Bukuresht, Trieshte dhe Grac
( Бриљантна дипломатска каријера („Политика“, 10. октобар 2011) , dhe si njeri i vyer për çështjen serbe kurrë nuk u akuzua për ”tradhëtar ” nga serbët sepse iu shëbeu të gjitha regjimeve shtetrore . Medet se ku jemi ne ! ))

Rreth “fajit për të shkuarën” të shqiptarëve

April 12, 2014 by dgreca

NGA NELSON ÇABEJ/

Vitet e fundit në median shqiptare ka filluar të trajtohet një temë e re, ajo e “fajit për të shkuarën”, dhe jo teorikisht, por duke folur hapur për një faj kolektiv të shqiptarëve. Pa vënë në dyshim rëndësinë dhe nevojën e këtyre diskutimeve, për mendimin tim, ato vuajnë nga dy të meta thelbësore. Së pari atyre u mungon përmasa kohore, d.m.th nuk përcaktohen kufijtë kohorë brënda të cilëve shqyrtohet (ose duhet të shqyrtohet) faji. Ato janë tepër të përgjithëshme për të kuptuar në se është fjala për kohët moderne, për mesjetën apo për historinë e lashtë të shqiptarëve. Në qoftë se ky mospërcaktim do të nënkuptonte të gjithë historinë mijravjeçare të popujve, duke përfshirë popullin shqiptar, atëhere nga ky afrim do të dilte që çdo popull duhej të pranonte “fajet për shkuarën”, nganjëherë të përsëritura, ndaj shumë popujve të tjerë, t’u kërkonte falje shumë popujve, dhe të falte “fajet e së shkuarës” të shumë popujve të tjerë. Kjo do të ishte absurde. Është e domosdoshme të përcaktohet një terminus post quem, kohë pas së cilës ky faj mund të gjykohet. Duke përdorur një term ligjor, duhet të jepet një “statut i kufizimit”, që përcakton kohën më të largët nga do fillojë të kërkohet “faji”.

Së dyti, diskutimet që flasin haptas për një problem kaq serioz si “faji për të shkuarën” i shqiptarëve, në përgjithësi përmbajnë deklarata retorike për këtë “faj”, pa sjellë të dhënat konkrete nga të cilat do të dilte ai. Pa të dhëna të tilla, ato diskutime janë vetëshvlerësuese.

Vetëm duke përmbushur këto dy kritere të paraqitjes së të dhënave autentike për “fajin” dhe duke i vendosur ato në një kornizë botërisht të pranueshme kohore, idetë rreth “fajit kolektiv i shqiptarëve”, mund të ngrihen mbi nivelin retorik të deklaratave të paprovuara.

Historia e njerëzimit, dhe e Europës posaçërisht, është e tejngopur me luftra për pushtim dhe dhunë ndaj popujve të tjerë. Jo vetëm perandoritë europiane, pa përjashtim, por edhe disa shtete kombëtare në Europë, janë krijuar me zjarr e me hekur, me krime dhe shtypje të egër të popujve, me asimilimin ose dhe zhdukjen e etnive të tëra.

Të parët tanë, ilirët, nuk arritën të krijonin perandori për të sunduar mbi popujt e tjerë e madje shtetet e njohura ilire nuk prodhuan dot forcën e nevojshme për bashkimin e të gjithë fiseve ilire në një shtet të centralizuar. Nga historia unë nuk di sulme të shqiptarëve për të pushtuar vënde të tjera ose për të sunduar mbi popuj të tjerë. Ky popull sot zë vëtëm një copëz të vogël të truallit të madh që zinin paraardhësit e tij në Ballkan.

Është e vërtetë se edhe shqiptarët dhe parardhësit e tyre kanë luftuar dhe i janë përgjigjur dhunës me dhunë e luftës me luftë. Por të mos bësh dallim midis luftës së tyre për çlirim nga sundimet e huaja dhe luftrave që janë bërë për të përjetësuar ato sundime, do të thotë të biesh në “relativizëm moral”, në mohimin e ekzistencës të “së drejtës” dhe “të padrejtës”, të përligjësh agresionin dhe padrejtësinë në përgjithësi. Unë nuk dua të besoj se në ato diskutime shqiptarëve u rekomandohet të pranojnë ekuivalencën morale të luftës së tyre kundër sundimit të huaj me luftën për t’i mbajtuar ata nën sundim.

Na thuhet, pa përmëndur të dhëna konkrete, se në kohën e perandorisë turke, feudalët shqiptarë kanë luftuar kundër popujve të Ballkanit ose i kanë shërbyer perandorisë. Por këtu nuk ka asgjë të re: feudalët e të gjithë vëndeve të Ballkanit si dhe të çdo vëndi tjetër në mesjetë i kanë shërbyer, e nganjëherë i kanë rezistuar, pushtetit qëndror. Ata i kanë shërbyer perandorive për të shtypur lëvizjet popullore për çlirim jo vetëm në 5 shekujt e perandorisë osmane, por edhe 11 shekujt e sundimeve bizantine, bullgare e sërbe. Por, kur flitet për këto, nuk duhet hedhur pas krahave edhe rezistenca e pashëmbullt e feudalëve dhe popullit shqiptar, sidomos ajo që ata bënë për një çerek shekulli nën udhëheqjen e Skënderbeut, kur disa nga popujt fqinjë kishin kohë që paguanin taksa për të mbajtur perandorinë osmane; le të mos harrojmë edhe faktin që dobia e madhe që i solli ajo luftë Europës, pati një kosto jashtëzakonisht të lartë dhe pasoja të rrënuese për demografinë, gjeografinë dhe ekonominë e Shqipërisë. Feudalë shqiptarë si Ali Pashë Tepelena kanë tronditur nga themelet perandorinë turke duke dhënë edhe një kontribut në përpjekjet e popujve për pavarësi në Ballkan e më tej (Egjipt). Kryengritjet fshatare të shqiptarëve nga vitet 30-te të shekullit XIX i dhanë po ashtu një goditje të fortë perandorisë. Në këtë kontekst, nuk është e rastit që shqiptarët janë i vetmi popull në Ballkan të cilin ajo perandori e privoi nga e drejta për të patur shkolla në gjuhën e vet.

Shtypja e popujve të Ballkanit në kohën e perandorisë turke ka vazhduar me të njëjtin intensitet edhe në kohët kur përandoria osmane qeverisej nga kryeministra me prejardhje greke, qipriote, sërbe, bullgare, gjeorgjiane, armene, hungareze, moldaviane, etj. Ka të dhëna historike autentike bizantine se perandori bizantin Androniku III në shekullin XIV, me ndihmën e turqve selxhukë, shtypi kryengritësit e Shqipërisë së jugut. Dhe më përpara akoma, nga fillimi i shekullit XIII grekët nga Thesalia, Peloponezi dhe Konstantinopoli u dyndën në Epir, duke helenizuar pjesërisht ato troje shqiptare. Të gjithë kemi dëgjuar për Thoma Preljuboviçin, të njohur në histori si shqiptarvrasësi (albanoktoni) dhe për perandorin bizantin Vasil Bullgaroktonin (bullgarovrasësin). A di njeri që historia të flasë për ndonjë feudal shqiptar “helenokton” ose “serbokton”?

Të thuash ose edhe të aludosh se “fajet e për shkuarën” të shqiptarëve janë edhe shkaku i humbjes së trojeve shqiptare në 1912-13 është e pasaktë. Sepse po të pranohet kjo, logjikisht do të dilte që pavarësia e Kosovës tregon se Europa dhe Amerika ka pranuar “pafajësinë për të shkuarën” të shqiptarëve. Kufijtë e sotëm të Shqipërisë janë rrjedhim i një kompromisi të mirënjohur interesash gjeopolitike midis fuqive të mëdha që donin një Shqipëri etnike dhe fuqive të Antantës, që pranonin vetëm një “shtet” shqiptar të paqëndrueshëm në trojet e Shqipërisë së mesme. Dhe le të mos harrojmë se Shqipëria nuk është i vetmi vënd që ka humbur trojet e saj në kuadrin e këtij konflikt interesash të fuqive të mëdha për ruajtjen ose rivendosjen e ekuilibrave strategjikë në Europë: Gjermania humbi rreth një të tretën e trojeve të saj e po kështu humbën pjesë të mëdha të trojeve të tyre Hungaria, Bullgaria dhe Austria.

Një ide tjetër që ka dalë në ato diskutime është se populli shqiptar është fajtor edhe për komunizmin në Shqipëri. Vendosja e komunizmit në Shqipëri ishte kryesisht produkt i konjunkturave ndërkombëtare gjatë luftës së dytë botërore dhe kompromiseve (gabimeve?) që Shtetet e Bashkuara dhe Anglia bënë me Rusinë e Stalinit (moshapja e frontit të dytë në Ballkan, që kërkonte Çërçilli). Shqiptarët kanë qënë viktima të komunizmit dhe t’u kërkohet atyre të pranojnë fajin për vendosjen e komunizmit dhe politikën e shtetit komunist në Shqipëri në atë kohë, do të thotë të kërkosh nga ky popull më shumë nga ç’mund të pranojë arsyeja e shëndoshë.

Në shkallë ndërkombëtare, “faji për shkuarën” në përgjithësi është kufizuar te faji kolektiv i Gjermanisë dhe Japonisë në luftën e dytë botërore. Në qoftë se ky do të ishte kufiri prej të cilit do të shqyrtohej “faji për të shkuarën” edhe në Ballkan, shqiptarët jo vetëm që nuk kanë kryer absolutisht ndonjë faj, por janë viktimat e dy fushatave çnjerëzore të pastrimit etnik masiv nga trojet e tyre shekullore.

Është folur ndonjëherë edhe për forcën emancipuese të pranimit të fajit kombëtar, duke marrë si shëmbull Gjermaninë. Por kjo nuk qëndron dot përballë faktit që edhe para luftës së dytë botërore ajo ishte qendra më e përparuar e botës nga ana e zhvillimit industrial, teknologjik e shkencor (ajo mirrte pa krahasim më shumë çmime Nobel se sa çdo vend tjetër i botës) dhe faktit që populli japonez, që prej 70 vjetësh refuzon të pranojë fajin për bombardimin e Pearl Harbour-it, ka bërë gjithashtu një mrekulli ekonomike.

Nuk duhen njohuri të thella në historinë e Europës për të parë ndryshimin dhe epërsinë morale të shqiptarëve nga pikëpamja e “fajit të së shkuarës”. Kështu, unë nuk di, p.sh., që Franca, një vënd “më i emancipuar” se Shqipëria, të ketë pranuar ndonjëherë fajin për luftrat, krimet, shkatërimet dhe plaçkitjet e përmasave kontinentale të kryera anembanë Europës, sidomos në kohën e Napoleonit, as për shfrytëzimin, skllavërinë dhe skllavërimn e popujve anembanë botës, as për krimet e mizoritë e luftës që trupat e saj kryen për 8 vjet në Algjeri, etj. Cilat janë ato vënde, të mëdha apo të vogla, që u kanë kërkuar falje vëndeve që kanë pushtuar dhe kolonizuar, në shumicën e rasteve duke kryer me të vërtetë “krime kundër njerëzimit”?

Dhe prapë në ato diskutime rekomandohet që populli shqiptar të pranojë faje që nuk dëshmohen në histori. Përse duhet të nxihet edhe kjo faqe e pastër dhe e ndritur e historisë së shqiptarëve?

Është me të vërtetë shumë ironike, por një ironi e idhur dhe sadiste, t’i vihet barra e “fajit kolektiv” popullit shqiptar, një populli që për mbi dymijë vjet ka jetuar nën sundimet e njëpasnjëshme, romane, greko-bizantine, normane, bullgare, sërbe dhe turke.

Ideja e një fajësie kombëtare të shqiptarëve është aq absurde sa që nuk do t’ia vlente të humbisnim kohën duke u marrë me të, në qoftë se kjo nuk do të lidhej me pasoja serioze politike. Dihet çmimi i madh që pagoi populli gjerman jo vetëm me reparacionet e pashëmbëllta në historinë e njerëzimit, por edhe me humbjen e një pjese të madhe të trojeve gjermanofone.

Problemet e historisë së popujve dhe kombeve, përfshirë këtu edhe shqiptarët, janë shumë serioze dhe komplekse për t’i diskutuar dhe aq më tepër për të arritur në “konkluzione” vetiake për fajësinë e një populli, pa njohur historinë e tij e madje pa bërë dhe botuar studimet përkatëse. Eseja nuk është formë e përshtatshme për të trajtuar “fajet e së shkuarës”.

Ideja “fajit të së shkuarës” të shqiptarëve, në rastin më të mire, dëshmon për mosnjohje të historisë së Shqipërisë e të Ballkanit. Dhe ky është shfajësimi më i mirë për mbartësit e asaj ideje.