Featured – Page 500 – Dielli

ERLISA KULLA, MYSAFIRE TEK DIELLI:RRUGETIMI DREJT SUKSESIT

July 16, 2017 by dgreca

Intervistë me 15 vjeçaren shqiptare Erlisa Kulla, fituese e çmimit të parë në konkursin kombëtar “Pyet Gjyshërit” organizuar nga Instituti për Demokraci, Media dhe Kulturë/Gazeta DIELLI- Prejardhja e Erlisës?

Erlisa Kulla – Babai im, Gjergji Kulla, është nga fashti Zëmblak i rrethit të Korçës, ndërsa mamaja ime është me origjinë nga fshati Bitinckë i rrethit Devoll nga fisi Lame. Deri në vitin 2000 familja ime ka jetuar në Zëmblak. Në vitin 2000 familja ime u zhvendos në Tiranë. Babai im është inxhinier elektrik dhe ka një kompani për tregtimin e materialeve elektrike. Nëna ime është mësuese matematike dhe punon në shkollën e mesme të Vorës dhe në vitin 2011 ka dalë një nga mësueset më të mira në Shqipëri. Familja ime përbëhet nga: gjyshërit, prindërit dhe vëllai më i madh.Unë kam lindur më 10 qershor 2001 në Tiranë.

DIELLI – Shkollimi?

Erlisa Kulla – Në moshën 3-vjeçare kam shkuar në një kopësht ku kam marrë mësimet e para. Që në kopësht prindërit e mi evidentuan dëshirën dhe talentin tim për të pikturuar. Në moshën 6-vjeçare, pa hyrë ende në klasën e parë, fillova të ndiqja një kurs pikture. Si gjithë moshatarët e mi, më pas fillova klasën e parë në shkollën publike 9-vjeçare “Gjon Buzuku”. Në klasën e pestë u transferova në shkollën 9-vjeçare jopublike “Albanët”. Në këtë shkollë mbylla studimet e mia të ciklit 9-vjeçar. Shkollën e mesme po e vazhdoj në gjimnazin “New York High School” në Tiranë. Në të gjitha vitet e shkollimit tim, që në arsimin parashkollor, ciklin e ulët, të lartë, e tani në të mesëm, rezultatet e mia kanë qenë të shkëlqyera dhe në të dyja shkollat e fundit kam arritur të fitoj bursë të plotë mësimore falë arritjeve të mia akademike.

Ne Foto:Vizitore ne ekspoziten e Erlisa Kulla ne Muzeun Kombetar ne Tirane/

DIELLI -Aftësitë ekstrakurrikulare të Erlisës?

Erlisa Kulla – Jam e talentuar në pikturë dhe në 8-9 qershor 2016 kam hapur një ekspozitë personale në Muzeun Historik Kombëtar në Tiranë. Gjithashtu kam aftësi të mira muzikore dhe praktikoj kitarën. Në shkollën “Albanët” kam qenë aktive në aktrim dhe kërcim.

Gjatë kohës që studioja në shkollën “Albanët” një karakteristikë e rëndësishme e kësaj shkolle ishin projektet që organizoheshin dy herë në vit. Temat ishin të ndryshme dhe unë kisha hapsirë të demostroja aftësitë e mia si lidere grupi dhe gjithashtu gjatë kësaj kohe u aftësova në përdorimin e kompjuterit i cili tashmë është miku im më i mirë.

DIELLI- Formimi në picture, si erdhi?….

Erlisa: Sikur përmenda dhe më sipër, që në vogëli kam ndjekur kurse pikture, dhe ende vazhdoj t’i ndjek. Në shkollën “Albanët organizoheshin çdo vit aktivitete të ndryshme ku përfshiheshin ekspozita e konkurse pikture ku unë kam fituar gjithnjë vëndin e parë. Në vitin 2012 kam marrë pjesë në konkursin e parë jashtë shkollor me titull “Tirana…më e mirë” organizuar nga shoqata Zemra e Tiranës ku fituar Çmimin Qytetari i Vogël. Në maj të këtij viti u bëra pjesë e një konkursi online të Primo Albania në të cilin fitova çmimin e parë për grupmoshën time. Pika më kulminante në “karrierën” time si piktore është ekspozita ime personale e pikturës e titulluar “Ngjyrat e botës sime”.

DIELLI – Mund të na tregoni diçka për konkursin “Pyet Gjyshërit”

Erlisa Kulla – Ishte një ditë e nxehtë mesgushti kur mamaja ime më tregoi për konkursin “Pyet gjyshërit”. Unë, mami dhe gjyshi im nga mami ishim duke pushuar në plazhin e Golemit. Ajo e kishte gjetur atë rastësisht në Facebook dhe mund të them që ishte nxitësja kryesore që unë të bëhesha pjesë e këtij konkursi të organizuar nga IDMK-Instituti për Demokraci, Media dhe Kulturë. Fillimisht u njoha më imtësisht me atë çfarë përfaqësonte dhe kërkonte ky konkurs. Kërkohej një reflektim personal për diktaturën (një periudhë e pajetuar nga mua) pasi të pyeteshin gjyshërit të cilët e kishin jetuar dhe e kishin vuajtur këtë kohë. Produkti përfundimtar duhet të ishte një video 4 minuta në formën e një Digital Storytelling. Biseduam gjatë me mamin e cila jo vetëm e ka jetuar atë periudhë por e ka vuajtur pasi rridhte nga një familje e persekutuar, dhe për këtë arsye i ishte mohuar e drejta e studimit të lartë.

Në fillim pyeta veten: Ç’është Digital Storytelling? Pas kërkimesh të shumta në internet fillova të krijoj një ide më të qartë të asaj që duhej të paraqisja. Menjëherë mendova: intervistë me gjyshin. Duke qenë se gjyshi ka qenë muzikant në atë kohë, mendova se do të kisha informacion të mjaftueshëm për të treguar realitetin artistik të asaj kohe. Por mendova se një intervistë e thjeshtë do të ishte krejt e zakonshme, aspak kreative. Përse të mos kombinoja aftësitë e mia në pikturë dhe në teknologji? Gjithashtu vendosa që mënyra e trajtimit të ishte më gjithëpërfshirëse si në tematikë (jo vetëm muzika) edhe në njerëzit që do e gjenin veten aty (jo vetëm gjyshi im); doja që të tingëllonte therëse dhe goditëse edhe në kohën e sotme. Pas kapërcimit të vëshirësisë për zgjedhjen e tematikës, ishte momenti për konkretizimin e ideve.

Ishte mami ajo që ndezi një shkëndijë në imagjinatën time: treni. Vetëm kaq më duhej dhe i thashë: “Stop mami, tani e vazhdoj vetë.” Në mëndjen time filloi të ravijëzohej një histori 50 vjeçare e një kombi të tërë. Edhe pse kjo periudhë ishte e pajetuar për mua mund të them se perceptimin për të e kam shumë të hershëm, kjo përmes rrëfimeve të dhimbshme dhe të paimagjinuara (ndonjëherë më dukeshin qesharake) të gjyshes time nga mami. Ajo ka qenë shumë e vuajtur pasi që në moshën 3-vjeçare i vdes e ëma dhe në moshën 9-vjeçare përjeton burgosjen e të atit për shkak se kishte ndihmuar kushurinjtë e tij të arratiseshin. Shpeshherë i kërkoja të më tregonte përralla dhe unë qaja teksa dëgjoja historitë e saj, për të kuptuar më pas që ato nuk ishin përralla. Edhe përse ajo nuk jeton më, historitë e saj më shërbyen si një bazë e fortë për të krijuar historinë time.

Duke pasur një ide të qartë dhe një bazë të mirë informacioni nisa punën time. Për të treguar një histori më duheshin personazhe të cilët vetë kishin historinë (background-in) e tyre. Vendosa që nga historitë e gjyshes të nxirrja tipare të caktuara të komunizmit të cilat do të përfaqësoheshin nga këto personazhe.

DIELLI – Po si?

Erlisa- Një udhëtim me tren dhe… stacione. Pikërisht stacionet do të pasqyronin elementet e përditshmërisë në komunizëm nëpërmjet personazheve. Fillimisht bëra një listë të elementeve që do të paraqiteshin në çdo stacion.

DIELLI-Po kur ky udhëtim të mbaronte?

Erlisa- Çdo gjë do të paraqitej me anë të vizatimeve në formën e një videoje të animuar Stop Motion e cila kishte vështirësitë e veta pasi kërkonte durim, saktësi dhe përqëndrim të madh. Në këtë mënyrë realizova rreth 120 vizatime të cilat po të bashkoheshin në sekuenca të vogla, jepnin idenë e lëvisjes (animimit). M’u desh të punoja rreth dy javë 6-7 orë në ditë. Për të fituar kohë i kërkova ndihmë vëllait që të më ndihmonte me skanimin e çdo vizatimi. Erdhi momenti kur këto vizatime duheshin montuar. Programi me të cilin vendosa të punoja (Adobe Premier Pro CC), ishte shumë i komplikuar dhe i panjohur për mua, por gjatë gjithë kohës kërkoja në internet për ta mësuar si ta përdorja. Një vështirësi tjetër ishte edhe zgjedhja e kolonës zanore. Doja diçka më shumë tërheqëse se sa të trishtueshme dhe në fund vendosa për melodinë ekzistuese të videos e cila është një melodi me kitarë. Kur e dëgjova për herë të parë pata një mori ndjesish, nga trishtim në shpresë, dhe mendova se do të ishte më se e përshtatshme.

Doja që me anë të videos time të jepja një emocion të fortë dhe një reflektim të qartë të asaj çfarë vërtet përfaqësonte ajo kohë. Kur dyert e trenit të hapeshin, njerëzit do të mund të shikonin efektet e komunizmit tek një njeri i thjeshtë, fshatar, këngëtare, shkrimtar, familje e internuar, votues, nxënëse apo ushtar. Në secilin prej stacioneve shumëkush që e ka përjetuar atë kohë mund të thotë: “E di çfarë do të thotë të jesh në vendin tënd.” Në fund të këtij udhëtimi të gjithë personat e pranishëm zbresin të lumtur nga ky udhëtim i padëshiruar me shpresën se ky tren nuk do të kalojë më kurrë. Ngela shumë e kënaqur me produktin final pasi videoja ime përmbante të gjitha ato çfarë ky konkurs kërkonte: një histori që përfshinte risi, kreativitet dhe reflektim.

Pas dërgimit të videos time në zyrat e IDMC erdhi momenti të prisja për ditën e shpalljes së çmimeve. Dija vetëm që në juri do të kishte personalitete të shquar të fushave të ndryshme në Shqipëri; Fatos Lubonja (analist), Eno Popi (moderator ne Top Channel), Persida Asllani (drejtoreshë e Biblotekës Kombëtare), Zamir Kokonozi (pedagog në Akademinë e Arteve), Leo Çashku (producent në Akademinë “Marubi”). Ishte një kënaqësi e madhe për mua që puna ime do të vlersohej nga njerëz me këndvështrime të gjera e me botëkuptime të formuara, të cilët tregoheshin kritikë seriozë për kohën e kaluar diktatoriale.

Mund të përmend faktin se kisha një frikë të brendshme se si puna ime do të pritej pasi ishte këndvështrimi i një vajze vetëm 15-vjec për një kohë krejtësisht të panjohur për të, të bërë të prekshme vetëm nga tregimet e gjyshërve, dhe mundësitë e gabimit apo keqinterpretimit ishin të shumta. Duke qenë një temë tepër delikate, i druhesha komenteve të njerëzve lidhur me mënyrën e paraqitjes dhe të perceptimit, por jam vërtet e lumtur që kam marrë komente shumë pozitive, të ndjera e prekëse. Në fund gjithë kjo punë e lodhshme u kurorëzua me çmimin e parë në ceromoninë e shpalljes së çmimeve më 27 tetor 2016, ku u ndjeva më e vlerësuar se kurrë.

Qëllimi i punës sime nuk ishte vetëm paraqitja e komunizmit si një periudhë shumë e errët e shoqërisë shqiptare por goditja e karakteristikave negative të tij, si për shembull; burokracia, servilizmi, lufta e klasave, padrejtësia, kulti i individit etj. Kjo kujtesë të shërbejë si një mënyrë për të reflektuar për gabimet e së shkuarës, prej të cilave vuajtjet e një populli të tërë nuk patën të sosur.

Në fund të videos do të lusja secilin prej shikuesve, që e kanë përjetuar ose jo komunizmin, t’i bënin një pyetje të thjeshtë vetes: “A do të doja unë të isha (sërisht) udhëtar i këtij treni?”

ERLISA FITOI çmimin e pare të këtij konkursi në rang kombëtar! Urime Erlisa!

Kosovë-Shugurohet Katedralja Nënë Tereza

July 15, 2017 by dgreca

1 Imzot Troshani -Papa Françeku emëron Kardinalin shqiptar Imzot Ernest S. Troshani të Dërguar të Veçantë për kremtimin e shugurimit/

2 Ipeshkevia

-Ipeshkvia e Kosovë shpall programin e shugurimit të Katedrales Nënë Tereza në Prishtinë/

1 Katedralja ok -Gurthemeli i Katedrales në Prishtinë është vënë në 26 gusht 2005 për nder të 95 vjetorit të lindjes së Nënës Terezë nga ana e Presidentit historik Ibrahim Rugova, Ipeshkvit të Ipeshkvisë së Kosovës Imzot Mark Sopi dhe Kardinalit të Uashingtonit Teodor Mekkerik/

-Në 16 gusht 2016 një delegacion i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra në Ipeshkvinë e Kosovës u prit plot përzemërsi, repekt e vlerësim nga Ipeshkvi Imzot Dodë Gjergji, ku u theksua se Këshilli i Fondacionit për ndërtimin e Katedralës Nënë Tereza në Prishtinë, që vepron në Nju Jork dhe rrethinë, ka kontribuar për mëse 9 vite me afër 2 milionë dollarë/

1 Behluli Dom Lushi

SPECIALE- Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 15 Korrik 2017/ Papa Françeku ka emëruar Kardinalin shqiptar Imzot Ernest S. Troshani, të Dërguarin e Tij të Veçantë për kremtimin e shugurimit të Katedrales Nënë Tereza në Prishtinë, u njoftua nga Vatikani – Selia e Shenjtë sot në nesditë, në orën 12:00.

Në të njëjtën orë në Prishtinë lajmin e gëzueshëm e përcolli Mons. Lush Gjergji, Vikari Gjaneral i Ipeshkvisë së Kosovë, në një konferencë shtypi në Rezidencën e Ipeshkvisë, pranë Katedrales Nënë Tereza, ku ishte edhe korrespondenti i Gazetës DIELLI. Me këtë rast u bë edhe përurimi i Stemës së Festës së Shugurimit të Katedrales Nënë Tereza në Prishtinë.

Ipeshkvia e Kosovë shpalli sot Programin e Shugurimit të Katedrales Nënë Tereza, që do të jetë në 5 shtator 2017, ditën e 20 vjetorit të kalimit në amshim të Shenjëtëreshes Shqiptare. Kremtimi solemn i Meshës së Shugurimit do bëhet në mesditë, nga ora 11:00.

Kremtimi fillon me hapjen e Ditëve të Nënë Terezës, në ditëlindjen e saj dhe ditën e bekimit të gurthemelit të Katedralës, në 26 gusht. Në këtë ditë, nga ora 18:00, në Katedrale do ketë do ketë takim lutjeje dhe meditimi me Nënë Terezën.

Në 2 shtator bëhet hapja solemne e aktiviteteve kuturore e shpirtërore treditëshe të festës. Në 3 shtator në orën 11:00 zhvillohet meshë në Katedrale, ndërsa në 4 shtator në ora 18:00 – Mesha, Lutja e Mbrëmësores me Lutjet e Nënë Terezës në Kishën e Shën Ndout në Prishtinë.

Në Këshillin Organizativ janë: Ipeshkvi i Kosovës, Imzot Dodë Gjergji, Vikari Gjaneral Mons. Lush Gjergji, Kancelari Don Shan Zefi, Famullitari i Katedrales Don Fatmir Koliqi, Sekretari i Ipeshkvit Don Meriton Dedaj, Drejtori i Caritasit Don Vitor Sopi, Ekonomi Don Kastriot Idrizi, Dekani Don Lenc Sopi.

Don Zefi ka shpjeguar simbolikën e Stemës së realizuar nga i riu Lin Halili.

“Në Stemë, Katedralja brenda dy krahëve të Shqiponjës simbolizon Popullin dhe Kishën që ka lind Shën Nënë Terezën, e cila qëndron në ballë të Katedrales, duke bekuar Vendin, Popullin dhe Kishën e vet”, u shpreh ai.

E njohur në botë si Nënë Tereza, shqiptarja Gonxhe Bojaxhiu e lindur në 26 gusht 1910 në Shkup, është shpallur e shenjtë nga Papa Françesku në 4 shtator 2016 në Vatikan.

Gurthemeli i Katedrales në Prishtinë është vënë në 26 gusht 2005 për nder të 95 vjetorit të lindjes së Nënës Terezë nga ana e Presidentit historik Ibrahim Rugova, Ipeshkvit të Ipeshkvisë së Kosovës Imzot Mark Sopi dhe Kardinalit të Uashingtonit Teodor Mekkerik.

“Sot është një ditë e madhe për kryeqytetin dhe për gjithë Kosovën, sepse po e bekojmë gurin e themelit të një tempulli të shenjtë, që i kushtohet Nënës së dashur shqiptaro-kosovare dhe Nënës së Njerëzimit – të lumturës Nëna Tereze – asaj që lartësoi nderin e Kosovës dhe të shqiptarëve në gjithë planetin duke i afirmuar vlerat tona dhe duke ndihmuar gjithë njerëzimin”, shprehej gjatë ceremonisë Presidenti Rugova.

Katedralja nisi të ndërtohet derisa shënohej në Kosovë edhe 600 vjetori i lindjes së kryeheroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti-Skënderbeu.

Në ditën e 16 gushtit 2016, një delegacion i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra, në Ipeshkvinë e Kosovës dhe në Katedralen Nëna Terezë në Prishtinë u prit plot përzemërsi, repekt e vlerësim nga Ipeshkvi Imzot Dodë Gjergji.

Në këtë takim në verën e para një viti, edhe nga ana e delegacionit të Vatrës edhe nga ana Ipeshkvit u theksua se Këshilli i Fondacionit për ndërtimin e Katedralës Nënë Tereza në Prishtinë, që vepron në Nju Jork dhe rrethinë, ka kontribuar për mëse 9 vite me afër 2 milionë – 1.800.000 dollarë, që janë mbledhur dhe janë dorëzuar.

Me delegacionin e shqiptarëve të ardhur nga SHBA, ishin Agim Rexhaj, zv/kryetar i Vatrës, Marjan Cubi – arkëtar i Vatrës dhe kryetar i Komisionit për mbledhjen e fondeve për ndërtimin e Katedrales Nënë Tereza në Prishtinë, si dhe Laura Rexhaj, Dila Cubi, Fran Marku, Mhill Gjuraj, Pashk Maksuti, Mëhill Velaj. Gjatë gjithë kohës isha edhe unë – korrespondent në Kosovë i Gazetës Dielli – organ i Vatrës.

Ipeshkvi i Ipeshkvisë së Kosovës, Imzot Gjergji falënderoi dhe vlerësoi lart të gjitha kontributet dhe njoftoi delegacionin e Vatrës me të gjitha punët e kryera në Katedralen Nënë Tereza, gurthemelin e së cilës e vuri Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova dhe këtë të gjithë e kujtonim gjatë bisedës.

Ipeshkvi Imzot Dodë Gjergji vlerësoi lart organizimin dhe kontributet e Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës Vatra, të gjithë vatranëve.

“E vlerësoj veçantë mënyrën e organizimit tuaj, të Vatrës, nga të gjitha trojet shqiptare së bashku…Vatra është edhe vatër e të mirave dhe kontributeve të mëdha për kombin”, u shpreh Ipeshkvi i Kosovës.

Presidenca e Kosovës ka vite që ndanë dekoratën Medalja Humanitare Nëna Terezë, që u jepet personave që kontribuojnë në çështjet humanitare…

KARDINALI SHQIPTAR TROSHANI I DËRGUAR SPECIAL I PAPA FRANÇESKUT PËR SHUGURIMIN E KATEDRALES NËNË TEREZA

Në Vatikan, sot, në orën 12:00, Selia e Shenjtë ka lajmëruar se Papa Françeku ka emëruar Kardinalin shqiptar Imzot Ernest S. Troshani, të Dërguarin e Tij të Veçantë për kremtimin e shugurimit të Katedrales Nënë Tereza në Prishtinë, i cili do të jetë më 5 shtator 2017. Lajmin e ka publikua edhe gazeta zyrtare e Selisë së Shenjtë “L’Osservatore Romano”.

Ipeshkvia e Kosovës, e prirë nga bariu i saj Imzot Dodë Gjergji, me moton “Vjet në Romë – sivjet në Prishtinë”, pati lajmëruar se në njëvjetorin e shenjtërimit të Nënë Terezës, do të shugurojë Kishën Katedrale, e cila i kushtohet bijës së popullit dhe kishës sonë, shenjtëreshës së dashurisë. Këtë ngjarje të madhe festive tani i jep solemnitet edhe më të madhe Papa Françesku duke e emëruar të Deleguarin e Tij të Veçantë, Eminencën e Tij Kardinal Ernest S. Troshani.

Kush është Kardinali Ernest Troshani?

Ernest Simoni Troshani lindi më 18 tetor 1928 në Troshan, fshat pak kilometra larg Shkodrës, në një familje thellësisht fetare. Në moshën dhjetë vjeçare hyri në kolegjin e françeskanëve, në Troshan, duke nisur kështu, udhën e studimeve, që do ta formonte si meshtar. Në vitin 1948, në kulmin e persekutimit nga ana e regjimit komunist të Enver Hoxhës, edhe kuvendi i fretërve u plaçkit dhe u shndërrua në vend torturash për të burgosurit, ndërmjet të cilëve, pothuajse të gjithë vëllezërit e vegjël shqiptarë të Shën Françeskut. Ishte 20 vjeç kur, duke dalë prej kuvendit, u caktua nga regjimi si mësues në fshatra të humbura mes malesh, ku nisi ta shndërrojë detyrën e mësuesit, në vepër misionare dhe ungjillëzuese. Atëherë e morën ushtar: pas dy vjet shërbimi të rëndë (1953-55), përfundoi fshehurazi studimet e teologjisë e, më 7 prill 1956, u shugurua meshtar në Shkodër. Për t’iu bindur Ipeshkvit, u inkardinua në dioqezë, ndonëse zemra e tij mbeti për gjithë jetën françeskane.

Më 24 dhjetor, pas Meshës së Krishtlindjes, u arrestua e u mbyll në një birucë, në burgun e Shkodrës. Si u dënua me vdekje, dënimi iu kthye në 25 vjet punë të detyruar. Ndërsa kryente dënimin, u bë atë shpirtëror e pikë referimi për bashkëvuajtësit.

Më 22 maj 1973 u dënua përsëri me vdekje, me akuzën se po përgatiste kryengritjen për rrëzimin e regjimit. Dëshmitë në favor të tij e shpëtuan nga plumbi, por jo nga puna e detyruar. Punoi kështu 18 vjet me radhë, nga të cilat 12 në minierë. U lirua më 1981, por vijoi të shikohej si armik i popullit e, si i tillë, u detyrua të merrej, për bukën e gojës, me pastrimin e gjirizeve të qytetit.

Ditën, pastrues i gjirizeve, natën pastrues i shpirtrave, ai vijonte shërbimin shpirtëror, atje ku ndërronte një jetë a ku lindte një jetë e re. E kështu, deri në rrëzimin e regjimit, më 1991. Që asokohe vijoi të shërbejë si meshtar në një mori fshatrash, duke punuar për pajtimin e gjaqeve e duke vijuar dëshminë ungjillore. Dëshmi, që e preku thellësisht Papën Françesku, kur vizitoi Tiranën, më 21 shtator 2014. Papa Françesku e ka krijua kardinal më 19 nëntor 2016. Troshani është kardinali i dytë i shqiptarëve, pas Kardinal Mikel Koqiqi. (Nga Jetëshkrimi i Kardinalit i lexuar pas lutjes së Engjëllit të Tënzot të datës 09. 10. 2016.).

KRISTO FLOQI, I HARRUARI BASHKËTHEMELUES I “VATRËS”

July 15, 2017 by dgreca

KRISTO FLOQI, I HARRUARI BASHKËTHEMELUES I “VATRËS” DHE EDITOR I “DIELLIT”/

Nga Dalip Greca/

Dr. Kristo Floqi është jo vetëm ndër themeltarët e Vatrës, por dhe inisiatori dhe drejtuesi i mbledhjes së parë për bashkimin e shoqërive shqiptare të Amerikës. Vërtetë se ishin Faik Konica dhe Fan Noli, ata që hodhën farën e bashkimit, por thirrjen për takimin e parë bashkues e kishte bërë ai me 11 dhjetor më 1911, përmes gazetës Dielli,që ai e drejtonte. Si editor i Diellit Floqi i parapriu procesit të krijimit të Federatës, duke treguar dobitë e bashkimit e duke fshikulluar përçarësit. Edhe thirrja për takimin bashkues u hartua dhe u nënshkrua nga ai. Çuditërisht ai është përmendur pak ose aspak në faqet e Diellit, pasi e pat lënë Amerikën, dhe ishte i ndaluar rreptësisht të përmendej në literaturën e para ’90-tës. Nuk u shkrua fare për fatin e tij në burgjet e diktaturës, ashtu si dhe për fatin e shumë të tjerëve, mbi të cilët ra pa mëshirë gijotina e antiligjit, edhe pse kishin qenë shpirti i Vatrës dhe kishin luftuar aq shumë për Kombin. Paradoksi qëndron se me rastin e vdekjes së tij në Shqipëri, Dielli, që ai editoi, nuk shkroi asnjë rresht!Të jetë kjo mungesë informimi apo një harresë siç kishte ndodhë me ish editorin e Diellit, Bahri Omari të pushkatuar, me komandantin e vullnetarëve shqiptarë të Amerikës, Aqif Përmeti, pushkatuar, me ish themeluesin tjetër të Vatrës, Kristo Kirkën-vdekë në burgun e Burrelit, me Kolë Tromarën e të tjerë vatranë që dhanë shpirtin për çështjen Kombëtare?!

KUSH ISHTE KRISTO FLOQI?

Pati lindur më 1876 në Korçë (është shkruar se ai ka lindur në fshatin Floq, por kjo nuk i përgjigjet së vërtetës sepse vetë ai në shënimet autobiografike pohon se ka lindur në Korçë.) I ati, Vasili, kishte lindur në Floq.Informacion japin për Floqin edhe studiuesit Robert Elsie dhe Hasan Hasani, ndërsa gazetari Fiqri Shahinllari në librin e tij’Lis në Shkëmb” sjell të dhëna interesante rreth Floqit, pasi ka shfletuar arkivin. Ndërsa Prof. Dr. Stilian Adhami, krahas studimit të kësaj figure sjell të dhëna e dëshmi të rralla.

Kristo Floqi ishte i biri i Vasil Floqit, i cili pati katër djem dhe një vajzë; Dhimitrin, Kriston, Nikollaqin, Thanasin dhe Katerinën. Mbetën gjallë vetëm Kristo me Thanasin. Të dy studiuan për drejtësi.Mësimet e para Kristo Floqi i mori në Korçë, ndëkohë që studimet e mesme dhe të larta i kreu në Greqi. Diplomoi për drejtësi në Athinë, po aty e ushtroi profesionin e avokatit deri në vitin 1900. Më pas shkon në Korçë, ku hap zyrë avokature, më pas kaloi në Vlorë.Zotëronte disa gjuhë të huaja dhe shquhej që në rini për prirje letrare dhe publicistike.Veprimtaria politike, juridike, letrare dhe publicistike e Kristo Floqit përfshinë Shqipërinë dhe SHBA-në. Në kohën e para Luftës shkëlqeu, pas lufte kaloi një kalvar vuajtjesh e harrimi, ndërsa pasvdekja ishte injorim për këtë figurë kombëtare, mbuluar me pluhur harrese e terr.

NGA VLORA NË SHBA

Është shkruar se Kristo Floqi erdhi në SHBA nga Turqia, ku kishte shkuar për të përvetësuar Turqishten, është shkruar edhe një variant tjetër, se ai kishte mbërritur në SHBA për arsye ekonomike dhe nevoja të Lëvizjes Kombëtare siç kishin shkuar Petro Nini Luarasi,Sotir Peci, Fan Noli, Faik Konica, Mihal Grameno, Kristo Dako e të tjerë. Asnjëra, as tjetra nuk qëndrojnë. Variantin e vërtetë e tregon vetë ai, në “Kujtime Historike- Formimi i Federatës Panshqiptare”Vatra”- botuar në nëntor 1937 në revistën “LEKA”.

Kristo Floqi në vitin 1009 ishte avokat në Vlorë. Është koha kur ai e ka afirmuar veten në radhën e nacionalistëve që kërkojnë një Shqipëri më vete.Ishte ky shkaku i një përleshje mes një grupi nacionalistësh shqiptarë, ku kryesor ishte kristo Floqi dhe një grupi turkoshakësh, që bënin pjesë në Shoqërinë nacionaliste Turke me emrin”Itihat Ve Tereki”, që propagandonte një Turqi të re. Dy grupimet u përleshën paq, dhe autoritetet e pushtetit lokal “ua suallën shpirtin majë fytit”, siç kujton Kristo Floqi në shënimet historike të botuara më 1937 në Revistën “Leka”. Në këto rrethana grupimi i nacionalistëve shqiptarë menduan se kishte mbrritë rasti t’u tregonin vendin turkoshakëve dhe si hap të parë ndërmorën sulmin mbi zyrën e Post-Telegrafës së Vlorës. Aso kohe, Ismail Qemali ndodhej në Selanik. Grupi i nacionalistëve hyri në kontakt me Ismail Bej Qemalin dhe me të gjithë ata që ishin për inisiativën Kombëtare, brenda dhe jashtë Shqipërisë, dhe u prezantuan situatën ku ndodhej Vlora dhe veprimet e tyre.Duke qenë zotër të postë-telegrafës, nisën shifërkëmbimin, duke përcjellë situatën e acaruar dhe ç’mund të bënin në atë situatë.I ndalën të gjitha telegrafet që zyrtarët lokal përpiqeshin të nisnin drejt eprorëve. Autoritet ushatarake u zemruan së tepërmi dhe rrethuan Postën, duke kërkuar dorëzimin e Postës, por nacionalistët shqiptarë kundërshtuan dhe nuk ua dorëzuan as shifrën.Situata u përkeqësua dhe forcat ushtarake u shtuan. Në këto rrethana rebelusit shqiptarë e lanë Postën dhe një pjesë kapërcyen detin dhe u hodhën matanë Adriatikut, ndërsa një pjesë tjetër u ngjitën maleve. Kristo shkoi në Cakran të Fierit nën kujdesin e Bektash Cakranit. Mirëpo edhe aty ishte vështitrë të qëndronin gjatë pa rënë në sy.Vendosën që ta linin Shqipërinë dhe të kalonin në Brindizi e që aty morën anijen drejt SHBA-ve.

NGA BOSTONI NË SALT-LAKE, UTAH

Pas disa ditësh Kristo Floqi arrinë në Boston. Nuk bëhej fjalë për të ushtruar zanatin e avokatit sapo vuri këmbë në Amerikë. Vendosën që të hapnin një restorant në Boston duke shfrytëzuar klientelën shqiptare, që përbëhej kryesisht prej punëtorëve të fabrikave të Natick në Mass. Kur dukej se gjithçka po shkonte mirë, restoranti dha shenja falimentimi. Pas katër muajësh u detyruan që ta linin atë punë. Ç’të bënin? Nuk e dimë se ç’punë tjetër mund të ketë bërë Kristo me shokët me të cilët pat marrë rrugën përkëndej Atlantikut, por ai vetë shkruan në kujtimet e veta se”nevoja na shtërngojë të çajmë barakzi Shteteve të Bashkaura të Amerikës e të zemë vend në qytetin e bukur të Salt-Lake City të shtetit të Utah, pranë Kalifornias.”

Në Salt-Lake, Kristo kishte kunatin e tij, Kristo Poçi, i cili merrej me tregëti dhe punët i shkonin mirë. Aty punoi deri më 20 shtator 1911, pasi i erdhi një Ftesë nga Shoqëria Besa-Besën për të marrë detyrën e editorit të gazetës”Dielli”, post i cili ishte vakant pasi e kishte lëshuar Eftim Natse, para të cilit në atë post kishte qenë Konica.

EDITOR I DIELLIT

Shoqëria Besa-Besën,po kërkonte një editor të ri për gazetën e saj “Dielli”. Me propozimin e Kolë Rodhes dhe të Llambi Çikozit, ky post iu propozua pikërisht Kristo Floqit, i cili në atë kohë i kishte rregulluar problemet financiare dhe fitimet po i shkonin mbarë.Edhe pse pagesa që iu propozua nuk ishte kushedi çfarë, 50 dollarë në muaj, ai e pranoi detyrën për hir të çështjes kombëtare dhe bashkimit të kolonive shqiptare në SHBA.Përmes gazetës Floqi u bënte thirrje shqiptarëve që të bëheshin bashkë sepse kështu do t’i shërbenin më mirë kombit dhe do të ndikonin në krijimin e shtetit shqiptar.

Mbresat e asaj dite, kur Kristo Floqi mori detyrën, na e përshkruan me nota mallëngjenjëse gazeta Dielli e Vjeshtës 1911 :”Të dielën që shkoi, më 17 të Vjeshtës, u mbajt meshë në Kishën e Shën Gjergjit në Boston prej të Përnd. At Naum Çere dhe At Damianit.Ishin mjaft shqiptarë prej Bostonit dhe fshatrave përreth. At Naumi meshoi fort bukur me me zën’ e tij të plotë e të begatshëm.Si tha Unigjillë, At Damiani mbajti një fjalë të shkurtër, por të bukur, duke përkthyer Ungjillë e duke prurë fjalën mbi çështjen Kombëtare.

Pas priftit, nënkryetari i Shoqërisë Besa-Besën z. Vangjo Mille u ngrit dhe me një fjalë të mirë rekomandoi drejtorin e ri, z. Kristaq Floqin, i cili u prit gëzimërisht me një përpjekje duarësh të paprerë nga ana e dëgjonjësve.

Pasandaj, z. Kristo Floqi u ngrit,duke marrë në duar kurorën e shoqërisë Besa-Besën si dhe dy kurorët e tjera të shoqërisë Arsimi dhe të Shqiptarëve të Cochituate-it, kaq të bukura të tria, mbajti një fjalë të gjatë, më tepër se një orë, ku çmoi vleftën e trimave djelmoshë, të cilët njëri pas tjetrit, ranë dëshmorë për nderin dhe famën e Atdheut. Fjala e drejtorit qe kaq e bukur, e lartër dhe pëllore në ndjenjë e në fantazi, sa e mallëngjevi të tërë popullin dhe ngjethi zemrat gjersa qanë me lot.

Pas z. Kristo Floqi, u ngrit i njohuri atdhetar z. Kristo Kirka, i cili foli me një nxehtësirë të madhe për therorët e Përlindjes, duke përvëluar zemrat e djegura. Një përpjekje duarësh e fortë vërtetonte gëzimin që ndjenin dëgjonjësit. Më së fundi, me fjalë fort të hijshme e të pëlqyera, rekomandoi drejtorin tonë në popull, duke thënë se nga burra si Kristaq Floqi duhet të presë shumë kombi.Shqiptarët e Amerikës duhet t’i ndihin pa kursim në udhën e re në të cilën dëshiron të sjellë Shqiptarët dhe Kombin. Kësisoj mesha u krye duke lënë një përkujtim të pa harruar.”

Detyrën e editorit ai nuk e bënte vetëm duke qëndruar në zyrë, por shkonte atje ku ishin shqiptarët,konak më konak; katund më katund e qytezë më qytezë. Ai mbante konferenca dhe inkurajonte shqiptarët për patriotizëm. Qëllimi i konferencave ishte bashkimi i të gjitha kolonive shqiptare, me qëllim që shqiptarët e Amerikës të kishin një zë të bashkuar për Kombin e tyre.Në atë kohë në Amerikë egzistonin disa shoqëri shqiptare si: Më e madhja ishte Shoqëria Besa-Besën, më pas vinte Arsimi e Korçarëve, Dallëndyshe e New York-ut, Shoqëria Kombëtare e Worcesterit, Shoqëria Malli i Mëmëdheut dhe Përlindja e Jamestownit, Shoqëria Lidhja, Shoqëria Gjergj Kastrioti Skënderbeu, Shoqëria Hylli Afërdita, Shoqëria Bashkimi, Shoqëria Mirëbërëse, Shoqëria Përparimi dhe Komiteti i z. Faik Konitza”Flamuri i Krujës”.

Në konferencat që zhvillonte nëpër kolonitë shqiptare, Kristo Floqi shtronte idenë e një programi të përbashkët të shoqërive të bashkuara dhe dhënien fund të grindjeve dhe lokalizmave krahinore. Ai argumentonte se vetëm të bashkuar, do të arrinin që të forconin frymën kombëtare në SHBA. Floqi, arriti që për tre muaj t’i binte kryq e tërthor kolonive shqiptare dhe realizonte më shumë se 100 konferenca. Kur e pa se fara e bashkimit ishte hedhur, dhe se disa nga shoqëritë ishin të bindura se ishte koha për bashkim, dërgoi thirrjen për një takim të përbashkët.

TAKIMI HISTORIK I 11 DHJETORIT NË BOSTON, MUNGESA E KONICËS

Në mirëkuptim me shoqëritë u la që takimi i parë të bëhej me 11 dhjetor 1911 në Boston. Atë ditë me qindra shqiptarë mbërritën në Boston dhe është pikërisht kjo ditë që çeli një epokë të re për Lëvizjen Kombëtare shqiptare në SHBA. Në kujtimet e tij, Kristo Floqi shkruan se “ Dita historike 11 Dhjetorit 1911 shënoi një periudhë të re për shqiptarët e Amerikës. Atë ditë arritën në Boston me qindra shqiptarë, si delegatë të shoqërive, por edhe individë. Salla e gjërë e hollit Rathbonne u mbush plot, sa shumë veta u shtërnguan të qëndrojnë më këmbë dhe qindar të tjerë mbetën jashtë.”

Në mbledhje mori pjesë edhe Peshkop Noli. Ra në sy mungesa e “dekanit” të çështjes Kombëtare, Faik Konicës, i cili ishte padyshim figura më elitare e asaj kohe dhe një prej promotorëve të Lëvizjes Kombëtare. Artikujt e tij në Dielli i kishin bërë për vete shqiptarët e Amerikës, ndaj përfaqësuesit e shoqërive të ndryshme që kishin ardhë në atë takim historik, po habiteshin që mungonte aty shtylla e bashkimit. Kureshtjen e delegatëve e shoi Kristo Floqi, i cili u tregoi atyre letrën që kishte marrë nga Faik Konica dhe ua lexoi fjalë për fjalë.

Çfarë shkruante Konica në atë letër? E sjellim të plotë:

I dashur z. Floqi

E mora letërn tuaj sot pasdreke dhe ju kthej përhirime për fjalët miqësije dhe nderimi që më thoni. Për fat të zi jam fare i penguar të Djelën, se s’e dinja se kishit mbledhje dhe se do t’më ftojit dhe kështu u lidha gjetkë për pasnesër.

Ato që më thoni për bashkimin janë të pëlqyera dhe pa dyshim duhet të bëhet në gjetshim një formulë të drejtë që ta mbarojmë pa prishur punët që kemi trajtuar gjer tani me shumë mundime.Kemi komitetin tonë këtu(Flamurin e Krujës) dhe nuk shohim ndonjë arsye që ta prishim.Është e udhës të prishen punëra pa rregull e pa program, por jo punëra të ndërtuara me kujdes.Besoj këto t’i peshoni dhe të më jepni të drejtë.”

Mbetem Juaji me besë,

FAIK KONITZA d.v

Letra duket se la një shije mosbesimi tek të pranishmit. Vetë Kristo Floqi shkruan se kjo letër ishte një justifikim për të mos ardhur, pasi njoftimi për mbledhjen bashkuse botohej në çdo numër të Diellit dhe Faikut i dërgohej gazeta. Mirëpo tashmë që ai nuk ishte më editor i Diellit, kur e pyesnin për gazetën, thoshte jo pa shpoti se nuk e lexonte më Diellin nga frika se mos harronte shqipen!

Sipas interpretimit që i bën letrës, Kristo Floqi, dyshon se Konica e dërgoi letërn dhe s’shkoi vetë në takim nga që nuk ishte ai inisatori dhe s’e nuk donte të sakrifikonte Komitetin e tij “Flamuri i Krujës”, që sipas Floqit kishte vetëm 10-12 anëtarë. Floqi e shkruan të zezë mbi të bardhë”Konica nuk donte që ta merrja unë bajrakun e bashkimit. Si ky, ashtu dhe Noli, qitnin gjithënjë pengime.Këto i kishin kuptuar shqiptarët e Amerikës dhe unë veçanërisht ua diktonja herë pas here me anë të Diellit, organit tonë.”

Në fakt Fan Noli, i ktheu përgjigje Kristo Floqit, se ai dhe miku i tij Konica, nuk ishin kundër bashkimit, përkundrazi, kishin punuar gjatë për bashkimin, por ata kërkonin një punë të pëlqyer dhe serioze, jo qesharake.(Dielli 18 janar 1912).

Nga ana e tij, ish editori i Diellit, Refat Xh Gurazezi, në ciklin e artikujve rreth historisë së Vatrës, të përmbledhur në librin “Historia e Federatës “Vatra”, e kundërshton Floqin, për të cilin shkruan:”Editori i fundit (sa Dielli ishte gazetë e shoq Besa-Besën), e gjeti të shtruar tryezën e bisedimit, idenë dhe planin për bashkimin e gjithë shoqërive shqiptare të Amerikës rreth një shoqërie të madhe kombëtare.”

FLOQI, KRYETAR I MBLEDHJES HISTORIKE

Në kujtimet e veta, Kristo Floqi pohon se për të respektuar Imzot Nolin, e propozoi atë për kryetar të mbledhjes, por Noli e refuzoi me argumentin se i takonte Floqit ai post sepse qe ai që inisiatori dhe organizatori. Propozimi i Nolit u hodh në votë dhe Kristo Floqi u zgjodh kryetar, ndërsa Llambi Kreshpani, sekretar.

Pas fjalimeve, Marko Adams propozoi Komisionin historik për themelimin e Vatrës, ku renditi katër emra: Fan Noli, Kristo Floqi, Faik Konica dhe Paskal Aleks. Sipas propozuesit ky komision do të merrte përsipër organizimin e një Federate të madhe Panshqiptare në marrëveshje me të gjitha shoqëritë. Propozimi u gjet i pëlqyer.(Fragment. U botua per here te pare ne ILLYRIA , nentor 2007)

SHPIRTRAT FLENË NË RADOHINË

July 15, 2017 by dgreca

Në Theth duke biseduar me Zamir Marikën/
Ese nga Xhevair Lleshi/

Në Theth kërkonim atë plakun e mençur që hidhej shkëmb më shkëmb sikur fluturonte. I madh Pjetër Luca, një dorë njeri, por me sytë zhivë dhe të këpuste në mes me të qeshurën dhe shikimin e butë, tjetërsoj. Të vinte në dhé me sytë e çuditshëm, edhe kafe, edhe të shkruar, edhe bojë qielli të hapur, edhe të zinj, edhe blu, sy kameleoni, por ja që buzëqeshja e tij të ngrohte, të hidhte mjaltë dhe të ripërtërinte menjëherë. Këto dy përbashkime të çuditshme i vija re për herë të parë.

Hë Zamir, ti ç’mendim ke?

Unë s’kam fare mendime, jetoj, vetëm jetoj të tanishmen, çastin. Ç’më jep ky çast? S’e di dhe s’do ta di kurrë, vetëm se e pranoj. Ja po të vijë këtu ndonjë barkë, i hipi, e lë kishën e vjetër e të re këtu pranë dhe ia ther me të, drejt e në Koman, në grykat e famshme ku jeton Grabovi i Madh dhe ku të rrëmbejnë zanat e sirenat e ty të duket se nga çasti në çast do të rrëmbejë Çirçja e famshme. Grabovi i Madh, iliri i pavdekshëm endet mal më mal dhe bisedon me shpirtrat. E ka thënë ai, arkeologu i madh, Rey, të cilit sa për ta ditur ia kanë bërë fërtele të shkruarat dhe i kanë nxjerrë si vepra origjinale, edhe këta tanët. Se mos vetëm Reyt, po edhe Ugolinit, edhe… Një klithmë shpendi e bëri ta kthente kokën pas. Ja, edhe ky skifter i madh më thirri tani. Nuk më thirri mua por mbretëreshën e vet, duket fle edhe ai në Radohinë, me shpirtrat. Vërtet nuk e ditke? Po, or mik, shpirtrat flenë në Radohinë. Do të vish me mua në logun e saj? Vemi. Patjetër, buzëmbrëmjes. Aty do të shohësh një kuvend të madh e të pa treguar. Aty flasin shpirtrat, të padukshmit e mëdhenj, qeshin, qajnë, tregojnë, puthen, pinë verë, magjepsen dhe dashurojnë. Por që të shohësh shpirtrat duhet të kesh sy…

Do ta ndez një profesor.

E pashë në sy thellë. M’u duk i tjetërsuar, ndryshe. Ishte gati t’u hipte këmbëve që tani, edhe pse po ngrihej temperatura në pranverën e përjetshme të Thethit. Një gotë raki bën punë këtu. E heq? Jo. Aha, e kuptova, s’të lë ndonjë sfrat i madh në shpirt. Vetëm ajo pengesë s’të lejon të shkosh më tej se vetvetja. Nejse. Tani e kishim me shpirtrat, po? Sigurisht për shpirtrat. Këtë ma ka zbuluar për herë të parë Aleks Buda, kur na shpuri në kalanë e Elbasanit. Nuk di si ra puna, por më kujtohen fjalët e tij. Dëgjoni djem. Do shkojmë brenda në kala, për atë punë kemi ardhur. Do shohim, do pyesim, do dëgjojmë, do ndiejmë. Të gjitha do t’i hedhim në kartë. Unë në çdo hap do jem me ju, por edhe unë do t’i hedh si ju në kartë gjithçka shoh, dëgjoj dhe mendoj. Dakord trima? Ah edhe ju trimëresha. S’ka si Elbasani. Profesor? Po. S’ka si Thethi! Ai u kthye ndaj saj. S’ke qenë në Theth profesor? E kam në plan Majë. Ajo, studentja, qeshi lehtë. Si tani më kujtohet. Profesor, mos harro të shkosh në logun e shpirtrave në Radohinë. Bari bëhet gjer në gju. Atje më çon nana mbrëmjeve. Mësova dhe unë t’i shoh e t’i dëgjoj… Ç’thua, Majë? Atë që di, profesor… Aleksi u nda nga grupi dhe na priti në hyrje të portës në një kafe të vogël fare. Por s’m’u hoq nga mendja logu i shpirtrave në Radohinë. Ç’të të them or mik. Për vit kam ardhur në Theth dhe shkoja në log. Hë hë dëgjova pëshpërimat e para. Nuk i kuptoja por vitin tjetër nisa edhe t’i kuptoj. T’ia thosha kujt? Nuk mundja. Ndryshe nofka e të lajthiturit ishte aty. Por, megjithatë, unë i kam dëgjuar shkoqur e më shkoqur fjalët e tyre, ç’thoshin, ç’qeshnin, ç’rënkonin, ç’qanin. Ç’bën çdo njeri, se shpirtra njerëzish ishin. Më vjen keq për ata që nuk i dëgjojnë. Maja edhe i shihte, kurse shqisa ime s’më ndihmoi t’i shihja. Mbeta qorr dhe gjithnjë që vij i kërkoj edhe me sy, por sidoqoftë i përfytyroj teksa ecin, vishen, ndihmojnë njeri-tjetrin, mbuluar me mjegull të bardhë dhe ecin kurdoherë pa lënë gjurmë. Është jetë tjetër ajo, or mik. M’u kthye në pasion. Majën nuk e pashë asnjëherë. Vonë kam marrë vesh se jeton në Gjermani, në Marburg dhe ndonjëherë në Klagenfurt të Austrisë. Maja e çuditshme, e bukur si loti, dashur sa s’gjeje tjetër, e zonja në të gjitha. Vetëm me sport s’merrej…

E pashë që mendohej. Zamiri ndezi një cigare. Kishte një marrëdhënie të çuditshme me duhanin. Pinte sa dendej, fuste një lugë kafeje turke me pak sheqer në gojë, që duhma të mos bëhej problem për të tjerët dhe ngiste më tej. Edhe në Kalanë e Beratit e kam vënë re këtë gjë, më tha, duke mbajtur këmbët në ujin e lumit. Të vinte keq t’i mbaje këmbët aty, në gurgullimat e kristalta që shpërndanin stërkala të qeshure të çuditshme. More njeri, mos je ti me shpirtrat? Të qepen pas. Eh, sa mirë do ishte. Kur të vemi, shtoi, ju që s’i dëgjoni dhe s’i shihni (m’i ka mësuar Maja) do të jeni mirë sepse pranoheni menjëherë në botën e tyre, por ne, e di, do ta kemi fort vështirë. E di ç’ndodhi në Berat? U prish «bulevardi» lindor i kështjellës, se do ndërtonin kanalin e ujërave. Dhe e di si rrodhën punët? I hyri ruspa rrugës, i hodhi në erë gurët e shtufit, të errët në gurkali e të tjetërllojtë, që s’e sheh dot kurrë gjëkund, por aty ishte dhe drita përthyhej habitshëm. E, ja që ruspa i hodhi në erë ku të mundej dhe ç’të shohësh tani, e kanë shtruar me pllaka Tomori, të bardha, të ndritshme, ku të lëbyren e të vriten sytë dhe rrëshqet. Thyen kokën. Dhe më kryesorja nuk dëgjon më asnjë llaf. Kur shëtisja aty mbrëmjeve, në kohën që restauroja Vllahernën, në shoqëri me Toshin (Kastriot Dervishin. Është në Kanada tani, por takohemi dendur se vjen pasi i dhemb shumë për Mangalemin ku ka dy hotele!). Po edhe me Gonin, Agron Polovinën. Sigurisht do të më pëlqente të shëtisja me këdo. Madje njëherë ndodhi edhe me Foto Vonglin, aktor i mirë dhe me llafet grurë. Po ai ishte si ti, nuk dëgjonte gjë. I vdekshëm i madh. Kurse Toshi hyri në lojë, ashtu më bëhet se nuk më pyeste më. E, që ta ngas llafin or mik, aty, në «bulevard» më parë ishte krejt ndryshe, jo vetëm nuk ngopeshe me zërat e shpirtrave që të shoqëronin në çdo hap, por nuk rrëshqisje, nuk të vriteshin sytë nga përthyerja e dritës, nuk e thyeje kokën dhe nuk verboheshe. Por mbi të gjitha ngjyrat e shtufit në shkelura nga njerëzit në mijëra vjet përfunduan kriminalisht pas mureve rrethues të kalasë. Turp. Dhe të gjitha me firmën e Institutit të Monumenteve. Të një drejtori e të një tjetri. Unë i restauroj pikturat, restauroj gjithçka, më duket sikur restauroj shpirtra…

Më la. Iku. Po shkonte nëpër meditimin tim, duke u ndërmendur në fjalët e tij. Sigurisht do të rrinte ca në log dhe pastaj do kthehej e do t’më tregonte, ashtu siç shëtiste në rrëfenjat e tij të mahnitshme nga Ardenica, Tomori, Korça, Voskopoja, Vllaherna dhe me shpirtin e Onufrit. Shpirtin e Onufrit. Eh, e kam lexuar romanin tënd historik për Onufrin, legjendën e ikonave. Ia kam dëgjuar zërin kur duke medituar restauroja në Vllahernë. Dhe më vjen plasje kur ç’nuk dëgjoj, sikur edhe mbishkrimin se vinte nga qyteti i shumëndritur i Beratit, në Kostur, e kanë hequr, e kanë prishur, se e duan Onufrin ta kenë të tyrin. Atë romanin tënd duhet ta lexojë çdo njeri. Patjetër. Po ç’të them më or mik? Më ka pëlqyer. Nuk të njihja dhe prej tij tani të njoh. Me sa duket vajti t’u ndizte qirinj shpirtrave, përkëdheli barin, leu me gëlqere natyrore dritën që binte pjerrtas dhe bënte shenja që të ndillte shqiponjat. Ato i marrin shpirtrat dhe i çojnë në Tomor, në Zagori, në… Mos vdeksha pa vajtur në Zagori edhe një ditë të vetme. Po, kam dashuri dhe dashuri të madhe për vendin tim. Po nuk dëgjove shpirtrat nuk ke si e do vendin tënd. Të vjen rëndë? Vërtet? Mos u mërzit po edhe po u mërzite shko futu në kishë. S’ka gjë. Kisha i qas edhe myslimanët, ashtu si pranon të krishterët edhe xhamia. I di Grabovi i Madh këto punë. Të futesh në kishë gjen një mundësi për të dëgjuar shpirtrat, ndonëse unë s’i kam dëgjuar në Vllahernën e famshme të Kalasë së Beratit. Ngjitur me të i thashë Koçit që kishte hapur themele të tjera sepse kishte rënë në shtresa historie të papërsëritshme. Dhe Koçi i mjerë më dëgjoi, lajmëroi Institutin në Tiranë dhe ata, pa ardhur fare i thanë të vazhdonte. Po more, edhe Genc Samimi ishte. E di që e ke mik. Po sterna e vjetër u bë dhé. Por edhe ajo që ndodhi këto dy vite në Akropol. Zbulim i çuditshëm. Kriminelët argalisen me ne. Qeshin gjersa gajasen dhe e qepin gojën varfanjakët. Edhe zbulimet e rastësishme në Akropolin e Beratit vdiqën, i varrosën fare pa vdekur. Kush e di ç’punojnë shpirtrat edhe atje! T’i dëgjosh! Po ku dëgjoni ju, një takëm si puna jote.

Eh, nuk të ndahem më Zamir Marika! Do të udhëtoj vetëm me ty derisa t’i dëgjoj edhe unë shpirtrat, derisa… derisa të dëgjoj shpirtin e tim biri! A do ta dalloj dot vallë? Kush e di! Një Zot! Ndoshta Grabovi i Madh… Dhe me siguri do të endem pastaj në log të Radohinës, për t’u hedhur në Qafë të Vizhnës për t’u endur në Bjeshkët e Namuna. E di Zamir? Jo, nga ta di ç’ke ti në mendje. Pse nuk komunikojmë mendërisht, derisa komunikon me shpirtrat. Unë nuk komunikoj, ta thashë, unë dëgjoj. Mirë, mirë, mos u nxeh, por të komunikosh mendërisht nuk është mëkat! E, kështu mbetëm me kaq se ai iku në Log. Atje duhet të ketë mbërritur. Më erdhi ndërmend biseda tek «Shqiponja» në Shkodër, buzë Drinit të madh e aq të hijshëm që sikur mburret që ka marrë me vete Kirin. Kiri është mbret i Alpeve dhe jo mbret i dikurshëm i Persisë. Qesh Drini me këtë shaka jo aq të hollë. I merr e i ul në frone Drini njerëzit e tij, duke përshëndetur Drishtin aty afër, i transformuar në fshat të zakonshëm e që mburret ende me Urën e Mesit dhe i thërret shpirtit të Grabovit të Madh, Atit të molepsur në histori venecianësh e turqish, sa herë që kujtesa (sikur të ishte pije magjike!) ta zbriste pastaj me këmbë në tokë, në realitetin e dhimbshëm. E ja aty te Palma e parë, është gjetur një mozaik i rrallë. E shkulën, e çuan te plehrat. Se kush u kujtua dhe vajti, e gjeti dhe e çoi te porta e muzeut historik, pa ditur në zbriti nga qielli apo e kishte sjellë me kohë Drini. Me arkeologji moderne thuren edhe legjenda të paqena. Dhe u tërbua Zamir Marika se gjuha vete ku dhemb dhëmbi. Durrësi. Çfarë historie. E kishte parë edhe ai Oderzon dhe nuk më la të paktën t’i mburresha pak! Mrekulli, or mik! Oderzo është afër Trevizos në Itali. Qyteti romak poshtë nën xham (jo xham dokudo, të kuptohemi!). As qytet i fishkur, as i veshur me të zeza, që e bën meshën me zogj mali, fushe e deti, për të gjithë. Oderzo më ka mrekulluar. Qyteti modern sipër, qyteti i vjetër, romak, poshtë nën xham. Po të duash futesh nëpër katakombet e tij. Bileta është e shtrenjtë, e kripur mjaft. Aq sa s’ta mban dot xhepi. Edhe në Durrës, kështu duhej të ishte. Edhe në Berat. Edhe në Gjirokastër. Ç’ma kujton të zezën, Gjirokastra ka marrë fund. Kur të kujtohen për të, do të jetë shumë vonë. Shumë vonë. Të dhemb shpirti or mik. Po pse nuk e more Vangjush Dakon dhe ta çoje në Oderzo, e pyeta. E kush jam unë? Ç’thua! Vangjush Dakon nuk e merr dot ta çojë atje edhe Edi Rama. E njeh ti atë shkurto të Suiftit? Jo? Epo s’ke faj. Nuk i mbushet qypi atij, jo! Dhe vijon ta shkatërrojë me ç’i vjen në mendje! Po Edi Rama pse nuk e merr për veshi? Këtë s’e di, por them se e ngrëna të zë zgurrën e fytit dhe të mbyll dyert e shpirtit…

Dhe erdhi në vete Zamir Marika. U përmend. E pashë tek zbriste nga Logu i Shpirtrave në Radohinë. Lebetitë e qëmotshme i kishin ngritur kurth në Qafën e Vizhnës. Aty sheh një tjetër botë, një tjetër hapësirë, një bukuri e pashoqe. Po ti s’ke shkelur aty, do t’më thuash! Magji tjetër dhe po kaq e madhërishme si kjo që shohim. Ja, pyeti ata polakët dhe do të shohësh se do të tregojnë përralla të tjera, krejt larg atyre që jemi mësuar t’i njohim ne. Kam dëgjuar or mik se këtu do të kalojë hekurudha nga Peja drejt Thethit, Tërthores, Bogës, Koplikut. E ke dëgjuar. Dhe pastaj Evropa do zbarkojë në Theth. Po a e mban dot Thethi i gjorë krejt Evropën? Këtu, mor djalë (mua më thotë djalë ky i flamosur?) në çdo qafë sheh një botë tjetër. Sa male aq edhe lugina. Dil në Nikaj Mërtur, dil në Valbonë, dil në Kir, dil në Bogë, në Ruznicë, në Vuthaj, në Vërmosh! Zot i madh, o Grabov i shenjtë, ç’më bën të ngrys jetën me emra vendesh! Mos vdeksha pa i shkelur. Se për atje flasin edhe shpirtrat në Log të Radohinës. E ke parë atë zemrën gjigante të dashurisë në gjoks të Radohinës? Ja tek e ke, plasi! As këtë nuk e sheh, le të tjerat. Zamir Marika qesh. Qesh me të madhe dhe fotografon mjeshtërisht. Fotografon zemrën gjigante të Radohinës të gdhendur nga dora e Grabovit të Madh ndoshta…

Aty në Log shihje Luginën e Thethit në një ngjyrë gurkali me një nuancë të gjelbër të thellë, duke kundruar magjishëm heshtjen që mbretëronte kudo, pa hijet që natyrshëm s’të linin të qetë. Mos vallë hijet ishin shpirtrat? Vinin e shkonin hije të gjata që e drithëronin me gjithsej Luginën. Dhe fluturat e shumta që lëshonin lodrime ngjeshur në flatra ose dremisnin mbi ajrin e hollë të thurur me ëndje aq imët sa asgjë s’binte në sy. Zemra e Radohinës ishte një shkëmb në mes të dritës, që herë dukej tutje diku, e herë fare afër, atje s’kishte mundësi të afrohej këmbë njeriu, përveç shpirtrave që frymonin mbi Log. Zamir Marika vraponte sa andej këtej. Donte të arrinte në Qafë Pejë për të kërkuar edhe në qiellin plot ndriçime të shumta e në ngjyrë, afreske të vjetër prej mijëvjeçarësh.

E pashë, tha. Çfarë pe o njeri. Fytyrën e Gjergj Fishtës. Do ketë qenë në Log. E kishte Lahutën. E ku do të shkonte Ai pa Lahutën? Le që s’e pranojnë as në Log. Ra muzgu i dytë e i tretë brenda një çasti dhe ne shkuam të kërkojmë vetveten. Po fytyra e Homerit shqiptar s’na u nda asnjë çast. Mos do një gllënjkë raki Shpiragu, e pyes. Apo një plloskë verë që derdhet në burimet e Okolit, verë, po ç’verë, që del prej diellit. Nuk të deh kjo verë. Hijet lëkundeshin, e mend po rrëzohej edhe zemra e Radohinës me frikën se mund të gremisej edhe Logu i Shpirtrave atje në Radohinë. Drejt saj po vinte një grup polakësh. Mos, edhe këta? Pse ata s’kanë shpirt?

Dikush këndonte matanë dhe zëri zbriste nga Qafa e Rragamit. Një grup njerëzish zbrisnin duke këndur. Nuk ishte këngë majëkrahi, zërat sikur rriheshin me njëri tjetrin, duket që vinin prej Valbone. O Zamir Miraka, o vëlla, më fal që s’të vura re, po sa paske ndryshuar, or burrë i dheut. Po më ngjan si Franc Nopça për besë. Ç’ngjashmëri keni ju të dy! Si u poqe kështu papritur me të mor burrë? Edhe ai, Nopça i famshëm i shqipes, shko e prite e mos luaj mendsh po deshe… Po ç’ta zgjatim, pi pak raki Shpiragu or mik, eja në vete, shkunde kokën fort dhe kërko ç’të duash. Edhe shpirtin tim merre dhe ma ço në Log të Radohinës…

Tiranë, më 09.07.2017

Enigma e Hymnit të Federatës “VATRA”

July 14, 2017 by dgreca

NGA DALIP GRECA*/

Federata Panshqiptare e Amerikës ka Hymnin e saj, që në vitet ’20 të shekullit të shkuar. Por saktësisht; kur dhe në ç’rrethana u krijua ky Hymn, nuk gjejmë të dhëna të plota. Në dy historitë e Vatrës, të botuara deri tani, mungojnë këto të dhëna. Nuk ruhet as ndonjë interpretim i incizuari këtij Hymni, edhe pse kompozitori i tij, ka vdekur relativisht vonë, në vitin ’76 të shekullit të shkuar dhe ai i ka pasur mundësitë e ruajtjes së incizimit. Vetë Kompozitori gjatë të gjithë jetës u mor me muzikë dhe tregëtimin e pllakave muzikore, kishte dhe kompaninë e tij të prodhimit dhe tregëtimit të incizimeve muzikore; ai nuk na ka lënë ndonjë shënim se ne cfare rrethanash e kompozoi Hymnin dhe kur e kompozoi atë. Ne kohethemelimin e Vatres kompozitori ndodhej ne Rumani. Duhet të jetë një bashkëpunim i viteve ’20 i kompozitorit me autorin e vargjeve, i cili ka jetuar ne SHBA deri aty nga viti 1931.

Dimë vetëm faktin se kompozitori iu bashkua Bandës së Vatrës, kur ajo shkoi në Shqipëri pikërisht në vitin 1920.
Është i njohur fakti qe Banda e Vatrës, në vitin 1920, shkoi në Shqipëri dhe i shërbeu shtetit shqiptar, madje shoqëroi dhe Komisionin Ndërkombëtar të Kufijëve në fillimin e mbërritjes së tij në Shqipëri. Bashkë me Bandën e Vatrës shkuan në Shqipëri edhe djemtë e shqiptaro-Amerikanëve për të mbrojtë Atdheun.Trupat mbrojtëse ishin stërvitur në SHBA.Fillimisht Vatra kishte marrë me qera një sallë të madhe në Boston dhe atje mblidheshin vullnetarë nga qytete dhe katunde të ndryshme të Neë Englandit për t’u stërvitur ushtarakisht. Komandanti i trupave vullnetare ishte Aqif Përmeti, i cili shkoi në Shqipëri së bashku me vullnetarët në kohën e Luftës së Vlorës. Sipas Petro Ktonës, ishin 200 vullnetarë që u nisën drejt Shqipërisë. (P. Ktona ”Misioni i Federatës Pan Shqiptare të Amerikës VATRA dje dhe sot”, New York 1978).Aqif Përmeti nuk u kthye më në SHBA, ai hyri në shërbim të ushtrisë shqiptare si oficer i larte dhe i shërbeu Kombit.U gradua gjeneral dhe më 1945 u egzekutua nga Qeveria Komuniste e Tiranës.

Autori i tekstit te Hymnit ishte prefekti i parë i Vlorës

Le të kthehemi tek Hymni; per t’iu pergjigjur pyetjes se cilët janë autorët e tij, duke shpresuar se së shpejti do të saktësojmë edhe kohën kur u kompozua e kur u egzekutua për të parën herë ai.Teksti i Hymnit të Vatrës është shkruar nga Refo Çapari, një figurë e njohur për kohën.
Historiani i njohur çam Ibrahim D Hoxha dëshmon se Refo Çapari vinte nga familja shumë e njohur Çapari e Çamërisë.Tashmë,që nga viti 2006 kemi një monografi që i kushtohet familjes dhe fisit Çapari, një nga katër dyert më të mëdha e më të rëndësishme në Çamëri. Gjatë 150 vjetëve të vazhdimësisë së saj të pandërprerë, kjo familje lëshoi mjaft rrënjë, duke krijuar kështu një pemë madhështore shumëdegëshe. Prej saj dolën plot prijës luftarakë, politikanë, diplomatë dhe burra të tjerë të zotë, ku ndër brezat e fundit u dallua Refo Çapari, i cili u shqua në përdorimin e penës.(IH)
Sjellim këto të dhëna informuse për autorin e vargjeve të Hymnit të Vatrës, Refo Çaparin (1884-1944); ishte një politikan i njohur shqiptar për kohën dhe njëkohësisht udhëheqës po aq i njohur fetar. Çapari kishte krijuar personalitetin e tij duke shërbyer si i pari prefekt i Qarkut të Vlorës dhe biograf i parë i Ismail Qemalit. Ai konsiderohet të jetë i pari përfaqësues i Besimit Bahá’í në Shqipëri.
Refo Çapari ka lindur në veriperëndim të Greqisë, Çamëri. Në fund të viteve 1900 Çapari ishte diplomuar nga shkolla e ligjit të Stambollit. Pas Deklaratës së Pavarësisë shqiptare me 28 Nënëtor 1912, Çapari u bë i pari prefekt i Qarkut Vlorë. Gjatë Luftës së Parë Botërore ai kishte emigruar në SHBA, ku ishte konvertuar në Besimin Bahá’í, ç’ka sipas arkivit Bahá’í, i takon vitit 1928. Mësojmë po ashtu se në vitin 1931 ai u kthye në Korçë, ku ka përkthyer tekstet Bahá’í në gjuhën shqipe. Në 1938 Çapari filloi botimin në Korçë dhe Tiranë të revistës Bahá’í “Pendë supreme” (shqip: pena siprore).
Përkthimi i parë i publikuar i letërsisë Bahá’í në gjuhën shqipe “Fjalët e Fshehura”,është përkthyer nga Refo Çapari (Arkivi i Qendrës Botërore Bahá’í).
Në një letër të dat 19 gusht 1933, Refo Çapari shpall botimin në shqip të librit të Esslemont “Bahá’u’lláh-u dhe një epokë të re”. Refo ishte martuar me Fiqrije Çapari, nënë e dy vajzave, e cila u gjet ne Prizren shumë vite pas vdekjes së Refos.
Mendohet se Çapari ka ardhur në SHBA në vitet 1914-15 dhe është kthyer më 1931, ndërkohë që kompozitori i Hymnit, pasi kishte shkuar në Shqipëri me Bandën e Vatrës kishte ardhur në SHBA më 1926.Se kur dhe nëç’rrethana lindi bashkëpunimi për Hymnin e Vatrës ende nuk mund ta themi me saktësi, veçse njihet bashkëpunimi i tij me Vatrën.Nëse Hymni i Vatrës është egzekutuar për të parën herë pas kthimit të kompozitorit Asllani nga Shqipëria në SHBA, do të jetë më lehtë që të përcaktohet koha e bashkëpunimit.

Kompozitori , muzikant i shquar nga Leskoviku, i diplomuar në Stamboll dhe Bukuresht

Kompozitori i Hymnit është një muzikant që kanë lënë gjurmë pas, jo vetëm në pentagramin ku janë vendosur notat, që kanë muzikuar Hymnin e Vatrës, por diçka më shumë. Kompozitori që muzikoi vargjet e Hymnit të Vatrës quhej Ajdin Asllan.Në shënimet e lëna në një album festiv, në ato që Vatra botonte me urime dhe me fotografi të vatranëve dhe në tërësi të shqiptarëve të Amerikës,gjejmë gjurmët e jetshkrimit të tij. Pikërisht në Albumin festiv të vitit 1953-54, kompozitori i Hymnit ka lënë disa shënime biografike që hedhin dritë në jetën e tij. Përmes atyre shënimeve informohemi se Ajdin Asllan, kishte lindur në rrethinat e Leskovikut me 12 mars 1895. Studimet i pat kryer në shkollën turke dhe greke të vendlindjes, pasi shkollë shqipe nuk kishte përreth. Mësimet shqip dhe ndjenjat atdhetare, siç shprehet në shënimet e veta biografike, Ajdini i mori prej prindërve, të cilët i përcollën ndjenjat kombëtare dhe dashurinë për gjuhën shqipe.Ndërkohë që mësimet e gjuhës shqipe ai i mori privatisht prej patriotit Stefan K. Postenani, që ishte nga Postenani, Katundi i krahinës së Leskovikut(shënim i tij).
Pas luftës Ballkanike, Ajdin Asllani dhe familja e tij u gjendën në një kolonë të gjatë refugjatësh, që u detyruan të linin trojet dhe vatrat e të parëve pas sulmeve të grekëve, që dogjën dhe shkatërruan fshatra të tërë.Familja u vendos në Stamboll të Turqisë. Prindërit pasi u sistemuan në Stamboll, vendosën që ta shkollonin të birin.Dëshira e tij ishte muzika, prandaj prindërit e regjistruan në shkollën e muzikës, e cila i jepte përveç njohurive teorike edhe mundësi praktikimi.Djali kishte talent dhe prindërit e mbështetën. Më 1915 Ajdini, që tashmë ishte 20 vjeçar e la Turqinë dhe shkoi në Bukuresht të Rumanisë, ku emigracioni shqiptar ishte i më i madh në numër, tepër i organizuar dhe vendimtar për formësimin e çështjes kombëtare së bashku me komunitetin shqiptar në Turqi dhe Egjypt. Ajdini edhe në Bukuresht vijoi studimet për muzikë. Në shënimete veta ai shkruan se në Bukuresht “punoja në varjete për të nxjerrë harxhet dhe për të plotësuar praktikën për të cilën kisha aq shumë nevojë.”

Nga Rumania, instrumentist në Bandën”Vatra” në Shqipëri

Në Bukuresht Ajdinit i dhanë kurajo dhe e ndihmuan shumë shqiptarët, por ai veçon ndihmën që i dhanë “Vëllazëria korcare”, Peço Korça dhe Themistokli Bozhani.Tashmë ai ishte plotësuar me njohuri muzikore dhe fryma kombëtare ishte bërë pjesë e shpirtit dhe ndërgjegjes së tij.
Ndërkohë emri i Federatës Panshqiptare të Amerikës kishte pushtuar zemrat e djalërisë shqiptare.Ajdini dëgjon se Banda Kombëtare që kishte krijuar Vatra në SHBA së bashku me vullnetarët e stërvitur në Amerikë, po shkonin në Shqipëri.Edhe atij i rrahu zemra nga krenaria dhe devocioni kombëtar. Mori rrugën dhe shkoi në Shqipëri dhe iu bashkëngjit bandës. Këtë moment, vetë Ajdini e përshkruan kështu:” Më 1920, kur Banda “Vatra” shkoi në Shqipëri bashkë me vullnetarët, me zjarrësinë që kisha për kombësinë t’onë dhe për vendlindjen time vajta në Shqipëri, ku pa humbur kohë mora pjesë në Bandën Vatra, që në atë kohë u emrua Banda Presidenciale.”
Ajdin Asllani qëndroi në radhët e Bandës së Vatrës deri në vitin 1926, moment kur merr rugën e gjatë për këndej Atlantikut.Pra u vendos në Amerikë.Nuk hoqi dorë nga pasioni i tij, muzika, ajo përbënte profesionin e tij. Përë gjatë të gjithë kohës e ushtroi profesionine muzikantit duke u bërë pjesë e orkestrave të ndryshme ose duke i drejtuar ato. Pa kaluar shumë vite ai krijoi orkestrën e vet.Madje për më shumë se 25 vjet ai arriti që të ketë kompaninë e vet, me të cilën prodhonte dhe tregtonte pllaka muzikore. Kompaninë e tij e kishte pagëzuar me emrin”Balkan Phonograph Record Co.”, ku prodhonte pllaka në gjuhën shqipe dhe gjuhët e tjera të Ballkanit.
Në shënimet e shkurtra biografike, ai ndjehet krenar që është shqiptar dhe e thekson me dorën e shkrimin e tij se: ”Jam danga nga Postenani i Leskovikut”. Kypohim ka shumë rëndësi pasi janë bërë përpjekje që krijimtarinë e tij t’ia atribojnë tjetërkujt kombesie, vecanerisht asaj greke.

Trashëgimia në SHBA: Rekorde Shqiptare, regjisor “Leskoviku”

Gjenden CD që vërtetojnë autorsinë e Ajdin Asllanit me pseudonimin ”Leskoviku” .Në to shkruhet:”Muzikë shqiptare-Regjisor Ajdin Asllan-Leskoviku”. Ka shumë mundësi që ai përdorte pseudonimin muzikor”Leskoviku”. Gjate kerkimeve të mia kam gjetur dhe kam shijuar krijime të tij si “Valle me Klarinetë dhe llautë “si dhe “Valle devollitçe me gërnetë”.Sipas shënimeve shoqëruse në klarinetë luan vetë instrumentisti virtuozë, që lunate në disa instrumente, Ajdin Asllan.
Kompozitori i Hymnit të Vatrës kishte lindur me 1895 dhe ndërroi jetë në SHBA më 1976. Ai ishte një multi instrumentist që kishtë lënë gjurmë në jetën muzikore të emigrantëve nga shumë vende të Ballkanit.Është e vërtetuar se ai ishte mjeshtër në shumë instrumente si: Klarinetë, Oud, llautë, lauto, ishte njëkohësisht instruktor dhe pronar i pavarur. Orekstra e tij ishte pjesë e skenave të klubeve të natës dhe ishte shumë i kërkuar nga komunitetet shqiptare, turke, greke, madje dhe armene në Avenunë e 8-tënë Neë York City nga mesi i shekullit 20-të deri në vitet ’60.
Ka të dhëna se Ajdin Asllan në vitet ’30 dhe ’40 të shekullit të shkuar ka bërë disa incizime që i dhanë famë. Dikur, ai ka pasë dhe një dyqan të njohur, që tregtonte pllaka me muzikë ballkanike. Dyqani ishte në 42 Rivington në anën e ulët dhe me pas, përfundimisht u vendos në 27 street, mes avenusë 7 dhe 8. Prodhimet e tij shënoheshin me inicialet me etiketën “Me-Re-Rekorde Shqiptare.”
Le të kthehemi tek Hymni i Vatrës. Vargjet shprehin shpresën se lindja e Vatrës do të shkallmojë errësirën dhe skllavërinë, do të sjell një diell plot shkëlqim. Hymni bën thirrje për bashkim rreth Vatrës.
Ja vargjet e plota:

HYMNI I VATRËS

Vëllezër u dërmua
Errësir’ e Skllavërisë.
Lindi me dirsë nderi,
Një djellë plot gëzim

Vatra kështjell’ e dashur,
E mëmë Shqipërisë
Me dashuri na mblodhi,
Rreth Shkabës në mërgim.

Për dashuri dhe për bashkim,
Rreth Vatrës të pa ndarë!
Bashkohuni me një mejtim,
Si burra shqiptarë!
*Me rastin e festimeve te 100 Vjetorit te Themelimit te Federates Panshqiptare te Amerikes”VATRA” CD me Hymni i Vatres i interpretuar nga Kori i Asamblit Kombetar nen kujdesin e mjeshtrit Zhani Ciko, iu dhurua Vatres me 28 prill 2012 nga Ish Kryeminstri i Shqiperise dr. Sali BERISHA.