---

Nga Ndrek Gjini

MA, University of Galway, Ireland

---

---

Margherita Sarrocchi, (1560 – 1617), ishte një nga poetet më të shquara të Rilindjes Italiane. Ajo ka shkruar një poemë epike të titulluar “La Scanderbeide“, kushtuar figurës së Gjergj Kastriotit Skënderbeut.

Kjo vepër përfaqëson një moment historik në letërsinë italiane, pasi konsiderohet si poema e parë epike e shkruar nga një grua.

Vepra dhe Struktura e Saj

“La Scanderbeide” u botua fillimisht në Romë në vitin 1606, por versioni i saj i plotë doli në vitin 1623, gjashtë vjet pas vdekjes së autores. Poema është e strukturuar si vijon:

• 23 këngë
• 2251 oktava (strofa tetërvargshe)
• 18,888 vargje

Vepra fokusohet në betejat e Skënderbeut kundër osmanëve pas kthimit të tij në Shqipëri dhe triumfit të tij në rrethimin e parë të Krujës në vitin 1450.

Burimet dhe Frymëzimi

Sarrocchi e bazoi poemën e saj kryesisht në burime historike të kohës. Mendohet se ajo u mbështet në veprat e Paolo Giovio dhe Andrea Gambini, të cilët kishin shkruar mbi jetën dhe luftërat e Skënderbeut.

Gjithashtu, ajo ishte ndikuar nga “Historia de vita et gestis Scanderbegi” e Marin Barletit, e botuar në 1508.

Në përmjet kësaj vepre, ajo krijoi një narrativë poetike epike, duke e paraqitur Skënderbeun si një figurë madhështore dhe mitike.

Portretizimi i Skënderbeut

Sarrocchi e përshkruan Skënderbeun si një hero epik me tipare të shquara si:

• Njeri i urtë dhe i drejtë
• Njeri bujar dhe trim
• Njeri me aftësi të larta strategjike dhe ushtarake
• Njeri me besim të fortë fetar

Ai paraqitet si një figurë që jo vetëm mbrojti Shqipërinë nga osmanët, por edhe Evropën, duke u cilësuar si “Mbrojtësi i Krishterimit” (Athleta Christi).

Kjo qasje e lidh Skënderbeun me figurat mitike dhe epike të letërsisë evropiane.

Roli i Grave në “Scanderbeide”

Një nga aspektet novatore të veprës së Sarrocchi-t është roli i fuqishëm që ajo u jep grave.

Personazhet si Rosmonda dhe Silveria janë figura të forta që sfidojnë normat tradicionale të letërsisë epike. Rosmonda udhëheq ushtritë e saj, ndërsa Silveria përfaqëson hakmarrjen dhe drejtësinë. Këto personazhe tregojnë se Sarrocchi jo vetëm sfidoi kufizimet gjinore të kohës, por edhe solli një perspektivë të re në letërsinë epike.

Ndikimi i Veprës

“La Scanderbeide” u prit me vlerësime të ndryshme në kohën e saj. Disa e panë si një arritje të madhe letrare, ndërsa të tjerët e kritikuan atë si një projekt tepër ambicioz për një grua. Pavarësisht kësaj, vepra e saj vazhdon të ketë një rëndësi të madhe si një shembull i rrallë i pjesëmarrjes së grave në letërsinë epike.

Në shekullin XXI, studimet mbi Sarrocchi-n dhe veprën e saj janë rritur. Në vitin 2006, Rinaldina Russell botoi një përkthim në prozë të “La Scanderbeide”, duke e bërë atë të qasshme për një audiencë më të gjerë. Ky përkthim ndihmoi në rizbulimin e kësaj vepre dhe në reflektimin mbi rolin e saj në letërsinë evropiane.

Scanderbeide dhe Shqipëria

Pavarësisht rëndësisë së saj, “La Scanderbeide” mbetet e panjohur për shumicën e publikut shqiptar. Kopje origjinale të saj ruhen në Bibliotekën e Shkodrës dhe në Elbasan, por nuk ekziston ende një përkthim i plotë në shqip. Kjo mungesë përkthimi përbën një humbje të madhe për trashëgiminë kulturore shqiptare, pasi vepra ofron një perspektivë të rrallë mbi mitin e Skënderbeut nga një autore italiane e shekullit XVII.

“La Scanderbeide” – një vepër që sfidoi normat e kohës

“La Scanderbeide” nuk është thjesht një poemë epike për një hero kombëtar, por një vepër që sfidoi normat e kohës dhe u bë një shembull i fuqisë intelektuale të grave.

Sarrocchi jo vetëm ngriti figurën e Skënderbeut në letërsinë evropiane, por gjithashtu hapi rrugën për autorët femra në zhanre të dominuara nga burrat. Sot, kjo vepër meriton një ri-vlerësim dhe ndofta një përkthim e ri-botim dinjitoz pasi nuk është thjeshtë një vlerësim për Skënderbeun por përbën një urë që lidh Shqipërinë me historinë letrare Italiane dhe kulturorën Evropiane.

Nga Evarist Beqiri*

HUMORI I ISMAIL QEMALIT: “SHQIPTARËT NJERËZ ME BISHT”

Nga Evarist Beqiri*

Ishte viti 1913, kur Vladan Georgeviç (Vladan Đorđević, 1844-1930), një politikan, diplomat dhe shkrimtar serb, kryeministër i Serbisë (1897-1900), botoi një libër të titulluar “Shqiptarët dhe Fuqitë e Mëdha”. Libri i shkruar pikërisht në kohën kur Shqipëria sapo kishte shpallur pavarësinë, i shkonte përshtat propagandës shoviniste serbe. Autori shkonte deri aty sa t’i paraqiste shqiptarët sikur prejardhjen e tyre e kishin nga njerëz me bisht. Libri i tij, i shkruar në gjermanisht, u përkthye edhe në frëngjisht nga princi Aleksi Karageorgeviç.

Këto teori absurde serbe, që synonin të justifikonin zhvatjen e trojeve shqiptare, gjetën terren në qarqe intelektuale të rreshtuara në krahun sllav. Ata kërkonin që t’i paraqisnin shqiptarët para opinionit publik evropian, si të pacivilizuar dhe të paaftë për të jetuar të pavarur. Një shkrimtar francez, duke u bazuar në librin e Vladan Georgeviçit, e përsëriti këtë histori të prejardhjes së shqiptarëve nga njerëz me bisht, në librin e tij të botuar në vitin 1914.

Në vitet 1915-1918, Ismail Qemali jetonte në Paris. Ai po përgatitej për të mbrojtur të drejtat e popullit të tij në Konferencën e Paqes në Paris, që do të mbahej pas përfundimit të Luftës I Botërore. Gjatë qëndrimit të tij në Francë, pas largimit nga Italia në prill 1915, Ismail Qemali refuzoi një kërkesë të qeverisë franceze për të përfshirë territorin shqiptar në luftë. Këtë kërkesë ia paraqiti burrështetasi i shquar francez Aristid Briand, i cili shërbeu 11 herë si kryeministër i Francës. 

Në një pritje të organizuar në nder të tij në vitin 1916, francezët i kërkuan ndihmë për të përdorur territorin e Jugut të Shqipërisë si bazë logjistike për një aksion të madh të aleatëve në Luftën e Parë Botërore. Pas këtij refuzimi, Ismail Qemali u detyrua të largohej nga Franca me familjen e tij. Në maj 1918, ai u nis nga Parisi për në Barcelonë. 

Ndërkohë, qeveria italiane nuk e lejonte të kthehej në Itali ose të shkonte në Zvicër, për shkak të ndikimit të tij të konsiderueshëm në komunitetin shqiptar atje. Prandaj, ai shkoi në Spanjë, ku mund të komunikonte më lehtësisht me shqiptarët e Amerikës përmes ambasadës amerikane në Madrid, të cilët e kishin caktuar si përfaqësues të tyre në Konferencën e Paqes që pritej të mbahej në Paris.

Në atë periudhë në Paris, midis bashkëpunëtorëve të tij të ngushtë shquhet edhe Nikolla Lako, i cili, me porosi të Ismail Qemalit, po përgatiste dy harta shqiptare, një etnografike dhe një politike, për t’i paraqitur në Konferencë si dëshmi për të mbrojtur të drejtat e shkelura të shqiptarëve. Patrioti i njohur, publicisti dhe eruditi korçar Nikolla Lako (1880-1962), i dha shpjegime të shumta shkrimtarit francez. Ai përgjatë një konference shkencore, jo vetëm iu kundërvu këtyre fantazive qesharake, por edhe nxori  në pah vlerat shqiptare, duke theksuar se shqiptarët “janë një popull me tradita të lashta dhe me një kulturë të pasur”. 

Ishte pikërisht kjo ngjarje që e nxiti Nikolla Lakon që të shkruante një artikull në shtypin shqiptar në gazetën “Tomorri”, gjatë Luftës së Dytë Botërore. Artikulli na sjellë informacione interesante dhe një dëshmi të rrallë të qëndrimit që mbajti Ismail Qemal Vlora, ndaj propagandës serbe se “shqiptarët na paskan pasur bisht”. Kjo dëshmi është e veçantë dhe shërben për të sqaruar edhe një spekullim të përhapur, i cili e ka lidhur këtë histori edhe me personazhe të tjera…

Njëherë në Paris, pas Shpalljes së Pavarësisë, Ismail Qemali dhe Nikolla Lako ishin ftuar në një darkë. Pjesëmarrës aty ishte edhe Frederik Gibert, autori i librit “Les pays d’Albanie et leur histoire”, botuar në Paris në vitin 1914, i cili mbështeste teorinë e “shqiptarëve me bisht”. Duke pasur parasysh studimin e tij qesharak, Ismail Qemali, të cilit sapo mbërriti aty, iu ofrua një kolltuk për t’u ulur në sallon, thotë jo pa ironi se “në Shqipëri ne i kemi me nga një krrabë kolltukët për ta varur bishtin, ju i paskeni ndryshe…”.

Sytë e të gjithë të ftuarve shkuan tek Gibert. “Mirë shovinizmi serb,” – vijoi Ismail Qemali, – “por që të çoroditen edhe francezët nga këto pallavra, kjo më duket e habitshme”. 

Darka vijoi me biseda të ndryshme rreth Shqipërisë, dhe një burrë, i dehur pak me shampanjë, i tha Ismail Qemalit për ta ngacmuar: “Me demek ju shqiptarët nuk keni bisht dhe serbët duan t’ju paraqesin me bisht?” Ismail Qemali iu përgjigj: “Jo se nuk kemi bisht fare, e kemi që të gjithë nga një copë bisht, por nuk e kemi atje ku mendojnë serbët, e kemi gjetkë”. Kjo përgjigje plot humor e Ismail Qemalit shkaktoi shumë të qeshura tek të pranishmit. 

Burri vazhdoi ta ngacmonte sërish Ismail Qemalin dhe i tha: “Kam dëgjuar se në Vlorë keni mjaltë mjaft të mirë. Kur do na çoni aty që ta provojmë?” (Vlora në atë periudhë ishte e pushtuar nga italianët.) Ismail Qemali u përgjigj aty për aty: “Gostitemi tani për tani me shampanjë, kur të jemi në Vlorë, gostitemi me mjaltë”. (Gjermanët në ato ditë kishin pushtuar krahinën franceze të Shampanjës dhe po i afroheshin Parisit…)

Ismail Qemali njihej për natyrën e tij plot humor. Eqrem Vlora dëshmon për bisedat e gjalla dhe zbavitëse të Kryetarit të Qeverisë së Përkohshme me krerët e fiseve që vinin për vizitë. Njëherë, në Bolenë, një fshat në luginën e Lumit të Vlorës, dy fise u përplasën dhe u konfrontuan me armë. Ngjarja ndodhi kur një bari i ri u rrethua nga dhjetë burra të fisit kundërshtar, të cilët synonin t’i grabisnin bagëtinë. Bariu u mbrojt me trimëri të jashtëzakonshme, duke vrarë dy nga sulmuesit, plagosur disa të tjerë dhe duke shpëtuar kështu tufën e tij.

Pleqësia e fshatit, e shqetësuar për ruajtjen e qetësisë në ato kohë të vështira, iu drejtua Ismail Qemalit për ndihmë, duke i kërkuar të caktonte gjyqtarë për të pajtuar palët. Ndërsa Ismail Qemali përmendte emrat e gjyqtarëve të mundshëm, pleqtë e ndërprisnin herë pas here, duke pyetur: “Bej, a ka dëgjuar Evropa për trimërinë e bariut tonë? Çfarë thotë ajo për këtë?”

Ismail Qemali, me mençurinë dhe humorin e tij të hollë, përpiqej t’i qetësonte, duke u përgjigjur me buzëqeshje: “Sigurisht që Evropa ka dëgjuar për këtë ngjarje dhe e lavdëron trimërinë e djalit dhe të gjithë lebërve në përgjithësi!”

Megjithatë, përfaqësuesit e fisit kundërshtar u ndien të anashkaluar. “Jo,” thanë ata, “nuk do të ketë asnjë pajtim derisa edhe ndonjëri prej nesh të bëjë diçka të madhe për të cilën të flasë Evropa!”

Humori është tregues i inteligjencës. Dhe mënyra sesi një njeri qesh është një nga treguesit më të mirë të shpirtit të tij. Për sensin e hollë të humorit të Ismail Qemalit, poeti i madh Ali Asllani sjell një tjetër dëshmi autentike të Luigj Gurakuqit, i cili ishte si një djalë i pandarë dhe adhurues i tij: “Në një gosti të dhënë për nder të Ismail Qemalit në Romë, në muhabet e sipër, Ministri i Punëve të Jashtme të Italisë, Antonio San Xhuliano, i thotë Ismail Qemalit se banka e parë e Shqipërisë, lipset dhe me të drejtë të themelohet nga Italia dhe Austria, për përpjekjet e tyre lidhur me Pavarësinë e Shqipërisë. Me urtësinë e tij Ismail Qemali mundohej t’ju thoshte as po as jo; dhe mbasi iu desh të shkarkohej njëherë, iu përgjigj duke thënë se një mysliman e kupton që të marrë dy gra, por nuk mundet ta kuptojë që një grua, të marrë dy burra! Kësisoj duke qeshur muhabeti mori një udhë shakaje.”

Ismail Qemal Vlora veç sensit të hollë humori, kishte aftësinë për të thënë shumë duke folur pak. Humori ishte një element i rëndësishëm i aftësisë që ai kishte për të bindur njerëzit. Ai ishte një burrë i qetë, i cili rrezatonte mirësi te njerëzit e tjerë. Pasja e sensit të humorit është shumë e rëndësishme për një lider. John F. Kennedy thoshte se: “Janë tri gjëra reale: Zoti, çmenduria njerëzore dhe e qeshura. Dy të parat shkojnë përtej të kuptuarit tonë, kështu që ne duhet të bëjmë çka të mundemi me të tretën.”. E qeshura ishte një strehë e rehatshme edhe për Abraham Linkolnin. Ai gjente tek ajo një arratisje të përkohshme nga telashet. E qeshura bën mirë si për shëndetin mendor ashtu edhe për atë fizik. Sidomos aftësia për të qeshur me defektet e tua është e domosdoshme për lidershipin.

Lidershipi i Ismail Qemal Vlorës ishte i fortë, por  jo i ashpër; ishte i sjellshëm, por jo i dobët; ishte  guximtar, por jo i trembur; ishte i matur, por jo i ngathët; ishte i përunjur, por jo i nënshtruar; ishte krenar, por jo arrogant; kishte humor, por jo përçmim…

* Nuk lejohet publikimi i këtij shkrimi pa lejen e autorit. Çdo portal, gazetë online apo e shtypur, që merr këtë shkrim duhet të citojë autorin në fillim të shkrimit (Nga Evarist Beqiri). Falenderojmë Darling Ismail Vlorën dhe Qamil Ismail Vlorën (stërnipat e Ismail Qemal Vlorës) për vendosjen në dispozicion të materialit.

Satirë Nga Rafael Floqi/

Karikatura AI

Në një proces ku perceptimi ka po aq rëndësi sa edhe faktet, Erion Veliaj ka zgjedhur të sillet si një i burgosur ordiner. Komentet e tij të fundit nga qelia, ku ai thotë se “Kolegu im Ols Angoni as nuk e ka idenë se me kë është ngatërruar”, mund të interpretohen nga prokuroria si kërcënim direkt i kryetarit të Bashkisë së Tiranës. Ky është vetëm një shembull i përfshirë në një fushatë akuzash dhe fyerjesh që Veliaj ka drejtuar ndaj prokurorëve dhe gjyqtarëve.

Prej 10 shkurtit, kur Veliaj u arrestua, ai ka zgjedhur një strategji të ashpër komunikimi, e cila kalon përtej komunikimit institucional. Ai i portretizon vetes si një viktimë të një komploti politik, ndërkohë që vazhdon sulmet verbale ndaj drejtësisë, duke përdorur epitetet “zvarranik” dhe “kasapi i drejtësisë” e “sigurims” për prokurorin dhe gjykatësin.

Në mesazhet e tij, Veliaj ka quajtur prokurorin Olsi Dado si “muzikant të dështuar”, “hajvan” dhe “lunatik”, ndërsa gjykatësin Erjon Bani si “thertore të drejtësisë” dhe “shërbëtor të turpshëm”. Veliaj gjithashtu e ka akuzuar Dadon për korrupsion dhe përdorimin e pushtetit në mënyrë të paligjshme.

Një nga arsyet kryesore që çuan në lënien e tij në burg ishte kërcënimi i mundshëm ndaj hetuesve të BKH-së, përpjekjet për të ndikuar te dëshmitarët, dhe përdorimi i pushtetit për të penguar hetimin. Prokuroria ka regjistruar kërcënime të drejtpërdrejta ndaj hetuesve, që mund të krijojnë një mjedis të pasigurt për të tjerët që mund të jenë të ftuar për të dëshmuar.

Ah, po, kjo situatë është një vërtetë ngushëlluese, nuk ka dyshim. Çfarë përfundimi mund të nxjerrim nga një analizë kaq të thelluar dhe të menduar me kujdes për ngjarjen e fundit, kur politikanët tanë të mençur dhe të drejtëpërdrejtë, si gjithmonë, po bëjnë të pamundurën për të na shpëtuar nga shkatërrimi? 

E sigurtë, është e dukshme që për ne, qytetarët, nuk ka asnjë arsye për t’u shqetësuar për pavarësinë e SPAK-ut, sepse ky institucion është një simbol i paanshmërisë dhe ndershmërisë. Sigurisht, Rama i ka dhënë një leksion të pashoq për prokurorët dhe gjyqtarët, duke i urdhëruar që të zgjohet dhe të punojnë kundër “armiqve” në SPAK, sepse kush tjetër mund të bëjë më mirë këtë punë sesa një njeri që është aq i përkushtuar ndaj drejtësisë. Dhe, sigurisht, deputetët socialistë e ndjejnë të nevojshme ta dëgjojnë të heshtur, pasi si gjithmonë, nuk duan të prishin atmosferën e shijshme të kontrollit të plotë të një kryeministri, ashtu siç ndodhte dikur në kohët më të mira të Enver Hoxhës. Një tjetër shembull brilant i respektit ndaj ndarjes së pushteteve. 

Po dhe institucioni i drejtësisë, ato të pavarurit që nderojnë çdo ditë nevojën për të reaguar? Reaguan, pa dyshim, duke mbështetur SPAK-un dhe duke kërkuar që të gjithë “aktorët” të respektojnë pavarësinë e prokurorëve – por, o çudi! – asnjëherë nuk përmendet emri i atij që në të vërtetë është nxitësi i gjithë kësaj, Edi Rama, i cili deklaron hapur: “Ka gjëra që nuk shkojnë, por ama, duke filluar nga kjo e korrupsionit, që është më e tmerrshmja. Është më e tmerrshmja që ne ta pranojmë pa luftë. Që të na kërkojnë ne hesap të tjerët. Ne duhet t’i kërkojmë hesap njëri-tjetrit. Askush jashtë kësaj partie nuk na kërkon dot hesap për luftën ndaj korrupsionit. Çfarë po ndodh këtu, nuk jemi ne viktima.” Jo,more, 

Përveç, natyrisht, që ndihmën për të arritur këtë inkurajim të madh e ka dhënë edhe gjyqtari Bino, i cili gjithashtu dha një vendim të guximshëm dhe i qëndroi bindjes së tij, duke refuzuar të bjerë në kthetrat e politikës.

Dhe sa për reagimet nga opozita, po, kjo është me të vërtetë një përvojë befasuese! Ku Sali Berisha, që akuzon SPAK-un se ka dalë jashtë kontrollit, duket se nuk do ta pranojë kurrë që ky ka qenë një projekt i sponsorizuar nga ai vetë dhe ata që janë në pushtet. Por, nuk ka asgjë për t’u shqetësuar, sepse, siç thotë Rama, gjithçka është nën kontroll. 

Vetëm se kur këto pushtete janë të përqendruara në duar të një njeriu, si një monark që mbështetet tek njerëzit e tij të besuar, asgjë nuk mund të shkojë keq, apo jo?  Në fund të ditës, nuk ka nevojë për shumë analizë, sepse të gjithë e dimë që kjo është një histori e përjetshme e “krimit që sjell krimin”, që mbështetet në ndihmën e atyre që duan të “rikthejnë një të shkuar të lavdishme”. Dhe nëse ndonjëherë mendoni se do të shpëtojmë përmes ndonjë revolucioni të SPAK-ut, po, sigurisht, mund të jeni të sigurt se ky është vetëm një iluzion. 

Në një sallë gjyqi që mund të ishte për të qeshur, por që nuk është aspak komike, Erion Veliaj ka shpërthyer në një reagim të fortë ndaj asaj që ai e quan “fyerje” nga prokurori Olsi Dado. Për të, fjalët si “ndyrësirë” kanë kaluar nga thjesht një ofendim i zakonshëm në një akt të dënuar politikisht, duke e ngritur lart atë në një luftë të ashpër për të mbrojtur “ndërgjegjen” e tij të shenjtë – ndoshta ka harruar se fjalët e tij vetë shpesh përdoren si shpërblim për kritikët e tij.

Sipas Fjalorit të gjuhës shqipe •  ndyrësirë ,ndyrësíra është -emër i gjinisë femërore; numri shumës; -(të) 1. numri njëjës; të qenët i ndyrë; antonim; pastërti. 2. mbeturinë e papastër: grumbull ndyrësish. 3. kuptim i figurshëm; veprim a punë e ulët, e pandershme dhe e turpshme: ndyrësitë e të këqijve. / fjalë a shprehje e ndyrë: s’la ndyrësi pa i thënë.  Nga kjo del pyetja a rimon emri Erion me i ndyri apo i menderi. Ndoshta jo dhe aq po era është e njejtë.

Nga kjo del pyetja a ka bërë Lali Eri një punë të pandershme. E në një mesazh që tingëllon si një akt i rrezikshëm i vetëjustifikimit, Veliaj kërkoi që gjykata të publikojë audion e asaj seance, duke i dhënë mundësinë qytetarëve të vendosin vetë nëse “ndyrësira” është një term i pranuar për një kryebashkiak. Dhe për ta mbështetur këtë pretendim, ai përdor një gjuhë që, për ironinë e tij të hidhur, mund të nxisë më shumë ironizime sesa mbështetje.

Në fakt, me fjalë të tilla si “gënjeshtar” dhe “je patologjik”, Veliaj nënkupton se ai është viktima e një komploti të rrezikshëm, një aktor që, sipas tij, po përpiqet të vrasë politikisht një njeri që ka bërë gjithçka për të mbajtur Tiranën nën kontrollin e tij. Po, çfarë mund të thonë qytetarët për këtë “ndyrësirë”? Për të mos përmendur dhe tendencën për ta bërë seancën një “kasaphanë” politike, ku ai, natyrisht, është vetëm një “heroi” një Pavëël Vllasov modern.

Nga ana tjetër, Gjykata e Posaçme dhe SPAK, në një përgjigje të mençur dhe të qetë, hedh poshtë çdo akuzë për përdorimin e fjalës “ndyrësirë” nga prokurori Dado, duke nxjerrë si dëshmi se regjistrimi audio dhe transkriptimi nuk e mbështesin këtë pretendim. 

Tani, duke parë gjithçka nga këndvështrimi i Veliajt, është e qartë se ai ka shumë për të thënë – dhe shumë më shumë për të fshehur. Gjuha e Veliajt është e papranueshme, por është strategjike. Kanosja ndaj prokurorit është vepër penale, që ndiqet me ankimin e prokurorit. Nëse Olsi Dado i drejtohet institucioneve, duhet të japë dorëheqjen dhe të largohet nga çështja. Veliaj po ndjek këtë strategji për ta detyruar prokurorin që të largohet. Deri tani Olsi Dado i ka qëndruar presioneve. Gjuha është sigurisht e papranueshme.

Një aktor i politikës, gjithmonë gati të mbrojë veten, pavarësisht se sa i thellë është plani për të mbajtur vendin e tij të sigurt, dhe ndërkohë, të mbajë qytetarët në errësirë të plotë për atë që është në të vërtetë. Në fund, kjo ngjarje sjell një pyetje të thjeshtë për të gjithë ne: A është kjo një dramë, një komedi, apo thjesht një tjetër përpjekje për të shfrytëzuar ndyrësirat e politikës për t’u mbrojtur nga ato që duhet të jenë punët e ndyra të korrupsionit ?

Satirë nga Rafael Floqi

Karikatura AI

Edi Rama, kryeministri që ka kaluar nga piktura te aktrimi politik, po rikthehet sërish me një shfaqje të re: Lajthitja e Prokurorisë. Me protagonizmin e tij të zakonshëm, ai ka vendosur ta shesë hetimin e krimeve zgjedhore si një cenim të demokracisë, sepse në Shqipëri, zgjedhjet e ndershme qenkan një koncept arkaik.

Sipas Ramës, hetimi i manipulimeve, blerjes së votave dhe survejimi i “tregut elektoral” është një rrezik për liritë politike. Të gjitha këto vijnë nga i njëjti njeri që, në një bisedë telefonike, e pyeste një zyrtar policie si po ecte “investimi” elektoral në Dibër. Ndërkohë që populli mëson se Prokuroria synon të ndjekë penalisht abuzuesit e procesit, Rama shfaqet në skenë me këmbët e dridhura, duke paralajmëruar një “rikthim në kohë të errëta”.

Dhe e kuptojmë frikën e tij! Imagjinoni sikur këto përgjime të shkojnë deri në fund! Imagjinoni sikur një ditë, vendi të mësojë se kutitë e votimit nuk mbushen vetë! Apo edhe më keq, sikur një ditë të mos kemi më komisionerë me “pritshmëri” pozitive, por zgjedhje reale?!

Skandali më i madh në fjalimin e fundit të kryeministrit ishte normalizimi i paligjshmërisë. Nuk ka asgjë të keqe, tha ai, që në këmbim të një leje ndërtimi t’i kërkosh ndërtuesit të mbjellë pemë apo një kompanie që fiton tendera publikë të ndërtojë një çerdhe.

Sheshi “Skënderbej” u mbush përsëri me entuziazmin e sinqertë të punonjësve të administratës, të cilët, me një zell të paparë, u shfaqën në aktivitetin e organizuar nga Kryeministri Edi Rama dhe Bashkia Tiranë. Sigurisht, të gjithë këta të pranishëm erdhën nga dashuria e tyre e pafundme për kulturën, dhe jo se kishin marrë një e-mail të mprehtë me temë: “Pjesëmarrja është e detyrueshme.”

Sipas dokumenteve, ky event u raportua zyrtarisht si ceremonia e hapjes së “Tirana, Kryeqyteti Mesdhetar i Kulturës dhe Dialogut 2025.” Megjithatë, realiteti tregoi një panoramë krejt tjetër: një takim tejet i frymëzuar politik, ku punonjësit e Bashkisë e gjetën veten të magjepsur nga fjalimet e liderit të tyre. Ndoshta disa prej tyre edhe u befasuan nga prania e tyre aty, duke pyetur veten: “Ç’punë kam unë në këtë festival kulture pa kulturë?”

Një tjetër detaj i vogël, aspak i rëndësishëm për organizatorët, por që për ndonjë burokrat të mërzitshëm mund të dukej problematik, ishte fakti që ceremonia duhej të mbahej më 12 mars, por u zhvillua më 20 shkurt. Shpjegimi është i thjeshtë: administrata është gjithmonë një hap përpara! Pse të presësh të ardhmen, kur mund ta festosh që sot?

Një element i fundit, por i paevitueshëm në këto lloj “ngjarjesh kulturore”, ishte fakti që publiku i pranishëm përbëhej vetëm nga punonjës të administratës, pa qytetarë të zakonshëm ose diplomatë të huaj. Sepse, le ta pranojmë, çfarë do të kuptonin qytetarët e thjeshtë nga një event i tillë kulturor-politik? Kultura e vërtetë është të duartrokasësh në vendin e duhur dhe në kohën e duhur, diçka që punonjësit e bashkisë e kanë perfeksionuar prej vitesh.

Dhe kështu, Tirana, qyteti i kulturës dhe dialogut, na dhuroi edhe një tjetër shembull brilant se si kultura dhe politika mund të bashkëjetojnë në mënyrë harmonike—për sa kohë që fjalimi i Kryeministrit është pika kulmore e çdo festivali!

Në një akt heroik për të mbrojtur demokracinë nga rreziku i paparë i hetimeve të SPAK, kryeministri i gjithanshëm, Edi Rama, ka dalë sot në mbrojtje të lirisë së partive politike për të bërë… atë që bëjnë më mirë. Me një ton të alarmuar dhe një brengë të thellë për të drejtat e partive të cilat s’duhet të shqetësohen nga ca hetime “momentale”, Rama u shpreh i indinjuar nga ideja që SPAK guxon të dalë në terren për të ndaluar krimin zgjedhor.

“Kjo është një kthim pas në kohë të errëta,” tha ai me një trishtim artistik që do ta kishte zili edhe Shekspiri. “Ne nuk mund të jetojmë në një vend ku politikanët survejohen! E dini ju sa e vështirë është të bësh fushatë kur të vështrojnë nga pas?!”

Ndërkohë, kreu i SPAK, Altin Dumani, me një naivitet të pashoq, vazhdon të besojë se krimi zgjedhor duhet luftuar. “Po mundohemi të zbatojmë ligjin,” deklaroi ai, sikur ky koncept të kishte ende vend në realitetin shqiptar.

Strategjia e re e SPAK, përveçse ka tronditur qeverinë, ka shkaktuar edhe panik në rrethet artistike, ku tashmë diskutohet nëse duhet të realizohet një dramë e re me titullin: “Survejimi i të pafajshmëve”, me protagonistë të mirënjohur të skenës politike.

Në fjalimin e tij, kryeministri tha se jemi në rrugën e duhur drejt Bashkimit Europian, por ky mentalitet nuk ka lidhje me Perëndimin sot, e as me atë të 30 viteve më parë kur jetonte Rama. Me këtë logjikë, a është i lirë kryeministri të marrë në telefon për fushatë biznesmenët që kanë kontrata me shtetin dhe t’u kërkojë shtrim rrugësh, ujësjellësash, shkollash apo favore për komunitetin, që në këmbim të marrë votën?! Dhe kjo na shitet si normale?

Dhe ndërsa ne pyesim veten se si do të përfundojë ky “thriller” politik, kryeministri ndoshta po mendon të realizojë një tjetër performancë teatrale. Me gjasë, skenari është gati: ai del para kamerave, i lodhur nga “përndjekja politike”, me një gotë ujë në dorë, dhe thotë:
— “Nuk ka më drejtësi në këtë vend! Kam mbetur vetëm unë për të mbrojtur Shqipërinë nga armiqtë! Madje, po më shohin keq edhe pemët që mbolla!”

Nga ana tjetër, burime të paidentifikuara nga brenda qeverisë thonë se ka nisur puna për një strategji kundërstrategjie, që do të quhet “Lufta kundër survejimit të survejuesve.” Me këtë lëvizje, Rama synon t’u japë fund hetimeve të padëshiruara dhe të ruajë stabilitetin e pandryshueshëm të pushtetit.

Deri atëherë, SPAK vazhdon misionin e tij të pamundur, ndërsa qeveria përgatitet për fushatën e radhës me sloganin e ri: “Zgjedhje të lira, por pa shumë pyetje!”

Ndërkohë, prokurorët duke lexuar dosjen pyesin veten: “Kemi të bëjmë me një hetim penal apo një skenar për një telenovelë të re?” Dhe populli… populli pret sezonin e ardhshëm të këtij seriali, ku Rama, me siguri, do të shpikë ndonjë fabul tjetër për të mos dalë nga skena. 

Por, natyrisht, mos e humbni shpresën. Në Shqipëri, hetimi i manipulimeve zgjedhore shpesh përfundon si një serial me shumë episode dhe pa një finale. Dhe, në fund të fundit, Rama e di mirë se më mirë të bërtasë “rrezik për demokracinë” sot, sesa të dëgjojë “të njoftohet i pandehur” nesër.

By Margerita Ndoja/

I am an Albanian who has lived in the United States for almost 30 years, but my homeland still weighs heavily on my heart. The cancer that took my grandfather’s life wasn’t just a disease—it was the government of Enver Hoxha and his regime, which tore him apart, stripped him of everything he had.

My grandfather was a successful businessman, who owned a farm. He was the only one in his town who had a car, traveling to Yugoslavia to buy and sell. the communist government decided that no one should rise above others—so they took everything from him. No explanation, no justification—just destruction in the name of “equality.”

Yet, within a couple of years, cancer consumed him. But was it really cancer that killed him? Or, was it the cancerous government that broke him, drained him, and left him with nothing?

And now, in February 10, 2025, that same cancer still exists in Albania. The government continues to abuse hardworking families—those who build businesses from nothing, who create opportunities, who refuse to be corrupted. Instead of supporting them, the system destroys them. It props up the most corrupt, the dirtiest individuals—not the dirt you see in the streets, but the kind you recognize if you have lived in Albania.

My husband’s brother and his family spent nearly 30 years working, building their dreams from scratch. Husband & wife and 3 of their children working tirelessly, never stopping. They created something beautiful. Was a business that did make everyone’s happiness a dream come true, just by being in these beautiful wedding events…. And just like that, it was all torn apart. No explanation, no justification. What did they do wrong?!

Thirty years of sacrifice—gone. Their entire family was ruined, not because they did anything wrong, but because they were targeted from the Genetic Cancer Government. Why? No answer!!

What just happened? Am I dreaming or this is for real…. No—it’s reality.

Albania is still being abused, destroyed, threatened, and violated. This is trauma that this family went through. This is injustice.

How can a country survive when it systematically wipes out the very people.

This is Genetic disease a Cancer that will stay spread in the Government DNA.