Nga: Dr. Pashko R. Camaj, Doktor i Shkencave të Shëndetit Publik
Me fillimin e sezonit të festave te fundvitit, dhe ndërsa vjeshta kthehet në dimër, Koronavirusi na ka kujtuar sërish se ka në plan të qendrojë më shumë dhe të vazhdojë të na befasojë. Një variant i ri shqetësues qe Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH)e ka quajtur Omicron, është një dhuratë festash që askush nuk e kërkoi dhe askush nuk e dëshiron. Omicron, i njohur gjithashtu si B.1.1.529, u zbulua për herë të parë në Botsvana dhe Afrikën e Jugut në fillim të muajit të kaluar, dhe nuk dihet shumë për të deri më tani. Varianti po ecën me shpejtësi dhe qëndron pas rritjes së rasteve të reja në atë rajon të botës – thuhet se përfshin disa në njerëz që ishin të infektuar më parë – me raste që me siguri do te shfaqen në mënyrë të pashmangshme përtej kufijve ndërkombëtarë.
ÇFARË DIHET PËR KËTË VARIANT TË RI?
Shqetësimi kryesor mbi variantin e ri vjen nga numri dhe lloji i mutacioneve të gjetura rreth "proteinës gjemba", pjesa e molekulës së virusit që e lejon atë të lidhet me qelizat njerëzore. Një numër i lartë i mutacioneve (32 prej tyre) në këtë proteinë sugjeron se ky variant do të jete më i transmetueshem dhe gjithashtu sugjeron që ajo mund të shmangë disa nga parametrat imunitarë që kemi, të tilla si trajtimet me antitrupa dhe plazma, dhe duke përfshirë ketu dhe vaksinat aktuale. Ndërsa Omicron duket se po përhapet shumë lehtë dhe ka një avantazh transmetimi, indikacionet e hershme tregojnë se ai nuk shkakton simptoma më të rënda të Covid-19 sesa variantet e mëparshme. Në mënyrë tipike, është e dobishme që viruset të përhapen më lehtë dhe më pak virulent, dhe këto janë variantet që zakonisht dominojnë. Ndërsa ky është një shqetësim për të dhe kërkon vëmendje serioze - nuk ka nevojë të jetë një panik. Ne e dimë se viruset ndryshojnë; kjo është ajo që ata bëjnë gjithmonë. Ne e dimë gjithashtu se jo të gjitha variantet shqetësuese rezultojnë të jenë, mirë, jo të gjitha ato shqetësuese; shumë prej tyre përfundojnë duke qenë thjesht përplasje në afatin kohor të pandemisë. Ajo që ne dimë për variantin është kjo: disa nga mutacionet e tij të proteinave spike janë parë në variante të tjera dhe linja të tjera të përshkruara më herët në pandemi dhe janë shoqëruar me rritjen e transmetimit dhe aftësinë e virusit për të shmangur përgjigjen imune. Ndërsa një epidemi zgjerohet, zgjerohet edhe diapazoni i mutacioneve dhe viruseve që kanë avantazhe që i lejojnë ata, për shembull, të përhapen më lehtë ose të kalojnë sistemin imunitar për të tejkaluar paraardhësit e tyre standardë. Kështu kemi marrë variante super të transmetueshme si Alpha dhe Delta. Dhe, ndërsa virusi “rrotullohet” ai krijon mënyra që përfundimisht nuk mund të përballemi me variante që të infektojnë edhe njerëzit të vaksinuar. Pra, të bëjnë vaksinën, për të cilët shkencëtarët kanë punuar kaq shumë, jo efikase ndaj tij! Mutacionet që kanë virusin të lidhet më fort me qelizat tona mund të bëjë më të lehtësojë atë nga një person i vetëm. Ajo që ne nuk e dimë, dhe ajo që është vërtet e vështirë të parashikohet, është se çfarë do të bëjë së bashku kombinimi i ketyre mutacioneve. Me shpresë që ta dimë së shpejti.
SI MUND TË MBROHEMI OMICRON?
Ndërsa Omicron lufton me konkurrentët e tij viralë, mund të luftojë për të fituar një avantazh ose dhe mund të shuhet përmes një kombinimi të vaksinave, dhe masave parandaluese të infeksionit, si maskat dhe distancimi. Prodhuesit e vaksinave kanë njoftuar tashmë planet për të testuar efektivitetin e vaksinave të tyre kundër variantit të ri - me të dhëna që do të dalin në javët e ardhshme - dhe të eksplorojnë strategji të reja dozimi që mund të ndihmojnë në uljen e përhapjes së tij. Omicron mund të ketë një "sukses" të hershëm, por shumë nga e ardhmja e tij varet gjithashtu nga ne. Edhe nëse Omicron rezulton të jetë varianti më infektiv i Sars-Cov-2 deri më tani, nuk ka ende prova të qarta nëse do të rezultojë të shkaktojë simptoma më të ashpra. Mutacionet mund ta përkeqësojnë atë, ose mutacionet mund ta bëjnë atë më të egër. Disa mjekë në Afrikën e Jugut kanë raportuar se njerëzit e infektuar me Omicron deri më tani duket se shfaqin simptoma më të buta se ata në pacientët Delta, duke përfshirë shumë raste asimptomatike. Të tjerë vuajnë nga kolla, lodhja, dhimbjet e trupit dhe dhimbjet e kokës. Deri sote, asnjë vdekje nuk i është atribuar ende variantit të ri. Megjithate, nuk arrihet në përfundime të tilla ndërsa varianti nuk është hulumtuar siç duhet. Sic dihet, deri më tani, te infektuarit nga ky varant jane kryesisht njerëz të rinj dhe të shëndetshëm, të cilët janë më pak të ndjeshëm ndaj simptomave të rënda, pavarësisht nga varianti që është përgjegjës. Pra jane dhe shume gjera qe kerkojne sqarim.
PAK LAJME TË MIRA NË KËTË CIKËL TË ZYMTË
Pavarësisht nga pasiguritë e shumta, shkencëtarët janë më të sigurtë në aftësinë tonë për ta trajtuar këtë sesa ne valët e mëparshme Alfa dhe Delta. Varianti i ri nuk ka gjasa t’i shpëtojë plotësisht imunizimit të siguruar nga vaksinimi dhe infeksionet e mëparshme. Me shkallë të lartë të vaksinimit në shumë pjesë të botës dhe me ilaçe të reja premtuese në horizont, një valë e mundshme Omicron duhet të jetë shumë më pak e dhimbshme sesa ato Alfa dhe Delta. Një tjetër gjë e mire është se, për shkak të përpjekjeve të shkencëtarëve të Afrikës së Jugut, vendet janë paralajmëruar për rreziqet e paraqitura nga Omicron shumë më shpejt sesa për Delta, e cila ishte përhapur gjerësisht nga India përpara se bota të alarmohej. Sic e dime, mutacionet ndodhin si gabime shtypi gjatë replikimit të një virusi; shumica janë të pa rëndësishme, madje dhe të dëmshme për patogjenin. Por të shpërndara midis këtyre mutacioneve (defekteve gjenetike) do të jetë fitimi i rastësishëm, një gabim që ndihmon një version të virusit të kapërcejë “kushërinjtë” e tij. Ato ngjarje proporcionalisht të rralla bëhen shumë më të zakonshme kur u jepen më shumë mundësi për të ndodhur. Sa më gjatë që virusi të vazhdojë dhe të qarkullojë në të gjithë globin, aq më shumë mundësi do të ketë për të provuar se çfarë e bën atë më të përshtatshëm. Viruset nuk janë pafundësisht të ndryshueshëm; ndonjëherë, për të mbajtur veten në “grindje”, ata duhet të bëjnë sakrifica. Koronavirusi mund të luftojë për të maksimizuar si transmetimin ashtu edhe evazionin imunitar, duke kërkuar një lloj shkëmbimi midis të dyve. Disa nga antitrupat më të fuqishëm anti-koronavirus synojnë proteinën gjemba të SARS-CoV-2, të cilën virusi e përdor për të zhbllokuar dhe për të hyrë në qelizat tona. Nëse virusi ka ndryshuar proteinën për të anashkaluar ato antitrupa, ai mund të bëhet më pak i njohur për sistemin imunitar. Por, keto ndryshime gjithashtu mund të dëmtojë aftësinë e tij për të na infektuar fare.
Prandaj ne fund, edhe pse ka arsye për t’u shqetësuar, kjo nuk është kohë për panik. Përkundrazi, kjo duhet të na nxitë të vazhdojmë të bëjmë gjërat që ne dimë se funksionojnë kur kemi të bëjmë me një pandemi, parandaluese të infeksioneve, si maskat dhe distancimi, të vaksinohen më shumë njerëz dhe veçanërisht për më të pambrojturit mes nesh, të konsiderojnë marrjen e një vaksine përforcuese.
Të shtunën që kaloi Shqipëria dhe Vatikani shënuan 30-vjetorin e marrëdhënieve midis tyre duke kulminuar me një vizitë të shtunën në Vatikan të Kryeministrit të Shqipërisë, Z. Edi Rama dhe familjes së tij, tre muaj më vonë sepse siç duket kështu i konvenonte agjendës së Kryeministrit Rama. Në të vërtetë, data 7 shtator 2021, përkon 30 vjetori i vendosjes së marrëdhënieve diplomatike midis Selisë së Shenjtë dhe Shqipërisë, të cilat u vendosën më 7 shtator 1991. Dua të them prej fillimit se si shqiptar i larguar nga vendlindja prej më shumë se gjysëm shekulli, por edhe si katolik nuk mund as nuk dua të fshehi kënaqësinë dhe entuziazmin tim kur një kryeministër ose një president – qoftë nga Shqipëria ose Kosova – bëjnë vizita zyrtare dhe jo-zyrtare në Vatikan.
