Histori – Page 508 – Dielli

BOTA GJERMANE ALEATE E NATYRSHME E POPULLIT SHQIPTAR

July 5, 2015 by dgreca

Nga Prof. Asc. Dr. Thanas L. GJIKA/
Populli shqiptar, i quajtur ilir gjatë Antikitetit e arbër gjatë Mesjetës, këto 2000 vjetët e fundit ka jetuar nën presionin asimilues të romakëve, grekëve, sllavëve e osmanëve. Gjatë këtyre njëzet shekujve ai ka humbur shumë territore dhe sasi të madhe popullsie mbas luftrash e zgjedhash të gjata. Në këto përpjekje për të mbijetuar, për fatin e tij të mirë, popullit tonë i ka dalë në mbrojtje disa herë bota gjermane, thënë më qartë: populli gjerman e ai austriak, si dhe qeveritë e tyre.
* * *
Rastet e ndihmës që i janë dhënë popullit tonë prej popujve gjermanikë janë të shumtë, por ne po përmendim këtu vetëm disa:
Rasti i parë.
Dyndja e popujve gjermanikë (Gotë, Ostrogotë, Vandalë, Hunë, etj) në shekullin e V të e.r. në territoret e Perandorisë Romake e shkatëruan këtë perandori dhe sollën si pasojë çlirimin e popujve të saj dhe ndërprerjen e proçesit asimilues të romanizimit. Në rast se nuk do të ishte shkatërruar Perandoria Romake prej popujve gjermanikë, popullsia ilire mund të asimilohej prej kolonëve romakë. Rreziku i romanizimit bëhet më i qartë po të sjellim këtu gjendjen demografike të trojeve ilire gjatë periudhës së sundimit romak.
Në shekujt IV-V të e. r. proçesi i romanizimit kishte marrë përmasa të gjera në gadishullin Ilirik (sot quhet gadishulli Ballkanik). Mbas pesëqind vjet zgjedhë romake, qytetet fushore bregdetare dhe qytetet anës Rrugës Egnatia ishin mbushur me kolonë romakë (fise Galësh që merreshin me blegrori), mijra administratorë e ushtarë romakë, që ishin sjellë kryesisht prej gadishullit Italik. Qytete si Lissus (Lezha), Dyrrah (Durrsi), Apollonia (Pojani pranë Fierit), Aulona (Vlora), Nikopolis (Nikopoli, pranë Prevezës, sot gërmadha), Kabala (Kavaja), Andronikus (Ndroqi), etj ishin kthyer në qendra kozmopolite me popullsi të përzjerë ku popullsia vendase ilire jetonte në bashkësi me popullsi të tjera kryesisht romake dhe mbeturina të kolonëve helenë të vendosur aty që para pushtimit romak.
Pushtimi romak ndërpreu proçesin e helenizimit në qytetet ilire, por nxiti proçesin e romanizimit me anën e popullsisë romake që solli në ato qytete dhe përdorimin e latinishtes si gjuhë zyrtare. Mbas luftrave Iliro-Romake, popullsia ilire në përgjithësi ishte rralluar gjatë luftimeve. Rrallimi i saj u çua më tej prej konsullit romak Paulus Aemilius (Paul Emili), i cili mbas fitores përfundimtare, shpuri në Romë përveç thesareve të mbretit Gent e familjen e tij mbretërore dhe 150 mijë ilirë si skllevër. Për të ruajtur Rrugën Egnatia dhe degët e saj brenda pak vitesh u sollën në shumë qytete e fshatra anës kësaj rruge e degëve të saj 150 mijë kolonë romakë. Këta kolonë që u sollën me gjithë familje, krijuan një popullsi të privilegjuar, e cila merrej me mbarështimin e bagëtive dhe prodhimin e bulmetrave dhe pëlhurave të leshta për ushtrinë romake, si dhe me ruajtjen e rrjetit rrugor për të siguruar kalim të qetë të trupave ushtarake, të karvaneve të tregëtarëve dhe individëve nga qytetet porte të Adriatikut drejt Bizantit (Stambollit të sotëm). Këtë popullsi administrata romake e quajti AROMANI, për ta dalluar nga popullsia dake, të cilën e quajti ROMANI (rumunët e sotëm të Rumanisë). Në Shqipërinë e sotme pasardhësit e kolonëve AROMANI quhen ARUMUNË / RËMËNË ose VLLEHË, dhe kanë jetuar e jetojnë si një mbeturinë e Perandorisë Romake, si një diasporë që jeton në paqe me shqiptarët në Shqipërinë e Jugut, me grekët në Greqi dhe me maqedonët në Maqedoni për gjatë Rrugës Egnatia e degëve të saj. Kjo popullsi sot është etni kulturore e gjuhësore e veçantë në shtetet e Ballkanit Qendror-Perëndimor, por nuk përbën një minoritet kombëtar të veçantë. Aromunët e Ballkanit nuk mundën të ngjizen si një minotitet kombëtar, sepse ata nuk kanë përbrërë popullsi mbizotëruese në një territor të caktuar me fshatra e qytete, nuk e përpunuan gjuhën e tyre me shkrim, nuk krijuan një letërsi kombëtare, nuk formuan një flamur kombëtar dhe nuk zhvilluan një ideologji kombëtar gjatë shekullit të XIX-të (shekulli gjatë të cilit popujt e Ballkanit formuan ideologjitë e tyre kombëtare).
Me paj fjalë, dyndja e popujve gjermanikë i ktheu popullit Ilir statusin e hershëm, atë të të qenit zot i vendit, kurse popullsisë arumune i dha statusin e një popullsie ardhacake, pra të një popullsie të dorës së dytë, që filloi të jetonte në trojet e gadishillit si diasporë e jo si popull i privilegjuar, që rrezikonte vendasit për t’i asimiluar.

Rasti i dytë.
Dihet se një nga dokumentet e para të gjuhës shqipe të shkruar është fjalorthi i udhëtarit gjerman Arnold Fon Harf i vitit 1497. Ky udhëtar gjatë kalimit të tij me anie nëpër qytetet porte shqiptare Ulqin, Durrës dhe limanin e Sazanit, për të komunikuar me banorët e tregëtarët vendas, hartoi fjalorthin e tij me 26 fjalë, tre shprehje dhe numërorët 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 100, 1000. Ai i shkroi fjalët shqip me alfabet gotik ashtu si i dëgjoi prej banorëve shqipfolës. Kuptohet se këtë fjalorth ai e përdori gjatë ndalesave për të plotësuar nevojat e veta jetike ose tregëtare. Ky dokument u zbulua në Këln të Gjermanisë më 1860 prej një studiuesi gjerman.

Rasti i tretë.
Meshari i Dom Gjon Buzukut, monumenti më i rëndësishëm i shqipes së shkruar lidhet gjithashtu me ndikimin e drejtpëdrejtë të botës gjermane.
Ishte prifti i ri gjerman, Martin Luteri, i cili më 1517 shpalli si protestë ndaj Papatit nevojën e përkthimit, botimit dhe predikimit të Biblës në gjuhën e popullit gjerman për ta bërë më të kuptueshme fjalën e Zotit. Pikërisht këto mendime të Martin Luterit u bënë baza e asaj lëvizjeje fetare që shpuri në krijimin e Protestantizmit si besim fetar dhe të lëvizjes së njohur në histori me emrin Protestant Reformation (Reforma Protestante). Vetë Luteri përktheu Biblën e shenjtë në gjermanisht, duke hedhur kështu bazat e gjuhës letrare gjermane. Rrugën e tij e ndoqën në Europën e shek. XVI e më vonë edhe shumë priftërinj e besimtarë të devotshëm të besimit katolik roman.
Lëvizja e reformës protestante u shtri edhe në Italinë e Veriut dhe në pjesën katolike të Ballkanit të veriut, në Slloveni e Kroaci, ndoshta dhe në qytetet shqiptare me popullsi katolike Tivar e Ulqin, të cilat ishin nën mbrojtjen e Venedikut deri më 1571, kur ranë nën zgjedhën osmane.
Dom Gjon Buzuku, sipas studjuesve shqiptarë Eqrem Çabej, Injac Zamputi, Mahir Domi, etj, për ta krijuar veprën e tij u mbështet në vepra të ngjashme të priftërinjve katolikë kroatë, të cilët ishin të lidhur drejtpërdrejt me reformën protestante gjermane. Prej tyre Buzuku mori dhe gërmat që i duheshin shtuar alfabeit të shqipes që i mungonin alfabetit latin. Edhe studiuesi Ilia Karanxha në veprën e re Barleti apo Beçikemi?… Tiranë 2010, ecën në këtë vazhdë dhe sqaron se veprimtaria e Gjon Buzukut në Venedik ishte e lidhur me bashkëvllazërinë që njihej me emrin Scuola degli Albanesi (Shkolla e shqiptarëve) e cila mbante marrëdhënje bashkëpunimi me shkollën e dalmatëve San Giorgio degli Schiavoni (Shën Gjergji i Sllavëve) brenda së cilës nuk mungonte prezenca e shqiptarëve. Komunitetet e huaja, si dalmatët, grekët dhe shqiptarët, rekeshin të zhvillonin në Venedik shërbesat fetare në gjuhët e tyre amtare, si pasojë e ndikimit të reformës protestante gjermane.
Pra kushtet që krijoi reforma protestante gjermane i dhanë mundësi priftit shqiptar katolik Gjon Buzukut të përkthente në gjuhën shqipe një pjesë të madhe të Biblës, Së Shkruomit të Shenjtë, këtë vepër madhore që e quajmë Meshari. Me këtë vepër, të cilën e kemi sot të transkriptuar dhe transliteruar prej prof. Eqrem Cabejt (1967) dhe të sjellë në gjuhën e sotme shqipe prej studjuesit Thoma Qendro (2010), Dom Gjon Buzuku e hartoi dhe e botoi për të mbrojtur botën arbërore (shqiptare) të krishtere nga procesi i islamizimit dhe gjuhën tonë nga bastardimi e asimilimi.

Rasti i katër.
Rasti i katër është i lidhur me veprimtarinë e perandorit të parë të shtetit të bashkuar gjerman, Otto Bismark. Ky burrë i shquar shteti dhe politikan i zoti, me këshillat që u dha tre delegatëve të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në vitin 1878 gjatë takimit me ta, ka luajtur një rol të rëndësishëm për orientimin e drejtë të lëvizjes kombëtare shqiptare. Kontributi i tij, për fat të keq, deri sot ka qenë mohuar e shtrembëruar në kahje të kundërt.
Të dhënat e bisedës së Bismarkut me Abdyl Frashërin, Ymer Prizrenin dhe Mehmet Vrionin i kemi nxjerrë nga artikujt e gazetave shqiptare të Rilindjes, kryesisht prej gazetës Koha të Mihal Gramenos.
Bismarku mbasi u njoh me kërkesën e delegateve shqiptare për të ndikuar që territoret e banuara prej shqiprëve të mos u jepeshin shteteve sllave të Ballkanit, pyeti:
Si ju quajnë?
Delegatët shqiptarë thanë emrat: Abdyl, Ymer, Mehmet.
Bismarku u dha këtë këshillë: Ju jeni të tre myslimanë. Populli shqiptar është i ndarë në tre besime, në myslimanë, katolikë dhe orthodoksë. Kur të delni nëpër oborret mbretërore të Europës për të mbrojtur çështjen tuaj kombëtare duhet të zgjidhni delegatë nga të tre besimet e popullit tuaj. Ju, duke qenë të tre myslimanë, nuk ju beson kush se kërkoni mbrojtjen e tokave shqiptare. Ju krijoni idenë se ju ka dërguar Porta e Lartë e Stambollit për të mbojtur territoret e Perandorisë Osmane.
Kur Abdyli iu lut që Bismarku t’i ndihmonte për ta bërë të njohur kombin shqiptar, Bismarku i tha:
Më jepni një libër të shkruar në gjuhën shqipe.
Abdyli, i cili nuk u kujtua ose nuk e dinte se në gjuhën shqipe ishte përkthyer Dhiata e Re prej Vangjel Meksit dhe botuar prej misionit evangjelist anglez më 1827 dhe prej Kostandin Kristoforidhit më 1868, u përgjegj:
Nuk kemi ndonjë libër të botuar në gjuhën shqipe këto vite. Kemi vetëm disa libra shqip të shkruar dy tre shekuj më parë prej priftërinjve katolikë të veriut.
Atëhere Bismarku dha këtë sqarim:
Në Europë as ka as do të ketë komb pa gjuhë të shkruar. Shqipëria është një shprehje gjeografike po të mos shkruhet gjuha shqipe.
Propagandat e huaja antishqiptare dhe antigjermane, sidomos propaganda zyrtare osmane, ajo serbe e ruse, këtë thënie mobilizuese e shkurtuan duke ia ndërruar thelbin e saj. Ata shpallën sikur Bismarku kishte thënë vetëm: Shqipëria është një shprehje gjeografike, duke lënë më njanë sqarimin: po të mos shkruahet gjuha shqipe. Kjo shprehje e cunguar e tepër keqdashëse ka zënë vend dhe në shumë tekse të historisë së Shqipërisë edhe sot, madje edhe tek vepra e prof. Kristo Frashërit Lidhja Shqiptare e Prizrenit, TOENA, Tiranë 1997, f. 118.
Në fakt, delegatët e Lidhjes e kuptuan drejt thelbin mobilizues të porosisë së Otto Bismarkut, prandaj ata sapo u kthyen në Prizren dhe pastaj në Stamboll, nxitën atdhetarët që të ngrinin në një nivel të ri përpjekjet për hartimin e nje alfabeti të ri për ta shpënë përpara shkrimin e gjuhës shqipe.
Si pasojë e kësaj nxitjeje u arrit që në Stamboll më 6 janar 1879 të krijohej Shoqëria e të Shtypurit Shkronja Shqip, e cila u njoh prej qeverise osmane në tetor të atij viti. Kjo shoqëri krijoi alfabetin e njohur me emrin Alfabeti i Stambollit që u krijua duke marrë gërmat e alfabetit latin duke e plotësuar këtë alfabet me disa gërma të alfabetit grek, për të pasqyruar me shkrim tingujt e gjuhës shqipe, që nuk i kishte gjuha latine. Filloi kështu puna për botimin e librave në gjuhën shqipe, sidomos puna për hartimin e tekseve shkollore. Poetë të talentuar, të cilët shkruanin e botonin vepra në gjuhë të huaja, si Vaso Pasha në italisht, Naim Frashëri në persisht, Sami Frashëri në turqisht, etj nisën të shkruanin e botonin vepra në shqip duke u bërë nismetarë të letërsisë kombëtare shqiptare.
Përpjekjet për ta bërë sa më masive e sa më të njohur çështjen kombëtare shqiptare shpunë edhe në botimin e disa gazetave e revistave në gjuhën shqipe dhe në gjuhë të huaj. Në Athinë doli në vitet 1879-80 shqip e greqisht gazeta I Foni tis Alvanias (Zëri i Shqipërisë) prej arbërorit të Greqisë Anastas Kullurioti. Në Corriliano Calabro të Italisë në vitet 1883-87 doli gazeta Fjamuri i Arbërit prej atdhetarit e poetit të madh Jeronim De Rada. Në Stamboll në vitet 1884-85 atdhetarët e atjeshëm botuan revistën Drita-Dituria, etj. Këto përpjekje u kurrorëzuan dhe me hapjen e shkollës së parë shqipe në Korçë në vitin 1886 dhe të disa shkollave të tjera në Kolonjë prej Petro Nini Luarasit, etj.

Rasti i pestë.
Njohja dhe studimi i gjuhës, historisë, letërsisë dhe kulturës shqiptare është kryer më tepër dhe me nivel më të lartë shkencor prej studiuesve të botës gjermane. Askush nuk mund të merret me studimin e këtyre fushave të dijes pa përvetësuar së pari arritjet e shkencës gjermane e austriake. Sa për orientim po përmendim këtu disa emra e vepra që kanë bërë epokë: profesori i Universitetit të Berlinit Franc Bop me veprën e tij Mbi gjuhën shqipe në lidhjet e farefisnisë gjuhësore të saj; Johannes Georg von Hahn (Johan Xhorg fon Han) me veprën e tij Albanesische Studien (Studime Shqiptare) në tre vëllime, me studimet e tij për përrallat e gojëdhënat tona, etj; Gustav Mayer (Majer) me fjalorin e tij etimologjik të shqipes; Norbert Jokli me stidimet e njohura për origjinën e gjuhës shqipe dhe për fjalëformimin; Maximilian Lamberrtz (Maksimilian Lamberc) me studimet e tij të shumta për përrallat, mitologjinë shqiptare dhe sidomos për epikën e Veriut, ciklin e kreshnikëve, etj, etj.
Të tilla vepra hodhën themelet e shkencave albanologjike në një kohë kur shqiptarët nuk kishin filluar të merreshin me to. Ato e bënë të njohur në botën shkencore europiane pasurinë tonë kulturore, gjuhësore, folklorike, letrare, etj.

Rasti i gjashtë.
Në përcaktimin e kufijve të shtetit shqiptar të pavarur politikanët gjermanë e austrohungarezë luajtën një rol të rëndësishëm për të mbrojtur krahina e qytete shqiptare. Në Konferencën e Ambasadorëve të gjashtë Fuqive të Mëdha të Europës (Angli, Rusi, Gjermani, Itali, Austro-Hungari e Francë), që u mbajt në Londër prej dhjetorit 1912 deri në gusht 1913, ambasadorët e Austro-Hungarisë, Gjermanisë dhe Italisë luftuan kundër propozimeve makabre të ambasadorit të Rusisë. Pa këtë luftë kufijtë e shtetit tonë do të ishin kufizuar prej derdhjes së lumit Vjosa në jugë deri në derdhjen e lumit Mat në veri dhe prej Adriatikut deri te lumi Drin i Zi. Pra do të ishte krijuar një shtet shqiptar pa qytetet Shkodër, Tropojë, Kukës, Peshkopi, Korçë, Përmet, Gjinokastër, Vlorë, Himarë, Delvinë, Sarandë, etj. Ishte koha kur diplomacia e Rusisë cariste luftonte të zmadhonte shtetin Sërb sa më shumë si kundërpeshë ndaj Austro-Hungarisë. Kurse Franca me Anglinë i bindeshin politikës shoviniste ruse në dëm të popullit tonë.
Kur ambasadori rus në atë konferencë ngulte këmbë që Korça t’i jepej Greqisë dhe Shkodra t’i jepej Malit të Zi, ambasadori i Austro-Hungarisë përmendi fjalët e perandorit Franc Jozef: Shtet shqiptar pa Korçën e Shkodrën nuk mund të krijohet, sepse bijtë e këtyre dy qyteteve krijuan ideologjinë e Rilindjes Shqiptare dhe pa këtë mbështetje ideologjike nuk mund të mëkembet një shtet shqiptar.
Kjo thënie, bashkë me ndërhyrjen e Papës, ndikuan që ambasadorët e Francës dhe Anglisë të bashkoheshin me mendimin e diplomatit austrohungarez dhe kërkesa ruse të mos merrej parasysh.

Rasti i shtatë.
Perandoria Austro-Hungareze gjatë Luftës së Parë Botërore dhe mbas vitit 1918, shteti i vogël i Austrisë që u krijua pas shkatërimit të asaj perandorie, dhanë bursa e të drejta studimi për shumë djem të rinj shqiptarë. Ata u formuan në Vjenë e në qytete të tjera austriake dhe u kthyen e shërbyen në Shqipëri si kuadro të përgatitur në nivelet më të larta të kohës. Vlen të përmendim këtu studjuesin Gjergj Pekmezi, pedagog i gjuhës shqipe në universitetin e Vjenës, doktorët Omer Nishani, Mehmet Kërçiku, Shefqet Ndroqi, studiuesit Eqerem Çabej, Aleks Buda, poetin e përkthyesin Lasgush Poradeci, poetin Hil Mosi, mësuesit e shquar Xhevat Korça, Skënder Luarasi, agronomët Ilia Mitrushi, Milo Pasko, etj, etj.

Rasti i tetë
Politikën amerikane për krijimin e shtetit të pavarur shqiptar të Kosovës e kanë mbështetur fuqimisht diplomacia gjermane, austriake e ajo angleze. Bundestagu gjerman shpalli me forcë më 1998 se stabiliteti i përgjithshëm i rajonit varet nga një zgjidhje e përhershme e çështjes së Kosovës, dhe se cështjet e të drejtave njerëzore dhe ato minoritare nuk janë assesi çështje të brendshme të Sërbisë. Këto vendime ndihmuan diplomacinë ndërkombëtare të ecte në rrugën e mbarë për ndërhyrjen e armatosur të forcave të NATO-s, veprim që solli çlirimin e Kosovës.

Rasti i nëntë.
Në periudhën e tranzicionit për kalimin e Shqipërisë nga sistemi diktatorial në sistemin pluralist me ekonomi të tregut të lirë, ishin pikërisht ndihmat gjermane ato që zinin vendin e parë midis ndihmave që iu dhanë Shqipërisë përmes Komunitetit Europian. Diplomacia gjermane e ajo austriake gjithnjë ka qenë për zgjidhje sa më të mira të çeshtjes shqiptare.
Rasti i dhjetë.
Diplomacia gjermane dhe ajo amerikane zenë vendin e parë në përpjekjet për njohjen e shtetit shqiptar të pavarur të Kosovës dhe për anëtarësimin e Shqipërisë e të Kosovës në NATO dhe BE…
Si përfundim themi se qeveritë e sotme të Republikës së Shqipërisë dhe të Kosovës duhet që para se të marrin vendime të rëndësishme, është e mira të konsultohen me aleatët e tyre të natyrshëm: Gjermaninë, Austrinë, si dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, të cilat kanë dhënë prova të shumta për një ardhmëri sa më të mirë të popullit shqiptar.
(Autori jeton në SHBA. Këtë artikull ai e botoi së pari në gazeta Illyria, New York 10-12 dhjetor 1997, f.16. Më 2011 e botoi të ripunuar në përmbledhjen Evoluimi ynë kërkon njohjen dhe dënimin e fajit, DDS, Durrës, 2011. Varianti që botohet tani u përpunua në qershor-korrik 2015).

4 Korriku, Ja Historia

July 3, 2015 by dgreca

Si u caktua 4 Korriku 1776, Dita e shpalljes së Pavarësisë së SHBA/
Nga Shefqet & Herion Kercelli/
Populli amerikan feston Ditën e Pavarësisë më datën 4 korrik të cdo viti. Sot, të gjithë amerikanët e shohin 4 korrikun e vitit 1776, këtë ditë të madhe, si dita që përfaqëson Shpalljen e Pavarësisë dhe lindjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës si një komb i pavarur. Në fakt ka pasur mjaft ngjarje dhe një periudhe kohore prej dhjetra vitesh deri në ligjërimin e kësaj date si dita e pavarësisë së SHBA. Fillimisht Kongresi Kontinental e formuloi dokumentin e pavarësisë së SHBA më 2 korrik 1776. Por, nuk u caktua kjo datë si dita e pavarësisë. Ndërkohë nuk u caktua as dita e fillimit të Revolucionit Amerikan, në prill të vitit 1775, si ditë e pavarësisë. As dita kur Thomas Jefferson shkroi dokumentin e parë të Shpalljes së Pavarësisë në qershor 1776. Gjithashtu as data e 2 gushtit 1776, kur dokumenti u firmos nga të gjithë delegatët dhe as nëntori i 1776, kur ju kërkua Britanisë së Madhe të njohë pavarësinë e shtetit të ri.
Cfarë ndodhi në 4 Korrik 1776?
Kongresi Kontinental e shpalli Aktin final të Pavarësisë më 4 Korrik 1776. Delegatët e shteteve federale punuan disa ditë derisa më 2 korrik 1776, ranë dakort me të gjitha redaktimet dhe ndryshimet e draftit përfundimtar, kështu e miratuan atë përfundimisht. Vërtet 4 korriku i 1776-ës, u bë dita e shpalljes së Pavarësisë, por kopja e parë e dokumentit final e shkruajtur me dorë dhe e zbukuruar u firmos në gusht 1776. (Kopja origjinale është e ekspozuar në Arkivat Kombëtare në Washington, D.C.). Në gusht 1776 mbi Bordet Dunlap, u printuan kopje të dokumentit origjinal që u shpërndanë e qarkulluan në gjithë shtetet përbërës të SHBA. Në SHBA festohet Dita e Kushtetutës më 17 Shtator të cdo viti, pra përvjetori i datës kur ky dokument themelor është firmosur, jo dita kur ajo është aprovuar. Në qoftë se do ishte ndjekur kjo praktikë e njejtë për Shpalljen e Pavarësisë, për anollogji i binte që Dita e Pavarësisë të festohej më 2 Gusht të cdo viti, pra ditën e firmosjes së këtij dokumenti themelor nga gjithë delegatët e Kongresit Kontinental.
Por si u bë 4 Korriku një ditë pushimi kombëtar?
Gjatë 15 -20 viteve të para mbas Shpalljes së dokumentit të shkruar, qytetarët amerikanë nuk e festonin atë në shumicën e tyre. Ishte një ditë shumë e re dhe mjaft ngjarje ndodhën më pas në kombin e ri. Vitet 1790 e më pas ishin periudhë e konflikteve e ndodhive të padëshërueshme, ndaj shpallja e kësaj dite ishte e diskutueshme. Ndërsa një parti, ajo e Demokrato-Republikanëve, admironte Jeffersonin dhe Shpalljen e kësaj dite, partia tjetër, Federalistët, mendonin se shpallja favorizonte ndikimin francez dhe injoronte Britanikët, pra, shkonte kundër politikave aktuale të shtetit të ri. Në vitin 1817, John Adams u ankua me një letër ku thuhej se Amerika dukej e painteresuar në të shkuarën e saj. Por, shpejt kjo situatë do ndryshonte. Pas Luftes së vitit 1812, partia Federaliste dhe partitë e reja të viteve 1820-1830 e konsideronin veten si trashëgimtare të Jefferson dhe Demokrato-Republikanëve. Kështu kopjet e printuara të Shpalljes së Pavarësisë filluan të qarkullojnë përsëri, të gjitha me datën e 4 Korrikut 1776, të vendosur në krye. Vdekja e Thomas Jefferson dhe John Adams më 4 Korrik 1826, rizgjuan dhe nxitën idenë për të caktuar 4 Korrikun si datë për të festuar shpalljen e pavarësisë. Në vitet e mëpasme festimet për 4 korrikun u zgjeruan në gjithë shtetet dhe përfshinë shumicën e banorëve. Kjo datë u ligjërua përfundimisht në vitin 1870, pothuajse njëqind vjet pas nënshkrimin të aktit të pavarësisë. Në këtë vit séanca e parë e Kongresit e deklaroi 4 Korrikun, si ditën e pavarësisë dhe ditë pushimi kombëtar, si pjesë e një projektligji që zyrtarisht njohu disa ditë pushimi, përfshirë dhe festën e Krishtlindjeve. Me tej legjislacioni për ditët e pushimit kombëtar, duke përfshire 4 Korrikun, u zgjerua në vitet 1939 dhe 1941. Dita e sotme, 4 korrik 2015, dita simbol e pavarësisë së SHBA, festohet nga gjithë populli amerikan bashkë me miqtë dhe aleatët e tij, ku populli shqiptar, vecanërisht shqiptaro-amerikanët zenë një vend nderi.

Shtetet e Bashkuara festojnë 239 – Vjetorin e Pavarësisë

July 3, 2015 by dgreca

Nga Beqir SINA – New York/
Presidenti i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, ka thënë se: “Ne i duam Amerikanët, sepse ata na dhuruan lirinë, që ne dëshironim”. Duke vazhduar se “Pikërishtë, për këtë ka një respekt ideal. Me Amerikën ne jemi të vegjël, por, miq të mëdhenj që mund të bëjmë edhe punë të mëdha”. ka thënë Rugova.
WASHINGTON : Shtetet e Bashkuara festojnë sot 239 vjetorin e pavarësisë me parada të ekipeve sportive, kuadratet e shkollave të ndryshme, uniformave formacioneve ushtarake, departamenteve të policisë, zjarfikasve, dhe në mbremje me një shfaqje tradicionale spektakolare me fishekzjarre.
Festime më të mëdha, si çdo përvjetor mbahen me ceremoni madhështore në qytetet kryesore të vendit, përfshirë New Yorkun, Çikagon, Los Angelos, Bostonin, Filadelifian dhe Washingtonin.
Por, shumica e qytetarëve amerikanë, përfshirë edhe shqiptarët, e feston ditën e pavarësisë me daljen familjare në parqet e qyteteve, dreka në natyrë dhe vështrimin e mbremjes së spektaklit të fishekzjarrve.
Në këtë ditë kujtohet nënshkrimi i Deklaratës së Pavarësisë nga Kongresi Kontinental më 4 korrik të vitit 1776, në qytetin Filadelfia të Pensilvanisë, duke shpallur pavarësinë e 13 kolonive të para nga Britania.
239 -vjetori i Ditës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ose Ditëlindja e Amerikës, është dita kur lindi Deklarata e Pavarësisë dhe Kushtetuta amerikane.
Ajo tashmë është një ditë gëzimi, jo vetëm e amerikanëve, por edhe e kombit shqiptar. Sot, më 4 Korrik 2015, u mbushën 239 vjet nga dita, që kur burrat më të ndritur të kombit amerikan, nënshkruan Deklaratën e Pavarësisë, duke u betuar, ashtu siç thuhet edhe në deklaratë, për nderin e tyre, të kombit të cilit ata i përkisnin. Kushtetuta amerikane, e nënshkruar në vitin 1787, përshkruan bazën dhe strukturën e qeverisë të Shteteve të Bashkuara, e cila është e ndarë në tri degë, në ato ekzekutive, legjislative dhe juridike, që në një gjuhë më të thjeshtë janë Presidenti, Kongresi dhe Gjykata e Lartë.
Kur gjatë luftës për çlirimin e Kosovës shtrohej pyetja pse amerikanët duhet të vdesin për Kosovën, natyrshëm dilte pergjigjja e këtij kombi të madh: se burrat më të ndritur të këtij kombi, më 4 korrik, si sot, 239 vjet më parë, kishin vendosur të krijojnë shtetin e bazuar në lirinë dhe të drejtat e barabarta të sejcilit komb. Trashëgimnia dhe porosia e tyre e çoi Amerikën në luftë, për të mbrojtur principet e lirisë dhe demokracisë amerikane edhe në Kosovë. Për Amerikën gjëja më e shenjtë, e cila simbolizon edhe këtë ditë, është fjala liri e demokraci. Pra, liria e Kosovës ishte emër kuptimplotë për Amerikën dhe kombin shqiptar.
4 Korriku kumbon thellë në zemër tek tri fjalët e para të Kushtetutës amerikane, me një shkrim dore “We the people”, “Ne populli”, për të theksuar rolin e rëndësishëm që shtetasit amerikanë kanë në qeverinë e Shteteve të Bashkuara.
Ato tre fjalë u bëjnë thirrje amerikanëve të mos harrojnë se përveç pushtetit, që ata ushtrojnë ndaj qeverisë, nëpërmjet të drejtës së tyre të votës, ata duhet të mbajnë edhe përgjegjësinë për lirinë e vendit të tyre.
Besojmë se askush më mirë se ne shqiptarët, nuk e ka kuptuar këtë, askush më mirë se ne shqiptarët nuk e di faktin se Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë betuar në nderin e tyre dhe që demokracia, liria e popujve, të mbrohet atje ku ajo dhunohet dhe shtypet. Armiqtë më të mdhenj të Amerikës, nuk janë popujt, por janë diktaturat e diktatorët, shtypja e popujve liridashës, skamja dhe mjerimi i tyre. Dhe, miku më i madh i Amerikës, është ai komb që do dhe lufton për paqen, lirinë dhe demokracinë.
4 Korriku, Dita e pavarësisë amerikane, aq sa i përket kombit amerikan, po aq u përket edhe shqiptarëve, kombit shqiptar. Kombi shqiptar feston 4 Korrikun, sot ashtu siç feston paverësinë e Shqipërisë, lirinë e pavarësinë e Kosovës, e cila i është mirnjohëse për jetë Shteteve te Bashkuara te Amerikës.
I ndjeri – Presidenti i historik i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, ia patë dedikuar gjithë këtë mrekulli amdmirimit dhe respektit që kanë shqiptaret për Amerikën, presidentëve Regan, Bush – të parë, Bill Klintonit, që i tha ndal genocidit në Kosovë dhe presidentit George W. Bush, i cili i vizitoi për herë të parë trupat amerikane në Kosovë, fill pas inagurimit presidencial, dhe po për her të parë një president i SHBA në detyrë Shqipërinë – ku në konferencën për gazetarët me ish Kryeministrin Berisha, nga Tirana, deklarojë pavarësinë Kosovës.
Presidenti i Kosovës Dr. Ibrahim Rugova, ka thënë se: “Ne i duam Amerikanët, sepse ata na dhuruan lirinë, që ne dëshironim”. Duke vazhduar se “Pikërishtë, për këtë ka një respekt ideal. Me Amerikën ne jemi të vegjël, por, miq të mëdhenj që mund të bëjmë edhe punë të mëdha”. ka thënë Rugova.
Ndërkohë, sot më 4 Korrik, kombi shqiptar kudo si në Prishtinë, Tiranë dhe viset shqiptare, dhe disaporë dëshiron të tregojë me sinqeritetin e tij, se shqiptarët, u janë mirënjohës miqve të tyre të shumtë amerikanë, ndër të cilët presidentit Woodrow Wilson, për përpjekjet që kanë bërë dhe vazhdojnë të bëjnë për kombin tonë dhe për ruajtjen e miqësisë shqiptaro-amerikane.
Dhe kjo është në traditën amerikane, me politikën që ka mbajtur gjithnjë kundrejt Shqipërisë, të filluar prej presidentit të madh, Woodrow Wilson, kujtimi i të cilit ka mbetur i paharruar në zemrat e mendjet e shqiptarëve. Në Konferencën e Paqes, në Paris, në fund të Luftës së Parë Botërore, Presidenti Woodrow Wilson, flaku poshtë Traktatin e Fshehtë të Londrës (1915), që sakrifikonte të drejtat legjitime të Shqipërisë dhe u kërkoi përfaqësuesve të fuqive të mëdha, respektimin e pavarësisë së plotë të Shqipërisë.
Në vitet e demokracisë – rënjen e komunizmit, dhe rivendosjen mbas 44 vjetëve të marrëdhënieve diplomatike, mes Trianës dhe Washingtonit, miqësia shqiptaro-amerikane, shënoi rritje të paparë.
Me këtë rast shqiptarët nuk e harrojnë presidentin Bush (plakun), në prag të Krishtlindjeve, i cili vendosi “vijën e kuqe”, vijë që sinjalizoi diktatorin Millosheviq, që kurrë Amerika, s’do të lejonte një Bosnje të dytë, me shqiptarët. Edhe presidenti Clinton, u qëndroi besnik fjalëve të paraardhësit të tij, ai u bë njeriu më i dashur dhe më i besuar për shqiptarët kur premtoi: “Amerika do të jetë me Kosovën”!
Procesi i pavarësimit të Kosovës me SHBA – tregoi se ka qen ë i pashmangshëm dhe këtë e vërtetoi edhe deklarata e 11 qershorit 2007 e presidentit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, George Bush, gjatë vizitës së tij në Shqipëri. Deklarata e presidentit Bush, e vulosi mbështetjen amerikane për pavarësinë e Kosovës :”Kosova, do të jetë e pavarur!”, u tha nga presidenti Bush, pikërisht në Tiranë.
Kështu që me të drjetë, sot kudo shqiptarët, ashtu si dhe gjithë populli amerikan festojnë 239 Vjetorin e Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës . Sepse, SHBA ishin me Shqipërinë dhe shqiptarët, në lirinë dhe demokracinë, rrëzimin e komunizmit. Amerika, ishte me Kosovën në luftë, duke i dalur në krah Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës -UÇK-së, tani ajo është me shqiptaret, me Kosovën në paqe, me Kosovën e pavaruar shtetin e dytë shqiptar i njohur nga 110 shtete.

2 korrik 1990- 2 Korrik 2015, 25 vjetori i hapjes së ambasadave

July 2, 2015 by dgreca

Ato ditë në ambasadat e ndryshme hynë e dolën të mposhtur nga lotët e nënave nëpër kangjellat e ambasadave, 4795 vetë/
Nga Albert Zh. Zholi/
Ndodhia/
Më dy korrik 1990 pothuajse të gjitha ambasadat e huaja në Tiranë çelën dyert e tyre për ata që donin të iknin nga Shqipëria. Si ndodhi kjo? Si mund të flakej brenda një nate frika gati dyzetë e pesëvjeçare se arratisja ishte tradhëti, dhe tradhëtia ishte një jetë e mjeruar edhe për ata që mbeteshin pas? Dihet konstitucioni ndërkombëtar i territoreve të ambasadave. Ato janë shtete Brenda shteteve dhe cënimi i territoreve të tyre konsiderohet si cënim kufijsh. Por për çudi asnjë ambasador i akredituar në Tiranë të cilit i qe “dhunuar” territori kombëtar nuk bëri ankesë pranë qeverisë shqiptare për marrjen e masave në mbrojtje të ambasadave. Përkundrazi. Ambasadori gjerman mori në mbrojtje të “plagosurit” rebelë, pa pranuar që ata t’idorëzoheshin drejtësisë shqiptare. Ditët e ambasadave gjithashtu do të kërkojnë analiza më të thella me zbulim dokumentash të fshehta. Por ngjarjet që pasuan më pas, sidomos skenat e ngjashme si në Kubë, etj…tregonin se skenat e ambasadave, (dikush preferoi të prishtedhe murin e jashtëm dhe me një ‘skodë” të vjetër të fuste me dhjetëra veta brenda), ishin inskenuar më parë. Pavarësisht se nga mjetet qeveritare shqiptare të asaj kohe, këto u quajtën mësymje të ”bandavehuligane”, në të vërtetë, sasia e madhe e njerëzve që hynë në ambasadat e huaja atë korrik të vitit 1900 ishte e tillë, që ky term komunist binte vetiu. Ne nuk dimë akoma se kush ishin organizatorët, apo nismëtarët, siç thuhet rëndom. Të tjerët, janë masa gjithëfarësh që nuk mund të përmbahen më. Ato ditët në ambasadat e ndryshme hynë e dolën s’a andej të mposhtur nga lotët e nënave nëpër kangjellat e ambasadave), 4795 vetë. Nga këta për në Gjermani shkuan 3163 vetë, në Itali 816, në Francë 549, për në Turqi 77, për në Poloni 52, për në Çekosllovaki 51, për në Jugosllavi 6, për në Egjipt 6, për në Bullgari 5, etj. Më pas shumë prej tyre, sidomos atë të vendeve lindore, do të mërgonin drejt SHBA, Kanadasë, Australisë e gjetkë. Të dhënat e fundit tregojnë se shqiptarët kanë mbritur edhe në Iran, Zelandën e re, e Argjentinë.
Dy korriku është kthyer tanimë në një datë për të përkujtuar djemtë dhe vajzat, gratë dhe fëmijët që kërkuan tempujt e shpresës duke hyrë në ambasadat e huaja, sepse pikërisht në këtë datë është realizuar një përleshje e ashpër ndërmjet njerëzve të thjeshtë dhe strukturave policore të diktaturës.

Në fakt…
Hyrja nëpër ambasada kish filluar dymbëdhjetë ditë më parë, më datë 20 qershor, kur autobusi fizarmonikë me targë TR 00301, i drejtuar nga shoferi Bujar Alikaj, ndaloi rastësisht pranë mureve të ambasadës greke. Më pas, më 23 qershor, skoda LIAZ e drejtuar nga Fatos Kaceli shpërtheu portën e ambasadës italiane, ndërsa të nesërmen, rreth orës 18.00, skoda e drejtuar nga Kastriot Mano çau mes për mes murit të ambasadës gjermane duke e shembur atë. Pas datës 20 qershor deri në 6 korrik ka pasur kapërcime muresh thuajse në të gjitha ambasadat e huaja, ku veçohet kapërcimi i ambasadës turke, me anë të makinës së plehrave që në një farë mase konsiderohej një spektakël. Përveç ambasadës kineze dhe kubaneze, të cilat nuk i pranuan bujtësit, duhet thënë se të gjitha ambasadat e tjera reflektuan një bujari dhe mikpritje, e cila nuk duhet të harrohet nga politika e sotme shqiptare. Hyrja nëpër ambasada vazhdoi gjithashtu edhe pas datës 2 korrik, por kjo hyrje është bërë lehtësisht nën vëzhgimin e policisë, e cila për disa ditë rresht kishte marrë urdhër të mos reagonte më.

Çfarë ndodhi pas Popajve/
Pas Popajve legjendarë të ambasadës italiane, tentativa e parë për kapërcimin e mureve u bë në ambasadën greke dhe gjermane. I pari që tentoi të kapërcente muret e ambasadës greke ishte një banor nga Narta e Vlorës, të cilin policët arritën ta kapnin pikërisht ndërsa përgatitej të gjente tangjenten fatale të lartësisë së murit, dhe duke e tërhequr me forcë, pasi e shtrinë përtokë, e goditën rrufeshëm me grushte dhe shkelma derisa i ra të fikët. Akoma edhe sot nuk është bërë ende publik emri i njeriut nga Narta për të cilin muri që kishte ëndërruar si limit shpëtimi u kthye papritur në një qeli burgu ose në një mur pushkatimi. Gjithashtu, një tentativë grupi për të hyrë në ambasadën gjermane kishte dështuar. Duhet shënuar se ato ditë thuhej që në “ambasadën franceze ka mundur të hyjë një njeri”, por kjo gjë qarkulloi në formën e legjendës, pa u konfirmuar ndonjëherë saktësisht. Gjatë këtij dhjetëditori u synuan edhe disa ambasada të tjera në rrugët më të përshtatshme, por pa rezultat.

Goditja e parë, 20 qershor/
Autobusi fizarmonikë me targë TR 00301, i drejtuar nga 30-vjeçari Bujar Alikaj, më datë 20 qershor të vitit 1990 në orën 07.40, pasi kishte çuar në punë gratë punëtore të xhenios, u drejtua për tek ambasada greke, duke ndaluar në murin anësor të saj. Brenda, përveç Bujarit, ishte edhe Edmond Vokshi, i cili pas një tentative për kapërcim kufiri në Tropojë, së bashku me gruan shtatzënë dhe djalin e vogël, ishte dënuar me dhjetë vjet burg. Ndërsa gruaja me punë korrektonjëse. Pasi hapën kapakun e sipërm të autobusit, ata kapërcyen murin rrethues, duke u bërë kështu dy banorët e parë të kozmosit të ndaluar deri atëherë. Më 28 qershor në ambasadë hyri edhe gruaja e Mondit së bashku me fëmijët. Por, si u përgatit aksioni i hyrjes. “Një ditë më parë unë isha takuar me Leonidhën (shefi i sigurimit të ambasadës) në hotel ‘Dajti’, ku e kisha parashikuar për herë të dytë pikësynimin tim përfundimtar. Pasi më parë e kisha takuar te pishinat, – thotë Bujari. – Në këtë takim të dytë Leonidha më tha se ‘për t’ju dorëzuar, nuk ju dorëzojmë kurrë, por data e nisjes suaj do të varet nga rrethanat e zhvillimeve të mëvonshme’. Kështu, të nesërmen, me të mbërritur në ambasadë, dy të rinjtë morën kontakte me personelin dhe gjithçka u rakordua brenda pak minutave. “Ndërkaq, nga territori i ambasadës gjermane kapërcyen dy të rinj të tjerë, Ardi dhe Bimi, të cilët pasi kaluan murin rrethues të gjermanes, u hodhën përsëri për tek grekja, – thotë ai. – Ambasadori gjerman mbërriti menjëherë në ambasadën greke duke na thënë se kush dëshironte të qëndronte tek ai, mund të vinte menjëherë, por ne na premtuan në ambasadën greke për kushte të mira, banesë dhe punë sapo të vinim. Kështu që qëndruam të gjithë atje”. Ndërkaq, në kryeqytet kjo ngjarje bëri një bujë të jashtëzakonshme si te njerëzit e thjeshtë, ashtu edhe në instancat qeveritare. Mbahet mend se në Teatrin Kombëtar, ndërsa po vihej afishja që paraqiste shfaqjen e një komedie të re, njëra nga aktoret më të njohura të vendit, Eva Alikaj, u tha me zë të lartë organizatorëve: “Hiqeni fare afishen e komedisë, sepse tani të gjithë shqiptarët janë duke vuajtur fatin e tyre të zi dhe ata nuk mund të detyrohen të qeshin përpara kësaj gjendjeje”.

E pabesueshmja në ambasadën gjermane/
Pa u lënë frymë strukturave të shtetit të organizoheshin, më 2 korrik muri i ambasadës gjermane u shemb nga një skodë në të cilën ndodheshin rreth 20 veta, burra, gra dhe fëmijë. Përpara turirit të makinës ishin vendosur thasë rëre, ndërsa sipër saj, në formën e ushqimeve paraprake, kishin marrë edhe disa dele. Megjithëse gjithçka ishte planifikuar me hollësi, ndodhi që muri rrethues nuk ishte mur me tulla teke, por dopio. Kështu që pas goditjes së tij, shumë nga të pranishmit u gjakosën në fytyrë dhe në trup. Ashtu të gjakosur ata kapërcyen murin e shembur, duke shënuar kështu kuotë të re për shembjen e diktaturës. Duhet thënë se brenda në ambasadë ndodhej një grup të rinjsh, pasi Ivi së bashku me shokët e tij kishin kapërcyer murin më parë. Por..Në ambasadën turke arratisja u krye në mënyrë spektakolare, nëpërmjet makinës së plehrave. Duke pastruar plehrat e qytetit, njerëz të veshur si punëtorë të komunales zbarkuan në ambasadën turke duke shënuar një të papritur të re. Më pas, së bashku me të ardhurit e tjerë që kishin hyrë më parë, Koli, Mondi, Ganiu, Fredi, Ardi etj. ata morën vizat tranzit për në Greqi dhe natën e fundit fjetën në hotel “Arbëria”, ku duke pritur mëngjesin nuk vunë gjumë në sy.

Dita e rrallë 2 korrik 1990…/
Hyrja më 2 korrik u realizua në orët e mbrëmjes nëpërmjet një përleshjeje të vërtetë midis njerëzve që donin të iknin dhe forcave policore, që kishin marrë detyrë të ndalonin me armë hyrjen në ambasada. Në këtë përleshje pati edhe shumë të plagosur, por qarkullojnë fjalë edhe për një numër enigmatik të vdekurish. Nga ana tjetër, njerëzit e policisë arrestonin pjesëmarrës të ndryshëm dhe i fusnin në makina, të cilat nxitonin nëpër rrugë, por edhe sot e kësaj dite asnjëri nuk e di destinacionin e tyre. “Unë shikoja që nga kangjellat e ambasadës greke këtë luftë të vërtetë dhe mund të them se njerëzit plagoseshin prej zjarrit policor ose goditeshin fizikisht me grushte dhe shkelma, pastaj ngarkoheshin nëpër makinat ushtarake tip IFA, por nuk e di ku përfundonin,” thotë një përfaqësues i trupit diplomatik. Në dëshmi duhet shtuar se dy kameramanë të policisë së fshehtë filmonin të gjitha fytyrat e pjesëmarrësve në këtë përleshje.

Ditët që pasuan..
Ishte dhënë një urdhër tjetër, me anë të të cilit të gjithë ata që donin të hynin ishin krejtësisht të lirë për ta bërë këtë gjë. Madje, nën sytë e policisë njerëzit ngjiteshin dhe zbrisnin prej kangjellave, duke u kthyer në shtëpi për të ngrënë drekë ose për t’u lënë ndonjë porosi pjesëtarëve të tjerë të familjes. Kishte edhe raste kur njerëzit që kalonin andej rastësisht, pa ndonjë dëshirë për t’u futur në ambasada, ngacmoheshin prej policit përkatës: “Në qoftë se do të hysh, kapërce nga pjesa anësore e murit”.

Dyndje e jashtëzakonshme dhe…/
Në ambasada kishte një dyndje të jashtëzakonshme. Kuptohet që vështirësia ishte më e madhe për furnizimin me ushqime, por ato ambasada ku kishte një numër më të kufizuar, kushtet konsideroheshin më komode. Kështu, në ambasadën gjermane dhe italiane kishte më shumë probleme në ndarjen e ushqimeve, por duhet thënë se përkushtimi i personelit të mbetur (një pjesë e madhe e punonjësve të ambasadave ishin larguar) ishte në shkallën maksimale. Ndërsa në ambasadat turke, franceze, greke, çeke etj. ishte më e lehtë për të përballuar tranzicionin e pritjes dhe ndonjëherë ndodhte që refugjatët e ambasadës greke ndihmonin të afërmit në ambasadën fqinje me cigare, ushqime etj., por kjo ndodhi vetëm për njëfarë kohe, sepse pastaj nuk na lejonin më – thotë Edmondi. Dita gjithsesi ishte më lehtë për t’u kaluar, kurse nata më e vështirë. Ndodhte që natën policia e fshehtë shqiptare ngjitej në kangjellat e ambasadës duke u folur individualisht njerëzve që qëndronin aty. “Arbenit i ka vdekur nëna”, “Iliri ka motrën të sëmurë” , ose “Dilni, sepse ata kanë vendosur t’ju bëjnë sapun, njëlloj si dikur në kampet e përqendrimit” etj. etj. Përveç kësaj, ndonjëherë vinin njerëzit e shtëpisë të nxitur nga shteti, të cilët u bënin thirrje të afërmve për të dalë. Në të gjitha rastet ne ishim të vendosur të qëndronim, por kishte ndonjë që edhe dilte për arsye të ndryshme, – thotë Edmondi.

Në ditën e finales së madhe/
Ndeshja finale Gjermani-Argjentinë për herë të parë në kryeqytetin sportdashës të Shqipërisë u përcoll me një interes të paktë nëpër familje. Zërat e njerëzve ishin mekur plotësisht nga zhvillimet e fundit dhe shumë pak e kishin mendjen te futbolli. Kur u shënua goli i gjermanëve, tek-tuk u dëgjua ndonjë britmë entuziazmi, sepse kryeqyteti jetonte orët e tij më të vështira. Por pikërisht që nga ambasada gjermane papritur oshëtinin zërat e të ngujuarve që thërrisnin “Gjermani, Gjermani”. Dhe në çastin e golit ky entuziazëm arriti kulmin. Atëherë njerëzit që banonin në qendër dolën në rrugë dhe më shumë sesa ndeshjen e futbollin dëgjonin oshëtimat e të ngujuarve, me shpresën e kotë se mund të dallonin zërat e të afërmve. Atë ditë i gjithë kryeqyteti shqiptar ishte me skuadrën e Gjermanisë, po në atë masë sa ç’mund të ishte me Italinë, Greqinë, Francën, Çekinë, Turqinë etj., po qe se do të luanin në finale.

Me sytë nga atdheu!/
Në mëngjes, që pa gdhirë dita, autobusët u ngarkuan me refugjatë duke u nisur drejt Durrësit. Njerëzit e tjerë, familjarë ose të afërm, kishin bllokuar trotuaret e rrugës Kombinat-Plepa, duke pritur përfundimin e enigmës, por papritur u dha një urdhër që autobusët të kalonin nga rruga tjetër drejt Durrësit, duke parakaluar Laprakën. Me gjithë këtë devijim, edhe ato pjesë të rrugës ishin mbushur plot e përplot me familjarë të të ikurve. Në Maminas autobusët janë ndalur përreth çerek ore. Gjatë kësaj ikjeje refugjatët hiqnin bluzat, orët, unazat etj. të cilat i hidhnin rrugës me ndonjë mbishkrim të thjeshtë, si “Nënës sime si kujtim”, duke shkruar gjithashtu ndonjë adresë. Ndonjëherë thonë se në Tiranë, ku ashtu si kudo ekzistojnë vjedhjet dhe plaçkitjet, po të humbi diçka nuk e gjen kurrë më. Por atë ditë ndodhi krejt ndryshe. Atë ditë kur kombi kishte humbur një pjesë të ndërgjegjes së tij, sendet e tjera apo florinjtë nuk kishin vlerë. Atë ditë nuk humbi asgjë, sepse të gjitha sendet mbërritën brenda ditës në destinacionet e adresuara. Njerëz që trokisnin nëpër dyer për të sjellë sendet e gjetura, pëshpëritnin me lot në sy fjalët: “Kërkoja një shenjë të tim biri, por gjeta një letër të djalit tënd dhe duke e shtrënguar në gjoks, qava njëlloj si për fëmijët e mi”. Iknin me sy të nga atdheu!

Presidenti Washington dhe Revolucioni Amerikan

July 2, 2015 by dgreca

Nga Aristotel Mici-Boston/
George Washington, Presidenti i parë i Amërikës, lindi më 22 shkurt të vitit 1732 në Mount Vernon, të Virginias . Prindërit e tij qenë latifondistë të pasur që zotëronin plantacione të gjëra tokash. Kur ishte njëmbëdhjetë vjeç i vdiq i ati . Atëherë ai u mbështet për ecurinë e tij mësimore dhe educative tek i vëllai i madh (nga babai), Laurenci, i cili ishte një oficer i kulturuar. George Washingtoni e kishte figurë ideale të vëllanë dhe e imitonte atë; ndiqte këshillat dhe mësimet e tij. Ai ishte krenar për të. Washingtoni e kishte shpresë të vëllanë, po ai nuk ishte mirë me shëndet se vuante nga tuberkulosi. Kur Laurenci do të shkonte në ishullin Barbados (zona e Karaibeve) për kurim klimatik, me 1751, Wahingtoni e shoqëroi atë, duke shpresuar ashtu se klima e ngrohtë do t`ia përmirësonte shëndetin. Po nuk qe fat. Laurenci vdiq një vit më vonë, me 1752……Mbas kësaj ngjarjeje të hidhur mbështetja kryesore e djaloshit të ri, do të bëhej e ëma., Mary Washington, që ishte një grua autoritare dhe serioze. Kur Washingtoni deshte të shkonte në shkollën e Marinës, ajo nuk ia aprovoi atë dëshirë. Dhe më vonë, kur i biri, ëndërronte për të vajtur për studime në Angli, ajo përsëri u bë pengesë, duke i kujtuar fermën që duhej të administronte. Sidoqoftë ai e bëri një shkollë. George Washingtoni ndoqi një një kurs special në kolegjin shumë të njohur për atë kohë “William and Mary”, që ndodhej në Williamsburg të Virginias.. Atje, në atë kolegj ai u diplomua si topograf dhe kontrollor tokash. Ndër kohë, qysh në rininë e parë, Washingtoni po dallohej edhe për aftësitë ushtarake. Në moshën njëzet e një vjeçare ai fitoi gradën e majorit. Në praktikën e përditshme Washingtoni po dukej gjithnjë e më shumë si një ushtarak i talentuar. Guvernmatori i Wirginias, i cili i kishte parë prirjet e tij , të shkathta prej oficeri, e thirri dhe i tha se do ta bënte komandant të ushtrisë për gjithë Virginian. George Washington e pranoi atë detyrë. Ishte viti 1755. Atëherë ai ishte vetëm 23 vjeç.
Më 1758 Washingtoni njihet me një vejushe të re, Marta Kustis. Ajo ishte 25 vjece dhe kishte dy fëmijë. Washingtoni ra në dashuri dhe u martua me të.
Në atë kohë , në mes të shekullit XVIII, Anglia kishte 13 koloni në Amerikën e Veriut. Njerëzit që jetonin nëper koloni quheshin kolonistë. Ata përgjithesisht ishin me origjinë angleze, irlandeze, holandeze, por kishte edhe nga nacionalitete të tjera.
Qeveritarët anglezë i detyronin kolonistët të paguanin taksa të ndryshme. Ndërkohë kolonistët nuk kishin përfaqësitë e tyre në qeverisjen e vendit. Kjo ishte një padrejtësi që kolonistët nuk po e duronin dot më. Mbreti i Anglisë, George i Tretë, nuk po i merrte parasysh kërkesat e kolonistëve. Ai qe i vendosur që kolonistët t`i bindeshin dhe të paguanin taksa vazhdimisht pa kundershtim. Populli i të 13 Kolonive Britanike po zjente atëherë nga shpirti i revoltës kundër sundimit shfrytëzues të Anglisë. Gjithë banorët e kolonive po përqafonin gjithnjë e më shumë sloganin: “No taxation Without representatives” , që do të thoshte “jo taksa pa përfaqesuesit tanë”.
Ndërkohë, pas Paqes së Parisit të vitit 1763, në banorët e kolonive qe zgjuar edhe ndjenja e kombëtarisë. Kolonistët kishin filluar ta quanin veten jo “englezë”, po “englezo-amerikanë, ose vetëm amerikanë. Ishte koha kur qenë krijuar organizatat patriotike si “The sons of Liberty” dhe “Daughter of Liberty”, kur po dalloheshin mendimtarë e aktivistë të shquar si George Washingtoni, Patrik Henry, Samuel Adams, John Adams, Thomas Jefferson e të tjerë. Në këtë kohë Patrik Henry do të deklaronte trimërisht në sallën e përfaqësuesve të Virxhinias: “Give me liberty, or give me the death” (më jepni vdekje , ose liri), e thënë shkurt shqip, “Liri a vdekje”
Nga dita në ditë atmosfera revolucionare po bëhej gjithnjë e më shpërthyese në të gjitha kolonitë Britanike të Amerikës së Veriut. Shenja e parë e rëndësishme e stuhisë revolucionare ishte Masakra e Bostonit më 5 Mars,1770. Këtë ditë mijëra bostonianë dolën në revoltë popullore kundër sundueve anglezë. Ata ecnin duke hedhur parulla protestuese. Ushtarët britanikë, të pazotë për ta frenuar turmën e revoltuar, hapën zjarr mbi popull. Nga të shtënat u vranë pesë protestues dhe u plagosën me dhjetra të tjerë Kjo ngjarje e përgjakshme bëri bujë dhe jehona e saj u ndje në të gjitha kolonitë. Masakra e Bostonit u bë preludi i Revoilucionit Amerikan.
Me këte raast duhet të kujtojmë se ushtarët që qëlluan me armë zjarri mbi demonstruesit, si edhe ata që dhanë urdhërin, u akuzuan dhe dolën para gjyqit. Qeveria nuk ndërhyri te gjyqësori për këtë cështje; dhe e treta gjë, që mbahet mend, është se avokati mbrojtës për të pandehurit, do të ishte John Adams, një nga ideatorët e Revolucionit Amerikan, i cili do të zgjidhej pas Washingtonit, Presisenti i Dytë i Amerikës.
Tre vjet më vonë, më 16 Dhjetor, 1973, një grup patriotësh, të maskuar me veshje si indianë u futën në anijet e ngarkuara me pako të medha çaji, të cilat i hodhën në det në gjirin e Bostonit . Për këtë aksion patriotik antiqeveritar, juristi John Adams, do të shprehej: “This is the most magnificent movement of all” . (Kjo është më madhështore se të gjitha lëvizjet).
Pastaj, pas dy vjetësh, në Prill 1775, shpërtheu beteja e Lexingtonit, që u bë fillimi i pandalshëm i revolucionit Amerikan që po ndizej në të gjitha kolonitë Britanike.
Atëherë, në këto rrethana revolte dhe proteste masive, u mblodh në fshehtësi dhe në mënyrë shumë sekrete Kongresi Kontinental Amerikan, që filloi më 5 shtator 1774. Ky kongrese qysh në mbledhjen e tij të parë diskutoi për çështjen e pavarësisë së kolonive, por ende nuk vendosi të shpallte menjë- herë luftë për independencë. Megjithatë, kjo luftë dukej se ishte e pashmangëshme. Kolonistët tashmë e dinin se nuk kishin ç` prisnin më nga Anglia.
Në mbledhjen e tij të dytë, më 15 Qershor 1775, Kongresi Amerikan duke shqyrtuar për organizimin dhe drejtimin e një ushtrie që të përballonte luftën me Mbretërinë e Anglisë vendosi që të zgjidhte edhe komandantin e përgjithshëm të kësaj ushtrie. Kongresi aprovoi propozimin e juristit të njohur, John Adams, i cili sugjeroi që George Washingtoni të emërohej komandant i përgjithshëm i ushtrisë Amerikane. Këtë detyrë ai e filloi më 2 korrik 1775 në shtetin e Massachusettsit. Që këtej Washingtoni do të niste marshimin e tij triumfal për Pavaresinë e Amerikës. Do të ishte ky komandanti i famshëm, që si një strateg i talentuar, që njihte artin ushtarak, do të udhehiqte ushtrinë e Revolucionit Amerikan në tërë ato beteja fitimtare.
Pas gati një vit luftimesh, që nga koha kur George Washingtoni mori detyrën e kryekomandantit, Kongresi Amerikan më 4 Korrik 1776, do të shpallte Deklaratën e Pavarësisë. Ky lajm i shumëpritur u bë publik në sheshin para godinës shtetërore të Filadelfias më datën 8 korrik. Atë ditë Korriku një kambanë e madhe buçiti .( the Big Bell rang). Ajo kambanë, që peshon 943 kilogram ,e ka gjuhëzen e saj prej me shumë se 22 kilogram. Me buçitjet e saj kambana mblodhi në shesh mijëra e mijëra njerëz për të dëgjuar fjalët e Deklaratës së Pavarësisë. Ideatori dhe hartuesi kryesor i kësaj Deklaratre ishte Thomas Jeffersoni, i cili u quajt “Ati i Deklarates se Pavaresise”
Firmetari i pare i këtij doumenti historik qe presidenti i Kongresit Kontinental, John Hancock, i cili e shkroi emrin e vet me shkronja të zmadhuara, duke thënë: “I guess King George will be able to read that” (Unë e marr me mend se mbreti George do të arrijë ta lexoj këtë .)
Në pjesën e parë Deklarata konfirmonte se njerëzit janë të barabartë para ligjit. Në pjesën e dytë flitet për qendrimin kritik ndaj mbretit të Anglisë, George i Tretë, i cili pat abuzuar me pushtetin dhe se kolonistët kishin të drejtë të rebeloheshin ndaj regjimit të tij. Dhe, në pjesën e tretë të këtij dokumenti historik deklarohej se kolonitë Britanike shpalleshin tani e përgjithëmonë “The United States of America” (Shtetet e Bashkuara të Amerikës)
I mbështetur në parimet e Deklaratës së Pvarësisë, George Washingtoni do të udhëhiqte me trimëri e zgjuaresinë e një strategu të vërtetë ushtrinë revolutionare të Amerikës në sa e sa beteja të përgjakshme, duke nisur që nga beteja famëshme e Saratogës, te Long Island, Princeton, Trenton e deri te beteja e Yorktownit, më 19 Tetor 1781. Këtë ditë gjenerali anglez Lord Cornwellis me gjithë ushtrinë e tij prej 7,200 trupash iu dorëzua Komandës së Gjeneral Washingtonit. Dy ditë pas kësaj ngjarjeje banda e ushtrisë britanike do të këndonte këngën:
“The World turned upside down” qe do te thote se bota u kthye përmbys.
Me këtë betejë do të mbyllej epopeja heroike e popullit Amerikan për pavarësi.
Kështu në Amerikë u krijua një shtet i ri, dhe një komb i ri.
Ky shtet i ri do të njihej botërish , mbas shtatë vjet luftimesh, prej të gjitha vendeve, më datën 3 shtator, 1783, në bazë të vendimeve të Traktatit të Paqes, që u mbajt në Paris midis Mbretërisë së Anglisë dhe Sh.B.A-së.
Revolucioni Amerikan doli vërtetë fitimtar, por vendi nuk po qeverisej ende nga një kushtetutë e kompletuar. Në të vërtetë të trembëdhjetë Shtetet e Amerikës qenë marrëvesh që të administroheshin nga një dokument i titulluar “Artikuj të Konfederatës” (The Articles of Confederation), që ishin esencialisht vazhdimi i orientimeve të Kongresit të Dytë Kontinental.
Koha po kërkonte që Amerika të udhëhiqej nga një kushtetutë më e studjuar. Revolucionarët amerikanë progresivë e dinin që fitorja kundër anglezeve ishte vetëm fillimi. Ruajtja e fitores dhe forcimi i pushtetit qendror ishin shumë të rëndësishme. Lidhur me këtë problem midis ligjvënësve amerikanë lindi një debat i ashpër. Ishin krijuar dy grupe. Ata që kërkonin forcimin e pushtetit qendror, pra, qevrinë e gjithë kombit, quheshin Federalistë. Midis tyre ishin Washingtoni, Hamilton, Medison,Xheims Willson.
Aleksandër Hamilton, që kishte punuar për një kohë të gjatë si sekretar personal i Washingtonit, e shprehte hapur mospëlqimin e tij për “Artikujt e Konfederatës” “Kombi, shkruante ai, është si një i sëmurë, dhe që të shërohet do një ilaç të fortë dhe ky ilaç qartësonte ai, është një qeverisje e fortë nacionale ”. Kurse ata që nuk donin një qveri të fortë nacionale, por një qeveri të fortë të shteteve të veçanta, u quajtën Antifederalistë. Këta të fundit nuk e donin një qeveri qendrore federative të fortë, sepse, sipas tyre, një qeveri e tillë fuqiplotë do të zëvendësonte tiraninë britanike me një tjetër qeveri të fuqishme. Midis opzitarëve antifederalistë, që nuk donin ratifikimin e kushtetutës ishte edhe revolucionari ardent i orëve të para të Revolucionit Amerikan, Patrik Henry, që arsyetonte se kështu me një qeveri qendrore të fortë “presidenti bëhet një zyrtar shumë i lartë, i cili fare lehtesisht kthehet në mbret”. Pra, midis 13 Shteteve të Bashkuara të Amerikës egzistonte një konfuzion politik përsa i përkiste administrimit shtetëror.
Në një atmosferë të tillë plot me debate dhe kundërshtime të ndërsjellta, në verën e vitit 1787 mblidhet në Philadelphia Konventa Konstitucionale. Delegati brilant i kësaj konvente do të ishte Xhejmes Medison.. Ai ishte më i riu , por më i përgatituri, më i kulturuari, më profesionali për gjithë çështjet konstitucionale. Ai do të ishte hartuesi kryesor i kushtetutës së re Amerikane, prandaj do të quhej nga të gjithë si “Ati i. Kushtetutës”.
Megjithë mesazhet dhe informacionet juridike që jepte me shumë mençuri Medisoni, mosmarrëveshjet nuk qenë sheshuar. Më në fund, delegati i shtetit Konectikat Roger Sherman propozoi kompromisin e tij të famshëm, që gjeti konsensus nga shumica. Në bazë të ketij kompromisi gjithë shtetet do të përfaqësoheshin në kongrese në mënyrë të barabartë, duke pasur në Senat nga dy senatorë secili, kurse popujt e shteteve do të zgjidhnin përfaqësuesit e tyre për në dhomën e përfaqesuesve të popullit sipas sasisë së banorëve në menyrë proporcionale.
Si përfundim, pas shumë debatesh dhe polemikash Kushtetuta qe hartuar dhe më 17 Shtator të vitit 1787 ishte gati për t`u firmosur nga delegatët e pranishëm të shteteve. Shteti i Delaëer-it e firmosi i pari Kushtetutën e re., më 7 Dhjetor 1787. Të fundit e firmosën delegatët e shtetit Rhode Island, në Majin e vitit 1790.

* * *
Ishte e qartë për të gjithë se figura qendrore në Amerikë si gjatë Revolucionit, dhe në vitet pas tij, qe ajo e George Washingtonit. Ai e kishte fituar dashurinë e popullit me trimërinë, zgjuarësinë dhe modestinë e tij. Pse e themi edhe me modestinë e tij? Së pari këtë anë të figurës së tij e tregojne biografet: kur Kongresi Kontinental Amerikan e propozoi Washingtonin si komandant të përgjithshëm të ushtrisë amerikane, ai me modesti u deklaroi të pranishëmve: “Unë nuk e ndjej veten të zot për detyrën e komandantit”. Po Kongresi ishte i vendosur që atë funksion do t`ia besonte vetëm atij. Atëherë, me sinqeritetin e tij Washingtoni iu drejtua përsëri Kongresit, duke pohuar se po e pranonte detyrën e komandantit të pergjithshëm , po nuk pranonte të paguhej për atë shërbim në ushtrinë e revolucionit.
Një vit para se të përfundonte lufta kundër kolonizatorëve britanikë, një kolonel i ushtrisë së tij tha midis të tjerëve:”Amerika e çliruar duhet të bëhet monarki me Washingtonin mbret”. Ndërsa Washingtoni i dha atij me një herë një përgjigje kundërshtuese: “………ju kurrë nuk mund të gjeni një person tjetër më mospranues se sa unë për këtë ide”
Washingtoni kishte fituar admirimin e gjithë popullit amerikan. Një gjeneral, bashkëluftëtar i kohës së tij, ka shkruar në kujtimet e e veta se “George Washingtoni ishte i pari në luftë, i pari në kohë paqeje, i pari edhe në zemrat e bashkëqytetarëve”. Mirëpo siç thonë biografët, pas mbarimit të luftimeve Wahingtoni e ndjente veten të lodhur dhe nuk kishte synime për të marrë përsipër detyra të larta shteterore. Diku në biografinë e tij shkruhet se kur ikën ushtarët e fundit angleze nga Amerika dhe vendi qe çliruar përfundimisht nga sundimi i mbretit të Anglisë, Wahingtoni u tha bashkëluftëtarëve në një mbledhje të posaçme: “Ju e shikoni se si më janë bërë gri flokët nga thinjat në luftime. Shikimi më është dobësuar. Tani unë jam duke e zbritur kodrën, jam 52 vjeç. Tani unë dua të shkoj në shtëpinë time”. Deshte të çlodhej. Dhe vërtetë ai vajti në shtepinë e tij, në Mount Vernon, në fermën e vetë, ku e priste familja. Po nuk kishin kaluar dhe aq shumë ditë që kur Washingtoni, pat mbrrijtur atje, kur i vjen pa pritur një letër nga shokët e tij prej Filadelfias.
“ Lexoma, ti Martha,” i tha së shoqes.
“Shokët e tu janë mbledhur për të bërë ligjet në një kuvend, po ata të kërkojnë ty që të jesh në krye – foli Martha duke lexuar letrën me kujdes.
“Unë kam nevojë të rri këtu në fermë”, tha ai sapo dëgjoi ato fjalë të Marthës.
“Ndërsa vendi ka nevojë për ty” ia ktheu ajo,duke buzëqeshur. Atëherë Washingtoni mori rrugën ende i paqetësuar, dhe shkoi në mbledhjen e Filadelfias, ku delegatët e zgjodhën President të Konventës Konstitucionale.
Për meritat e tij të larta gjatë luftës si gjeneral i kshkëlqyer si edhe për përkushtimin ndaj popullit , Kongresi e zgjodhi Washingtonin në mënyrë unanime Presidentin e Parë të Sh.B.A-së më 30 Prill të vitit 1789. Washingtoni qe futur thellë në zemrën e popullit, qe bërë pjesë e ndërgjegjes së popullit dhe kombit të ri Amerikan. Ai u zgjodh president edhe për katër vjetet e legjislaturës se dytë. Po kur i propozuan Washingtonit edhe për radhën e tretë, ai jo vetëm nuk pranoi, po la edhe një porosi që asnjë president të mos zgjidhej më shumë se dy herë radhazi”. Kjo këshillë e tij u pranua dhe u bë ligj e normë morale në politikën amerikane. Ky është një shembull i shkëlqyer nga i cili mund të mesojnë gjithë presidentët e botës, dhe gjithë kryetarët e qeverive . Ky orientim i Presidentit të Parë të Amerikës fliste për gjykim e tij visionar lidhur me të ardhmen e Amerikës, që do të kishte rëndësi të posacme për jetën poitike dhe konstitucional, që \shmang kultin e individit si edhe autoritarizmin e liderit, gjoja, “të pazëvendësueshëm”.
*
* *

George Washingtoni, që u shqua si një strateg i Revolucionit Amerikan dhe drejtues i sigurt i jetës së vendit, ishte edhe një diplomat largpamës. Biografët e tij shkruajnë se ai qe edhe një vizionar i mprehtë në arenën diplomatike. Filozofia e tij në fushën e politikës së jashtme ishte ajo e ekuilibrit të Amerikës. Në atë kohë ai kishte mendimin që te evitoheshin aleancat ushtarake dhe veprimet luftarake që nuk kishin të bënin me zhvillimin e vendit.. Gjithë energjitë dhe resurset e Amerikës duhet të përdoreshin për fuqizimin e Amerikës, për forcimin e ekonomisë së saj.
Në kohën e presidencës së Washingtonit lindi një mosmarreveshje lidhur me politikën e jashtme. Konkretisht, në një konflikt anglo-francez, Thomas Xhefersoni kërkonte që SHBA të mbështeste Francën e të merrte anën e saj, kurse Aleksandër Hamilton këmbengulte që Amerika të mbështeste Anglinë e të anonte nga Anglia. Në këto momente kritike dhe delikate për shtetin e ri Amerikan, u desh gjykimi largpamës i Presidentit Washington, që mbrojti idenë e neutralitetit të Amerikës në konfliktin midis dy fuqive të mëdha ndërluftuese të kohës në Europë, Francës dhe Anglisë. Siç tregon në librin e vet Marian Leighton, me zgjuarsinë e tij diplomatike, Presidenti Wahington orientoi situatën dhe politikën e jashtëme, duke theksuar se “Amerika nuk kish as miq e aleanca të përherëshme dhe as armiq të përhershëm, por vetëm interesa të përhershme.”
Presidenti i parë i Amerikës, George Wahington, vdiq më 14 dhjetor 1799, në Mount Vernon, në moshën 67 vjeç. Ai u nda fizikisht nga gjiri i shoqerisë Amerikane, por ngeli i gjallë e i nderuar në kujtesën e mbarë popullit, si simboli i unitetit amerikan. Mjafton të themi se kryeqyteti i SHBA-së, Wahington DC mban emrin e tij,. Ai është i vetmi president emrin e të cilit e mban një shtet në Amerikë.. Shumë rrugë, sheshe dhe institucione mbajnë gjithashtu emrin e tij. Për gjithë meritat e tij prej strategu , ligjvënësi dhe udhëheqësi me mendje të ndritur, Xhorxh Washingtoni u quajt me gjalljen e tij “Ati i vendit të vet”.
Bibliografi
Adler D, George Washington Father of Our Country NY, 1995.
Davidson J., The American Nation, MA. Prentice Hall, 1995
Hoobler Th. and D., “George Washington and Presidents` Day”, NY, 1990
Leighton M., “ Georgge Washington”,Baronet boks, NY., 1997.
Smith L. and Nici Mare N., Insight for Today , Boston, 1996
Whitnay D. ,”The American Presidents , Bookspan, NY., 2001.
Wood G. , The American Revolution, Modern Library, NY, 2002