ESSE – Page 478 – Dielli

Dëshmorët e Kombit të fshatit Samadraxhë dhe liria e Kosovës

March 27, 2015 by dgreca

Nga Prof.Dr.Emin Kabashi*/
Fshati Samadraxhë i komunës së Therandës së lashtë ka dhënë pesëmbëdhjetë Dëshmorë të Kombit. Ata janë pjesë e lirisë sonë. Ata janë pjesë e kujtesës sonë moderne historike. Pra, ata nuk kanë nevojë të kujtohet vetëm në këngën e popullit, doemos që nuk i harron kurrë, por ata janë pjesë e kujtesës sonë, sepse janë pjesë e lirisë sonë, sepse janë pjesë e proceseve historike që ka hapur Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, procese historike që kanë hapur rrugët e bashkimit kombëtar.
Hyrje
Nga dita e 28 nëntorit të vitit 1997, kur Ushtria Çlirimtare e Kosovës doli publikisht, në gjithë territorin e pushtuar për gati një shekull, doli një forcë që mori në duart e saj fatin e shqiptarëve të robëruar të kësaj pjese të atdheut. Kjo forcë, Ushtria Çlirimtare e Kosovës, pra, i tha popullit të saj, nga gjiri i të cilit kishte dalë, tashti e tutje, fatin tonë e kemi në duart tona, liria e kësaj pjesë të atdheut, është ideali ynë jetësor, kurse çlirimi i të gjitha pjesëve të okupuara të atdheut do të jenë amaneti ynë këndej dhe andej vdekjes.
E shihni pra, Dëshmorët e Kombit, kudo dhe kurdo që kanë rënë, ia kanë falur jetën lirisë dhe çlirimit të atdheut, duke lënë një amanet, të cilin nuk e tretë as dheu i atdheut. Sepse, deri me rënien e Dëshmorëve të Kombit, andaj edhe të Dëshmorëve të Kombit të fshatit Shamadraxhë të Therandës, të vdekurit tanë varroseshin në dheun e tokës. Nga kjo luftë e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, të rënët për liri dhe për çlirim, si dhe të gjithë të vdekshmit e tjerë varrosen në dheun e atdheut, varrosën në tokën e atdheut të tyre. Ngase dihet kaherë, atdheu është i atij populli që jeton në të, vetëm kur është i lirë.

Një fshat i tërë në shërbim të lirisë
Si kudo në Kosovë pjesa më e madhe e popullatë ishte vënë në shërbim të luftës për liri, që po e bënte Ushtria Çlirimtare e Kosovës. Mirëpo, si kudo dhe si përherë, kishte edhe aty-këtu mish dhie, siç thotë mendësia e popullit tonë, që jo vetëm i shmangeshin luftës, por ndonjëherë edhe bëheshin argat të kolonës së pestë, e në raste të veçanta edhe argat të pushtuesit të tokave shqiptare. Mirëpo, fshati Samadraxhë i Therandës së lashtë, lirisë ia dha 15 Dëshmorë të Kombit. Pjesë e lirisë u bën edhe 26 qytetarë të këtij fshati, të cilët, sekush në mënyrën e tij, sekush brenda mundësive të tij, ishte pjesë e luftës. Dhe, armiku ynë, në shenjë hakmarrjeje i vranë, i pushkaton, i masakron 26 qytetarë të këtij fshati.
Andaj, mund të thuhet, ata janë pesëmbëdhjetë Dëshmorë të Kombit, që janë bërë edhe pjesë e kujtesës sonë historike, që vunë gjakun e tyre në themelet e lirisë së kësaj toke. Ata janë njëzet e gjashtë qytetarë të Samadraxhës, që u vranë nga forcat serbe për hakmarrje. U vranë, u pushkatuan, u masakruan dhe u bënë pjesë e lirisë sonë. Ata janë një fshat i tërë, që ishte vatra e luftës, që ishte sofra e luftëtarëve të lirisë, që ishte pushka dhe buka e saj.
Kjo mënyrë e përkufizimit të të rënëve në luftën për liri, jo vetëm nuk ia heq as nuk ia shton askujt hisen e vet në luftën për çlirimin e kësaj pjese të atdheut, por përkundrazi, e bën jetësor atë mësimin e madhe të Rilindjes sonë Kombëtare, bartësit e së cilës, pra rilindësit tanë, jo vetëm luftuan dhe e bënë atdheun, jo vetëm luftuan për lirinë e tij, sa herë historia e kishte vënë në rrezik, jo vetëm krijuan kujtesën tonë kombëtare shekullore në shëmbëlltyrën e kryetrimit tonë Kombëtar-Skënderbeut, jo vetëm na mësuan të mos kursejmë as jetën për liri, por na mësuan edhe të mos rrahim gjoks që paskemi qenë një ditë a dy, një vit a dy në shërbim të atdheut. Sepse, lirisë së atdheut i ka hije, vetëm kur mësohemi të themi, mos pyet se çka bëri atdheu për ty, por pyete veten çka bëre ti sot për atdheun.

Atdheu dhe liria e tij nuk është hise e askujt
Kështu thotë historia. Atdheu nuk është hise e askujt, as e të gjallëve, as e të rënëve për liri, as e të vrarëve. Por të gjithë këta janë hise e atdheut, të gjallët dhe të rënët, të vrarët dhe të masakruarit, të dhunuarat dhe të zhdukurit. Kudo që kanë rënë, janë hise e lirisë së atdheut. Kudo që janë vrarë, janë hise e tragjedisë së tij, sepse i janë pakësuar njerëzit atdheut. Kudo që janë varrosur brenda tokës së tij, janë hise e tokës së atdheut.
Siç dihet historikisht kur vjen liria pas luftës çlirimtare, siç ishte Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, siç ishte Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Preshevës, Medvegjes dhe Bujanocit, siç ishte Lufta e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare në tokat shqiptare nën Maqedoninë, ajo vjen për të gjithë. Vjen edhe për ata që kanë rënë dhe janë dëshmorët e saj, vjen edhe për ata që janë vrarë dhe janë hise e historisë së atdheut, vjen edhe për ata që nuk kanë bërë asgjë për ardhjen e lirisë së atdheut. Prandaj, atdheu dhe liria nuk janë hise e askujt, por të gjithë ata që kanë bërë diçka për atdheun dhe lirinë e tij, janë hise e tij dhe e lirisë së tij. Samir Frashëri ynë i madh, një herë e një herë, më shumë se nje shekull më parë, ka thënë se ai që nuk jep një grosh për atdhe, ai që nuk jep një copë bukë për atdhe, ai që nuk shkreh një pushkë për atdhe, ai nuk do të duhej të kishte as vend për varr në atë atdhe. Mirëpo, kohët kanë ndryshuar. Bashkë me kohët kanë ndryshuar edhe njerëzit. Bashkë me ta ka ndryshuar edhe mendësia e tyre. Luftërat nuk janë bërë më humane, pra më njerëzore, por njerëzit janë bërë më të shumanshëm, janë bërë më njerëzor. Andaj, edhe në lirinë e Kosovës, kanë vend edhe ata që nuk kanë bërë asgjë për ardhjen e lirisë në këtë pjesë të gjeografisë së pushtuar të atdheut tonë që quhet Shqipëri. Kosova, siç dihet historikisht, është vetëm një krahinë e saj, pra një krahinë e atdheut, që një ditë doemos do të bëhet i tëri.

Përfundim
Pesëmbëdhjetë Dëshmorët e Kombit të fshatit Samadraxhë të Therandës, të cilët po i kujtojmë sot, janë shenjat e kujtesës sonë historike, me të cilat do të mësojmë të ecim të lirë në jetë, me të cilët do të mësojmë të shkojmë në shkollë dhe në arë, në shtëpi dhe në punëtori, te miku dhe të i dashuri pa pasur frikë se mund të na vrasë armiku i atdheut tonë. Dhe, siç ndodh përherë me lirinë, që kurdo herë zgjuar, ditën dhe natën, zgjuar dhe në gjumë, sa herë na kujtohet fjala liri, do të na kujtohen edhe emrat e tyre, sepse janë pjesë e saj, sepse janë pjesë e luftës për liri, sepse janë pjesë e çlirimit të atdheut. Bashkë me ta, në këtë fshat të Therandës së lashtë, do të na kujtohen edhe 26 qytetarët e saj të vrarë e të pushkatuar në shenjë hakmarrjeje, pasi armiku ynë shekullore nuk arrinte ta zhdukte luftën çlirimtare të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, sepse ata ishin konaku dhe buka, ishin pjesë e luftës së lavdishme për ardhjen e lirisë së kësaj pjese të atdheut tonë.
Lavdi Dëshmorëve të Kombit të fshatit Samadraxhë!
Lavdi të gjithë të rënëve të këtij fshati!
Lavdi Dëshmorëve të Kombit kurdo dhe kudo që kanë rënë për lirinë e atdheut.
*Prishtinë, më 26. 3. 2015
*Këshilltar shkencor
Instituti Albanologjik i Prishtinës
Prishtinë

Nexhat Peshkëpia- Një yll që ndriçoi dhe u shua*

March 27, 2015 by dgreca

Nga Adalbert Fekeqi/*
E dija shumë kohë më parë se shëndeti i lig kish filluar ta mposhtë Nexhatin dhe e ndjenja veten të trishtuar. Prindër, vëllezër, motra e shokë më kanë varfëruar herë pas here dhe isha pregaditur të derdh lot përsëri, gjë aspak e re për mua, por këtë radhë jo aq fort për një shok të dashur, sa për një njeri të madh, që kish një shpirt të ndjeshëm, që qe një nga humanitarët e rrallë që njohi të metat e dobësitë e natyrës njerëzore dhe u përpoq, në tërë veprimtarinë e jetës së tij, me një durim që s’i shihej kurrë fundi, të ketë mirëkuptim për këto të meta dhe dobësi, dhe njerëzit t’i mëshirojë. Ndërkaq i lutesha Perëndisë me përvujtni të madhe për jetën e tij; veç mrekullia do ta shpëtonte, por mrekullia nuk u plotësua. Vdekja, kjo dado plakë që do të na përkundë të tërëve në djepin e gjumit të fundit, rrëmbeu edhe Nexhatin: edukatorin, humanitarin, poetin, shkrimtarin, idealistin.
Vendosa të ndërmarr një udhëtim të gjatë për t’i thënë lamtumirë; kurrë në jetën time s’kisha kryer një detyrë më të shenjtë se këtë. Takimi me shokë që s’shihja prej vitesh, përshëndoshja me miq të rinj më mpinë dhe s’e ndjeja humbjen e mikut. Pas varrosjes u drejtova në aeroport dhe, me të zënë vend në aeroplan, u-mblodha në kolltuk, mbylla qepallat e rënduara nga lotët, nga lodhja dhe nga brengat dhe vetëm ahere, në vetmi, më pushtoi dhëmbja me tërë egërsinë e saj. Të jesh i rrethuar nga njerëz dhe ta ndjesh veten të vetmuar është më keq se kur je vetëm; vetminë e ndjen më shumë. Ashtu, i katandisur, më ra në mend, në një vegim të largët, miqësia 30-vjeçare e Nexhatit. Kush qe Nexhat Peshkëpia?
Nexhati qe, së pari, humanitar shpirtmadh dhe njëkohësisht i thjeshtë; ai e pranoi jetën ashtu siç ishte dhe me vetëdashje u rrëmbye prej saj. “Fati i njeriut – thoshte shpesh – është fati im dhe vetëm kur të nxëmë të jetojmë së bashku, do të mund të përparojmë së bashku”. Me këtë parim e shkoi jetën Nexhati: duke dëgjuar pleqt, duke mësuar të rinjtë. Tek pleqt ai pa urtësinë e përvojës, tek të rinjtë, madhërinë e enthusiazmit.
Nexhati qe zemërgjerë dhe i përvujtë. Harronte sharjet dhe fyerjet që i bëheshin – dhe që iu bënë, sepse çdo pemë me kokrra gjuhet me gurë nga njerëzit e vegjël – dhe shpresonte, lutej që edhe të tjerët të mos hidhnin shigjeta kundër tij kur, në idhërim e sipër, mund t’i dilte nga goja ndonjë fjalë e ashpër: “shigjetoje zemrën e vëllait, por mos e depërto”. Dhe shtonte: “Jam njeri dhe si i tillë, aty-këtu nuk jetoj dot me atë që them, me filozofinë time, por mundohem t’i ndreq gabimet, të nxë, të rritem”. Kish takt Nexhati, atë takt që të çarmatoste nga çdo zemërim dhe në inat të bënte t’i buzëqeshje, atë takt që i pëlqente ta përcaktonte si “zotësia e atij që i heq bletës thimthin pa u thumbuar.”
Nexhati qe liridashës. Perdja e hekurt, dhe nuk e kam fjalën vetëm tek ajo që ndan Lindjen nga bota e Perëndimit, ishte për atë shprehja më ugursëze e kohëve tona. Perdja e hekurt nuk është prej hekuri, është perde mendore e thurur nga frika, paragjykimi dhe mosbesimi, karakteristika këto të njerëzve të dobët, që skllavërohen pa qenë të skllavëruar. “S’po ndërtojme ne, dita-ditës, perde të hekurta mes nesh?”- pyeste.
Lirinë e shihte si dhuratë të Perëndisë dhe citonte Shen Palin: “Liria është e drejta e pamohueshme që ka njeriu të bëjë gabime, të dështojë dhe të ngrihet e të qëndrojë përsëri me këmbët e tia”. Në të vërtetë, s’ka dështim përfundimtar: liria t’ep përherë rasë të mëkëmbësh. Dhe kur je i lirë, i lirë në mendje, në zemër, në shpirt, je përherë krijonjës: piktor, këngëtar, shkrimtar, ndërtonjës dhe – pse jo? – ëndërronjës, vajtonjës, i vuajtur. Nexhati jetoi jetën që deshi të jetonte, i lirë dhe krijonjës, i lirë dhe ëndërronjës; vajtoi dhe vuajti i lirë. Në librin “Një Zemër në Mërgim”, libër që përmbledh tërë botëkuptimin e tij si njeri i lirë, i ushtroi të gjitha krijimtaritë e tia: prodhoi si shkrimtar, ëndërroi si poet dhe vajtoi e vuajti për ato që kish si më të shtrenjta: për liri, për atdhe, për bashkim, për vëllazërim, për urtësi, për ushqim të shpirtit. Në “Një zemër në Mërgim”, ai këndoi atë që jetoi, siç kish jetuar atë që ka kënduar.
Nexhati qe i dijshëm. Dijen e fitoi në vetmi, në qoshen e kafenesë apo në atë të dhomës së tij prej murgu, duke jetuar – ndër libra – me njerëz që fluturonin në sferat e larta të pothuaj të të tëra degëve të artit, dhe atje u-ekspozua me ato veçori që i bëjnë njerëzit të mëdhenj. Ndër libra fitoi forcën që i nevojitej për të njohur realitetin e fakteve dhe imagjinatën e tij – imagjinata është më e fuqishme se dija vetë, thotë Einstein – e përdori për t’u përshkuar nëpër ato fakte dhe përtej atyre, gjithnjë për një kerkësë për një përgjigje të problemeve. Ndër libra fitoi fuqinë e shpirtit, karakteristika themelore e personalitetit të Nexhatit, ajo që e bëri të madh, që e dalloi si një trëndafil në mes të shkurreve. Ndër libra u-pajis edhe me virtytin e adhuronjësit të Perëndisë dhe sado skeptik që mund të të dukej nga forma e jashtme, ai qe kryesisht fetar. Ndjenjat e mëshirës, të zemërbardhësisë, të lëmoshës, të bujarisë, karakteristike këto që e dalluan, i mësoi në librat e shenjta, qoftë kristiane, islamike, hebraike apo budiste; në predikimet fetare u brumos dhe me ato u-personifikua filozofia e tij: dëshira e madhe për të përparuar, për të shërbyer, për të pushtuar veten, gjithnjë në kërkesë të vlerave madhështore të shpirtit.
Nexhati qe patriot. Ish kryelartë për emrin që mbante, për emrin shqiptar. Dashurinë e atdheut, Nexhati e pa si bazën dhe majën e piramidës që përmbante tërë ekzistencën e tij, si shtytjen më dinamike nga e cila mirte shkas çdo qëllim i tij, si të vetmen ndjenjë që e bën njerinë të jetë i përvujtë e hero. Malli i atdheut e bëri atë të çvishej nga urrejtja, nga smira, nga zemërimi, nga ankthi, nga frika. Tridhjetë vjetët më të mira të jetës së tij, të jetës prej murgu të vërtetë veshur me petkat shekullare, ia kushtoi atdheut dhe për të vuajti, vuajti për tiranët, për të çmendurit, për të verbuarit, për mendjemëdhenjtë, për mendjeshkurtërit.
E ç’nuk qe Nexhati? Mjerisht lindi dhe jetoi në një kohë të gabuar, në një kohë që s’ish e tia. Lindi dhe jetoi në një shekull ku njerëzia lëviz dhe vepron e tërhequr nga magjia e dhunës, e shkatrrimit, e urrejtjes, e fanatizmit, nga magjia e epshit.
Oh kujtesë! Ti, o kujtesë, që je e pavdekshme, që je një ekspozitë bukurish, që je një thesar pasurish mendore të pafund; ti, o kujtesë, që je një protokoll ngjarjesh, dëshmish, dështimesh e fitoresh, që lidh shekujt dhe i jep jetës rrjedhim; ti, o kujtesë, që mban të kaluarën të gjallë, që je një parajsë nga e cila njeriu s’dëbohet dot, fute Nexhatin në gji dhe bëje të mos vdesë kurrë. Frymëzoji bashkatdhetarët tonë, fatin e të cilëve e bëri të vetin, me urtësinë, dijeninë dhe zemërgjerësinë e tij, me ndjenjën e lirisë, të vëllazërimit e të bashkimit. Përndryshe, oh, sa mjerim, do të themi: një yll ndriçoi dhe u shua në shkretëtirë.

Nga krijimtaria letrare e Nexhat Peshkëpisë

NXITJE

O Fjalë,
pjellë e mendjes sime të marrtë, mos druaj por qëndro ti sot me mua gjersa të fashitim detin e suvalëm të pamundësisë ku, e lëkundur në dyshim, fuqia ime krijuese pluskon e dobësuar nga shkëputja me dhunë.
O Fjalë,
pjellë e gjeniut tim të pamjaftueshëm, trimërohu ti sot dhe qëllo drejt në shenjë. Shigjetoje zemrën e vëllait e mos e depërto, por zër vend në thelb gjersa, n’atë Pot të dashurisë së zjarrtë, të tretesh me të.
O Fjalë,
pjellë e shpirtit tim të zymtë, lartësoju ti sot në vetëdijen e ndjenjës fisnike: Si mund të shuhet Kujtimi i Pakrahasueshëm? Si mund të dalë nga zemra Dashuria e Parë? Zbledhi pra flatrat e tua, merre shpirtin tim dhe ktheja Gurrës së Vetme që në mbylljen e ciklit, të shkrepë Shkëndia Ngadhënjyese e Bashkimit.

FOSHNJA E PLAKU

O yll i ri, mos u vërë veshin atyre që thonë: “Foshnja me plakun: sa ndryshim!”
Ata që thonë ashtu, e kanë fjalën te koha, që cakton drejtimet e kundërta. Por ata nuk dinë se shkalla e njëjtë, që na përmban, është në mes të ciklit magjik, që përmbledh çdo gjë dhe në të cilin koha dhe drejtimi i shpëtojnë logjikës.
Prandaj ç’rëndësi mund të ketë, që ti je duke u ngjitur dhe unë duke zbritur, gjersa mbështetemi në të njejtin parmak, për të sosur në pikën magjike të mbylljes së përsosur të ciklit? Ti për të gjetur lumturinë e bukurisë dhe unë qetësinë e së vërtetës.

PA TITULL

Dyke fshikur barin e kopshtit, dëgjova që po afrohej: “Nuk më njeh”, më pyeti.
U ktheva, e kundrova dhe thashë: “S’mund të vë asnjë emër mbi fytyrën tënde.”
“Unë jam hidhërimi i parë i jetës tënde në rini.”
Sytë e saj ndritnin si një pikë vese mëngjesi, dhe heshtëm të dy, gjersa thashë:
“E ke shterur gjithë peshën e lotëve?”
Ajo buzëqeshi pa u përgjegjur dhe kuptova atëherë se lotët e saj kishin patur kohë të mësonin gjuhën e buzëqeshjes.
“N’atë kohë ti thoshnje se do të më mbaje në zemër si një thesar të çmuar dhe përgjithnjë hidhërimin.”
U trubullova dhe thashë: “Ashtu është, por vjetët kanë kaluar dhe harresa s’ mungoi dhe erdhi me kohë.”
E zura nga dora: “Edhe ti ke ndryshuar”, shtova.
“Çdo gjë dikur ka qenë dhëmbje, tani është bërë qetësi.”

ZEMRA NË MËRGIM
Nga Agim Karagjozi

Një zemër në mërgim
Na mblidhte rreth tij,
Në breng’ e me gëzim
Si vëllezër, si bij.

Te zemra në mërgim,
Mallit djegur për Atdhe,
Ne gjenim ngushëllim…
Se dhëmbje ndjente për ne.

Por zemra që na donte
U nda nesh përgjithmonë,
Shpirti që na ngrohte
S’është më në mes tonë.

Tani, si vetë ai tha,
Për të kuvendojmë,
Zemrën që shkretë na la
Me zemrat kërkojmë.
Shtator 1970
Shënim : të gjitha shkrimet e mësipërme u morën nga libri “Nexhat Peshkëpia-1908-1970”.
*Ne Foto:Ne Ansamblene e Kombeve te Roberuara- Nga e djathta, Vasil Gërmenji, Prof. Nexhat Peshkëpia dhe Monsinjor Zef Oroshi.
(Dielli-Arkiv)

Motive nga libri “Fytyrë e Dashurisë”, i Eglantina Mandias

March 27, 2015 by dgreca

Nga Bardhyl Selimi/
Zonja Eglantina Mandia, e cila jeton në Kanada që nga viti 1997, është autore e disa romaneve tregimeve,dramave, si edhe e shumë reportazheve dhe artikujve analitikë. Këtë vit ajo vjen në botën e librit me “Fytyrën e Dashurisë”, ku përfshihen kujtime, refleksione, reportazhe, artikuj të shumtë.
Libri hapet më rrëfimin-homazh për tre oficerë patriotë shqiptarë, që u ekzekutuan nga trupat austriake, sepse mbrojtën monumentet arkeologjike të Pojanit, për të mos u bartur jashtë Shqipërisë. “Nuk jemi tradhëtarë, po pushkatohemi për një çështje të shenjtë e të drejtë”- ishte fjala e fundit e Kamber Benjës, shkruan autorja. Më tej njihemi me shumë aspekte të këngëve karakteristike korçare, serenatave të famshme. “Neli qe bërë një djalosh shumë i pashëm, i gjatë, flokë gështenjë, me sy të zinj, depërtues, që shokët e thërrisnin ‘zemërzjarrti’…ndërsa Beki ishte e bardhë si dëbora, me trupin e hajthëm, delikat, me vështrimin e syve larushë, disi të habitur, që flisnin të gjitha gjuhëte botës”- janë disa portretizime të heronjve të shkrimtares.
Në libër gjen vend edhe mësuesi i saj në Roskovec, z. Hekuran Zhiti, një burrë i pashëm, flokëkaçurrel, shpatullgjerë dhe shumë i qeshur, i qetë, që nuk e ngrinte asnjëherë zërin; edhe infermierja sypatrëmbur e vullnetarëve të Spanjës, zonja Justina Shkupi, për të cilën dikush kish thënë se ‘ishte një femër, me të cilën mund të mburrej çdo vend, një grua fisnike’.
Si ish nxënës i mësuese Eglantinës, në vitet 1962-1963, mund ta kuptoj më mirë tregimin e saj për gruan fisnike dhe trime nga Petersburgu, Ninën, mësuesen e anglishtes dhe ish bashkëshorten e shkrimtarit tonë të njohur Dritëro Agolli, të cilën e detyruan të divorcohej e të largohej nga Shqipëria bashkë me djalin autoritetet enveriste të kohës. Në tregim sillet edhe atmosfera mbytëse e regjimit të atëhershëm. Padyshim, reportazhi për “Maturën 63” është më interesanti për mua dhe bashkënxënësit e mij. Aty portretizohen shumë nga shokët dhe shoqet tona të klasës. Për këtë, librin, në fjalë, na e dhuroi vetë mësuesja në fillim të korrikut 2014, gjatë dy takimeve me të në Tiranë. Temën e shkollës në komunizëm rrok edhe tregimi për ‘Vitin e krisur 1967’, që e kam përjetuar edhe vetë, pasi në gjimnazin “Partizani” kryeja atëkohë praktikën pedagogjike.
Lexuesi do gjejë në libër edhe shumë fakte nga jeta e poetit të madh, Lasgush Poradecit (Lazar Gushos), por edhe një homazh për intelektualen trime, të martirizuar familiarisht, Musine Kokalarin, motrën e autorit të “Kosova –djepi i shqiptarizmit”, z. Hamit Kokalari. Një shkrim i veçantë i kushtohet intelektuales tjetër të madhe, Nermin Vlorës. Nuk mund të mos tërhiqte vëmëndjen për zonjën Eglantina edhe rasti i Ramize Gjebresë, pushkatuar nga partizanët me akuza të padrejta, që në këtë libër pasqyrohet në një këndvështrim të ri.
Midis materialeve të tjera në vijim dua të përmënd edhe homazhin për familjen e zonjës Nekibe Kelmendi, të cilës forcat policore serbe ia vranë bashkëshortin avokat të njohur dhe dy djemtë, pasi i rrëmbyen në mes të natës. Unë, personalisht, kam kënaqësinë të lëxoj këtu edhe për ish mësuesen tjetër time të letërsisë, zonjën Drita Siliqi, ‘Dritën shpirtbukur me erë gjethe dafine’- siç shprehet vetë autorja, kolege e saj.
Libri mbyllet me përshkrimin e nobelistes shqiptare, të madhes Nënë Tereza, ‘këtë të zgjedhur vajzë të popullit shqiptar, nënën e shumë të varfërve, midis më të varfërve të botës, që me ngrohtësinë e besimit, dërgon nga brenda saj te të tjerët zemërgjerësine shqiptare’.(Ne foto:Englantina Mandia)

DR. ISLAM LAUKA,“QYTETAR NDERI”, NE BAJRAM CURRI

March 27, 2015 by dgreca

TROPOJA NDERON ME TITULLIN “QYTETAR NDERI” DJALIN E PERSONALITETIN E SAJ, DR. ISLAM LAUKA, AMBASADOR/
Nga Valdet ERMALI/
Këshilli Bashkiak i qytetit alpin Bajram Curri, qendra administrative e rrethit të Tropojës, me unanimitet, në mbledhjen e tij, më 23 mars 2015, e nderoi me titullin “Qytetar Nderi”, djalin e personalitetin e saj, dr. Islam Lauka, ambasador, me motivacionin: “Për rolin e kontributin e pandërprerë në promovimin e vlerave historike, kulturore, arsimore e turistike të qytetit Bajram Curri dhe Malësisë së Gjakovës, , për argumentimin shkencor e mbrojtjen diplomatike në botë të çështjes kombëtare shqiptare, në veçanti, të Kosovës, si dhe lobimin për njohjen e saj shtet i pavarur e sovran ”.
Ambasadori i parë i Shqipërisë në Kosovë (2009-2014), dr. Islam Lauka, shkencëtar, politilog, diplomat, kulturolog, publicist, përkthyes, autor i disa veprave shkencore për Kosovën etj., President i Qëndres Shqiptare të Studimeve Amerikane e Britanike, Drejtor i Institutit Shqiptar të Studimeve Politike, ka marrë disa vlerësime kombëtare e ndërkombëtare, ndër të cilat edhe titullin “Qytetar Nderi” i komunës së Bytyçit, vendlindjes së tij, në vitin 2010.
Jo vetëm kur jetoi e punoi në detyra të ndryshme në qytetin Bajram Curri e në
rrethin e Tropojës, po asnjëherë zoti Islam Lauka nuk e ka harruar vendlindjen e tij, Malësinë e Gjakovës, përkundrazi, gjithmonë ka theksuar se para se të jetë diplomat, studiues, publicist, apo përkthyes, ai e ndjen veten tropojan në çdo qelizë të tij, natyrisht një tropojan patriot, i përkushtuar ndaj vendit dhe kombit të tij. Në CV e tij dhe në historikun e bashkisë së Tropojës njihen gjithato kontribute të tij në fushën e arsimit, shëndetësisë, kulturës, turizmit, etj.
Gjithashtu, dr. Islam Lauka është autor i disa librave shkencor me jehonë (ndër)kombëtare, si: “Kosova, rast universal apo sui generis” (shqip, anglisht, arabisht, rumanisht). “Evoluconi i problemit të Kosovës dhe gjendja e tij aktuale”.(rusisht). “Shkëputja e Kosovës nga Rusia” (shqip, anglisht). “Kosova e pavarur ose dështimi i kryqëzatës ruso-serbe”. Bashkëautor i veprave: “Shqipëria në arkivat ruse”; “Antologjia e kryqëzimit: qëndrimi rus ndaj çështjes shqiptare, 1878-2012”.
Ceremonia për dorëzimin e titullit “Qytetar Nderi” do të organizohet në fillim të muajit prill 2015 në qytetin Bajram Curri me pjesmarrje dhe të disa personaliteteve shqiptare nga institucione shtetërore e të shoqërisë civile nga Shqipëria, Kosova, Mali i Zi, etj.

NA PRIT EDHE NË 100-VJETOR!

March 27, 2015 by dgreca

Nga Kadri Tarelli/
Në këto ditë të bukura fillimpranvere, duke u bashkuar në varganin pambarim të “marsianëve”, Profesor-doktor Murat Gecaj festoi përvjetorin e lindjes. Miq e shokë, dashamirë e kolegë të letrave, gazetarë e shkrimtarë, të vjetër e të rinj, u mblodhën së bashku për të festuar e uruar:
Bardhyl Xhama, “Mësues i Merituar”, shkrimtar e publicist.
Arif Hasko. Vëllai i Skënder Haskos.
Avokat Gjin Nikaj, kryetar i shoqatës atdhetare-kulturore: Nikaj–Mertur”
Lumturi Vladi, ish drejtore shkolle në Tiranë.
Isa Halilaj, “Mësues i Merituar”, studjues e autor i disa librave.
Vjollca Spaho, redaktore e revistës “Mësuesi”, autore librash.
Xhavit Mëzezi, shok shkolle, mësues e autor librash.
Gjelosh Gecaj, kushri nga Tropoja, banues në Tiranë
Kadri Tarelli, ish drejtor shkolle në Durrës, publicist e autor libri.
Viron Kona, studjues, shkrimtar e publicist i njohur.
Sejdo Harka, ish kryeredaktor i gazetës “Mësuesi”, publicist.
Shpëtim Agolli, mik i familjes.
Gëzim Steaj, fotograf, kameraman, bashkëkrahinar, sot banon nëTiranë
Nik Neçaj, ekonomist.
Katrina Gecaj, bashkëshorte dhe kundërshare e përhershme e qëndrimeve të gjata në kompjuter, lexuese e parë dhe kritike e korrektore e librave të pofesor Muratit.
Dhe vetë Murat Gecaj, nikoqiri i festës.
Ishin të ftuar, por munguan në këtë festë kaq të bukur:
Alketa, vajza e Skënder Haskos.
Gafurr Brahimi
Yllka Beçi, kryetare Shoqatës së Arsimtarëve të Shqipqrisë.
Andon Andoni, ish kryeredaktor i gazetës “Mësuesi”. Shkrimtar.
Kozeta Hoxha, gazetare dhe moderatore në “Radio Tirana”.
Fran Gjoka, mësues e publicist.
Dava Marku, ish drejtore shkolle, sot mësuese
Përparim Hysi, ose Papi, ish mësues, poet e autor librash.
Porsa u rehatuam të gjithë, profesori i nderuar z. Bardhyl Xhama, u ngrit plot fisnikëri dhe si më i vjetri në këtë takim festiv i dhuroi z. Murat një tufë me lule, duke uruar: – Ta gëzosh “57-vjetorin” nga unë 28-vjeçari. Të gjithë qeshëm me këtë këmbim të numrave, një lojë matematike që i pëlqen shumë vetë “heroit” të festës dhe që na shkon përshtat edhe ne “të rinjëve” mbi 60 vjeç. E qeshura nuk pushoi se dikush shtoi: Më i humburi në këtë mesele mbetet Sejdo, i cili para pak kohësh ishte me dy 66. Kështu ai del 99 vjeç. Po në këtë hulli shakaje, një tjetër ia priti: Profesor Murati mos u mburr kot, sepse për mot bëhesh 67 vjeç, e pas dy vjetësh s`ke nga luan, se bëhesh aq sa je, plot 77. Gjithsesi kur filloi rakia e u nxeh muhabeti, vazhduan urimet kush e kush më bukur, ashtu siç rrjedh lumi Valbonës. Secili shprehte atë që ndjente, dashurinë dhe nderimin për shokun, mikun, kolegun mësues, gazetar e shkrimtar dhe bashkëkrahinarin fjalë-ëmbël e penështruar, të cilin Fatmir Terziu e quan “Lis i madh” i malësisë së Gjakovës (Tropojës). Këtu u desh ndërhyrja e kreut të kuvendit z. Bardhyl, i cili me seriozitet shtetari na thotë”:
– Fjalën mund ta mërrë kush të dëshirojë, por koha është e kufizuar, se po filloi Murati të ligjërojë, do të në zerë darka. – Të gjithë qeshëm, por edhe e zbatuam “Urdhërin” e tij
Murat Gecaj lindi në fshatin Bujan të Tropojës, më 23 të marsit 1940. U shkollua në Tiranë, e pjesërisht në universitetin “Zhdanov” në Shën Petërburg (Ish Leningrad), për dialektollogji. Provoi mësuesinë, por u dashurua me gazetarinë, duke “bredhur” në disa organe shtypi, deri sa u ngul për disa vjet me rradhë, tek gazeta “Mësuesi”, për të cilën flet me adhurim. Veprimtar i palodhur e stdjues i aftë, që në rini i mirëpritur nëpër forume shkencore. Referon kumtesë në Kongresin e Drejtshkrimit. (Tiranë 1972). Është autor i disa zërave për arsimin në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar. (Tiranë 1985), bashkëautor i veprës “Historia e Arsimit dhe Mendimit Pedagogjik Shqiptar”. (Tiranë 2002). Kohët e fundit ka botuar “Me zemrë në vendlindje” Shënime nga Suedia”. (Tiranë 2012) dhe “Dorela”, librin më të dashur për të, kushtuar mbesës së tij. Një libër disi i veçantë në letërsinë tonë, ku secili gjysh ka ç`të mësojë nga “Babushi” Murat.
Thonë se mosha të venit, të mpakt trupin e zbeh dëshirën për punë, por me “Heroin” tonë, duket se vitet kanë ngecur në vend, sepse profesori ynë vazhdon të jetë i pranishëm në shumë veprimtari, aq sa siç thotë vetë. “Jam në pension, kohë kam me bollëk, por s`më mjafton. S`më zenë këmbët dhe, sa në Kosovë, Maqedoni, Mal të ZI, Itali e Suedi dhe nëpër qytetet e Shqipërisë. Aq shumë i ngarkuar jam, sa edhe vetë çuditem, ku e gjej energjinë për t`i përballuar të gjitha. Ndoshta, shton duke qeshur, është dëshira që të mbetem përherë i ri”.
Ai vazhdon të shkruajë e të botojë. Mjafton të përmend, se këto dit nxorri nga shtypi librin “Me shpirt atdhedashurie”, i mundësuar nga dy kolegë e miq të tij, me banim në Boras të Suedisë, Sokol Demaku e Bahtir Latifi. Me nderim e mirënjohje, një kopje të të cilit na e dhuroi të gjithëve.
Bëmë shumë fotografi dhe uruam: “Mbaje fjalën, se kështu do të jemi edhe në 100-vjetorin tënd”. Mbasi u largunan pjesa më e madhe e pjesëmarrësve, Murati, Sejdo Vironi dhe unë, u ulëm të pimë një kafe sa për t`u çlodhur. E shikoja Muratin vërtet të qeshur. Nuk e fshihte lumturinë:
– “Vërtet ishte diçka, që mu kushtua mua, – e shtyn fjalën, – por sot u ndjeva mjaft i gëzuar e i lumtur, sepse u rrethova nga qindra kolegë e miq, familjarë e dashamirë të mi. Përmes udhëve të ndryshme, pra gojarisht, me telefona e celularë, me anën e faqeve të shumta të internetit etj, ata më uruan me sinqeritet dhe me fjalë mjaft dashamirëse e vlerësuese. Ndjehem tepër i emocionuar dhe i privilegjuar, që mora mesazhe të tilla urimi nga bashkatdhetarë, që jetojnë në shtete të ndryshme të Europës e botës. Po e filloj nga më afër: Kosova, Maqedonia, Mali i Zi e Presheva; Greqia, Italia, Franca, Anglia, Belgjika e Spanja, por dhe nga Nju Jorku, Bostoni, Kalifornia, Virxhina e Filadelfia të SHBA-ve, nga Kanadaja e deri nga Australia e largët.
Nuk dua të zgjatem këtu, por dëshiroj të veçoj katër miq të mi, të cilët publikuan artikuj të veçantë për mua: Fatmir Terziu (Londër), Përparim Hysi (Tiranë, Bahtir Latifi (Suedi). Po kështu, gazetarja dhe moderatorja e njohur, Kozeta Hoxha, përgatiti e transmetoi një emsion të posaçëm për jetën e botimet e mia, në valët e Radio-Tiranës.
Posaçërisht, me mirënjohje ju falënderoj nga zemra, ju kolegët e mi të afërm: Bardhyl Xhama, Viron Kona e Sejdo Harka, sepse m`u ndodhët pranë e me përkushtim e organizuat këtë ceremoni mbresëlënëse, që s`do ta karroj kurrë”.
Nga qindra urime po veçoj disa:
“O babush, babush Murati
Nga larg të uron Fuati:
Të festosh dhe shumë pranvera,
Buzëqeshur si përhera”. Fuat Memeli. Boston-Amerikë
Ndërsa Xheladin Mjeku nga prishtina uron:
“Me dashuri të përzemërta, për shëndet, harmoni e suksese në ët gjitha veprimtaritë…..”
Po e mbyll shkrimin me fjalët e shkruara me frymëzim nga Sejdo Harka:
“Murat Gecaj nga Tropoja
Burim pena e mjaltë goja”
U ndamë duke i kujtuar Muratit, mikut tonë të lumtur:
“Mos harro të na ftosh në 100-vjetor”.

Shkroi :
Kadri Tarelli
Durrës më 26. 03. 2015