Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

VATRA PROMOVOI LIBRIN E STUDIUESES IRIS HALILI “LIDERI NUK LIND…BËHET”

by

Sokol Paja

New York më 19 Shtator 2021- Në selinë qëndrore të Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra u promovua libri “Lideri nuk lind…bëhet” i studiueses Iris Halili. Gazetarë, studiues, mësues, intelektualë, patriotë, vatranë e shumë miq u bënë pjesë e festës së librit. Nën prezantimin brilant të gazetares Marjana Bulku, libri “Lideri nuk lind…bëhet” i përzgjedhur nga lexuesit si libri më i mirë i vitit 2020 në kategorinë libër i mendimit, organizuar nga portali më i madh i librit online në Shqipëri “Bukinsit.al” ngjalli shumë interes dhe kureshtje për pjesëmarrësit. Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha pasi uroi mirëseardhjen dhe përshëndeti takimin, në diskutimin e tij u ndal te rëndësia e liderit në diplomaci, shoqëri, shtetndërtim dhe familje.

Frank Shkreli gazetar dhe drejtues i Zerit të Amerikës, në kumtesën e mbajtur me këtë rast të lexuar nga Marjana Bulku ka deklaruar se: “U garantoj se në qoftë se dëshironi të jeni vërtetë liderë të mirë e frymëzues, jo vetëm në politikë, por edhe në jetën e përditshme, ky libër ofron shembuj e analiza, opinione e thënje nga personalitete botërore që do t’u frymëzojnë që të bëheni liderë të mirë e frymëzues dhe jo negativë ose siç i quan studiuesja Halili, “toksikë”, si diktatori komunist Enver Hoxha.  Apo edhe më mirë, të bëheni liderë, shembulli i të cilëve duhet imituar, siç është Nënë Tereza.  (Autorja shpjegon gjithashtu se pse përdor termin “lider” dhe “lidership” dhe jo “udhëheqës” dhe “udhëheqje” – si dikur “nën udhëheqjen e partisë”, “udhëheqsi i lavdishëm”, etj ). Por është një libër që përqendrohet gjithashtu edhe në marrëdhëniet e liderve dhe ndjekësve të tyre, si një temë kryesore, “pasi janë ata që fuqizojnë dhe shfuqizojnë liderët”. Libri ka një mesazh të thjesht por të rëndësishëm për politikën aktuale të botës shqiptare – mbushur plot e përplot me liderë të këqij – por dhe për shqiptarët ndjekës të politikanëve, në përgjithësi – liderëve të paaftë  e të korruptuar – e që na kujtojnë edhe fjalët e filozofit francez Joseph de Maistre, i cili është shprehur në vitin 1811 se, “Toute nation a le gouvernement qu’elle merite”, (“Every nation has the government it deserves.”) Secili komb ka qeverinë që meriton” thuhet në kumtesën e z.Shkreli. Dr. Albert Gjoka, themelues dhe menaxher i platformës së librit shqip, Bukinist.al nëpërmjet mesazhit të dërguar në promovim ka shkruar se libri “Lideri nuk lind…bëhet” i Iris Halilit, është shembull i qartë i kësaj tradite njerëzish fisnikë, ku me kontributin e ideve, na fton ne të gjithëve, – sidomos këtu në Shqipëri, të ndërtojmë një mendësi tjetër ndaj liderit dhe lidershipit. Autorja na sfidon që në titull, – duke na trazuar fort brenda nesh përgjegjësinë e të qenit lider, në familje, në komunitet, në organizatë apo në bashkësitë e tjera ku jemi të pranishëm. Irisi e njeh shumë mirë mendësinë e liderit shqiptar përgjatë historisë, – dhe aq më mirë liderin e ditëve tona. Ajo ka pasur përvoja personale pune dhe marrëdhëniesh me disa prej tyre, – dhe e kupton më mirë se shumëkush tjetër përmasën e liderit, rolin e tij, mundësitë dhe pamundësitë e lidershipit shqiptar. Liderat janë produkte të traditës së tyre, të historisë plot konflikte dhe të mendësisë për ta asgjësuar tjetrin. Unë besoj se ky libër vjen në kohën e duhur, – si një ftesë për ndryshim radikal në modelit të liderit në Shqipëri, – për krijimin e një lidershipi të ri. Sepse lidershipi është një disiplinë të cilën duhet ta mësojmë përmes shkollës dhe librit. Lidershipi nuk është thjeshtë produkt i traditës, apo shprehive social-kulturore në përditshmërinë tone” citohet në kumtëzën e z.Gjoka. Autorja Iris Halili në prezantimin e saj u shpreh se Karizma si tipar dallues në lidership veçon aftësinë për të frymëzuar ndjekësit. Po t’i referohemi historisë do të vërejmë se falë karizmës personale shumë figura/ lider historike i përcillnin aq shumë emocion ndjekësve të tyre sa këta të fundit flijoheshin në emër të kauzës që gjithmonë lideri karizmatik e ndërton dhe përcjell në formën më depërtuese dhe emotive. Lideri narcisist kërkon admirim të pamasë nga ndjekësit. Ai nuk jeton dot pa këtë lloj admirimi. Jo më kot të gjithë liderët narcisistë janë të fiksuar që të kenë nën kontroll artin i cili duhet të prodhojë lavde dhe himne vetëm për të. Lideri narcisist ka një mungesë të theksuar empatie dhe mungesë ndjenjash ndaj nevojave të të tjerëve. Përgjithësisht ai i shikon ndjekësit krejt si objekte dhe kjo vjen nga fakti se narcisistët vuajnë nga mungesa e empatisë. Lideri narcisist e shikon veten si zoti dhe beson se është në të drejtën e tij t’i trajtojë ndjekësit sikur të jenë thjesht sende. Ndonëse ai hiqet sikur ka ndjeshmëri ndaj ndjekësve, në fakt ai pothuaj nuk ka asnjë lidhje emocionale me ta. Ky është edhe rreziku më i madh i shoqërive që drejtohen nga liderë me personalitet narcisist; ata shumë shpejt kthehen në autoritarë e po të mos ndalohen në kohë në diktatorë të pamëshirshëm, sipas Iris Halilit. Ky libër ngjalli shumë diskutime nga të pranishmit si Agim Alickaj, Muhamet Omari, Dr. Pashko Camaj etj. Libri i Iris Halilit “Lideri nuk lind…bëhet “ dallon për gjuhen e kthjellët dhe të qartë përmes së cilës autorja na përcjell cilësitë/tiparet që dallojnë liderët. Ky libër tashmë është kthyer për lexuesin shqiptar si një manual që në formë lakonike dhe sintetizuese rrëfen rrugën sesi çdo kush mund të bëhet një lidër i sukseshëm apo edhe një ndjekës i ndërgjegjshëm dhe përgjegjës.  Mes shembujsh konkretë nga historia botërore dhe ajo shqiptare, autorja na percjell tiparet e liderve që kanë bërë histori  si për mirë dhe për keq, si dhe shpjegon sesi modelet e tyre të lidershipit kanë përcaktuar fatet e ndjekësve, kombeve apo kompanive që ata kanë drejtuar. Në fund të promovimit u shtrua një koktejl i përgatitur për Vatrën me shumë përzemrësi nga patrioti Tush (Toni) Musaj. Në promovim pjesëmarrësit morën librin me autografe dhe u mblodhën 405 USD të cilat autorja Iris Halili ia dhuroi Federatës Vatra. Pas përfundimit autorja për miqtë e saj të ftuar dhe një përfaqësi nga autoritetet drejtuese të Vatrës shtroi një drekë falenderimi dhe mirënjohjeje.

Polifonia dhe “Polifonët” si rregullatorë të jetës tradicionale

by

Prof. Dr. Vasil S. TOLE 

Fjala e mbajtur në aktivitetin kushtuar 80 vjetorit të lindjes së shkrimtarit dhe akademikut tonë Luan Starova.

Kemi folur e shkruar edhe mё pёrpara pёr lidhjen e muzikёs me artet e tjera, e posaçёrisht me letёrsinё, e kemi parё kёtё marrёdhёnie nё autorё tё mёdhenj e nё kohёra tё ndryshme, duke filluar nga Homeri e deri te Gynter Gras, e veçanërisht nё letёrsinё shqipe jemi fokusuar nё krijues tё spikatur si Migjeni, Noli, Poradeci e Kadare. Nё favor tё kёsaj teze kemi sjellё edhe argumentet pёrkatёse, tё cilat na zbulojnё larminё dhe njёherazi edhe kompleksitetin e kёtyre marrёdhёnieve ndёrartistike. Pavarёsisht kёsaj, deri mё sot, nё letёrsinё shqipe e atё botёrore nuk gjendet njё rast i dytё si romani POLIFONISTËT i akademik Luan Starovёs, i cili si nё titull ashtu dhe nё strukturёn e tij letrare tё jetёsohet si krijim pёr shkak tё muzikёs, e veçanёrisht tё traditёs madhёshtore tё kёndimit tё polifonisё me iso brenda familjes shqiptare. Romani, nё thelb, shkrin nё njё personazhet e tij (qё janё familjarёt e autorit: babai, nёna vёllezёrit dhe ai vetё), me rolet e kёndimit tё njё grupi polifonik qё janё “Marrёsi”, “Kthyesi” dhe kori i isos. Kjo pasi, tradita e kёndimit polifonik dhe kёngёt toske qё vijnё nga Toskёria, origjina e autorit, citoj nga romani: … dukej se përbënin të vetmin fill të mrekullueshëm, të padukshëm dhe shpirtëror që lidhte brezat, një kurorë e mrekullueshme zanore, një dëshmi e papërsëritshme në Ballkan për ata njerëz të tij të afërt të cilët kishin humbur në errësirën e kohës. Këndimi i kёtyre kёngёve nё familjen e autorit, fillimisht prej babait tё tij dhe shokёve tё tij tё ngushtё, T.A. dhe Q.Z., ishte njё akt çlirimi emocional, pёr dy arsye, sё pari (citoj):… në atë kohë fatkeqe dhe të pasigurt, pikërisht në këto melodi toske, mundnin ta gjenin ata lirinë për të kënduar së bashku, do ta ripërtërinin ndjesinë e plotësisë së ekzistencës dhe do ta rigjenin rrugëdaljen e lumtur për të cilën ata kishin nevojë; dhe sё dyti, sepse (citoj): … kur ata, secili prej tyre, kishin diçka që ua mundonte shpirtin, atëherë, atyre u duhej ta çlironin veten prej saj dhe ata nuk mund ta bënin këtë përveçse nëpërmjet këtyre këngëve të kënduara së bashku. Nëse do të kishte qenë ndryshe, këto këngë do të kishin mbetur të burgosura përgjithnjë në shpirtin e tyre. Në thelb, të kënduarit së bashku, pra në grup, është edhe një tregues i fuqishëm i jetës në bashkësinë njerëzore, tregues i nivelit të demokracisë dhe shoqërizimit të njeriut prej kohëve tё vjetra e deri nё ditët e sotme. Dikur, këtë nivel të lartë të këtyre bashkësive familjare (të cilat përveçse jetojnë së bashku, qajnë e këndojnë në grup me ansamble, si kori me karakter muzikor dhe ritualistik), e kanë vënë re edhe autorët antikë , kur shpreheshin për banorët e Ilirisë dhe të Epirit (ndër ta thesportët, kaonët, molosët etj.), se i nderojnë shumë perënditë, se janë të drejtë e mikpritës, se e duan jetën shoqërore dhe se janë të dhënë pas një jete shumë të hijshme. Krahas këtyre vlerave njerëzore në kohë paqeje, për epirotët thuhej se e kanë për gjë të madhe jo vetëm të luftojnë për atdheun e tyre, por edhe të japin jetën për të mbrojtur miqtë e tyre dhe farefisin. Në këtë mënyrë, bëhet gjithmonë edhe më i qartë kuptimi i isopolifonisë popullore si kulturë e lidhur me gjendjen e të kënduarit së bashku dhe, në këtë kuadër, me harmoninë e grupit më shumë se me kundërtitë e tij të mundshme . Duke e konsideruar kёndimin e kёtyre kёngёve si njё “simfoni toske”, autori pohon se, citoj:… e gjithë banesa, me të gjithë heshtjen që përmbante, mirëpriste atëherë tingujt e polifonisë që, në fillim, dilnin prej babait tim dhe, pastaj, nga i mërguari i dytë, pastaj nga i mërguari i tretë, që ishin miqtë e tij dhe nuk ndodhte rrallë që nëna dhe ne fëmijët të arrinim të bëheshim shoqërues, ndihmës të padukshëm të kësaj simfonie toske me thekse negro-spirituale.I magjishёm nё roman ёshtё rrёfimi letrar i autorit, kur tregon se si familja, pёrballё varfёrisё dhe falё rolit tё babait si prijёs i jetёs dhe i kёngёs u shndёrrua gradualisht nё njё ansambёl muzikor, ansambёl i cili lindi si nevojё pёr tё harruar realitetin tragjik qё i rrethonte:…në kohë tilla, babai im, thuajse pa i kushtuar vëmendje asaj çka po ndodhte, fillonte të këndonte, ta lëshonte veten në rrjedhën e melodisë polifonike toske. Zëri i tij bëhej gjithnjë dhe më i fortë, më i bukur, përpara se të rimerrej nga vëllezërit e mi më të mëdhenj dhe qarjet tona veniteshin kur hynin në lidhje me nuancat e para të këtyre zërave. Ne sikur harronim bukёn.Autori i ka ngritur himn familjes shqiptare si ruajtёse e traditave, kur rrёfen se si hierarkia e organizimit familjar shndёrrohet nё njё strukturё organizimi muzikor, citoj: … atë ditë, ai (babai-shёnimi ynё), po këndonte vetëm, i zhytur brenda pasigurisë dhe duke e paramenduar t’i jepte fund së shpejti, sepse atij i mungonte zëri i dytë që nevojitej për një polifoni të vërtetë toske. Mirëpo, ndërsa zëri i tij po tretej si të thuash në heshtje…në një mënyrë të papritur, si një zë i thirrur nga fati, që atij iu duk se një zë tjetër po i bashkohej, në stilin më të pastër polifonik tosk, një zë i qartë, i njohur, i njëjtë me zërin e tij ose të paktën i ngjashëm, një zë që dilte prej gjirit të familjes….E vërteta u shfaq menjëherë atje, por vazhdonte të mos donte e besonte: ishte më i madhi prej vëllezërve të mi që e kishte rimarrë këngën e babait me të gjithë atë çka kishte humbur. Pa u vënë re nga babai, vëllai im kishte ardhur ta mbështeste me zërin e tij, i cili ishte i lartë, i qartë dhe i pastër, si në këngët e vjetra polifonike. Të tjerë zëra erdhën me nxitim për të ndihmuar, ata të fëmijëve të cilët ngulnin këmbë gjatë, në një mënyrë aq të zëshme sa të ishte e mundur, mbi zanoret. Babai iu rikthye atëherë këngës së braktisur ose, më saktë, ishte kënga që iu rikthye babait. Po, e gjithë familja i rifilloi, qetësisht, këto këngë dhe, pas një çasti të gjatë, heshtja e gjeti veten të sunduar. E gjitha e gëzuar dhe si e ripërtërirë, nëna filloi të këndojë bashkë me ta, me zë të ulët. Po, ajo ishte e lumtur, por me siguri e lumtur, para së gjithave, nga lumturia e babait tim dhe nga lumturia jonë si fëmijë, e lumtur ndoshta edhe më shumë se në kohën kur babai i këndonte këto këngë në shtëpi, bashkë me të afërmit e tij, edhe ata të mërguar, të cilët ishin larguar përgjithnjë. E lumtur, nëna filloi, si dikur, të ulte grilat e dritares, pas një çasti të bukur, por e bëri këtë gjë tani me një lloj lumturie të përkohshme.Nё Shqipёri ashtu si dhe nё Greqinё antike konstatojmё dy mënyra vajkёndimi: goos-in,i cili shfaqet si kёndim dhe vajtim i familjarëve, ku më i veçanti syresh është goos-i për vdekjen e Hektorit, tek “Iliada”, i prirë nga Andromaka, Hekuba dhe Helena, si dhe threnos-in ose threnod-inë , që bëhej kryesisht nga vajtues jo të lidhur familjarisht me të vdekurin (p.sh., vajtimi i muzave për vdekjen e Akilit tek “Odiseja”, i cili është vajtim koral).Autori e di mirё se kёndimi brenda familjes, pёr gёzim apo vajtim, ishte dhe mbetet çelёsi i gjallimit tё traditёs sё kёndimit tё polifonisё me iso. Nё traditёn shekullore shqiptare tё vajkёndimit, të parat gratë e shtëpisë, të afërtat me to, si dhe gratë e fshatit, qajnë me ligje të vdekurin, të veshura të gjitha me rroba dhe shami të zezë në kokë, pasi, sipas traditës gratë në Shqipëri konsiderohen si rojtare këmbëngulëse të zakoneve . Në një baladë arbëreshe të vitit 1737, heroi Nik Peta , përpara vdekjes, kërkonte që: nëna ta qante dhjetë vjet të vërtetë; babai ta qante nëntë vjet, gjithashtu të vërtetë, dhe e bukura e tij ta qante vetëm një vit, qoftë ky edhe një vit i rremë! Po ashtu, në “të qarën me botë” të Gjirokastrës vihet re pasimi i vajit nga një familjare te një tjetër: … e qajti dhe ajo një herë me bot, po nuk e linin lotët dhe zëri nuk dëgjohej fare, po fjalët i thoshte mirë me dert. Herën e tretë e mor prapë nëna. Një e zinte, një e linte. Nënë-zeza sa mbaroi për të tretën herë të qarët, një të shtritur u bëri…etj. Pikërisht këtu vërejmë funksionimin e familjes si një ansambël demokratik dhe të korit muzikor isopolifonik (që kërcen, vajton dhe flet), si në një familje muzikore. Këndimi iso-polifonik si një masë njerëzish që marrin pjesë në artin e shfaqjes dhe vetë struktura e këndimit me shumë zëra, para se të jetë thjesht muzikore, është një pasqyrim i organizimit shoqëror të jetës njerëzore dhe sigurisht i pluralizmit të të menduarit në të. Në këtë model demokratik të sjelljes askush nuk duhet të pretendojë hierarki të njërit funksion ndaj tjetrit ose të pretendojë se mund të ketë një realitet tjetër pa unitetin e të gjithë faktorëve. “Polifonia me iso” ose “Isopolifonia” ka mirëpërcaktuar natyrën dhe strukturën e ndërtimit të shumëzërëshit muzikor popullor të Shqipërisë së Jugut si marrëdhënie e zërave individualë me zërat kolektivë. Zërat e përveçëm të iso-polifonisë: «Marrësi»-zëri i parë, «Kthyesi»-zëri i dytë dhe isoja si një sinonim i së tërës, së përgjithshmes-ideales, ekzistojnë vetëm si një një unitet të kundërtash, të cilat mbivendosen mbi një shtrat pranimi të shumicës, që është isoja anonime pёr tё cilёn populli thotё: “Nuk merret leje pёr tё bёrё iso”, pra ajo tё tёrheq tё bёhesh pjesё e saj, tё familjarizohesh me tё, pa urdhёr e detyrim, si njё gjё e natyrshme. Për këtë natyrë marrëdhëniesh Ismail Kadare shkruan se:….në këngën polifonike popullore shkrirja, komunikimi, derdhja e individit në kolektive dhe anasjellas, vërshimi i kolektivit tek individi, arrijnë pikën më të lartë.Romani “Polifonistёt” ёshtё njё himn pёr jetёn tradicionale dhe pёr traditёn muzikore shumёzёrёshe si mekanizёm artistik i paqes mes njerёzve. Aq e fortё ёshtё ndjesia dhe harmonia shpirtёrore qё formёsohet prej kёndimit, saqё edhe kur familja qё trajtohet nё roman shpёrndahet e pёr pasojё shpёrndahet edhe ansambli muzikor i saj, e vetme, nёna e mbetur nё shtёpi, i rikthehet kohёs kur ansambli muzikor familjar ishte i plotё dhe kur zёrat e tyre gjenin njeri-tjetrin, ashtu siç gjaku i tё afёrmit tё tёrheq (citoj): … nёna kёndonte me zë të ulët në mes të netëve këngën e vjetër të babait, e cila lidhej me kohën kur, për herë të parë, ne e kishim kënduar atë së bashku si familje, të vetëm, por tashmë edhe ajo në pritje të zërit të dytë, zërit të babait tim…!Deri mё sot kemi parё libra tё ndryshёm qё trajtojnё temёn e traditёs muzikore popullore. Pjesa mё e madhe e tyre janё studime shkencore, te pjesa tjetёr e tyre, ku bien nё sy botimet e Musine Kokalarit, gjejmё atё qё konsiderohet si “letёrsi gojore etnografike”, ku realiteti etnografik kushtёzon rrёfimin letrar dhe sё treti, nё mёnyrё tё pjesshme gjejmё traditёn muzikore tё pёrfshirё nё veprёn letrare, ku nё mёnyrё tё veçantё evidentojmё muzikёn nё veprёn letrare tё Kadaresё etj. Ky roman ёshtё i vetmi deri mё tani qё synon dhe realizon rrёfimin letrar tё mbёshtetur tёrёsisht nё traditёn muzikore: si strukturё dhe si teksturё. Si i tillё, brenda tij gjejmё edhe letёrsinё e pastёr, edhe etnografinё, edhe pjesёn e saktёsisё shkencore qё kёrkon trajtimi i kёsaj tradite tё madhe, e cila tashmё ёshtё edhe pjesё e listёs sё “Dukurive shpirtёrore nё listёn pёrfaqёsuese tё UNESCO-s”. Urime akademiku e polifonisti Starova pёr kёtё vepёr madhështore, qё vёrtet lexohet si roman, por qё dёgjohet si muzikё!Fotot: Agim Dobi

NESËR PROMOVOHET NË VATËR “LIDERI NUK LIND…BËHET”

by

Dielli/

Në selinë qëndrore të Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra në New York, neser ditë e Dielë më 19 Shtator 2021, ora 11 am, do të promovohet libri “Lideri nuk lind…bëhet” i autores Iris Halili. Libri vjen si një risi, pasi është i pari i llojit të tij në letrat Shqipe. Botuar nga Shtëpia Botuese Dituria, ai është përzgjedhur nga lexuesit si libri më i mirë i vitit 2020 në kategorinë libër i mendimit, organizuar nga portali më i madh i librit online në Shqipëri “Bukinsit.al”. Autorja Iris Halili vjen me këtë botim pas një kariere të gjatë akademike dhe lidershipi si në Shqipëri ashtu edhe në USA. Ajo është gjithashtu e njohur në shtypin Shqiptar dhe atë të diasporës për artikujt e saj sa për lidershipin, letërsinë apo aktualitetin. Autorja ka qenë prej 10 vjetesh  pedagoge e Letërsisë Moderne në Fakultetin e Letërsisë pranë Univesitetit të Tiranes; Shefe e Kabinetit e Presidentit Alfred Moisiu 2002-2005, Këshilltare e Ministrit Sokol Olldashi 2006 -2007 etj. Prej më shumë se 12 vitesh ajo jeton dhe punon në Miami,  Florida. Në USA ka kryer doktoratën për Lidership dhe Zhvillim Organizatash, dhe aktualisht punon në profesionin e saj si Partnere Biznesi e Burimeve Njerzore.

Libri i saj me i fundit “Lideri nuk lind…bëhet “ dallon për gjuhen e kthjellët dhe të qartë përmes së cilës autorja na përcjell cilësitë/tiparet që dallojnë liderët. Ky libër tashmë është kthyer për lexuesin shqiptar si një manual që në formë lakonike dhe sintetizuese rrëfen rrugën sesi çdo kush mund të bëhet një lidër i sukseshëm apo edhe një ndjekës i ndërgjegjshëm dhe përgjegjës.  Mes shembujsh konkretë nga historia botërore dhe ajo shqiptare, autorja na percjell tiparet e liderve që kanë bërë histori  si për mirë dhe për keq, si dhe shpjegon sesi modelet e tyre të lidershipit kanë përcaktuar fatet e ndjekësve, kombeve apo kompanive që ata kanë drejtuar.

Në promovim pjesëmarrësit do të kenë mundësinë të blejnë librin 10Usd, të ardhurat e të cilit autorja ka nderin t’ia dhurojë Vatrës.

Promovimi moderohet nga gazetarja Marjana Bulku.

Ju mirëpresim në mjediset e Vatrës.

DIPLOMAT ORIGJINALE TE BALSHAJVE NGA SHEKULLI XIV QË RUHEN NË ARKIVIN SHTETËROR TË DUBROVNIKUT

by

Ilustrimi 1 -Diploma e 30 nentorit 1373 – recto.jpg
Ilustrimi 2 -Diploma e 30 nentorit 1373
Vula e Gjergj Balshes ne diplomen e vitit 1373.jpg

Diploma e Gjergj Balshës e lëshuar me 30 nëntor të vitit 1373 është origjinale dhe ruhet në Arkivin Shtetëror të Dubrovnikut, në fondin: Wiena 1022 [1014; nr. 118]. – Teksti i diplomës është i shkruar në 13 rreshta.- Ndërsa në anën e pasme (verso) të diplomës është i shënuar ky tekst në latinisht: Pouelia pactorum comitis Ragusii cum domino Georgio de Balsa fatia in MCCLXXIII.

Prof. Dr. Musa Ahmeti

Në arkiva evropiane ruhet një lëndë burimore-dokumentare e pa botuar ose pjesërisht e botuar për mesjetën shqiptare, botimi i si cilës sipas metodave bashkëkohore shkencore të editimeve kritike mundëson plotësimin e boshllëqeve për periudha të caktuara, veçanërisht për gjysmën e dytë të shekullit XIV dhe gjysmën e parë të shekullit XV.

Këto burime e dokumente janë të shkruara në gjuhët e kohës, të cilat ishin në përdorim zyrtar, me të cilat komunikonin zyrtarisht personalitete të jetës politike, shoqërore e kulturore shqiptare me ato evropiane e më gjerë.

Dinastia e Balshajve ishte njëra prej dinastive më të njohura shqiptare në shekujt XIV –XV. Nga kancelaria e tyre që vepronte në disa gjuhë, e që për fat të mirë na janë ruajtur një numër i konsideruar dokumentesh të lëshuara nga kjo kancelari, kemi vendosur të botojmë të shoqëruara me faksimile, të transkriptuara [tejshkronjëzuara] në sllavishte të vjetër, të përkthyera në shqip dhe të shoqëruara me komente përkatëse sa më përmbajtësore duke shmangur për aq sa është e mundur “detajet e lodhshme” të diplomatikës, sfragjistikës, heraldikës, sigjilografisë e paleografisë.

Lëndë burimore-dokumentare e pabotuar ose pjesërisht e botuar për Balshajt, dhe në përgjithësi për mesjetën shqiptare gjendet në shumë arkiva evropiane, por në sasi të konsiderueshme sidomos në arkivat e Dubrovnikut. Botimi i kësaj lënde dokumentare është nxjerrë nga Arkivi Shtetëror i Dubrovnikut dhe i përket gjysmës së dytë të shekullit XIV. Të gjitha diplomat janë shkruar në sllavishte mesjetare – cirilikë – dhe janë lëshuar nga kancelaria e Balshajve në periudhën kohore 7 janar 1368 – 3 nëntor 1395. Botimi i këtyre burimeve sipas metodave bashkëkohore shkencore të editimeve kritike mundëson plotësimin e boshllëqeve për këtë periudhë të caktuar të historisë së Shqipërisë. Gjuha sllave me alfabet cirilik praktikohej nga kancelaritë e fisnikërisë shqiptare mesjtare krahas gjuhëve të tjera, duke treguar kështu aftësi komunikuese diplomatike me qendra të ndryshme evropiane dhe ato fqinjësore.

15 diploma që ruhen në Arkivin Shtetëror të Dubrovnikut janë ato që dëshirojmë t’u prezantojmë studiuesve e historianëve shqiptarë, medievistëve në veçanti, e lexuesit të gjerë. Të gjitha këto diploma janë të shkruara në letër, gjysmë karton dhe që të gjitha janë të vulosura. Ndërsa kur jemi te vulat, duhet të theksojmë se duke i botuar  faksimilet e tyre në gjendjen aktuale, mendojmë se sjellim një kontribut të veçantë për njohjen e tyre, edhe pse janë në gjendje pothuajse të gjitha të dëmtuara, të thyera dhe me pjesë të humbura. Te vulat, ka një të veçantë shumë domethënëse: të pesëmbëdhjetë diplomat që kemi në dorë, janë vulosur me nëntë lloje vulash të ndryshme, po ashtu është e rëndësishme të theksohet se të gjitha vulat janë të shtypura në letër dhe janë nga dylli. Asnjë nga vulat nuk është e varur dhe nuk ka përbërje plumbi, metali apo floriri, gjë e zakonshme kjo për kohën, por e ritheksojmë: të gjitha janë nga dylli. Vetëm nga Arkivi Shtetëror i Dubrovnikut mund të identifikojmë pra nëntë lloje vulash që ka përdorur kancelaria e Balshajve për periudhën në fjalë. (Më shumë hollësi për këtë do të japim kur të merremi me shqyrtimin e vulave, tipet, dimensionet e tyre, përmbajtjen e teksteve, shenjat e heraldikës dhe elementet e tjera shoqëruese). 

Për fillim, kemi zgjedhur të botojmë diplomën e 30 nëntorit të vitit 1373. Kjo diplomë prezantohet për herë të parë  në këtë formë të plotë para studiuesve, historianëve dhe specialistëve të shqiptarë, por edhe lexuesit të gjerë, dhe këtë: me faksimile, me transkriptim [tejshkronjëzim] në alfabetin cirilik, e përkthyer në shqip e komentuar dhe e shoqëruar me një studim përkatës. Deri më sot ajo është botuar nga këta studiues sllavë: P. Karano-Tvrtković, Srpski spomenici, 78–79, nr. 64; F. Miklosich, Monumenta Serbica, 183–184, nr. 173; T. Smičiklas, Diplomatički zbornik XIV, 554, nr. 429; Lj. Stojanović, Povelje i pisma I–1, 106–107, nr. 107; P. Đorđić, Istorija srpske ćirilice, 347, nr. 145; B. Šekularac, Dukljansko–zetske povelje, 163–166; S. Rudić, SSA 8, 102–103, ku në të gjitha këto botime ka lëshime dhe gabime të natyrave të ndryshme. Ne jemi përpjekur t’i korrigjojmë ato, gjithnjë duke u mbështetur në origjinalin e diplomës e jo duke bërë përshkrim të përshkrimeve. Nuk kemi shënuar asnjë autor apo botim qoftë edhe të pjesshëm shqiptar, për shkak se të gjitha citimet e bëra, jo vetëm të kësaj diplome por edhe tek të tjerat, janë me shumë gabime, duke qenë se këta autorët shqiptarë nuk e kanë njohur sllavishten, e aq më tepër nuk kanë pasur njohuri për paleografinë sllave mesjetare dhe leximin cirilik.

Diploma e Gjergj dhe Balshë Balshës e lëshuar me 30 nëntor të vitit 1373 është origjinale dhe ruhet në Arkivin Shtetëror të Dubrovnikut, në fondin: Wiena 1022 [1014; nr. 118]. Teksti i diplomës është i shkruar në 13 rreshta. Diploma është e shkruar në sllavishte të vjetër, me grafema cirilike me elemente të glagolicës, me ngjyrë të zezë, me shkrim të imët, në kursiv, që vende-vende lexohet me vështirësi, sikurse mund të vërehet edhe nga ilustrimet që po botojmë [shih ilustrimet: 1 e 2]. Ajo ka qenë e palosur horizontalisht në dysh, ndërsa vertikalisht në tre pjesë të barabarta. Nga palosja ajo është e dëmtuar, po për fat të mirë teksti mund të lexohet pa problem edhe pse janë të dëmtuar rreshtat 1, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 e 12. Ndërsa për shkak të vulës, diploma në anën e djathtë, lart, është errësuar në rreshtat 2, 3, 4, 5 e 6, por që edhe aty mund të lexohet pa problem. Diploma është e shkruar në letër – gjysmë kartoni dhe ka dimensione: 30cm x 22,5cm. Ajo është e ruajtur me kujdes dhe sot ndodhet në gjendje relativisht të mirë. Ndërsa në anën e pasme (verso) të diplomës është i shënuar ky tekst në latinisht: Pouelia pactorum comitis Ragusii cum domino Georgio de Balsa fatia in MCCLXXIII. Poashtu kemi edhe tre shënime të tjera: an 1373, N°118 dhe 1014 që janë signaturat e vjetra të kësaj diplome (shih ilustrimin nr. 2). Një element mjaft domethënës është se të gjitha diplomat e lëshuara nga kancelaria e Balshajve për Raguzën /Dubronvikun/, që ne njohim, janë të shkruara në letër–gjysmë kartoni. Nëse analizojmë këtë fakt, atëherë mund të nxjerrim një përfundim se nga mesi i shekullit XIV (1360) e deri në fillim të shek. XV (1405) në të gjitha kancelaritë e fisnikëve shqiptarë, por edhe atyre të shteteve fqinje, diplomat janë shkruar në letër, pra jo në pergamenë, edhe pse nuk përjashtojmë mundësinë e përdorimit të pergamenës në raste të veçanta. Po të shikojmë edhe diplomat e Kastriotëve, (Gjonit e Gjergjit-Skenderbeut), Dukagjinëve dhe Aleksandrit të Vlorës, etj, nga periudha në fjalë, të gjitha janë të shkruara në letër–gjysmë kartoni.

Përsa i përket shkrimit, siç ishte zakon i kohës, ajo ka shkurtesa të shumta, të cilat i kemi zbërthyer në transkriptim [tejshkronjëzim]. Në kllapa të vogla “()”kemi vënë grafemat që mungojnë në fjalët përkatëse sipas leximit të sotëm të sllavishtes, ndërsa në kllapa të mëdha katrore “[]” kemi vënë grafemat e shkurtesave të fjalëve që ishte praktikë e kohës, kurse në kllapa të drejta “||” kemi vënë numrin e fillimit të rreshtit të tekstit të diplomës. Në transkriptim [tejshkronjëzim] kemi ruajtur të gjitha shenjat e interpunktimit të kohës. Nuk është bërë asnjë ndërhyrje apo përmirësim i ndonjë grafeme apo fjalë: gjithçka është lënë siç është në origjinal.

Në fund të shekullit XIX është bërë një restaurim i thjeshtë i kësaj diplome, ku janë vënë 4 pjesë letre të bardhë që diploma të mos grisej apo dëmtohej edhe më shumë. Diploma është e vërtetuar me vulë dylli të kuq, të rrumbullakët, e cila është ngjitur në letër, në fund, në anën e djathtë poshtë tekstit. Vula është shumë e dëmtuar dhe në gjendjen aktuale ka vetëm disa copëza dylli çfarë e bën të pamundur leximin e tekstit që ishte në vulë, tani aty dallon dy apo tre grafema [shih ilustrimin 3]. Shkak i dëmtimit të vulës, është zhvendosja e shpeshtë e këtij dokumenti në relacionet: Dubrovnik-Vjenë-Beograd-Dubrovnik. Këtë dokument e ka shkruar logofeti Vitko, siç mund të vërehet në fund të dokumentit. [Logofeti kryesonte zyrën e kancelarisë së princit-sundimtarit, e cila hartonte dokumente shtetërore, si diplomat, traktatet ndërkombëtare, letrat zyrtare e private të sundimtarit, mbante korrespondencën diplomatike me shtetet tjera, kujdesej për të gjitha llojet e akteve, drejtonte financën, etj.]

Për herë të parë, kjo diplomë është botuar në vitin 1840. Ajo ka njohur ribotime të shumta, po asnjëherë korrekte dhe me gabime të shumta. Transkriptimi [tejshkronjëzimi] i diplomës origjinale me signaturë: Wiena 1022 [1014; nr. 118] është shumë i vështirë jo vetëm për studiuesit dhe historianët, që nuk janë specialist të paleografisë sllave, sidomos asaj cirilike dhe glagolike, por edhe për ata që kanë përvojë të gjatë në transkriptime [tejshkronjëzime] të këtij lloj shkrimi. Shkurtesat e shumta dhe grafia e imtë dhe në disa raste, shenjat e veçanta të logofetit, vështirësojnë edhe më shumë transkriptimin [tejshkronjëzimin]. Kjo diplomë që ka karakterin e një dokumenti publik mban në vetë të gjitha karakteristikat e dokumenteve të kësaj epoke historike. Po fillojmë analizimin sipas radhës: 

Në fillim është i shënuar invokacioni simbolik, pason invokacioni verbal dhe datimi. Invokacioni simbolik, i paraqitur me shenjën e kryqit, tregon nënshtrimin e pushtetit real të Balshajve ndaj atij kishtar, duke treguar besnikërinë absolute ndaj kishës. Invokacioni verbal, që përdoret në këtë dokument, është karakteristikë e shpeshtë e përdorimit te dokumentet e tilla sllave. Me këtë, i rritej vlera dokumentit duke dëshiruar që të arrihej qëllimi për destinimin e tij. Në këtë rast, është i shprehur në formën: Në emër të Atit, Birit e Shpirtit të Shenjtë. Pas invokacinit verbal vjen datimi i dokumentit, gjë që në këtë dokument përbën një rast të veçantë. Zakonisht, në këtë kohë, datimi shënohet në fund të tekstit (që në rastin tonë në këtë diplomë edhe është shënuar, pra kemi dublim të datës së lëshimit të diplomës) kësaj radhe, e kemi në fillim të dokumentit dhe tregon datën e shkrimit, në formën: më 30 nëntor të vitit 1373 nga lindja e Krishtit. Te datimi kemi kemi dy momente interesante që duhen veçuar: a) logofeti ka shënuar vetëm vitin njëmijë me shkronja si tërësi, ndërsa numrat e tjerë i shënon me grafema sipas praktikës së kohës, kjo formë datimi është karakteristikë te të gjitha diplomat e lëshuara nga kancelaria e Balshajve në gjuhën sllave, dhe momenti i dytë b) grafemat të cilat janë ekuivalent i numrave të datave, logofeti i ka shënuar me një “X” sipër secilës grafemë.

Menjëher në vijim është intitulacioni që është i shkurtër fare: Unë Gjergj Balsha. Pastaj në vijim Gjergji ju rikonfirmon duborvnikasve miqësinë e vjetër e cila ishte sipas tij e lashtë: miqësinë e vjetër që kishin të parët e mi me të tyret. Nuk mund të saktësojmë se çfarë saktësisht ka menduar Gjergji me “të parët e mi”? A ka menduar në vëllain e tij më të madh Strazimirin dhe të atin Balshën apo në gjyshërit e tij. Nëse është kjo e dyta atëherë Gjergji tregon se familje e dinastisë së tij ka rrënjë të lashtë fisnikërie. Kurse dispozicioni, si pjesa më e rëndësishme e aktit diplomatik, e cila në vete ngërthen objektin moral dhe atë material, që i dedikohet pranuesit, na paraqitet në formën ku Gjergji ju betohet dubrovnikasve: para Shën Mërisë, në Kishën e tyre të madhe, në Kryqin e Shenjtë dhe në reliktet e Shën Vllahut dhe gjërat e tjera të shenjta të cilat ndodhen në kishën e tyre, që unë jam mik i tyre së bashku më vëllain tim Balshën dhe nipin tim, Gjergjin e ri, për të vazhduar pastaj me një pohim shumë interesant dhe tepër të veçantë që pothuajse nuk ndeshet asnjëherë tjetër në diploma të ngjashme të kohës: nëse dikush nga ata humbet diçka në territorin tim ose në sundimin tim, unë Gjergji, nëse nuk do mund të gjej fajtorin që t’ia dorëzoj fisnikërisë dubrovnikase, unë do ju paguaj dëmin, dhe në pjesën e fundit të dispozicionit Gjergji pohon: derisa të jam zot i kësaj toke bregdetare që është përreth Dubrovnikut – të më paguajë taksa fisnikëria dubrovnikase, dhe nëse unë nuk munden që asnjë punë të bëj për ta, ata nuk duhet të më paguajnë taksa, që realisht paraqet pretendimet e tij për të krijuar një perandori të ngjashme me atë të perandorit serb Dushanit, në mos më të madhe. Kurse në ekspozicion (narracion) janë sqaruar rrethanat aktuale për vendimin e shkrimit të një akti të tillë diplomatik: Me urdhër të zotit Gjergj, shkroi logofeti Vitko në Dubrovnik më 30 nëntor, dhe si pjesë të fundit kemi përfundimin ose eshatokolin. Përforcimi zakonisht fillon me simbol, që në këtë rast ne kemi kryqin dhe dëshmitarin e diplomës Dragash Kosaçiq. Edhe këtu është një moment i veçantë, sepse në këtë kohë praktikohej që dëshmitar të jenë më shumë se një. Diploma nuk ka nënshkrim autograf të Gjergj Balshës, po ka vulën e tij. Nënshkrim nuk kemi në asnjërën prej 15 diplomave që kemi në shqyrtim. Vula ishte e mjaftueshme si dëshmi e autoritetit që e lëshon dhe si e tillë në kancelarinë dubrovnikase ajo kishte një peshë mjaft të madhe. Në diplomë krahas Gjergjit shënohen edhe vëllai i tij Balsha II dhe nipi i tij Gjergji ri. Gjergji i ri ose Gjergji II Balsha ishte djali i Strazimirit dhe Jerinës. Jerina ishte vajza e Progon Dukagjinit. Ndërsa Gjergji II ishte i martuar me Helenen, vajzën e princit serb Lazar Brankoviqit, me të cilin kishte një djalë me emrin Balshë. Është me rëndësi të saktësohet se kush ishte dëshmitari Dragash Kosaçiqi? Sipas burimeve arkivore, Dragashi gjatë viteve 1373-1374 ishte protovestiar – përkatësisht udhëheqës i oborrit dhe i financave të sunduesit – në rastin tonë i Gjergj Balshës. Dragashi ishte me origjinë nga Kotorri dhe në disa raste të tjera e gjejmë si dëshmitarë në diploma të sundimtarëve të ndryshëm në Arkivin Shtetëror të Dubrovnikut. Ndërsa logofetin Vitko e gjejmë vetëm në këtë diplomë dhe për të nuk kemi të dhëna të tjera.

Përveç elementeve të përmendura, këtij akti diplomatik, i mungojnë edhe disa pjesë standarde apo klishe, të cilat i ndeshin në diplomat të ngjashme nga e njëjta periudhë. Këto mungesa nuk e zvogëlojnë rëndësinë dhe autenticitetin e kësaj diplome.

DIPLOMA E GJERGJ DHE BALSHË BALSHËS, DUBROVNIKUT – PËRKTHIMI SHQIP:

Në emër të Atit, Birit e Shpirtit të Shenjtë. Amen.

Unë Gjergj Balsha, më 30 nëntor të vitit 1373 që nga lindja e Krishtit. 

Kur erdha në Dubrovnik [gjeta mikpritjen, m.a.] dhe miqësinë e vjetër që kishin të parët e mi me të tyret, konfirmoj dhe vendos me ta besimin e betimin dhe iu gjunjëzohem atyre para Shën Mërisë, në Kishën e tyre të madhe, në Kryqin e Shenjtë dhe në reliktet e Shën Vllahut dhe gjërat e tjera të shenjta të cilat ndodhen në kishën e tyre, që unë jam mik i tyre së bashku më vëllain tim Balshën dhe nipin tim, Gjergjin e ri; dhe kushdo nga fisi im – do të ruajë, mbrojë e ndihmojë qytetin tuaj, Dubrovnikun dhe qytetarin tuaj gjithandej ku sundoj deri ku mund të arrij [pushteti im, m.a.]. Dhe prapë ju premtoj vëllezërve të mi fisnikë dubrovnikas që nëse dikush dëshiron t’i bëj keq Dubrovnikut ose pushtetit të tij, do të ruaj dhe do t’i ndihmoj ata [dubrovnikasit] dhe pushtetin e tyre dhe tregtarët e tyre të cilët kalojnë nëpër sundimin tim. Dhe nëse dikush nga ata humbet diçka në territorin tim ose në sundimin tim, unë Gjergji, nëse nuk do mund të gjej fajtorin që t’ia dorëzoj fisnikërisë dubrovnikase, unë do ju paguaj dëmin. Dhe doganat të cilat nuk vlenin për fisnikërinë dhe tregtarët dubrovnikas në kohën e perandorit Stefan, nuk do të jenë as nën sundimin tim e as të vëllait tim Balshës, as të nipit tim, Gjergjit të ri. Dhe nëse dikush bëhet perandor i serbëve dhe i fisnikëve dhe tokës serbe, fisnikët dubrovnikas nuk janë të detyruar të më paguajnë taksa që shkruaj. Dhe derisa të jam zot i kësaj toke bregdetare që është përreth Dubrovnikut – të më paguajë taksa fisnikëria dubrovnikase, dhe nëse unë nuk munden që asnjë punë të bëj për ta, ata nuk duhet të më paguajnë taksa.

Dhe këtë me hir e dashuri Dragash Kosaçiq.

Me urdhër të zotit Gjergj, shkroi logofeti Vitko në Dubrovnik më 30 nëntor.

“BALLKANI I HAPUR” ALLA VUÇIQ/RAMA PËR RUSINË KUNDËR EVROPËS DHE AMERIKËS ËSHTË REALITET JO KONSPIRACION

by

-Edhe zogjët e malit e dijnë se urrejtje, shovinizëm dhe fashizëm ka me bollëk në Serbi, jo në Dardani

Nga MA. AGIM ALIÇKAJ *

         

Sjelljet barbare të Serbisë ndaj shqiptarëve jan realitet, jo konspiracion 

         Për krimet makabre serbe ndaj kombit shqiptar mund të shkruhen qindra libra, mund të xhirohen qindra filma dhe nuk do të mjaftojnë. Këto krime, dallohen posaçërisht me urrejtje të thellë dhe shfryerje të epsheve shtazarake, përfshirë djegjet dhe varrosjet për së gjalli, masakrimet e foshnjeve, prerjet e gjymtyrëve dhe dhunimet e viktimave të pambrojtura civile në prezencën e familjarëve të tyre. Po të jetonte Edi Rama kudo në Dardani, do t’i përjetonte ato krime vetë edhe në familjen e tij. Torturimi i tyre do të shoqërohej me muzikën e Goran Bregoviqit. Dhe nëse do të mbijetonte, ai do të fliste ndryshe për kriminelët serb.

         Fati i Edi Ramës dhe i përkrahësve të tij që shovinistët serb i konsiderojnë vëllazër, është se midis Shqipërisë dhe Serbisë gjindet Dardania e shumëvuajtur por heroike. Dardania është kështjellë e pamposhtur, gjithmonë në mbrojtje të vetes, nënës Shqipëri dhe Trojeve tjera etnike shqiptare.

        Serbia nuk do të kërkoi falje për krime dhe nuk do ta njoh pavarësinë e Kosovës kurrë, përderisa brenda kombit shqiptar do të gjej Rama, Thaqa dhe Mustafa ndërsa jashtë tij Grenella, Mogherine dhe Lajçaka. Tipat e tillë e mbajnë të gjallë shpresën dhe dëshirën e shovinstëve serb për zhdukjen e të gjithë shqiptarëve nga faqja e dheut, grabitjen e tokave të tyre dhe dalje në deti. Meqë kjo gjë më nuk është e mundur, këta tipa pa karakter, e marrin në qafë edhe vetë Serbinë, duke e mbajtur me shpresa të kota dhe duke mos parë kurrë ditë të bardhë. Urrejtja për tjerët është njëra ndër sëmundjet më të rënda shpirtërore të një kombi.       

         Të gjitha krimet çnjerzore me shekuj ndaj shqiptarëve Serbia i ka arsyetuar me gënjeshtra dhe propagandë mashtruese të udhëhequr në mënyrë shumë perfide nga shteti, kisha ortodokse dhe akademia e shkencave serbe. Kështu ia ka arritur qëllimit të paraqitet si viktimë ose të barazohet me viktimën. Nuk thotë kot politikani serb Dobrica Çosiq, se “rrena është virtyti më i lartë i popullit serb e cila e ka shpëtuar Serbinë shumë herë gjatë historisë”. Çfarë mund të pritet nga një shtet primitiv dhe i pashpirtë i cili është në gjendje t’i vras edhe fëmijët e vet për t’i fajësuar dhe masakruar fshatrat shqiptare?!

          E vetmja strategji për ta mundur shtetin abnormal serb është që të kërkohet  përgjegjësi për të kaluarën me propozime paqësore për të ardhëmen. Lëshimet dhe kompromiset nuk ndihmojnë. Serbisë i duhen thyer dhëmbët që të mos kafshojë më dhe s’ka tjetër. Krimet e luftës nuk harrohen kurrë dhe nuk mund t’i falë askush, derisa Serbia nuk kërkon falje, nuk i dorëzon kriminelët e luftës dhe nuk i kthen trupat e të pagjeturve të cilët e dijnë fort mirë ku janë. 

         Shiqoni popullin hebrenj, edhe 76 vjet nga mbarimi i luftës, e përkujtojnë gjenocidin ndaj tyre dhe vazhdojnë t’i ndjekin kriminelët e luftës për t’i dënuar.

-Magjepsja e Edi Ramës me shovinistin Vuçiq dhe nënshtrimi ndaj tij është realitet, jo konspiracion

         Mënyra më efikase e nënshtrimit të kombit shqiptar gjatë historisë nga Serbia fashiste, ka qenë rekrutimi i spiunëve dhe shërbëtorëve të tyre duke përdorur metoda të ndryshme shantazhi me afera të ndryshme korruptive, imorale dhe kriminale. Paralelisht, ka vepruar me bashkësinë ndërkombëtare me gënjeshtra dhe propaganda mashtruese për t’ju ikur kritikave dhe presioneve me pengesa dhe pasoja të mundshme.

         Edi Rama është magjepsur dhe rekrutuar nga shovinisti serb Vuçiq gjatë bisedimeve të tyre të fshehta. Arsyet e vërteta dhe metodat e përdorura nga ai do të mësohen më vonë. Arsye shtesë në rastin e Ramës është arroganca e pakontrolluar, karakteri i tij i ulët dhe dëshira për tu bërë i rëndësishëm në klubin e diktatorëve pas dështimeve të tij në raport me botën demokratike. Vuçiq ia lëmon atij shpinën duke i thënë se “është lider shumë i zoti i mençur dhe bashkëkohorë”, se kamarad Putini “e çmon shumë” atë, se Serbia “i don shumë shqiptarët s Shqipërisë” por ka problem me këta të Dardanisë të cilët “janë shumë të prapambetur dhe urrejtës të popullit të shumëvuajtur serb”.

         Populli shqiptar i Dardanisë dhe Trojeve tjera etnike nuk e urren popullin serb. I urren vetëm kriminelët dhe shovinistët e shtetit serb, kishës serbe dhe akademisë së tyre të shkencave, tri institucionet më barbare që ka njohur civilizimi evropian. Populli shqiptar ka qenë gjithmonë në mbrojtje të shtëpive dhe familjeve të veta, kurrë nuk ka kryer ndonjë akt terrorizmi në Beograd, kundër popullit të pafajshëm. Prandaj, akuza e ndyer e Edi Ramës për kinse urrejtje dhe fashizëm është pa kurrëfarë baze dhe ofendim për mbarë kombin shqiptar. 

         Sidomos është ofendim për familjet e mijëra viktimave të pafajshme që e kanë përjetuar terrorizmin serb. Thonë se Rama është piktor/muzikant dhe din me i ra trokaçës si ogiqi, por pa tufë prapa. Dhe nuk është as i mençur dhe as i lexueshëm. Përndryshe do të mësonte për barbarizmin serb me shekuj kundër shqiptarëve, duke i lexuar shkrimet, jo të shqiptarëve, por të tjerëve dhe vetë serbëve.  Dhe do ta kuptonte se fashistë të vërtetë janë Serbia me Vuçiqa, bashkë me përkrahësit e tyre si ai.

         Meqë krimet serbe ndaj shqiptarëve nuk i bëjnë përshtypje, nuk e ka të qartë as mënyrën e veprimit të tyre. Pasi që ta shtrydhin dhe shfrytëzojnë mirë do ta hudhin si një rrogzinë në plehun e historisë. Për këtë nuk është as i pari dhe as i fundit. Sikur shumë shqipfolës tjerë para tij, kur ta kupton do të jetë shumë vonë. Por, kombi shqiptar nuk ka kohë për të pritur derisa shovinistët serb ta fundosin Ramën. Atë, dhe politikanët tjerë anti-kombëtar si ai duhet luftuar tashti dhe me të gjitha mjetet demokratike dhe diplomatike. 

         Kjo është detyrë parësore e popullit të Shqipërisë, posaçërisht e anëtarëve atdhedashës të Partisë Socialiste. Ata duhet të ja nalin turrin Edi Ramës. Kjo është në interes të partisë së tyre, të popullit të Shqipërisë dhe të mbarë kombit shqiptar. Ardhmëria e kombit tonë është me vendet demokratike perëndimore, me Amerikën, jo kurrsesi me vendet e prapambetura diktatoriale të kontrolluara nga hegjemonizmi rus.

         Përpjekjet e tij dhe të lakejve të të tij për tu treguar shumë të përparuar, për bashkëpunim dhe “fqinjësi të mirë” dhe për një të ardhme kinse më të mirë me shtetin kriminal Serb dhe vasalët e tij pro-rus, jan naive, nënçmuese, por edhe shumë të rrezikshme. Qeverisja e re e Republikës së Kosovës është mirë që ta injorojë atë plotësisht duke mos ia përmendur emrin fare, që ai ta kuptojë se për ta ai është një kurrkushi.     

          Në të njejtën kohë, iniciativat dhe veprimet anti-kombëtare të Edi Ramës në bashkëpunim me Serbinë siç është “Open Ballkan” duhet të analizohen mirë, të spjegohen dhe të hidhen poshtë me fakte dhe në mënyrë të përhershme. Pretendimi se kundërshtimi i këtij projekti famëkeq nga Kryeministri Kurti bazohet në konspiracion është fantazi e nji injoranti me mendje të turbulluar dhe shpirt të shitur. Pa hyr në detale, vetëm fakti se me këto bisedime tentohet të rehabilitohen krimet serbe dhe Kosova konsiderohet pjesë e Serbisë mjaftojnë për ta hudhë në mbeturina.

         Një gjë është e sigurt, projekti serbo-rus “Open Ballkan” do të dështojë sepse është i parealizueshëm, kundër shqiptarve dhe popujve tjerë të Ballkanit si dhe kundër interesave strategjike evropiano-amerikane. I dështuar 100% del edhe Edi Rama me veprimet e tij anti-kombëtare. Ambicja e tij e sëmurë për tu bërë lider me zor është duke e çuar hapur drejt tradhëtisë. Nëse vazhdon kështu do të mbetet i mallkuar përgjithmonë dhe do ta sigurojë vendin e parë në murin e turpit dhe tradhëtisë kombëtare. Tradhëtar nuk të bëjnë tjerët por veprat e tua të liga. Ramën nuk mund ta shpëton as kryetradhëtari Baton Stanishiqi, dhe as zonjushat e nderuara Vlora Çitaku dhe Kimete Berisha.

-Shqipëri oj nëna ime, ndonëse jam i trazuar, dashurinë tënde kurrë zemra se ka harruar 

         Shumica e shqiptarëve të Dardanisë dhe të gjitha Trojeve etnike janë të trazuar nga veprimet antinjerëzore dhe antikombëtare të Kryeministrit Rama. Por, gjaku nuk bëhet ujë. Dashuria për nënën Shqipëri dhe vëllazërit shqiptar ka qenë dhe mbetet e paprekëshme e pandryshueshme dhe e përjetëshme. Por, edhe më të trazuar dhe të mllefosur janë shumë shqiptarë të Shqipërisë. Kjo është e qartë nga reagimet e ndryshme të shumë patriotëve të vërtetë nga të gjitha viset e shtetit shqiptar, me qëndrime politike dhe përkatësi fetare të ndryshme, të cilët nuk i mungojnë nënës Shqipëri. Kam nderin të njoh shumë prej tyre të cilët më bëjnë krenar se jam shqiptar.

         Isha për vizitë në Shqipërinë tonë të bukur historiko-kulturore turistike dhe pata fatin të mos dëgjoj askund Goran Bregoviqa dhe muzikë shoviniste serbe. Dëgjova dhe u kënaqa me muzikë të bukur shqipe nga të gjitha Trojet shqiptare. Në një restorant në Velipojë kur desha të paguaj me Euro, kamarieri më tha se është më mirë të paguaj me Lek dhe shtoi “ Derisa t’i mbajmë  të pahajrit si Edi Rama nuk na pranon Evropa”.

         Ne shqiptarët reagojmë dhe veprojmë shpesh për inat të tjerëve që shumë herë del gabim. Kësaj radhe shpresoj ta përdorim inatin për të mirë. Dëshiroj t’i ftoj të gjithë shqiptarët, kudo që janë, që për inat të Vuçiqave dhe Ramave, të afrohen dhe ta dojnë më shumë njëri tjetrin, të rinjt të martohen më shumë me njeri-tjetrin, të punojnë dhe bashkëpunojnë në çdo lëmi me njëri tjetrin, pavarësisht nga shtetet dhe qeverisjet tona. Mos lejoni të na përçajnë. Kombi ynë ka mangësi dhe ka të shitur e tradhtarë, por është komb i lashtë e i ndritur, me vlera të larta kulturore dhe njerëzore. Edhe kombet tjera kanë brënda tyre gjithëfarë mahlukati.

         Për ata që, për  çfarëdo arsye,  e nënçmojnë dhe  mohojnë kombin e vet, dëshiroj të jua përcjell porosinë e babait tim Arif Aliçkaj, nga koha kur isha student në Kroaci. “Ngoje babën djali jam. Mun të jetojsh çdokun dhe mun të bohesh i zoti. Mun ta nryshojsh dukjen dhe fenë. Po nji gjo s’munesh  me e bo kurrë. Nuk mun ta ndryshojsh faktin se ke le dhe je shqiptar, nga nona Zyher dhe baba Arif. Mos e harro dhe mos e moho kurrë prejardhjen dhe kombin tond se e mohon vetveten. Se bohesh kurrkushi, e qon jetën si kurrkushi dhe vdes si kurrkushi.” 

         Përfundimisht, nuk ka pse të mos krenohet një komb që nga gjiri i vet ka nxjerrë personalitete botërore si Gjergj Kastrioti-Skenderbeu dhe shënjtorja Nëna Tereze, simbole të qëndresës, trimërisë, bujarisë dhe mirësisë njerëzore.

*Anëtarë i Kryesisë së Ligës Shqiptaro-Amerikane dhe i Këshillit të Vatrës