Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

77 vjet Zëri i Amerikës në shqip

by

Me 13 maj të vitit 1943 Zëri i Amerikës foli për herë të parë shqip./

Nga Marjana Bulku/

Kjo ngjarje do të mbante në vetvete zërin e një vendi shumëkombësh ku jetonin edhe mjaft shqiptarë të cilëve për shumë vite do t’ju mohohej Atdheu, prandaj shqiptarët këtej dhe përtej oqeanit e dëshironin atë zë qysh në vigjilje.

Zëri i Amerikës vinte nga një vend ku liria ishte fondamentale dhe një e drejtë nga ku buronin dhjetra liri. Dhe si e tillë ky komunikim përmes valëve të radios dhe më vonë edhe televizionit pati dhe ka aq shumë admirues. Gazetarët e Zërit të Amerikës mbeten po aq aktiv, të vërtetë, vëzhgues dhe analistë të saktë të realitetit shqiptar dhe jo vetëm shqiptar, është më tepër se kaq.

Kronikat e tyre bazohen në arkiva të pasura, kërkime e burime të cilat e bëjnë të besueshëm informacionin dhe kështu ndër vite reputacioni i këtij institucioni rritet e rritet. Me rënien e Murit të Berlinit dhe efektet e tij në Ballkan dhe Shqipëri ky transmetim nisi të ndiqej në liri. Zëri i Elez Biberajt vazhdon të jetë binom i këtij kanali komunikimi dhe simbol lirie.

Ilir Konomi mbetet një prej kronikanëve më të arritur gjë të cilën e shohim edhe në veprat dhe studimet e tij me karakter historik.

Por unë dua të kujtoj tri ish-gazetarë të Zërit të Amerikës të cilët janë aktiv në komunitetin shqiptaro-amerikan në Nju Jork.

Frank Shkreli, analist, studiues, historian i cili vjen nga ky institucion gjigand 77-vjeçar dhe e dëshmon atë vërtetësi, saktësi dhe forcë reflektimi në të gjitha shkrimet e tij sistematike në shtypin e Tiranës por për të gjithë shqiptarët kudo ndodhen si dhe politikanët e tyre.

Gjek Gjonlekaj, gjithashtu ish-gazetar i Zërit të Amerikës, tek i cili ka mbetur po aq i gjallë komunikimi në publik me një oratori dhe elokuencë për tu pasur zili dhe kujtesën e freskët. Në përvojën e tij si ish-gazetar i VOA-s regjistrimet e zërit të Nënë Terezës janë pasuria dhe trashëgimia e tij më e madhe.

Idriz Lamaj, një studiues i hollë i historisë autor veprash dhe dokumentues rigoroz i fakteve të cilat janë matematika e historisë, pikërisht kështu mendoj sa herë që kam pasur rastin të ndjek referencat e tij.

Nuk guxoj të marr në analizë çdo gazetar të VOA-s, janë shumë dhe tek të gjithë ka një cilësi të përbashkët; Vërtetësia. Kjo shkollë e së vërtetës është edhe institucioni i fjalës së lirë që u bë edhe mbrojtëse lirish, të drejtash, problematikash duke ndikuar në vendet respektive këndej dhe andej Oqeanit, duke u shndërruar në faktor në ngjarjet më të rëndësishme, në Shqipëri, Kosovë, Mal i Zi dhe Maqedoni, duke i faktorizuar shqiptarët në Ballkan, duke kritikuar, a vënë në pah problematikat e shumta të politikës dhe duke nxitur reflektimin qytetar sakaq.

Ky 77-vjetor i VOA-s është një moment jo vetëm kujtese historike por edhe thirrje për shumë zëra dhe arsyeje në gazetari, politikë, e histori në mënyrë që shoqëria të progresojë duke u udhëhequr nga arsyeja dhe e vërteta.

Shoqëritë njerëzore sot më shumë se kurrë kanë nevojë për lajmin që lind nga ngjarja, për të vërtetën që lind nga ndershmëria dhe për historinë që jetëzohet nga faktet. Dhe për këto na duhet një model, një shkollë e mendimit, analizës dhe reflektimit që për fat, botës shqiptare nuk i mungon ka 77 vjet.

SHQIPTARËT NË SUEDI DHE BETEJA E SHTETIT SKANDINAV NDAJ COVID-19

by

Doktor Refet Nura, specialist i mjeksisë së përgjithshme në qendrën shëndetësore Vårdcentralen Kristinehman dhe specialist i sëmundjeve të brendshme/internist në spitalin Lasaretet i Karlskogam Suedi, rrëfen ekskluzivisht për gazetën Dielli, New York, Suedinë në betejën me Covid-19, intervistë dhënë gazetarit Sokol Paja./

SITUATA ME COVID-19 NË SUEDI 

Suedia që nga fillimi i pandemisë së Corona virusit është përcaktuar për një mënyrë më të moderuar, më liberale për tu përballur me këtë të keqe. Suedia ka ndërmarrë masa  dhe aktivitete të cilat në masë të madhe ndryshojnë nga shtetet tjera dhe pak a shum është unike. Suedia ishte e veçantë për dhënien e këshillave dhe rekomandimeve dhe informimit të popullsisë në mënyrë profesionale nga ekspertet dhe epidemiologet që në fakt u prijnë edhe të tjerëve ekspert nga fushat e kujdesit shëndetësor primar dhe sekondar, infektolog, imunolog, anestesiolog etj por assesi për masa ndëshkuese, penalizuese, dënuese etj. Ndërkohë që shumica e shteteve tjera u përcaktuan për marrjen e masave nga qendra duke shkuar nga jashtë, Suedia veproi nga e kundërta. I shtrëngoi dhe ndërmori masa nga jashtë për në brendësi dhe varësisht nga intensiteti i të infektuarve dhe rritjes së numrit të të prekurve nga virusi i balancoi masat konform kapacitetit që kishte në mënyrë që të mos kishte një eksplodim i të të infektuarve dhe të të sëmurëve dhe që të mos kishte mundësi të përballej në mënyrën konform standardeve që mbretërojnë në shtetin suedez. Balancimi u arrit shumë shpejt dhe edhe përkundër përgatitjeve që bëri për hapjen edhe të spitaleve “fushore”, të improvizuara thuaja se edhe nuk kishte nëvojë të domosdoshme për hapjen e tyre.

SHËNDETËSIA, ARSIMI, EKONOMIA, POLITIKA SUEDEZE 

Ekspertet shëndetësorë që ishin në vijën e parë dhe që kishin mbrapa tyre edhe politikanet e tyre, u përqendruan kryesisht në disa shtylla që në fakt janë edhe jetike për funksionimin e shtetit në tërësi. Së pari u fokusuan në shëndetësi, në parandalimin e përhapjen e infeksionit tek kategoritë e rrezikuara, tek të moshuarit dhe tek ata që kanë disa sëmundje përcjellëse, në radhë të parë te të sëmuret me Diabet, Hypertension, Obezitet, sëmundje kancerogjene apo sëmundje me imunitet të dobët. Në këtë pike, mbase duket se nuk ka arritur që të parandalojë përhapjen e virusit sepse me mjaft shpëjtësi u përhap në institucionet që përkujdesen për të moshuarit. Kjo ishte me pasoja për shumë të moshuar që fatkeqësisht përfunduan edhe me vdekje. Fokusimi tjetër ishte ruajtja dhe balancimi i ekonomisë. Një ekonomi e dobësuar do të ishte me pasoja jo vetëm tani por edhe në të ardhmen. Prandaj ekonomia, bizneset e ndryshme reduktuan punën në disa sektore dhe prodhimtaria ka vazhduar edhe pse në shumë raste me ritëm më të ngadalësuar. Pastaj fokusimi tjetër ishte edhe në politikë. Si një demokraci mjaft e konsoliduar në shtetin suedez është po aq e rëndësishme edhe ruajtja edhe kultivimi i mirëbesimit në relacionin shtet – qeveri – popull. Si gjithmonë marrja e vendimeve të përkushtuara për të mirën e popullit dhe jo për shfrytëzimin e situatës dhe forcimit të pushtetit për shkak të gjëndjes, që për hir të vërtetes, për shkak të menaxhimit të mirë të situatës, partitë në pushtet kanë rritë besueshmërinë më shumë se 10 %, gjithnjë sipas sondazheve. Transparencë dhe llogaridhënie, është motoja e tyre. Mos aplikimi dhe imponimi i masave të rrepta dhe mos cënimi i të drejtave qytetare janë jetike për sistemin politik në Suedi. Fokusimi në arsim është edhe një strategji që shteti me shumë sukses arriti që të mos e defunksionalizojë duke mos i mbyllur shkollat e nivelit të ulët dhe çerdhet dërisa ato në nivel të gjimnazit dhe në universitete i mbylli duke mundësuar aplikimin e mësimit Online.

MASAT E MARRA NGA SHTETI SUEDEZ

Masat e marra nga shteti suedez të cilat populli i respekton me fanatizëm por edhe me solidaritet janë: higjena personale por edhe kolektive, mbajtja e distancës fizike/sociale, shmangja e grumbullimit në vend dhe hapsira të caktuara të më shumë se 50 personave, ndalimi i vizitave të të sëmurëve në spitale nga të afërmit e tyre, ndalimi po ashtu i vizitës së të afërmve në shtëpitë e të moshuarve. Përdorimi i barrierave, mjetëve mbrojtëse gjatë punës me të moshuarit. Rekomandimet që të moshuarit të ju shmangën lëvizjeve të panevojshme në qytet qoftë edhe për të blerë ushqime por që me mekanizma të organizuar qoftë edhe nga vullnetarët të ju ndihmohet për të blerë dhe pajisur me gjërat që atyre ju nevojiten. Pra masat pak a shumë janë si më lart por ka edhe specifikime të tjera. Informacione para dyqaneve, restoranteve,  transportit publik, ambienteve publike se si njerëzit të sillen konformë gjëndjes që mbretëron duke ju kërkuar edhe ndjesë për situateën e krijuar. Në rrugë apo ambiente publike shum rrallë mund të shohësh dikë që ka mask apo dorashka.

SHQIPTARËT NË SUEDI

Situata e shqiptarëve me aq sa kam informata nuk ndryshon nga grupet tjera në përgjithësi, përjashtuar këtu pjestarë të disa migrantëve nga shtetet e Afrikës të cilët në përgjithësi janë më të goditurit. Bashkëkombësit tanë janë më të përqendruar në qytete të mëdhaja si Göteborg, Malmö dhe Stockholm dhe numri i të infektuarve është më i madh në këto qytete edhe për shkak të dendësisë së popullsisë. Gjithsesi mendoj se Suedia e ka menaxhuar situatën mjaft mirë. Kishte periudha të ndryshme kohore gjatë pandemisë kur Epidemiologu shtetëror mbi të cilin peshon thuaja barra kryesore e përgjegjësisë, ju nënshtrua një presioni të lartë si brenda shtetit po ashtu edhe nga jashtë sepse Suedia po e bënte një menaxhim të situatës krejt ndryshe nga shtetet tjera. Ky presion megjithatë është përballuar dhe tejkaluar dhe tani në këtë drejtim situata është më e qetë sepse në vazhdimësi vijnë vlerësime pozitive nga institucione të shumta relevante nga shtete të ndryshme që gjithnjë e më shumë po e pëlqejnë “modelin” suedez, model ky që ka për qëllim të ashtuquajturin “imunizimi i tufës”.  Në fakt ky epidemiolog e kishte udhëheq luftën kundër SARS/ EBOLA virusit në Afrikë për shumë vite më parë.

SITUATA AKTUALE, KURBA E VIRUSIT

Tani që po shkruajmë numri i të verifikuarve që janë prekur nga Corona virusi është 27272 , i atyre që po trajtohen në spitale është 1765 ndërsa i të vdekurve është 3313. Po them i të verifikuarve sepse ka shumë më shumë të prekur nga viroza por që nuk ju bëhen testimi. Testohen për momentin ata të cilët janë të ndikuar nga viroza dhe do të trajtohen/mjekohen në spital dhe kryesisht, në kohën e fundit edhe i personelit që punon me të moshuarit.  Ndërkaq numri i të vdekurve është 3313 dhe nga ky numër rreth 90% janë mbi moshën 70 vjeçarë ndërsa 70% mbi moshën 80 vjeçare. Në ndërkohë që edhe shumica kanë ndonjë sëmundje tjetër shoqëruese apo edhe një numër mjaft i konsideruar i të vdekurve kanë qenë në fazën terminale të jetës së tyre. Nuk ka të vdekur nën moshën 20 vjeçare dhe mes moshës 20-29 vjeç kanë vdekur 7 pacientë. Pandemia sipas raporteve të fundit ka një trend të rënjës edhe të të infektuarve por edhe të të vdekurve.  Mobilizimi ekziston që edhe po që se pandemia zgjat shteti është i përgatitur sepse edhe siç po shprehen ekspertët pakëz me shaka po thon se jemi të përgatitur për maraton dhe jo vetëm për një ”sprint”. Kur arrijmë në përfundim të kemi edhe energji për të vazhduar më tutje. Për rihapjen Suedisë nuk i duhet shumë sepse edhe nuk është që ka mbyll shumë aktivitete. Akoma janë të rezervuar për këtë. Bashkëkombësve  tanë në USA dhe lexuesve të gazetës Dielli u rekomandoj: veproni me kokë të ftohtë, zemër të nxehtë dhe duar të pastra/ dezinfektuara gjithnjë me shumë kujdes dhe me solidaritet për njëri-tjetrin. 

MESAZH I KRYETARIT TË VATRËS

by

MESAZH I KRYETARIT TË VATRËS PËR REDAKSINË E DIELLIT NË KOHËN E KORONAVIRUSIT DHE SHËNIMI I EDITORIT/

MESAZH I KRYETARIT TË VATRËS, Z. ELMI BERISHA DREJTUAR EDITORIT TË DIELLIT, DALIP GRECA/

I dashur Editor ;
nga thellësia e zemrës dua që t’ju falenderoj në emrin tim personal dhe në emër të Vatres për punën tuaj të shkëlqyer si editor i gazetës Dielli dhe jo vetëm për atë. Juve keni qenë kujdestar 24 orë në Vatër, duke përballuar me vullnet e profesionalizëm të gjitha sfidat që kanë ardhur nga komuniteti shqiptaro/amerikan. Ju përmes Diellit Online dhe rrjeteve sociale na keni informuar me detaje për të rejat dhe rregullat e nevojshme nga shteti i NY dhe më gjerë, keni informuar me saktësi për betejën me COVID-19. Asnjëherë nuk keni humbur qasje me vendin e orgjininës nga kemi ardhur ne Shqiptarët duke përcjellë me kujdes të gjitha proceset dhe duke kontribuar në edukimin dhe rregullat e nevojshme për ta përballuar Virusin vdekjeprues! Ekipi juaj ka qenë i mirëinformuar dhe përmes kronikave, intervistave, analizave, e keni sjellë Amerikën, Europën, Australinë, Vendlindjen, kudo ku jetojnë bashkatdhetarët tanë në faqet e Diellit online. Ju keni përcjellë dhe u keni bërë homazhe shqiptarëve që kanë humbur jetën në këtë betejë, duke u përpjekur të gjurmoni informacionin dhe t’u gjendeni pranë familjeve shqiptare.
Dielli vazhdon të jape një shembull të shkëlqyer për balancën politike, duke informuar pa anshmëri partiake.
Unë, Vatra, dhe vendi i origjines, Ju jemi mirënjohes juve si Editor i Diellit dhe të gjithë bashkpunëtorve tuaj të palodhur!
Falenderimi të përzemërta
Kryetari i VATRËS
ELMI BERISHA
Nju Jork, 15 Maj 2020
*** 

SHËNIMI I EDITORIT TE DIELLIT,DALIP GRECA

Ky është një mesazh i ngrohtë i Kryetarit të Vatrës që e inspiron Editorin dhe të gjithë ekipin e tij bashkëpunues për të vijuar punën me profesionalizëm dhe vullnet. Mesazhe të ngrohta kemi pasë këto ditë edhe nga shumë vatranë e drejtues të vatrës. Mirënjohja është cilësi e njerëzve fisnikë dhe ne, që përpiqemi për më të mirën, kemi nevojë për një fjalë të mirë në këtë kohë stresi. 
Në fakt falenderimet i takojnë të gjithë ekipit, që me vullnetarizëm dhe frymë vatrane, ma kanë lehtësuar detyrën time dhe misionin infromues. Dua t’i falenderoj të gjithë bashkëpunëtorët si ata brenda Vatrës, edhe bashkëpunëtporët jashtë saj:JU JAM MIRËNJOHËS!.

Gazetari Sokol Paja.


Pa bërë diferencime , në këtë shënim falenderues, veçoj kontributin e jashzakonshëm të gazetarit Dr. Sokol Paja, i cili ka sjellë në faqet e Diellit dhjetëra intervista me mjekët shqiptarë nga të gjitha vendet e Europës, ku jetojnë bashkatdhetarët tanë . Ai është treguar i palodhur dhe profesionist, veçanërisht këto 5 javët e fundit, dhe vazhdon të kontribuojë. Ju keni ndjekur intervistat e marra nga Sokoli prej mjekëve të dalluar shqiptar që jetojnë nëpër botë. Sot ju lexuat intervistën ekskluzive për Diellin nga Berlini të Doktor Ardian Mustafai së bashku me bashkëshorten e tij mjeke Margarita Dalipi-Mustafai dhënë gazetarit të Diellit Sokol Paja; dje me 14 maj, lexuat intervistën ekskluzive për gazetën Dielli dhënë prej doktor Ramadan Jashari, kardiokirurg në Bruksel, Belgjikë,të Martën me 13 maj u intervistua nga Sokoli Dr.Livia Qose mjeke në Ankara, Turqi, e cila rrëfeu ekskluzivisht për gazetën Dielli, Turqinë në betejën me Covid-19 dhe shqiptarët e atjeshëm; me 12 Maj Sokoli solli intervistën me Dr. Marsela Ceno, drejtuese e Shoqatës së Mjekëve Shqiptarë në Gjermani; me 11 Maj Sokoli solli intervistën ekskluzive me Doktor Luli Rrafshi, profesor në Departamentin e Mjekësisë Familjare në Schulich School Medicine and Dentistry University of Western Ontario”-Kanada; me 10 Maj Doktor Sali Berisha rrëfeu ekskluzivisht për gazetën Dielli, organ i Federatës Pan- Shqiptare të Amerikës”VATRA” situatën në Shqipërinë e Covid-19,me 9 Maj Sokolli solli nga Tirana intervistën me Psikologen Valentina Telhaj, me 8 Maj, gazetari Paja solli, përmes një Interviste ekskluzive për Diellin, doktorin shqiptar në Greqi, Vasil Llajo, mjek shqiptar anestezist- reanimator në Athinë, humanist i njohur; po me 8 Maj, përmes një bashkëbisedimi me Gazetaren Ledja Canaj,Sokol Paja solli jetën e shqiptarëve në Bruksel dhe karantinën belge; me 7 maj, përmes intervistës me ADRIAN FANDI DHE LINDA MUSLI, DOKTORËT BASHKËSHORTË, Sokoli rrëfeu BETEJËN E FITUAR NDAJ COVID-19, me 6 Maj Esmeralda Marinaj rrëfeu për gazetën Dielli betejën për jetën në sallat e reanimacionit në Milano, Itali, intervistë dhënë gazetarit Sokol Paja; me 5 Maj përmes një nterviste ekskluzive për gazetën Dielli, Profesor Arben Merkoçi, drejtor i Grupit të Nanobioelektronikës dhe Biosensorëve në Institutin Katalan të Nanoshkencës e Nanoteknologjisë në Barcelonë, Spanjë, dhënë gazetarit Sokol Paja, solli atmosferën e betejës spanjolle kundër COVID-19; atmosferën e betejës farnceze dhe gjendja e shqiptarëve në Franëcë erdhinën me 4 Maj në Gazetën Dielli përmes një Intervistë ekskluzive për gazetën Dielli e Dr. Vedat Eljezi, mjek anestezist-reanimator në Qëndra Klinike Universitare Clermont Ferrand, Francë, dhënë gazetarit Sokol Paja; Suksesi Gjerman në betejën me koronavirusin erdhën ën gazetën DIELLI me 3 Maj përmes Intervistës ekskluzive për Diellin nga bashkëshortëve mjekë Dr. Learta Pervizaj-Oruqaj dhe Dr. Gani Oruqaj, të cilët punojnë në Giessen Gjermani, dhënë gazetarit Sokol Paja; Situaat e epilogut të Italisë me COVID-19 erdhën në faqet e Diellit online përmes intervistës ekskluzive për gazetën Dielli të Dr. Julian Balla, mjek në Istituto Clinico Citta di Brescia, Itali, dhënë gazetarit Sokol Paja, ndërsa me 1 Maj përmes një ntervistë ekskluzive për gazetën Dielli, Doktor Dritan Hila, mjek kardiokirurg në Spitalin Anthea të grupit Villa Maria (GVM) Bari (Itali), dhënë gazetarit Sokol Paja, solli të veçantat e betejës dhe gjendjen e shqiptarëve atje; Modeli Suedez erdhi për lexuesit e Diellit nga një Intervistë ekskluzive për gazetën Dielli e Florenc Drizarit, gazetar në Stockholm, Suedi, dhënë gazetarit Sokol Paja, 
me 29 prill…Beteja e Italianëve dhe shqiptarëve kundër COVID-19 në Lombardi erdhi për lexuesit e Diellit nga një Intervistë ekskluzive për gazetën Dielli e Dr. Albert Trocit, mjek kirurg në spitalin”Luigi Sacco” në Milano, Itali, dhënë gazetarit Sokol Paja me 28 Prill, Beteja e Kosovës kundër COVD-19 erdhi për lexuesit e Diellit përmes Intervistës ekskluzive për gazetën Dielli e Liridona Mustafa, infermiere në Qendrën Kryesore të Mjekësisë Familjare në shërbimin e Emergjencës në Komunën e Podujevës, Kosovë, dhënë gazetarit Sokol Paja, po me 27 Prill për lexuesit e Diellit erdhi intervista ekskluzive për gazetën Dielli e Dr. Ilir Arifit, mjek në“Regiomed Klinikum- Hildburghausen, Gjermani, dhënë gazetarit Sokol Paja; ndërsa me 25 Prill Sokol Paja solli për lexuesit e Diellit informacione të detajuar rreth Operacioneve humanitare të Caritas- Dioqezan Tiranë-Durrës në zonën COVID-19 dhe zonat e dëmtuara nga termeti përmes intervistës ekskluzive për Gazetën “Dielli” të Drejtorit të Caritas Tirana Elidon Dodaj… 
Dielli i falenderon të gjithë mjekët shqiptarë nëpër botë që ia besuan Diellit rrëfimet e tyre në këtë betejë të përbotshme.
Falenderime të veçanat shkojnë edhe për shkencëtaren e njohur shqiptare, profesore në Universitetin e Oksofrdit, Detina Zalli, që ia besoi intervistën e saj Editorit të gazetës Dielli, Dr. Irida Molla (Hasalla), Dr. Genti Toshkëzi, Dr. Skënder Murtezani, që ka luajtuir nëj rol të rëndësishëm jo vetëm për informimin e vatranëve, komunitetit shqiptar në Amerikë, por edhe për të gjithë shqiptarët në Ballkan.
Në këto ditë të betejës me Koronavirusin ne fituam dhe një bashkëpunëtore të kualifikuar Manjola Barçi- Kozi, krahas bashkëpuëntoreve brenda Vatrës: Anton Çefa, studiuesja Neka Doko, Marjana Bulku, Alfons Grishaj, Dr. Pashko Camaj, Prof. Thanas Gjika Dr. Paulin Marku, Idriz Lamaj, Rafael Floqi, Asllan Bushati, Gani Vila,Valentin Lumaj, Merita B McCormack, Pëllumb Lamaj, Çezar Ndreu, Agim Aliçkaj, Gjon Kadeli,Lek Mirakaj, Dritan Demiraj,Ervin Dine, Ramiz Mujaj, Agustin Mirakaj, Ilirjan Blloshmi,Shaqir Salihu, Tonin Mirakaj, Raimonda Moisiu etj. Ndjesë nëse kam harruar ndokënd pa përmendur.
Një falenderim special shkon për shkrimtarin Visar Zhiti, Ilir Levonja, studuesin Qemal Agaj, bashkëpunëtorin Skender Karaçica etj.
Një falenderim i veçantë shkon për dr. Zekri Palushi me banim në Australi, bashkëpunëtorit tonë të palodhur dhe cilësor për rubrikën mjeksore, si dhe korrspondentit tonë në Prishtinë gazetarin profesionist Behlul Jashari, si dhe studiuesin e analistin Eugjen Merlika, që për më shumë se 11 vite jep një kontribut të veçantë në Gazetën DIELLI, shkrimtarit Shpend Sollaku Noe’, shkrimtarit Shefqet Dibrani etj.Po ashtu falenderojmë Alma Liço Mirakaj (Mbesa e ish Editorit të Diellit, Dr. Eduard Liço)…Gazetës së Vatrës, “Diellit” tonë, ia kanë ngritur vlerën bashkëpunimet e gazetarëve profesionistë z. Frank Shkreli, ish Drejtor i Divizionit të Euro-Azisë në Zërin e Amerikës, ish gazetarit të Zërit të Amerikës Astrit Lulushi, gazetarit Fuat Memelli, Fotaq Andrea me banim në Strasburg, Kozeta Zylo, Fritz Radovani nga Australia, dhe shumë të tjerë.
I falenderoj të gjithëve nga shpirti, ndersa për vatranët, anëtërët e struktuarave të Vatrës, përsërisim të njëtën kërkesë: JU LUTEM NA LEXONI DHE NA INFORMONI SE ÇFAR NDODH RRETH JUSH! Na shkruani, na komentoni, na sygjeroni…Ju lutemi, Lini një gjurmë në artikujt e Diellit, së paku në facebook, nuk u kushton shumë kohë!
Faleminderit Kryetar Berisha për Mesazhin falenderues.
Faleminderit bashkëpunëtorë të Diellit për KONTRIBUTIN!
ZOTI UA SHPËRBLEFTË!

RINOCERONTI QË PO PRISH TEATRIN TONË KOMBËTAR

by

NGA MAL BERISHA/*

Në vitin 1959 shkrimtari Franko – Rumun, Eugen Jonesku, shkruajti veprën dramatike absurde “RINOCERONTI”. Kjo vepër bazohet në një legjendë që lidhet me këtë egërsirë e cila thuhet se ka një aftësi të habitshme: Po e preku njeriun me noçkë ai e shndrron atë në Rinoceront! Ja ngjarja:
“Në një qytet të vogël të Francës, një Rinoceront zbret nga pylli dhe fillon t’i prekë njerëzit me noçkën e tij të madhe. Njeriu i parë që ai prek kthehet në Rinoceront. Tani qyteti ka dy Rinocerontë. Por edhe ky i dyti fiton aftësinë që të kthejë në Rinocerontë këdo që ai prek me noçkën e tij. Kështu TË DY RINICERONTËT prekin edhe nga një njeri tjetër dhe i bëjnë katër si vetveten. Kështu numri i Rinocerontëve fillon e shumohet në progresion gjeometrik dhe për rrjedhojë një pjesë e qytetit transfomohet nga një qytet njerëzish të qetë, që mundohen ta bëjnë jetën e tyre me përpjekje të ndershme, në një tufë kafshësh të rrezikshme, të cilat sulmojnë t’i shndrrojnë njerëzit e rajoneve të tjera me metoda të dhunshme dhe t’i bëjnë si vetveten.
Një pjesë e qytetarëve të atij qyteti i shmagen atij, ikin, fshihen me çdo mënyrë dhe nuk pranojnë të kthehen në këtë lloj qenje të rrezikshme.”
Kjo vepër që i takon Teatrit Absurd ka patur një jehonë shumë të madhe në botën kritike të artit dramatik të kohës, për metaforën e vet.
Kur e pyetën Joneskun nëse kur e shkroi atë vepër ai kishte patur në mëndje Nazizmin që u përhap me aq shpejtësi nëpër Europë, ai u përgjigj me një fjalë: “NDOSHTA!”  
Por edhe kur e pyetën nëse kur e shkroi atë vepër kishte patur parasysh Komunizmin që u përhap po ashtu po me aq shpejtësi nëpër Europë, ai dha të njejtën përgjigje: “NDOSHTA!” 
Mbas afro gjashtë dekadash që kur u vu kjo dramë absurde në skenë dhe tre dekada pas ardhjes së demokracisë, drama “Rinoceronti” luhet në mesin tonë me pamjen më të shëmtuar: Prishjen e Teatrit tonë Kombëtar.


Për paralele, imagjinoni pyllin e qytezës franceze nga del Rinoceronti i Joneskut të jetë ajo rrethina që para tridhjetë vjetësh ruhej me Gardën e Shtetit në mes të kryeqytetit tonë. Aty njerëzit e udhëheqjes xhelozonin me njëri tjetrin, tradhëtonin, thereshin, duheshin, prostituonin, vriteshin, vetvriteshin, komplotonin, intrigonin, spiunoheshin, burgoseshin, shanin njëri tjetrin, luftonin kundër njëri-tjetrit, duheshin prapë, urreheshin dhe eleminonin njëri tjetrin.
Jashtë asaj rrethine njerëzit poshtëroheshin, varfëroheshin, internoheshin, burgoseshin, ekzekutoheshin, shpronësoheshin e vriteshin në kufi. 
Në një moment ndryshimi dhe rënje të asaj rrethine, kur pritej të çelte sado pak një stinë e re, fap doli që andej Rinoceronti. Ai ishte i mësuar me tëra veset e asaj rrethine të molepsur me krimin, degjenerimin, dhe pashpirtësinë.
Në fillim ai, për të mashtruar dhe krijuar përshtypjen se ishte kundër rrethinës prej nga po dilte, deklaroi se tërë Rinocerontët e rrethinës që po lente pas duheshin vrarë, pushkatuar, ekzekutuar madje edhe ai që e kishte pjellë vetë atë. Kishte edhe prej atyre që e besuan. 
Kështu Rinoceronti kaloi rrethinën dhe filloi të mendonte se si të merrte ndërtesën ku kishin punuar, jetuar dhe persekutuar njerëzit e rrethinës prej nga dilte edhe ai vetë. Kështu ai filloi të godiste me noçkë njëri pas tjetrit këdo që nuk i bindej dhe i mblodhi Rinocerontët e rrethinës si dhe ata të shndrruarit në atë lloj kafshe të cilët me gëzim të madh thirrën: 
“Rroftë Rinoceronti, shpëtimtari ynë i Madh!” Një ditë një Rinoceronte femër i ofroi atij edhe një përkrenare heroi me një kokë dhie përsipër.”
Ata e zgjodhën atë në krye të tyre, u kthyen në kafshë njësoj si ai dhe me klithmat dhe ulurimat e tyre karakteristike iu turrën institucioneve të shtetit, dogjën e shkatërruan, prishën çdo gjë të traditës ndërtimore, bënë atë që nuk bëhej, të tëra me Krye Rinocerontin e tyre në ballë të punëve të mbrapshta 
Tani Rinoceronti ka në dorë çdo gjë. Ai ka ushtrinë e tij të Rinocerontëve si ai vetë, deputetë, pseudodeputetë, kriminelë, hajdutë, kryetar bashkishë, aktivistë të rrethinës së tij, pornografë të televizionit shtetëror, të cilët me noçkat e tyre Rinoceront-ojnë çdo njeri që iu del përpara. Por nuk mjaftuan me kaq. Rinoceronti iu turr edhe atyre që një herë e një kohë kishin qëndruar shumë larg nga ai, njerëz të punës, që me mundime patën ndërtuar biznese, punësuar njerëz dhe zhvilluar vendin. Ai iu preku pronën dhe dinjitetin siç kishin bërë ata të rrethinës së tij për dyzet e gjashtë vjet. Tani njerëzit kanë vetëm dy zgjedhje: 
Ose të shkatërrohen, të shuhen, të mos veprojnë më, të mbyllin dyert e bizneseve dhe të arratisen ose të bëhen Rinocerontë. Një pjesë prej nesh ka zgjedhur të mos bëhet pjesë e bashkësisë së Rinocerontëve. Por është një pjesë që u dorëzua, u prek nga noçka dhe u kthye në Rinoceront. Kështu vendi është mbushur me Rinocerontë aq sa edhe një pjesë e mbetur bosh në Parlament tani është plot me ta.  
Tani Rinocerontët gjëndet kudo në kryeqytet dhe në çdo qytet, qytezë dhe fshat të vendit tonë të mjerë. Krye – Rinoceronti me ushtrinë e tij prishën gjykatat, shkatërruan institucionet, mbollën krimin, mbushën vendin me drogë dhe nuk lënë të dëgjohet asnjë zë që është kundër tij.  
Më në fund, Rinocerontët vendosën të prishin edhe Teatrin Kombëtar për të plotësuar deri në fund absurditetin e tyre. 
Teatri absurd i Eugen Joneskut po shfaqet sot me tërë Rinocerontët me dëshirën e tyre për të shembur Teatrin Kombëtar. 
A po jetojmë absurdin e Eugen Joneskut!?
A do i rezistojmë RINOCERONTËVE? 
Unë them: PO
Së pari le të mbrojmë Teatrin!
Pas mbrojtes së tij, vijnë me radhë të tjerat!
As nazizmi as komunizmi i Eugen Joneskut nuk i mposhtën popujt! As Rinocerontët e Sotëm nuk do e bëjnë dot këtë!

*marre nga faqa e ambasador Mal Berisha ne FB

SUKSESI GJERMAN NË LUFTËN NDAJ COVID-19 DHE SHQIPTARËT NË BERLIN

by

Doktor Ardian Mustafai së bashku me bashkëshorten e tij mjeke Margarita Dalipi-Mustafai rrëfejnë Berlinin ekskluzivisht për gazetën Dielli, New York, intervistë dhënë gazetarit Sokol Paja/

Doktor Ardian Mustafai .

COVID-19 NË GJERMANI DHE PASOJAT

Dr.Margarita Dalipi-Mustafai .

Gjermania në Eurozonë ishte shteti më i suksesshëm në luftën ndaj pandemisë që ka paralizuar globin. Edhe pse shteti gjerman shërben si model shumë efikas në luftimin e kësaj sëmundje, prapë se prapë pasojat janë ndjerë në të gjitha fushat e jetës. Pandeminë Globale të quajtur COVID-19 të shkaktuar nga SARS-CoV-2, pritet ta pasojnë një sërë ndikimesh dhe luhatjesh si shëndetësore, njerëzore, ekonomike, e shoqërore në përgjithësi. Asgjë sdo jetë si më parë. Dëmi në ekonomi, ngadalësimi në zhvillimin e sipërmarrjeve dhe kryesorja humbjet në jetët njerëzore kanë sjellë një shqetësim jo të vogël te popullsia vëndase. Për shkak të menaxhimit të shkëlqyer të krizës që shpërtheu nga pandemia globale, ndërhyrjes së shpejtë të institucioneve, efikasitetit të sistemit shëndetësor dhe planit të masave, bëri që Gjermania edhe pse me numrin më të madh të banorëve krahasuar me shtetet tjera të Bashkimit Evropian, e kaloi me suksese këtë sfidë, bazuar nga numri i të infektuarve si dhe numri i atyre që përfunduan letalisht. Ky sukses u garantua nga fakti se Qeveria gjermane, Ministria e Shëndetësisë së Gjermanisë në koordinim me Institutet e varësisë, filluan testimet masive të popullatës, për detektimin e hershëm të personave që mund të ishin prekur nga pandemia globale. Situata aktuale përsa i përket numrit të të shëruarve spontanisht është në rritje e sipër, duke marrë parasysh se ende nuk ka vaksinë për të kuruar Covid-19. Një tjetër tregues shpresëdhënës në lidhje me të ardhmen pozitive është fakti se numri i të infektuarve nuk ka shënuar rritje të madhe. Sipas rekomandimeve më tëfundit nga autoritet shëndetësore, prej muajit Maj 2020, kemi lehtësime në qarkullimin hekurudhor, atij të transportit publik, hapjen e shumë lokaleve dhe hotelerive të ndryshme, shkollave e çerdheve për fëmije, mbajtjen e manifestimeve të ndryshme, normal në numër të konsiderueshëm të njerëzve. Por ajo që duhet theksuar mbi të gjitha është detyrimi për mbajtjen e maskave në të gjithë Landet e  Gjermanisë.

Gazetari Sokol Paja.

INSTITUCIONET SHTETËRORE NË LUFTË NDAJ COVID-19

Përsa i përket masave të marra nga shteti gjerman për luftimin e COVID 19, qeveria Gjermane në bashkëpunim me institutionet mjekësore të varësisë, që në fillim të janarit të vitit 2020 ka ndërmarrë aktivitete të ndryshme për parandalimin e përhapjes së SARS-CoV2. Institucionet sensibilizuan popullatën nëpërmjet rekomandimeve të dala nga Institutet Virologjike, si Robert-Koch – Institutit me seli në Berlin, po ashtu edhe të tjerëve në vend, duke mbajtur distancën prej 2 metra nga njëri-tjetri, mos dhënien e duarve gjatë përshëndetjeve, mos lejimin e mbajtjes të asnjë lloj manifestimi sportiv, kulturore, social, përdorimin e domosdoshëm të maskave në fytyrë, pastrimin e shpeshtë të duarve, testimi i numrit të madh të popullatës, etj.

SHQIPTARËT NË GJERMANI

Bashkatdhetarët shqiptarë në Gjermani kanë qenë shumë pak të prekur dhe fatmirësisht pa pasoja në jetë të humbura. Nga strategjia e suksesshme e qeverisë dhe nga ndërgjegjsimi i shpejtë bëri që shqiptarët të shpëtojnë paqë. Përsa i përket numrit të të infektuarve shqiptarë në Gjermani, në bazë të të dhënave nga ana e grupeve të punës të Shoqatës së Mjekëve Shqiptarë në Gjermani në të gjitha Landet e Gjermanisë, rezulton të jetë shumë i vogël. Në lidhje me këtë, Shoqata e Mjekëve Shqiptarë në Gjermani u vu në dispozicion për çdo lloj informate apo njoftimi nga ana e mjekësve që t’i shërbejë popullatës shqiptare në Gjermani si udhërrëfyes, në rast infektimi, si ndihmesë se ku ata të orientohen dhe drejtohen për të ndjekur më pas hapat mjekësorë. Përsa sa i përket sferave të tjera, normal që shumë shqiptarë që shërbejnë në Gastronomi e Hotelieri janë të goditur nga kjo murtajë. Ne jemi shpresëplotë se me këto lehtësime të lëvizjeve të njerëzve e rikthimit në jetën normale në Gjermani, do fillojnë të frymojnë lirshëm edhe shqiptarët që jetojnë e punojnë në Gjermani. Hapja e shtetit do ndikojë pozitivisht si ekonomikisht dhe psikologjikisht për qytetarët e kyçyr nga pandemia globale.

TREGUESIT NË VAZHDIM TË COVID-19 NË GJERMANI

Shifrat që vijnë nga Gjermania janë gjithnjë e në përmirësim çka japin shumë shpresë në ecurinë pozitive të luftës së suksesshme ndaj pandemisë botërore Covid-19. Kurba e të infektuarve ka ndryshueshmëri në varësi të ditës dhe javës. Gjersa në fillim të vitit shkalla e infektueshmërisë rritej, ku një person i infektuar mund të infektonte 10 të shëndoshë, pra shkalla1, me kalimin e kohës, shënoi ulje nga 0.6 – 0.7. Parashikimet për shkallën e infektueshmërisë për momentin është vështirë të parashikojmë, pasi në dallim nga dita në ditë, por ajo që pritet të shihet në vazhdim është numri i të shëruarve spontan, gjë që ka shënuar rritje të lartë. Me shpresë që pas këtyre lehtësimeve të kohëve të fundit në lëvizje të njerëzve, dhe hapjen e lokaleve dhe lejimin e manifestimeve të ndryshme, nuk do kemi valë të dytë të infektimit, kjo do na pamundësonte të vlerësonim pasojat e mundshme. Në lidhje me jetët e humbura të qytetarëve gjermanë ndër shkaqet kryesore tëvdekjeve në moshat e thyera kanë qenë shkaqe duke filluar nga ato kardiovaskulare, pulmologjike, diabetike, kanceroze, immunitet të dobët, këta janë më të prekur, ku fatkeqësisht një pjesë pëfundon në ventilimn mekanik me Intubacion, dhe si rrjedhojë përfundojnë letalisht. Kujdesi duhet të jetë jashtëzakonisht i lartë perderisa nuk kemi ende vaksinën në disponim, nuk do mund të themi se kemi arritur sukses në parandalimin apo shërimin e COVID-19, sepse në çdo çast mundet që SARS-CoV2 të infektojë dhe të kthehet në ditët më të këqija të shpërthimit të pandemisë. Përfundimi i një epidemie nga çasti i infektimit çka do të thotë 28 ditë nga i infektuari i fundit si i testuar negativ. Deri tek ky moment magjik, besoj do na nevojitet një kohë e gjatë. Në këtë betejë sa institucionale sa shëndetësore sa njerëzore nevojitet bashkëpunim dhe kujdes i të gjitha hallkave pasi një zinxhir i vetëm nuk mund të bëjë asgjë në luftë me ketë virus agresiv. 

MESAZHI PËR LEXUESIT E DIELLIT DHE DIASPORËN NË SHBA

Nëpërmjet kësaj interviste dua të përshëndes lexuesit e Diellit, komunitetin shqiptar në USA dhe veçanarisht federatën panshqiptare Vatra si një federatë mbarë shqiptare me një rol të jashtëzakonshëm në ruajtjen e identitetit kombëtar, gjuhës, traditës e kulturës dhe promovimin e çdo shqiptari të suksesshëm. Vatra është model i organizimit dhe funskionimit të diasporës shqiptare. Për të gjithë komunitetin shqiptar në USA unë do t’ju bëja thirrje qëtë kenë kujdes të shtuar në këtë betejë të egër me virusin vdekjeprurës. Lexuesve të gazetës Dielli do ju rekomandoja që ruajtja e distancës prej 2 metra të jetë e panegociueshme, të bëhet shpesh larja e duarve, të mos përshendesim me duar, mbajtja e maskave nëpër qytet dhe në hapsirat publike. Sipas të gjitha të dhënave të Instituteve Virologjike deri tek Vaksina do nevojitet të paktën edhe 1 vit kohë, deri atëherë infeksioni nëçdo kohëështë i mundshëm. Prandaj ti përmbahemi regullave të lartë përmendura. Virusin do ta mundim të gjithë bashkë me punë, kujdes mjekësor, distancim social dhe higjienë personale.

KUSH JANË MJEKËT BASHKËSHORTË ARDIAN MUSTAFAI DHE MARGARITA DALIPI-MUSTAFAI 

Dr.med.Ardian Mustafai është nga Tetova e Republikës së Maqedonisë së Veriut, jeton dhe punon me vite në Gjermani si mjek Internist-Kardiologji si dhe në Mjekimin Intensiv me Reanimacion në Klinikën Universitare Ruppiner Kliniken në periferi të Berlinit, si dhe njëherësh është Nënkryetar i parë i Shoqatës së Mjekëve Shqiptarë në Gjermani. Dr.med. Margarita Dalipi-Mustafai është nga Struga e Republikës së Maqedonisë së Veriut, jeton e punon me vite në Gjermani si mjeke Internist-Nefrologji, si dhe në mjekimin Intensiv me Reanimacion në Klinikën Universitare Ruppiner Kliniken në periferi të Berlinit. Puna e mjekut Ardian Mustafai në diagnostikën Klinike në Kardiologji konsiston në trajtimin e sëmundjeve Kardiovaskulare nëpërmjet Diagnostikës së Ultrazërit të Zemrës, Ultrazërit Transezofageal, Stress-Ultrazërit të Zemrës, Ultrazërit me mjetë Kontrast, Ergometrisë, Kontrollimin e Pacemaker, si dhe Kateterizimit të zemrës si Diagnostikë. Në mjekimin Intensiv kryesisht mjekët bashkëshortë merren me ventilimet mekanike, Intubimet endotraheale dhe Reanimacionet. Puna e doktor Ardianit në Klinikën e Nefrologjisë ka të bëjë kryesisht me Dializimin, Hemofiltracionet, Plazmaferezen, Immunofiltracionet, Biopsisë e Veshkave, si dhe Ultrazërin e Veshkave. Doktor Ardian Mustafai është anëtar i shoqatës së kardiologëve të Gjermanisë. Të dy bashkëshortët janë pjesëmarrës në shumë Konferenca e Kongrese të ndryshme vendore e ndërkombëtare në fushën e mjekësisë.