Histori – Page 562 – Dielli

Ambasadori i Hungarisë vendosi trëndafila të bardhë në kujtim të Mbretëreshës Geraldine

November 13, 2014 by dgreca

“Trendafili i Bardhë” i Budapestit,” – Mbretëresha Geraldinë – Mbretëreshë e Shqiptarve 1938 – 2002/
Beqir SINA, New York/
Tirane- “Në Mauzoleumin e Familjes Mbretërore Shqiptare, sot u vendos një buqet me trandafila të bardhë nga Ambasadori i Hungarise, Sh.Tij. Antal Heizer në kujtim të Mbretëreshës Geraldine, e njohur si Trendafili i Bardhë i Budapestit,” shkruan në një postim të Tij, në rrjetin social facebook, Princi Leka.
Në fotografinë e postuar prej Tij – duket Ambasadori i Hungarise, Sh.Tij. Antal Heizer – L.T.M. Princi Leka, zonjusha Elia Zaharia, e fejuara e Princit Leka,
Në Mauzoleumin e Familjes Mbretërore në Pallatin e Brigadave më vendimin e Qeverisë së Shqipërisë me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë më 12 nëntor 2012 u varrosën eshtrat e Mbretit Zog – e Nënës Mbretëreshë, Sadije, Mbretëreshës Geraldine, Mbretit Leka, Mbretëreshës Susan dhe të anëtarëve të tjerë të Familjes Mbretërore Shqiptare.
Mbretëresha Geraldinë – Mbretëreshë e Shqiptarve 1938 – 2002
Simbas Wikipedia – Mbretëresha Geraldinë më vonë Nëna Mbretëreshë Geraldinë ose Kontesha Géraldine Margit Virginia Olga Mária Apponyi de Nagyappony formalisht Madhëria e Saj Mbretëresha Geraldinë e Shqiptarve (lindi më 6 gusht 1916 në Gjenevë të Zvicrës, në shtëpinë e gjyshes së Saj. Vdiq në Tiranë në moshën 86 vjeçare, më 22 tetor 2002) ishte mbretëresha e shqiptarve dhe bashkëshortja e Mbretit Zogu I dhe nëna e Leka Zogut I.
Origjina
Mbretëresha Geraldinë rrjedh nga një familje shumë e njohur Hungareze. Origjina dhe pedigreja e Familjes së Saj daton e dokumentuar qysh nga periudha e Mesjetës, kur Hungaria u pushtua nga Arpadët në vitin 894, dhe kjo familje ishte pjesëmarrëse në krijimin e monarkisë hungareze, nën dinastinë Arpadiane. Në historinë mijëravjeçare të Hungarisë, nuk ka ngjarje të rëndësishme ku familja Apponyi të mos ketë luajtur rol tejet të rëndësishëm. Në periudhën e fundit të dinastisë Arpadine, në 1280, u shfaq emri Chevalier d’Apponyi për herë të parë, si zotërues i një ferme shumë të madhe, për të cilën konfirmohet me dokumente arkivore se mbante emrin “Nagy Apponyi”, e që ishte dhe mbeti deri vonë pronë e kësaj familjeje. Të gjithë paraardhësit e Familjes Appony kanë pasur karrierë shumë të suksesshme politike dhe kanë mbuluar detyra nga më të rëndësishmet shtetërore në Perandorinë Austriake, në të cilën kanë gëzuar tituj të rëndësishëm fisnikërie, sikundër: baron, kont, etj..
Kushriri i pare te Mbretëreshës Geraldinë, Konti Albert Appony, kryesoi delegacionin Hungarez në Konferencën e Paqes së Versajës dhe më pas përfaqësoi Hungarinë në Lidhjen e Kombeve. Ndërsa gjyshi i Saj, Konti Lajosh Appony, mbajti funksionet më të larta honorifike të Perandorisë Austriake: si Këshilltar intim dhe shambellan i perandorit Franc Jozef dhe Mareshal i Madh i Oborrit të Perandorit Franc Jozef. Gjyshja e Saj ishte një aristokrate prusiane dhe njëkohësisht edhe vajza e Kontit Herman Roger dë Seherr Tos, pasardhës i Princit Ernest – Joakim d’ Anhalt, prej të cilit kanë rrjedhur shumica e dinastive mbretërore evropiane, çka më pas u bë shkas për të marrë nofkën e merituar Babai i mbretërve”. Atdheu i tyre, Hungaria, u copëtua dhe në bazë të Traktatit të Trianonit të vitit 1919, një pjesë e madhe e territorit hungarez, krahas 3.5 milonë hungarezëve, mbetën jashtë kufijve shtetërorë dhe së bashku me to edhe pronat e familjes Apponyi, të cilët u përfshinë nën administrimin e Sllovakisë. Familja Appony ka lidhje gjaku me të gjitha mbretëritë e Europës. Gjyshi nga nëna i Mbretëreshës Geraldinë ishte Xhon Herri Stewart, i cili rridhte nga një familje fisnikësh skocezë, të emigruar në SHBA në shekullin XVII, dhe ishte diplomat i suksesshëm. Ndërsa gjyshja e Saj nga nëna ishte pinjolle e Familjes Hardingun, pronarë të mëdhenj tokash në Karolinën e Veriut. Ajo ishte e bija e kontit Gyula Appony dhe e konteshës Glayds Virginia Stewart, e cila ishte një shtetase amerikane shumë e pasur nga shteti i Marylendit, babai i së cilës ka qenë emëruar si Konsull i Përgjithshëm i Amerikës në Hollandë. Përveç vajzës së madhe Geraldinë, çifti Appony kishte edhe një vajzë tjetër të quajtur Virxhinia, si dhe një djalë të quajtur Xhula.
Pas vdekjes së gjyshes së tyre, për Geraldinën dhe motrën e saj Virxhinia u kujdes e motra e babait të tyre, kontesha Fanny Karolyi, e cila zotëronte një nga kështjellat më të famshme dhe më te bukura të Hungarisë në Zebegeny. Vajzat që kalonin verën në kështjellën e Zebegeny-it, kishin marrë nga një emër luleje. Për shkak të bukurisë së Saj dhe bardhësisë natyrale të lëkurës dhe veshjes me rroba po të të njëjtës ngjyrë, Geraldina u quajt meritueshëm “Trëndafili i Bardhë i Hungarisë”. Geraldina tashmë e rritur, na shfaqet si një europiane autentike që kish trashëguar shumë virtyte dhe vlera morale nga jeta intensive e brendshme e Seher Tesëve, nga bujaria dhe kultura e rafinuar e Aponyve, nga dinamizmi i Stewartëve, nga sensi i përshtatjes dhe i kurajës përballë fatkeqësive prej Hardingëve.
Ceremonia martesore me Mbretin Zogu I në Tiranë
Edukimi
E mbetur jetime qysh në moshë të vogël, nën përkujdesjen e gjyshërve Aponny, Kontesha Geraldinë u dërgua në një shkollë angleze në Menton të Francës. Më pas gjyshërit e Saj Aponny, e dërguan në kolegjin “Sacred Heart” të Pressbaum, afër Vjenës në Austri, ku mbaroi fakultetin e shkencave shoqërore dhe financiare. Kontesha Geraldinë iu përkushtua me gjithë shpirt stenografisë, sociologjisë, historisë, letërsisë, etj.. Një ndihmesë në edukimin e Saj jepte edhe biblioteka e familjes, e cila ishte shumë e pasur, me rreth 30.000 libra. Për shumë kohë Kontesha Geraldinë, për shkak të zotërimit të dijeve enciklopedike dhe gjuhëve të huaja të shumta, mbuloi detyrën e kryecicerones pranë Muzeut Kombëtar të Hungarisë.
Aktiviteti
Mbreti Zogu I me Mbretëreshën Geraldinë
Mbretëresha e Shqiptarëve Geraldinë, gjatë periudhës së shkurtër të qëndrimit në Shqipëri u impenjua maksimalisht për rritjen e mirëqenies së popullit shqiptar, sidomos të shtresave në nevojë. MSM kontribuoi për ngritjen dhe funksionimin e institucioneve në shërbim të shtresave në nevojë, si spitalet, azilet dhe jetimoret. Vizitat e shpeshta që bënte në këto ambiente, ishin “vizita pune” për të. MSM u impenjua totalisht edhe për promovimin dhe jetësimin e të drejtave të grave, si dhe për mundësitë e emancipimit të tyre. MSM punoi shumë për të ndihmuar në përmirësimin e shërbimit spitalor në Shqipëri, dhe dha një ndihmesë të madhe për ngritjen dhe funksionimin e spitalit Ushtarak në Tiranë. Ajo solli nga Austria, mjekë shumë të mirë për drejtimin e Spitalit Ushtarak. MSM nxiti ngritjen dhe më pas themeloi Maternitetin e parë shqiptar, në Tiranë. Një nga projektet që mbahet mend edhe nga bashkëkohës të asaj periudhe, është mobilizimi dhe ngritja e fushëveprimit të Kryqit të Kuq shqiptar. Mbretëresha Geraldinë mundësoi hapjen e edicionit të parë emetues radiofonik, në Radio Tirana.

Prioritet i punës së Saj ishte emancipimi i shoqërisë shqiptare në përgjithësi, për ngritjen e vetëdijes së saj dhe në veçanti emancipimi i pjesës rurale të popullsisë. Përveç përkushtimit të Saj në të mirë të popullit shqiptar, MSM Geraldinë gjente kohë të përkujdesej për mbarëvajtjen e Familjes së Saj, sikundër ishte ndikimi për një edukim sa më cilësor të trashëgimtarit të Fronit Mbretëror.
Mbretëresha Geraldinë – Mbretëreshë e Shqiptarve 1938 – 2002
Emri: Geraldinë
Mbiemri: Zogu, Apponyi de Nagyappony
Lindi më: 6 gusht 1916
Vendlindja: Gjenevë të Zvicrës
Vdiq më: 22 tetor 2002
Vdiq në: Tiranë, Shqipëri

1984.Vlore-KUR RIVARROSEJ AVNI RRUSTEMI

November 13, 2014 by dgreca

NGA GEZIM LLOJDIA/
1.Viti 1984. Qyteti historik në jug. Vlora përjetonte atë prag vere entuziazmin e kohës. Një ngjarje ngjalli kureshtje. Nëpër kafenetë dhe tryezat e vakta,llafi u përhap çmendurisht duke kapërcyer edhe shpejtësinë e erës.I kallur, por i patretur. Të fshehtë apo ndonjë formulë fetare as që bëhet fjalë se mund të ketë. Mistere dhe enigma të fshira u thanë për atë rast. Në qytetin e Flamurit bëri bujë, sepse nuk ishte tretur trupi i tij, ndonëse 60 vite e kishin përshkruar. Çfare imagjinate, që u thur, folën gojët, një lloj i purpurt ose mjegullina llafesh mbuluan ose pushëzuan njerëzinë mes-viteve ‘84, kohë diktature në vendin e shqiponjave. Kam bërë një poezi 5 vite të shkuara, që e botuan mjaftë gazeta letrare.’Te lugu i murrmë. Kam ndjerë shpirtra, që notojnë në erë. Flasin gojët: ato janë shpirtra. Shpirtra, që presin në vendroje.’
Pra trupit i kishte ikur pjesa më kryesore shpirti edhe sipas riteve fetare trupi kthehet andej nga ka ardhur nga bota e baltës dhe ujit. Pjesa inteligjente zhdukej dhe mbetej vetëm pjesa lëndore. Por a do ti besonte këto vet personazhi kur Eqrem Beu ka thënë se në fillim ai ka qenë ose ka besuar komunizmin dhe këta nuk besojnë në Zot a Perëndi,. Shtegtimi i shpirtrave nuk ka kufij ndërsa teposhtë njerëzia flinte gjumë. C’ndodhi në atë vit? Ndërkohë atje tek sheshi po goditej betoni. Po hapej vendvarrimi i Avni Rustemit. Që prej prill-it te 1924, në bulevardin e Vlorës gjendej varri i Avni Rustemit. Mirëpo strukturat e asaj kohe kishin studiuar për të vendosur një përmendore në kohë rreth vitit 1984, filluan hapjen e varrit. Memoriali ne bronx i punuar nga skulptori i Popullit Kristaq Rama.
2.Shkojmë pikërisht atje me I.C. Aty ku është sot busti i tij në lulishten përpara teatrit të qytetit, shikoni më thotë Ilia, do të gjeni një pllakë të kuqe origjinale me 4 doreza çeliku, që është ende te varri. Sipas projektit aty nga viti 84 filloi hapja e varrit. Erdhën punëtoret dhe filluan hapjen e varrit. Ne ndiqnim punimet. U hoq pllaka dhe u pa se sarkofagu ishte me një xham ndërsa llagëmi, që e mbante ka pasur vend ku vendosej në kohë të shkuara kandil për shpirtin e tij. Ishte një arkivol i punuar me dru. Kishte xham në pjesën e sipërme të tij.
Trupi ishte i patretur. Në pjesën e fytyrës sidomos dallohej nga mustaqet. Dhe kjo ishte shenja treguese ndonëse dihej nga të gjithë, vendi ku prehej Avni Rustemi. Ishte i patretur për një arsye gati të thjesht. Ishte balsamosur që në kryeqytet kur u soll me shtrat topi për tu varrosur në Vlorë. Ndonëse kishin rrjedhur vite nën sarkofagun e tij të kuq me germa u gjet trupi Kundërmonte një erë të rëndë morti, arkivoli. Arkivoli ishte i mbuluar me një kadife të kuqe me ca zbukurime.
3.Trupin e morën në spitalin e qytetit ku besohet është bërë autopsi . Kur na dorëzuan neve arkivolin xhami ishte i thyer në pjesën e sipërme. Kur e morën nuk kishte thyerje. Trupin e tij e varrosën te piedestali ku ngrihej busti. Arkivoli gjendet edhe sot e kësaj dite në Muzeun historik të qytetit. Por është tmerrues nja arkivol i hapur. Nga varri i Avni Rustemit sot ruhet vetëm pllaka e kuqe e vogël rreth 1m x 1.5m.
Poshtë saj është llagëmi i zbrazur i mbushur me ujë. Pati shumë kuriozë që erdhën për të parë Avniun, mirëpo ata nuk e dinin se ne dispononim vetëm sarkofagun e tij, që e mbështolli në largimin e tij nga kjo jetë. Në muzeun historik vinin shpesh për të fotografuar sarkofagun e tij. Kjo është e saktë si një histori pa ngjizje të tepërta,përse trupi nuk u tret,ndonëse ishte i balsamosur për ti rezistuar nëntokës gjatë.
Sot në kthesën që të shpie drejt bishtit të kalldrëmit përball ambulantes së qytetit, rreth 5 m bar Init dhe statujës e Avniut është një pllakë e kuqe mes plakave te trotuarit jo shumë e dallueshme nga te tjerat dhe nëse nuk e di nuk ke për të mësuar kurrë që ai vend ishte vendvarrimi i Avni Rustemit në prill të 24 në qytetin e Vlorës. Shumë vite më para ishte i dallueshëm mirëpo spostimi asfaltit të rrugës e fshehu ose humbi varrin deri kur filloi rikonstruksioni i rrugës dhe trotuarit.
Avni Rustemi u vra në 22 prill të vitit 1924, nga Isuf Reçi, Vrasja frymwzoi Revolucionin 10 qershor të vitit 1924. Trupi u transportua për në Vlorë, ku Avni Trupi i tij që u balsamos nga mjeku i njohur i asaj kohe, dr. Shezai Çomo, drejtori i parë i spitalit të Vlorës daja i Avni Rustemit, u varros në kryqëzim të rrugëve.
Ishte fund prilli rreht datws 30 prill 1924 behet varrimi madheshtor i Avni Rustemit,ku morrwn pjesw mbi 10 mije vetw.
Baba Aliu Tomorri më 1924 mori pjesë në varrimin e Avni Rustemit në Vlorë. Fjala e tij në ceremoninë e rastit: “ I shenjtëruari dëshmor i atdheut Avni Rustemi !… E çuditshme se më të shumtët e burrave të mirë, burrave të drejtë, burrave idealistë, janë ndarë nga kjo botë, kush viktimë e plumbit si ti, o Avni i dashur, kush prej helmit në burg e arrati”. Dhe e përfundon kështu : “Fli i qetë, Avni ! Prehu në gjirin e kësaj Vlore kreshnike, pranë Ismail Qemalit të ndjerë, pranë regjimentit apostolik të rilindjes shqiptare”.
Halim Xhelo:
Ne kete minute qe ne qajme Avniun, vrasesiu i vertete i tij,Ahmet Zogolli rri ne pallat duke ferkuar duarte me gjakun e Avniut dhe pregatit plane te tjere per te shkaterruar Shqiperine.Pra Zogolli eshte gjykuar dhe denuar prej ndergjegjes kombetare me vdekje dhe si tradhetar i duhet vene litari.
Fjala e F.S.Nolit:
Vlora ka te drejte ta mbakje Avniun ne gjirin e saj,sepse kjo e kuptoi shume bukur se cfare rendesi te madhe ka pasur gjesti i Avniut ne Paris,nje gjest, i cili nderoi faqen e historise shqiptare.
Bajram Curri:
Po te kishte shpetuar i gjalle,prape Shqypnise do t’ia falte jeten,sepse pe r Shqipnine kishte le Avnia.Luigj Gurakuqi…ne 12 vjetorin e Shpalljes se Pavaresise m2 2 8 nentor 1924…
Rustemit,qe sivjet po kremton diten e Flamurit prane plakut te arberoise ne gji te memes se lirise sone.
4.Lindi në Libohovë. Mësimet fillore i mori në vendlindje, vazhdoi në normalen e Elbasanit dhe më vonë në Shën Mitër Korone (Itali), kurse studimet e larta për pedagogji i filloi në Universitetin e Romës. Ndërkohë Avni Rrustemi punoi si mësues në Libohovë (1910), në Tragjas të Vlorës (1913), në Tepelenë (1916-1917) e në Vlorë (1917-1918).1908 bashkua me çetën e Çerçiz Topullit, 1910 bëri një përpjekje për të vrarë në Shkodër komandantin e ekspeditës ushtarake osmane gjeneral Shefqet Turgut pashën. Më 1914 u radhit në forcat shqiptare për çlirimin e Shqipërisë së Jugut.
1918 , me nismën e tij u formua në Vlorë shoqëria atdhetare e rinisë vlonjate me emrin “Djalëria e Vlorës”. Në krye të saj organizoi demonstratën anti-imperialiste të 28 Nëntorit 1918 kundër pushtuesve italianë.
Në pranverë të vitit 1919 në Shën Mitër krijoi “Lidhjen e Rinisë Shqiptare” për mbrojtjen e të drejtave kombëtare, kurse më 13 qershor 1920 vrau me atentat në Paris Esat Pashë Toptanin.

P.K.SH. E DREJTUEME NGA TERRORISTI ENVER HOXHA

November 13, 2014 by dgreca

*ISHTE NË SHERBIM TË KASAPËVE SHOVENISTË SERBË…/
*Lufta Civile në Shqipni gjatë viteve 1943-1944 1941 – 1944 /
Nga Fritz RADOVANI*
Kaq na e kanë prue shpirtin në fyt turqit, sa askush, nuk i zenë me gojë bizantinët.Vetem kur shihej ndonjë fëtyrë e shtrembët dhe e permallueme thohej me përçmim: “Kjo fëtyrë asht si me kenë figure shkjeshë!..” E pra, jo pak vjetë bizantinët kanë kenë pushtues!
Pa u kujtue fare se po bahen 70 vjetë nga ajo ditë e zezë e pushtimit komunist, në vitin 2014, Shqiptarët presin me ra nga qielli “Liria, Paqa, Demokracia…Lufta kundër korrupsionit, e deri tek pajtimi i gjaqëve…”, me një fjalë: “Shteti Ligjor” pritet me ra me borë ose nga përmbytjet e ujnave; më duket, ma shumë nga “përmbytjet”… Plot 70 vjetë që po sundojnë komunistët!
Plot 73 vjetë po bahen që komunistët jugosllavë apo “bolshevikët” e Titos, morën nga Aleatët autorizimin me pasë nën “kujdesin” e tyne, edhe shtetin kukull të anadollakëve shqiptarë (po i themi), per me e shartue me komunizmin stalinist të Titos…dhe me pjellë Republiken Demokratike Shqiptare, (e shtat-ta e pashpallun zyrtarisht e Jugosllavisë Federative).
Edhe pse Lufta e Dytë Botnore korrte jetë njerzish çdo minut, Italia fashiste krijoi tek né një situatë të pakuptueshme per Shqiptarët. Ajo jo vetëm, mbushi magazinat e tregtarëve me mall e qypat me napolona flori, po edhe çliroi Tokat tona të Hotit, Grudës, Kosovës e deri poshtë në Maqedoni Perëndimore, të cilat mbas kapitulimit të saj i mori në kontroll Gjermania. Kjo as që shkruhet as nuk zehet me gojë nga “dr. prof.” tanë, edhe pse asht ngjarje e vitëve 1941 – 1944.
Ishte pra, pikrisht Lufta e Dytë Botnore që hapi një kapitull të ri, aqsa dramatik edhe të turpshëm për të gjithë ata që me të gjitha mjetët e tyne po edhe të tonat, kanë punue për shfarosje të Trojeve Shqiptare dhe shkombtarizimin e pandërpremë të Popullit dhe Shtetit Shqiptar Evropjan. I vetmi shtet që nuk kishte pretendime të zhdukjes sonë nga harta e Evropës, ishte Gjermania, kjoftë, edhe per “interesat” e saj. Edhe kur ajo ishte në falimentim të luftës, autorizon Rregjencën Shqiptare nëpërmjet At Anton Harapit, me u lidhë me Aleatët, për me mujtë me shpëtue nga bolshevizmi stalinist dhe neoshovenizmi ruso – sllav i pashmangshëm që po pushtonte Ballkanin, e që donin të eleminonin nga harta Shqipninë Europjane.
“Një administrim ushtarak në kuptimin e mirëfilltë në Shqipëri, nuk ekzistoi… Politika e Gjermanisë pati si parim prijës rëspektimin e Shqipërisë si Shtet neutral dhe i pavarur.”, thohet në relacionin e Militarbefehlshaber Sudost të Vermahtit Gjerman. Shkrue nga Aurel Plasari.
Populli Shqiptar sigurisht pushtimin fashist nuk e priti mirë e kryesisht, nacionalistët e kanë shfaqë këte gja, për të cilën flet ma kjartë se kushdo Konti Çiano në kujtimet e tija. Ndersa, per qendrimet e Klerikëve të Besimeve të ndryshme, ate do ta paraqes pjesë në vete…
Grupeve komuniste shqiptare të Shkodres dhe Korçës, as që u binte ndër mend se duhej organizue rrezistencë e armatosun kundër Italisë fashiste, sepse, vetë Italia ishte në aleancë me Gjermaninë Nacional – Socialiste të Hitlerit, që ishte në marrveshje të plotë me Rusinë Nacional – Komuniste, pra, me Rusinë Bolshevike – Sovjetike të Stalinit, pikrisht me qendren e internacionales së komunizmit botnor. Si rrjedhim, përderisa, Stalini ishte që nënshkroi Traktatin Molotov – Ribentrop në vitin 1939, me aleatin e Duçes, Hitlerin, që ky Duçe, na kishte pushtue né, komunistët bolshevikë të Shqipnisë i shihnin fashistët italian si aleat dhe miqë të bolshevikëve sovjetikë dhe udhëheqsit të tyne Stalinit të “math”, të cilët, mendonin dhe punonin për krijimin dhe ndarjen e një Evrope të “Re”, me dy gjysma “mike” njena me tjetrën: Nacional – Nazistët dhe Nacional – Bolshevikët. Ky Traktat mes tyne nuk kje formal. Ndonse, pakti prej tyne u mendonte si i “sigurt”, po divergjencat e mëshefta sollën pasojë luftën mes tyne. Kur Hitleri në befasi sulmoi mikun e vet Stalin, komunistët u zgjuen nga gjumi dhe u vune në lëvizje kundër okupatorit, sigurisht, jo për atdheun e tyne, po për “atdheun” me Stalinin në krye… Pikrisht, këtu, qendron ironia e Luftës Nacional- Çlirimtare, se vetë komunizmi dhe idelogjia marksiste predikon se, “proletarët nuk kanë atdhe, derisa thohët se s’kanë as pronë”.
Ishte viti 1941 kur misionarët e Titos në Shqipni (Ali) Dushan Mugosha dhe (Sali) Miladin Popoviç-i u lidhën me një pjesë të komunistëve shqiptar që mund të komunikonin ma mirë se me pjesën tjetër që mund t’iu dilte nga kontrolli, dhe me datën 8 nandor 1941, formojnë “Partinë Komuniste të Shqipërisë” mu në qendren e grupimeve antishqiptare në Tiranë, ku këto rryma politike që në vitin 1913 me tradhëtarin Esad Pashë Toptani, punonin vetëm për kolltuk e me mbushë xhepat e me ikë jashtë… dhe asnjëherë në histori, për unitetin e Shtetit Shqiptar.
Kolltukomania, dhe perfitimi material personal u shfaq randshëm qyshë në vitin 1920, kur Veriu kërkonte me kambëngulje që për interesat kombëtare të të gjithë Trojeve Shqiptare, Kryeqyteti duhet me kenë Shkodra. Lidhjet e mëshefta me Beogradin nuk kishin si të lejonin një gja të tillë. Kryeqyteti i Shqipnisë për interesat shoveniste të fqinjëve mbet Tirana.
Tirana ishte jo vetem dëshirë e Toptanëve dhe trashigimtarëve të tyne po, edhe e një tjeter surrati turpi në historinë tonë, prej të cilit frymzohej Enver Hoxha, per të cilin shkruen: “Fshatarët kryengritës e zgjodhën Haxhi Qamilin komandant të përgjithshëm…njeriun më të besuar, më trimin, më të vëndosurin, më të thjeshtin…”(E.H. Vepra 23, fq 141.) Ishte ky Haxhi Qamil, që me djegëjen e qelës Don Nikoll Kaçorrit dhe bibliotekës së Tij, kishte afirmue vetën si paraardhës i denjë i Enver Hoxhës, me zanë vend në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar, në faqe 886, botim i vitit 1985, në Tiranën e “akademikëve haxhiqamilist” të fundit shek. XX.
Pikrisht, Tiranën e zgjodhën miqtë serbë, të derguem nga shovenisti Tito. Aty u formue ajo parti që u përfaqsonte me pjesën Jugore të Shqipnisë, ndonjë nga Shqipnia e mesme dhe nga Shkodra me një përfaqsues të komunistëve ortodoks Vasil Shanto, kur Shkodra, kishte “vetëm 99 vetë” të atij besimi e kurrë 100, siç flitej nga “historia e luftës” e fshatit Vrakë, po kurrë, nga ajo e Shkodres, që erdhi tue u përforcua nga lakmia bolshevike për pushtet absolut me çdo kusht. Lakmia e PKSh kryesisht me jugorët korçarë shkaktoi një perçarje të papame mes tyne. Elementi komunist i grupit Zef Malës u konsiderue i pavlefshëm për lëvizjen nacional çlirimtare, aqsa bashkpunëtorët jo katolikë të grupit të tij verior tue përfshi edhe Vasil Shanton e Qemal Stafen që kishte studjue në gjimnazin e Shkodrës, jo vetem, u tradhëtuen po, dhe u vranë mbrenda dy vjetësh…ndonse, edhe kjo nuk i ka ra në sy ende “studjuesve” tanë të “historisë së partisë komuniste”. Nuk duhet ti “fajsojmë”, mbasi lëvizja Nacional-Çlirimtare kje vetëm Vllavrasje!
Si mund të formohej një parti komuniste pa prani të njenit prej kryetarve ma të vjeter dhe ma të kulturuem të një grupi komunist që ishte që në 1936, në qytetin ma të randsishëm të Shqipnisë Veriore, në Shkoder..? Ja edhe një fakt antishkodranë: Në vitin 1942, në shtëpinë e komunistit Jordan Misja në Shkoder, u zhvillue lufta kundër fashistave. Aty u rrethuen tre komunistë Jordani, Branko Kadija e Perlat Rexhepi. Branko Kadija dhe Perlati u shpallën heronjë, ndëra, Jordani, të cilit iu dogj shtëpia dhe u var në litar, u shpallë dëshmor…
“Historia” e Shqipnisë dhe e luftës partizane, asnjëherë nuk ka shkrue asgja në libra për luftën nacinal – çlirimtare ndër krahinat nga Kosova, Hoti, Gruda, Tivari, Maqedonia, Vorio – Epiri, Çamëria edhe pse brigadat tona partizane kaluen në Veri për çlirimin e tokave tona…dhe, si ndodhi lanja “përjetsisht” nën zgjedhën sllave të Popullit Shqiptar në Kosovë, Hot, Grudë etj. Këto ishin krahina të shituna prej Enver Hoxhës, per hir kolltuku e vllavrasje, i cili, me 1 korrik 1946 u dekorue në Beograd nga vetë “shoku” Tito, “Hero i Popujve të Jugosllavisë”
Në dukjen fallco të Konferencës së Pezës, komunistët iu kushtuen plotësisht çeshtjes së çlirimit nga okupatori në bashkpunim me grupet tjera antifashiste dhe me hipokrizi u bashkuen komunistë e nacionalistë. Atje u gjet Mustafa Gjinishi, Enver Hoxha, Ymer Dishnica, Myslim Peza, Kristo Thëmelko, Gjin Marku, etj., që përfaqsonin komunistët. Ndërsa, me Ndoc Çoben, morën pjesë delegatët e të tri rrymave: Ballistët, Zogistët dhe Nacionalistët, të përfaqsuem nga Skender Muço, Ramazan Jarani, Halim Begeja, Abaz Kupi, që bashkpunoi me komunistë deri në konferencën e Labinoti (1943), etj. Fëtyra e vërtetë e komunistëve në sherbim të Titos, doli e kjartë mbas Konferencës së Mukjes me 1 Gusht 1943., kohë në të cilën “nacional – çlirimtarët” bolshevikë fillojnë haptas Luftën Civile, kunder Shqiptarëve që luftonin per Lirinë e Atdheut kryesisht, në Jugun e vendit. Këta Shqiptarë asht shumë e vërtetë se e donin Atdheun, po nuk pranonin bashkpunimin me sllavo komunistët e druzhe Titos, prandej, jo vetëm, u vranë dhe u masakruen nga bandat e Enver Hoxhës, Mugoshës dhe Popoviqit, po u shuen me fise, fshatra e vendstrehime ku, Lufta Civile barbare ende nuk asht e shkrueme nga historianët mashtrues.
Mbi parimin bazë u përbetuen për Flamurin: “Pa dallim feje krahine dhe ideje”. Me këte motiv u ba edhe marrëveshja e Mukjes, nga palët pjesmarrëse. Sikur, komunistët shqiptarë të banin përjashtim nga “morali komunist” i njohun per pabesi, vrasje dhe tradhëti mbas shpine, dhe t’u qendronin besnikë parimeve të Pezës dhe të Mukjes, domethanë, sikur të mos e kishin uzurpue udhëheqjen e përbashkët të Frontit Nacional-Çlirimtar Enver Hoxha me Mugoshat e Popoviqët shovenistë sllav të Titos, ku ishin prezent: Balli Kombtar, Legaliteti dhe Nacionalistët, fitorja vertetë do të ishte kombëtare, pluralizmi e demokracia do të ishte vendosë që gjatë Luftës, humbjet në njerëz dhe material do të ishin fare të vogla, dhe mbas çlirimit do të ishte vendosë një demokraci me na e pasë zili edhe fqinjët “dashamirës” si dhe shumë shtete tjera. Po ashtu, dhe progresi i gjithëanshëm i vendit do të kishte avancue në mënyrë të pandalshme. Në ata kushte Enver Hoxha me bolshevikët e vet, nuk do të mundnin të tradhëtonin çeshtjen kombtare tue i shitë Trojet tona, vetëm për me sigurue kolltukët e pushtetit. Ishte shansi i parë në Histori kur fati i Tokave tona Shqiptare do të ishte në dorën e vetë Shqiptarve, mbasi në Trojet Shqiptare kur ishin okupue nga fashistët dhe nazistët filloi administrimi nacional dhe pothuej, në të gjitha fshatrat kryesore u hapën edhe 250 shkollat Shqipe me mësues nga Shqipnia, tue lanë në një anë administratat e tyne në të gjitha zyret shtetnore po me nëpunës Shqiptar. Shqipnia ishte i vetmi vend në Europë që administronte lirisht monedhën e vet kombtare. Rruga e sigurtë e çifutëve per të shpetue jetën nga nazistët ishte Shqipnia dhe Kosova e bashkueme me ne. Rregjenca e Shqipnisë vazhdoi rrugen e shpëtimit të çifutëve, fillue nga Mustafa Kruja e vazhdue nga At A. Harapi, por këte fakt, sot fallsifikatorët e “’fillojnë me kohën e Ahmet Zogut”, kur Hitleri, i kerkoi në vitin 1933, “vendosjen e çifutëve në Shqipni, per mëkamjen e ekonomisë shqiptare me bankat e kapitalet e tyne, përballë varfnisë vendëve fqinjë sllave…”. Fatkeqsisht, u vjen turp me tregue injorancën e Ahmet Zogut, i cili iu përgjegjë kështu: “Shqipnia asht një vend me shumicë të madhe myslimanësh, dhe nuk mund të pranoj çifutët këtu, se kështu, do të humbi sundimin…”
Edhe mosbashkpunimi i çifutëve me komunistët “antinazistë”… e ka domethanjen e vet!..
Gjithshka dhe gjithmonë… në Shqipni lidhej me uzurpuesit e fronit… Po kush ishin tek né uzurpatorët dhe si e fituen marrjen e pushtetit pikrisht antishqiptarët e “betuar”?
Interesat e komunistëve tanë u përputhën me ata të komunistëve jugosllavë, bullgarë e shovenistëve grek, të cilët komandoheshin nga Moska dhe Londra, kështu, ata gjetën strehën e tyne të tradhëtisë tek antishqiptarët bolshevikë komunistë tek né, të cilët, ishin të lidhun me interesat e Aleatëve në Ballkan, prandej dhe katastrofa e jonë kombëtare kjé e paevitueshme…
●Anglezi A.Glen, shkruen: “Ato që i përcaktuan ngjarjet kanë qenë armët, të cilat iu dhanë Enver Hoxhës, e partizanëve… Né bëmë shumë pak me ua shpërblye besnikrinë miqëve tanë (nacionalistëve e Abaz Kupit). Në vend të kësaj, pa qenë nevoja né lejuam që ata të mundëshin dhe disa të tradhëtoheshin.” (“Albania’s National Liberation Struggle” fq. 363)
*N evijim te ciklit: Në 70 vjetorin e përmbytjes së Shqipnisë…
Melbourne, Nandor 2014. Vazhdon Pjesa III…

TAFIL BOLETINI, PREFEKTI I FUNDIT I SHQIPËRISË SË BASHKUR NË TETOVË GJATË VITIT 1944

November 12, 2014 by dgreca

Ne foto: Tafil Boletini, Misin Bala dhe Jonuz Boletini/
Nga Prof. Dr. Vebi Xhemaili-USHT-Tetovë/
Pas kapitullimit të Bullgarisë në shtator të vitit 1944, kufijtë e Shqipërisë Etnike u zgjeruan gjer në Shkup. Prej atje në drejtim të vijës Kumanovë-Preshevë-Bujanocë. Në këto vise të Maqedonisë shqiptare dhe në atë territor të Kosovës, i cili më parë ishte nën sundimin bullgar. Pushtetin e morën në duar të veta forcat nacionaliste shqiptare. Më 8 shtator radio Sofja shpalli lajmin për kapitullimin pa kusht të Bullgarisë. Me kapitullimin e saj, u prishë kufiri i përkohshëm shqiptaro-shqiptar mbi fshatin Zhelinë, ku shtrihet fshati Grupçin dhe fshatrat e Dervenit deri në Tasion. Popullata e Dervenit u gëzua pa masë që u prish kufiri që e kishin shënuar bullgarët. Kufijtë gjatë kësaj pike kufitare i siguronin forcat vullnetare shqiptare.
Shqiptarët e kësaj ane tani ishin të lirë dhe me vullnetin e vetë u bashkuan me Shqipërinë Etnike. Paria e atyre katundeve erdhën në Tetovë, për të festuar se tani ndjehen të lirë dhe kishin shpëtuar prej abuzimeve bullgare dhe e lutën Tafil Boletinin që t’i organizojë komunat e reja në kuadër të Shqipërisë së Bashkuar.
Tafil Boletini si Prefekt i Tetovës e pranoi kërkesën e fshatarëve për ripërtëritjen e komunave shqiptare. Ky deklaron: “Shkova që t’i formoja komunat edhe pse e dija se ishte kohë tejet e shkurtë”. Ata më pritën me këngë e valle, ne duam shkolla shqipe dhe mësues nga Shqipëria, se po na prishet gjuha dhe duam bashkim me Shqipërinë”. Nga gëzimi i madh pandërprerë përsëritnin parullën “Rroftë Shqipëria e bashkuar”.
Tafil Boletininë mes-Prefekt i fundit në Tetovë, gjatë vitit 1944
Popull i mrekullueshëm punëtor dhe patriotë. Njëra komunë quhej Saraj, ishte pranë Shkupit, buzë lumit Vardar te stacioni i trenit për Tetovë. Ah se ç’kufij natyral, që me plot të drejtë mund te quhet etnik nga Shkupi drejt jugut, maleve të Thata, krahut te djathtë të Vardarit, kah lindja e drejtë në Ohër. Shkupi në luftën e Dytë Botërore ka pasur më shumë shqiptarë, ka deklaruar Emin bej Shkupi, kur e priti Tafil Boletinin në Shkup. Sipas tij qendra e shqiptarëve në Shkup është hotel “Kapanhan”.
Pas kapitullimit të Bullgarisë një çetë vullnetare shqiptare e Xhemë Hasës u paraqit në kufirin e Leshkës ku qëndronin disa bullgarë për ruajtjen e kufirit, te stacioni afër Leshkës: Bogda Incevski, Tome, Risto Giorgev, Tode Gigov Avramovski, Bllazhe Forçev Avramovski, Andro Sersem, Bllazho Simov Momirov, Nikolla Bozhinov Tomov, Jove Nikushov Bellianov, të cilët e ruanin postin-kufirin, kur e panë se po afrohej Xhemë Hasa u shpërndanë. Vullnetarët e Xhemës, kapën dy nga këta: Bogda Icevskin dhe Andrea Sersemin, i dërguan te Xhemoja, por ky i lëshoi në të njëjtën ditë.
Popullsia e kësaj ane pa dallim feje e kombësie i priti autoritetet shqiptare me gëzim të madh dhe me shpresë që sa më shpejtë të organizohet ndër këto vise dhe të funksionojë aparati shtetëror, sepse siç dihet këto vise pas largimit të ushtrisë bullgare kanë mbetur pa autoritete shtetërore. Vullneti i tyre i fortë dhe dashuria që të ketë qetësi dhe rregulla, është shpesh në iniciativën e tyre private duke krijuar autoritete komunale. Policia komunale plotësisht e ka siguruar pasurinë jetën dhe nderin e banorëve të këtyre vendbanimeve. Kënaqësia më e madhe ishte: “që të gjithë banorët e këtyre trojeve pa dallim feje e kombësie kërkonin bashkimin e plotë të këtyre viseve me nënën Shqipëri”. Gazeta “Zani i Sharrit” me rastin e çlirimit të territoreve shqiptare shkruan: Prefekti i Tetovës Tafil Boletini i shoqëruar prej Kryetarit të Bashkisë së Tetovës z. Shaip Kamberi, Kapiteni Kreshnik Arif Arifi i aradheve të Sharrit i vizitoi me datën 15, 16 tetor komunat e çliruara të rrethit të Tetovës: Tearcën, Vratnicën, Shemshovën, Grupçinin, Çajle, Saraj, Zhestovë. e tjerë.
Në këto rrethana të reja lufte Shtabi Kryesor i Xhemë Hasë Gostivarit tani më ishte i vendosur në Hanrievë-Tasjan. Ky qytet po ashtu me këtë emër përdoret edhe në raportet angleze. Ata pas aksionit të forcave vullnetare drejtë Shkupit, raportojnë: “se hekurudha që lidh Kërçovën, Tetovën, me Tasjanin është në gjendje të mirë. Në rajonin e Tearcës, pasi hynë forcat vullnetare shqiptare të Xhemë Hasës me të madhe u ka ndihmuar Abdullah Qerimi nga fshati Sllatinë me çetën e vet, Ky në këtë kohë ka pasur mbi 100 vullnetarë, në rast nevojë ka tubuar mbi 200 vullnetarë nga Sllatina. Me kapitullimin e Bullgarisë fashiste më 9 shtator 1944, Sllatina dhe fshatrat tjerë që ishin të okupuara nga bullgarët hynë vullnetarisht nën pushtetin shqiptar. Abdulla Qerimi, ka pasur nën komandë ushtarët në fjalë dhe ka bashkëpunuar me Xhemë Gostivarin, komandant i Forcave Vullnetare të Ushtrisë Vullnetare Kombëtare, prej Sllatine e deri në fshatin Jazhincë.

NGRITJA E FLAMURIT KOMBËTAR NË SHKUP

Me urdhër të Xhemës dhe Arif Kapetanit, me të shpejtë u çliruan fshatrat për rreth Vratnicës, kah fshati Nerasht dhe Orashje depërtuan në fshatin Radushë, në drejtim të Shkupit, duke ngritur flamurin kombëtar të Skënderbeut te Ura e Gurit më 12 shtator 1944. Në këtë akt madhështor kanë marrë pjesë komandantët e Forcave Vullnetare Shqiptare (FVSH), me Komandantin e Përgjithshëm Xhemë Hasë Gostivari, me dy zëvendësit e tij: Mefaili dhe Arif Kapedanin, pastaj, Bajram Dobërdolli, Aqif Reçani, Izmit Raveni, Musli Hasa, Abduraman Kullaku, Shaban Jahja- Kaçaniku, Shefket Fetahu-Arnaqia, Daim Islami nga Kopanica, Nevzat Roshi, Selman Shehapi, Sami Jakupi dhe shumë vullnetarë nga fshatrat e Pollogut, Kaçanikut Vitisë dhe Kumanovës. Veprimtarët nga Kaçaniku që morën pjesë në aktin solemn të Shkupit ishin: Avdyl Dura, Ismail Hoxha e tjerë, të cilët më parë kishin ngritur flamurin në Kaçanik.
Pas hyrjes të forcave vullnetare të Xhemë Hasës në Shkup dhe ngritjes të flamurit kombëtar nga vullnetarët e Dobroshtit: Kadri Azemi dhe Ferit Saliu. Vullnetarët shqiptarë pas ngritjes së flamurit të Skënderbeut, vazhduan luftën edhe më tutje në mbrojtje të territorit etnik shqiptar në rajonin e Shkupit, të komanduar nga Din Hoxha. Në këto beteja tejet të përgjakshme ranë dëshmorë duke luftuar kundër komunizmit, kapedanët e çetave që çuan lartë flamurin kombëtar te Ura e Gurit në Shkup: Kadri Azemi, Ferit Saliu nga fshati Dobrosht e shumë të tjerë.
Pas marrjes së Shkupit, gjatë muajit shtator 1944, Luan Gashi dhe prof. Ibrahim Kelmendi organizojnë funksionimin e Radio– Shkupit dhe fillojnë emetimin e emisioneve në gjuhën shqipe. Për rreth 3 muaj, deri në ndërhyrjen e partizanëve. Radio-Shkupi, i drejtuar prej këtyre dy burrave nacionalistë, jo vetëm që foli në gjuhën shqipe, por u kumtoi krejt banorëve të Maqedonisë shqiptare, të ngriheshin në këmbë për të mbrojtur Shqipërinë Etnike. Një ndër komandantët e zonës së Tearcës, Miftar Ivaja deklaron: “nga trojet shqiptare mblidheshin vullnetarë dhe shkonin në Shkup për ruajtjen e kufirit nga depërtimi i forcave komuniste, komanda ishte te stacioni i trenit në Hanrievë-Tasjan”.
Brigadat partizane maqedonase arrin nga Shkupi në Tetovë më 19 nëntor 1944, në qytet hynë në disa drejtime duke e rrethua nga të gjitha anët. Nga ana e Gostivarit është dashur të hyjnë brigadat partizane të udhëhequra nga Haqif Lleshi, ku kanë qenë edhe Nexhat dhe Qemal Agolli, por ata janë “vonuar” sipas urdhrit të Shtabit Maqedonas dhe kanë arritur më vonë, duke u vendosur në shkollën Bujqësore.
Në Tetovë me rrethin vijnë brigadat sllavo-komuniste për ta organizuar pushtetin “popullor” dhe njëkohësisht në emër të çrrënjosjes së “reaksionit” dhe të elementëve të tjerë kundërrevolucionar. Komanda partizane dhe OZN-a, filluan t’i burgosin dhe t’i eliminojnë disa njerëz me influencë. Në rrethana të këtilla kanë burgosur çdo kënd që u pengonte nga shqiptarët. Ata burgosën dhe vranë shumë bura nga fshatrat e Tetovës me rrethinë. Forcat partizane gjatë qëndrimit të tyre në Tetovë vranë shumë bura të pafajshëm nga fshatrat e Tetovës, duke filluar nga fshati Bogovinë, ku vranë babë e birë, pasi i kapën duke punuar në arë dhe i vranë mbi fshatin Çajle rrethi i Gostivarit. Pastaj nga f. Kamenjan, Pallçisht, Reçicë, Sellcë, Brodec, Xhepçisht, Sllatinë, Tearcë, Dobrosht, Nerasht, Radushë, Zhelinë, dhe shumë fshatra tjerë të rajonit të Malit të Thatë. Poashtu tejet të indinjuar janë sot e kësaj dite banorët e fshatrave: Çellopek, Miletinë dhe Stërmnicë, për torturat që Bëri OZN-a duke futur njerëz për së gjalli në tokë, në këto fshatra. Shumica e shqiptarëve që janë vrarë nga pushteti komunist ishin të pafajshëm. Ndërsa pushteti komunist deklaronte: “se kanë ndihmuar pushtetin shqiptar dhe forcat nacionaliste gjatë funksionimit të tij si shtet i bashkuar-(Shteti etnik shqiptar-1941-1944).

KUJTESË- MË 8 NËNTOR 1989 NDËRROI JETË GAZETARI XHEVAT KALLAJXHIU

November 8, 2014 by dgreca

*Duke përkujtuar Xhevat Kallajxhiun, editorin e Diellit, ish gazetarin e Zerit te Amerikes, k/redaktorin e “Demokracia” ne Gjirokaster,poetin, studiuesin…/
* “Liria është aq e rëndësishme për njeriun,sa ç’është dielli për jetën./
Atje ku s’ka diell, jeta bëhet robotike.”
Xhevat Kallajxhiu, “Lot e Shpresa”, 1976/
Shkroi Peter R Prifti/ Dielli-arkiv/
Xhevat Kallajxhiu pati jetë të gjatë, aktive dhe të frytshme, gjysmën e së cilës e kaloi në vendlindje, Shqipëri, dhe pjesën tjetër në mërgim, kryesisht në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. U lind në kapërcyellin e shekullit dhe po u afrohej të 85-ave, kur vdiq më 8 nëntor 1989. Për një kohë të gjatë jetoi tok me familjen e tij në Forestwille, Maryland, afër Washington, D. C.
Kallajxhiu ishte besimtar i përkushtuar ndaj idealeve dhe mënyrave demokratike në jetë. Vdekja e tij përkon për çudi me shpërthimin e trazirave në të gjitha vendet e Evropës Lindore, ku regjimet komuniste po shembeshin njëri pas tjetrit, duke i hapur rrugën demokracisë. Ai vdiq me vetëdijen se ëndrra e tij politike po bëhej e vërtetë në pjesën më të madhe të Evropës, edhe pse jo akoma në vendlindjen e tij.
Skicë biografike – Kallajxhiu lindi në qytetin e Gjirokastrës, në Shqipërinë e Jugut, në të njëjtin vend ku lindi Enver Hoxha. Megjithëse të dy i përkisnin së njëjtes vendlindje, politika që ndoqën dhe pikëpamjet e tyre ishin të kundërta. Vite më vonë, Hoxha nuk la rast pa e sulmuar Kallajxhiun, me qëllim ta diskreditonte si figurë politike në mërgim.
Kundërshtar i politikës autoritare dhe radikale të Lëvizjes Komuniste Shqiptare gjatë Luftës II Botërore, Kallajxhiu u rreshtua me forcat e Ballit Kombëtar, që ishin kundërshtarët kryesorë të forcave komuniste. Sapo mbaroi Lufta, ai emigroi në Itali ku qëndroi pak kohë, pastaj erdhi në Shtetet e Bashkuara, ku kaloi gjithë jetën.
Kallajxhiu për një kohë të gjatë shërbeu në redaksinë e seksionit shqiptar të “Zërit të Amerikës” në Washington. E mbaj mend se për herë të parë e takova kur shkova bashkë me të ndjerin Lui Prifti, i cili punonte po atje. Pasi dha dorëheqjen nga “Zëri i Amerikës”, ai pranoi ftesën e Federatës Vatra, të bëhej kryeredaktor i gazetës “Dielli”. E pranoi grishjen nga respekti për gazetën më të vjetër shqiptare që vazhdonte të botohej dhe për bindjet e tij se komunitetit i nevojitej një gazetë me orientim demokratik sikurse “Dielli”. Ai e vazhdoi atë detyrë për dhjetë vjet (1976-1986), shumë më gjatë sesa e kishte menduar. Më pas për arsye shëndetësore u detyrua të jepte dorëheqjen.
Xhevat Kallajxhiu ishte mysliman bektashi. Ai ishte besimtar i përkushtuar dhe bëri çmos ta ndihmonte fenë e tij. Ai luajti rol të rëndësishëm për ngritjen e Teqesë së Bektashinjve në Detroit, Michigan, më 1954. Teqeja ishte për të një vend pushimi shpirtëror dhe shoqëror dhe ai shpesh ndërrmerrte udhëtime nga Forestwille në Detroit, ku qëndronte disa javë e rrallë herë disa muaj.
Kallajxhiu ishte autor që impononte respekt. Nga viti 1961 deri më 1988, ai botoi shtatë libra, nga të cilët tri biografi: “Lincoln” (1901), “Skënderbeu” (1975) dhe “John Kennedy (1980); një vëllim historik “Bektashizmi dhe Teqeja shqiptare në Amerikë”; dy libra me poezi : “Lot e Shpresa” (1976) dhe “Tingëllimet e Zemrës” (1978), plus një përmbledhje me pjesë humoristike të titulluar “Për të qeshur” (1978). Te kjo e fundit janë futur ndodhi ose anekdota nga jeta e legjendarit filozof popullor Nastradin Hoxha, i cili zë vend të nderuar në folklorin shqiptar. Të gjitha këto vepra ai i botoi në gjuhën shqipe. Një vepër tjetër e Kallajxhiut “Larg atdheut”, të cilën ai e quante roman historik, ka mbetur e pabotuar.
Njeriu dhe veprat – Kallajxhiu në radhë të parë ishte njeriu që tregonte vazhdimisht kujdes për kombin shqiptar. Në të njëtën kohë ai kishte ndjenja të forta simpatie dhe admirimi për Amerikën. Nga kjo anë ai i ngjante shumë Fan Nolit, i cili gjithë jetën ia kushtoi mbrojtjes së interesave të kombit shqiptar, duke punuar me përkushtim t’i sillte popullit shqiptar demokracinë wilsoniane. Kallajxhiu, po ashtu, ishte avokat i zjartë i parimeve dhe idealeve demokratike. Përkrahja e tij ndaj parimeve demokratike të jetës daton qysh nga Gjirokastra, ku ai botoi gazetën me titull “Demokratia”. Demokracia, liria, pavarësia dhe paqeja – këto nuk qenë thjesht slogane për Kallajxhiun, por kushte vitale të domosdoshme për një shoqëri të drejtë e të mirëqeverisur.
Libri i tij për Skënderbeun nuk qe thjesht një eulogji për Heroin Kombëtar Shqiptar, por përkujtim festiv i lirisë dhe pavarësisë. Respekti i madh që kishte për “virtytet dhe idealet” e Abraham Linkolnit e shtyri të shkruante një libër për Emancipuesin e Madh. I njëjti respekt për një tjetër president amerikan të shquar, e frymëzoi njëzet vjet më vonë të shkruante biografinë e John. F. Kennedy, të cilin e quante “kampion i paqes e i lirisë.”
Citati për lirinë në krye të këtij artikulli shpreh qartë filozofinë politike të Kallajxhiut. Këto fjalë vërtet do të meritonin të viheshin edhe si epitaf mbi varrin e tij.
Si editor i “Diellit”, ai e bëri gazetën e shumënderuar platformë të fuqishme demokratike. Në artikujt e tij të qartë e jetësorë, me argumente logjike dhe emocione të forta, ai evidentonte virtytet e lirisë dhe të qeverisjes me konsensus, në mënyrë të atillë që të kuptohej prej çdo lexuesi.
Kjo qe një nga arritjet e tij më të mira si gazetar. Vlen të vihet në dukje përkushtimi i tij i përhershëm për çështjen e Kosovës. Gjatë dhjetë vjetëve si kryeredaktor i “Diellit”, Kallajxhiu e bëri Kosovën “çështje të ditës,” duke i kushtuar në faqet e gazetës hapësirën e nevojshme, duke përkrahur dhe evidentuar kërkesat e kosovarëve. Kauzën e shqiptarëve në Jugosllavi, ai e trajtoi jo vetëm te faqet e gazetës “Dielli”. Qysh te vëllimi i parë me poezi “Lot e shpresa”, disa nga pjesët më të bukura janë për Kosovën, të cilën ai e quan “emër legjendar…tok’ e bekuar…që s’u munde.”
Xhevat Kallajxhiu ishte biograf, historian, por dhe përzgjedhës humori. Në tërësi shkruante duke pasur gjithmonë respekt për faktet dhe duke patur përmbajtje prej dijetari. Nga temperamenti ishte idealist me simpati të thella humanitare për të shtypurit. Në jetën e tij pati mjaft dhimbje e vuajtje, por fatkeqësitë i mbarti me shpirt të qetë dhe me sens humori. Pasi botoi librin “Për të qeshur” më dërgoi një kopje me autograf me këto fjalë: “…ta lexoni kur e ndjeni se ju kap mërzia.”
Do ta kujtoj Xhevat Kallajxhiun si shqiptar nacionalist të vendosur, si zë i fortë për liri e demokraci.( Nga Peter R. Prifti)