Dervish Cara i harruar nga vetë shqiptarët

September 4, 2013 by dgreca

Shkruan: Fahri Xharra/

Segregacioni kombëtar dhe gjuhësor në Maqedoninë është shumë ndjellakeq; është për t`ardhur keq që një pushtet i një shteti që mbahet në këmbët prej qelqi nuk e don që të vërtetn e së vërtetës ta sheh me sy të kthjellët. Ka raste kur syri vuan nga shkurtpamësia ,atëherë vehen syzat pasi që na është caktuar dioptria. Shkurtëpamësia politike rrjedhë dhe si e tillë është ose nga mosdija ose qëllimet që prekin shumë largë por pa një përllogaritje të saktë për atë “largëpamësi”. Është për t`ardhur keq që në një shtet ku shqiptarët janë ata që janë ,qofshin musliman apo ortodoks që janë , e bëjnë një numër aq të madh sa që më të gjitha mjetet e mundshme mundohet të mëshifet; bëhët një segregacion kombëtar dhe gjuhësor ndaj tyre.

-“ Nuk ka nevojë që Ueb faqja e MPBM të jetë edhe në gjuhën shqipe”,pat deklaruar ministrja e Punëve të Brendshme të Maqedonisë, Gordana Jankullovska në pyetjen që iu është bër, “sepse ajo faqe është vetëm në gjuhën maqedonase. Informatat që janë në këtë faqe interneti, sipas saj, janë të mjaftueshme dhe “janë të kuptueshme për të gjithë qytetarët e vendit”. Bukur shumë!

“Familja e Musli Ahmedovit u largua javën e kaluar nga Velesi duke u vendosur në Shkup, pas shumë presioneve që ajo të braktisë shtëpinë e tyre , dhe të largohet nga ky qytet, ku shqiptarët siç thuhet janë të padëshirueshëm” – E keni dëgjuar kët lajm? Sigurisht që po. E pamundur që të mos t`a kishe dëgjuar. Dhe…?

Historikisht është e vërtetuar që shtetet nuk shkatërrohen mbrenda natës. Farët e shkatërrimit të tyre janë të mbjellura thellë në institucionet shtetërore. Pellazgët paskan pas thonë që një e mirë e arrijtur pa mund , ndodhë që të shkakton të vjellura që s`kan të ndalur. Mirëpo ,për këtë më vonë.

Keni dëgjuar për Dervish Carën? Nëse jo , do t` iu tregoj.

Dervish Cara kishte lindur në Palçishte, Tetovë ( Kalkandelen, në kohën e turkut). Ishte një djalë shumë i qetë ,prej familjës së madhe të Carajve të Maleve të Sharrit. Ai ishte organizatori i Kryengritjes Shqiptare të viteve 1843 dhe 1844.

Si zakonisht,Instituti Maqedonas i Historisë në Shkup i mohon faktet dhe të vërtetën historike , e duke e klasifikuar e këtë hero si” një shërbëtor të turqëve dhe që e paska pas qenë thjeshtë një organizator i një kryengritjeje kundër rekrutimit të muslimanëve në ushtrinë osmane” . Asgjë më tepër! Asgjë më tepër!

Por përmendja e historisë së Dervish Carës ,sipas atij Instituti në Shkup s`qenka gjë tjetër vetëm se një” keqpërdorim nacional-romantik i historisë për qëllime poltike”.(? ) . Sa largë që jeni prej së vërtetës historike! Mosni ashtu, se bile edhe : Aleksandar Markovski në vitin 1985 e ka shkruar një libër me titull ‘Kryengritja e Dervish Carës’, ku e shpjegon qartë se kryengritësit shqiptarë e kanë çliruar Shkupin dhe me te ka dalë kërkesa e parë gjatë rilindjes shqiptare për Autonominë e Shqipërisë.

Dervish Cara ka qenë një ndër kryengritësit më kryesorë të kryengritjes antiosmane. Mijëra luftëtare te udhëhequr nga Dervish Cara çliruan Prishtinën, Shkupin, Tetovën, etj., ku i ngritën edhe organet vetqeveritare të pushtetit.

Në vitet e përmendura ,neve nuk na linin të shkruanim , e as që të merrnim shënime për vetën tonë,; se ,juve sllavëve maqedonas … ju as që ishit! Interesant në at kohë Serbisë i lejohej një autonomi ; dhe ata i kishin edhe gazetat e tyre. “Serbske novine” (Gazeta serbe) e 17 majit të vitit 1844, në tekstin me titullin “Arnautlija” (Shqipëtari) shkruan se në Shkup kanë qëndruar mbi 20 mijë kryengritës dhe kanë luftuar kundër forcave osmane, të cilët kanë qenë të udhëhequr nga Dervish Cara.” E shifni !gjërat ,që ne nuk kemi guxuar t`i përmendim ,janë shkruar në kohë reale mu prej atyre që më vonë as që na lejonin t`i përshkruajmë dhe t`i qesim në “duvakin “ e përpjekjeve tona për pavarësi.

Por, e vërteta është një lloj ujë i nxehtë që del nga toka, i cili shkrin dëborërat dhe akujt që ka përqark, i bën për vete dhe shtohet duke shkuar dhe sado që mund të ngrijë duke u ftohur ajri, pa kaluar shumë kohë prapë bëhet siç ka qenë (ujë i rrjedhshëm) – ka thënë Sami Frashëri.

E njihni Tanzimatin,sepse është i njohur; dhe reformat e Tanzimatit shkaktuan burgosjen dhe likuidimin e Pashave shqipfolës : Abdurrahman Pashëne e Kalkandelenit (Tetovës) dhe dy vëllezërit e tij ,Hivzi -Pashën e Yskybit (Shkupit) dhe Hysen Pashën e Kjustendilit ( sot qytet në Bulgari) . Po ,po shqipfolës në shërbim të Sulltanit dhe të xhepave të tyre… Por edhe ashtu si ç`ishin ,ishin të pa dëshiruar për kreun shtetëror të osmanëve.

“ Dervish Cara e filloi kryengritjen e tij dhe kryengritësit e tij e morrën Gostivarin dhe menjë herë në muajin Nëntor iu drejtuan Tetovës (Kalkandelenit), një luftë që zgjati tri javë. Tetova u bë qendër e kryengritësve. Jemi ne Janarin e vitit 1844. I përforcuar në Gostivar dhe Tetovë ,pergatitej për Dibren, Prizrenin ,Prishtinën dhe Vranjen, por qëllimi i tij ishte Shkupi ,sepse e dinte që edhe aty i kishte përkrahësit. Në Shkurtin e të njejtit vit 1844 u muarr Shkupi , dhe u formua Këshilli i Lartë ,të cilin e udhëhoqi Dervish Cara, që ishte Trupi Suprem Organizativ i territoreve të çliruara.

Pra, Dervish Cara e çliroi Shkupin.

Rruga e tij prej çlirimtari s`kishte të ndalur: Pas Kumanovës u çlirua Presheva , Bujanovci , Vranja dhe Leskofça ( Leskovac). Kryengritja i përfishinte një nga një tokat shqiptare; Peja , Gjakova, Prizreni dhe Shkodra. Kryengritja dhe çlirimi në pranverëne vitit të përmendur 1844 e përfishinte Ohrin me Manastir në Jug,Shkodrën në Perëndim, Kosovën Veriore në Veri dhe Kumanovën në Lindje.

Nuk ishte thjesht ,vetëm Shkupi. Ata i kërkuan edhe Pashas së Janinës që Sanxhaku i tij t`i bashkangjitej vëllezërve të tyre në luftën kundër Otomanëve… dhe qëllimi i kjartë si loti :Automomia e Shqipërisë .Në vitin 1830 ,Serbisë iu dha autonomia .

Por, me shqiptarët veprohej ndryshe.

Ushtria e Guvernatorit të Libanit , me 30 000 burra,u nisë drejt Manastirit, me artilerinë më të rëndë të kohës. Shatatori i 1844-es ishte fundi i Autonomisë së Shqipërisë dhe i Dervish Carës … Dervish Cara u denua vet i njëzeteteti më dënimin më të rëndë ,me vdekje. Pra nuk ishte në pyetje vetëm Shkupi.

Pse për shqiptarët veprohej ndryshe?

Gjyshi i Karagjorgje Petroviqit, udhëheqësit të Kryengritjes së parë serbe, ka qenë Shqiptar dhe se ai është quajtur Gjin Marash Këlmendi, thuhet në librin “Karagjorgjeviqët- historia e mëshefur” Autorët e librit janë Milorad Boshnjak dhe Slobodan Obrenoviqi e edhe Letrari dhe kryetari i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Duklës, Jevrem Bërkoviqi e vërteton të njëjtën për përkatësinë shqiptare të Karagjorgjeviqëve . Por ,përkundër saj që ishin shqiptarë ata ngritën krye për Serbinë. Dhe normalisht disa gjëra edhe në Perandorinë e madhe Otomane shikoheshin jo në mënyrë të njejtë; dy njësi të ndryshme vlerësimi për ne (e edhe për ju Sllavët e Maqedonisë) dhe për Serbët. Por sidoqoft edhe pse shqiptarët i udhohoqën Kryengritjet e para të quajtura Serbe ,ato e fituan Autonominë e Serbisë. Pra shqiptarët luftuan për Serbi. Kurse në rastin e Dervish Carës u vërsul e tërë Perandoria kundër tij sepse kërkesat e tij nuk ishin të njeta me ato të nipit të Marash Kelmendit.

Juve sllavëve të Maqedonisë Titoja iu mësoi keq të kaluarën e juaj; por edhe me ne veproi në të njejtën mënyrë. Pse po e them këte? Ju kujtohet Republika e Krushevës , Kryengritja e Ilindenit ? Pito Guli me shokë? Pra viti 1903. Edhe keta ishin shqiptarë;por edhe këta turku nuk i deshti,dhe i shkatërroi. E mjera Perandori ! mendonte se do të jetë përjetësisht në këto toka.

Vorbulla e historisë sonë gjithëshqipatre, ishte marramendëse. Askush nuk mendonte se nga ato përplasje centripetale drejt vrimës së zezë, do të shpëtonim. Furtunat nga ato më të fuqishmet u munduan të na zhbënin, dhe të na hidhnin në vrimën e moskthimit, duke na mohuar të kaluarën tonë, duke na çrrënjosur nga trungu ynë mijëravjeçar. Tjetërsimin tonë e kishin në përparësi; kush duke na shlyer dhe humbur historinë e kush duke na tjetërsuar në kombe të tjera me qëllim të caktuar që të harrojmë vehtën tonë dhe një ditë të na vjen turp me atë se çka ishim.

“Mbretëria serbe, nga viti 1913 deri në vitin 1941 ushtroi politikë tepër barbare ndaj popullsisë shqiptare, të besimit fetar mysliman, ortodoks dhe katolik, por edhe ndaj popullsisë maqedonase. Bile, maqedonasit as që i njihte për popull, kurse shqiptarët myslimanë mundohej t’i tjetërsonte në turq. Por ama, përqendrimin fillestar asimilues pushtuesi serb e koncentroi ndaj popullatës shqiptare me besim ortodoks, duke e shpërdoruar për këtë politikë asimiluese edhe kishën nacionaliste serbe dhe besimin e tyre, prandaj shqiptarët ortodoks i pat “konvertuar” zyrtarisht në serbë.”

E kisha dikur një shok të mirë nga Maqedonia; Mitevski i thonin të ndjerit. Ai më spjegonte se mbiemri i tij ndërronte sipas kohës , herë Mitiq , herë Mitov e në kohën kur ne njiheshim: Mitevski.

NJË HISTORI LAVDIE E MIQËSISE SHQIPTARO AMERIKANE

September 3, 2013 by dgreca

NGA MAL BERISHA/

Renja e avionit amerikan C53 D me datë 8 nëntor 1943 shënoi rastin e parë dhe të fundit në historinë e Luftës së Dytë Botërore që një ekip infermierësh, ushtarakësh dhe pilotësh amerikanë të rrëzoheshin me avion në një zonë të okupuar naziste gjermane dhe të shpëtonin. Kjo ndodhi në Shqipëri./

Shkruan Mal Berisha/

SHQIPTARI MIKRPITËS/

Ka shumë kombe në botë të cilët krenohen për cilësitë e tyre. Dikush për letersinë, dikush për muzikën, dikush për industrinë dhe shpikjet e mëdha, dikush për luftërat dhe strategët…Historia ka kultivuar tek secili komb dicka të vecantë që e bën atë më unik, më të respektuar ose ndoshta edhe më pak të respektuar…

Ne shqiptarët krenohemi për besën kur ka kombe tjera që krenohen për pabesinë; Krenohimi për mikrpitjen kur ka popuj banorët e të cilëvë po t’ju trokasë dikush në derë, thërrasin policine, ndërkohë që ne shqiptarët e hapim derën dhe i japin strehë, bukë e ndihmë jo vetëm mikut, por edhe të panjohurit, madje edhe pse kjo mund të kërkojë sakrifica të mëdha deri në rrezik jete ose flijim…

Pikërisht një virtyt kaq i mrekullueshëm i shqiptarëve ka bërë që në historinë e vonë të kohës së Luftës së Dytë Botërore shqiptarët të rregjistrojnë ngjarje nga me interesantet, më të bukurat, më humanet, më njerzoret dhe më të mahnitshmet në vetë historine e njerëzimit të asaj kohe. Janë ngjarje të cilat janë realizuar dhe mbajnë autorësi kolektive dhe janë kryer nga njerëzit e thjeshtë të popullit shqiptar që nuk kanë asnjë lidhje as me ndonjë orientim fetar, politik apo të çfarëdo natyre tjetër.

Njëra nga këto ngjarje është bërë tashmë e njohur thuajse nga të gjithë jo vetëm në Shqipëri (madje ndoshta më pak në Shqipëri) por edhe jashtë e sidomos në ShBA, Izrael dhe në përgjithësi në botën hebreje ane e mbane botës. Kjo është historia e mrekullueshme e Shpëtimit të Hebrejve në Shqiëri, jo vetëm të atyre që ishin banorë dhe hebrej shqiptar por të qindra në mos mijëra të tjerëve të cilët të vënë përpara alternativës së vdekjes ose jetës, zgjodhën Shqipërinë si i vetmi vend në Europë ku mund t’i shpëtonin Hollokaustit. Shqipëria ishte zgjedhja e tyre për jetën duke sfiduar kështu vdekjen me rrezikun që shqiptarët morën mbi vete.

Historia e fisnikëvë shqiptarë në të vërtetë ka lozur dhe po luan një rol shumë të madh jo vetëm në mardhënjet me shtetin e Izraelit por më shumë se kaq në ndihmesën që lobet hebreje kudo në botë dhe veçanërisht në ShBA japin për mbarëvajtjen e punëve të kombit shqiptar si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë dhe Maqedoni. Por shpëtimi i hebrejve nuk përbën të vetmin rast kur shqiptarët kanë shpalosur virtytin e tyre të mikritjes dhe respektit për të huajin…

8 NËNTOR 1943, AEROPLANI USHTARAK AMERIKAN C 53D ME 30 VETË RRËZOHET NË PESHTAN, BERAT.

Me 8 nëntor 1943 një ngjarje e zakontë për Luftën e Dytë Botërore por e pazakonte për dëgjuesin e sotëm futi në analet e historisë së mardhënjeve Shqipëri – Amerike njerën nga ndodhitë më interesante, më të habitshme më dramatike, më të shkëlqyera por edhe me fundin më fatlum, falë virtytit shqiptar të besës dhe mikrpitjes…

Kjo ngjarje shënoi rastin e parë dhe të fundit në historinë e Luftës së Dytë Botërore që një ekip infermierësh, ushtarakësh dhe pilotësh amerikanë të rrëzoheshin me avion në një zonë të okupuar naziste gjermane dhe të shpëtonin. Kjo ngjau pikërisht në Shqipëri dhe u pasua nga një sagë dy mujore përpjekjesh për të shpëtuar në një udhëtim të pashembullt në këmbë ose me mushka nëpër fshatrat jugore nga Peshtani i Beratit deri në Korçe e kthim në Gjirokastër dhe Vlorë.

“ZBARKIMI” I SUPOZUAR I TRUPAVE ALEATE NË SHQIPËRI:

Aeroplani C53D i cili do të transportonte Njësinë Mjeksore 807 të Evakuimit Ajror që vepronte në prapavi u nis nga Catanja, Itali për të aderuar në Bari. Fluturimi filloi në orën 09.00 të mëngjesit me 30 vetë në avion. Pas një nisje të qetë dhë të zakonshme piloti hasi në një mot të keq i cili ngriu krahët e avionit duke e veshtirërsuar drejtimin e avionit. Për orë të tëra ata u sollën sa mbi Itali sa mbi Detin Adriatik dhe më vonë mbi Shqipëri. Sikur nuk mjaftoi moti i keq i asaj dite, një mospërputhje e parullës ditore të përdorur nga Kulla e Drejtimit të avionëve amerikane në Bari dhe kontraparullës që kishin marrë pilotët e vështirësoi pranimin e tyre në pistat e Barit dhe shtoi rrezikun e një përplasje fatale të avionit. Pas një odiseje të tmerrshme prej pesë orësh, kur pasagjerët dhe ekipi humbën çdo shpresë ulje të rregullt në tokë, pilotët bënë një tentativë ulje diku në Shqipëri, në një fushë fluturimi avionësh pa ditur se ku ishin, por shumë shpejt, pak para zbritjes, dalluan se do të uleshin në një fushë ajrore të kontrolluar nga forcat pushtuese ushtarake gjermane. Pilotët hoqën dorë nga kjo tentativë dhe u ngritën përsëri për të bërë ulje të detyruar në një arë të korrur misri diku në fshatin Peshtan në malet midis Elbasanit dhe Beratit. Asnjëri prej atyre njerëzve nuk e dinte se në çfarë cepi të botës i kishte përplasur fati. Pas asaj traume të tmerrshme lufte me vdekjen, gjëja e vetme që i ngushëllonte ishte fakti që ata dolën të gjallë dhe të padëmtuar nga avioni të cilin e braktisën në kërkim të identitetit të vendit ku kishin rënë dhe të mjeteve tjera për tu kthyer në bazën nga ishin nisur. Menjëherë ata mësuan se ishin në Shqipëri dhe se jo larg tyre gjendeshin gjermanët të cilët në rast se do t’i kapnin do të bëheshin një gjah shumë i mirë për ta.

UDHËTIM BIBLIK I AMERIKANËVË NËPËR SHQIPËRINË E JUGUT.

Miqtë amerikanë kishin rënë në fshatin Peshtan (Prashtan) dhe aty u vendosën në një shtëpi e cila me gjithë varfërinë e madhe që kishte, i strehoi dhe i ushqeu. Amerikanët panë me sytë e tyre një varfëri ekstreme dhe një jetë të vështirë por edhe virtytin e këtyre njerëzve. Për të ushqyer tridhjetë vetë mjaftonte vetëm një ka-zgjedhe të cilin të zotët e sakrifikuan për miqtë, pa asnjë shpërblim. Pas dy ditë qëndrimi turma e amerikanëve bëri një hyrje “spektakolare” në qytetin e Beratit, i cili ishte nën kontrollin gjerman. Këta njerëz të dëshpëruar në fillim u morën si pjestarë të forcave aleate dhe tërë qyteti u gëzua për “zbarkimin” e tyre. Por shpejt gëzimi i ardhjes së tyre u shua dhe vendin e tij e zuri kujdesi njerëzor i manifestuar në këtë qytet edhe për të huaj të tjerë e veçanërisht për hebrejtë e asaj kohe që po ashtu ruheshin nga gjermanët. Qyteti ishte kthyer në një strehë për hebrejtë që po mblidheshin nga vende të ndryshme të Europës. Pas disa ditësh në qytet, të frikësuar se mos zbuloheshin nga gjermanët dhe të ndihmuar nga banorët e qytetit ata u larguan thuajse nëpër këmbët e gjermanëve për në jug të qytetit drejt Malit të Tomorrit. Një pjesë e tyre e vogël u nda nga turma dhe u detyrua të mbante drejtim tjetër.

Udhëtimi i tyre kap një trajktore të gjatë prej afro 1300 kilometra rrugë, ose sa të shkohet nga Tirana në Izmit të Turqisë në këmbë duke kaluar nga fshatrat e Beratit në ato të Skraparit, deri në lartësitë e Malit të Tomorrit, Vërzhezhe, Leshnjë, Lovdar, Krushevë, Lumin Osum, Malind, Odriçan, Përmet, Lumin Vjosa, Malin e Nëmërçkës, më pas në Korçë, Voskopojë dhe kthim drejt Gjirokastrës, Sheper, Mashkullorë, e më pas drejt Kuçit dhe duke kaluar në bregdet drejt Dhermiut, Vunoit, Dukatit, Tërbaçit në gjirin e Elefandit në Karaburun nga ku ata me ndihmën e shërbimeve të fshehta angleze arritën të ktheheshin në Itali.

Kjo ngjarje kaq interesante mbeti e patreguar për vite të tëra jo vetëm në Shqipëri por madje edhe në Amerikë. Kronikanja e ngjarjes, infermerja Agnes Jensen, e cila vdiq para dy vjetësh në moshën 95 vjeçare në shtetin Kentucky në ShBA, thotë se deri në vitin 1985 nuk e e tregonte ngjarjen ose e tregonte në rrethe shumë të ngushta pasi kishte dëgjuar se njerëzit që iu kishin ndihmuar atyre, pas luftës ishin ndëshkuar rëndë; disa ishin pushkatuar, disa internuar ose izoluar politikisht. Pas vdekjes së diktatorit shqiptar, 1995, thotë se filloi ta tregonte ngjarjen dhe në vitin 1995 ajo i botoi kujtimet në formën e një tregimi lufte të mbushur me aq shumë përshkrime interesante ku jipet një tablo e pakrahasueshme e realitetit shqiptar të kohës së luftës. Zonja Jensen ngre lart vlerat e popullit shqiptar dhe në mënyrë tepër unike ajo spegon se si këta 30 njerëz në rrezik, bij të kombit të madh amerikan, në ditë të vështira të jetës së tyre, të kërcenuar sa nga gjermanët aq edhe nga vështirësitë e dimrit, urija, izolimi dhe skamja u pritën dhe u mbrojtën nga shqiptarët e varfër. Ata u mbrojtën, strehuan, ushqyen njësoj mire, si nga partizanët ashtu edhe nga ballistët shqiptar, tregon Agnes Jensen.

SHQIPËRIA SIPAS ASAJ QË DINTË AGNES JANSEN

Në vitin 1943 Shqipëria konsiderohej vendi më i varfër dhe më i prapambetur në Europë. Tre të katërtat e 28.000 kilometrave katrore të këtij vendi përbëhen nga një terren malor me përrenj të panumërt si dhe pesë lumenjë kryesor që e ndajnë vendin në disa zona. Jul Qezari në vitin 48 para erës së re komentoi në zhurnalin e tij se kalimi i lumenjëve ishin pengesat kryesore për ushtrinë e tij romake. Përkrah vijës së ultë dhe të rrezikshme bregdetare kishte vetëm një gji të sigurtë dhe një port, që të dy nën kontrollin nazist në dimrin e vitit 1943 – 44. Me vetëm 26 milje rrugë të shtruara në Shqipëri të shumtët e njerëzve udhëtonin në këmbë ose me kafshë. Vetëm ca shtëpi kishin elektrecitet ose ujë të rrjedhshëm brenda dhe ushqimi ishte i pamjaftueshëm. Për personelin e njësisë ajrore të evakuimit mjeksor i cili u nis për një mission rutinë, ulja e paplanifikuar në Shqipëri duhet të jetë dukur si rënja e një pike loti mbi perden e errët të kohës.

Kushdo që do të kurthohej në Shqipëri gjatë Luftës së Dytë Botërore siç ndodhi me ne, do të ballafaqohej jo vetëm me ashpërsinë e motit dhe topografinë e thyer por edhe historinë e komplikuar dhe shpesh brutale të këtij kombi të pushtuar.

Do të ishte e pamundur të udhetohej nëpër atë vend dhe të mos hasëshe në çdo hap në historinë e tij. Sigurisht që kjo është e vërtetë për pjestarët e ekipit të forcave ajrore të ushtrisë Amerikane dhe pasagjerëve të atij avioni të cilët u rrëzuan në atë nëntor 1943 dhe që luftuan për dy muaj për të arritur në zonat e sigurta aleate. Si një vend në kryqëzimet gjeografike të shumëkulturave, Shqipëria ka patur një të kaluar kaledioskopike duke iu alternuar kufinjtë, fetë dhe gjuhët në përgjigje të trajtimit agresiv të ndërmarrë prej fqinjëve të saj të më të fortë dhe ambiciozë. Fillimisht e idientifikuar si shoqëri fisnore e kohës së bronxit, shqiptarët, luftëtarë të paepur, u ruajtën në rrjedhë të shekujve nga dominimi grek dhe romak dhe valë pas vale pushtimeve të visigotëve, hunëve, ostrogotëve, sllavëve, serbëve, dhe normanëve. Pas afro pesë shekush sundimi turk, Shqipëria doli në epokën e pas luftës së Parë Botërore me një dëshirë për vetqeverisje por me një popullatë të goditur rëndë nga varfëria, analfabetzimi, dhe dallimet fisnore, fetare që kanë provuar të jenë pengesa në rrugën e unitetit kombëtar dhe bashkë-ekzistencës paqësore. Ndonëse Shqipëria e shpalli pavarësine në vitin 1912, qeveria kombëtare e dale prej saj nuk arriti të bentë më të mirën për vendin e vet për shkak të luftës botërore. Ushtritë e huaja e pushtuan ose kaluan nëpr territorin e saj. Grekët dhe italianët kishin qëllim ta ndanin Shqipërinë nëpërmjet të Traktatit të Fshehtë të Londrës në vitin 1915 i cili u ndalua të zbatohej nga Traktati i Versajës falë mbështejtes së fortë që Presidenti Amerikan Uillson i bëri pavarësisë së Shqipërisë. Italia ndoqi Greqinë në tërheqjen nga Sjqipëria. Kur Shqipëria u pranua në Lidhjen e Kombeve përpjekjet për stabilitet sikur u përmbushën.

Duke kaluar mëse dy muaj nëpër Shqipëri në kushtet më të vështira të imagjinueshme, ajo mëson edhe se cfarë mendojnë shqiptarët për Amerikën:

DASHURIA PËR PRESIDENTIN UILLSON NË MAJET E MALEVE ME DËBORË.

Në një bisedë më njërin nga shqiptarët, i quajtur Stefa, autorja pyet se a kishte ndonjë arsye pse shqiptarët e kishin një dëshirë kaq të madhe për t’i ndihmuar ata, amerikanë të braktisur nga fati, dhe pse u gëzuan kur na panë që erdhëm dhe na morën si aleatë që po zbarkonim:

Dhe Stefa i përgjigjet: Populli ynë ka pritur një kohë të gjatë që amerikanët të na dërgojnë ndihma që ne pastaj të luftonim më mirë kundër gjermanëve. Kur u përhap fjala se ju keni ardhur, njerëzt menduan se zbarkimi i amerikanëve kishte filluar.

“Populli im e ka parë gjithmonë vendin tuaj me respekt për qëndrimin që mbani ndaj demokracisë”, i tha Stefa. “Ne madje kemi edhe një qytet me emrin “Porti Uilson” në nderim të njërit prej presidentëve tuaj.”

“A ka një arësye të caktuar që ju keni zgjedhur Presidentin Uilson” pyeti Vilma?

“Ai ishte i vetmi person i cili foli për Shqipërinë në Konferencën e Paqës në Paris kur dukej se vendi ynë do të ndahej midis Greqisë dhe Jugosllavisë pas Luftës së Parë. Ne madje e ndjemë se ai e kuptonte edhe dëshirën e një kombi të vogel për liri.”

MË TEJ AGNES JENSEN SHKRUAN:

Është absolutisht e mahnitëshme se si këta njerëz do të ndanin atë pak gjë që kishin për vete, tha Jens. Ne duhet të jemi dukur si një hordhi karkalecash kur zbrsnim nga një fshat i tyre në tjetrin. Jam e sigurtë se në të shumtën e rasteve ata na kanë ushqyer me ato ushqime rezervë të mbledhura për të kaluar dimrin. A mund të imagjinoni tridhjetë vetë që të shfaqen tek dera e shtëpisë në Amerikë që kërkojnë ushqim i cili është vënë menjëanë për familjet e tyre. Shtoi këtu edhe shansin për tu ekzekutuar për dhënjen ndihme këtyre njerëzve dhe strehimin. Është një mrekulli që këta shqiptarë të cilët kishin kaq pak për vete janë të gatshëm të rrezikonin kaq shumë për tridhjetë njerëz që nuk i njihnin dhe as që e dinë dhe as që presin në se ndonjë herë nëkëtë jetë do ti shihnin përsëri.

Kjo histori është botuar në librin ALBANIAN ESCAPE shkruar nga infermerja, pjestare e këtij ekipi, Agnes Jansen Magerich. Libri mund të gjëndet në Amazon.com. Në adresën: Albanian Escape: The True Story of U.S. Army Nurses Behind Enemy Lines by Agnes Jensen Mangerich (31 Jul 1999)

“DETROIT NEWS”: NË SHTËPINË E GJENERAL PANGALOS FLITEJ SHQIP

September 3, 2013 by dgreca

*Gjeneral Pangalos ishte shqiptar nga fshati Elevsis. Kështu shkruante korespondenti i Gazetës amerikane “Detroit News”, që e intervistoi atë mars të vitit 1926./

* …Kur më në fund Pangalos u kthye nga ata që e pritnin për audiencë, njerëzia që kishin për të paraqitur ankesat,qarjet, flisnin vetëm shqip, edhe gjenerali ua kthente menjëherë përgjigjet, gjith’ në atë gjuhë…/

Gjenerali Panaglos i dekleraoi gazetarit amerikan që në hyrje të intervistës se”e vetmja ambicje që kam është t’i shërbej Greqisë, të shuaj krejt sistemin e tarfeve, të shpie partitë politike në një shesh politik më të lartë. Dhe kur ta kem mbaruar këtë gjë, do të jem gati të hiqem nga detyra. Do ta thërres popullin të votojë, që të zgjedhë vetë udhëheqësit e tij dhe të shënojë politikën që dëshiron të vihet në zbatim.”

Kjo pra ishte deklarata që Gjenerali Pangalos, diktatori i Greqisë me gjak shqiptar, i dha korrespondentit të gazetës amerikane “Detroit Neës” . Interesant është fakti, që gazetari amerikan e vendos në fokus gjakun shqiptar të Pangalosit si dhe të folurit në gjuhën shqipe; intervista u morë në shtëpinë e Pangalosit në fshatin Elevsis. Gazetari shkruante: Ky fshat i qëmotshëm, një orë me kalë larg Athinës, është vendi i stërgjyshërve të Gjeneral Pangalos.Është një fshat bujqësh që flaisn gjuhën shqipe.

Shtëpia e ish kryeministrit nuk ka asgjë në pamje që të duket se është vendi ku rron diktatori i sotëm i Greqisë, shkruante ai. Nuk ka rujtës në hyrje, ose shërbëtorë me uniforma. Po kjo shtëpi dhe ky qark modest është kur gjeneral Pangalos vjen për clodhje në të paktat orë të lira, që i jep leje barra e tij për të rindërtuar një Greqi të bashkuar nga një komb i cqyer prej grindjeve të brendshme dhe të friksuar prej fqinëjshj.

Gazetari amerikan informon lexuesit se Pangalos para se ta priste atë për intervistë, madje dhe turmën e fshatërve që kishin rrethuar shtëpinë me peticione e kërkesa për diktatorin, mbaroi së pari punë me shokune tij të lodrës, një qëngj jetim të zi, duke i dhënë qumësht me një shishe me thithje. Pak minuta më parë qëngji kishte refuzuar të pinte qumësht nga duart e shumë njerëzve aty që e kishin provuar, paar gjeneralit.

Kur më në fund Gjeneral Pangalos u kthye nga ata që e pritnin për audiencë, njerëzia që ksihin për të paraqitur ankesat, flisnin vetëm shqip, edhe gjenerali ua kthente menjëherë përgjigjet, gjith’ në atë gjuhë…Si vijon më tej intervista?(Lexojeni në Diellin e printuar)

HAFIZ SHERIF LANGU,SHQYPTARIZMA PËR FE E PËR ATDHE !

September 3, 2013 by dgreca

Në Foto nga e Djathta në të majtë janë ; Eqrem Bej Vlora,Rexhep Mitrovica,Dervish bej Biçaku ,Hafiz Sherif Langu,Lef Nosi,Rauf Fico,Ali Asllani,Ferid Vokopola dhe Dhimitër Berati/

Shkruan:Eugen SHEHU/

Dibra e Madhe,ajo trevë e lume shqiptare,qarkuar prej lumenjëve gumëzhitës dhe maleve të larta,nëpër shekuj ka tundur kurdoherë djepe trimash.Këta në çdo moment,i kanë dale zot fateve të kombit të tyre.Por,në ato djepe janë përkundur edhe burra të mençur,fjala e të cilëve është përcjellë me respekt së pari në odat dibrane,është shëndrruar që prej shekujsh në institucion besimi dhe krenarie njëherësh.Një gur i rëndë themeli në këtë institucion të besës dhe burrërisë dibrane,mbetet përjetësisht edhe Sherif Langu.

Ka lindur në tetorin e largët të vitit 1877,në Dibër të Madhe.Qysh herët në fëmijëri,do të ndjente shtypjen dhe peshën e rëndë,disa shkullore osmane. Familja e tij,do të ishte kurdoherë nën kontrollin e rreptë të xhandarrëve të Portës së Lartë,për shkakun se gjyshi i tij,Selim Bej Rusi,pati qenë nën udhëheqësit ushtarak të Dibrës së Madhe,në vitet e lavdishme të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.Ndonëse kjo lidhje u shtyp në mënyrë të dhunshme,burrat që e ideuan dhe e drejtuan atë,përcillnin pa u friguar në gjeneratat më të reja heroizmin dhe shpirtin e madh të sakrificës që patën karakterizuar krejt ato vite.Sherifi i vogël,do të ndikohej së tepërmi nga jeta prej kaçaku dhe udhëheqësi luftarak e gjyshit të tij,ndaj dhe nuk i ndahej për asnjë çast atij.Në moshën 8 vjeçare,Sherif Langu shkon të studjojë në Medresenë e famshme të Dibrës së Madhe,jo shumë larg shtëpisë së tij.Mësuesit e donin pse ai karakterizohej nga një vullnet i madh për të përvetsuar çdo dituri,sado e largët të ishte ajo në kohë.Por ata e donin se gjithashtu,shihnin tek tiparet fisnike të nxënësit 8-9 vjeçar një ndjenjë të thellë dhembshurie që jo rallë lexohej në sytë e tij,për vendlindjen e dashur.Dhe fshehtas,në vitet e shkollimit në Medresenë e qytetit,kishte dëshirë t’u fliste bashkëkombasve të tij,për heronjtë e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit,pa haruar natyrisht gjyshin e tij.Pas mbarimit me rezulltate të shkëlqyera të Medresesë së qytetit,Sherif Langu shkon në Manastir,duke vazhduar mësimet në gjimnazin,ku veçanërisht në vitet e para të shekullit që lamë pas,pati nisur të zgjohej vetëdija nacionale jona.”Qysh në vitet shkollore në Manastir,Sherif

Langu,bashkëpunoi me atdhetarët e njohur Hamdi Ohri,Zyhdi bej Ohri dhe Hajdar Blloshmi”.

( B.Gaçe “Ata që shpallën pavarsinë kombëtare”Tiranë 1997,faqe 100 ).

Në vitin 1904,Sherif Langu do të merrte rrugën drejt Stambollit.Ndonëse pat shprehur dëshirën të studionte Teologjinë Islame,në vetvete ishte i prirur që nëpërmjet mundësive që i jepte rroba e një patriarku të ndikonte sa të mundëte për t’u orientuar bashkëatdhetarëve të vetnë dritën e munguar të Shqiptarizmit.Në Stamboll,në ato vite,vlen të thuhet se vepronin një varg patriotësh të mëdhenj të Shqipërisë,në krye të të cilëve,padyshim ishin vëllezërit Frashëri.Së pari,Sherif Langu do të takohej me Ibrahim Temon dhe Dervish Himën,të cilët duke njohur se nga çfar familjeje vinte dibrani i ri,i besuan atij mjaft të fshehta të lëvizjes autonomiste shqiptare e cila po gatuhej,pikërisht në zemër të perandorisë osmane.Bashkëbisedimet e gjata me këta dy burra,do t’a bindnin Sherif Langun se Teologjia Islame që ai studionte,do të vlente vetëm atëherë kur ajo do të shpalosej si mesazh për të ndriçuar udhën e lirisë së kombit të vet.Por,në Stamboll,biri i Dibrës së Madhe do të takohej edhe me Mehmet Pashë Derallën,Ali Riza Shkupin dhe Hasan Prishtinën.Prej këtyre ai do të merrte fjalën se në rastin e parë që do t’u jepej,kur vatanit t’i kërkonte besë të lidhur burrash,e bashkuan edhe Sherif Langun,i cili sapo mbaroi Universitetin Telogjik Islam,kërkoi të shërbente në një prej institucioneve fetare në vilejetet shqiptare.Në vjeshtën e vitit 1907 shkon në Dibër të Madhe dhe nën titullin fetar të Hafizit,nis menjëherë nga veprimtaria kombëtare.Në këtë mënyrë,në pranverën e vitit 1908,pas kontakteve të drejtëpërsëdrejta me Dervish Himën dhe Vehbi Dibrën,Hafiz Sherif Langu nis nga puna për krijimin e klubit “Bashkimi” i paraqitur asaj kohe si klub për përhapjen e gjuhës shqipe,por që në të vërtetë kërkonte të zhvillohej sipas modelit të Komitetit të Fshehtë të Manastirit.Me punë dhe përpejkje trimërore,klubi “Bashkimi” ndonëse ende i pashpallur,u shëndrua në një fole të ngohtë të atdhetarëve që vepronin sidomos në Manastir.Pamvarsisht se formimi i klubit “Bashkimi” u shpall në dhjetor të vitit 1908,( me kryetar Hafuz Sherif Langun) ky pati ndikuar drejtëpërsëdrejti në mbarëvajtjen e Kongresit të Manastirit për alfabetin e gjuhës shqipe.”Pranë klubit “Bashkimi” dhjetra antarë zhvillonin një propagandë të gjërë në qytet dhe në krahina për të mbajtur të gjallë në popull dashurinë për atdheun,dëshirën për të kënduar e shkruar shqip.Kudo dëgjohej me interes fjala e kryetarit Sherif Langu dhe Vehbi Agollit për këto probleme, duke i bërë kështu një shërbim të çmuar çështjes kombëtare”. ( Arkivi i Institutit të Historisë – Tiranë , Dosja A.VII.63 , fleta 4 ).

Në krye të klubit patriotik “Bashkimi”Hafiz Sherif Langu do të përpiqej të mblidhte rreth çështjes kombëtare jo vetëm atdhetarë Dibranë,por edhe ata të Kosovës e Malit të Zi.Edhe atëherë kur turqit e rinj u vërsulën me zjarr dhe hekur për të shtypur çdo aspiratë autonomiste të popullit tonë,burri i Dibrës nuk u frigua.Mjaft pjestarë të klubit që ai drejtonte u shpërndan ç’rej Kukësi e deri në Ohër e Strugë,duke krijuar e mbajtur të ndezur arsimimin e fëmijëve me gjuhën e bukur shqipe.Ishte pikërisht veprimtaria e këtyre Komiteteve, e cila mbajti të ndezur arsimimin e fëmijëve me gjuhën e bukur shqipe.Ndonëse turqit e rinj përpiqeshin të digjnin gjdo libër shqip,karavane të tëra librash,të ardhura nga Sofja apo Bukureshti,shkonin deri në fshatrat e kullat më të largëta të Dibrës.Hafiz Sherif Langu,do të predikonte me dashuri e urti,midis bashkëkombasve të vet se “shqiptarizma asht për Fe e Atdhe.Sa ma shumë ta përqafojmë atë aq më pranë zotit jemi dhe ai padyshim do t’na ndihmojë në dëshirat e hallet tona”.

Hafiz Sherif Langu,çdo ditë më tepër ishte i bindur se përballë verpimeve dhunuese dhe përçarëse të Portës së Lartë shqiptarët duhej të ngriheshin e të kërkonin pavarsinë e tyre me grykën e pushkës.Kështu në fillim të marsit 1912,patriotët dibranë organizuan në rrethina të fshatit Homesh, një kuvend madhor,në të cilin muarën pjesë rreth 4500 burra ç’prej Grykës së Vogël e Luznisë deri në Bulqizë.Në këtë kuvend,Hafiz Sherif Langu lexoi një program i cili sipas dokumentave ka qenë pikërisht urdhëri i Komitetit të Manastirit për përgaditjen e kryengritjes së armatosur.Ky program në dallim nga herët e tjera apo kuvendet e tjera,përcaktonte në mënyrë tejet të qartë se ;”Tash do të bajmë kryengritje jo për me kërku lirinë e mësimit të gjuhës sonë,por për me ngritë flamurin kuqezi”(Arkivi i Institutit të Historisë – Tiranë. Fondi A.VII 63 , fleta 69 ).

Dhe pikërisht këtu pas ndëgjimit të fjalës së Hafiz Sherif Langut,i cili disa herë u ndërpre nga durtrokitjet e nxehta dibrane dhe po në atë lëndinë,si rrufeja u lidh besa për t’i dëbuar osmanët nga Dibra.Me anë të korrierëve të posaçëm,kërkesa e burrave të Dibrës u dërgua pranë deputetëve shqiptarë në parlamentin osman dhe veçanërisht iu bë e njohur Hasan Prishtinës,i cili dha udhëzime për mbajtjen e kontakteve me gjitha vilajetet shqiptare. Më 24 mars 1912,në fshatin Çidhmë të Dibrës së Poshtme,luftëtarët shqiptarë u përballën me një batalion osman të futur në pozicione të fortifikuara dhe të armatosur deri në dhëmbë.U deshën disa orë luftime të rrepta që batalioni turk në Çidhën të shpartallohej tërësisht,duke lënë me qindra të vrarë e të plagosur dhe një sasi të konsiderueshme të materialeve luftarake.Ndërkaq flakët e kryengritjes po përhapeshin me shpejtësi të madhe.Më 27 mars 1912 forcat dibrane të udhëhequra nga Elez Isufi dhe Sufë Xhelili rrethuan garnizonin turk në Reç e Dardhë dhe pas luftimesh të papara,mundën ti shpartallojnë këto forca.Tashmë për çdo dibran të ndershëm,ashtu sikundër për çdo shqiptar të tillë,ishte më se e qartë.”Në qershor kryengritja përfshiu edhe Dibrën e Sipërme,kurse më 21 qershor filluan lëvizjet brenda në qytetin e Dibrës.Tek ura e Spiles u grumbulluan forca të shumta kryengritëse,të prira nga Sadulla Strazimiri,Sheh Latifi,Ismail Strazimiri,Hafiz Sherif Langu,Eqrem Cami,Shahin Cami,Nurçe Xhuglini,Qamil Daci,Ali Zeqja,Rifat Mizoja, Dan Cani, Dine bej Maqellara,Abdulla bej Allabegija,Izet Dalipi,Sefedin Ilimca etj.Shihej qartë se e tërë Dibra ishte e përfshirë nga ideja dhe valët e kryengritjes”.(Q.Xhelili,”Vehbi Dibra personalitet dhe veprimtar i shquar i lëvizjes kombëtare”- Tiranë 1998 , faqe 83 ).

Merret lehtë me mend se ngjarja kulmore në jetën e Hafiz Sherif Langut është padyshim pjesmarrja e tij në kuvendin historik të Vlorës.Në kushtet e shpartallimit të plotë të perandorisë osmane si dhe të rrezikut që u vinte trojeve shqiptare prej shovenëve sllavo-grek,ishte e natyrshme që vetëm pavarsia do të mund të shpëtonte shqiptarët.Më 18 nëndor 1912,në zyrën e telegrafisë së bashkisë së Dibrës,do të mbërinte telegrami i plakut Ismail Qemali,i cili ftonte dibranët një orë e më parë të zgjidhnin përfaqsuesin e tyre,për të ngritur Flamurin në Vlorë dhe për të shpallur pavarsinë e trojeve shqiptare.Në këto kushte,në 19 nëdnor 1912,paria e Dibrës në bashkëpunim me udhëheqësit e shquar të maleve,u mblodhën në një kuvend madhështor,i cili u çel me leximin e telegramit të plakut të Vlorës.Dy ditë pas këtij kuvendi,mes bisedimesh të shumta,u caktuan edhe dy delegatë që do të përfaqsonin popullin dibran në Vlorë.”Është interesant fakti që mandati i përfaqsimit të Dibrës në kuvendin e Vlorës iu dha njëzëri dhe pa asnjë hezitim Vehbi Dibrës dhe Hafuz Sherif Langut.Të dy burra të shquar dhe të nderuar,të njohur si klerikë por edhe si luftëtarë aktivë të çështjes kombëtare”.(Q.Xhelili”Vehbi Dibra personalitet dhe veprimtar i shquar i lëvizjes kombëtare” – Tiranë 1998 , faqe 90 ).

Menjëherë pas marrjes së mandateve,të dy burrat e Dibrës të përcjellë nga dashuria dhe respekti i mijëra dibranëve,nisen për në Vlorë.Atyre do t’u duhej të udhëtonin herë në këmbë e herë në kuaj,ditën e natën,duke iu shmangur sidomos luftimeve me formacionet e ushtrisë serbe.Dhe kurdoherë ata do të gjendeshin të rrethuar prej bujarisë dhe fisnikërisë shqiptare.Udhëtimi i tyre zgjati plot 7 ditë dhe anipse në kushtet e vështira të mjeteve të komunikimit me të mbrritur në Elbasan ata muarën vesh për interesimin e vazhdueshëm,të Ismail Qemal Vlorës.Kështu,në një telegram që ky i niste në Elabsan,Aqif pashë Elbasanit,pos të tjerave pyeste ; “A erdhën përfaqsuesit e Dibrës ? Sa më i madh të jetë rreziku aq më rëndësi kanë masat për ta përballuar këtë rrezik…”(A.Q.Sh-Tiranë.Fondi “Kuvendi Kombëtar i Vlorës”Dos.1.fl.23)

Më pas ditët historike të kuvendit,Hafiz Sherif Langu do të jetonte në dashurinë e qindra atdhetarëve të tjerë shqiptarë,momentet e lavdisë dhe krenarisë për ngritjen e flamurit tonë kuqezi.Shqipëria shpallte aktin e madh të pavarsisë duke lënë pas lumenj të tërë gjaku.Së bashku me Vehbi Dibrën,burri i Dibrës harton “Fetfanë”,duke iu përgjigjur flakë për flakë qëndrimit antikombëtar të disa prej parisë shqiptare,të cilët mohonin jo vetëm kombësinë e fenë por edhe flamurin tonë.Duke shfrytëzuar faktin që tradicionalisht,nëpër kuvendet shqiptare klerikët e lartë fetarë do e thonin domosdoshmërisë fjalën e tyre,patriotët dibranë përfaqsues në Vlorë hartuan brenda 3-4 ditëve “Fetfanë”,një lloj përshëndetjeje e cila do të hidhte dritë mbi të kaluarën dhe të ardhmen e kombit tonë.Në vështrimin e parë kjo “Fetfa” të ngjan me një predikim të zakonshëm të klerikut,ndërsa në të vërtetë përmbajtja dhe idetë e saj,bënin apelin e madh të kohës,drejtuar gjithë shqiptarëve për në dashuri gjer në amshim për të kaluarën dhe flamurin tonë.Në aspektin juridik kjo përshëndetje mund të merrej edhe si model i ndërthyrjes së detyrave të pushtetit legjislativ me atë egzekutiv të shtetit.Në qeverinë e parë shqiptare,të dalë prej kuvendit të Vlorës,Hafiz Sherif Langu bashkëpunon me Mid’hat Frashërin,i caktuar në atë qeveri si ministër i punëve botërore.Në prillin e vitit 1913,atëherë kur trupat serbe po largoheshin nga Dibra dhe Mati, qevreia e përkohshme e Vlorës mendoi të dërgonte atje një komision të Veçantë i cili do të organizonte pushtetin lokal në ato treva.Me porosi direkte të Mid’hat Frashërit ky komision përbëhet prej ; Hafiz Sherif Langut,Tajar Tetovës dhe Ahmet Daklit.Ndërkaq ishte qeveria e Vlorës, e cila i pat porositur komisionerët e saj të merrnin në Mat,patjetër lidhje sa më të ngushta me djaloshin 18 vjeçar Ahmet Zogun,i cili i pat deklaruar në Vlorë,Ismail Qemalit se do të ishte krahu i djathtë i shtetit të parë shqiptar,në ato treva.Rreth këtij misioni,më 22 maj 1913 ministri i Brendshëm i Qeverisë së Vlorës,Myfid bej Libohova i shkruan prefekturës së Elbasanit,midis të tjerash se ; “Telegramet e zotërinjëve Tajari,Sherif dhe Ahmet i muarëm.Është e nevojshme që Dibra dhe krahina e Matit të lidhen me qeverinë e përkohshme sa më shpejt.Bajram bej Curri dhe krerët e tjerë ndodhen në Mat,ku presin udhëzime nga qeveria e përkohshme.Zotërinjtë Sherif,Tajar dhe Ahmet të nisen sa më shpejt për në Mat”.(Arkivi Qëndror i Shtetit-Tiranë,Fondi 71, dosja 2, dokumenti nr.11223 ).Anipse në kushte tejet të vështira,përballë trazirave të mbrendshme si edhe intrigave serbe e malazeze,patriotët dibranë,të kryesuar nga burri i shquar Sherif Langu,mundën të kryenin në trevat veriore shqiptare një veprimtari të madhe në dobi të shtetit të parë shqiptar.Ngase kishte njohuri jo vetëm në teologji por edhe në jurispondencë burri i Dibrës do të ngarendëte prej Mati e deri në Dibër e Gjakovë,duke u përpjekur të bindë parinë e këtyre trevave se ishte e domosdoshme të shmangej anarkia për t’iu bindur deri në fund ligjeve të shtetit.Me ndihmën e drejtëpërsëdrejti të Sherif Langut,u ngrit prefektura e re e Dibrës,në të cilën përveç viseve të çliruara nga serbët të kësaj treve,u vendos të futeshin në krahinat e Lumës dhe të Matit.Në të njëjtën kohë,ndonëse përballë vështirësive u ngritën administratat vendore në Dibër të Epërme dhe Dibër të Poshtme ku kontributi i Sherif Langut ka qenë dhe mbetet i padiskutueshëm.

Trazirat e mëdha në vitet 1913-1914,atëherë kur shqiptarët po vriteshin midis tyre për të kënaqur orekset e fqinjëve tanë të vjetër e lakmitarë,nuk do të kalonin lehtë në shpirtin e burrit të Dibrës.Në këto momente,në fjalën e tij të ngrohtë dhe sidomos mendimin e pjekur,Sherif Langu do të ishte kurdoherë në vargun e burrave që vunë shqiptarizmën mbi gjithshka.Në shoqërinë e Rexhep Mitrovicës,Ahmet Zogut,Murat Toptanit,Mid’hat Frashërit,Myfid Libohovës,Aqif Biçakut etj,burri i Dibrës do të ngarendëte nga një cep i Shqipërisë në tjetrin duke luftuar me pushkë dhe pendë që pavarsia e shtetit shqiptar,si ajo foshnja e sapolindur të mos përpihej prej tallazeve të egër të luftrave dhe ambicieve të fqinjëve tanë shoven.Edhe në vitet 1914-1918 kur ai kreu detyrën e gjykatësit në disa prej gjykatoreve shqiptare të asaj kohe,Sherif Langu u karakterizua nga një drejtësi dhe urtësia në marrjen e vendimeve.Për të,të gjithë ishin të barabartë përballë ligjeve,ndaj secili vlente të përgjigjej deri me jetën e tij.Por dënimet e rrepta ishin tejet të rrallë për atdhetarin dhe fetarin e madh,këto dënime janë dhënë vetëm në ato raste kur tradhëtia ndaj Shqipërisë dilte sheshit.Ndërkaq në asnjë mënyrë ai nuk do të pranonte bashkëpunimin me Esat Pashë Toptanin,i cili duke parë guximin e tij, e mbajti të mbyllur në burgun e Elbasanit për 7-8 muaj,burrin e shquar të Dibrës. Më tej,Hafiz Sherif Langun do ta shohim të japë kontributin e tij të çmuar,përkrah Vehbi Dibrës,për pavarsinë e objekteve dhe kulteve fetare shqiptare nga Stambolli.Vlen të merret në konsideratë se një gjë e tillë,ka qenë shumë e vështirë të realizohej në ato kohra,po të kemi parasysh mentalitetin dhe prapambetjen që trashëgonte populli ynë nga e kaluara.Në këtë mënyrë,krahas mendimit teologjik dhe filozofik,kontributi i Sherif Langut mbetet me vlera të thella,pasi në çdo veprim e fjalë të tij,vihen re ndjenjat e thella dhe fryma nacionaliste.Si rrallëkush në ato momente të vështira,Hafiz Sherif Langu u përpoq të ngjallte në shpirtërat e besimtarëve apo shqiptarëve të tjerë që e rrethonin,ndjenjën e krenarisë kombëtare,evokimin e traditave më të vyera të popullit tonë si parakusht për të flakur tutje fanatizmin e verbër dhe përqarjet krahinore.Që këto tradita të evokoheshin e përcilleshin,që ato të shiheshin si modele që mund të vlenin ende,sipas mendimit të burrit të Dibrës,të gjithë shqiptarët duhej të shtonin përpjekjet për gjuhën dhe kulturën shqiptare. Veçanërisht në kushtet kur mbretëria shqiptare,po u jepte prioritete të mëdha shkollës dhe gjuhës shqipe,Sherif Langu do të nxiste plejadën e shkëlqyer të klerikëve të asaj periudhe që të përkrahin pa rezerva shqiptarët këndej e andej kufirit,për të lartësuar mendjen e tyre vetëm në anën e diturisë.

Sipas librit “Dibra dhe etnokultura e saj”,mësohet se Hafiz Sherif Langu,nga 1938 e deri në vitin 1941,kryen detyrën e kryetarit të Këshillit të Ylemave në Shkup.Në muajin tetor 1941,kisha sllavomaqedonase i përgaditi atentat burrit të Dibrës pasi kishte parë tek figura e tij më shumë se klerikun e besimit islam,ndjenjën e thellë kombëtare që përcillte në çdo veprim kryetari i Këshillit të Ylemave.Kanë qenë pikërisht disa miq të tij në Shkup të cilët bien në erë të atentatit.Fshehurazi duke e veshur me kostum të fshatarëve të atyre anëve,këta mundën ta nxjerrin Sherif Langun përtej kufijve politikë politik,duke e dërguar në Tiranë.Aty,burri i Dibrës pritet me gëzim prej qeveritarëve shqiptarë,madje kleri i lartë mysliman u vendos në funksionin më të lartë atë të kryetarit të Komunitetit Mysliman.Falë atdhetarizmit të kulluar të tij,luftës pa kompromis me kundërshtarët e Shqipërisë,si edhe përgaditjes së lartë teologjike e filozofike,ai qëndroi në këtë detyrë deri në tetor 1943.I prirur kurdoherë nga ideja e Shqipërisë Etnike,Hafiz Sherif Langu pranon me kënqësi të jetë në tetorin e vitit 1943 në Këshillin e Naltë të Shtetit Shqiptar si anëtar i këtij Këshilli.Ai do të bashkëpunonte me burra të tillë të shquar si Rexhep Mitrovica,Lef Nosi,Patër Anton Arapi,Mehdi Frashëri,Xhafer Deva,Thoma Orollogaj,Fuad Dibra etj,pamvarisht se këta u sulmuan me armë në dorë nga klika komuniste e Tiranës.

Në janarin e vitit 1945,ndërsa po jepte mësim në Medresenë e Tiranës,Hafiz Sherif Langu arrestohet.Akuza ndaj tij mund të përmblidhet “bashkëpuntor me Ballin Kombëtar” e “Legalitetin”,mik i ngushtë me Rexhep Mitrovicën dhe Lef Nosin,ka luftuar për Shqipëri Etnike duke sabotuar rëndë lëvizjen nacionalçlirimtare”.Burri i Dibrës e bëri vetë mbrojtjen,pa avokat.Në esencë fjala e tij në gjyqin butaforesk të komunistëve të Tiranës përfundonte ; “Nuk mund të quhem armik pse due me jetue së toku me vllaznit e mij,çka e realizon Shqipnija Etnike.Përkundrazi armiq jeni ju.Vetëm për këtë ideal timin në Shkup deshën me m’vra.Por sllavomaqedonasit po e realizojnë këtë në Tiranë !”.Dënohet së pari me burg të përjetshëm e mandej me 25 vjet burg.

Hafiz Sherif Langu,nacionalisti i pakomprimis,mbyll jetën e tij i torrturuar mizorisht nga bollshevikët e shtetit amë,më 9 mars 1956,burri që pati ngritur flamurin në Vlorë,ai që për 7 decenie punoi e jetoi vetëm për kombin e vet.Ishte plot 79 vjeç kur mbyllte sytë ndërsa shpirti i lirë ngarendëte përtej hekurave të qelive në kufijtë Etnike të Shqipërisë.

Bern-Zvicër

KUR ERICKSON HAPI SHKOLLËN BUJQËSORE TË KAVAJËS

September 2, 2013 by dgreca

*Shkolla e Vajzave u hap në Kavajë më 20 shtator 1926, dhe Shkolla Bujqësore për Djem me 10 Tetor. Pagesa ishte 50 Franga ari në muaj./

* Ja cfarë lëndësh mësoheshin në secilën shkollë./

* Mësimet vazhdonin për 3 vite. Më të dalluarit vazhdonin edhe dy vjet më shumë se të tjerët./

Në numrin e vet të 12 nëntorit 1926 “Dielli”, gazetë e Federatës Vatra, njoftonte dhe cmonte hapjen e shkollës bujqësore në Kavajë nga Erickson. Në njoftimin që zinte 1/3 e faqes 4, informohej: Z. Telford Erickson, Amerikani i njohur në mes të shqiptarëve të Amerikës, lajmëron në shtyp të Shqipërisë se kët’ mot hap shkollën e Bujqësisë , ndihmat për të cilën i mblodhi në mes të një grupi amerikanësh mirëbërës.

Dielli njoftonte se përvec Shkollës së Bujqësisë, që natyrisht do të ishte për djemtë, do të kishte edhe një shkollë për vajza.

Më pas Dielli përcillte njoftimin e 12 tetorit të atij viti që kisht publikuar gazeta korcare “Zëri i Korcës”- Kemi nderin t’i njoftojmë popullit shqiptar se me ndihmën e një grupi amerikan filantrope, po hapet sivjet në Kavajë, nji shkollë praktike të Bujqësisë për djem dhe një shkollë tjetër për goca. Qëllimi i shkollës për djem ashtë të nxjerrunit e ekspertave agronomë dhe bujqë të mbaruar e të stërvitur me dituni teknike moderne.

Qëllimi i shkollës për goca ashtë të rritunit e vajzave me ditunira dhe zanate krejt shtëpiake. Që të dyja shkollat kanë edhe internata të vecanta.

Mësimet vazhdojnë rregullisht tre vjet.Ata djem dhe ato vajza që kanë zanë dituri të pëlyshme mund ët vazhdojnë dhe dy vjet të tjerë. Mësimet jepen në gjuhën shqipe dhe inglishte.

Më pas njoftohej edhe programi për secilën shkollë, vec për djem e vec për vajza.

(Lexojeni të plotë në Diellin e printuar)