Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Aktori Vildan Maksuti merr hapat e para të karrierës në Amerikë

by

Nga Ermira Babamusta/
Vildan Maksuti është aktor, model, skenarist dhe regjizor i dramave teatrale. Vildan Maksuti është aktor i njohur nga Kumanova që jeton dhe vepron në Belgjikë. Edhe pse tepër i ri, ai ka një karrierë dhe jetë të pasur artistike dhe është një ndër artistët me famë që ka prekur skenat europiane përkrah emrave të njohur të artit.
Nëpërmjet karrierës së tij artistike dhe humanitare Vildan Maksuti ka shërbyer si ambasador i kulturës dhe vlerave shqiptare në Europë. Ai krenohet të përcjellë vlerat e kombit shqiptar në mbarë botën.
“Jam krenar që jam shqiptar nga Maqedonia. Nëpërmjet artit dhe kulturës mund të përcjell vlerat e kombit tim në mbarë botën. Nëna ime gjithmonë më ka folur në shqip edhe pse kemi shumë vite në Belgjikë dhe në shtëpi akoma flasim në gjuhën shqipe. I jam mirënjohës shtetit të Belgjikës që na priti me krahë hapur dhe na ka mirëpritur si vendas. Bashkë me motrën time, Xhen Maksuti patëm mundësinë të bashkëpunojmë Belgjikë-Maqedoni për projektin e mirënjohur edukativo-kulturor të BE-së “Erasmus +”, i cili i dha mundësi shkollave shqipe të jenë pjesë e programeve europiane,” tha Vildan Maksuti.
Vildan Maksuti për herë të parë doli para kamerës në Europë në vitin 2005 për reklamën e Interpolis Glashelder (Hollandë), e cila u shfaq në National Geographic.
Karriera e tij prej aktori profesionist nisi menjëherë pas diplomimit nga Akademia e Arteve në Bruzh, Belgjikë (L’Academie des Beux Arts) në 2008 me sukses të shkëlqyer si student i dalluar. Profesorët e Vildanit gjithmonë kanë folur për të si një aktor të talentuar dhe me perspektivë. Fillimisht ai mer pjesë në shfaqe teatrale organizuar nga Akademia e Arteve në Belgjikë.
“Dua ta sfidoj veten duke provuar role të ndryshme si në aksion, komedi, dramë ose film romantik. Aktrimi është pasioni im që nisi kur isha vetëm 6 vjeç kur babi më çoi për herë të parë në një shfaqe teatrale në Kumanovë. Dhe aty u dashurova me artin dhe aktrimin,” tha aktori Vildan Maksuti.
Vildan Maksuti e nisi karrierën e tij të aktrimit në moshën 16 vjeçare me produksionin e famshëm amerikan Bigfoot Entertainment me filmin “The Curiosity of Chance” (Kurioziteti i Shansit). Me regjizor Russell P. Marleau, Nominuar për çmimin prestigjioz Emmy. Filmi fitoi 4 çmime si “Filmi më i mirë” dhe “Regjizori më i mirë” në festivale ndërkombëtare.
Aktori Vildan Maksuti paraqitet edhe në serialin e famshëm televiziv “The White Queen” (Mbretëresha e Bardhë) me aktor kryesor yllin anglez Max Irons. Me produksion të BBC, kjo dramë historike është nominuar me 3 Golden Globes, Emmy dhe ‘People’s Choice Awards’.
Në 2013 Vildan Maksuti kreu studimet për aktrim tek Fakulteti i Arteve Dramatike në Shkup, Maqedoni nën kujdesit e profesorit Vladimir Milcin.
Vildan Maksuti është një yll filmi ku shtypi ndërkombëtar shkruan për suksesin e tij në Evropë. Vildani ka luajtur një rol të shkurtër në filmin e njohur “Dossier K” me regjizor Jan Verheyen, produksion i Eyeworks.
Më pas Vildani paraqitet në serialin e famshëm 20-vjeçar belg “Familie” (regjia Guy Thys dhe JP Van Steertegem, 2010). Vildani luan rolin “Ksander”, një djalosh 20 vjeçar që futet në botën e krimit. Ndërsa në serialin tjetër famoz “Vermist” (regji Jan Verheyen, Eyworks, 2011) Vildan Maksuti luan rolin e “Martin” në këtë dramë aksion me polici.
Vildan Maksuti luan rolin kryesor në filmin “Blue Rorschach” (regji Charles Bockaert, 2013). Ky film është një dramë, që tregon problemet familjare mes dy vëllezërve. Vildani luan rolin e një nga vëllezërve “Niko”.
Në serialin “Verboden Liefde” (regji Wendi Montellano, 2014) Vildan Maksuti luan rolin kryesor “Gio”, një djalë Italian që dashurohet me një vajzë belge dhe duhet të fitojë zemrën e saj.
Në serialin e famshëm belg “De Ridder” (regji Eric Taelman, 2016) Vildan Maksuti luan rolin kryesor në sezonin 4 në rolin e “Artan Malaj”. “De Ridder” është një dramë aksion me investigime policore. Në këtë film mamaja e Vildan Maksutit, Ramize Maksuti, shfaqet në rolin e “Mamasë”. Vildan dhe Ramize Maksuti ishin dy yjet e ftuara në tapetin e kuq të festivalit të filmit në Belgjikë “Film Festival Oostende”.
“Në serialin De Ridder ku luaj rolin kryesor kemi filmuar për 3 muaj në Belgjikë. Kjo dramë aksion nga produksioni Eyeworks është mjaft interesante sepse ndryshe nga serialet e para, në këtë sezon storja është në vazhdimësi. Unë luaj rolin e një djali shqiptar Artan Malaj, tepër inteligjent por që fajësohet për krime që ai nuk i ka bërë. Dhe e vërteta nxirret në pah,” rrëfen Vildan Maksuti.
Vildan Maksuti është regjizor i shfaqes teatrale “Të Mos Bëhet Vonë” (2013) një dramë komedi që u performua në shumë qytete në Maqedoni. Në bashkëpunim me Departamentin e Policisë së Kumanovës dhe Teatrin Kombëtar të Kumanovës ky produksion teatral pati për qëllim rritjen e ndërgjegjësimit kundra dhunës në familje, si dhe të fuqizojë vazjat, femrat dhe fëmijët të denoncojnë dhunën. Gjithashtu është regjizor i shfaqes teatrale “24 Lies In a Dream” në Belgjikë.
Në 2014 Vildan Maksuti u zgjodh si aktori kryesor në videoklipin e famshëm “Light It Up” (me 4.5 milion shikime ne Youtube) të Dj. Antoine, i cili ka bashëpunuar me yjet e muzikës si JLO, Akon, Mark Anthony, Pitbull, etj.
Në 2016 Vildan Maksuti u ftua si një nga Vipat në Albanian Fashion Week në New York që do zhvillohet me 25-30 mars në Manhattan. Vildani do jetë një nga yjet e Tapetit të Kuq në natën e madhe të Albanian Fashion Show që do zhvillohet me 27 Mars 2016. Java e Modës Shqiptare në New York është organizuar nga Mrika Krasniqi, themeluese e Agjencisë së Modës Shqiptare në New York dhe Nil Production.
“Jam shumë i lumtur që karriera ime po mer një drejtim të ri me udhëtimin në New York. Kam shkruar disa skenare dhe dëshiroj së shpejti të sjell filmat e mi për publikun. Falenderoj Mrika Krasniqin për ftesën në eventin madhështor Albanian Fashion Week NY. Do jetë një natë e paharruar me modën më të mirë shqiptare dhe të huaj,” tregon modeli, aktori dhe skenaristi Vildan Maksuti.
Gjithashtu Vildan Maksuti do jetë pjesë e videoklipit të Mbretit të muzikës Pop Rock, Matteo Brento, për këngën #21 (Goodbye My Love) / (Lamtumirë Dashuria Ime). Ylli i X-Factor Albania Matteo Brento do xhirojë videoklipin në New York, ku Vildan Maksuti do jetë një nga aktorët që do shfaqet në këtë videoklip.
Momenatalisht Vildan Maksuti po shkruan disa skenare të filmave me metrazh të gjatë.

AMERIKË,E PARA “DITË E PLISIT” NË DIASPORËN SHQIPTARE

by

Nga Ramiz LUSHAJ/
1.Dinastia e vllaznëve Selimaj të Nokshiqit të krahinës të Plavë-Gucisë, me jetnim disa dekador dhe në Amerikë, nuk e dinte se me aktin e tyre patriotik e human të 25 nëntorit 2012 do të hynin në historinë kombëtare shqiptare për organizimin dinjitar për herë të parë në Diasporë të veprimtarisë elitare “Dita e Plisit”.
Për ma tepër e ma mirë ishte dhe jubileu i madh i 100 vjetorit të Shpalljes së Pavarësisë në Vlorën e Ismail Qemalit, ku parathënia e saj ishte “Lufta e Nokshiqit” (4 dhjetor 1879-11 janar 1880); një Luftë Panshqiptare e me jehonë ndërkombëtare kundër vendimeve të tetë krajlive të Kongresit të Berlinit; një Luftë në të cilën u ngrit për herë të parë në histori në ballë të një beteje frontale shqiptare Flamuri i Skënderbeut, një luftë në të cilën kontribuan dhe vllaznia Selimaj me nokshiqasit e atyhit, krejt Plavë-Gucia e Shqiptaria.
Gjithçka nisi nga mendimi i mirë, shpirti i bardhë, vullneti i vyer i tyre; i Bruno Selimaj – pronar i Çlub A Steakhouse në Manhattan të Neë Yorkut dhe vllait të tij, Alex Selimaj, president i Fondacionit Plavë-Guci (FPG) në Amerikë.
Bruno Selimaj, ma i madhi ndër dhjetë fëmijët e Bajram Mujë Selimaj, është një veprimtar i shquar kombëtar, një lobues e kontributor i rrallë për lirinë e pavarësinë e Kosovës, njeri bajemirë, i bukës së pastër e i fjalës së ambël, që ia njohin meritat në heshtje e ia kursejnë mirënjohjen zyrtare në Kosovë e Shqipëri. Bruno, prej fillimit, në 23 vite, është i lidhur fort me FPG si antar e veprimtar ndër ma të parët, aq sa e cilësojnë dhe “ambasadorin” e tyre.
Alex Selimaj është vllai ma i vogël i Brunos e, për të dyten herë, i pari i Fondacionit Plavë-Guci (2011-2013 e 2015 e në vazhdimësi), është një nga mjeshtrit shqiptar ma të mirë të fotografisë artistike në shek. XXI, i cili ka hapë disa ekspozita e fotot e tij kanë zanë vend në gazeta e revista amerikane të kohës së sodit.
Kur fola për Dinastinë Selimaj kisha parasysh dhe të dytin vlla të tyne, Nino që ka një restorant në Nju Jork me emnin e tij e të njoftun si ginestar me picën 1.000 USD të 13 qershorit 2012, i cili ka klient të mëdhenj: Tom Jones, Cindy Craëford, Brooke Shields, Regis Philbin, guvernatorin e shtetit të Nju Jorkut – George Pataki, Chelsea Clinton e të tjerë.
Biznesmeni atdhetar Bruno Selimaj i porositi e solli 400 flamuj kuqezi dhe 400 plisa të bardhë në Festën tradicionale të Flamurit, organizuar nga FPG në Royal Regency Hotel në Yoankers të Nju Jorkut, me pjesmarrjen e madhe e të paparashikuar kryeherit – me mbi 600 plavë-gucias e të ftuar.
Në Amerikë, ndryshe nga çdo herë tjetër, sëbashku me Ditën e Flamurit, u festua e shenjua dhe “Dita e Plisit”, për herë të parë në Diasporën Shqiptare në botë. E, kjo risi e rrallë kontributive në traditën e historinë shqiptare, është meritë e çmuar e vllaznëve Selimaj – e Brunos dhe e Alex-it, e gjithë Fondacionit Plavë-Guci, e krejt komunitetit plavë-gucias në Amerikë.
2.Në Festën e Flamurit e Ditën e Plisit, salla e madhe mrekullonte nga këto dy evente shqiptare në 100 Vjetorin e Pavarësisë Kombëtare, në Amerikën e Vlerave të Lirisë e Demokracisë, në Amerikën e Uashingtonit, të Uillsonit…të Bushëve, Klintonëve e Obamës. Si asnjëherë tjetër. Si rrallëkund tjetër.
Kjo Ditë e Plisit në jubileun e Flamurit ishte e përmasave, vlerave e mesazheve kombëtare.
Këtë veprimtari e përshendeti kryeministri i Shqipërisë, prof. dr. Sali Berisha me një letër postare drejtue sekretarit të përgjithshëm të FPG, Esad Gjonbalajt, e cila u publikue mbasandejna dhe në ëebsajtin e Fondacionit e masmediat e ditës.
Aty, përmes një video, përshendeti veprimtarinë e bashkvendasit e vet me zë e figurë dhe akademiku vuthjan e panshqiptar, Rexhep Qosja, tue evidentue historinë, kulturën, traditat e Plavë-Gucisë e të Kombis Shqiptar.
Aty jehoi kanga majekrahu e vuthjanit Hysen Ulaj me të birin Leartin, kangët për Flamurin Kombëtar e Plisin e bardhë, për figurat historike e luftërat e Plavë-Gucisë në zërin e Liridonës – çikë e Dedushajve e nuse tek Selimajt e Valbonës (Plavë); në zërin e nipit të Gucisë, Ylli Demaj, etj. Aty ishin dhe personalitete shqiptare të botës politike e diplomatike, akademike e kulturore nga Shqipëria e Kosova, nga trevat shqiptare nën Malin e Zi – të cilët janë me jetnim e veprimtarim në Amerikë, si asambleisti i Nju Jorkut–Mark Gjonaj; konsulli i Kosovës në Amerikë–Fatmir Zajmi; kryetarë të shoqatave shqiptaro-amerikane; prof. dr. Shinasi Rama, etj.
Aty, nga mjeshtri i fotografisë artistike Alex Selimaj u banë një galeri me foto, ku veçohen ato kolektivet me plis të bardhë të fëmijëve e të burrave plavë-gucias, të pjesmarrësve në këtë Festë të Flamurit e Ditë të Plisit.
3.“Dita e Plisit” po ecë drejt shenjimit e shenjtërimit si një festë mbarëkombëtare shqiptare.
E dëshmojnë veprimtaritë gjithkund në Troje Etnike Shqiptare: për të dyten herë në Klinë të Kosovës në përcjellje të tetorit të sivjetëm; në malin e Dajtit në Tiranë nga Shoqata Mbarëkombëtare “Bytyçi”- të dielën e fundit të gushtit; në Shkup në Maqedoni – sipas traditës – nga Lëvizja “Zgjohu” në 17 shkurt – përvjetorin e Pavarësisë së Kosovës; etj.
Masivitet e lartësime ka marrë në ndeshjet e fundit të Kombëtares Shqiptare të Futbollit, ku mijëra tifozë me plisa të bardhë kanë mbushur shkallët e stadiumeve në Shqipëri e në Europë. “Dita e Plisit” shqiptar pritet të ketë kulmim eifelian në qershorin e vitit tjetër, në Euro–2016 në Francë.
Tani Shqiptarëve në Ballkan e në Botë iu ka mbetë si detyrë historike që të përcaktojnë zyrtarisht me një kuvendim kombëtar të personaliteteve e shoqatave shqiptare “Ditën e Plisit’, pasi shembujt janë të shumtë e më një gjeografi nga Shkupi shqiptar i Vardarit deri në Diasporën Shqiptare të Nju Jorkut përtej Atlantikut.
Plavë-Gucia ka dhe një vlerë ma shumë në historinë e saj, pasi mbetet e para në në Diasporën Shqiptare dhe ndër të parat në krejt botën e hapësirat etnike shqiptare, në organizimin e veprimtarisë kombëtare “Dita e Plisit” në Amerikë, në Nju Jork, në nëntorin e jubileut të 100 Vjetorit të Pavarësisë Kombëtare Shqiptare.

Tiranë, 3 nëntor 2015

POST FESTUM I NJE PROMOVIMI TE SUKSESSHEM NE AMERIKE

by

Nga Iliaz KADRIU*/
Me iniciativen e Komunitetit Shqiptaro-Amerikan ne Illinois, para disa diteve, ne Chicago dhe ne New York , perfundoi turneu i promovimit te dy veprave te rendesishme te ciftit SINADINOVSKI : ” Shqiptaret Ortodokse ne Republiken e Maqedonise” autor Branisllav Sinadinovski, dhe ” Rilindasit Shqiptare” autorja Gordana Sinadinovska. Qe te dy librat jane botuar dhe poashtu promovuar ne Shkup para disa muajsh te vitit 2015.
Ky studim interdiciplinar i profesorit Branisllav Sinadinovski fillon me nje thenie te babait te tij, Joakim Sinadinovskit, profesor i rregullt ne Universitetin e Shkupit gjer ne pensionim, i cili qe ne vitet e pas Luftes se Dyte Boterore ne ditarin e tij, pati guximin te shkruaj edhe kete:” Te jesh Shqiptar ne Republiken e Maqedonise dhe ne vendet tjera Ballkanike jashte Republikes se Shqiperise, do te thote qe njeriu vazhdimisht, me kembegulesi dhe ne menyre te shkathte te luftoje per respektimin e te drejtave dhe lirive te tij themelore”. Nga kjo thenie e nje intelektuali te madh shqiptar ortodoks nga oaza e Rekes se Eperme ndoshta edhe u inspirua edhe djali i tij, autori i librit “Shqiptaret Ortodokse ne RM”
Per shqiptaret Ortodokse ne Republiken e Maqedonise, dhe per ata te Rekes se Eperme ne vecanti, eshte ditur fare pak ose aspak. Por, ne menyre te heshtur qarqe intelektuale shqiptare, gjate kohes se Mbreterise Serbo-Kroato-Sllovene dhe menjehere pas Luftes se Dyte Boterore, kane ditur me shume, por , duke pasur para sysh rrethanat e ashpra komuniste, secili ne menyre te vet e ka gelltitur kete te vertete duke e mbajtur ne shpirt pa pasur mundesi qe ate ta plasoje haptas ne publik. Kete e beri pushteti me qellim te asimilimit te tyre duke perdorur metoda te ndryshme : izolimin e tere fshatrave te Rekes se Eperme, gjer ne krijimin e kushteve te padurueshme ekonomike ne ate pjese shqiptare te perkatesise fetare ortodokse, gjersa, popullata filloi doemos te shperngulet neper qendrat e qyteteve te medha ne Maqedoni. Kjo shperngulje e ngadalshme krijoi kushte dhe rrethana te reja, ku te rinjet filluan te shkollohen ne gjuhen maqedonase, kurse mosha e vjeter – prinderit- flitnin vetem shqip. Filluan martesat e perziera me maqedonas, bullgare dhe serbe, dhe ne kete menyre u krijua nje forme psikologjike e frikes dhe e turpit te gjenerata e re per tu deklaruar shqiptar. Prinderit ne moshe, te pafuqishem te ndryshojne situaten ne favor te shqiptarise- gati u dorezuan perpara kesaj stuhie e cila i kishte kapluar. Ne vija te shkurtera, kjo eshte tragjedia e ketij populli, i cili gjate fazave te ndryshme te historise, i qendroi besnik perkatesise fetare dhe kombetare, kurse ne kohe te fundit ne menyre te heshtur rreshqiti nga kombesia shqiptare ne kombesi te tjera, edhe pse aty ketu, shpesh here kemi pasur deklarime individuale ne momente te caktuara , ku nje ortodoks shqiptar ne Shkup, Gostivar, Oher apo diku tjeter,eshte deklaruar shqiptar qofte shqip apo maqedonisht. Dhe e tere kjo ka mbetur brenda kater mureve.
Pas renies se Murit te Berlinit dhe komunizmit, pas dezintegrimit te Jugosllavise se Titos, ndryshuan edhe rrethanat politike pas pavaresimit te Maqedonise. Kete rast, i pari e shfrytezoi kolosi i shqiptareve ortodokse te Rekes se Eperme, zt. Branko Manojloski, i cili e theu akullin e heshtjes gati shekullore, duke dalur publikisht me deklaraten e tij te njohur se ” une kam qene, jam dhe do te vdes shqiptar”. Fillimisht kjo deklarate te shqiptaret u interpretua si trimeri dhe guxim i deklaruesit, kurse nga pala maqedonase u interpretua si qesharake dhe irrituese. Me kalimin e kohes , kjo deklarate dhe perseritja e shpeshte e saj, formimi i shoqates “Josif Bageri” si dhe marshuta e Vardarit gjer ne derdhje te tij ne Greqi,e popullarizoi heroin e kesaj levizjeje, duke nxitur edhe shpirtera te tjere jo vetem te deklarohen, por edhe te shkruajne libra sic eshte prof. dr. Branislav Sinadinovski, autor i 39 librave duke llogaritur ketu edhe librin me te ri ” Shqiptaret Ortodokse ne Republiken e Maqedonise”
Me 8 prill, ne Qendren Kulturore Shqiptare, Komuniteti Shqiptaro-Amerikan ne Illinois, me seli ne Cikago, organizoi promovimin e veprave te ciftit Sinadinovski ku morren pjese 220 te pranishem. Pas ekzekutimit te himnit shqiptar, moderatori Pajazit Murtishi recitoi nje poeme dhe pastaj kryetari i komunitetit dr. Luan Elezi i pershendeti mysafiret dhe autoret e librave si dhe te gjithe te pranishmit, duke cekur se ne mesin tone kemi tre shqiptare ortodokse te medhenj me ide dhe me vepra te cilet ne mementin e duhur jane duke bere histori: njeri eshte zt. Manojlloski qe me deklaraten e tij te pare krijoi hapsire per deklarimin e te tjereve, dhe i dyti prof.dr. Sinadinovski, i cili tere ate deklarim dhe shume e me shume e shkruajti ne leter, duke dokumentuar tere historine e Shqiptareve Ortodokse jo veten ne Reken e Eperme, jo vetem ne Maqedoni por edhe ne tere teritoret shqiptare ne Ballkan, duke filluar qe nga rrenjet pellazgo-ilire gjer me sot.Per kete qellim, organizatori kishte pergatitur projektimin e dy emisioneve televizive lidhur me historine e hidhur dhe tragjedine kombetare te oazes se Rekes se Eperme, ku ne menyre eksplicite shifej se kjo bashkesi kombetarisht eshte terrorizuar nga pushtetet ne fuqi, keshtu qe si pasoje e asaj, ata ne sekuencat filmike flasin shqip kurse deklarohen maqedonas ? !

Lidhur me vepren e prof. dr. Sinadinovskit, foli profesori Ilias Kadriu, i cili ne ekspozene e tij te gjate ne mes tjerash ceku se kjo veper eshte si rezultat i hulumtimeve te medha shkencore dhe shfrytezimit te literatures adekuate per perpilimin e nje vepre e cila jo vetem qe haptas dhe pa dykuptimshmeri len te kuptohet se shqiptaret ortodokse te Rekes se Eperme, ata te Maqedonise dhe te gjithe ortodokset shqiptare jane pjese e trungut te lashte pellazgo-ilir, te cilet gjate historise kane qene, jane dhe do te jene shqiptare ortodokse te trungut te pergjithshem shqiptar dhe do te kene fatin e njejte si te gjithe shqiptaret ne Ballkan. Lidhur me kete ai deklaron: “se askush me ne Republiken e Maqedonise nuk duhet te harroje se ne kuader te saj, prane Shqiptareve muslimane dhe katolike, jetojne edhe Shqiptare ortodokse, se te gjithe ata paraqesin nje teresi te popullit shqiptar, te cilet , ashtu se edhe te tjeret- kane te drejte ne realizimin e te drejtave dhe lirive te tyre themelore njerezore, permes te cilave shpie rruga drejt heqjes se kufijve, drejt bashkimit ne Ballkan…dhe se Shqiptaret ortodokse ne Republiken e Maqedonise jane pjese e teresise se popullit te madh shqiptar” (fq.8-9) .
Ne kapitullin mbi Etnogjenezen Shqiptare, autori flet per prejardhjen e lashte pellazgo – illire te shqiptareve, te cilet duke u gjetur ne udhekryqin ne mes te Lindjes dhe Perendimit ne lidhje te ngushte me tre kontinentet, i volitshem per rruget dhe vijat kaluese dhe per kembim te ideve dhe te mirave materiale , Ballkani ka luajtur nje rol te rendesishem , te dobishem dhe pozitiv per mbare qyteterimin kulturor. Per shenime te sakta te lashtesise pellazge te shqiptareve, autori me te madhe rreth gjenezes ka konsultuar vepren e njohur dhe te publikuar koheve te fundit Robert d’Angeley, linguist, etnolog dhe historiograf francez, libri i te cilit u botua ne Tirane me 2010 ne gjuhen frenge me titull: ENIGME… resolue (enigma e zgjidhur), si dhe 184 referenca tjera te autoreve te ndryshem boterore dhe ballkanike. Shkenctari francez jep te dhena te rralla te mbishkrimeve shume te vjetra te kohes antike ku pellazgishtja ishte gjuhe e gjalle, dhe kete ai e dokumenton edhe me shembuj konkret se si vazhdimesi e pellazgo-ilirishtes eshte shqipja arkaike dhe bashke me te edhe kjo e sodit.” D’Angeley pohon se gjuha pellazge eshte gjuhe burimore pellazgo-iliro-shqipe e vjeter, paraardhese e gjuhes se vjeter greke, etrure dhe latine ne Itali, ashtu qe ajo gjuhe jeton edhe sot ne gjuhen shqipe”dhe se ” Shqiptaret jo vetem se jane pasardhes te Ilireve te vjeter, por edhe te gjithe popujve me te vjeter pellazge te antikes: te Thrakasve, Grekeve, Brigeve, Etrureve, Latineve, Maqedonsve antike,, me nje fjale te te gjithe etniteteve te cilet popujt e vjeter i perfshinin me nje emer gjenetik: PELLAZGE” (fq.19).
Ne kapitullin e Perhapjes se Krishterimit ne Ballkan, autori fillimisht cek se kjo dokrtine fetare fillon me Shen Palin dhe nxensit e tij te cilet predikuan se pari ne teritoret e Ilirise, gjedjesisht Shqiperise se sotme qe nga shekulli i dyte i eres sone. Kisha e pare ilire, sipas autorit duhet te kete qene ne qytetin Ptuj. Kjo eshte kohe rrezikshme per predikuesit te cilet gjer ne kohen e Dioklecianit ishin viktime te persekutimeve te ashpra, pasi qe sic eshte e ditur se feja zyrtarizohet rreth fillimit te shekullit te 4 me dekretin e Millanos.
Kur ne gjysmen e dyte te shekullit te VI te , ne Ballkan erdhen sllavet te cilet me 548 munden Ilirine dhe arriten gjer ne Epidamnus(Duresi i sotem), kurse me vone fiset sllave do te depertojne ne Thesali , ne Epir dhe ne tere pjesen me te madhe te Ilirikut dhe Greqise. Ne kete kohe popujt e gadishullit Ballkanik ishin nen ndikime te ndryshme, por, mesohet se ndikimi bizant menjehere pas shekullit te VIII-te ishte i madh me dy qendra te medhe : Selanikun dhe Konstantinopojen-Stabollin e sotem.Kur sllavet u instaluan ne keto pjese te Ballkanit , ata doemos edhe qene te detyruar te pranojne fene krishtere e cila ne kete kohe ishte krejt e stabilizuar bile edhe procesi i ndarjes se Lindjes dhe Perendimit, qe do te thote se krishtianizmi romak dhe ai bizantin kishin formuar qendrat e tyre Romen dhe Konstantinopojen si dhe vijat e demarkacionit nderfetar qe fillonte nga Lezha permes Shqiperise veriore, Maqedonine Veriore deri ne Naissus.Pra viset qe binin ne perendim te ketyre pjeseve teritorialisht i takonin sundimit romak, kurse pjeset lindore i takonin bizantit .
Aristokratet mesjetare -shqiptare ortodokse eshte kapitulli i cili ne menyre te hollesishme vertikale dhe horizontale i pershkruan marredheniet e dinastive shqiptare dhe ato serbe neper periudha te ndryshme te kohes se bizantinise. Autori ven ne pah marredheniet e feudaleve shqiptare me ato serbe si dhe kurdisjet martesore te ndersjellta ne kohera dhe ne periudha te ndryshme te sundimeve reciproke gjer ne fundin e shekullit te XIV te , kur ne fillim te shekullit XV-te do te paraqitet nje fuqi e madhe otomane e cila do te pushtoje teritore te medha te pjeseve te Ballkanit duke krijuar keshtu Perandorine Osmane e cila sundoi gjyse shekulli me rradhe dhe ndikoi ne zhvillimet dhe transformimet e mevonshme pasojat e te cilit jane te fresketa edhe sot e kesaj dite.Osmanlite per here te pare me 1354 e shkelin trollin europian, kurse me fitoren e 1371 te lumi Marice, dhe 1389 ne Fushe Kosove, dyert e pushtimeve te reja osmane ishin te hapura.
Sipas autorit, heroi shqiptar Gjer Kastrioti u lind nga prinderit Gjoni dhe Vojisava me prejardhje nga rajoni i Pollogut-sot Republika e Maqedonise. Gjergji u rekrutua ne ushtrine e Perandorise Osmane nga ushtaraket osmane te Sulltan Muratit te II-te, ku pranoi fene islame dhe emertimin-titullin Skenderbe duke u bere nje nga udheheqesit me te shquar te ushtrise osmane. Ne vitin 1443, ai do te dezertoje nga ushtria osmane dhe do te cliroje Krujen,Modricen dhe Shen Gjinin duke u shpallur keshtu guvernator i ketyre viseve. Gjate tere jetes se tij osmanlinjte tentuan disa here per 25 vite me rradhe ta mposhtin heroin legjendar, por pa sukses. Pas vdekjes se tij, nuk vonoi shume osmanlinjet pushtuan edhe teritoret e fundit te Shqiperise. Sic dihet ushtria osmane sundoi ne Ballkan nje gjysen shekulli me rradhe duke lene gjurme te thella ne kulture, ne civilizim dhe ne religjion.
Reken e Eperme autori e quan zemra e shqiptareve ortodokse ne Republiken e Maqedonise, prej nga dolen shume luftare qe ndihmuan edhe Skenderbeun, gje per te cilen shkruan edhe kronisti turk Kemal Pasha Zade, i cili shqiptaret i quan tigra dhe luane te luftes malore. Populli i kesaj krahine heroike asnjehere nuk iu perkul pushtimit osman. Ai heroikisht i beri balle islamizimit duke ruajtur doket, zakonet ,kulturen dhe traditat shqiptare dhe fene ortodokse. Pas krijimit te shtetit shqiptar me 1912-ten, shqiptaret e Rekes se Eperme paten fatin e njejte si shqiptaret tjere qe mbeten jash kufijve te Shqiperise dhe me kete edhe filloi keqtrajtimi i tere popullates shqiptare ortodokse, muslimane dhe katolike ne trojet e Mbreterise SKS.Kjo popullate ishte e detyruar te mesoje gjuhen serbe per te mbijetuar. Mbarimi i Luftes se Dyte Boterore dhe inkuadrimi i shume te rinjeve dhe luftareve ne LNC nga Reka e Eperme jepte shpresa se mbarimi i luftes do te krijoje kushte te barabarta per te gjitha popujt qe luftuan fashizmin se bashku. Ne kete lufte ishte i angazhuar edhe populli i Rekes se Eperme duke llogaritur ketu edhe te jatin e autorit te librit Joakim Sinadinovski. Duke u deklaruar haptas se eshte i nacionalitetit shqiptar dhe duke u krenuar me kete, ai menjihere pas luftes qe i percjellur nga UDB-ja e Jugosllavise dhe nga sigurimi sekret i shtetit te Maqedonise. Per kete ekziston edhe dosja komplete me numer 854 dhe me emer dhe mbiemer prej shume faqesh. Tezave quazi shkencore te disa pseudo hulumtueseve sic jane Limanovski,Trifunovski,Sokolovski Todorovski Mirceva Palikrusheva, Cvijic,Smiljkovic e te tjere (fq.97-98) dr. prof. Sinadinovski u kundervihet shkenctarisht duke pohuar se : ” shqiptaret ortodokse te Rekes se Eperme nuk jane sllave qe flasin shqip, por jane shqiptare autoktone rrenjet e te cileve jane thelle ne pellazgo-ilirine eantike prej nga rrjedh edhe gjuha shqipe”
Perpjekja e shtetit dhe pushtetit maqedon qe shqiptaret ortodokse te Maqedonise me cdo kusht te deklarohen si maqedon mund te shkaktoje ringjalljen e propagandes serbomadhe, bullgaromadhe dhe grekomadhe si dhe pretendime tjera per ta pervetesuar kete popullate tone shqiptare.Gjithashtu si pasoje e kesaj mund te lindin edhe komplikime edhe me te medha me qe mund ti bashkangjitet edhe propaganda maqedone e cila ne vend qe te preokuphet me problemet e migrimit gjithnje e me te madh te banoreve te Maqedonise drejt Australise dhe Amerikes dhe drejt shteteve te Europes, ajo u nenshtrohet propagandave tjera kontraproduktive, pa marre para sysh karakteristikat specifike te etnosit te shqiptareve ortodokse (fq.100-101) .
Per te deshmuar edhe nje here perkatesine kombetare shqiptare dhe religjioze, autori sjell faktet e organizimit te jetes patriarkale ne kete oaze te banuar kryesisht me shqiptare ortodokse. Ai ven ne par organizimin dhe rregullimin e marredhenieve shoqerore ne familjen shqiptare ortodokse, ku i zoti i shtepise luan rrolin dominues dhe urdherues ne familje kurse te tjeret jane ne gjendje te gatshme te zbatojne rregullat e shtepise dhe urdherat e kryeplakut. Te rejat dhe nuset e posaardhura respektojne kodin e rregullave te familjes, duke nderuar cdo anetare te familjes ne kryerjen e obligimeve te veta. Familjet shqiptare , thote autori kane pasur gjer me 50 anetare, te cilet kane respektuar urdherat e te parit te shtepise ne familje. Kjo eshte tradite e lashte e organizimit familiar ne shoqerine shqiptare.
Lidhur me ardhmerine e Republikes se Maqedonise, profesori Sinadinovski thekson publikisht se ky shtet do te ekzistoje vetem me ” respektimin e te drejtave dhe lirive themelore te te gjithe qytetareve te kesaj republike, pa marre para sysh perkatesine kombetare dhe religjioze,me integrimin dhe perfaqesimin e barabarte te shqiptareve ortodokse si pjese e popullit shqiptare dhe te gjithe kombesive tjera ne Republiken e Maqedonise edhe ate pa perjashtim. Cdo qasje me ndryshe do te jete VERBERI politike me pasoja katastrofale” (fq.171)
Ne fund te librit jepet nje seri tablosh dhe fotografish me motive shqiptare ortodokse nga Reka e Eperme te cilat pasqyrojne traditat, doket dhe zakonet e mocme shqiptare, folklorin dhe veshjen shqiptare neper ceremoni famiiare te martesave dhe manifestimeve tjera me karakter kombetar. Autori nuk mundet pa i permend disa figura te rendesishme per te cilet shkruan nga nje biografi te shkurter: Branko Manojlloskin, Urosh Xhukovskin,Risto Qiriazin,Zaharini Qiriazin, dhe Petar Qiriazin.
Ne fund jepet edhe nje liste e gjere e veprave te konsultuara me referenca per shfrytezim literature.
Pjesa e dyte e promovimit kishte te bente me publikimin e vepres se Gordana Sinadinovska ” Rilindasit Shqiptare”. Ajo qe verehej nga fillimi ishte se si nje autore e cili nuk ishte e perkatesise shqiptare te kishte shkruar nje liber per rilindasit shqiptare ? Ne kete pyetje ajo u pergjigj me gjakftohtesi, pasi qe ishte krenare qe burri saj ishte shqiptar dhe se dyti ajo permendi te vjehrrin e saj , praktikisht te jatin e prof. Sinadinovskit, zt. Joakim Sinadinovski, per te cilin tha se me duhet ti dal borxhit njeriut te madh te familjes se burrit i cili ishte shqiptar i zoti dhe kombetar i madh dhe i drejte. Ajo lexoi disa fragmente nga libri i saj ku dominojne Naim Frasher, Josipf Bageri , Cajupi, Migjeni etj.
Promovimi i ketyre veprave ne Cikago zgjati me shume se tri ore. Te pranishmit degjuan shume nga autoret dhe me ne fund u propozua qe ne Shkup, shqiptaret muslimane te ndertojne nje kishe per shqiptaret ortodokse, ne financimin e te ciles do te inkuadrohet edhe diaspora shqiptare. Duartrokitja ishte frenetike.
*Ilaz Kadriu-Chicago
(iniciator i idese se promovimit te veprave te ciftit Sinadinovski ne Amerike)

Prof.dr.Shaban Sinani:,,Hebrenjtë në Shqipëri-prania dhe shpetimi,,do të shpërndahet në tërë Amerikën

by

Nga Skënder Karaçica/

Në kuadër të bashkëpunimit të SHSHA-së me asociacionet e Lobit Hebrej në Çikago,u shtruan një varg çështjes aktuale të thellimit të bashkëpunimit shqiptaro-hebrej,dy popuj me një histori të njejtë për mbijetesë dhe të shpetimit para asgjësimit  nga orët vrastare të kohës Nazi-fashiste dhe të fqinjve pansllavist në Ballkan.Asociacionet hebreike tashmë
janë në dijeni për hebrenjtë në Shqipëri-prania dhe shpetimi,që sipas tyre paraqet një nga vlerat kombit shqiptar në rang botëror gjatë Luftës së Dytë Botërore.Hebrenjtë në Çikago theksojnë se shqiptarët dhe kultura e tyre janë çertifikuar  botërisht në njërin rast nga UNESCO-ja dhe në rastin e hebrenjve nga YAD VASHEM dhe Kongresi e Senati Amerikan në Uashington.
,,Chicago Sister Cities International,, është bashkuar me nismat SHSHA-Lobi Hebrej në Çikago që në një të ardhme të afërt të fillojë procedura për aktivitetet e binjëkizimit  të Çikagos më Tiranën.Me këtë rast Leroy R.Allala,drejtor ekzekutiv i këtij asociacionit thekson se qysh tash duhen të nisin aktivitetet në të gjitha fushat shqiptaro-hebreje për të arritur në aktin e binjkëzimit Çikago-Tiranë që sipas nesh do të përmbush programin e qytetit tonë i hapur ndaj popujve liridashës e demokatik të botës.Për këtë nismë u shtrua nevoja e fillimit të bashkëpunimit ndërunivesitar nga Tirana me Çikagon për ardhjen e studentëve shqiptarë për të kryer studimet në fushat shkencore të dijes për ato sektorë që ka më së shumti nevojë tregu i lirë dhe ekonomia shqiptare.Ndërkaq,si mundësi e mirë e këtij fillimi u përmend mbajtja e konferencës ekonomike për investime në Çikago,që do afrojë ndihmën për ekonominë shqiptare dhe të përspektivës së zhvillimit të këtij vendi me resurse të pasura njerëzore e natyrore.

Libri monografik,,Hebrenjtë në Shqipëri-prania dhe shpetimi,,i Prof.dr.Shaban Sinani me ndihmën matriale të deputetit të Kuvendit të Shqipërisë Tom Doshi do të përkthet në gjuhën angleze dhe kështu do të krijhen mundësitë për shpalimet historike të popullit shqiptar,që përbëjnë një kontibut të jashtëzakonshëm për popullin shqiptaro-herenjë për promovimin dhe integrimin e vlerave të kombit shqiptar në veçanti në kulturën dhe thesarët botërorë.Duke u nisur nga fakti se profesor Shaban Sinani tashmë është bërë pikë reference e domosdoshme në literaturën botërore dhe në institucionet  ndërkombëtare që trajtojnë këtë segment  për raportin e Ballkanit.Përkthimi i kësaj monografie shkencore të bëhet së pakut në tetë mijë ekzemplarë,thekson Dan Shure,një nga misionarët e marrëdhënieve shqiptaro-hebreje në Çikago,që kjo histori e para e këtij lloji në botë për popullin hebrenj të shpërndajmë në të gjitha shkollat,universitetet
kishat dhe mueumet holokaust në tërë Amerikën.

Hebrenjtë tashti kanë hapur të gjitha dyert për popullin shqiptar.Steve Doshler,udhëheqës i Federatës Hebreje Metropolitan në Çikago,ka marrë nismën që në dhjetor të fundvitit,në faqet e publikimeve hebreike,,JUF NEWS,,njëherë në muaj të publikojë matriale arkivore e historike që hedhin dritë për hebrenjtë në Shqipëri-prania dhe shpetimi për 250 mijë lexuesit e saj në Çikago me rrethinë.

“Motrat Qiriazi”, 20 vjet- porta që hap rrugën e suksesit të shqiptarëve në Amerikë

by

E vetme nuk mund të ndryshoj botën, por mund të hedh një gurë në ujë dhe të krijojë shumë vale-Nene Tereza/

 Nga Ariana Elezaj/

Me këtë mesazh në mendje të Nënë Terezës, shqiptares,humanitares më të  madhe që ka njohur njerëzimi, shoqata e grave shqiptaro-amerikane“Motrat Qiriazi” e ka vënë veten në shërbim të komunitetit për 20 vjet me radhë.Kjo shoqatë e cila filloi aktivitetin e saj si një grup shoqesh të bashkuara për të festuar ditëlindjet e fëmijve të tyre gjatë këtyre viteve ka prekur dhe ndryshuar jetën e shumë grave e fëmijve shqiptar. Ato  kanë ndarë shqetësimet e tyre, frikën, shpresat dhe ëndrrat  dhe kurrë nuk kishin menduar  se një ditë mund të kenë një zë dhe të jenë në gjendje të bëjnë ndryshime në komunitetin e tyre.Për të festuar këto arritje e përpjekje ato dhe shumë mbështetës e bashkëpunëtor të kësaj organizate u mblodhën ditën e diel në datën 6 Tetor ,në restorantin “Maestro’s’’ në Bronx në një mbrëmje jubilare.(Lexoje te plote ne Gazeten Dielli te printuar, tetor 2013)