Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

MIRO TËRBAÇI ME HISTORI NË KËNGË DHE LEGJENDA

by

Shkruan: MSc. Albert HABAZAJ */
Roli i gruas në historinë botërore, europiane, rajonale e, rrjedhimisht, patjetër e aq më tepër edhe në historinë e Shqipërisë përgjatë shekujve, është evidentuar si me pikatore; jo pak herë edhe me shikim miopik e me vlerësim mikroskopik. Në rrjedhat e kohës, fakti historik dhe e vërteta historike i ka regjistruar ato si burrat, të barabarta me ta dhe shpesh herë kanë sfiduar historinë me heroikën burrërore. Një nga ato të fillimit është edhe Trimëresha e Tërbaçit, Legjenda Miro Tërbaçi. Ç’dimë nga historia për Miron? Si ka ardhur historia e saj në kujtesën sociale? Po kënga ç’gjurmë folklorike ka lënë brezave, që na vjen me tingëllimë kaq të bukur, të pranueshme dhe të pëlqyeshme dhe sot e kësaj dite? Gjykojmë se, sikurse popujt e tjerë, krahas burrave, kanë patur edhe gra (vajza e nëna) me emër në histori, si përshembëll, Franca Zhan D’Arkën, Shqipëria, në rrjedhat e kohës, ka patur edhe një Miro Tërbaçe. Në luftërat e vazhdueshme për liri, pavarësi e drejtësi shoqërore, krahas trimave kordhëtarë të kryengritjeve popullore, bij të shpatës shqipëtare, kanë luftuar edhe gratë, trashëgimi kjo e përcjellë nga gruaja ilire, që, siç thotë historiografia shqiptare, ajo ”shkonte me burrin jo vetëm në punë e gosti, por edhe në luftë, ku tregonte heroizma, madje të pashembullt” .
Po shtrydh substancën e kumtimit tim: Banorët e Tërbaçit, sikurse dhe banorët e tjerë të kraninës së Lumit të Vlorës, nuk pranonin të paguanin taksa për ahengje e në funksion të interesave të ulta të osmanlinjve. Tërbaçiotët u shfaqën dhe u evidentuan më rrebelët dhe, sipas sanxhaktarit të Vlorës, duheshin ndërmarrë ekspedita ndëshkimore ndaj këtij shpirti rebel në buzë të lumit e në gjoks të malit. Mytesarifi i Vlorës nisi një dërgatë me taborë të armatosur e kasnecë të Osmanllisë. Kur ekspedita arriti në fushën e Tërbaçit, aty takuan të parin Skëndo Stratin dhe, për të parë pulsin e gjendjes, përdorën një nga nëpunësit e mytesarifit, që siç thonë, me logjikën e legjendës, “ i kërkuan ujë për të pirë dhe ky si zot vendi e me respekt, plotësoi kërkesën, u solli një bucelë me ujë për të shuar etjen” . Në këtë moment, administratori osman doli tek qëllimi, e pyeti Skëndon: “Pse nuk paguajnë tërbeçët taksat, por tregohen kokëfortë e të pabindur ndaj ligjeve të perandorisë?”. Skëndua, me gjakftohtësi e çiltërsi, por me një burrëri të prerë ia kthen: “A a a, për këtë paskeni ardhur?! Ju, bej mundoheni kot nga këto anë. Ne jemi fukarenj, ushqehemi me lakra dhe nuk mund të paguajmë haraçet që kërkoni. Ne kurdoherë presim miq dhe jo njerëzit që na rrjepin lëkurën!”. Funksionari u revoltua nga ky qëndrim burrëror i këtij djali tërbaçiot, sepse as nuk e mendonte dhe as e imagjinonte që t’i jepej kjo përgjigje e paparashikuar. I inatosur, jashtë çdo kodi etik, u largua pa e përshëndetur sipas zakonit dhe përdori një formë tinzare: iu hakërrua barbarisht, u bëri shenjë që ta vrisnin njerëzve të tij të armatosur, të cilët qenë fshehur mbrapa shkurreve, bezgave rrotull. Ata e qëlluan tinëzisht dhe u larguan si hafije e me hafijet, ashtu siç ishin. Skëndua nuk vdiq në moment, por plaga qe e rëndë. Nuk pati dot shërim për jetën. Urrejtja për sunduesit arriti kulmin, nuk durohej më. Ngjarjet e mëtejshme i transmenton në mënyrë lakonike shumë saktë kënga. Mexhit Kokalari shkruan: “Thuhet për Miron se shquhej në mbarë krahinën si një këngëtare e këngëve të bukura labe. Miros i pëlqenin shumë këngët e hershme popullore, që bukurinë e stolinë e vajzës shqiptare nuk e krahasonin me lulen, por me pallën me gajtanë dhe me pisqollën e larë . Këtë fakt e pohon edhe Tofik Deda në librin e tij “Tërbaçi – realitete vlerash historike” . Ajo, Miro kënga u bë Miro zeza…Miro Zeza, sepse i qenë shuar krejt meshkujt e familjes. Nderi i shtëpisë, i gjakut, i fshatit mikpritës por jo gjunjëulur, i kërkoi të shndërrohej në Miro Legjenda. Legjenda Miro Tërbaçja është heroinë popullore, që doli nga gjiri i Labërisë, u vesh si djalë, u ngjesh me jatagan si burrat, i hipi kalit të bardhë, dhe vrau mytesarifin e Vlorës, atje ku qe strukur te Pashai në Berat, sepse, mbeti e vetme në familje, pa nënë, pa baba, pa vëlla. Babai i saj Kostë Strati u vra nizam në hapësirat e shkreta të Perandorisë Osmane, ndërsa vëllain, Skëndon ia vranë në Bramyshnjë të Tërbaçit administratorët shërbëtorë të Perandorisë së Murme Osmane. Vajza u betua se do të mirrte hakë, të çonte nderin e familjes në vend. Kjo bijë nga Tërbaçi i Vlorës fluturon si këngë epike në krahët e legjendës për bëmat e saj trimërore.
Vajza e thjeshtë e guximtare labe, (lindur në Tërbaç; si vitlindje mendohet viti1803 dhe si vitvdekje 1869 – a, në moshën 66 vjeçe, te dajallarët e saj, në Dhemblan, Tepelenë), nga person u kthye në personazh epik, në faqet e historisë dhe në gjirin e këngës epike, të epikës historike. Ajo tregoi një akt të lartë në shërbim të atdhetarizmit. Mirua u betua se do të merrte hak. Preu flokët si djalë, hodhi pallën e argjendtë mbi supe, e veshur si burrë, u vu në ndjekje të gjurmëve të vetë sundimtarit, hipur mbi kalin e saj të shpejtë si era e vetë vetëtimë mbi të, e shoqëruar me kalorës të tjerë tërbeç. Në Vlorë s’e gjeti. U hodh në Mallarastër, kaptoi qafën e Sinjës e zbriti në sarajet e rënda, e ballëpërballë me pallatin e Pashait, ky qe strukur sanxaktari i Vlorës. Rrufeshëm këtu funksionoi intuita e Miros Kapedane. U kërkoi rojave të sigurisë një takim me sundimtarin e Vlorës, mbasi do t’i dorëzonte një letër shumë sekrete dhe koha nuk priste. Ata e hëngrën (e besuan). Sundimtari po zbriste. Dy plumba në ballë i nisi Mirua dhe ai ra në vend i vdekur. Kjo shqiponjë mali i shoqëroi krismat e kobures me fjalët: “Po të kthejmë borxhin, o sanxhaktar, se shumë ta kemi vonuar!”. Dhe u kthye si suferinë, bashkë me trimat e saj për në Labëri. Në Dhemblan ndodhet varri i kësaj atdhetarje. Në Tërbaç, Flamur Lushaj, si një nga pinjollët e sotëm të mëhallës së Strate, ka mundësuar ngritjen e një shtatorje të Miros në sheshin qendror, në ballkon të fshatit, si dhe ka bërë një varr simbolik me dhè, marrë atje ku mendohet se prehet Mirua, në varret e fisit Meçaj, te dajorit e saj, në Dhemblan.
Emri i saj përmendet në botimet e nivelit akademik, si “Fjalori Enciklopedik Shqiptar”, botim i Akademisë së Shkencave, viti 1985, nga ku po citoj: “Tërbaçi është fshat me tradita patriotike. Banorët kanë marrë pjesë gjallërisht në kryengritjet kundër Tanzimatit, ku u shqua Lulo Abazi dhe Miro Tërbaçi” . Ky fakt” historik përmendet edhe në botimin më të ri të nivelit më të lartë shkencor “Fjalori Enciklopedik Shqiptar”, i vitit 2009 . Emri i Miros është i nderuar në “Historikun e Tërbaçit”, në monografitë e shkrimet e Mexhit Kokalarit, Llazar Siliqit, Bardhosh Gaçes, Zenepe Lukës, Halo Abazit, Selim Beqirit, Tofik Dedës, në poemat e Odhise Kristo Grillos, në poezitë e Eqerem Canajt e Ruzhdi Bajramit, etj. Si gjithë të tjerët, edhe fshatarët e Tërbaçit u ngritën në revolta kundër taksave (haraçeve) të tagrambledhësve, i kundërshtuan dhe u përleshën me ta. Kjo ndodhte, sepse, nëpërmjet dhjetarëve, osmanët kërkonin taksa e detyrime arbitrare kundrejt fshatarësisë . Përballë shtypjes së egër të osmanëve, u ngritën e luftuan fshatërët e Tërbaçit. “Në përleshje me nëpunësit turq, – shkruan Prof. Gaçe, – u vra Skëndo Kosta Strati, vëllai i luftëtares Miro Tërbaçi. Kjo ka ndodhur aty nga viti 1850, kur pashai i Beratit Mehmet Pashë Qytabiu lëshoi urdhër që krahina e Lumit të Vlorës të paguante taksa të larta. Pasi u dha ujë për të pirë, Skëndo Strati nuk pranoi t’u paguante taksa osmanëve. Ata pabesisht e vranë” . Akretipi i këngëve për Miron i shfaq gjurmët, aty nga fundi i gjysmës së parë të shek. XIX, kur bashkëkohësit e bashkëfshatarët e saj, si Sinan Abazi me Mico Skëndaj, Hyso Salati etj., që u bëri përshtypje të lartë akti i saj historik, i kënduan këngë bëmave të trimreshës Miro. Këta këngëtarë luftëtarë shënojnë dhe fillesën krijuese individuale të këtij krijimi folklorik, që është përfshirë në qarkullim folklorik të bashkësisë së caktuar (Tërbaç, Vranisht, Dukat, Mesaplik, Dhemblan). Kënga bëhet bartëse e historisë, si një histori e kënduar, sepse operon me ndërgjegjen poetike historike. Një variant i këngës është: “O Miro, qajmë, mirë,/ qaj për mua derëzinë,/ që të ngrërë si fëmijë,/ u dhashë ujë për të pirë,/ më dhanë plumbin në brinjë”. Nga kjo këngë kaq prekëse marrim informacionin se si ndodhi ngjarja, momentet se si u shfaq pabesia, por njëkohësisht edhe faktin se tërbaçioti, labi, shqiptari, kur jep jetën për një çështje me interesa të shquara, nuk shpreh dhimbje apo pakënaqësi se vdiq, por jep mesazhe të mos cenohet rruga e nderit. Mexhit Kokalari ka regjistruar këtë variant: “E shkreta Miro Tërbaçi,/ Qaj Miro qaje mirë,/ Vlla e babë derëzinë,/ Moj e rritura bonjake,/ me lakëra burdullake” . Kënga e ka përjetësuar veprën e saj në shërbim të Atdheut: “Do të vë dyyfek e kamë,/ do marr hakë për vëllanë,/ për vëllan’ e për babanë,/ do shtie mbi pashallarë,/ do t’i vras se m’i kan’ vrarë” . Një tjetër variant i këngës së Tërbaçit këndohet: “E zeza Miro Tërbaçe,/ moj Miro, qajmë mirë!/ Moj e rritura bonjake,/ me lakëra burdullake, /nëpër dyer të Tërbaçe;/ ike, te berberi vajte:/ “O berber, o sha vëllamë,/ premi çepetë si djalë,/ se do vë dyfek e kamë, / do marr hakë për babanë,/ për baban’ e për vëllanë! / dhe për kushurin’ e parë,/ për të gjithë shqipëtarë./ Qëllove mbi pashallarë,/ Tërbaçit se ç’i le namë”. Këtë variant, i cili është botuar edhe në vëllimin “Këngë popullore historike”, të vitit 1956, (botim i nivelit akademik, klasifikuar te cikli “Këngë kundër shfrytëzimit”, në të cilin mungojnë tre vargjet e fundit që cituam), e gjejmë të regjistruar në Tërbaç, nga punonjësit e Institutit të Shkencave të Tiranës. Edhe në botimin e Akademisë së Shkencave “Epika Historike”, vëll. 2, gjendet e klasifikuar tek kapitulli II me “Këngë kundër shfrytëzimit ekonomik shoqëror”, pikërisht kjo këngë e Miro Tërbaçes , pa asnjë ndryshim, si duket, sepse është regjistrim i vitit 1952 (sipas shënimit poshtë tekstit). Aty është edhe ky sqarim për këtë vajzë nga Tërbaçi: “Sipas kujtimeve që ruhen në popull, bejlerët e Vlorës i kishin vrarë të jatin dhe të vëllanë” . Kënga e Miro Tërbaçit është e llojit të epikës historike, dhe ky grup këngësh i epikës historike, sipas Prof. Xhagollit, klasifikohet në “Këngë të pushtimit Osman” , të cilat, për “nga struktura e tyre, mjetet shprehëse, figuracioni, ndërtimi artistik etj., janë në shtratin e mirëfilltë folkorik dhe nuk lejojnë hapësirë diskutimesh rreth autenticitetit të tyre folklorik në përgjithësi” .
Kujtesa sociale na sjell të dhëna se vrasja e djalit të pafajshëm e mirëpritës tërbaçiot, zemëroi popullin e gjithë krahinës. Sipas vargjeve të këngës dhe shumë gojëdhënave popullore, Miro Tërbaçja e shprehu urrejtjen e saj duke vrarë mytesafirin e Beratit (kështu quhej Kryetar i administratës së një sanxhaku në kohën e perandorisë osmane). Kështu, Trimëresha e Tërbaçit, si labëreshë vetëtimë, u fut në histori, fluturon në krahët e legjendës, duke u bërë një simbol i femrës shqiptare në këngët e epikës historike.
Kohë pas kohe, kënga e ka përjetësuar dhe e përcjell gojë më gojë e brez pas brezi aktin e saj heroik. Ajo këndohet edhe sot në Tërbaç, në Labëri, edhe në muzikën e kultivuar shqiptare, nga Maja. Ja teksti origjinal i këngës që është kënduar, së pari nga grupi polifonik i Tërbaçit, në vitet ’70 të shek. XX dhe që është regjistruar më vitin 1978, me krijues Kujtim Micin dhe marrës Sinan Hoxha, kthyes Rexhep Abazi, hedhës Mejdi Skëndo e mbushës grupin e këngës, përbërë nga Mujo Gjondeda, Abaz Abazi, Qazim Çelo, Ago Beqiri, Qazim Abazi, Xhevit Gjini, Asllan Nika, Izet Skëndo e Rrapush Mehmeti. Kjo këngë pëlqehet, këndohet dhe ka përhapje edhe sot në fise, mëhallë e lagje e fshat. Është një këngë që këndohet në vendlindjen time, sipas këtij varianti: “Tërbeçtë haraçe s’dhanë,/ e shporrën Pashanë,/ i tund’jataganë,/ – Qërrohu – i thanë./ Miro, të vranë vëllanë/ turqit pashallarë/ se tërbeçt’ haraçet/ hasmit nuk ia dhanë./ Për Berat hipur mbi kale/ Mirua nis revan – ë,/ e stolisur djalë,/ ngjeshur – ë dogranë./ Mirua ormisi Pashanë/ dy dogra në ballë,/ trondit dynjanë/ tërbaçjotja vajzë./ Moj trimja Miro Tërbaçe,/ – Refreni – / O Miro, Trimja Mirë, / moj e rritura bonjake, / nëpër dyert e tërbaçe, / me lakëra burdullake, / i hipe kalit e vajte, / vrapin në Berat e mbajte…”, që vjen si një dukuri novatore e cilësuar e kohës. Poeti dhe studiuesi Llazar Siliqi ka shkruar: “Heronjtë parakalojnë përpara syve tanë të gjallë, konkretë. Ne marrin vesh për trupin e tyre e për veshjen e tyre, dëgjojmë fjalët e tyre kur hidhen në sulm e kur janë përpara vdekjes, i pyesim e kuvendojmë me ta: “Për Berat hipur mbi kalë/ Mirua nis revanë/ e stolisur djalë,/ ngjeshur dogranë” .
Në fshatrat e Labërisë, sidomos në krahinën e Mesapkilut nënat bënin një komunikim të këngëzuar me fëmijët e djepit edhe me ninulla për Donika Kastriotin apo Miro Tërbaçin, si psh; “Nina, moj Labikë, nina/ Mjalt i mjaltit nga Kanina/ të na bëhesh si Donika,/ Si Donika të na bëhesh/ trime në kala të gjendesh” apo “Suferinë në majë të kalit/ T’i ngjash Miros së Tërbaçit” , të cilat portretizojnë këto figura të shquara historike dhe nënat edukojnë me ringjalljen e imazheve trimërore të tyre nëpërmjet këngës për edukimin atdhetar të brezave në vijimësi.

Miro Tërbaçja është simbolika epike e gruas tërbaçiote e labe, e gruas vlonjate e beratase, asaj nga Mitrovica e nga Myzeqeja, nga Gjakova e nga Gjirokastra, nga Kukësi e nga Korça, nga Hoti e Gruda, nga Kelmendi e Prizreni, nga Tetova e Skrapari, nga Shkupi e Janina, nga Tuzi e Librazhdi, nga Elbasani e Mirdita, nga Dukagjini e Himara, nga Ulqini e Përmeti, nga Drenica e Mallakatra, nga Shkodra e Kolonja, nga Presheva e Diaspora, nga Kosova e Çamëria. Miro Tërbaçja është motër e Gjakut Kombëtar, e Shpirtit të Lirë dhe Përparimtar me Teutën e Donikën, me Norën e Kelmendit e Laskarina Bubulinën, me Maro (Mete) Kondin e Norën e Hotit, me Tringë Smajlin e Grudës e Shote Galicën, me Dora d’Istrian (Helena Gjikën) e Marigonë, me Sado Koshenën e Zonja Çurren, me Bulen e Persefonin, me Margarita Tutulanin e Qibrije Ciun, me Motrat Qirjazi e Katër Heroinat e Mirditës, me Musine Kokalarin e Ramize Gjebrenë, me Justina Shkupin e Lilo Laben (Ervehe Bazo Gorishtin), me Ganimet Tërbeshin e Fato Berberin, me Nënë Duzen e Hava Gjoliken, me Mine Pezën e Bije Vokshin, me Qeriba Derrin e Teferrinë e Vranishtit, me Lejla Malon e Nimete Progonatin, me Tazen e Anifenë; edhe me Nermin Vlora Falaschin e Agnes Gonxhe Bojaxhiun (Shenjtoren Nënë Tereza), me Andromaqi Gjergjin e Afërdita Onuzin, me Margarita Xhepën e Tinka Kurtin, me Jorgjie (Gjeorgjia) Trujën e Tefta Tashkon, me Marie Krajën e Lola Gjokën, me Xhuze (Gjyzepina) Kosturin e Dhora Lekën, me Vaçe Zelën e Nexhmije Pagarushën, me Vera Blloshmi Mellet e Motrat Tafaj, me Xhanfize Kekon e Fitnete Rexhën, me Alida Hiskun e Aurela Gaçen, me Drita Agollin e Liliana Cingun, me Kaliopi Naskën e Ana Lalaj, me Elisabeta Karabollin e Eva Alikaj, me Frida Idrizin e Drita Çomon, me Dhurata Bozdon e Flora Gjondedën, me Vojsava Nelon e Diana Çulin, me Luljeta Bozdon e Zana Guxhollin, me Shefkie Islamaj e Drita Statovci Halimin, me Myzafere Mustafën e Shpesa Siçecën, me Zenepe Lukën e Resmie Rrucin, me Vitori Stefa Lekën e Vllasova Mustën, me Migena Arllatin e Anila Bashën, me Zylfie Durakun e Sadbere Kamberin, me Eliona Licin e Çamërie Ceraja, me Marela Gugën e Lindita Gogajn, me Afërdita Stefanin e Sonila Sinajn, me Dezdemona Stefën e Vitore Sallakaun, me Drita Pelingun e Liza Laskën, me Violeta Manushin e Marie Logorecin, me Arbnora Dushin e Floresha Dadon, me Drita Agollin e Valentina Dukën, me Natasha Lakon e Violeta Allmuçën, me Tefta Buzon e Arjeta Sadikun, me Sadije Agollin e Helena Kadarenë, me Linditë Arapin e Mimoza Ahmetin, me Nevila Nikën e Farfuri Xhajën, me Luçie Milotin e Kleopatra Skarçon (Dokle), me Meliha Dodën e Shyhrete Behlulin, me Etleva Domin e Persida Asllanin, me Irini Qirjaqin e Roza Anagnostin, me Marjana Kondin e Yllka Mujon, me Kozeta Zavalanin e Pavlina Manin, me Marjeta Ljarjan e Elvira Diamantin, me Tefta Radin e Lumturi Blloshmin, me Edi Luarasin e Hatiqet Bendon, me Dhorkë Orgockën e Hajrie Rondon, me Mimika Lucën e Besa Imamin, me Xhuljeta Kullën e Lavdie Gjikën, me Matilda Makoçin e Shpresa Hoxhën, me Kozeta Vrushon dhe Elida Buçpapën, me Zana Shuteriqin e Miaser Dibrën, me Yllka Selimin e Takuina Adamin, me Melpomeni Çobanin dhe Enrieta Sinën, me Adelina Mamaqin e Zhuljana Jorganxhi, me Klara Kodrën e Vilhelme Vranari Haxhiraj, me Nina Mulën e Anika Taken; edhe me Shira Shimonin e Anna Kohen, edhe me zonjat Chen Zhili, Song Xiuyan e Mu Hong!
Nuk e quaj të gjykueshme, ta cilësoj Miro Tërbaçen Zhan d’Arkë Shqiptare apo Amazonë e Trimërisë. Kur kemi thënë Miro Tërbaçe, kuptojmë që Ajo është Sinonimi Trimëror i Femrës Shqiptare nëpër shekuj, si Mbrojtëse e Pragut, e Zjarrit të Ndezur, e Vatrës, e Tymit, e në se na lejohet të përdorim shprehjen jo thjeshtë metaforike të antropologut Nebi Bardhoshi, të “Gurit të Kufinit”, të Ujit Shqiptar të Pashkelur. Miro Tërbaçi është imazhi i Luftëtares për Lirinë e Atdheut. U shtuan, me trimëri e bujari, me zemër e kurajo, me dinjitet e deri me sakrificën më sublime “Miro Tërbaçet” e shekullit XX. Edhe në shekullin e XXI, si duket, shoqëria paska nevojë për “Miro Tërbaçe” e “Nermin Vlora” të reja… Për “Miro Tërbaçe” e “Nermin Vlora”, Shqipëria ka nevojë në çdo kohë!

*) Drejtor i Bibliotekës Qendrore “Nermin Vlora Falaschi”,
Universiteti “Ismail Qemali”, Vlorë, ALBANIA.

Vlorë, 28 Nëntor 2014

VITI I RUGOVËS

by

Nga SKËNDER BUÇPAPAJ/
Të dashur lexues! Pas pak ditësh Kosovës i takon të kremtojë një datë të madhe të kujtesës së saj, kombit shqiptar i takon të kremtojë një datë të madhe të kujtesës së tij.
Më 2 dhjetor 1944 lindi në fshatin Cërrcë të Istogut (Burim), komunë veriperëndimore e Kosovës, Ibrahim Rugova, shkrimtar, filozof, estet, politikan, burrështetas, themelues dhe kryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës prej datës 23 dhjetor 1989 e deri në vitin 2005, President i Republikës së Kosovës prej datës 24 maj 1992 e deri më 26 janar 2006.
02.12.1944 – 02.12.2014. Më 2 dhjetor 2014 Ibrahim Rugova do t’i mbushte plot 70 vjet. Ky është një jubile i madh për Kosovën, një jubile i madh për kombin shqiptar. Asnjë jehonë nuk i bëhet afrimit të kësaj date as nga vetë partia të cilën e themeloi dhe e udhëhoqi Ibrahim Rugova, Lidhja Demokratike e Kosovës. Vetë kjo parti i bën plot 25 vjet nga themelimi i saj. E njohur si partia e Presidentit Ibrahim Rugova, ajo është partia e parë e pluralizimit modern shqiptar, është modeli i parë dhe qendror për shumë vite dhe për shumë kohë për të gjitha partitë politike në të gjithë hapësirën shqiptare dhe në të gjithë botën shqiptare.
Të shpërfillësh këtë datë, për më tepër të harrosh këtë datë, për më shumë të bësh sikur e ke harruar këtë datë përbën për pasardhësit e tij në LDK dhe në Republikën e Kosovës më shumë se xhelozi të shkaktuar nga kompleksi i tyre i pashërueshëm i xhuxhërisë dhe i liliputnisë politike, por edhe sklerotizim të mendjes dhe të shpirtit, të trurit dhe të trupit të partisë së tij dhe të vetë politikës në Kosovë. Është ky treguesi më themelor e më domethënës se këtë sklerozë, këtë dambllà të rëndë e ka shkaktuar mbytja nga paraja dhe verbërimi e shurdhërimi mendor, shpirtëror e intelektual prej majmërimit nga pasuria.
As vetë propaganduesit dhe trombetuesit e të ashtuquajturit “kombi kosovar” nuk u kujtuan pikërisht për atë që e ideoi, që e arkitektoi, që e ndërtoi me mendjen e tij dhe veprimin e tij Republikën e Kosovës, për atë që themeloi dhe kristalizoi të djathtën e Kosovës, që pati rolin kryesor e vendimtar në vetë traditën e pluralizmit politik në Kosovë, në traditën e shtetësisë në Kosovë.
Ibrahim Rugova është e vetmja figurë moderne e politikës shqiptare në përmasat e një figure evropiane, të një lideri evropian. Asnjë tjetër nuk i afrohet atij as tek nyjet e këmbëve. Bizantinizmi i tyre, prej episodikësh pa shpëtim, nuk i kundërvihet dot madhështisë evropiane të Ibrahim Rugovës. Dritëshkurtësia e tyre partiake nuk i kundërvihet dot vizionaritetit prej burrështetasii evropian të Ibrahim Rugovës, klientelizmi i tyre mafioz nuk i kundërvihet dot shpirtit të madh prej demokrati perëndimor të Ibrahim Rugovës.
Presidenti Ibrahim Rugova është për Kosovën siç është De Goli për Francën, siç janë Uinston Curçili dhe Margaret Theçeri për Britaninë, siç është Alçide De Gaspri për Italinë. Askush në Francë nuk mund ta nxjerrë nga kujtesa, ta shpërfillë De Golin. Aq më tepër, kjo nuk mund as të hamendësohet nga e djathta degoliste franceze. Asnjë britanik nuk mund ta bëjë këtë gjë me Curçillin apo Theçerin, aq më tepër konservatorizmi britanik nuk do t’ia falte vetes. Askush në Itali nuk mund ta heqë nga mendja De Gasprin, aq më tepër qendra e djathtë italiane.
Do të kishte qenë në nderin e Lidhjes Demokratike të Kosovës, në nderin e qeverisë së Republikës së Kosovës, të kreut të shtetit që viti 2014 të ishte shpallur Viti i Rugovës. Përkimi i ditëlindjes së Presidentit në dhjetor e mundësonte që nga janari deri në fund të dhjetorit i gjithë viti të karakterizohej nga veprimtaritë përkujtimore, nderuese dhe vlerësuese ndaj Presidentit Ibrahim Rugova, në radhë të parë tek të gjithë bashkëqytetarët e tij shqiptarë të Kosovës.
2014 – Viti i Rugovës do të kishte qenë një vit frymëzues për rugovizmin kosovar dhe atë shqiptar në përgjithësi, por do të kishte qenë pikësëpari frymëzues e mobilizues për vetë Lidhjen Demokratike të Kosovës, që ajo të bëhej triumufuese e padiskutueshme në zgjedhjet e 8 qershorit.
Ky vit ka qenë viti më bosh politik në Kosovë, pothuaj i tillë ka qenë në mbarë hapësirën shqiptare, në krejt botën shqiptare.
Dritëshkurtësia e shterranëve, sklerotizmi i shterpanëve, shpirtligësia e bizantinëve, babëzia e mafiozëve këtu të çon.
Këto radhë mund të bëhen cytje në Prishtinë për të improvizuar diçka ashtu përngutshëm në 70 vjetorin e Presidentit Ibrahim Rugova. Kjo dhe asgjë në botë nuk i shpëton rrënuesit e veprës së Rugovës nga dënimi i historisë.

Ilir për Ilir

by

Kur e pashë në intervistën e gazetës Dita, dt 28 nëntor 2014, mu kujtua historia e ambasadës/
Nga Ilir Levonja/
Aty rreth viti 1995, dimër, ndodhesha në radhë në oborrin e ambasadës italiane. Përpara meje qe një burrë I gjatë me të cilin shkëmbyem disa fjalë. Unë pyesja veten se ku e kisha pare. Çfarë më kujtonte ajo fytyrë e qeltë, etj.., etj.. Ndërkohë që hiç mendjen se radha qe ndërtuar në bazë të indeksit të gërmës me të cilin fillojnë emrat.
Pas meje dy burra të tjerë dhe një grua me veshje popullore të ultësirës së Lezhës. Burrat pas meje se si e shikonin atë përpara. Biles edhe ata më mbrapa. Diç pëshpërisnin, po unë nga që po kotesha në ato momente, ku njeriu lodhet të gjej se ku? Se kush është? Se cilin I kujton?. Nuk e dëgjoja pëshpërimën e tyre.
Befas burrin me të cilin unë qeshja me fjalët që thoshim, e thirri një polic. Diçka biseduan. U hap një derë dhe një officer Italian I priu brenda. Doli pas pak I qeshur. Duke vendosur pasaportën në xhepin e përbrendshëm të palltos, më përshëndeti dhe iku.
Malësorët e Lezhës u çliruan dhe zunë nga fjalët. Jo si I ndrinte fytyra,? Ja, qimen si kanë prekur. Jo po kujton se u rrit me krunde si ty ai. Dialogë të tillë. U bëra kurioz dhe I pyeta. Ata më thane se quhej Ilir Hoxha dhe ishte djali i Enverit.
Kur e pashë në intervistën e gazetës Dita, dt 28 nëntor 2014, mu kujtua historia e ambasadës. Ose më saktë, sa here që e ndeshja në faqe shtypi, më shkon mendja tek ai oborr, tek ai dimër. Mbi të gjitha më rri i gjallë ballafaqimi i vështrimeve të tyre të frikshme, lëkurave që kishte njëri dhe ato që kishte pala tjetër e burrave të Lezhës. Ndofta e imja mund të ishte pak më ndryshe për shkak të moshës së re. Gjithmonë nuk kam dashur ta kujtojë…, por kur adashi im flet për sukseset dhe arritjet e asaj ekonomie. Më hanë të gjallë fytyrat e malësoreve…, lëkurat e rreshkura dhe shpinat e drobitura. Frika gjer në palcë. Aq sa akoma nuk u besohej liria. Flisnin zëshuar për shkak të prezencës së tjetrit.
Nga ana tjetër ata thane se qimen nuk I kanë prekur. Por kjo, ankesë jo nga vetja. Nuk thanë, ja qimen nuk po i prekim. Sikur e prisnin nga dikush tjetër. Ndofta nga shteti? Ndofta nga shoqëria ? Kutadish?
Ai foli për arritjet, kurse mua mu kujtuan radha e fshatarëve të Darsisë. Pikërisht në dimër. Na prisnin ne nxënësve të shkollave të qytetit, pranë dyqaneve të bukës. Vetëm për një bukë gruri. Fshatarët e Myzeqesë time, hambarit të Shqipërisë, hanin për vete bukë misri me sheqer. Arritja e socializmit.
Megjithatë këto janë fletë të palosura. Por diçka është më shumë se e trishtueshme aty. Gati tragjike…, ngërthurja e viktimave. Ai thotë ”ata qё vrasin protestues paqёsorë nё mes tё bulevardit” . Padyshim që e ka fjalën për 21 janari 2012.
Të vdekurit e një shoqërie janë faqja e zezë e saj. Jo lavdia e suprinës së cilësdo qeverie. Së cilitdo opozitari. Përdorimi i emrave, apo vdekjeve në raste të tilla është rrufjanllëk. Në këtë kontekst, tavolina e qeverisë së sekretarit të socializmit është një kazermë viktimash. Unë nuk po e përdor më krahasimin me faqja e zezë. Sepse në atë socializmin e babait tend, është faqja e dheut të zi.

KENGE PER VLOREN E FLAMURIT

by

Një këngë për Vorën / Flasin autorët Kastriot Tusha “Mjeshtër i Madh” dhe 12 vjeçari vlonjat, Andreino Lena
Nga Albert Z. ZHOLI/
Një këngë e veçantë e kënduar nga një tenor i madh dhe një djalosh 12 vjeçar nga qyteti i Vlorës. Një këngë patriotike e kënduar me ndjesi, ku zëri i fuqishëm dhe burrëror i Kastriot Tushës, harmonizohet si një fllad pranvere vlonjate me zërin fëminor të Andreinos. Një duet, interesant, që kur i dëgjon të bën që këngën ta kthesh përsëri. Edhe vetë xhirimet në pikat kulmore historike të Vlorës dhe rrethinave të saj e bëjnë këtë këngë tepër surprizante dhe të nxit kërshërinë. Një këngë plot temp, me tekst plot befasi, me melodi që i përshtatet vargjeve dhe idesë së autorit duke i vënë të gjitha në funksion të këngëtarëve. Ndoshta ky lloj dueti përbën risi në llojin e vet, për natyrën e këngës, ndryshimeve moshore, por dhe mënyrës së interpretimit. Përshtatja e Tushës në këtë këngë me një fëmijë me temperament vlonjati, përbën dhe vlerat e veçanta të një njeriu sa zemërgjerë po aq dhe artist në jetë. Kur dëgjon këngën dukesh sikur shikon një film dokumentar për Vlorën, me vendet që përcjellin historinë më pikante të saj.
Kastriot Tusha “Mjeshtër i Madh”.
Kënga që më mbushi zemrën, më gufoi shpirtin, më fisnikëroi mendimin, më ledhatoi sedrën atdhetare
Ky duet është fryt i një dëshire të babait të Andreinos, i cili duke përmbushur dëshirën e madhe të fëmijës së vet më kërkoi një bashkëpunim për një këngë ndryshe. Shpeshherë njeriu ndërmerr nisma që janë të paplanifikuara. Kështu ishte dhe ky duet disi I veçantë. Them disi i veçantë për vetë faktin, se është një duet me një fëmijë 12 vjeçar, është një duet i realizuar duke kënduar një këngë për Vlorën (nga është këngëtari i vogël), është një këngë pasi ka përbrenda dhe historinë e madhe të këtij qyteti magjik. Nuk mund të refuzoja për sa më lart por edhe për faktin se e ndjej që i jam borxhli Vlorës, i jam borxhli këtij qyteti me histori, që sa herë këndoj himnin mendja më shkon në 28 nëntorin e vitit 1912 kur Plaku i fisëm Isamil Qemali ngiti flamurin e lirisë. Janë këto momente që më ofruan shumë me këtë këngë, që më ofruan me Vlorën e detit, të malit, të gjelbërimit, të trimërisë, bujarisë të sa e sa historive që tashmë janë kthyer në legjenda. Nuk e di, por e them që sa herë vij në Vlorë ndjej një emocion të veçantë, sa për historinë por edhe për njerëzit mikpritës të këtij qyteti. Flladi i detit me atë pastërtinë e tij më mbush mushkëritë dhe duket sikur zëri merë forcën e Anteut për të nxjerrë tingujt më të bukur. Flladi detar, me atë gjelbërim kodrash, përbëjnë një mozaik natyror të mrekullueshëm që të dalldis dhe të nxit të këndosh. Shtysa për këtë këngë u përforcua më shumë nga vargjet brilante të poetit të madh Jorgo Papingji dhe melodia hyjnore e Edmond Zhulalit. Tek ato vargje pashë forcën e poezisë që të ngjiz ëndrrën e atdhedashurisë deri në kufijtë e “Marrëzisë”, pashë heroizmin e një qyteti që barazohet me flamurin kombëtar, pashë amanetet e të parëve që përcjellin mesazhet e trimërisë në emër të lirisë. Për më tej, melodia e këngës të bën të besosh se harmonia tekst- muzikë, kur arrin ekuilibrat më të dëshiruar, kënga si me magji të rrëmben për ta përcjellë me zërin e zemrës tek publiku vlonjat aq i dashuruar me këngët patriotike. Kur këndon me një fëmijë duket sikur dhe zogjtë i ndalin cicërimat, pasi cicërima në këtë rast është zëri i fëmijës, një zë i çiltër që ofron, gëzim, dëshirë jete, mirësi, lutje për paqe dhe vëllazërim. Fëmija është qenia më e paqtë, më e bukur e zotit, që edhe ditën më të zymtë ta bën pranverë, edhe dhimbjen ta kthen në buzëqeshje. Më duket se kjo këngë në kuadër të 70-vjetorit të çlirimit të atdheut, për vetë tematikën e vargjeve, është një himn njerëzor, vlonjat për këtë luftë heroike dhe amanetin e të rënëve për një Shqipëri të lirë dhe demokratike. Këngë të tilla kanë brenda melodinë më të bukur shpirtërore, të cilat me tingujt e këngës përbëjnë një duet magjik që të emocionon në kufijtë më të bukur të ëndrrave njerëzore. Në labirintet e jetës, këngë të tilla janë si një lule e freskët që përhap aromë dhe shije pozitiviteti në emër të dashurisë njerëzore. Më duket se i lava një borxh Vlorës, pasi borxhet për të dhe flamurin janë të përjetshme si vetë ideali i lirisë që u kurorëzua në këtë qytet plot histori. Ishte një duet që më mbushi zemrën, më gufoi shpirtin, më fisnikëroi mendimin, më ledhatoi sedrën atdhetare.

12-vjeçari, Andreino Lena

Kur keni filluat të këndoni?
Ashtu si shumë fëmijë edhe mua më ka pëlqyer të këndoja, por prindërit e mi vunë re se tek unë ishte zhvilluar një lloj prirjeje e veçantë. Në moshën 7 vjeçare ata me drejtuan te një profesor muzike i cili tha se me pak punë do të arrija të bëhesha një këngëtar. Pas kësaj kam kënduar rregullisht në studio muzikore. Kam kënduar fillimisht në Festën e Abetares dhe më vonë mora pjesë në Perform Fest ku fitova vendin e tretë dhe u vlerësova me Çmimin e Publikut .
Sa vjeç jeni? Në çfarë shkolle jeni? Jam 12 vjeç dhe studioj në shkollën Jani Minga, stafin pedagogjik e së cilës dua ta përshëndes për punën e tyre, në veçanti profesorin e muzikës.

Pse zgjodhët profesor Kastriotin për të kënduar? Vendosa të këndoj me profesor Kastriotin, idhullin tim, sepse ai është një nga tenorët më të shquar shqiptar.

Kush e bëri tekstin e këngës dhe pse pikërisht zgjodhët një këngë për Vlorën? Tekstin e këngës e shkroi Jorgo Papingji. Duke e konsideruar veten si vlonjat patriot vendosa që së bashku me zotin Kastriot te realizonim një këngë për Vlorën duke qenë se jemi në vigjilje të festës kombëtare.

Ku, në cilat vende u realizua klipi dha me cilën bashkëpunuat?
Klipi u realizua në Sheshin e Flamurit, te Manastiri në Zvërnec, në Kaninë dhe gjatë bregdetit të Vlorës. Punuam me Jorgo Papingjin, Edmond Xhulalin e shume të tjerë

Kush ishte pjesa më e vështirë e klipit? Gjatë xhirimeve u ndeshëm me shumë vështirësi e veçanërisht te Sheshi i Flamurit ku na u deshën orë të tëra për të përfunduar pjesën, sepse kishte shumë njerëz që donin të na ndiqnin dhe ndonjëherë pa dashur na krijonin pengesa.

Kush të përkrahu më shumë dhe si ishte bashkëpunimi me Kastriotin, si sillej ai? Gjej rastin të falënderoj prindërit për mbështetjen që më kanë ofruar gjatë gjithë kohës e së fundmi për mbështetjen që më kanë dhënë për realizimin e këngës Vlora ime. Fillimisht ndihesha i emocionuar që do të takoja dhe për më tepër do të realizoja një këngë me tenorin Kastriot Tusha, i cili me thjeshtësinë e tij ma bëri më të lehtë bashkëpunimin me të.
Kastriot Tusha &Andreino Lena
K’tu kam lindur, deshi fati.
Në k’të tok të jetoj,
Kam në zemër gjak vlonjati,
Dhe për vlorën do këndoj.
Kjo është Vlor’ e fëminis.
Vlor e detit dhe e malit,
Djep i artë i pavarsisë.
Vlor e Ismail Qemalit.
Hajt ja marrim bashk një kënge
Për Vlorën të dy të këndojmë,
Jemi degët e një rrënje ,
Degët rrënjën se harojn.

Divorc Albanian Style

by

Duke riparë një dokumentar, një shkrim i para tre viteve/
Refleksion/
Nga Reshat Kripa /
Pashë me shumë interes, por edhe me një dhimbje të thellë, dokumentarin e dhënë në emisionin “Opinion” në Tv Klan, “Divorc Albanian Style”. Them me dhimbje pasi personalisht ndjeva të më shfaqesin para syve tmerret e asaj periudhe mesjetare, tmerre që, në një farë mase, i kam përjetuar vetë apo miqtë e mij të ngushtë.
Pashë rusen Volia që, për shkak të dënimit të saj me akuzën absurde si spiune e KGB-së, të braktisur nga i shoqi, por, vini veshin, të mohuar edhe nga vajza dhe djali i saj, që në mbledhjen e organizatës së rinisë deklaronte:
– Nëna ime është armike e popullit
… dhe kur ajo, në vitin 1987, e liruar nga burgu, shkoi në fshatin e largët për të takuar të birin, që kishte dhjetë vjet pa e parë, ai nuk e pranoi. Kush e detyroi këtë djalë të vepronte kështu? Kush mund të guxonte të ndante nënën nga biri i saj? Vetëm një regjim kobzi si ai komunist.
Pashë çiftin Vasil e Barbara Orgocka të dy të burgosur politik vetëm e vetën sepse Barbara ishte polake dhe në logjikën komuniste duhej të ishte patjetër spiune e KGB-së. Pashë se si, me këmbënguljen e Ambasadës Polake në Tiranë, Barbarën, pas dy vjet e gjysmë, direkt nga burgu e dërgojnë në Poloni, duke e ndarë edhe nga fëmijtë e saj, ku jeton edhe sot, por, si rezultat i dozave të narkotikëve që i kishin injektuar, në një gjendje depresive, nuk pranon as ish burrin e saj për të cilin deklaron:
– Vasili ka vdekur, ajo është fantazma e tij.
Kush mund ta bënte një gjë të tillë? Vetëm një regjim obskurantist si ai komunist.
Pashë edhe çiftin tjetër Minella e Elena Çami, të arrestuar të dy, që i lanë fëmijtë në dorë të fatit dhe që vetëm sakrifica sublime e xhaxhait të tyre i shpëtoi. Pashë këtë çift që fati e ndihmoi, pas kaq vite burgu, të bashkonin familjen e tyre të ndarë mizorisht. Kush mund ta bënte një gjë të tillë? Vetëm një regjim gjakatarësh si ai komunist.
Por përmbysja e madhe, më në fund, mbërriti. Ku ndodhen personazhet tanë? Volia jeton e vetme në Rusi. Jeton me dhimbjen për fëmijtë që i ka shumë larg dhe nuk mund t’i takojë. Megjithatë zemra e nënës nuk mban mëri. Ajo deklaron:
– Bëri gjënë e duhur, ndryshe do t’i ishte shkatërruar jeta. Tani jemi shumë larg njeri- tjetrit. Ai ka familjen e tij. Kështu e ka jeta!
Do të kisha dashur t’i thoja Aleksandrit, djalit të Volias:
Shkoni në Rusi, takoni nënën tuaj. Ajo ka nevojë për përqafimin tuaj. Mos harroni, është nënë!
Minella me Elenën jetojnë së bashku me nipër e mbesa. Fati u tregua i mëshirshëm për ta. Kurse Vasili jeton i vetëm në qytetin e tij. Dhe kur i thonë nëse i ka falur ish torturuesit e tij ai përgjigjet:
Si mund t’i falë? Ata më morën jetën, më morën shtëpinë, më morën pasurinë, më morën fëmijtë, më morën bashkëshorten. Si mund t’i falë?
A mund të falen? Me dhimbjen dhe thirrjen e Vasilit bashkohem edhe unë dhe gjithë ata që i kanë hequr mbi shpinat e tyre tmerret e atij sistemi. Cilin të falim? Mos vallë Ylli Hilën që edhe sot deklaron:
Këto janë gjëra të vdekura. Ç’kërkon Barbara tani? Unë kam zbatuar vetën ligjin.
Jo, zotëri! Këto nuk janë gjëra të vdekura. Barbara kërkon drejtësi për shkatërimin fizik dhe moral që ju i bëtë. Cilin ligj paskeni zbatuar ju? Ku ishte shkruar që nëna duhej ndarë nga fëmija? Ku ishte shkruar që të burgosurit duheshin torturuar deri në vdekje?
A mund ta falim Pandi Konomin që edhe sot deklaron me cinizëm:
Si keni mundur t’i merrni këto vendime? Më thirret për një film dhe jo për deklarata politike kundër Enver Hoxhës, njeriut më të madh të popullit shqiptar.
Ku e gjen kurajon ky njeri apo të tjerë si ai që shprehen në këtë mënyrë? Për mendimin tim kjo vjen nga shkaku se në Shqipëri, ndryshe nga vendet e tjera të lindjes, ende nuk është dënuar komunizmi. Deri më sot, me përjashtim të disa ligjeve gjysmake që, për më tepër, e përkëdhelin atë, nuk është marrë asnjë masë tjetër. Nëpër gazeta dhe televizione, për çdo ditë, lexojmë dhe shohim “bëmat e mrekullueshme” të atij sistemi apo liderëve të tij.
Kur do të dënohet komunizmi? Këtë pyetje nuk iua drejtoj socialistëve apo atyre të krahut të majtë. Ata e kanë deklaruar pozicionin e tyre. Këtë e kanë treguar në parlament, në qeveri kur ishin në pushtet dhe kudo. Ne nuk presim prej tyre asgjë. Por dua t’i drejtohem krahut të djathtë, të gjithë atyre që e quajnë veten demokratë.
Në muajin mars 2010, sipas njoftimeve të mediave elektronike, një delegacion i Kombeve të Bashkuara i ka kërkuar Shqipërisë që të dënojë krimet e komunizmit. Që një delegacion i Kombeve të Bashkuara t’i kërkojë Shqipërisë dënimin e krimeve të komunizmit, do të thotë se ata një gjë të tillë nuk e kanë konstatuar.
Gjithashtu, më 14 dhjetor 2010, nga ana ministrave të jashtëm të Lituanisë, Letonisë, Bullgarisë, Hungarisë, Rumanisë dhe Çekisë, me nismën e Ministrit të Jashtëm Lituanez, zotit Audronius Azubalis, i është drejtuar Komisares Europiane për Çështjet e Drejtësisë, zonjës Vivian Reding,. një letër që përmbante propozimin për ngritjen e një gjykate ndërkombëtare për dënimin e krimeve të komunizmit. Komisioni i Be-së, të cilit i ishte drejtuar letra, kishte marrë përsipër shqyrtimin e saj me seriozitetin më të madh.
Deri më sot në faqet e shtypit të shkruar dhe atij mediatik nuk është dhënë asnjë njoftim për këto dy lajme. Përse? Do të kishte qenë e moralshme që krahas firmave të gjashtë ministrave të jashtëm, të cituar më sipër, të kishte qenë edhe ajo e ministrit tonë, por ajo nuk ndodhi. Ministri ynë nuk iu bashkua edhe më vonë nismës së kolegëve të tij. Përse?
Mendoj se ka ardhur koha që në vendin tonë të thyhen disa tabu. Cilido prej atyre që ishin të detyruar të vepronin edhe kundër asaj që u thoshte ndërgjegja e tyre, tani duhet ta pranojnë hapur dhe pa drojtje këtë fakt. Në këto momente ia vlen të citoj fjalët e thëna nga zonja Saks (Estoni) në debatin e zhvilluar në parlamentin e Këshillit të Europës, me rastin e miratimit të rezolutës për dënimin e krimeve të kryera nga regjimet komuniste:
Historia kërkon që të gjejë të vërtetën dhe pse disa e kanë të vështirë ta pranojnë atë për arsye të implikimit të tyre personal. Edhe pse kam qenë komuniste, e mbështes raportin. Nuk jam krenare që kam qenë komuniste.
Ky është shembulli më i mirë që duhet ndjekur nga shqiptarët. Ende sot, pas njëzetenjë vjetësh, shohim ish prokurorë, ish hetues, ish gjykatës, ish funksionar të lartë të regjimit të kaluar, të jenë në poste drejtuese apo të gëzojnë pensione të veçanta për “meritat e tyre të çmuara” në shkatërrimin e ndërgjegjes së këtij populli. Ende shohim ish profesorë të marksizëm-leninizmit të drejtojnë zyra që kanë të bëjnë me shpërndarjen e dëmshpërblimit të përndjekurve politik. Madje këta zotërinj as që denjojnë t’i kthejnë përgjigje një ish të burgosuri politik, kur iu kërkon zbatimin e një vendimi qeverie. Përse?
Komunizmi dhe bëmat e tij duhen dënuar sa më parë. Nuk ka kohë më për të
pritur. Çdo vonesë është në dëm të Shqipërisë, stabilitetit të saj dhe hyrjes në Bashkimin Europian. Çdo vonesë mund të sjellë 21 janar të tjerë. Kush do të jetë ai burrë që do ta bëjë këtë? Ai do të mbetet në historinë e këtij vendi si burri më i madh i të gjitha kohërave.
Ndaj ne kërkojmë dhe do të kërkojmë gjithmonë:Kur do të dënohet komunizmi? Kur…?
**Kryetar i Shoqatës Antikomuniste të të Përndjekurve Politik Demokratë të Tiranës
Botuar në gazetën “Metropol” Nr. 2581 datë 4 shkurt 2012. Ribotuar në gazetën “55” në datën 28 nëntor 2014.