Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NJË JETË SI NJË LIBËR

by

  Një “dhuratë mirënjohje” për mësues Hajdar Mëhallën/

  NGA PËLLUMB GORICA/

Në një kujtesë të thjeshtë është e vështirë të gdhendësh jetën e një njeriu të njohur, e sidomos një mësuesi me vlera e kontribute si Hajdar Mëhalla. Ajo është si një libër, që në çdo fletë njihesh me sakrificat për t’u shkolluar, e gjer tek puna e përkushtimi i pashembullt në profesionin e nderuar të mësimdhënësit, pa harruar këtu cilësi të tjera të tij në shoqëri, familje e miqësi. Njerëz të tillë nuk kanë munguar asnjëherë me pozivitetin e tyre, në vendin tonë, por mua më la një ndenjë të thellë në brendinë time.

UDHË DIJE

Hajdar Mëhalla u lind, u rrit dhe u edukua në një familje me tradita të hershme patriotike në Topojanin malor të Elbasanit. Fshati i tij i lindjes shtrihet në anën lindore të kodrave shkëmbore të krahinës Sulovë, në një lartësi 500 – 600 m mbi nivelin e detit. Toka është e varfër dhe mezi prodhon, por hapsirat e mbuluara me pyje dhe kullota janë të mira për të mbarshtruar tufa të shumta delesh e dhish. Në këto kushte niveli i jetësës në Topojan gjithmon ka qënë i tillë, që çdo familje mezi siguronte prodhime për mbijetesë. Të parët e Hajdar Mëhallës janë të njohur në Topojan për traditat atdhetare, fjalën e mençur dhe gjithmonë sofër shtruar për miqtë e dashamirësit. Hajdari fëmijërinë e kaloi mes vuajtjesh e peripecish të shumta, të cilat ndiqnin njëra – tjetrën si rrjedhojë e gjëndjes së vështirë ekonomike që kalonte Shqipëria në vitet ‘40 të shekullit të kaluar. Oshëtimat e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare, luftëtarët e lirisë dhe pushtuesit italo – gjermanë kaluan edhe pranë shtëpisë së tij. Lufta çlirimtare rrëmbeu në dallgët e saj edhe babanë e tij, Sulejmanin, që ishte sekretar i këshillit Antifashist Nacionalçlirimtar të fshatit në atë kohë. Ndërsa vëllai i madh, Isufi u rreshtua në Brigadën e Parë Partizane. Vendlindja e tij gëlonte nga ngjarje të shumta historike. Hajdari i dëgjonte gojëhapur me dëshirën e madhe për dije. Shkollën fillore e mbaroi në Dragot. Ishte një nga 18 nxënësit e parë të shkollës fillore të këtij fshati, e cila i hapi dyert në vitin 1945 me mësuese Ollga Sharrën, gruaja e inxhinierit Abdi Sharra, të ekzekutuar si sabotator në tharjen e kënetës së Maliqit, e cila duke parë aftësitë dhe dëshirën për arsimim e rekomandon babanë e tij, Sulejmanin, që Hajdari të vazhdonte më tej shkollën. Mes vështirësive të kohës ai e vazhdoi dhe mbaroi shkëlqyeshëm shkollën 7-vjeçare në Pogradec. Kushtet familjare nuk ishin të tilla të arsimohej më tej aty, prandaj dukej e tepërt dhe në pamje të parë e vështirë fjala shkollim të mëtejshëm, por Hajdari me një vullnet të madh mbaroi edhe shkollën e mesme pedagogjike ‘‘Luigj Gurakuqi’’ në Elbasan. Ai kish si bashkëudhëtare vështirësitë në rrugën e tij të jetës, në moshën kur çdokush projekton të ardhmen për më të mirën e mundshme. Natyrisht, qytetërimi i Elbasanit, jeta konviktore mes qindra të tjerë pedagogjikas nga gjithë Shqipëria, motivimi për të spikatur mbi të tjerë ndikuan në dëshirën që i kish vënë vetes për dije. Hajdari gjithmon i kujton me adhurim profesorët që jepnin mësim në shkollën e mesme pedagogjike të Elbasanit, një pjesë e të cilëve kishin ndjekur studimet në universitete prestigjoze të Europës, si: Shyqyri Demiri, Sotir Paparisto, Vasil Kamami, Mentar Belegu, Besim Qorri, Teki Tela, Marie Papajani, Mehmet Bebeti, Bukurosh Sejdini, Meri Andoni, Grigor Kallajxhiu, Hajdar Biçaku e të tjerë, të prerë për të përhapur dije, ndër mijëra pedagogjikas nga gjithë Shqipëria.

Mbas mbarimit të shkollës së mesme pedagogjike ‘‘Luigj Gurakuqi’’ në Elbasan ai u emërua mësues në fshatin Mollas. Dhe nisi kështu rrugën e gjatë e të nderuar të mësuesit. Në një kohë kur mësuesit nga Sulova numëroheshin me gishtat e dorës si: Riza Cërriku, Sali Çala, Isa Senja, Dan Çela, Abas Hysa, Rustem Metushi, që punuan me mish e me shpirt, kur ajo kishte nevojë, jo vetëm për bukën e përditshme, por edhe për dije e përparimin e saj. Shkollat po hapeshin në të katër anët e vendit, duke u bërë si një jetë e dytë për banorët. Ai e dashuronte aq shumë profesionin, dhe bashkë me të tjerë mësues elbasanas si: Dilaver Shkodrën, Zeliha Shkodrën, Sami Domnin, Ethem Mullajonuzin, Rruzhdi Belegun, Mustafa Pajengën, Albert Stojën, Liri Arapin, Astrit Bishqemin, Ismail Kafexhiun, Sami Paralloin, Bexhet Belegun, Nafie Çaushin, Esat Gjevorin, Hysen Saraçin, etjer, të cilët grisën këpucët e rinisë së tyre nëpër baltërat e Sulovës, e u bënë një përvojë e pasur për të. Ata kanë meritën e madhe që, duke punuar në kushte të vështira në këtë krahinë të mrekullueshme, dhe me mëndjen e tyre mësuan qindra djem e vajza, ndër të cilët edhe im atë, Rexhepin. Ky ishte një përparim i madh për kohën kur çdokush ishte i bindur se pa dije nuk mund të ecej drejt zhvillimit të vendit, sepse nuk mësohej vetëm për shkrim, lexim e njehësim, por dhe për civilizim, edukatë e qytetari. Ndërkohë u bënë ndryshime në arsim, si pjesë e reformave të shtetit të asaj kohe, për të kaluar në një fazë të re në hapjen e shkollave 7-vjeçare e më vonë 8-vjeçare kudo. Përveç shërbimit ushtarak, Hajdari nuk e ndërpreu profesionin e tij, deri kur doli në pension, i nderuar dhe i respektuar nga të gjithë. Ai u shqua për mësimdhënie me cilësi të lartë, përpikmëri, këmbëngulje, por edhe paanshmëri e njerzillëk. Kështu ai radhitet ndër mësuesit më me reputacion të kësaj krahine, sepse edukoi brezin e ri në kushte mbijetese mbase në nivel heroizmi. Por, me sedrën profesionale, prokupimin, dhe kërkesat ndaj vetes, ai i kryente me përpikmëri detyrat e mësuesit. Shpesh lodhej për t’i përcjellë njohuritë me metodën e kohës, që në thelb ishte përsëritja dhe ripërsëritja me ton si mënyrat e ngulitjes së mësuarit. Mbi këtë bazë ai krijoi personalitetin e tij, dhe u vendos nga drejtuesit e arsimit në Elbasan, të jetë drejtor i shkollës 8-vjeçare të Dragotit. Si njohës i mirë i mentalitetit të vendbanimit, dhe i kushteve ekonomike e të nivelit të ulët arsimor aty, detyrën e drejtuesit ai e filloi me gjërat elementare si frekuentimin e shkollës, mirëmbajtjen e ambienteve, sigurimin e bazës materiale, rritjen e cilësisë së mësimdhënies etj.  Ndërkohë, Ministria e Arsimit në këto vite i mëshoi përparësive për krijimin e laboratorëve dhe bazës materiale didaktike, që deri atëherë në shumicën e rasteve ishte të thjeshta e me mjete rrethanore, dhe Hajdari dha kontributin e tij në sigurimin e plotësimin e tyre. Insistimi i  Hajdarit bëri të mundur, që të ndërtohej një shkollë e re, sepse e vjetra po amortizohej, por edhe nuk i përgjigjej numrin në rritje të nxënësve. Energjitë e Hajdarit dhe gjithë të tjerëve si ai, që punuan mësues në Dragot, duke bashkuar kontributin e atyre nga Elbasani, Peqini me vendasit ishin maksimalisht të larta. Pra, ishte një impenjim i jashtëzakonshëm, një dhënie i tëri pas punës dhe problemeve që kishte arsimi, dhe jeta shoqërore në Dragot – Topojan. Ai ishte vlersues për të gjithë ata mësues që punuan me devotshmëri në shkollën e Dragotit si Stavri e Behije Ndrion nga Peqini. Xhevit Memën, Alush Xherien, Nezir Dushën nga Klosi. Kadri Nasufin nga Beliku. Neim Meminin nga Topojani, Dilaver Shabanin nga Dragoti. Lirie e Petrit Kumrinë nga Floqi. Qatip Cërrikun nga Kamunau. Nazmi dhe Bukuri Senjën nga Lumasi. Petrit Çakallin, Albert Palloshin, Ahmet Sulminën, Smail Shytin, Nazmie Mëlçinën, Rajmonda Pashën, Shefki Rudon, Sokrat Kotheren, Vjollca Toskën, Afërdita dhe Jakup Bishqemin, motër e vëlla nga Elbasani. Myqereme Xhikën, Nazmi Hoxhën nga Shtëpanja.  Vangjeli Shanin nga Bujarasi. Engjëllushe Toskën nga Shtërrmeni. Rrahman Taushanin, Skënder Asllanin dhe Qemal Çalën nga Mollasi etj. Natyrisht për këtë flet edhe respekti i brezave të nxënësve që mësuan, dhe u edukuan prej tyre. Mbase u zgjata në këto fakte, por për një njeri të tillë, që i kushtoi jetën e tij arsimit këto janë pak. Ndaj, puna përkushtuese e drejtuese e Hajdar Mëhallës për 35 vite me radhë kujtohet me respekt, edhe për kërkesën e llogarisë, dhe të këmbënguljes për shkollimin e mëtejshëm të nxënësve. Fatos Shkëmbi një nga nxënësit e tij kujton: “Me shikimin e parë, për sytë tanë si nxënës ai rrezatonte në kuptimin e plotë të fjalës njeri. Natyrisht mënyra se si demostronte vlerat, për të na pregatitur, e për të qënë të denjë në jetë është e veçantë. Kujtimet dhe mbresat e mia për të, janë të shumta, dhe nuk mund të rresht së treguari jo pak prej tyre. Pikërisht për këto dua të tregoj një episod të jashtëzakonshëm në provimet e lirimit të shkollës 8- vjeçare. Në komision ishin Hajdar Mëhalla, që ishte dhe drejtori i shkollës, mësuesi i matematikës, Kadri Nasufi, dhe Mersin Lamçe i biokimisë. Mësues Hajdari meqë isha nxënësi më i mirë i shkollës interesohej për mua, që të arrija nota të larta. Pasi mbarova tezën, të cilën komisioni e korrigjoi, më tha: Shkëlqyeshëm dhe një 10-të të padiskutuar, si gjithë provimet që ke dhënë, por a mund të na tregosh për “Teoremën e Pitagorës”. Ajo është një nga më të vështirat teori, të cilën unë e njihja mirë. Po i thashë teorikisht, dhe në dërrasën e zezë, shpejt e shpejt bëra zbërthimin e saj. Pasi e mbarova ai më vjen afër e më thotë me gëzim: Të lumtë Fatos se më bëre krenar mua personalisht si drejtor, por edhe shkollën tonë. Atë çast në sytë e tij lexova një kënaqësi të thellë, që rrallë e ndesh në jetë.”

MERITËHESHTURI,  HAJDAR MËHALLA

Meritëheshturi, Hajdar Mëhalla, paqësor e shpirtbardhë është lavdia e njeriut të zotë në vendlindjen e tij. Në këndvështrimin tej profesionit që ushtronte, të shkruash me pak fjalë rreth pasionit të tij për të drejtuar jetën organizative në Dragot, dhe duke e vendosur atë para përgjegjësive për shtimin e mirqënies aty është një detyrim moral. Ai ka folur dhe është dëgjuar. Ka pranuar detyra që i ka dhënë koha e shumica e banorëve, të cilët krijuan besim dhe respekt, duke i  shtuar jo pak cilësi, ku ai u shpërfaq i drejtë, serioz dhe me kulturë, sepse interesohej për hallet dhe problemet, të cilat kërkonin përkushtim, por edhe aftësi në zgjidhjen e tyre. Ashtu siç thuhet në atë kohë për Hajdarin me të mund të flisje e të qaje çdo hall. Ishte njeriu që fjala i zinte vend, e për më tepër përvoja jetësore, i jepte kuptim asaj. Emri i tij, në gjithë opinionin, në çdo mjedis, në biseda të lira u bë sinonim për kohën dhe rrethin shoqëror në Dragot e Topojanin e Elbasanit. Disa gjëra nuk shkonin ashtu siç duhej prej sistemit komunist, i cili kërkonte të krijonte njeriun e ri, por ai kurrë nuk shfaqi e nuk perceptoi të keqen. Ai gjithmon ruajti ekuilibrat me shpirtin e drejtë e mirkuptues, që, duke u kapur pas kësaj të vërtete të pamohueshme, të cilin një pjesë e harrojnë, por që shumica idealiste ndërmjet mirënjohjes së thellë e kujton me mall. Ajo që të bënte përshtypje në këto fjalë ishte respekti që gëzonte aty, si njeri i organizimit të punëve të mira, por edhe veprimtarive kulturore e sportive. Në bisedat ai trajtonte tema me interes nga historia, kultura, por shfaqej si një sportdashës i apasionuar i futbollit, të cilin e luante edhe vetë me nxënës, kolegë e bashkëfshatarë. Dragotasit e Topojanasit, të rrethuar nga malet, falë tij, të etur për dije e kulturë, i jepnin kuptim jetës, gëzimeve e lumturisë me shpirtin e tye të ndjeshëm çdo mbrëmje në shtëpinë e kulturës. Sot jetojnë heshtjen e demokracisë, dhe ka zënë vend braktisja e njerëzve. Të tilla erdhën kushtet, dhe u detyruan të ikin drejt qyteteve. Hajdar Mëhallën e frymëzonte jeta në mes banorëve dhe njohu të mirat, gëzimet, ashtu siç njohu hidhërimet, kundërshtitë. Koha lindi edhe dështakë, të cilët fryenin vetveten me bëmat e fisit, pa gjë në trastë. Ata me llogjikën e shpirtit të zi çirreshin si zhurma e bezdisur e këndezit majë plehu, orar pa orarë, por koha i zhvlersoi në sytë e njerëzve.

Një nga kolegët e tij, Qemal Çala të flet me simpati për Hajdarin, si njeri jo vetëm korrekt në mësimdhënie, por sidomos në artin e veçantë të drejtimit të shkollës së Dragotit, për zellin, ndërgjegjjen, këmbënguljen për të vërtetën, ndershmërinë dhe dinjitetin moral. “Të punoje me Hajdarin, ishte vërtetë kënaqësi. Hajdari shquhej gjithnjë për durim dhe vendosmëri për të kryer deri në fund punën që merrte përsipër. Edhe nga shprehja e fytyrës së tij kuptoje kur një gjë shkonte mirë apo keq dhe kështu ka mbetur akoma. Sa herë që takohem me të, ne kujtojmë copëza ngjarjesh, vitet e punës, duke përjetuar emocione të shumta. Ato vijnë edhe me ngjyrat e jetës, për gjendjen ekonomike të atyre viteve, vështirësitë, mungesat dhe mangësitë profesionale. Unë isha mësues i ri dhe punova disa vite në shkollën që ai drejtonte. Arsimi i sotëm është pajisur me kulturën e duhur, me kondita të mira dhe objektiva e arritje akoma më të mëdha, por nuk duhen harruar vitet e vështira, të cilat ai i kujton me nostalgji”.

I lidhur ngushtë me farefisin, shokët, miqtë, në dasma e festa, emri i tij përherë i nderuar.

“ – Kjo na bën – thotë nipi i tij,  Iliri – të ndjehemi krenar për të.” Duke përshkruar karakterin e tij, dhe duke vënë në dukje meritat e xhaxhait, ai thekson se është model jo vetëm për fisin, por edhe për Dragotin e Topojanin e në gjithë Sulovën. “Drejtor kështu ishim mësuar ta thërrisnim të gjithë në fshat, edhe kur u rritëm dhe dolëm në jete, e sa herë që e takojmë. Shpesh mendoj se ku e gjente ai kohën për përballimin e detyrave që kryente. Dhe kur e kërkonte arsyeja gjithmonë gjendej pranë miqve dhe familjes. Shtëpia e tij ishte streha e të ardhurve që vinin në fshat me punë a për hall.”

Hajdar Mëhalla është prind i nderuar dhe i respektuar nga fëmijët e tij, për të cilët ai u kujdes aq shumë në shkollimin e tyre, sepse edhe i mbrujti ata me fisnikërinë e të parëve, me traditat më të mira të tyre, si punëtorë, korrekt, të ndershëm në punë, shoqëri e familje. Kot nuk thonë atë fjalën e urtë: Bëmë baba të të ngjaj. Fëmijët e tij sot janë bërë prindër shembullorë, dhe punojnë në institucione të ndryshme, e janë korrekt dhe serioz kudo. Ai dhe e shoqja krenohen me fëmijët e tyre si dhe ata ndjehen mirë, që kanë një baba me emër të mirë.

Erdhi koha dhe një ditë ai doli në pension. Që nga 1995, për një jetë më të mirë ai u largua familjarisht nga vendlindja, dhe u vendos në qytetin e Elbasanit, por ende me shpirt është në Topojanin e Sulovës së tij, por edhe këto vite në Elbasan bën një jetë normale e të respektuar në shoqëri e miqësi. Arsimi është kryemotivi i jetës së tij. Hajdar Mëhalla tashmë ka shkelur të 80 e jetës së tij. Thinjat i kanë zbardhur flokët, por ai përsëri ndihet i ri.

Për të gjitha këto vlera, përkushtimin, drejtësinë, ndershmërinë e virtyte të tjera që ka shpirti i tij, mendojmë se kemi të bëjmë me një njeri me vlerë, që duhet nderuar e respektuar. Shumë vlersime janë bërë dhe bëhen nga Administrata shtetërore dhe institucionet përkatëse arsimore, por fatkeqësisht ai nuk ka marrë ende meritat që i takojnë, e sidomos nga ata individë që merren me ndarje mirnjohjesh e vlersimesh, të cilët do të duhet të bëjnë diçka për të. Sepse: A nuk do do të ishte mirë që të nderojnë këta njerëz sa janë midis nesh, por të mos presin sa ata të largohen nga jeta. Kjo është absurditet.

 

 

MBRESA E PYETJE NGA LEXIMI I NJË TREGIMI

by

“Sa më i madh të jetë pushteti, aq më i rrezikshëm është shpërdorimi i tij.”/

BURKE (1729 – 1797), burrë shteti e shkrimtar anglez/

Shkruan:Eugjen MERLIKA/

Më 5 mars, në portalin e gazetës “Dielli”, ishte  vënë tregimi i z. Reshat Kripa, “Epitafi”. 5 marsi, dita e vdekjes së Stalinit, besoj se ka përkuar rastësisht me botimin e atij tregimi rrënqethës, por edhe sikur t’ ishte ndryshe, ai do t’ishte nga shkrimet më të përshtatëshme, për të pasqyruar një nga shfaqjet më tragjike t’asaj bote staliniane, që mbretëroi e patrazuar në gjysëm shekulli të historisë shqiptare.

Autori na paraqet një ngjarje të vërtetë, të cilën ka patur fatin t’a mësojë rastësisht, duke e shpëtuar për një qime nga shuarja e saj në errësirën e harresës, në të cilën kanë përfunduar mjaft simotra të saj në “republikën” staliniane të Enver Hoxhës. Për fuqinë e saj mbresore dhe larminë e problemeve që shtron para lexuesit, të cilët lidhen jo vetëm me të shkuarën e errët, por edhe me të sotmen e amullt dhe t’ardhmen e vagët të shoqërisë sonë, besoj se është një nga veprat më t’arrira të këtyre 25 viteve. Për këdo që e lexon, përsiatja në vetvete bëhet e detyrueshme, kaq tragjik është subjekti që trajtohet në kornizën e njërës prej veprimtarive më besnike e më shprehëse të regjimit, asaj të Sigurimit të Shtetit, e po aq i fuqishëm është mesazhi që përcjell, me shkak pasojat e tij në jetën shqiptare të tre brezave.

Në qendër të tregimit, që i ngjan më shumë një dokumentari se një filmi artistik, është historia e një familjeje normale qytetare në Vlorën e viteve 70, ajo e familjes Canaj, përbërjen dhe fatin e së cilës e mësojmë nga një epitaf, i shkruar mbi pllakën e varrit të përbashkët. Agroni, një inxhinjer elektrik me interesa për librat, një mesnatë tetori 1974 arrestohet nga Sigurimi, që kërkon prej tij një deklaratë bashkëpunimi me të. I vendosur në kundërshtimin e tij, mbas dy muajsh i thirrur një mbrëmje në zyrën e hetuesit, gjëndet para një skene të llahtarëshme : bashkëshortja 42 vjeçare dhe vajza 15 vjeçe dhunohen seksualisht nga dy hetuesit para syve të tij që është i lidhur e nuk mund të lëvizë. Thirrjes për ndihmë të vajzës nuk mundet t’i qëndrojë më : “N’atë çast nuk durova më. Logjika nuk kishte më forcë.” Pranon të bëjë kompromisin me djallin e të padisë veten dhe shokët për biseda të lira, të cilat kishin si bosht alternativat që jepte regjimi : “Ose të ruanim personalitetin tonë, ose të ktheheshim në lakenj që gëzonin frutet e servilizmit të tyre.”

Pasojat janë të menjëherëshme, shokët arrestohen, zhvillohet gjyqi, njëri ekzekutohet, tjetri merr 12 vjet burg, ndërsa Agroni dhjetë të tillë. Dërgohet në Spaç, ku gjen një mjedis tepër të ftohtë, sepse “Atje shoku im nuk pranoi as të më fliste me gojë. Për të un isha një tradhëtar. Ndoshta kishte të drejtë, por ai nuk i dinte kushtet që më detyruan t’a bëja një gjë të tillë. “ Mbas gjashtë muajsh nëna, e plakur shumë, i vjen në takim, për t’i thënë se gruaja dhe vajza “ndodheshin në qiell”. Do të njohë të vërtetën e plotë mbas dhjetë vjetësh, kur kthehet në shtëpi e gjen nënën, i vetmi njeri që i qëndroi pranë në tragjedinë e tij. E vërteta është e shkruar në një copë letër të Lumturisë, bashkëshortes fatkeqe :

“I dashur Agron!

            Në çastin që po të shkruaj këto rradhë kam pirë lëngun vdekjeprurës. Fuqitë po më lenë. Në momentet e fundit dua të tregoj shkaqet e veprimit tim. A e mban mënd natën e Sigurimit ? Ajo nuk mbaroi atje ku e le ti. Akti i fundit u luajt pasi na hoqën nga ajo dhomë. Ne u bëmë prè e akteve shtazarake t’atyre dy banditëve. Kur u kthyem në shtëpi Irida ishte çmëndur, ndërsa un isha e çoroditur. Vajzën u detyruam t’a shtrojmë në spitalin psikiatrik, ku i dha fund jetës së saj të njomë.

            Pas disa ditësh vura re se në barkun tim po rritej fëmija e një krimineli. Ky fakt dhe turpi që ndiej për të dalë para syve të tu më detyruan të marr vendimin e vetëvrasjes.

            Të puth me mall për vete dhe për Iridën. E jotja Lumturia.”

Shkurtimisht ky është tregimi. Sikur t’ishte vetëm një vepër letrare do të ngushulloheshim  pak se mbetet një fantazi, sado makabre, e autorit. Por ngjarja është  një nga episodet tragjike të realitetit të panjohur shqiptar të diktaturës komuniste. Fatkeqësisht nuk është i vetmi, as i pari as i fundit. “Ne mund të bëjmë çfarë të duam, askush nuk na e pret dorën.” Më thonte një oficer Sigurimi kur isha i arrestuar. Plotfuqia e kësaj bishe gjaksore ishte e padiskutueshme dhe shpërdorimi i saj ishte praktikë pune e përditëshme. Sigurisht, nuk do të ishte e drejtë të përgjithësohej dukuria deri në këtë shkallë të kriminalitetit, por as që mund të përjashtohet si një fantazi dashakeqe shkrimtarësh.

Problemi që shtrohet ende sot, mbas një të katërt shekulli të ndryshimit të regjimit, është raporti i shoqërisë dhe institucioneve tona politikë me këtë të kaluar të turpëshme, e cila është një vazhdë shumë e gjatë shkeljesh të dhunëshme të të gjitha parimevet të të drejtave të njeriut. Qëndrimi ndaj saj, të cilin popuj të tjerë në kushtet tona e kanë përcaktuar që në vitet e para, mbetet ende i mjegulltë, i paqartë, i dyfishtë se dënojmë me fjalë krimin, por nuk lejojmë të dënohen ideatorët e krimit, bartësit  apo zbatuesit e tij. Madje politika shtyhet edhe më tutje, të ndalojë çdo mundësi proçedimi të përgjegjësve të krimeve, të cilët gëzojnë statuse të posaçme, që u lejojnë të kenë edhe privilegjet ekonomike si pensionet dyfishe, edhe sodisfaksionet morale apo garancitë politike që u jep projekt reforma e re.

Është për t’ardhur keq që organet e Drejtësisë janë kaq të ndrojtur, sa që nuk marrin asnjë nismë, as vetiake, për të hapur paditë në raste shkeljesh flagrante edhe të dispozitave të kohës, mbas të cilave fshihen kriminelë të çdo lloji, për proçeset e së kaluarës. Sigurisht këtu ndikon për keq edhe mungesa e vullnetit apo frika e qytetarëve për të paditur krime si ai i tregimit në fjalë, apo të tjerë të llojit. Kohët e fundit në Rumani janë dënuar ish oficerë të burgjeve për krimet e tyre kundrejt të dënuarvet, ndërsa tek ne kjo bisedë mbetet një tabu e paprekëshme, cilado qoftë ngjyra e pushtetit.

Populli i përndjekur nga regjimi, që e ka paguar atë dukuri me jetë dhe dhjetra vitesh privim lirije e të drejtash, ka dëshmuar, në këta 25 vjet, një durim dhe sens të shtetit të jashtzakonshëm. Asnjë rast vetëgjyqësie nuk ka patur, i është besuar Shtetit dhe institucioneve të tij detyra e rivendosjes së Drejtësisë. Por Shteti ka qënë krejtësisht i paqenë n’atë drejtim. Deri kur ?

Edhe duke mbajtur parasysh kartonët e kuq që deputetët socialistë, burra e gra, i ngrenë në Kuvend, kur bëhet fjalë për propozime që shkojnë n’atë drejtim, duke marrë në mbrojtje kriminelë të tipit të hetuesve të tregimit, në bazë të normave juridike ndërkombëtare, çdo gjykatës apo prokuror, para dukurish të tilla, mund të proçedojë në mënyrë vetiake, para dënimesh si ai i Havzi Nelës, Vilson Blloshmit apo Genc Lekës, por edhe përdhunimit të dy shqiptareve nga ana e hetuesve të Vlorës.

Në vitet 80 në Grabian të Lushnjes u arrestua një murator, Mehdi Çeliku. Mbas disa muajsh, në të cilët bashkëshortja e tij, Adelina, nënë e katër fëmijëvet, thirrej vazhdimisht në hetuesinë e Lushnjes, për të dëshmuar kundër të shoqit, kam qenë dëshmitar i një ngjarjeje tragjike, i vetëvarjes së saj. Më vonë u muar vesh se kishte vdekur në hetuesi edhe burri. Ish hetuesi Z.S. jo vetëm që nuk dha llogari për dy vdekje që rëndonin drejt për së drejti mbi të por, me qeveritë demokratike, arriti të bëhet këshilltar juridik i një ministri të rëndësishëm.

Deri kur do të vazhdojmë të heshtim për krimet e shkuara, që krijojnë shtratin e ngrohtë edhe për kriminalitetin e sotëm në gjirin e institucioneve shqiptare ? Këto e të tjera pyetje pa përgjigje na shtron tërthoras tregimi i  z. Reshat Kripa, ashtu sikurse qindra e mijra episode të njohura e të panjohura të së shkuarës sonë diktatoriale. Jemi i vetmi Vend ish komunist n’Evropë që bëjmë veshin e shurdhër ndaj këtyre domosdoshmërive, jo vetëm përsa i përket parimevet të drejtësisë, që nuk njohin parashkrim, por edhe të barazpeshave morale e paqtimit, kushte të nevojshme për të shkuar përpara, pa e mbajtur kokën mbrapa.

“U interesova edhe për dy kriminelët që u bënë shkaktarët e kësaj tragjedie. Mësova se vazhdonin të jepnin leksione për demokracinë. Ky ishte paradoksi i kohës në të cilën jetonim.”

            Kështu e përfundon tregimin, shumë të bukur të tij, autori. Deri kur do të jemi Vendi i paradokseve dhe i absurditeteve ? Kjo është pyetja që na shtron epitafi me tre emrat e viktimave të pafajshme në varrezat e Vlorës dhe këta katër vargje :

“Në jetë nuk patët gëzim

Njerëzit ju kishin harruar

Por Zoti me përdëllim

Ju dha lirinë e amëshuar !”

 

Mars 2016                                                     Eugjen Merlika

KOHA E MEDIOKREVE

by

Periudha posmoniste e njohur si e tranzicionit dëshmoi në mënyrë transparente gjendjen e përgjithshme shoqërore, duke përfshi edhe  krizën morale ku sinonim janë mediokrit  të cilët  janë bërë  virus shoqëror  për çdo mjedis në hapësirën etnogjeografike shqiptare, ku përjashtim nuk bëjnë as shqiptarët në Mal të Zi./

Shkruan: Dr.Nail  Draga/

Ne mjedise të ndryshme në periudhën e tranzicionit në vendet e ish kampit socialist janë duke u manifestuar kriza të ndryshme. Te gjithë jemi dëshmitarë se janë  te pranishme kriza ekonomike dhe ajo politike, por, vitëve të fundit është duke u manifestuar me të madhe një krizë e cila pothuaj është bërë epidemi shoqërore, e ajo është kriza morale. Nuk ka dilemë se kjo  është kriza me e rrezikshme nga vet fakti se për ta shëruar ate  duhen dekada të tëra.

Në vitet e para të pluralizmit, duke mos pasur përvojë  në qeverisje dhe në politikë në subjektet e ndryshme janë përfshi dhe angazhuar individ të ndryshëm të cilët qellim parësor kanë pasur përfitimet personale në momentin e caktuar. Ishte kjo kategori e cila ne ndryshimin e sistemeve  kishte shprehi për t iu përshtatur rrethanave të reja për përfitime personale. Por, poashtu, në gamën e gjerë të individëve të tillë bën pjesë edhe një kategori që janë mediokrit, por shumë të zhdervjellë për të arritur objektivat e tyre.

Me termin mediokër kuptojmë personat të cilët  janë me aftësi të kufizuara, që nuk shquhën për ndonjë zotësi, ose për ndonjë cilësi të veçantë. Por, janë pikërisht këto të cilët janë bërë të shumtë dhe të depertueshëm në veprimtaritë e ndryshme shoqërore për të arritur qellimin e tyre, apo  të personave e klaneve me të cilët bashkëpunojnë.

Nëse në fillim pjesëmarrja e një kategorie te tillë ishte e papërfillshme sepse kishim të bënim me militantë dhe një populizëm të turmave, me kalimin e kohës medokrit u bënë  virus shoqëror, duke u bërë dukuri shqetësuese. Kjo kategori ishte e pranishme kudo, por në veçanti në subjektët e koalicioneve të shumicës qeverisëse. Dhe s ka si të jetë ndryshe se para dhe gjatë zgjedhjeve lokale apo qendrore, mediokrit kanë pozicion të veçantë me strategji të veprimit, për të arritur objektivat e tyre. Për hir të së vërtetës, mediokrit kanë qenë të pranishëm edhe në monizëm, por me një mundësi kufizuese me mimikri veprimi, ndërsa në rrethana të reja në pluralizëm  morën përmasa   tjera, duke dëshmuar vetën se si janë në realitet.

Sa me e madhe të jetë kriza politike e ajo ekonomike mediokrit  marrin  përmasa të gjëra në të gjitha veprimtaritë si në kulturë, sport, art e sidomos në politikë. Eshtë pikërisht politika si ajo lokale e qendrore ku përmes lidhjeve e klaneve  të ndryshme  depertojnë kudo, e madje mendojnë  se  dijnë çdo gjë, duke u bërë sinonim i antivlerave shoqërore.

Mediokrit po ashtu profil të veprimit të tyre kanë lidhjet, nepotizmin, madje bëhën sekser për të kryer punë të ndryshme, në lidhje me struktura të ndryshme të administratës, nga më të ultit e deri më të lartit.

Nuk duhet anashkaluar edhe një  cilësi të veçantë të tyre që është  qasja ndaj   shpifjeve kundër  të tjerëve, sidomos ndaj personave me vlera, nga vet fakti se nuk janë afër tyre me asnjë cilësi profesionale dhe njerëzore.

Edhe pse janë të tillë, ashtu si janë ata nuk ngurrojnë madje të marrin guximin të vlerësojnë, të gjykojnë e madje të propozojnë individ në poste të ndryshme kadrovike. Nuk ka si të jetë ndryshe sepse vetëm me persona identik  ata mund të manipulojnë dhe të përfitojnë në forma të ndryshme.

Dhe në situata të tilla të krizës shoqërore dhe ekonomike, ku vlerat morale janë zbehur shumë, mediokrit për fat të keq paraqesin shumicën, ndërsa vlerat kanë mbetur në pakicë, apo thënë me gjuhën e politikës vlerat kanë mbetur  opozitë e shoqërisë në përgjithësi.

Janë pikërisht këto rrethana kur në politikë janë angazhuar në mënyrë aksidentale një numër i konsideruar individësh, të cilëve iu mungon kapaciteti profesional, demokratik e ai moral. Madje të tillët janë vendosur në vende udhëheqëse, ku si meritë kryesore kanë përkatësinë dhe degjueshmërinë partiake. Andaj më të drejt themi se vetëm në politikë askushi mendon së bëhët dikushi.

Por, duke analizuar periudhën e tranzicionit disa individ meritojnë respekt  të veçantë  të cilët dëshmojnë profesionalizëm, guxim dhe qasje parimore, por për fat të keq numri i tyre është shumë i vogël, të cilët edhe pse janë asete shoqërore janë  me ndikim të kufizuar.

Pra kemi të bëjmë me kohën e mediokrëve  që është fatkeqësi shoqërore për kohën tonë dhe brezat që do të vijnë pas nesh. Është koha kur  dominojnë antivlerat e jo vlerat  shoqërore e deri kur mbetet çështje për diskutim.

 

Shqiptarja Erisa Terolli, që fitoi bursë nga “Google”

by

Nga Juli Loloçi/
Lajmi sensacional i këtij fillimviti sigurisht do mendohet ai që Kim Kardashian foli shqip në rrjetin social ‘Instagram’, falë grimierit të saj shqiptar Mario Dedivanoviç, por unë do të fokusohesha në një ngjarje tjetër që ka të bëjë me vlerat e vërteta të shqiptarëve në botë. …
Sigurisht që talentet shqiptare në art marrin një vëmendje më të madhe në media për shkak të interesit publik, po pse jo mos të ketë edhe kjo vajzë shqiptare që ka shënuar një arritje shumë të madhe, edhe pse në një fushë jo me shumë interes për masën e gjerë të popullsisë?!
Quhet Erisa Terolli dhe ka fituar një bursë nga superkompania e njohur në të gjithë botën, “Google”. Historia e Erisës në fushën e Informatikës ka pasur luhatjet e saj dhe ajo vazhdimisht gjendej në dilemën nëse do të vazhdonte studimet universitare në fakultetin ekonomik apo në informatikë.
Pavarësisht se kishte pasur rezultate shumë të larta në Matematikë e Fizikë dhe rrjedhimisht mendohet që Ekonomiku do të ishte zgjedhja e duhur, ajo i vendosi një sfidë vetes duke zgjedhur Informatikën. Në fillimet e programimit pati disa vështirësi duke qenë se nuk kishte aspak njohuri në këtë fushë dhe kështu vendosi t’i futej me përkushtim gjithçka nga librat dhe botimet e tjera.
Dhe kështu ishte ecuria e Erisës në vazhdimësi të universitetit, me shumë vullnet dhe shumë punë. Shumë shpejt ajo ra në sy të profesorëve, falë talentit dhe vullnetit të madh që kishte dhe, mbasi mbaroi studimet universitare me nota maksimale, ajo dëshironte t’i thellonte edhe më shumë njohuritë duke aplikuar për doktoraturë.
Si fillim zgjedhja e parë e saj (e sugjeruar nga profesori shumë i talentuar Ilir Çapuni), ishte Universiteti i Helsinkit, i cili e refuzoi aplikimin e saj. Erisa nuk u demoralizua dhe aplikoi gjithashtu në Universitetin e Turqisë e më pas në “La Sapienza” të Romës, Itali.
Aplikimi iu pranuar nga ky i fundit dhe këtu nisi edhe suksesi i Erisës që të shkëlqente dhe të arrinte deri në “Google”. Nuk është një mit, është një realitet i prekshëm që kërkonte shumë punë, por mbi të gjitha kërkonte vullnet dhe dëshirën e madhe për të arritur diçka në jetë.
Erisa së fundmi organizoi një seminar për ecuritë e saj dhe ta përcillte me studentët e tjera femra të degës së Informatikës dhe të ndante të gjithë informacionin që kishte marr këto kohë, në mënyrë që të nxiste pjesëmarrjen e tyre në kompanit e mëdha si “Google”, “Facebook”, “Amazon”, etj.
Mesazhi që ajo përcolli në këtë event ishte se mundësitë janë të mëdha në jetë për të zgjeruar dituritë dhe për t’i konkretizuar më pas ato në punë, mjafton që gjatë rrugëtimit femrat të mos demoralizohen dhe të mos mendojnë se ato dinë më pak se meshkujt dhe se mundësitë janë më të pakta për to.
Ky event i organizuar nga “Google” dhe i sponsorizuar nga Ministria e Inovacionit dhe Universiteti “Epoka”, provoi të kundërtën.
Në event ishin të ftuar Ministria e Inovacionit Milena Harito, e cila mbajti gjithashtu një fjalim për të inkurajuar studentët shiptare që të ardhmen e kanë në dorë e vet dhe të ndjekin shembuj si Erisa që nuk u dorëzua asnjëherë.
U zhvillua gjithashtu një video-konferencë me një përfaqësuese të “Google”, e cila tregoi rrugëtimin e saj në superkompanine botërore; ajo gjithashtu inkurajoi me fjalimin e saj që të gjitha vajzat janë të ftuara të aplikojnë dhe të mos kenë frikë, pasi gjithçka është e mundur.

 

SPIRIT ON FIRE

by

BY Lisa MILICAJ*/

Good evening Ladies and Gentlemen,/

I want to thank the Albanian American Women’s Organization for the honor of selecting me as Woman of the Year, I am humbled. Thank you to the board and all the volunteers that contribute their time and resources to help the organization grow and make it successful. Let me begin by reading to you the Mission statement of the organization because it is so moving and meaningful; The AWWO works to lift the spirit, status and voice of Albanian women, girls and Albanian families so they can fully participate in all aspects of life, by becoming stronger, and more resilient, in overcoming the years of war, government oppression and “tradition” that have pushed them down and to the “margins” of society. AWWO hopes to strengthen the bonds between Albanian American women and their sisters all over the world. ** The awards provided by this organization have a truly special meaning because culturally women in our nationality have had tremendous hurdles to overcome and achieve what they have because of the chosen life and path already dictated to them culturally. I congratulate every woman in this room for their success. I must be perfectly honest, I was excited about getting the nomination but, not for the award, it is because I was getting the opportunity to share a message with all of you because sometimes 2 words in a message can change everything. Tonight I will deliver a message of hope and determination. I have no secret to my success, no straight path and no clear answer. I will not stand here and tell you that you should follow a script to success. I will not tell you that you must get a college degree and that you have to have one to be successful. Although I WILL tell you that no matter where you are in your life today, no matter your finances, or the degree, or what anyone tells you, or the outside noises of negativity; that you have special gifts and talents already inside of you that no one else has. Your life should start right where you are. Many of you here tonight do not know a lot about my life besides my short bio provided. I can tell you I had an arranged married at an early age, I came from and abusive marriage and I am divorced, I have had my oldest child taken away from me because of the “arranged” marriage and this month she will be 26 yrs old. I was that woman that was silenced until the age of 30, I was that woman who was locked in a house for years on end, who endured domestic violence, and I was not even allowed to use a phone or go to college, …. I WAS that woman. I did not choose these circumstances – here’s what I DID CHOOSE; TWO things; 1) my constant Faith In God, the harder things got the more my faith grew. 2) I did NOT let anyone break my Spirit! I had no voice but, my spirit ………..was on fire. The more adversity that I endured, the stronger my spirit grew. For anyone that may assume that I had an upper hand to success, I did not. Why am I telling you this? Because it is crucial that we not only remember where we came from but, how that will never stop our BRIGHT future. Be true to yourself, be honorable & be unstoppable in prosperity. This great country has been a magnet for Albanians because where else in the world can you live to your fullest potential. The Albanian Americans in this country have been more than resourceful utilizing everything to help Albanians all over the world reach their full potential & we won’t stop. Each and every person in this room has a gift, a talent that no one else has. Sometimes it can come to you out of anger, other times as a constant thought or a wish in the back of your mind, listen to those thoughts and think about how you can utilize them, so you can create wealth for yourself. When I was young I hated reading, I really hated reading!! Imagine all these years, the thing I hated the most makes me money today. I was challenged and hired to read and interpret complex language, I was thrown against the opinions of attorneys, insurance companies, claims adjusters and came out the winner. Now I just go with the flow, I just read from morning to night. So I am sure you are all wondering what my dream job is; it is to be a stay at home Mom, unfortunately my kids are never home, they are grown up and they are taking college classes and working so I can’t have my dream job so I JUST KEEP ON READING….. I want to take the opportunity to thank my parents, my father is no longer with us BUT, tonight he watches me from heaven. They say I have my father’s quiet reservation and determination and my mother’s optimism, feistiness and sense of humor. Thank you for all you did to raise and love me. Thank you to my two babies Paul and Nicolette for truly taking the hard road with me and as I watched you grow; you both watched me grow, I love you both so very much. Harry, you have been an inspiration since the day I met you, One of the first things Harry said to me was “you’re perfect, don’t change a thing”. YEP, you guessed it, now he’s stuck with me! Thank you all for coming and enjoy this great event .

* AAWO’s 2016 of The Year’Award