Analiza – Page 920 – Dielli

NJË KLSH SIC E IDEOI ALI KËLCYRA

January 7, 2014 by dgreca

K.L.SH-INSTITUCIONI QË MBRON FINANCAT E SHTETIT/

Nga Gëzim Llojdia*/

Ne Foto:Ali KELCYRA/

1.Si fillesë një copëz historie/

Kur Ali Klisura(Këlcyra) në 22 mars 1924 propozoi formimin e K.L.SH ose “ cour de compts” ai hasi në kundërshtimin e deputetëve të tjerë për të kontrolluar financat e shtetit,megjithatë të shtunën pasdreke ,të 22 marsit Këlcyra do të propozonte: …Bashkohem në parim për kontrollimin e financave të Shtetit, po dua që ky kontrollim të bëhet nga një organ kompetent që të ketë cilësinë e duhur e që të jetë largë atmosfera politike .Ky organ,i cili mund ta kryej këtë detyrë ësht vetëm Cour de Compts dhe deri sa mos të kemi një organ të tillë nuk do mundemi kurrë të kontrollojmë të ardhurat e të prishurat e Shtetit. Pra në vend që të shkojmë kohën kot e të formojmë një komision sikur e pronon propozuesi,do ti lutesh Kryesisë, që atë projekt ligj që e ka paraqitur Qeveria e që pak a shumë komisioni i Drejtësisë e ka biseduar e që Parlamenti i mëparshëm e ka biseduar edhe kanë qenë pranuar artikujt e parë,ta vënë në ri-bisedim. Pra jam dakord në princip me Z . e tij por jam kundra procedurës dhe si thashë dua, qe ky kontrollim të bënet prej një organit kompetent. Të tilla gjera kanë muejt me ngja edhe gjetkë dhe akoma më tepër zyre financiare. Pra jam i mendjes të krijonet një organ kompetent i cili mund të verë pakë dritë e rregull në parat e Shtetit.

2 .Pse u mek zëri i KLSH dhe si u ringritë nga përgjumja e madhe

a-Që nga koha kur u bë propozimi i A. Klisura,u krijua ,u rrit dhe u formua si institucion KLSH duke u drejtuar nga 23 kryetar, por vetëm vitet e fundit duhet thënë se transparenca dhe veprimtaria e këtij institucioni u rrit dhe u bë prezentë për publikun. Kryetar i fundit i KLSH është Bujar Leskaj, që po ngre këtë institucion nga “përgjumja e madhe”, kohë-ekzistenca e të cilës vijonte prej viteve. Kemi aftësisht jo më tepër se 1.5 vjet , që po njihemi në mediume me provat, që afron ky institucion në mbrojtje të financave të shtetit shqiptar në një farë mënyre ” rojtari”, që e ka për detyre të mbrojë financat e shtetit nga abuzimet dhe shpërdorimet e zyrtarëve,duke i gjurmuar në çdo skutë shpërdorimet, që janë kryer. Kemi dëgjuar shpesh në hapësirën kohore të një viti e gjysmë se KLSH ka dërguar në prokurori ku kanë filluar ndjekjet penale, shumë zyrtarë. Dhe ende vijon pa u ndalur denoncimet nga KLSH për zyrtarët shqiptarë.

b-Vetëm prej 1.5 vit kemi dëgjuar nëpër mediume për marrëveshjet, që ka lidhur KLSH me institucionet tjera ,që do të thotë ndjekje deri në hallkën fundit të abuzimeve me financat e shtetit dhe vënien përpara përgjegjësisë të abuzuesve.

Nga përvoja e trashëguar e këtij institucioni , motua e punës së tij ishte bëj kontrolle dhe mos vendos askënd përpara ligjit. Fraza përkthehet kështu: Fjalë shumë dhe gurë në trastë ,që përkthehet: Fjalë,fjalë imzot,por asgjë konkrete.

KLSH mjaftohej me një deklaratë mediumesh në zyrën e zëdhënësit me logon e KLSH dhe dërgimin e dosjeve pa adresë nëpër dyer e prokurorisë ndërsa shkaktarët ,stigmatizonin:”A u dërguan vërtete dosjet në prokurori?

c-Ndër mënd më vjen koha kur B.Leskaj mori në dorë detyrën e kreut të KLSH.

Jo pak gjëra mund të thuhen,por në një gjë duhet njohur se çdo qelizë e shtetit ishte e”infektuar” nga “mikrobi i korrupsionit”.A do të mjaftonte vetëm” bisturia e kryetarit” për të “qëruar egjrën” nga gruri si fillesë tek KLSH ,për ta pastruar më tej një administratë, ku korrupsioni vepronte si në fushë të vet? Kush do t’ia pastronte fytyrën këtij shteti, që i nxinte nga “kroma korrupsion”?

d-Kontrolli i Lartë i Shtetit (KLSh) është institucioni më i lartë i kontrollit ekonomik e financiar në Republikën e Shqipërisë, i cili në ushtrimin e kompetencave të tij i nënshtrohet vetëm Kushtetutës dhe ligjit.

-Që nga zgjedhja e Bujar Leskaj në krye të KLSH a ra KLSH në ujërat e turbullta të korrupsionit?

Si fillesë KLSH,ndryshe nga institucionet tjera si : Banka e Shqipërisë, Gjykata e Lartë, KLD, Prokurori, Inspektorati i Përgjithshme i ILDKP-së etj, etj,që “gjithë ditën e Perëndisë ,dergjeshin nëpër zyra,që gjithë ditën e Perëndisë “pleqëronin”, me rrogat e taksapaguesve shqiptarë, filloi një fushatë kundër zyrtarëve të korruptuar dhe abuzuesve shtetëror, që kishin vite, që nuk njihnin “gjembin në këmbë,ngase financat e shtetit i kishin kthyer gati në financa familjare. Shumë kryetar komunash apo bashkish, shqiptarët i njohin si të paprekshëm(pas tyre prapavija e fortë qëndronte partia) madje figura anekdotike (të kthyer në:” bejlerët e komunave”) ,u dërguan në rastin më të parë të kontrollit, në dyert e prokurorisë si dhe të mësonin numrat e qelive,shokët e dhomës etj, etj, ngase kishin shpërdoruar financat publike dhe “rojtari” (apo “bekçiu i financave publike” etj)i vetëm,pra ç’mund të jetë në këtë rast i pikasi me “sulmin e tij të parë”. Ç’bëhej gjer atëherë më këto financa, çfarë rezultati kishin paraardhësit dhe që kur s’u kishte shkuar ndërmend abuzuesve se:çeçua kishte biçak,thonë lebërit dhe kush prish duhet të përgjigjet.

Më vijnë ndër mend këto pyetje:Sa është numri i zyrtarëve të lartë, që u dërguan përpara ligjit në kohën e paraardhësit,dhe përse ky fenomen si korrupsion mori përmasa të mëdha në mandatin e dytë qeverisës të mazhorancës së djeshme. Cili ishte roli i KLSH në luftën kundër korrupsionit ,kur fytyra e shtetit nxinte nga kjo tablo malinje. A e njihte publiku KLSH-ën dhe a e dinte se kishte një institucion që duhej të vepronte në mbrojtje të financave të shtetit?Përse u zbeh aq shumë puna e KLSH duke i lënë dorë të lirë zyrtarëve për të shpërdoruar financat publike? Pyetja e taksapaguesve ishte e këtillë:Si mundet të bashkëjetojë i korruptuari me atë që e lufton korrupsionin. Përse zëri i KLSH është mekur,ku e ka hallin,etj,etj.

Kur shohim veprimtarin në këto pak kohë të KLSH, kuptojmë se ky institucion nuk paska pasur vetëm raportimet në themel të punës së tij,por vënien përpara ligjit,pra deri atëherë të gjithë thërrisnin :Kapeni të korruptuarin edhe ata, që duhet realisht ta kryenin detyrën,pra të kapnin hajdutin.

e-Korrupsioni është shpërdorim i pushtetit publik për përfitime personale. Korrupsioni është shpërdorim i pushtetit të besuar për përfitime personale. Një definicioni shkencor për ‘korrupsionin’ si koncept është zhvilluar nga Profesor (Emeritus) dr. Petrus van Duyne: Korrupsioni është një pandershmëri ose kalbje në procesin e vendim-marrjes në të cilin një vendim-krijues pranon të devijojnë ose kërkon devijim nga kriteri i cili duhet të vendosë marrjen e vendimeve tij ose të saj, në shkëmbim të një shpërblimi ose për premtimin apo pritja e një të shpërblyer, ndërsa këto motive kanë ndikuar në vendimmarrjen e tij ose të saj nuk mund të jetë pjesë e arsyetimit të vendimit. Korrupsioni është shpërdorim i burimeve publike për të pasuruar apo të japë avantazh të padrejtë për individët, familjet e tyre apo miqtë e tyre . Në të vërtetë korrupsioni në këtë vend për nga përmasat mund të gjejë një tjetër përkufizim. Ngre një pyetje:A nuk është detyrë e Gjykatës së Lartë të luftonte korrupsionin kur dihet se sistemi i drejtësisë është më i gangrenizuar nga të gjithë ,po KLD që vijon përpjekjet për të mos humbur statusin e të fjeturit,Prokuroria si strehë e qëndresë së gjatë të dosjeve,Inspektorati i Përgjithshme i ILDKP, duhet të zbulonte pasuritë dhe mashtrimet, që kanë kryer zyrtarët por na kujton thënien proverbiale:Paskemi edhe ILDKP, mos është vallë zyra e kolaudimit të makinave?

KLSH, kur filloi detyrën B.Leskaj ishte i vetmi zë në shkretëtirë ,që filloi të luftonte pa mëshirë këtë sëmundje,e cila vitet e fundit e kishte kapur për gryke edhe vet shtetin. Shumë emra të paprekshëm ,të fortët e partive që drejtojnë jo pak komuna dhe bashki kanë tashmë emrat edhe në listat e hetimit të prokurorisë.

KLSH ka 1.5 vit që edhe e vetme e filloi vrundllshëm luftën kundra fenomenit të korrupsionit në administratën shtetërore. KLSH ngriti zërin për abuzimet në Bankën e shtetit me financat e taksapaguesve. U habitën drejtuesit e saj:Paskemi edhe ne kontroll….

Dua të prek fenomenin e përfolur të pronave në bregdete dhe abuzimet që janë kryer.

Sa e sa letra kanë dërguar dhe çdo ditë kanë shkuar drejt piramidës shtetërore të nisura nga jugu për abuzimet, që janë kryer nga drejtuesit si rasti i fundit i Aluiznit në Sarandë, që duhet të vijojë me rrethet Vlorë, Durrës,Tiranë ku abuzimet janë denoncuar në çdo emision ,gazetë,medium, forume etj, etj, por që askush nuk ka vënë gishtin, ku dhëmbë plaga. Duhet theksuar se ndërsa qeveria e re solli një farë optimizmi për të luftuar këtë fenomen të vetmin institucion që gjeti madje luftëtare kundër korrupsionit (bënte një vit jetë që vepronte edhe e vetme në këtë luftë kundër korrupsionit) ishte KLSH dhe duhet sqaruar se çfarë ngjet dhe çfarë pasoja ka kur lufton korrupsionin.Përpjekjet e KLSH kanë për qëllim për të luftuar korrupsionin dhe për të mbrojtur sa më shumë të jetë e mundur financat e shtetit. Në fund të gjitha kostot e korrupsionit janë të paguar nga konsumatori dhe tatimpaguesit . Ato pra financat kanë nevojë për mbrojtje .Dhe duhet thënë qartësisht se tash KLSH është mbrojtësi i vërtetë i tyre. Këtë luftë KLSH vecse një vit e ca po e bënë në mënyrë të përhershme,madje gati agresive dhe duhet kuptuar se ata që bëjnë detyrën ndryshe nga prokurorët,gjyqtarët etj, etj, janë më me pak mbrojte që luftojnë këtë fenomen, që në këtë vend ka hapur një fushë veprimi prej 20 vjetësh. Iku qeveria e parë dhe e la sheshit,erdhi tjetra dhe e mbolli me keq dhe korrupsioni u bë tash e 20 vjet,lulja mos më prek,ngase gardiani që duhet të mbronte ishte vet i infektuar.

Dy fjalë për kryetarin e KLSH.

Midis personazheve që kanë ardhur nga qyteti i Flamurit dhe kanë drejtuar poste të larta ka një gjurmë të thellë Bujar Leskaj. Ish-ministër i kulturës,deputet në parlamentin shqiptar në legjislaturën e viteve 2005-2009. Në një hark të tillë kohor ai ka lënë gjurmë të një njeriu që punon ndershmëritë.Po sjell disa vlerësime:

Dr. Xh .Zekaj ka shkruar këto radhë në Ëeb e Panorama: Bujari është një zgjedhje mjaft efektive, profesioniste, vizionare, gjithë përfshirëse, politike dhe ne shume aspekte te tjera. Bujar Leskaj sa është vlonjat po aq është edhe prishtinas, sa është tolerant dhe miqësor, po aq është edhe i rrepte dhe stoik ndaj kujtdo dhe gjithfarë gabimi, korrupsioni, shkelje ligji etj, Bujari sa politikan i suksesshëm, po aq edhe një mjeshtër kompromisesh ne interes te kombit, por ai ka ruajtur ndershmëritë edhe votën e vet. Gjate periudhës si ministër e deputet tregoi vlera dhe vizion te një politikani perëndimor. Nuk ka sportist te harroi nismat dhe miratimet ligjore për shpërblimin e tyre , por jo vetëm ata etj. Sporti dhe arti ka provuar stimulimin e tyre pa kërkuar 10% apo miq. Kushdo qytetar vlonjat e njeh mire edhe qytetarin e mikun e tyre qe u rri pranë ne te mire dhe te keqe, dhe ai për Vlorën është një simbol bashkimi. .Natyrisht qe publicistika e tij i shton vlerat dhe ne aspektin e vlerësimit realist te ngjarjeve te se shkuarës, se sotmes dhe se ardhshmes.
Kjo zgjedhje është mjaft e goditur edhe ne aspektin e shtrirjes se organeve te larta shtetërore edhe duke ruajtur shtrirjen gjeografike, qe do te thotë Vlora ska asnjë ministër ne qeveri apo… Pra duhet një vlonjat ne drejtimin e shtetit dhe ku ka ne këto momente një zgjedhje me të mirë se Bujar Leskaj, dhe këto i shkruan një njeri qe nga bindjet apo përkatësia politike mund te jete pak larg nga ato te Bujar Leskajt.
Rasti Bujar Leskaj është sfide edhe për kompromisi jo vetëm të majtës me te djathtën, por edhe brenda te djathtës vet.

Veprat e mira shkruhen .Të kujt degë lëkunden prej tufanit. Ndërmend më vjen një vargëzim poetësh mistik. Degët e forcueshme artificialisht. Dhe nuk i tremben degët e forta me rrënjë. Shkruani veprat e mira . Përpara se të përfundoja një mision shtetëror ,shqova një ide për të dhënë “Mirënjohje e parkut arkeologjik Amantia”,për të gjithë ata personalitete që kishin dhënë ndopak kontribut për këtë pasuri të çmueshme të të parëve tanë ilirë. Midis emrave ndër më të parët vendosa ish-ministrin e kulturës Bujar Leskaj që hapi këtë park. Muzeu i Pavarësisë në Skelë të Vlorës .Disponohej deri në vitin 2005 nga qendra kulturore Vlorë ,juridiksion i bashkisë .Ai i dha statusin Muzeu Kombëtar i Pavarësisë me varësi të drejtpërdrejt të M.T.K.R.S. I.Dobi,ish-drejtor i qendrës kulturore Vlorë të përmend një fakt të paharrueshëm ndër ministrat B.Leskaj dha fonde për Vlorën .L.Gjika ish-drejtore e bibliotekës Vlorë ,përmend dhurimin që bëri në vitin 2006. Bujari 5 milion lekë për bibliotekën dhe 300 libra në gjuhën angleze. Duke qenë i pari shtetar që dhuron për kulturën në këto vite tranzicioni. Dhurimi i Ministrit të Kulturës do të mundësoj blerjen e mbi 17 mijë librave ose 20% të fondit aktual të kësaj biblioteke .Ministri i kulturës ka qenë një ndër lexuesit më të mirë të bibliotekës,pamjet e të cilit ishin ekspozuar në përvjetorin e bibliotekës. Shembulli i ministrit të Kulturës regjistron të vetmin rast në Shqipëri,që një personalitet dhuron si paraardhësit e vet të viteve’30,financa dhe libra një biblioteke shqiptare të cilat kanë nevojë të madhe pas rrënimit të madh të vitit ’97. Emri i Ministrit të Kulturës Bujar Leskaj vendoset përkrah emrave të Eqrem Bej Vlorës, Shaban Demiraj, Petro Markos, Nermin Vlora Falaski ,Fatmir Toci etj.

Dy botime për parlamentarizmin. Bujar Leskaj shkroi dy libra të vlefshëm për parlamentarizmin shqiptar. Pjesëtar i parlamentit shqiptar në legjislaturën e viteve 2005-2009 librat mbeten të vyer për punën e kuvendit shqiptar në një periudhë kyçe të tranzicionit . Të dy librat ruajnë të përbashkët njerëzit e qytetit të tij të lindjes . Parlamentarët e këtij qyteti që nga shpallja e pavarësisë kombëtare deri në ditët e fundit. Një përmbledhje historike dhe reale ku gëlojnë shumë figura të shquara patriotike të këtij qytetit. Kjo është një përpjekje serioze që duhet të merrte një indicia edhe për qarqet e tjera të e vendit për të njohur figurat që I kanë përfaqësuar në parlamentin shqiptar në rrollanën e historisë parlamentare shqiptare .Po të lexosh gazetën Drita që botohej në perëndim të viteve ’30 ku gjene foto të parlamentarëve të qarqeve të vendit ,këto foto mbeten historike. Edhe libri i Leskaj mbetet një histori e parlamentarizmit shqiptar për Vlorën .Jo më pak interes sjell edhe botimi tjetër “Brenda dhe jashtë parlamentit” me një okelio domethënëse kushtuar reporterëve të medias të qytetit të tij .Ndonëse vëllimi voluminoz përmbante fjalime nga jeta në parlament ai ua kushton njerëzve të medias të qytetit të tij. Dy botime dhe shumë shkrime analitike në median e përditshme shqiptare ,si kritike letrare duke sjellë këtu në kujtesë kritikën profesionale për librin e Koco Kostës ,apo kushtuar poetëve të vrarë dhe të tjera analiza letrare tregojnë përkushtimin e edhe në fushën e letrave krahas asaj politike dhe komunikimi i tij i përhershëm me këtë kategori. Një vit kulturor me Vlorën . Duke pasur në epiqendër njerëzit letrave , ai promovoi veprën krijuese të shkrimtarëve të qytetit si Vilhema Vranari, Enver Qamo, librin me kujtime të Eqrem bej Vlorës ,librin e Ago Agaj, “Lufta e Vlorës”,supoziume kushtuar jetës së Ismail Qemalit, pavarësisë së Kosovës, hyrje në NATO .Një vit kulturor në një qytet në jugperëndim të vendit është gjallëri e jetës kulturore në forma të reja, kur qytetet të tilla mbyten nga plogështia ,që rrethon shpesh qytetet larg kryeqytetit të vendit .Botime të tjera të sjella nga ky autor:”Senjorazhi”, punim doktorature, Tiranë 2009. “Paraja dhe banka” (cikël leksionesh), Tiranë 2011. “Leksione në financë” (pjesa I), Tiranë 2011. “Muzat e qëndresës (Nëpër libra të kryqëzuar)”, Tiranë 2011.

*Studiues.Anëtar i Akademisë Evropiane tëArteve

RRUGA E PËRPJETË DREJT EVROPËS SË BASHKUAR

January 7, 2014 by dgreca

NGA EUGJEN MERLIKA/

Viti 2014 e gjeti Shqipërinë mes halleve të përditëshme të një jete që shtrenjtohet gjithënjë e më shumë në një Vend që shkon drejt varfërimit të pjesës më të madhe të popullsisë. E gjeti me një Qeveri, të re në moshë e në fytyra, e me një Kuvend ku shumica i ka të gjitha numurat për të bërë edhe reforma të rëndësishme. Por muaji i fundit të vitit të vjetër solli me vete një zhgënjim të ri, atë të mospranimit nga ana e Këshillit të BE të kërkesës shqiptare për shoqërizimin, mos pranim që përsëritet, në mos gabofsha, prej katër vitesh.

Ndërkaq, në mjediset e Evropës, u njoftua se, më 1 janar 2014, klubi i Euros u shtua me një antar të ri, Letoninë, një republikë balltike ish sovjetike, me pak më shumë se dy mil. banorë, që filloi ecjen e saj drejt Evropës në të njëjtën periudhë me ne e në kushte pothuaj të përafërta. Sot treguesit ekonomikë të antarit të 18-të të Eurozonës janë të lëvdueshme, për t’u patur zili edhe nga themeluesit e BE. Rritja e PBB në gjashtëmujorin e parë të 2012, në zemër të krizës globale, është në masën 5,9 %, përqindja e interesit të bankave në 3 %, raporti defiçit PBB 1,3 % e borxhi i brëndshëm më pak se 40 %.

Në 1 janar edhe qytetarët rumunë e bullgarë panë dritën jeshile për të punuar pa asnjë kufizim në BE.

Një kuadër i tillë i Evropës na le hidhësirë në gojë, ne shqiptarëve, që mbetëm duke përtypur si “Legjendën e misrit” të kujtesës migjeniane, iluzionin e një premtimi që, me “bujari” të jashtzakonshme, politikanët tanë e ndonjë kuadër i lartë i BE na e shërbejnë, në këmbim të një dëshire të madhe për të hyrë në rrugën e integrimit evropian. Psikodrama e refuzimit të Evropës ndaj kërkesave shqiptare fillon të ndihet e të rëndojë mbi shpresat e qytetarëve tanë që, prej më se një shekulli, e kanë lidhur përfytyresën e Shqipërisë me atë të shteteve t’Evropës.

Njëqind vjet më parë, Evropa, edhe pse krijoi një shtet të gjymtuar shqiptar, u përpoq të marrë në dorë drejtimin e tij, nëpërmjet KNK-it e Princit Wied, që do të vinin gurët e parë të shtetformimit në rrugën perëndimore. Atëherë rebelimi filoosman i Shqipërisë së Mesme ndërpreu proçesin e sapo nisur evropian dhe lufta botërore plotësoi kuadrin ogurzi të shtetit më të ri të kontinentit. Sot quhemi ende të papjekur për të hyrë në Evropë, në një proçes që na gjen të vetmuar, në shoqëri të Bosnjës e të Kosovës.

Duhet të jetë një çast përsiatjeje të thellë për të gjithë ata që i besojnë ende ëndrrës evropiane. Kjo përsiatje nuk mund të kufizohet në deklaratat e qeveritarëve e të politikanëve, në shtyrje afatesh, që pasohen nga shpjegime të thata e në shkarkime përgjegjësish. Ajo përsiatje duhet të jetë kërkesë madhore e shoqërisë, një kërkim llogarie i përpiktë atyre që kanë drejtuar Shqipërinë në këta 23 vjet kalese, me përfundime kaq të varfëra. Si në të gjitha krizat e mëdha të historisë sonë, edhe sot ngre krye një prirje për të shkarkuar mbi të tjerët, mbi “burokracinë e Brukselit”, apo forcat anti-sistem të Vendeve të ndryshme, përgjegjësinë e dështimit për të satën herë të proçesit të shoqërizimit, kur edhe Sërbia, para 15 vjetësh nën bombardimet e NATO-s, sot e gëzon atë status. Ajo prirje është tepër e dëmshme, sepse largon vëmëndjen nga thelbi i problemit që është një dhe vetëm një : paaftësia e mungesa e vullnetit e klasës politike shqiptare, për të sendërtuar ato masa që do të plotësonin kriteret e pranimit në BE.

Një Ministri integrimi, që prej vitesh punon pa asnjë rezultat, asnjëherë nuk na ka thënë shkoqur e shqip se ç’duhet të bënim konkretisht për të respektuar kriteret, dhe përse nuk veprohej n’atë drejtim. Është folur gjithmonë në terma të përgjithëshme e në tone triumfaliste për të mbuluar një kërkesë që, siç duket, nuk shkonte mbas mides së politikanëve shqiptarë, “pa dallim feje, krahine apo ideje”. Ideja e integrimit në BE binte ndesh me krijimin e shtetit mafioz, në të cilin, synimi kryesor i pushtetarëve nuk ishte shërbimi ndaj interesave të Vendit, pra plotësimi i kushteve të kërkuara, por pasurimi vetiak, familjar, klanor, partiak me çdo mjet të ligjshëm e të paligjshëm….

Autoritetet e Evropës na thonë se duhet të luftojmë më mirë korrupsionin e duhet të gjejmë në institucionet gjuhën e dialogut. Nuk di a do të mjaftonin këto arritje për të sendërtuar synimin, mbasi duhet të shoqërohen nga treguesit ekonomikë. Por qoftë dhe tfillimi i atyre dy kërkesave nuk le asnjë shteg për të shkarkuar te të tjerët sado pak përgjegjësi, mbasi mbetet nder dhe detyrë e politikës dhe institucioneve shqiptare. Fjala “korrupsion” është ajo më e lakuara në historinë politike të këtyre viteve. Çdo fushatë zgjedhore ka patur në qendër të propagandës së saj paditëse atë fjalë “magjike”, veshur kundërshtarit të rradhës. Në vitet e fundit fjala zhdukej nga qarkullimi, sapo krijoheshin “koalicionet” qeverisëse e një amnisti e përgjithëshme ndehej jo vetëm mbi nivelet e larta të politikës, por edhe mbi vetë konceptin.

Shqiptarët i besojnë “profetëve” ( të tillë mund të quhen ata që janë në politikë prej një të katërt shekulli) të tyre e janë gati të votojnë këdo që i premton më shumë, edhe nëse këta premtime të pambajtura përsëriten në pafundësi, pa çka se këta shquhen vetëm për demagogji e për pasurim. Institucionet e kontrollit të zbatimit të ligjit, prokurori e gjykata, marrin bajrakun e paligjshmërisë. Simbas ambasadorit amerikan, rreth 80 % e sistemit është i korruptuar e simbas gojëve të “liga”, për çdo antar të Gjykatës së Lartë posti paguhet me 500.000 €. Ka një ligj për kontrollin e pasurisë së funksionarëve shtetërorë, por Komisioni i ngarkuar me atë detyrë, bën një gjumë letargjik, i kërcënuar s’dihet se si, apo i shpërblyer po ashtu…

Qarkullojnë fjalë mbi vila prrallore e “pasuri” të reja në bregdet, të ligjëruara nga pasanikët e rinj, ndërsa ata “të vjetrit” vërtiten me dhjetëvjeçarë gjyqeve e komisioneve të kthimit të pronave. Në rastin më të keq nuk arrijnë të marrin asnjë copë letër që t’u njohë pronësinë e trashëguar e në më të mirin i u duhet të përballohen me policinë e shtetit, që mbron selinë e PSD-së, të njohur si pronë nga gjykata pronarit të ligjshëm, por jo si të tillë nga kreu i partisë që ende, mbas shtatëdhjetë vjetësh, vazhdon të teorizojë grabitjen e shtetit komunist…. Gjykatat arkivojnë krime të çdo natyre, duke i paraqitur si të paqena, kur në mes janë shtetarët apo politikanët apo bijtë e tyre e, si kompensim, për të ruajtur formën, bëjnë të tringëllijnë prangat, edhe atëherë kur nuk është e nevojshme, duke dhënë përfytyresën e një Vendi të kthyer 40 vjet mbrapa, për të shërbyer si kornizë e një portreti t’urryer që ende shpaloset me mall edhe në ceremonitë zyrtare…

Vendi jeton çaste të pafundme ankthi, si pasojë e pushimeve masive nga puna (vetëm në një ditë 80 vetë në ministrinë e brëndëshme), që lidhen me këmbimin e administratës së “depolitizuar” shtetërore. Kjo praktikë është kthyer në një tumor asfiksues të shtetit të së drejtës. Ka arsyet e saj objektive e subjektive të të qenit, si mungesa e një ekonomie që krijon vende pune, por është edhe pjellë e një mendësie të trashëguar komuniste, që e mbështet krijimin e kastës së nëpunësve më shumë mbi kritere të besnikërisë partiake se të meritokracisë. Zoti Rama kishte premtuar se do t’i jepte fund kësaj praktike negative, duke kryer një hop cilësor të lëvdueshëm në afrimin e konceptit të shtetformimit me atë të mendësisë liberale evropiane. Faktet po e përgënjeshtrojnë dhe heqja e shumë nëpunësve t’aftë e shumë të aftë si Nevila Nika, për të marrë një shembull, nuk i japin imazhin e duhur kursit “të ri” edhe se duhet pranuar se ka edhe prirje pozitive në emrimin e kuadrove të larta të dikastereve. Dua të përmend këtu zv. Ministrin Radovani në Turizmin e zonat urbane, apo zonjat Elira Kokona e Ledia Mirakaj në Ministrinë e kulturës, emërime që përbëjnë një fije shprese në drejtimin e duhur.

U miratua një ligj për Statusin e Nëpunësit Civil, por Qeveria e mëparëshme e la të mangët, pa nxjerrë dekretet plotësuese, kurse e reja shfrytëzoi rastin për të pezulluar zbatimin.

Shqipëria, prej vitesh, ka qenë në shënjestrën e Interpolit për trafiqet e paligjëshme drejt Evropës. Gjatë këtyre viteve duket se ka një përmirësim në luftën kundër tyre, por problemi nuk mund të quhet i zgjidhur. Qënia e Lazaratit, si shtet brënda shtetit, është një shkëmb i madh, i vendosur tërthor në rrugën drejt Evropës e, çuditërisht asnjë qeveri shqiptare nuk ka guxim të matet me atë problem e t’a verë në rrugën e zgjidhjes.

Borxhet e shtetit ndaj qytetarëve, sipërmarrësve, shtresave në nevojë, ish të përndjekurve politikë vërtetojnë funksionimin e keq të makinës shtetërore. Tingëllojnë krejtësisht të pathemelta paditë e Opozitës për marrjen e borxheve, kur Vendi lihet në një gjëndje të tillë. Akuzat e ndërsjellta, mbi çështje që janë mjaft të dukëshme, dëshmojnë mangësitë e theksuara të klasës politike. Përsëritja e qëndrimeve kundër-shtet, si braktisja e Kuvendit, tregojnë se nuk ekziston një vullnet i qartë për t’i shërbyer projektit evropian. Miratimi i një rezolute t’Opozitës, para vendimit të Këshillit të BE, është një flluskë sapuni që mund të bindë ndonjë sylesh në Shqipëri, por jo qeveritarët e Evropës plakë.

Përmenda vetëm disa prej problemeve të Shqipërisë, që shihet e bllokuar në rrugën e saj në ngjitje drejt Evropës. Janë të gjithë pllaka të një mozaiku që përbën përfytyresën e asaj që është sot Shqipëria reale. Janë të gjitha simptoma të një organizmi të sëmurë, që ka nevojë për terapi shoku, të cilën nuk besoj se janë në gjëndje t’a zbatojnë ata që e sollën në këtë gjëndje. Duhet një mobilizim i fuqishëm i shoqërisë civile, që të shërbejë si nxitje e shtytje kundrejt politikës, t’i detyrojë asaj kohët dhe zgjedhjet, të ndikojë drejt për së drejti në zhvillimet e saj. Përvoja e manifestimeve për armët kimike mund të jetë një metodë për t’u ndjekur e për t’u përsosur. Shoqëria shqiptare ka sot një rini universitare e një klasë intelektuale që duhet të marrin në dorë flamurin e Evropës. Duhet t’a marrin, pa u kushtëzuar nga ideja e rreme se Evropa ka paragjykime se jemi myslimanë. Nuk ka asgjë të vërtetë në atë pohim veç prirjes për të fryrë pjerrjet kundër evropiane të hershme e të sotme. N’Evropë bashkësitë myslimane gëzojnë të gjitha të drejtat e qytetarëve evropianë. Madje ato nuk janë vënë në diskutim, as mbas ngjarjeve tragjike të atentateve terroriste në Londër e Madrid. Të ndërgjegjshëm se fatet janë në duart tona, duhet të shkojmë para me besim e siguri se, nëse duam, rezultatet do t’i arrijmë, nëse këmbëngulim jo vetëm të teorizojmë shtetin ligjor, por edhe t’a sendërtojmë atë.

Do të sugjeroja krijimin e një organi këshillimor, pranë Kryeministrisë, që të merrej vetëm me integrimin në Evropë. Duhet të jenë dhjetë burra e gra të elitës së shoqërisë, pa asnjë lidhje me politikën, me aftësitë e kompetencat e duhura, me shtatin moral të provuar, me dashurinë për Vendin e t’ardhmen e tij, me vullnetin e mirë për të punuar për të, jo për interesin e tyre. Do të kishin një rol të përkohshëm, një shembull kushtimi atdheut në një çast të vështirë, që kërkon ritme të shpejta veprimi, sepse kohën e kemi shpërdoruar në mënyrë të pafalëshme. Mund të ishte një mjet i dobishëm për të ndihmuar proçesin, gjithënjë duke i kërkuar politikës mos t’a quajë si ndërhyrje në fushën e kompetencave të saj, por si një ndihmesë në atë rrugë të përpjetë që, për mungesën e saj, po del më e vështirë se sa parashikohej njëzet vjet më parë.

Janar 2014 Eugjen Merlika/Itali

Një hartë e re gjeopolitike për Ballkanin?!

January 6, 2014 by dgreca

Shkruan: Dr. Enver Bytyçi/

Gjeopolitika është shkenca që lidh dy koncepte në një nocion të vetëm, përkatësisht gjeografinë me shtetësinë. Shtetësia kështu na jepet si një politikë që zhvillohet në një rrafsh të caktuar gjeografik. Pra, një hapësirë gjeografike e njësuar dhe e lidhur me formimin e shtetit (shteteve) përban atë nocion, të cilin ne në zhargonin e përditshëm e quajmë gjeopolitikë. Nëse ne do t´i referoheshin këtij koncepti, atëherë do të dallonim diferencën midis gjeopolitikës ballkanike të fillimit të shekullit XX e asaj të shekullit XXI. Teorikisht në vitin 1913 në Konferencën e Londrës vetëm Austro-Hungaria kishte paraqitur një projekt të ngjajshëm me realitetin gjeopolitik të krijuar pas një shekulli në rajonin tonë. Praktikisht Fuqitë e Mëdha vendosën asokohe të skicojnë një rajon ballkanik të disekuilibruar nga pikëpamja gjeopolitike, e nëse i referohemi kryesuesit të asaj Konference, ministrit Britanik të Punëve të Jashtme, Eduard Grei, kjo ndodhi për shkak të mospajtimeve midis Fuqive të Mëdha Europiane, Rusisë, Francës, Gjermanisë, Austro-Hungarisë dhe Gjermanisë. Atëherë u sakrifikuan tre popuj, shqiptarët, maqedonasit dhe muslimanët e Bosnjës, popuj të cilët pas shumë sakrificash njëshekullore u rikthyen në jetën gjeopolitike të rajonit.

Fundi i shekullit XX solli shembjen e murit të Berlinit dhe diskualifikimin e vendimeve të fillimit të atij shekulli, madje edhe të vendimeve të Jaltës së vitit 1945. Në rendin e ditës lindi përsëri ndërtimi i një gjeopolitike të re në ish-Jugosllavi, përkatësisht në Ballkanin Perendimor. Subjektivisht këtë proces e ndihëmoi arroganca e Sllobodan Milosheviçit, por objektivisht rajoni ynë do të duhej të vinte deri te një hartë e re gjeopolitike, për shkak se zgjidhjet e fillimshekullit XX prodhuan vetëm konflikte, luftra, dhunëe viktima të panumërta, në përpjekjen e pandërprerë të Serbisë për ta dominuar dhe sunduar të gjithë rajonin. Që Beogradi të mund të kthehej tek realiteti, do të duhej të ndërtohej një rend i ri ballkanik, në të cilin aktualisht nga 6 shtete kemi tashmë gjithsej 10 shtete. Shkurt u krijuan disa shtete të reja, në mesin e të cilave Kroacia, Bosnjë-Hercegovina, Mali i Zi, Kosova dhe Maqedonia. Ndër to, Kroacia dhe Mali i Zi, ekzistonin edhe para një shekulli, para Luftës së Parë Botërore, por Bosnjë-Hercegovina, Maqedonia dhe Kosova erdhën në jetë pas 100 vjetësh sipas projektit Austro-Hungarez të fillimshekullit të XX. Megjithatë vijon edhe më tej të shtrohet pyetja, nëse zgjidhjet e derisotme janë definitive ose jo!!!

Prej kohësh në disa segmente të politikës si dhe në grupet e qytetarëve në Shqipëri dhe në Kosovë është debatuar për nisma të ndryshme për bashkimin e shqiptarëve në një shtet të vetëm. Shqiptarët kudo që jetojnë do të ndjeheshin më të sigurt nëse ata do të ishin nën një çati të përbashkët, pra, nëse do të kishin një shtet të vetin. Kështu ndodh me çdo komb në botë dhe ndjenja e sigurisë nuk ka pse ë mos rritet edhe te shqiptarët të bashkuar në një shtet të vetëm. Por të njëjtin mendim ka shfaqur edhe kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiç, sipas të cilit atij nuk i intereson nëse shqiptarët bashkohen ose jo, atij i intereson që të bashkojë serbët. Një ide e tillë sa vjen e zgjerohet, jo vetëm ndër aktorët rajonalë, por edhe ndër aktorët e fuqishëm të politikbërjes planetare. Ish ambasadori britanik në Beograd, Ivor Roberts, në një intervistë për agjencinë serbe të lajmeve B92 para pak ditësh është shprehur se „. “Nuk shoh arsye, që pas një kohe, pse të mos bashkohen Kosova dhe Shqipëria në një shtet të vetëm, nëse këtë e duan”. Ai kishte folur edhe më parë për mundësinë e rregullimit të kufijve midis shteteve ballkanike.

Ndërkaq gjendja e sigurisë në rajon, veçanërisht vazhdimi në një formë tjetër i konfliktit në veri të Kosovës si dhe bojkoti shtetëror i Republikës Sërbska në Bosnjë, ka mundësi që gradualisht ta bindin komunitetin ndërkombëtar për një zgjidhje të re, afatgjatë në Ballkanin Perendimor. Deri tani vetëm Angela Merkel dhe autoriteti i saj ka mundur të përjashtojë një opcion të ri të zgjidhjes së konflikteve në rajonin tonë. Vetëm Gjermania dhe SHBA-të vijojnë t´i qëndrojnë vijës politike, sipas së cilës harta e Ballkanit tashmë është e duhet të jetë e qëndrueshme.

Por nëse analizojmë të gjitha zhvillimet e sotme dhe rrjedhat e tyre në Kosovë, në Bosnjë-Hercegovinë, në Maqedoni e në Serbi, atëherë do të dallojmë një prirje të dukshme për një zgjidhje radikale me ndryshimin e kufijve midis këtyre vendeve. Grindjet etnike, nëse zgjasin shumë, riciklojnë dhunën, aq më tepër kur historia njëshekullore e marrëdhënieve midis këtyre popujve është një histori tragjike me përsiajtjen e vazhdueshme të dhunës, kryesisht të terrorit shtetëror serb ndaj popullsive joserbe, parasëgjithash kundër shqiptarëve, muslimanëve boshnjakë si dhe në mënyrë të ndërsjelltë midis serbëve e kroatëve.

Harta gjeopolitike e sotme i ngjan projektit Austro-Hungarez të vitit 1913, projekt i cili u shkërmoq nga interesat e Fuqive të Mëdha europiane të asaj kohe, përkatësisht Rusisë dhe Francës, të cilat mbështetën pa rezerva Serbinë dhe ambicjet e saj ultranacionaliste, madje duke kërcënuar paqen në kontinentin e Europës. Por a është e mundur që kjo hartë të adaptohet, të aranxhohet apo të ribëhet dhe cilët janë ata faktorë që e nxisin formulën e definimit ose korrektimit apo ndryshimit të kufijve aktualë?

Kushtet dhe rrethanat e sotme politike favorizojnë një ridefinim të kufijve në Ballkan. Konferenca e Dayton-it mund të konsiderohet si një etapë e ndërmjetme për definimin e shtetit të Bosnjë-Hercegovinës, sepse ajo ka krijuar një shtet jo funksional. Ajo konferencë, e mbajtur në fund të vitit 1995, nuk mundi të zgjidhë përfundimisht as çeshtjen e shtetformimit në Bosnjë – Hercegovinë, as të parandalojë konfliktin në Kosovë. Sarajeva sot praktikisht është e paralizuar nga vetoja e Republikës Serbska dhe në këto kushte nuk mund të ofrojë asnjë reformë të qenësishme për integrimin në strukturat euro-atlantike apo për paqen e sigurinë e përhershme në rajon. Ndërkaq askush nuk mund të bëjë ndryshime kushtetuese pa konsensusin e Republikës së Serbëve të Bosnjës, sepse kështu është paraparë në Konferencën e Dayton-it e në parimet kushtetuese të vendit. Një ndryshim i njëanshëm qoftë dhe me referendum i Kushtetutës në favor të një centralizimi më të madh, me qëllim kryerjen e mosbllokimin e reformave, do ta kthente Bosnjë-Hercegovinën dhe ndoshta rajonin në situatën e vitit 1989, kur Serbia në kundërshtim me parimet kushtetuese jugosllave ndryshoi kushtetutën e Kosovës. Ishte kjo ndërhyrje arbirtrare në kushtetuën jugosllave shkaku themelor i shkatërrimit të Jugosllavisë dhe një ndërhyrje me të njëjtat metoda në Bosnjë do ta shkatërronte Federatën aktuale Boshnjake. Kështu që problemi boshnjak është problemi më i ndërlikuar në hartën politike të rajonit të Europës Juglindore.

Nga ana tjetër Kosovën nuk e kanë njohur ende pesë vende anëtare të Bashkimit Europian. Përpjekja e Prishtinës për t´i tejkaluar problemet e konfliktet me Serbinë përmes bisedimeve dhe marrëveshjes së 19 prillit të vitit të kaluar kanë dështuar tashmë. Asnjë shans nuk ka që veriu i Kosovës të integrohet në institucionet e Prishtinës në mënyrën që të bashkohet Mitrovica ose të rikthehen shqiptarët e veriut në vendbanimet e tyre. Gjithçka duket si një fasadë, me anën e të cilës përfiton Serbisa, por jo edhe Kosova. Ishte menduar se bisedimet e stërzgjatura me vite dhe marrëveshjet e nënshkruara do të çonin në njohjen e shtetit të Kosovës nga ana e Serbisë e për pasojë edhe nga Rusia, por kjo nuk ka gjasa të ndodhë edhe për shumë vite. Po kështu pritshmëria e njohjeve të Republikës së Kosovës është gjithashtu zhgënjyese. Nëse do ta njhnin Kosovën çdo vit 5 ose 6 shtete, atëherë do të duhej edhe 5 a 6 vite që të arrihej numri i shteteve që do ta votonin anëtarësimin e saj në OKB, nëse do të ishte e sigurt se të gjitha vendet njohëse do ta votonin një gjë të tillë. Kjo do të thotë se vendi është i bllokuar në rrugëtimin e tij drejt integrimit euroatlantik. Vendimet e Brukselit të fundvitit që sapo lamë pas për Kosovën provuan se shteti më i ri i Europës nuk është në axhendën europiane të zgjerimit.

Këto dy ngërçe e vatra krizash njëkohësisht në rajonin e Europës Juglindore e bëjnë Ballkanin Perendimor të paqëndrueshëm. Ndoshta me këtë situatë pasigurie ka lidhje edhe bllokimi i rrugës së integrimit për Shqipërinë dhe Maqedoninë. Nëse kriza nuk zgjidhet shpejt, atëherë Fuqitë e Mëdha mund të lëvizin në drejtim të opsionit që ka formuluar ish- ambasadori britanik në Beograd. Dhe duhet ditur se për rajonin tonë nuk kanë vendosur popujt, aq më pak qeveritë e këtyre vendeve, nuk kanë vendosur as ata që kanë bërë të fortin, por kanë vendosur Fuqitë e Mëdha të botës. Duhet pranuar se Angela Merkel mund të ndjehet një ditë e lodhur nga formula e mosndarjes së Kosovës. Ajo kishte vënë kusht dikur për Beogradin që të shuante institucionet paralele në Kosovë, me qëllim integrimin në Bashkimin Europian. Por më në fund ajo u detyrua ta pranojë Beogradin në klubin e shteteve europiane, ende pa hequr strukturat paralele serbe në veriun e Kosovës. Kështu që qëndrimet nuk janë asnjëherë statike, të gjithëhershme, ato mund të ndryshojnë në raport me rrethanat dhe nevojat për paqe, stabilitet e siguri në Europë.

Europa nuk do të mund të plotësohet pa pranuar në radhët e saj Bosnjë-Hercegovinën, Kosovën, Shqipërinë e Maqedoninë, sepse sa i përket Malit të Zi dhe Serbisë, duket se këto dy vende tashmë e kanë të hapur rrugën drejt Brukselit. Por të katër këto vende duket se nuk do të mund të kapin trenin në kohë për të udhëtuar të sigurt drej kryeqytetit europian. Moskapja e trenit europian ka shumë gjasa që të çojë në një opsion zgidhjeje përmes bisturisë së kirurgut. Kjo do të thotë se opsioni i rregullimit të kufijve, ao shkëmbimit të territorit, e më pas rikonfigurimit të hartës politike mbetet real.

Sa janë të përgatitur shqiptarët, përkatësisht elitat politike në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni, po pse jo edhe ata të Preshevës e Malit të Zi, për ta përballuar një zgjidhje të tillë?! A kanë ata një plan reagimi e propozimi për zgjidhje konkrete, nëse vihet deri te ideja e ndryshimit te kufijve?! Siç thamë më lart ideja dhe diskutimi, nëse shkohet te ky opsion, do të jetë i Fuqive të Mëdha, konkretisht i Bashkimit Europian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës, por me pjesmarrjen edhe të Rusisë. Dhe se mund të shkohet te ideja e ndryshimit të kufijve ka dëshmuar qëndrimi amerikan në rastin e konfliktit në Siri. Lëshimet amerikane mund të pasojnë edhe rregullimet e reja në Ballkan, me qëllim ruajtjen e ekuilibrave amerikano-europiano-ruse. Atëherë çfarë do të bëjë diplomacia e Tiranës, Prishtinës, elita politike e shqiptarëve në Maqedoni e rajone të tjera? Do të presin si në rastin e bisedimeve të Kosovës me Serbinë që propozimet të vijnë nga Brukseli e pse jo edhe nga Beogradi?! Do të merren me administratorë të tillë si Stefan Füle, për shkak të miqësive personale, apo do të depërtojnë të shefat e Füles, si Merkel, Hollande, Kameron e dinosaurë të tjerë politikë të kontinentit europian?! Do të presin e përshëndesin zgjidhjet që ofrojnë fqinjët tanë dhe miqtë e tyre në Europë, apo do të kërkojnë standarde të njëjta dhe rregulla të qarta loje në diskutime e në procesin e vendimmarrjes?! Nëse gjykojmë me gjendjen e sotme të mendimit e veprimit diplomatik shqiptar, atëherë më duhet të them se presim zgjidhje të pafavorshme e të padrejta për shqiptarët. Nëse kjo situatë do të ndryshojë për mirë dhe forcat politike do të bashkohjnë mendimin e veprimin e tyre, pra nëse ato do të përcaktojnë qartë strategjinë e veprimit dhe do t´i kenë të pastra qëllimet, atëherë shqiptarët mund të shpresojnë për më mirë. Fatkeqësisht në të gjitha trevat shqiptare elitat politike, por dhe ato intelektuale, janë të ndarë e madje të përçarë. Kjo gjendje të kujton pak a shumë atmosferën politike brendashqiptare të viteve 1913-1924.

Shqipërisë dhe shqiptarëve u duhet një udhëheqës i tipit Konrad Adenauer, i cili të ketë vizionin e plotë të asaj çfarë ka përfaqësuar ish-kancelari gjerman. Adenauer ndëtoi themelet e Europës së Bashkuar, duke tërhequr pas vetes presidentin francez, De Gold dhe kryeministrin Italian De Gasper. Konrad Adenauer i përkiste një vendi anës Rinit, territor ky në të cilin kryqëzohen të gjitha qytetërimet europiane me qytetërimin gjerman. Territoret shqiptare në Ballkan janë gjithashtu pika strategjike e kryqëzimit të të gjitha kulturave rajonale e njëkohësisht pika strategjike, për të cilën kanë nevojë të gjitha kombet ballkanike. Por shqiptarëve, ndërsa Zoti u ka dhënë, madje me tepri, asete natyrore e më gjerë, ende nuk ju ka dhënë një lider të përmasave të Adenauerit dhe shpirtin e veprimit në grup. Kjo do të thotë se mungojnë idetë, mungojnë vizionet, mungojnë projektet, me të cilat ne shqiptarët do të duhej të ballfaqoheshim në rastin e një diskutimi tjetër sa i përket konturimit të një gjeopolitike të re bë rajonin tonë.

Thuhet se do të bashkohet Kosova me Shqipërinë, po nuk ka një projekt se si do të mund të realizohej kjo, çfarë do të sillte ky bashkim në raportet me shtetet fqinjë, sidomos me Serbinë dhe Maqedoninë, si dhe në raport me zhvillimet sociale e ekonomike në Shqipëri e në Kosovë. Nuk ka një ide dhe vizion, për pasojë as argument dhe fakte të grumbulluara me kujdes për të bindur partnerët ndërkombëtarë për vijat ndarëse, nëse vihet deri te rregullimi i kufijve. Disa mendime e propozime që vijnë nga persona ose dhe personalitete të ndryshme, e të cilat janë bërë publike, mbeten thjesht zëra të nbyllur, pa vëmendjen e mëtejshme të atyre që mburren me postet shtetërore e politike që mbajnë e që paguhen nga taksapaguesit shqiptarë.

Nëse shkohet deri te diskutimi në tavolinë i rregullit të ri gjeopolitik në rajonin tonë, a duhet të ketë një projekt konkret për atë që do të ndodh me Maqedoninë, madje dhe me Sanxhakun, Bosnjën dhe Malin e Zi. Përfaqësuesit e shqiptarëve nuk mund të përgatiten thjesht për ato kufij e zona ku banojnë shqiptarët, atyre u duhet me çdo kusht të jenë aktivë për të gjitha rregullimet që vijnë në shprehje, sipas propozimeve që kanë nis të lançohen në Britaninë e Madhe, por edhe nga ndonjë senator e kongresmen amerikan. Çdo rregullim i ri në Ballkanin Perendimor e në të gjithë Europën Juglindore është interes jetik i Shqipërisë, i Kosovës dhe i shqiptarëve, sepse në një botë të integruar jeta e shqiptarëve do të jetë e lidhur ngushtësisht me zhvillimet në të gjithë rajonin. Prandaj kufizimi i ideve, vizioneve dhe pikëpamjeve në hapësirën shqiptare është i pamjaftueshëm. Po ashtu qëndrimi një hap pas diplomacive të tjera ballkanike, sidomos asaj serbe është një traditë që duhet lënë pas, për shkak se kjo do të na shkaktojë dëme të pameritueshme.

Ajo çfarë i mungon më së shumti klasës politike shqiptare në tërësi është komunikimi i sinqertë me botën e Perendimit. Kjo rrit pabesueshmërinë dhe ul kredibilitetin tonë. Ne nuk guxojmë të flasim me Brukselin e Uashingtonin për objeksionet tona, madje dhe për të metat tona e përparësitë tona në raport me paqen, stabilitetin dhe sigurinë rajonale. Ne përpiqemi të fshehim kokën si struci, e të mos u themi atyre të vërtetat, qofshin këto edhe të hidhura, për realitetet ballkanike e brendashqiptare. Ne bëjmë rolin e servilit në mënyrën më perverse të mundëshme, duke dëshmuar se na mungon identiteti dhe dinjiteti personal e nacional. Dhe duke qenë se bota na njeh se cilët kemi qenë e cilët jemi, duke parë se ajo shikon përpjekjet tona për t´u paraqitur ndryshe nga ç´jemi, atëherë u jep shqiptarëve një vlerësim të pamerituar.

Zhvillme të reja gjeopolitike trokasin në dyert e rajonit e pjesa më thelbësore e këtyre zhvillimeve u takon shqiptarëve. Nëse do të qëndrojmë në pritje të asaj çfarë na ofrojnë të tjerët, qofshin këta dhe aleatët tanë strategjikë, si SHBA, Gjermania, Britania e Madhe apo Austria, atëherë do të marrim shumë më pak se na takon, ndonëse do të kemi brenda shtetit politik shqiptar diçka më shumë se na dhanë më 1913.

KUSH PO I FRYNË PËRÇARJES KOMBËTARE?

January 2, 2014 by dgreca

Nga Sejdi Peka/Tirane/*

Në këto ditë të kapërcyellit të viteve,dëshëroj megjith zemër të uroj Vitin e Ri të gjith shqiptarve kudo që ndodhen.Në mënyrë të veqantë Vitin e Ri ju uroj bashkvuajtësve të mi,ish të burgosurve dhe përndjekurve politik të diktaturës komuniste.Urime të përzemërta edhe të gjith atyre që quhen “njerëz të letrave”,gazetarve,shkrimtarve,poetve,stafit të gazetës 55.Në shekullin e shkuar të viteve 30,Migjeni shkruante në një urim që i dërgonte një mikut të tijë se “unë me gjithë zemër ju uroj Vitin e Ri por këto urime kamë frikë se janë hipokrizi”.Poeti ishte skeptic për gjëndjën e mjeruar të popullit shqiptarë të varfër deri në dhimbje,që viti tjetër do të sillte një jetë më të mirë.Në këtë kontekst,lus zotin që urimet e mia mos të përfundojnë në hipokrizi,se me këtë qeveri bastardësh,kam frikë të madhe shumë se ditë të vështira kemi përpara.Në natën e ndërrimit të viteve,në qiellin e Tiranës pati më pak fishekzarë,tregëtarët patën shumë më pak punë se vitin e shkuar,sofrat tona ishin më të varfëra.Por nuk është kjo ide objekti i këtijëshkrimi.Para pak ditëve,Dr.Berisha në një emission në TV u shpreh se “detyra e intelektualit është të thotë gjithnjë atë që ndjen se është e verteta”.Mendoj se është një ide fikse,vyrtyt i njerzve të guximshëm.Personalisht ,miqt e mi më të mirë i kam patur gjatë gjithë jetës time nga jugu i Shqipërisë dhe pikërisht atyre ju kërkoj të falur për ndonjë keqkuptim në rradhët e këtijë shkrimi.Kjo qeveri Rama-Meta që erdhi në pushtet me zgjedhjet farsë të 23 Qeshorit,në këto 100 ditë a pak më tepër qeverisje,e ka sjellë Shqipërinë në një rreth viskoz në shumë kohë të humbur prapa në rrugën e vështirë të demokracisë por po e godet Shqipërinë në zemrën e sajë,po i frynë zjarrit të përçarjes kombëtare.Duhet të pranojmë se Partia Socialiste me patericën e sajë LSI që morën pushtetin, janë forcë politike me mentalitet ekstra komunist,parti të pa rinovuara që vinë nga Partia Komuniste si trashëgimtare të drejtëpërdrejtë me një të kaluar kriminale kundër popullit dhe që nuk kanë asgjë të përbashkët me të majtën europiane socialiste.Sigurisht,që pritej se pa hezitim megollomania e Edi Ramës do të largonte nga administrate shtetërore të gjithë ata që mendonte se mundet të kishin ide të demokracive përendimore,për t’i zëvendësuar me militant të Partisë Socialiste dhe LSI.Por se do të shpërthenin si furtunë me një urrejtje antikombëtare duke larguar të gjithë veriorët nga administrata shtetërore,pa marrë parasyshë se mundet të ishin edhe militant të thekur të Partisë Socialiste,këtë handicap të këtijë njeriu kundër interesave kombëtare ndoshta askush nuk e ka besuar.Në administratën e qeverisë Berisha është fakt se të paktën po them se lart më shumë se 50% të kësaj administrate ishin njerëz që besonin në alternativën e majtë.Në strukturat e Partisë Demokratike ky fenomen në shumë raste është kritikuar qeveria se nuk po largonte nga administarta njerzit që mundet të ishin kundër reformave të qeverisë.Por pjesa më e informuar dhe e shëndoshë e kësaj force politike ishte kundër këtijë mendimi,në justifikimin se “ata ishin profesionistë në fushën e tyre të detyrës shtetërore dhe nuk mundet të përbënin asnjë problem në rrugën e reformave”.Në të fundit kjo është demokracia.Edi Rama dhe qeveria e tijë,me një fshesë prej hekuri ka larguar nga administrate shtetërore pë përjashtim me motivin “luftë kundër të gjithë veriorve”,në kundërshtim flagrant me ligjin.Edhe kohë më parë,Edi Rama duke qenë Kryetarë i Partisë Socialiste dhe Kryetarë i bashkisë Tiranëska injoruar publikisht banorët e ardhur nga veriu i Shqipërisë në Tiranë apo qytete të tjera,duke i quajtur “shpellarë”, “çeçenë”dhe epitete të tjera ,me qëllimin e urrejtjes dhe të përçarjes kombëtare,të një diskriminimi të veriorve.Edhe në një miting electoral në Kukës Edi Rama e quajti “Rrugën e Kombit”si rrugë që nuk të qon asgjëkundi”.Tani me marrjën e pushtetit,i sëmuri psiqik i Partisë Socialiste ka avancuar në marrëzinë e tijë dhe ka shpallur edhe më hapur urrejtjën patologjike kundër veriut të Shqipërisë duke e këthyer në politikën e qeverisë së tijë. Dhe kjo është shumë e rrezikshme,sepse nuk është një mendim i shkëputur i një individi të caktuar por një politikë e një qeverie.Me mentalitetin enverist që kan mbartur nga e kaluara komuniste edhe nëpërmjet baballarve të tyre do të kisha menduar se demokratët e larguar nga veriu do t’i zëvëndsonte të paktën me militantë edhe nga veriu.Por jo.Militantët e thekur të Partisë Socialiste që janë nga veriu,kanë mbetur duke u sorollatur derë më derë,herë në zyrat e PS dhe herë të LSI,duke u betuar se” kan luftuar e punuar që këto forca politike të vijnë në pushtet dhe na keni dhënë fjalën se do të na punsoni”por dyert e zyrave ja u përplasin hundëve, “jeni nga veriu”.Veprimtari më kriminale të kësaj qeverie nuk mundet të njihësohet.Poeti me zemër të plasur shkruante dhe mallkonte antishqiptarët që nga fillimi i shekullit të shkuar se,\kjoftë mallkue kush qet ngatrrime\ndër këta vllazën shoq me shoq\kush i ndanë me fjalë e shkrime\çka natyra vet përpoq.\Dhe përsëri vargjet e poetit:\gegë e toskë malësi allia\jan një komb me u nda s’duron\fund e maje një është Shqipëria\ dhe një gjuhë ne na bashkon\.

Po kujtoj poetin e madh Lasgush Poradeci,anipse ishte nga jugu i Shqipërisë,qante me lot sa herë që përmendej Kosova.-Eh,bija ime,ti je e re dhe do të arrish atë ditë të bardhë,do ta shikosh Kosovën e çlirueme prej barabarve,por unë tani jam plakur. –Mundet të përmend këtu njerzit e mbëdhenj të jugut të Shqipërisë,ata që kontribuan në ekzistencën e kombit tonë,po përmend Ismail Qemal Vlorën,që me lot që i shkonin mustaqeve të thinjura hyri në zyrën e qeverisë në atë kohë dhe u tha ministrave, “bijtë e mi.Po ju jap një lajm shumë të hidhur, se Konferenca e Londrës vendosi padrejtësisht që Kosova të mbetet jashtë Shqipërisë”. I tillë ishte Mitat Frashëri,që gjithë jetën e tijë ja kushtoj bashkimit kombëtyarë,Shqipërisë demokratike.Abdyl Frashëri ka mbetur në jetë të jetëve simboli i bashkimit të shqiptarve në Lidhjën e Prizrenit të vitit 1878.Ideja dhe përpjekja e tijë ishte se kryeqyteti i shtetit shqiptarë duhej të ishte Prizreni,që ai e quante “kërthizë e Shqipërisë”.Kjo dëshirë e tijë dhe përpjekje deri në vetmohim,u është transmetuar brezave dhe kjo është arsyeja që në veriun e Shqipërisë e në Kosovë “burri i madh i kombit”respektohet kaq shumë.Mundet të përmend edhe dhjetra të tjerë patriot të spikatur nga jugu i Shqipërisë që vdiçën e derdhën gjakun për lirinë e Kosovës dhe të bashkimit kombëtarë.Ishte Ago Agaj,vlonjati intelektual dhe patriot që ishte Prefekt i Mitrovicës në vitet e stuhishme të luftës dytë botërore që luftoj me përkushtim në kuadrin e Lidhjes së Dytë të Przirenit për mbrojtjen e kufijve të Kosovës nga agresioni sërb i brigadave partizane komuniste të Titos.Këtë plagë që po përpiqen ta hapin kundër interesave kombëtare qeveria e halldupve Rama-Meta,të inspirojnë përqarjen kombëtare të urrejtjes veri-jug,me qëllim për të sunduar me motivin e Romës së lashtë “përçajë e sundo”,kush e ndjen vehtën shqiptarë,duhet të shpejtojë të ndihmojë Shqipërinë.E kuptoj mirëfilli se dikush mundet të më keqkuptojë.Por kjo plagë ekziston,është një realiteqë e kan hapur armiqtë e Shqipërisë dhe duhet mjekuar sa më parë sa nuk është vonë.Armiqtë e Shqipërisë,të ekzistencës së popullit tonë ishin sllavo-komunistët e Enver Hoxhës që me flamurin e “internacionalizmit proletarë”,u përpoqën që t’a zhbëjnë Shqipërinë.Këta që sot janë në pushtet,oligarkët e rinj neokomunistë,pasardhësit e ideve bolshevike,si mjet pët të qeverisur po përdorin përqarjën kombëtare.Por kjo duhet ndaluar.Duhet ndaluar “qorri”i Ministrisë së Brendëshme që duke zbatuar urdhërat e padronit të tijë,gjithë policinë e shtetit,kupolën e sajë mediocre e ka sistemuar me njerëz “jugorë”ose të gjithë nga Tepelena.Kjo është e turpëshme dhe e marrë.Është një veprimtari kriminale që përveqse ka nxjerrë në rrugë njerzit e devotshëm në shërbim të detyrës dhe të Atdheut,po shpërbën në bërthamën e funksionimit të shtetit dhe të demokracisë,në nxitjën e urrejtjës ndërmjet kombit tonë.Kjo është një trathëti kombëtare.Sot po bëjnë sikur po drejtojnë shtetin njerzit më mediokër që nuk mundet të kuptojnë se kush është ndjenja e përgjegjësisë kombëtare,ose nuk duan t’akuptojnë se janë trathëtarë në koshiencën e tyre.Babëzia e tyre për t’u pasuruar duke vjedhur nëpërmjet pushtetit u ka errur mëndjën dhe sytë,i ka shrdhuar që të mos dëgjojnë.Por nesër,njerzit do të ja u bëjnë me gisht.Është turpi i tyre. (Falenderojme autorin qe e deergoi per Diellin. Ilustrimi: *Karikature “Te shpetojme Shqiperine-Gazeta Dielli-arkiv)

NEGATIVIZMI I FUQISË VETMITARE!

December 27, 2013 by dgreca

“Në varrezën e iluzioneve të botës le të gatitet një pllakë përkujtimore për ëndrrën dhe sprovën e shuar të Shteteve të Bashkuara të Europës”./

Shkruan:Rexhep KASUMAJ/ Berlin/

1 Boris Johnson-i, prefekt i Londrës, ëndërron të ribëj lavdinë. Parathotë se britët e tij, në pak vite e dhjetëvjeçarë, do të bëhen një e tillë mbifuqi demografike, e rrjedhimisht, politike, që kryeqyteti i tyre ta kalojë Nju-Jorkun, kurse Britania e tërë, ta lë pas – Gjermaninë! Mirëpo ky nuk është i pari e, as do jetë i fundmi vegim për shtegëtim vetmitar. Kombet e Europës, ndonëse të nyjëtuar në një traktat të çlirët, akoma endin, ndaras e nënujshëm, fije të madhështisë: për të shtuar popullsinë a rinovuar armët dhe për të sofistikuar intrigat a për të ekspanduar influencat e tyre. Asgjë e huaj për natyrën klasike të shteteve, sikur individualizmi negativ që ruan rudimente rivalitetesh të vjetra, të mos binte ndesh me fizionominë dhe aspiratën komunitare.

Prej nga rivjen ky ngazëllim për shtetin kombëtar? Këtë pyetje reflektuese bënte një gazetë gjermane, duke nënvizuar se vetëm në faqen e 156 të Kontratës koalicioniste, gjendet fjalia e kursyer se “Bashkimi i Europës është detyra më e rëndësishme e Gjermanisë”! Pse kaq poshtë e kaq shkurt? Ndjesia e zhgënjimit a lodhjes sikur sëmbon të gjithë. Një palë kalojnë krizë dhe, në kulmet e saj, sikur pëshpërisin se pa kupolën e epërme dhe monedhën unike, do të rikuperoheshin shpejtësisht. Kurse një tjetër, për të cilët “kriza e mirë” është shndërruar në shans flatrimi prosperues, nuk duan të shpenzojnë mjete e fantazi për bllokun e “shpejtësisë së dytë”! Dhe ky është, me ç’duket, vetë mëkati i zanafillës (i fajshmi Maastricht): historia e qenja, kujtesa e shpirti dhe vatra e interesi, mbeten përjetë tipare prijëse, të pashkrifta e ekzistenciale.

E pra, 28 Kombe, 28 Guverna dhe poaq Armata, shenjojnë po të njëjtin objektiv: mirëqenjen, sigurinë dhe shkëlqimin e Europës. Porse leksioni i Ukrajinës (ndoshta pajtesa e ngutshme për datënisje negociatash me Sërbinë është një përpjekje kompensimi për këtë) që, e dorëzuar para shantazhit rus, i ktheu krahët turpshëm, dha kumtin që meriton ti bëhet një lexim historik. 28 pushtetet, ekonomitë dhe ushtritë e tyre, dëshmojnë shkathtësi mahnitëse për ndërkëmbëza të ndërsjella në mikroplanin e shtëpisë që zvoglohet ngaherë e vazhdimisht. Jashtë saj, ndërkaq, shumica syresh gjenden vështirë dhe në hartën e botës.

Pikërisht ky lloj dyzimi përjashtimor midis shteteve me politikat nacionale në lidhjen e tyre, akoma të brishtë dhe intencës qendërzuese të Brukselit, që idealistët do deshnin ta shihnin të inkarnuar në sajesën federale të quajtur, shpesh, me mallëngjimin e t’pambërritshmes – Shtetet e bashkuara të Europës, është honi që greminos përjetshëm ripërtrirjen e “perandorisë universale” atërore të Karlit të madh! Madje, më tej se kaq. Vullnetet dhe vizionet ngjajnë dëndur të pakonformueshëm dhe, ndonjëherë, të përballur pa shpresë. Një pol landesh ndërkallet emocionesh të turmës (ndjekur, jorrallë, demagogjie të klasës politike) për të hyrë nën kulmin e Shtëpisë Europë, një tjetër, tutje, duke qenë tashmë nën strehën e saj, refuzon bjerrjen e ingerencave nacionale, kurse një i tretë, skeptik prore, kumton ndërdyshas një deklarim referendar për dalje prej saj. Të parit i përkasin ballkanësit e harruar ndër shekujt e gjatë, të dytit i prinë Vacllav Klausi i çekëve, që ka marrë mundin të krijojë një bosht solidarësie vëndesh që, të vogla siç janë, i trëmben majorizimit poshtërues dhe, të tretin fare, e përfaqësojnë britët e vetmuar me lojën e dyfishtë: përplasen me familjarë kontinentalë për formulën e bashkëjetesës, tek ndërkohë vjelin partneritetin natyral me Amerikën që bën gjthnjë ligjin ndërkombëtar. Ndërkaq, si tendencë e pamirë që përhihet kudo, madje dhe aty ku politika i bën apologjinë rituale, është ngritja mbi 50 përqind e ndjesisë qytetare joentuziaste për Europën e njësuar.

Shkurorëzimi i ishullorëve, qoftë dhe si ide a shakullimë kalimtare, do t’kurajonte grupe dytësore politike që qyshmoti i bëjnë asaj gjyqin përfundimtar. Këtë komocion ua jep atyre dhe gjeopolitika pozitive: janë larg zonave të përskajuara si tiranike, eruptive dhe antiperëndimore, e pra, rrezikprurëse për sigurinë e tyre.

Po a është krejt kjo e përligjur?

Koncepti i sigurisë, tashmë, ka ndërruar dhe ajo nuk cënohet vetëm së jashtmi, por poaq së brëndshmi nga tenja përbluese në vetë strukturën societare. Sidoqoftë, britët, si mesazhon plot vaktësi kryebashkiaku i metropolit të tyre (transmetuar nga “SZ”), planizojnë aventurën e vetmuar të fuqisë. Dhe, po tu besohet tumirësve të rrëmbyer, predispozitat nuk janë të papërfillshme. Trualli e tradita, kultura e gjuha e mbarëfolur, sikur premtojnë jetësimin e dalldisë. Por, njëkohësisht, dyshimtarët gjykimftohtë që pretendojnë realizmin, shprehen të kenë të drejtë dhe, sipas tyre, zhvillimet venë vështirshëm hullisë dëshirake. Përkundrazi: përvijimet dëshmojnë një prirje tjetër.

Si do arrihej a restaurohej ky rang madhnues?

Nga lindshmëria hovmarrëse e nënave angleze? Apo prej emigrantësh të ish-kolonive që sjellin me vete barqet pjellore të grave, varfërinë e injorancën lapidare – në një anë dhe – në anën tjetër, prej oligarkësh të kamur nga Rusia a vendet e Golfit, që pushtojnë zonat e bukura të qyteteve, duke shtyrë e zhvendosur vendësit dorëhollë të Mbretërisë së bashkuar? Recesioni ekonomik, braktisja e mundshme e Bashkimit Europian, pastaj lokomotiva e ardhësve të pandalshëm, zvetnimi i “Leit-kulturës” (çdo i dyti qytetar nuk e flet, tashmë, anglishten si gjuhë amtare) dhe mëvetësimi i mundshëm (pas 300 vitesh kaohabitimi) i Skocisë, bëjnë një piketë fundore që rrah ta thërmojë projekt-ëndrrën, për ta kthyer Anglinë në një vend të vogël, margjinal dhe me shfytyrim të thellë identitar!

Në fakt, pothuajse të gjithë vuajnë idhujtarinë e tillë vetanake dhe, njëherësh, limitet e liga gjakmpikëse. Kriza e diferencuar finansiare, dështimi i multikulturalitetit, e pra e kryevlerës së civilizimit demokratik, mandej, si një hije vrugtane, tymi i konfliktit midis, si thuhet, “kulturës së mirëseardhjes” dhe “populizmit të djathtë” shkaktuar nga ikanakët e hershëm apo arratiakët e vonë të skamjes (gjysma jovëndore e banorësisë së vetë kryeqendrës, 16 milionë gjermanët me prejardhje të huaj, karvani i pambarimtë i veriafrikanëve në Francë, tregtimi fitimprirës paradoksal i shtetësisë malteze) – janë pamje që drynojnë prapa vetes po atë brejcë largvajtëse. Po ato janë, poashtu, gurëprova që do të duhej ti këndellte ithtarët e idesë së skifterëve të vetëmjaftuar, për ti kthyer vrullshëm në frymën e ideatorëve të hershëm të përbashkësisë. Vegëzat që do të duhej ti mbanin europianët sedërhollë në njëshmërinë e tashme simbolike, apo ti çonin drejt një shtetërie federale – më shumë se glorifikimet egoiste, janë pellgjet e dikurshme të gjakut pa ngadhnjimtarë, vlerat e reja egalitare, pastaj droja nga teatri i vjetër armiqësive totale dhe, veçanërisht tani, nga gogolë të konsoliduar a të posashfaqur në arenën e madhe të botës.

Megjithatë, qasjet e afinitetet kolizive vrujojnë, ballas e dorëfshehtas, me shkallëzim e horizonte ndryshmërisht të largët: nga ata që janë frustruar pritmërish të papërmbushura dhe deri tek ata (rënja e euros do të shuante 200 mijë vënde pune në Gjermani) që eurozonën e përjetojnë si një mrekulli për aftësinë e tyre kompetitive dhe që kërkojnë klauzolë suspendimi për “delikuentët” e zonës mesdhetare.

Nga kjo arsye i nxitur, një admirues i përkorë i bashkimit, Prof. Winkler (nga Universiteti Humboldt i Berlinit), përpiqej të gjente pikëqendrën e ekulibruar të përafrimit të tyre: pa ofenduar të mëdhenjtë dhe pa lënduar të vegjëlit e saj! I ndërgjegjshëm për sensibilitetet etnike, ai pledonte për një përbashkësi shtetesh postklasike, e kurrsesi shtetesh postnacionale, që do të thoshte – sa më shumë politika harmonike, por pa dorëzuar asnjëherë substancën e sovraniteteve kombëtare. Sado i matur e i baraspeshuar, ky përceptim sikur nuk joshte dot nihilistët e kryehershëm. Ndoshta balansimi artificial – është gropa e tij vetë. Mosdashësit refuzojnë një mbishtet përbindshor dhe, thjeshtë, nuk e besojnë ardhmërinë e tij. Dhe ata, nga ana e tyre, betohen në dashurinë për Europën. Veçse me një dashuri ndryshe. Çdokush të jetë zot në shtëpi të vet. Që në vitin e 1946 W. Churchill-i fliste për kombet e federuara të Europës, po natyrisht, pa Britaninë në radhët e tyre. Mbase anglezëve do tu voliste alternimi i principit të federalizmit me atë të subsidiaritetit (vetëpërgjegjësisë) dhe, që këtej, nëse ata hezitojnë, aherë përse frëngjët duhet të delegojnë pjesë të sovranitetit në supershtet? Pse, poashtu, gjermanët që, si shprehet filozofi Hermann Lübbe, ende kujtojnë trishtëm tundimin e De Golit për të coptuar edhe atë Gjermani të ngelur perëndimore sipas kartave të Napoleonit? Për bashkëkombësit e tij ai thotë se, në punë të një instance madhore shteti të legjitimuar të Europës, janë iluzionistë të përsosur dhe nga ky cen i ruajnë, faltlumnisht, vetëm fqinjët e mirë. Njëri prej tyre nga galeria e mohimtarëve, Henryk M. Broker-i, shtron diskursin se a mund të profilohet fare identiteti i njeriut europian? E vijon mëtej: a mund të ngrihet e mbijetojë një krijesë shtetesh të federuara pa këtë identitet? Vështirë, pohon ai dhe, pa rezervuar as gjasën teorike të së kundërtes, pyet sërish se a nuk provuan këtë marrëzi sovjetët, Pol-Potët zymtorë dhe e dëgjuara shkollë e Odenwaldit në Heppenheim? Dhe a nuk dështuan të gjithë me laboratorin e krijimit të njeriut të ri? Biles, ata patën rrethana më të pllenueshme e instrumente më efektive për këtë. Kishin tiranitë e ideologjitë dhunëtare për të tretur e mekur “njeriun e keq të vjetër”. Dyshimtar i pandreqshëm, Broker propozon, prandaj, që në varrezën e iluzioneve të botës të gatitet një pllakë përkujtimore për ëndrrën dhe sprovën e shuar të Shteteve të Bashkuara të Europës!

Kujt do i përkasë e ardhmja? Vetë Lübbe shfaq bindjen se e keqja po izolohet dhe e ardhmja nuk do jetë pronë e saj. Po, fundja, për ç’nëvojitet zindjellja? Dhe ç’fillesë tejpamësie ka koston më të lartë: caksynimi ngulmëtar apo paragjykimi negacionist? E kaluara ishte e mnershme. Forca dhe inteligjenca nuk ishin gjithherë bashkë. Kohët prodhonin zinxhirë e skllevër edhe për mëmëdheun e Brokerit, Poloninë e vajtueshme. Europianët ndajnë një truall, një kulturë e një fat dhe çdo projeksion mbifuqie kundër njërit, si ëndrra e vetmore e prefektit londinez, shndërrohet ligjshmërisht në strall përdjegës për të gjithë.

Ndaj, anipse duket një romantikë iluministe, Europa duhet të vijëzojë njëherë kufijtë – gjeografikë e vleftorë, e, mbi këtë definim të ri, të kultivojë jetikisht njësinë e kombeve dhe të ruajë paprekshmërisht emrin e saj: si gurrë e pashuar e dijes dhe djep i barazisë së jetës!

R. Kasumaj/ Berlin, dimër 2013