Sadri Mehaj i Hotit

August 28, 2013 by dgreca

Nga Esad Gjonbalaj/
(Kryetar i Fondacionit Plavë-Guci, New York – SHBA)/

Veprimtari kombëtar 47-vjeçar, Sadri Xhema Mehaj, dënohet me mbi 3 vjet burg nga rregjimi shovinist komunist i Malit të Zi si një ndër organizatorët e grupit atdhetar ilegal “Besa” në Plavë-Guci në shtator 1982 dhe pas emigrimit në SHBA (1986) shquhet për aktivitet patriotik në rradhët e Shoqatës Demokratike të New Yorkut (1990), Lidhjen Demokratike të Kosovës (1991-2001), antar i Fondacionit “Vendlindja Thërret” (1998), në prill 1999 luftëtar i Batalionit “Atlantiku” – që iu bashkue UÇK për çlirimin e Kosovës. Prej vitesh është antar i Fondacionit Plavë-Guci në New York. Ka marrë pjesë në çdo demonstratë që organizohej nga shqiptarët në New York, Washington e deri në Dayton Ohio. Bashkë me vllaznit e tij ka ndihmue financiarisht për Kosovën, kanë investue edhe në vendlindje, etj. Këto shenime i ka shkruar një nga miqtë e shkollës, të emigrimit, të veprimtarisë kombëtare shqiptare, Esad Gjonbalaj.
Ditët e fëmijërisë janë ditët ma të ëmbla të jetës. Unë u linda në Vuthaj, ku edhe përfundova katër vitet e shkollës fillore të fshatit tonë, që ishte paralele e ndarë e shkollës fillore “Xhafer Nikoçaj” të Gucisë. Si të rinj krenoheshim me vendlindjen në çdo aspeket të jetës, kurse të moshuarit na tregonin për heroizmin, trimërinë dhe krenarinë e të parëve tanë, fillimisht të Vuthjanve dhe të tjerëve nga treva e jonë e Plavë-Gucisë. Flitej për trimëritë e Hotjanve dhe nga bisedat e të moshuarëve që në fëmijëri e mësova thënien “Nima e Zotit e Pushka e Hotit”, por pa e ditë në esencë se çka në të vërtetë përmbante në vetvehte kjo thënie. Unë mburreja me atë se çka flitej për Hotjanët. Vitet kaluan, por edhe ne rriteshim me kohën. Ne vitin shkollor 1977-1978 unë isha në klasën e pestë në Guci. Edhe pse jo shumë larg nga Vuthajt për ne ishte një ambient i ri dhe një kalitje e re e gjeneratës tonë. Rastësia e bëri të veten që në një ambient të ri për mua të ulem në bankë me një moshatar timin ende të panjohur, por që njoftimi me të do të ishte edhe zbulim dhe njohuri më në hollësi i thënies të cekur ma lart “Nima e Zotit e Pushka e Hotit”. Unë mësova se shoku im quhej Sadri Xhema Mehaj që me kohën do të shoqëroheshim e bëhem shokë të afërm por edhe besnikë, sepse Sadriu ishte i kalitur në besnikërinë dhe trimërinë e familjeve Hotjane. Unë dhe Sadria bisedonim sëbashku dhe shtjellonim tema të ndryshme nga jeta jonë. Sadriu më impresiononte, edhe pse ishim të rinj, për atdhedashurinë dhe qëndrimin e tij të qartë kombëtar dhe krenarinë që ndiente thellë në shpirt për Hotin dhe të parët e tij. Është e rëndësishme të thuhet se me kalimin e kohës miqësia jonë do të thellohej deri në atë masë sa edhe ato pak mundësi të vogla që kishim për të blerë edhe kafshatën e ndanim sëbashku. Me një modesti e them se Sadriu ishte paksa në një gjendje jo të mirë ekonomike, por që në asnjë mënyrë nuk ishte pretekst për ndryshimin e qëndrimit të tij si fisnik. Vitet do kalojnë por dhe gjenerata jonë po arsimohej dhe paralelisht edhe vetëdija jonë kombëtare po kalitej dhe fuqizohej. Demonstratat e 81-shit ishin bazament i vetëdijësimit të popullit Shqiptar, por edhe heqje e perdes së politikës antishqiptare të qarqeve serbo-sllave. Në këtë periudhë pas 81-shit në Plavë dhe Guci filloi të zhvillohej një fushatë e disiplinimit të shqiptarëve nga UDB-ja dhe bashkëpuntorët e tyre shqipfolës. Familje shqiptare diskriminoheshin dhe diferencoheshin si të papërshtatshëm për socializmin vetëqeverisës Jugosllav. Sadri Mehaj i Hotit të trimërisë don të vejë në jetë shprehjen misterioze të rinisë time të hershme “Nima e Zotit e Pushka e Hotit” të thënë 100 vjet ma parë nga Hotjanët në Luftën e Nokshiqit. Ai i bashkangjitet iniciativës së Tahir Prelvukajt dhe shokëve të tjerë për të themeluar organizatën për kryengritje të armatosur kundër rregjimit dhe bashkëpunëtorëve të tij me emrin “Besa”. Sadriun si shok të shkollës e mbaj mend si një djalë energjik me qëndrime të qarta dhe gjithnjë në gjendje për t’iu dalë në ndihmë shokëve në rast nevoje. Jeta kalojë dhe ne u rritëm, por qëndrimet e Sadriut u dëshmuan me sakrificën e tij personale në të mirë të Çështjes Kombëtare Shqiptare. Sot, Sadri Xhema Mehaj e kemi antarë të kryesisë të Fondacionit Plavë-Guci me seli në Neë York dhe aktivist i zellshëm i shoqatës tonë duke kontribuar shumë në mbarëvajtjen sa më të mirë të aktiviteteve të Fondacionit Plavë- Guci. Unë gjithënjë e kam ndjerë veten të privilegjuar të bashkëveproj me Sadriun dhe i nderuar që njihem me të që nga ditët e fëmijërisë.

NJE BARONESHE GJERMANE NE VLORE ME 28 NENROR 1912

August 28, 2013 by dgreca

KUSH ISHTE BARONESHA GJERMANE QË NDIHMOI PAVARËSINË E SHQIPËRISË/

Marie Amelie von Godin Baronesha Gjermane që ndihmoi pavarësinë e Shqipërisë dhe mori pjesë në shpalljen e saj, me 28 Nëntor 1912/

Ne Foto: Marie Amelie von Godin/

Shkruan:Mr.sc.Nue Oroshi

Baronesha Gjermane Marie Amelie von Godin deri më tani nuk është e njohur fare në botimet në gjuhën shqipe. Derisa shumë studius tanë shqiptarë janë marrë me një shkrimtare tjetër atë Angleze Mary Edith Durham, nën hijen e harresës është mbetur baronesha gjermane Marie Amelie Von Godin. E ndjejë veten vërtet të priviligjuar që jam studiuesi i parë shqiptar që po e bëj një studim për miken e madhe të popullit shqiptar, për miken tonë, e cila nga sirtarët e shtëpisë së Ekrem bey Vlorës e mori Flamurin Shqiptar dhe jua dha Atdhetarëve Shqiptarë që pikërisht në këtë ditë, me datën 28 Nëntor 1912, të valojë në Vlorë. Baronesha Gjermane asnjëherë deri në vdekje nuk u ndal së punuari për kulturën, gjuhën dhe historinë e popullit shqiptar. Ajo për rreth tri dekada rresht 1908-1938 e vizitoi Shqipërinë dhe qëndroi për çdo vit rreth gjashtë muaj në Shqipëri. Albanologu Robert Elsie për Baroneshën Godin do të deklaronte: ka qenë njëra ndër autorët më të rëndësishëm në fushën e Albanologjisë, edhe pse shkrimet e saja pjesërisht kanë mbetur të pazbuluara. Është turp që asnjë studiues ende nuk është marrë me biografinë e saj. Fjalori nuk ishte i pari, por fjalori i parë që ia ka kaluar fjalorëve të tjerë që ishin dalur deri me tani.

Baronesha Marie Amelie Julie Anna Freiin von Godin ka lindur me 7 Mars 1882 në Munih dhe ka vdekur në vitin 1956 ku nganjëherë është quajtur edhe Amalia Maria. Ajo ka qenë një shkrimtare nga Bavaria, veprimtare për të drejtat e grave, përkthyese si dhe studiuese e kultures shqiptare.

Marie Amelie Freiin von Godin si vajzë e mbretërorit të Bavarisë dhe Këshilltarit për Drejtësi Bernhard Freiherr von Godin, si dhe gruas së tij Julie e lindur Eichethal nga Munihu. Me dashuri të madhe ajo e filloi jetën në vendlindjen e saj në Bavari. Ajo ka qen një tip shumë interesante, dhe, nuk ka treguar shumë interese për vyrtytet femërore, ajo gjithashtu ka pasur dëshirë që të studion në Zürich, ku në atë kohë kanë studiuar femrat. Por prindërit e saj Julie e lindur Eichthal si dhe babai sekretar i Drejtësisë Bernhard Karl Gottfried Freiherr Godin, nuk ja lejuan një gjë të tillë. Godin e vazhdoi jetën në shtëpi ku filloi edhe të shkruaj shkrimet e para. Qysh në vitin 1902 filloi ajo të shkruaj për gazetat Kölnische Volkszeitung dhe Tägliche Runschau.

Përkundër lëvizjeve dhe qëndrimeve të shpeshta jashtë vendit ajo kishte një vendbanim të përhershëm në Rindermarkt 3 në Munih. Së bashku me tre vëllezërit dhe motrat e saj ka marrur fillimisht mësimet në shtëpinë e prindërve të saj, si dhe ka vizituar një shkollë fetare Sacre Coeur në Riedenberg si dhe në Austri në qytetin e quajtur Vorarlberg ka vazhduar në shkollime ku ka studiuar për gjuhë të huaja dhe Art. Pas shumë vizitave që ka bërë janë parë edhe shumë vizatime dhe skica të saj.

Në rininë e saj ajo kishte vendosur që të udhëtonte së bashku me vëllain e saj Reinhard, ku dhe ata të dy kanë udhëtuar në Triestë, dhe me anije kanë shkuar në Athinë, Stamboll dhe Jeruzalem. Në vitin 1906 në bordin e një anije që udhëtonte për Konstantinopol ajo për herë të parë takon një shqiptar, Avdi Bej Delvinën, i cili e ftoi atë të vizitonte Shqipërinë. Në vitin 1908 ajo më në fundi erdhi në Shqipëri ku edhe u takua me Ekrem bej Vlorën.

Nga të gjitha vendet që i ka vizituar ajo në atë moshë të re, më së shumti është fascionuar nga Shqipëria, që në këtë periudhë ende ishte pjesë e Perandorisë Osmane. Ku ajo në vazhdimësi në një periudhë kohore prej tridhjetë vitesh do të udhëtonte dhe qëndronte në Shqipëri meçrast gjatë ardhjes së Princit Gjerman Wilhelm Von Wied ajo sherbeu si këshilltare, përkthyese dhe shoqëruse e tij.

Gjithashtu, në këtë periudhë kohore ajo në Durrës ndimoi shumë të sëmurë dhe të varfër të cilët ishin prekur nga sëmundjet e ndryshme.

Por më von ajo ishte e impresionuar nga një politikan i mëvonshëm i Shqipërisë me emrin Ekrem Bey Vlora 1885-1964, që më heret ka qenë luftëtar për mbrojtjen e Shqipërisë. Për shkaqe religjioze që të dy që në fillim ishin tërhequr nga martesa. Por deri në vdekjen e saj ata kanë qenë shumë ngushtë të lidhur dhe në kontakt të afërt, ku kanë punuar në një projekt të përbashkët për Historinë e Shqiperisë (Projekt i pakompletuar), si dhe në një projekt tjetër të Fjalorit Gjermanisht-Shqip, ku pjesa e parë e këtij fjalori është shtypur nga shtëpia botuese Harrassowitz në Leipzig në vitin 1930.

Kujtimet e Marie Amelie von Godin me rastin e Shpalljes së Pavarësisë se Shqipërisë më 28 nëntor 1912

Marie Amelie von Godin pati fatin që të ishte aty në Vlorë me 28 Nëntor 1912, kur u shpall Pavarësia e Shqipërisë. Madje në kujtimet e saja ajo sqaron shumë mirë, se si flamurin që e mbante Ekrem Bey Vlora ja kishte dhënë politikanëve shqiptarë, dhe ky flamur valoi me 28 Nëntor 1912 në Vlorë. Në disa shënime të ndryshme që janë botuar në Gjermani thuhej, se Marie Amelie von Godin ka ndihmuar shumë edhe luftëtarët shqiptarë që luftonin kundër Përendorisë Osmane. Vlora një fole e vogël që mezi ka 5000 banorë, brënda natës popullsia e saj është dyfishuar. Gjatë kësaj kohe Ekrem Bey Vlora katër javë para se të mbërrinte xhaxhai i tij, e udhëhiqte një grup ushtarësh për mbrojtjen e Labërisë për të mos ra nën pushtimet Greke. Dhe pas thirrjes për Pavarësinë e Shqipërisë ai vetë nuk ishte prezent -shkrun Amelie von Godin, e cila kishte disa javë që qëndronte si mysafire në shtëpinë e tij në Vlorë, e cila i kishte ndjekur ngjarjet me vëmendje dhe në mënyrë direkte nga syri i saj. Dy ditë të tëra e kemi pritur mbërritjen e tij, ka shkruar ajo në kujtimet e saj: Për një Shqipëri të Pavarur, ka ardhur ai natën kur të gjithë flinin. Mëngjesin tjetër, me 28 Nëntor, unë nuk do ta harroj. Unë jam quar normal në mëngjes, kur një burrë më thërret me zë nga koridori: Aty e takoj Hudei Effendi nga Vlora. I cili më tha, e dijmë zonja Baroneshë, që Ekrem Bey e ka një flamur Shqiptar ma jepni mua ju lutem, që ai flamur sonte do të valoi, dhe ne do të jemi të pavarur, ku do ta shpallim Pavarësinë e Shqipërisë. Unë e solla flamurin, flamurin e parë shqiptar që Ekrem Bey Vlora që prej tetë vitesh, edhe gjatë udhëtimeve që bënte nëpër Shqipëri e mbante afër vetes, persëri në një kohë kur kjo ishte rrebtesisht e ndaluar mbajtja e flamurit, si dhe përdorimi i gjuhës shqipe, ku kjo përbënte rrezik për t’u burgosur ose internuar.

Dhe më pas vazhdonte ajo:

Në atë ditë unë kam qenë e mbushur me plotë gëzim, sepse isha e bindur që Ismail Qemal Beu këtë hap nuk e ka marrë pa e ditur dhe peshuar mirë humbjen e Turqisë nga Evropa, që në bazë të përshkrimeve të mia del, se ky burrë nuk ka mundur atë ta bëj vetëm për çështje avantureske, që ta shkatërroi vendin e tij, por kjo gjë të prodhoi diçka të mirë për Shqipërinë.

Në të njëjtën ditë në hyrjen e shtëpisë së Xhemil Bej Vlorës flamuri shqiptar vërtet valonte. Në ballkon ku dritaret ishin të hapura ka qenë Ismail Qemali, së bashku me deputetët e Shqipërisë që kanë ardhur së bashku me ta, Avdi dhe Murat Bey Toptani, Sali Efendi Gjuka, Mithat Bey Frashëri, Dom Nikollë Kaqorri, Riza bey Gjakova dhe shumë të tjerë.

Në kopsht kanë qenë krye për krye, shqiptarët që ishin mbledhur, ku në mes të Toskëve aty ishin edhe Gegët më plisat e tyre tradicionalë, që rrinin aty të qetë. Të gjithë plisbardhët aty mbanin armët në krahë. Kur flamuri u ngrit aty, ishin të lumtura edhe gratë që ishin brënda. Një burrë i vjetër afër derës së shtëpisë më ka thirurr me një zë të lart dhe të plotë “Pasiqë unë këtë ditë e pashë, unë dua që tani të vdes”. Sepse kjo ngjarje e cila ndodhi vetëm para disa qastesh është paguar shumë shtrejt me gjakun e shumë gjeneratave, dhe ka pasur shumë viktima. Kur flamuri valonte, të gjithë së bashku e kanë kënduar këngën, Për mëmedheun, dhe për flamurin Shqiptar, dhe më pas kanë folur më radhë Ismail Qemali, Dom Nikollë Kaqorri dhe Murat Bey Toptani.

Baronesha Marie Amelie von Godin për Dom Nikollë Kaqorrin dhe Pater Anton Harapin

Baronesha Godin në shkrimet e saj jep vlerësime edhe për atdhetarët shqiptarë. Në një shkrim për don Nikollë Kaqorrin ajo do të shkruante “Nikollë Kaqorri ishte një burrrë që nuk tërhiqej nga rruga e tij, vetëm ai kishte gjithmonë karakterin e fortë e kurajon për të kundërshtuar Ismail Qemalin dhe mund të themi me plot gojën se në përbërjen e Qeverisë Provizore, ai ishte përfaqësuesi i së Drejtës. Jam i sigurt se ky burrë megjithëse në fushën fetare është besimtar, pranon tolerancë për hirë të Shqipërisë sepse ndryshe nuk do të mendohesh për një përparim të kënaqshëm të atdheut të vet. Çdo veprim i tij është i logjikshëm dhe asnjëherë nuk shkelë në derrasë të kalbur, e nuk i ikën balta nga këmbët”.

Është shumë interesant vlerësimi që bën Baronesha Godin për Patër Anton Harapin, ku fjalët e patër Anton Harapit të thëna para Gjykatës Komuniste ajo do ti boton në Kopertinën e Romanit Historik që kryekput do t’ja kushton Patër Anaton Harapit. “Pushteti dhe forca janë të shkurtëra dhe kalimtare -thoshte Pater Anton Harapi kundërshtar i Enver Hoxhës. Unë kam qenë dhe jam kundërshtari i juaj.

Me qenë i lirë, gjithnjë isha angazhuar përsëri kundër jush, i kisha tubuar të tjerët që tju dëbojmë juve. Çka ju nevoiten dëshmitarët. Çka unë e kam bërë nuk e mohoj dhe nuk kam nevojë për mbrojtës.Unë e di se si ky proces do të përfundoi. Unë nuk kam frikë vdekjën dhe nuk pres ndonjë gjë tjetër nga ju. Turp dhe turp për mua do ishte mëshira e juaj, ç’nderim dhe turp është për mua hiri juaj. Unë nuk do të mbijetojë shëmbjen e Shqipërisë. Shqipërinë time të dashur, siq unë e kam planifikuar, siq unë e kam mbjellë dashurinë për atdheun. Ju jeni të korruptuar dhe të mashtruar përmes një mësimi të qmendur, që sot jeni plotësisht në shërbim të botës Sllave, që po ja bëni varrin atdheut tuaj. Për këtë qmenduri tuajën që jeni duke e bërë në shërbim të sllavizmit unë jam duke lotuar me lotë të përgjakur. (Pjesë nga procesi Gjygjësor kundër Pater Anton Harapit)

Këto ishin fjalët përfundimtare të një njeriu dhe burri që jetën e tij ia kishte falur Shqipërisë, që si moto e kishte ta drejton Shqipërinë në një ardhmëri të lumtur, përfundon Baronesha Godin.Ajo gjithashtu në romanin historik për veprën dhe jetën e Patër Anton Harapit, që në fillim thotë, se Patër Anton Harapi është pasardhësi i shkrimtarit të madh shqiptar Atë Gjergj Fishta. Ajo shkruan, se të gjithë e njohin Patër Anton Harapin prej Sarandës e deri në Shëngjin, prej Durrësit e deri në Pejë, ai ishte dy vite qeveritar Shtetëror i Qeverisë Shqiptare, derisa dha dorëheqje me ardhjen e komunistëve në pushtet. Ky Roman është botuar në vitin 1963 nga shtëpia botuse Steyer Verlag, shtatë vite pasiqë kishte ndërruar jetë Baronesha Marie Amelie von Godin, dhe ka gjithsejt 207 faqe.

Veprat e Botuara dhe studimet e Baroneshës Godin për Shqiptarët

Baronesha Marie Amelie von Godin përveç shkrimeve e studimeve që shkruante dhe botonte në Gjermani mbi qështjen shqiptare ajo mirrej edhe me mbrojtjen dhe të drejtat e grave në Gjermani si dhe njekosisht ishte edhe Antare e Shoqatës së Shkrimtarëve të Bavarisë. Ndër veprat e saja mbi Shqipërinë janë edhe këto botime të saj:1. Aus dem Land der Knechtschaft. Albanische Novellen. Wien:Josef Roller 1913.- 465 s,2.

2. Aus dem neuen Albanien. Politische und Kulturhistorische Skizzen. Wien: Josef Roller, 1914.-126 s.,

3. Befreiung Roman aus dem modernen Albanien Regensburg Habel 1920.- 544 s,

4.Die Bessa der Jakub Schara. Albanische Erzählung. Jena W. Gensch, 1921.-17 s. 5.

5.Wörterbuch der albanischen und deutschen Sprache., Teil I. Leipzig: Harrassowitz 1930-IV und 419mS. (Deutsch-Albanisch).,

6.Auf Apostelfpfaden durch das schöne Albanien, Werl.Franziskus Druck, 1936 (Franziskanische Weltmission. Berichte und Erzählungen 5). -48 s.,

7.Der Tolle Nureddin. Roman aus Albanien. Köln: Bachern, 1936 167 s.,

8. Das Opfer- Roman aus Albanien. Paderbon Verlag der Bonifacius Druckere, 1937.- 188 s.,

9.Gjoka und die Rebellen., Geschichtlicher Roman aus dem Albanien,

10.Der Überfall. Ein Roman aus Albanien. Rothenburg a.N: Pfeiler Verlag, 1955.- 143 s,

11.Di Drei Kolaj Gefährliche Wege im aufstandischen Albanien Würzburg: Arena Verlag 1961.- 140 s. ( 2. Aufl.),

12.Vergessen, Roman aus der jüngsten Geschichte Albaniens. St. Augustin über Siegburg Verlag, 1963. – 207 s.

Në Prill të vitit 1930, Marie Amelie von Godin viziton Franqeskanët në Shkodër. Franqekanët e Shkodrës kërkuan nga Baronesha Godin që të përkthehet në Gjuhën Gjermane Kanuni i Lekë Dukagjinit. Së bashku me Franqeskanët dhe Ekrem Bey Vlorën me muaj të tërë në Shkodër kanë punuar për përkthimin e të Drejtës Zakonore Shqiptare Kanunin e Lek Dukagjinit. Këto pjesë të përkthyera të Kanunit të Lek Dukagjinit në Gjuhën Gjermane do të botohen në Revista Shkencore që botoheshin në Gjermani për qështje të Drejtësisë, siç ishte revista “Zeitschrift für Vergleichende Rechtswissenschaft” që botohej në Shtutgart.

Me datën 22 Shkurt 1956 Baronesha Gjermane Marie Amalie von Godin është gjetur e vdekur në banesën e saj në Munih të Gjermanis. Baronesha Marie Amelie von Godin përveç kontributit që dha në përgaditjen e shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë, ajo një jetë të tërë ia kushtoi kulturës shqiptare. Deri më tani janë zbuluar 12 vepra të shkruara për Shqipërinë, dhe njëkosisht të botuara nëpër Shtëpitë Botuse Prestigjioze të Kohës në Gjermani, Austri dhe Suedi. Ka botuar gjithashtu me qindra artikuj shkencorë dhe informativë për Shqipërinë dhe shqiptarët, për traditat, doket e zakonet, dhe mikpritjen bujare shqiptare. Vërtet a ishte rastësi shkuarja e Marie Amelie von Godin apo ajo ishte e dërguara e Politikës Gjermane, për të përgaditur Pavarësinë e Shqipërisë, pasiqë që nga viti 1908-1912 plotë katër vite qëndroi dhe punoi me luftëtarët shqiptarë, si dhe me udhëheqësit politikë Shqiptarë, e pikërisht këto vite ishin vitet e Kryengritjeve të mëdha Shqiptare për Pavarësinë e Shqipërisë, kësaj pyetje nuk mundemi t’i përgjigjemi momentalisht derisa të kemi te kompletuar të gjitha librat, studimet por edhe shumë gjëra tjera interesante që ende kanë mbetur në dorshkrim të Baroneshës Gjermane Marie Amelie von Godin, e cila një jetë të tërë ia kushtoi përkrahjes së Kombit Shqiptar. Por koha është që me emrin e saj të emërohet një rrugë në Vlorë apo Tiranë, ndërsa Institucionet Shkencore Shqiptare të mbledhin, veprën e saj ta përkthejnë dhe ta botojnë edhe në gjuhën Shqipe, në mënyrë që të kemi mundësinë ta njohim të plotë veprën e baroneshës Gjermane Marie Amelie von Godin që ndimoi Pavarësinë e Shqipërisë, dhe ishte zëri më i devotshëm në Evropë për mbrojtjen e qështjes Shqiptare.

KOÇO KOTTA-BURRI QË LARTËSONË NDERIN E KOMBIT

August 27, 2013 by dgreca

Ne Foto: Koco Kotta1888 – 1949/

Shkruan Eugen SHEHU

Kombi kurdoherë ka nevojë për burra të mëdhenj,ashtu siç kanë nevojë lumenjtë për borën e maleve,ashtu siç kemi nevojë të gjithë ne për ajrin dhe dritën.Vepra dhe jeta e këtyre burrave,po aq sa ndriçojnë disa emra të përveçëm,aq edhe mund të shuhen,nën netët e zeza të ideologjive.Por në vetvete,prushi i shqiptarizmës së tyre,mbetet kurdoherë i pafikur.Këta burra,me veprën e tyre, përbëjnë ashtin e memories së kombit.Koço Kotta e merriton plotësisht një përcaktim të tillë.

Lindi në Korçë,në vitin 1888.Në vitin 1895 fillon mësimet e para në shkollën fillore të qytetit, e cila,falë përpjekjeve të mëdha të patriotëve shqiptarë të atyre trevave,pat filluar t’u mësonte bijve të shqipes,gjuhen e mëmës së tyre.Korça e fillimshekullit të njëzetë,po gjallërohej gjithnjë e më tepër nga shqiptarizma,çetat e komiteteve të Kolonjës,Manastirit e Starovës, e patën detyruar prefektin turk të qytetit,të ndërmerrte disa herrë ekspedita ndëshkimore,por sapo u ngjiteshin maleve, ktheheshin nën breshërinë e plumbave të komitëve shqiptarë. Në vitet 1902-1906, Koço Kotta,vazhdon studimet e mesme në Korçë e Manastir,duke shfaqur haptaz dëshirën e tij të madhe për dije.Ai ndërkaq parandjen se lëvizja autonomiste shqiptare është në rritje dhe shumë shpejt do të trokasë në dyert e historisë.Me ndihmën e prindërve dhe disa patriotëve të tjerë korçarë,ngase në studimet e mesme pati rezulltate të larta,vazhdon më tej stdudimet universitare në Athinë,për jurispondencë dhe administratë shtetërore.Edhe këtu,djaloshi korçar do të binte në sy për përgaditjen e lartë kulturore.Qarqet helene të Athinës,kërkuan me ngulm gjatë kohës që Koço ishte në Universitet,t’i injektonin në shpirt,antishqiptarizmën,por asesi nuk mundën.Djaloshi trupëhedhur prej Korçe,në bisedë me shokët dhe pedagogët e Universitetit,shprehej kurdoherë se vendlindja e tij ishte krahinë shqiptare prej shekujsh dhe se ortodoksët korçarë,mbeteshin kurdoherë bij të denjë të shqiptarizmës.E vërteta është se mbas mbarimit të studimeve universitare,Koço Kotta mbaron edhe një specializim për pedagogji dhe mbase njohu mirë gjuhët greqisht,anglisht,serbisht,italisht i propozohet të punojë në Athinën e atyre viteve.Djaloshi nga Korça,preferon të shkojë në atdhe,duke dashur që krejt ato dijeni të marra nëpër vite,të mund t’ua transmetojë bashkëkombasve të vet.

Në Shqipëri,ai bie në kontakt me patriotët Kristo Luarasin,Mihal Grameno e Sali Butka,tek të cilët parasheh vrullin e asaj lëvizjeje të fuqishme autonomiste,që rritej dita ditës.Koço Kotta,do të ishte kësisoj,ndër nismëtarët e ngritjes së flamurit në qytetin e Korçës,përmes reaksionit të fuqishëm të andartëve grekë,të cilët bënë çmos që kjo trevë,të mos bashkohej me aktin madhorë të ngritjes së flamurit si edhe njohjes së pavarsisë së Shqipërisë.Zëri i tij i bukur kumboi në mitingun madhështor të fundnëndorit 1912,kur mijëra patriotë të Korçës,Kolonjës e Starovës, u tubuan nën flamurin kuqezi dhe marrshet e këngëve patriotike shqiptare.

Në janarin e vitit 1913,me këmbënguljen e madhe të patriotëve korçarë,të cilët ja njihnin aftësitë,Koço Kotta shkon në vlorë,me ndihmë të qeverisë së shtetit të parë shqiptar, e cila ishte rrethuar prej njëmijë e një hallesh e rreziqesh.Aty në shoqërinë e Luigj Gurakuqit dhe Bedri Pejanit, biri i Korçës do të kontribojë sa të mundet lidhur me reformat arsimore në Shqipëri.Këtu,Koço Kotta do të bashkohet edhe me atdhetarin tjetër,Sali Gjykën,duke ndarë me të krejt problemet organizative të arësimit shqiptar.Ndonëse kryen funsionin e kryesekretarit në ministrinë e arsimit,24 vjeçari Koço Kotta,do të shkonte vetë në këmbë,nëpër qytete e fshatra,duke bërë çfar ishte e mundur,për hapjen e shkollave në gjuhën shqipe,si edhe për pasijen e tyre me mjetet e domosdoshme për të funksionuar.Dihet tanimë se çfar manovrash politike dhe ushtarake ndoqën fqinjët shoven,për të parandaluar me çdo kusht veprimtarinë e qevrisë shqiptare,të dalë nga kuvendi historik i Vlorës.Me dorheqjen e Ismail Qemalit,pas disa muajsh,u formua qeveria nën drejtimin e Turhan Pashës, e cila u përpoq të shpëtonte me çdo mjet pavarsinë e kërcënuar të territoreve shqiptare,të caktuar padrjetësisht në Konferencën e Londrës më 1913.Edhe në këtë qeveri Koço Kotta,kreu me dlirësi dhe inisiativë,funksionimin e drejtorit në Ministrinë e Arsimit,duke u përpjekur në çeljen e një sërë shkolave shqipe.Në vjeshtën e vitit 1914,shkon në qytetin e Shkodrës,ku nis menjëherë përpjekjet për kryerjen e reformave të mëdha arsimore:Këtu mirëpritet nga Terenc Toçi,Sali Gjyka e atdhetarë të tjerë Shkodran të cilët,shihnin tek djaloshi nga Korça,jo vetëm aftësinë organizuese në rrafsh të arësimit,por sidomos prushin e pafikur të shiqptarizmës së tij.Në këto vite,në Shkodër,ishte krijuar komiteti “Krahu Kombëtar”,në themel të të cilit,qëndronin,idetë dhe veprimtaritë për independencën politike,morale dhe shpirtërore të qytetit verior të Shqipërisë.Duhet kujtuar se në vitet 1915-1918,Shkodra ka qenë një trevë tejet e lakmuar prej malaziazve,me ç’rast “Krahu Kombëtar” kreu besnikërisht misionin e vet atdhetar kunër pushtuesve malazias.Për 1 vit rresht,në krye të këtij komiteti,atdhetarët shkodranë,vendosën Koço Kottën.Me ngjarjet madhore të janarit 1920,atëhrë kur mbahej në Lushnjë Kuvendi historik për krijimin e një qeverie të pavarur shqiptare,Koço Kotta do të ngarendë i pari,në vorbull të ngjarjeve.Me vendimin unanim “të gjithë përfaqsuesve të krahinave shqiptare z.Koço Kotta, zgjidhet sekretar i Kongresit”(Arkivi Qendror i shtetit-Tiranë,Fondi Kongresi i Lushnjës, dosja 7 fleta 4 ).Në krah të burrave të shquar të Shqipërisë si Hoxhë Kadriu,Mehdi Frashëri,Ahmet Zogu, Bajram Curi etj,djaloshi nga Korça do të vinte të gjitha forcat,për të nxjerrë kombin e vet prej trazirave të brendshme dhe të jashtme,për të çuar Shqipërinë drejt një të ardhmeje sa më demokratike e të bashkuar.

Në vitet 1922-1923,Koço Kotta emrohet prefekt në Berat.Në këtë funksion,ai do të punonte pa u lodhur,si për vendosjen e rendit dhe të qetsisë,po aq edhe për edukimin e brezave të rinj,me idetë e shqiptarizmës.Me nismën e tij si prefekt,në mjaft shkolla të Beratit e rrethinave të tij,këndohej hymni kombëtar çdo mëngjes,ndërsa nxënësit puthnin flamurin kuqezi.Veçanërisht në lidhje me patriotin e madh Sali Gjukën,ai ndërmori një varg masazh në këtë qytet,për të nxitur ndjenjat atdhetare të popullit të Beratit,këtu duhet nënvizuar se në fillimet e punës si prefekt Koço Kotta u muarr nëpër gojë prej parisë myslimane të qytetit,por vizioni largpamës dhe veprimet konkrete atdhetare bënë që burri nga Korça të bëhej mik me parine myslimane,po aq sa me ortodoksit beratas.Ndërkaq,emri i tij tanimë përmendej me respekt,në rrethet e nacionalistëve shqiptarë.Në zgjedhjet parlamentare të 27 dhjetorit 1923,Koço Kotta zgjidhet deputet i këtij parllamenti.Së bashku me zërat e nacionalistëve tjerë,do të bashkohej edhe zëri i Koço Kottës,me betimin e madh për të qenë kurdoherë shërbestar i kombit dhe ruajtjes i vendosur i tërësisë toksore shqiptare,ç’prej dhjetorit e deri në prillin e vitit 1939,Koço Kotta,do të dëshmonte në parllament ( madje në vitet 1926-1928 dhe 1930-1935 në funksionin e kryetarit të parllamentit shqiptar) pjekurinë politike dhe guximin për të përballuar çdo situatë.Në vjeshtën e vitit 1926,kur pas shumë trazirash të mbrendshme,u duk se Shqipëria po ecte drejt rrjedhave normale të zhvillimit,qeveria shqiptare,në mënyrë demokratike,duke spjeguar rrugët dhe format e zhvillimit të kombit,kërkoi prej dhomës së deputetëve shqiptar,parapëlqimin e përfaqsuesve të popullit.Pas debatesh të shumta,fjalën e mori kryetari i parllamentit,z.Koço Kotte,i cili pos të tjerave do të shprehej : “Nuk mungojmë sot,të shfaqim kënaqësinë e thellë për organizimin e mirë të ushtrisë dhe gjindarmërisë,duke qenë të sigurtë se ky organizim dhe përmirësim,i përshtatet plotësisht mbajtjes së qetësisë së vendit dhe aplikimit të ligjeve,tue qenë nën vështrimin e posaçëm të Shkëlqesisë Suaj,prej kah,ç’do shqiptar, mëson bindjen në ligje,rregull e disiplinë.

Populli shqiptar,i mërzitun prej ideve të kalueme dhe i bindun që prishja e qetsisë,ven në rrezik qenien dhe gjallnin e shtetit asht gati për çdo sakrificë dhe në çdo rast,per të perballë e ndalue çdo lëvizje për prishjen e qetsisë,që fatbardhësisht mbretëron në të gjithë Shqipërinë e që lakmohet prej botës.Populli shqiptar e çmon shumë dhe asht i sigurtë se qetësia e vërtetë që mbretëron anë e mbanë Shqipërisë, rrjedh ma tepër prej hijes madhështore të Shkëlqesisë Suaj, e prandaj ju adhuron një popull i tanë.Ju adhuron populli shqiptar,se Shkëlqesa Juej,dijti me i sigurue,atë që ai dëshiron dhe që ka derdhur gjakun : lirinë dhe qetsinë,dy burime perparim të gjithfarshëm.Me këtë liri e qetësi,populli shqiptar sot ka arsye të lavdërojë me shumë dashuri,Residentin e vet, shpëtimtarin e Kombit,se nën hijen e tij,asht tue hedhun hapa të mëdha e të sigurtë në udhën e përparimit”. ( “ Bisedimet e Dhomës së Deputetëve ” Shtypshkrojna “Luarasi” – Tiranë 1926, faqe 185 ).

Në vitin 1928,me shpalljen e monarkisë shqiptare,Koço Kotta,është ndër përkrahësit kryesorë të Mbretit të Shqiptarëve,Ahmet Zogut.Njohës i temperamentit të popullit të vet,por edhe duke paraparë situatat ballkanike dhe evropiane,së brendshmi,ai është i bindur për vendosjen e monarkisë dhe bën çfar është e mundur për vendosjen e rregullave dhe ligjeve të mbretërisë,në terrenin konkret të ideve dhe trazirave shqiptare.Ai zgjidhet kryeministri i parë i monarkisë,duke dëshmuar kështu jo vetëm afërinë e tij në ide me Mbretin Zog,por edhe besimin e madh që ushqenin nacionalsitët shqiptarë të asaj kohe për burin e Korçës.Në këtë funksion,Koço Kotta,kreu edhe detyrën tjetër,ate të Ministrit të Brendshëm,duke dëshmuar në çdo moment,jo vetëm pjekurinë,por edhe aftësinë në kapërcimin e situatave të vështira që Mbretëria Shqiptare kalonte në vitet e para të mëkëmbjes së saj.Të kësaj periudhe,janë me dhjetra urdhëra,të firmosura prej Koço Kottos,ku bëhet fjalë pos të tejrave,për organizimin e rojës kufitare.Ky organizim,parashihte jo vetëm vendosjen e disa reparteve në kufijtë si në veri e sidomos në jug,por edhe marrjen e një sërë masash për gatishmërinë e reprateve të Ushtrisë sonë Kombëtare,në ruajtjen e kufijve.Bashkëpuntor i afërt i Mbretit Zog, biri i Korçës,do të rriste pandërprerë aftësitë luftarake mbrojtëse,të trupave shqiptare,duke paraparë kurdoherë me largëpamësi situatat politike në Ballkan,dhe ato brenda shtetit shqiptar.Por edhe brenda grupimeve politike në Shqipëri,roli i kryeministrit shqiptar të asaj kohe do të ishte tejet i madh.Askurrë,biri i Korçës,nuk i shihte shqiptarët të ndarë në barikada të ndryshme duke luftuar me armë kundër njëri-tjetrit.Madje edhe kur bashkëkombasit e vet,pozicionoheshin si të tillë,me urtësinë dhe pjekurinë politike që e karakterizonte Koço Kotta,do të ishte kurdoherë pajtues i mërive të verbëra.Ka qenë pikërisht kjo veti e karakterit të tij,çka bëri që në zgjedhjet e nëndorit 1932,në seancën e parë të parllamentit shqiptar,në mënyrë unanime,Koço Kotta të zgjidhet kryetar i këtij parllamenti.Përmes duartrokitjeve,i emocionuar,ai do të shprehej më 3 dhjetor 1932, në këtë seancë.”Zotërinj të ndershëm ! E ndjej për detyrë t’u falenderoj nga zemra per zgjedhjen time si kryetar i kesaj dhome.Koha e gjatë,qe kam veprue si kryetar i parlamnetit,do të jetë edhe pas këtej,një garanci për zellin dhe paansinë në kryerjen e detyrave që më ngarkon kjo kryesi. Nga ana tjetër jam i bindur,se të gjithë të nderuemit kolegë,do të më japin ndihmën dhe përkrahjen e duhur,që kështu mund të arrijmë të përmbushim misionin e naltë që na është ngarkue prej popullit dhe kësisoj të realizohet shpresa për nderë të popullit dhe të Sovranit tonë”.( “Mbretnija Shqiptare.Bisedime në Parlament”.Legjislatura II,Sesioni i parë.Viti 1932-1933, faqe 6-7 ).

Në nëndorin e vitit 1936,pas dorëheqjes së Mehdi Frashërit si kryeministër i qeverisë shqiptare,Mbreti Zog,thërret sërish Koço Kottën.Mbreti i Shqiptarëve e pat kuptuar lëvizjet e nëndheshme aneksioniste italiane dhe për të mos cënuar sovranitetin e vendit të vet,thirri pikërisht burrin e mençur dhe nacionalsitin e vendosur,Koço Kottën.”Me urdhër të Mbretit Zog,datë 8 nëndor 1936,zoti Koço Kotta emërohet në funksionin e kryeministrit të Shqipërisë “. (Arkivi Qendror i shtetit – Tiranë.Fondi kryeministria.Dosja personale e K.Kottës,fleta 124 ).

Tre vitet e qëndrimit të tij në këtë funksion,do të ishin vite lufte dhe pune,vite sakrificash të mëdha,për të drejtuar qeverinë shqiptare,në ate vorbull betejash politike që përgatitën Luftën e Dytë Botërore.Fjalëpak,por tejet i guximshëm,Koço Kotta,do të mbetej deri në fund,diplomati atdhetar, i cili u shndrrua në barikadë të fuqishme kundër synimeve aneksioniste të Italisë fashiste.Tejet vizionar,duke bashkëpunuar me Mbretin Zog,biri i Korçës,dijti të ece përmes praktikave qeverisëse që e largonin Shqipërinë prej rreziqeve,duke e afruar me rrjedhat e cilvilizimit botëror.Kështu për të ardhur deri në ditët tragjike të prillit 1939,me vendim të parllamentit shqiptar familja mbretërore dhe vetë Mbreti Zog u detyruan të mërgojnë jashtë Shqipërisë.Ngase pat mbajtur një qëndrim të hapur antiitalian,miqtë e këshillojnë Koço Kottën që të largohej nga Shqipëria,burri i Korçës shkon në vendlindje dhe gjen aty mikpritjen e ngrohtë korçare,por autokolonat ushtarake italiane e detyrojnë të kapërcejë kufirin dhe të kaloj në Greqi.Pak gjëra dihen për periudhën 1939-1944,të cilën ish kryeministri dhe ish kryeparllamentari shqiptar, e kaloi në Greqi.Por dihet se ai disa herë shkoi ilegalisht në Korçë duke krijuar lidhje të ngushta me nacionalistët shqiptarë të trevave të jugut.Dihet gjithashtu se ai mbeti deri në fund,një antikomunist i vendosur.Është kjo arsyeja që në janarin e vitit 1945,komunistët grek,pasi e arrestojnë, e dërgojnë,Koço Kottën,në Shqipëri,në duart gjakatare të klikës komuniste të Tiranës.Në ditët e para të prillit 1945,Koço Kotta del në gjygjin-farsë të drejtuar prej shërbetorit të serbëve,Koçi Xoxes.Ndaj e shoh të udhës të sjell në këto radhë,vetëm disa rreshta nga akuzat qesharake që iu bënë,personalitetit të madh shqiptar Kottës.

“ Koxi Xoxe : Ke vepruar kundër interesave të larta të atdheut.Ke ndihmuar dhe kontribuar në përhapjen e imperializmit fashist italian dhe përgaditjen e terrenit.Ke qenë në lidhje me qevrerinë kuislinge të Tiranës dhe me organizatat tradhëtare,Balli Kombëtar dhe Legaliteti.Je përpjekur për realizimin e një marrëveshje që kishte qëllimin bashkimin e reaksionit shqiptar dhe ate grek,me qëllim që të shuaje lëvizjen popullore çlirimtare në Shqipëri,marrveshje që nuk u arrit dot për shkaqe të pavarura nga vullneti yt.Për këtë marrveshje ti ishe përfaqsues i Legalitetit,ç’ke për të thënë ?

Kostaq Kotta… Unë mund të jemë përgjegjës vetëm për dy periudhat që kam qenë në qeveri…

Koxi Xoxe : Nuk na intereson të na bësh histori,por të na tregosh pse nga dita e 7 prillit nuk u organizua rezistencë ?

Kostaq Kotta ;… Më 7 prill të vitit 1939,qeveria janë jo vetëm që nuk u frikësua,por organizoi edhe rezistencë të armatosur,duke bërë ate që nuk e bëri dot as qeveria çekosllovake, e cila,ishte shumë herë më e armatosur se qevria e jonë.Pikërisht,ate që se bëri qeveria çekosllovake e bëri qeveria e vogël e popullit shqiptar …

Koxi Xoxe : Ti ke thënë në deponimet e tua në hetuesi se qevria nuk e bëri rezistencën aktive ose pasive pasi nuk kishte mjete ?

Kostaq Kotta : Jo,jo,përkundrazi,qeveria vendosi rezistencë aktive.

Koxi Xoxe : A u bë kjo rezistencë ?

Kostaq Kotta : Edhe unë mund t’ju them që unë personalisht i kamë sugjeruar Mbretit Zog për këtë rezistencë.U mor vendimi nga qevria për rezistencë dhe nota italiane nuk u pranua .

Koxi Xoxe ; Po ti në deponimet e tua ke thënë se ne nuk kishim mjete për të bërë rezistencë ?

Kostaq Kotta ; Unë pjesën time si qeveri e bëra.Në rast se ka pasur ndonjë neglizhencë,kjo u takon Forcave të Armatosura.

Koxi Xoxe ; Kur shkove ti këndej ?

Kostaq Kotta ; Ditën e 7 prillit,Mbreti shkoi në Zemblak,ndërsa unë të shihja ç’bëhej në Korçë.

Koxi Xoxe ; A të tha Veli Vasjari se populli ishte gati për rezistencë ?

Kostaq Kotta ; Përkundrazi,prefekti i Korçës,Veli Vasjari na tha të mos vinim atje pasi qe prishur qetsia dhe të burgosurit kishin dalë nga burgu.Xhandarmëria nuk siguronte dot qevrinë.Me gjithë këto unë kam vajtur vetë në Korçë dhe atje Kryebashkiaku më ka thënë se populli dhe tregtarët të tubuar,kërkonin të luftonin e bënin rezistencë.

Koxi Xoxe ; Në bashki unë kam qenë vetë si antar dhe bashkë me 16 delegatë të tjerë e 3 mijë vullnetarë prisnin Koço Kottën për të organizuar rezistencën !

Kostaq Kotta ; Nuk e di këtë gjë.Kështu më tha kryetari i bashkisë Agathokli Xhitoni.

Koxi Xoxe : Ne,Fejzi Alizoti,na ka thënë se Koço Kotta ishte kundër rezistencës ! (Pyetet Fejzi Alizoti si dëshmitar dhe provohet e kundërta e thënieve të Koxi Xoxes.Më pas lexohen deklaratat e Konstandin Mines dhe Frederik Nosit,kundër K.Kottës).

Koxi Xoxe ; Po pse dëshmojnë këta,mos vallë të kanë inat !?

Kostaq Kotta : Si thashë nuk kam firmosur ndonjë akt nënshtrimi.Unë po të isha i atij mendimi nuk do të kërkoja të hyja në marrveshje për një lëvizje këtu në Shqipëri.

Koxi Xoxe ; Kur dhe pse erdhe në Selanik ?

Kostaq Kotta ; Pas kapitullimit të Italisë erdha nga Athina në Selanik për të hyrë në Shqipëri,se në gazetat kisha mësuar se Shqipëria ishte indipendente…

Koxi Xoxe : Nga Balli dhe qevreia u caktove me anë të Xhavit Leskovikut si delegat i Legalitetit në aleancën ushtarake me reaksionin grek ?

Kostaq Kotta ; Këtë letër e mora vesh këtu dhe më ka ardhur shum keq.Është krejt absurde që me një letër të një organizate të panjohur të prezantohem për një aleance ushtarke”.(Arkivi Qendror i shtetit Tiranë,Fondi Kryeministria,dosja personale e Koço Kottës ).

Pradoksalisht,ky burrë i mençur dhe atdhetar i madh,dënohet me burgim të përjetshëm.Por ndërsa shihnim sa krenarisht sillej edhe në birucat e errëta të dorës kriminele komuniste,atdhetari korçar, komunistët gjakatar prapëlqyen vdekjen e tij të mynxyrshme.E lanë ditë të tëra pa bukë,deri sa Koço Kotta,emri i të cilit i bënte nder kombit të vet,mbylli sytë përgjithmonë,në vitin 1949.

Bern-Zvicër

Our Mother Teresa

August 26, 2013 by dgreca

By Rozi Theohari/

After I found out the dentist’s office was not far from our house, I ran quickly holding a handkerchief to my cheek. Besides feeling fear and uncertainty, I was confused by another thing: How could I explain my symptoms correctly to the doctor in my broken English? Luckily, everything went smoothly because there was a Russian nurse present. “Decide,” she said to me in her language, after I told her that I knew Russian. “There are two doctors here. One is an American doctor, the other, Dr. Raj, is an Indian, and he is very careful.” This name reminded me of Raj Kapour, a famous Indian artist and his movies. I decided. Of course I will be treated by the Indian. I would tell him how people broke down the cinema doors in Albania to watch Indian movies. I will tell him…Bur I didn’t say a word because a harsher person than doctor Raj you have never met. A more serious and more taciturn person you never will see.

I didn’t talk. When he took off his mask and explained the treatment to me, I saw white and regular teeth which shone brighter because of the contrast with his dark-skinned face. I tried to begin a conversation, but his dismal visage dampened my naturally gregarious nature. Only when the appointment ended and he was calling another patient, did I stay before him and spoke unexpectedly: “ We both have in common Mother Teresa!”

“Why?” he asked raising his brows.

“Because Albania is her birthplace,” I insisted.

“Mother Teresa is an Indian. She is our Mother,” he stated and with a nearly contemptuous gesture he gave me to understand that our conversation was over.

I left. It goes without saying that I was offended by him. After two weeks, on another appointment, I went back to the same dentist with issues of the Albanian-American newspaper “Illyria.” I had selected all the English articles about Mother Teresa. After reading some of them, Dr. Raj took off the mask and said: “Alright, she was born in Albania. I had not known this. I have been away from India since I was four.”

“But you should have known it by now,” I was able to say before he filled up my mouth with cotton.

It is difficult to have a dialogue at the dentist’s clinic.

“Mother Teresa could have been born anywhere in the world. This is not important,” he continued with a decisive tone, “She is an Indian; she is ours. This is what matters!”

I was enraged by his answer but I was not able to speak. “My God, why is that people from small countries have so little voice?” I thought at that moment.

I was still angry when I left the clinic. I was glad that my next appointment was after two months, in late autumn.

As time passed, I almost forgot the Indian doctor. However, I remembered him a few days after Mother Teresa’s death. I made up my mind to call him. How much he loved her, and how passionate he was when he spoke about the saintly Mother. I dialed his telephone and introduced myself to the nurse.

“ Do you want an appointment?” she asked.

“ No, I want to speak with Dr. Raj.”

After a while I heard his voice in the receiver.

“ My sympathy for Mother Teresa,” I said in a very controlled voice.

“ Oh, thank you, thank you very much,” he answered in a low and vibrating voice. Then, after a short pause, as if he was just remembering something, he added, “And you, certainly…accept my condolence!”

“Thank you,” I answered and thought how death-pain unites and connects people.

Two months later, at my next appointment, I was sitting in the waiting room, together with other patients.

“How will the discussion go today?” I thought. In earnest, I recollected that I had published a poem in English dedicated to our Mother Teresa. Naturally, I needed this poem today. In a few minutes I hurried back home, took the newspaper and walking over the frozen snow, I whispered, “At last, I wrote a poem for the Mother, and…you doctor, what did you do?” But when I entered, the room’s warmth, the sweet music, and the indifferent glance of fishes from the aquarium melted my grudge little by little. It seemed too small a matter to resume the argument. On the other side of the window, the nurse was watching with attention the belligerence in my face. No, I didn’t want to show him my poem. I left the newspaper on the table and went into the dentist’s room.

Before being attended to, the Russian nurse entered, “ You have forgotten the newspaper…I was touched by your verses!” she said in Russian…Later she spoke in English: “I didn’t know that Mother Teresa was Albanian!”

The doctor, who knew about the Albanian-American newspaper, took it from her hand. Quietly he started to read the poem. It was a short one, but he focused intently on it for some minutes.

He raised his head and our eyes met. Calmness…No need for speech. Only calmness…

Boston, December 1997

FJALËT E NËNË TEREZËS TINGËLLOJNË GJITHNJË AKTUALE

August 26, 2013 by dgreca

Në kujtim të 103-vjetorit të lindjes/

Nga Frank SHKRELI/

Anë e mbanë botës, përfshirë edhe në kryeqendrën e urdhërit të Nënë Terezës në Kalkuta, u festua me lutje të posaçme 103-vjetori i lindjes së Nënë TerezeS, në përkujtim të mësimeve dhe trashëgimisë së saj dhe njëkohsisht për të kërkuar bekimet e saj.Age Gonxhe Bojaxhiu, Nënë Tereza, bija e kombit shqiptar, e njohur anë e mbanë botës për punën e saj të palodhur në shërbim të varfëreve, të sëmurve dhe atyre në prakë të vdekjes, lindi në Shkupin shqiptar 103 vjetë më pare, më 26 gusht, 1910. Me shembullin e veprës së saj dhe të dashurisë personale për të afërmin sa ishte gjallë, — megjithse ka ndërruar jetë 16 vjetë më parë — ajo nepërmjet veprimtarisë të motrave të Kuvendit të saj në më shumë se 120-vende të botës, vazhdon misionin e saj edhe sot duke u ngjallë shpresat të pa shpresëve. Ajo gjithnjë vazhdon të frymëzojë botën, ashtu që besimin në diçka më të madhe se ne, ta përdorim për punë të mira dhe për një dashuri më të madhe për njëri tjetrin. Vepra dhe fjalët e sajë vazhdojnë të tingëllojnë gjithnjë si udhëzim dashurie për të gjithë njerërzit, si për katolikët ashtu edhe për jo katolikët, pa marrë parasyshë besimet ose dallimet e tjera anë e mbanë botës. Bija e kombit shqiptar, edhe në këtë 103 vjetor të lindjes së saj vazhdon të konsiderohet nga bota si një shembull altruizmi, bazuar në punën e saj dedikuar më të varfërve të botës. Ajo ishte shembull i dashurisë së njeriut për njeriun, në veprim! Për këto kontribute ndaj botës, Nënë Tereza kishte marrë disa çmime prestigjoze, përfshirë edhe Çmimin Nobel për paqë për punën dhe veprimtarinë e urdhërit të saj për shërbimet humanitare ndaj shoqërisë dhe njerëzimit.

Ky mesazh i Nënë Terezës, dashuria për njërin tjetrin, është sot më i nevojshëm se kurrë – në çdo nivel të jetës së njeriut — ndërkohë që bota po përballet me probleme të mëdha ekonomike dhe politike si dhe me ndasi, kryengritje shoqërore dhe ndasi fetare. Në këtë pasiguri botërore, njerëzit kanë nevojë për diçka më tepër, për diçka më me vlerë, për diçka me një substancë më të theksuar shpirtërore, për një objektiv e qëllim më të lartë për ta bërë ekizstencën tonë në këtë tokë më të lehtë dhe më të lumtur. Nënë Tereza me trashgëminë saj dhe me fjalët e saja të pasqyruara dhe të dokumentuara në qindra libra e artikuj e intervista, na mëson të duam njëri tjetrin, me qëllim jo vetëm të mbijetojmë por edhe si pjesëtarë të shoqërisë ku jetojmë, të kontribojmë në këtë botë, që sado pak të ndihmojmë në përmirësimin e jetës për të gjithë, e sidomos për ata që janë të “varfërit e më të varfërve” –sipas sajë, gjithmonë me dashuri për të gjithë dhe nepërmjet dashurisë për njëri tjetrin, si krijesa me të drejta dhe obligime të barabarta para Perendisë.

Ndërkohë që bota, për arsye ideologjike, materiale dhe ndasive të ndryshme, përballet me terrin e shpirtit dhe me mungesën e dashurisë për njëri tjetrin, Nënë Tereza gjithnjë qëndron para botës si një simbol i një shprese të qëndrueshme, për një jetë më të mirë dhe si simbol i mundësisë së ndryshimeve pozitive përballë sfidave personale dhe shoqërore të njeriut dhe të shoqërisë ku ai jeton.

Kjo shpresë dhe besimi në mundësinë për të kryer vepra të mira në shërbim të tjerëve të cilët kanë nevojë për mbështetjen tonë, rrjedhë nga fakti se ajo besonte se çdo njëri prej nesh posedon aftësinë, mirësinë dhe dashamirësinë për vepra të mëdha. Vetë Nënë Tereza nuk besonte se ajo ishte unike ose e veçantë dhe nuk kishte ndonjë sistem shtetëror ose të ndonjë organizate botërore që të mbështeste veprimtarinë e saj, ndaj për këtë arsye, trashgëmia e kësaj murgeshe katolike me origjinë shqiptare mbetet edhe sot e respektuar anë e mbanë botës, nga pothuaj të gjithë njerëzit e ideologjive dhe feve të ndryshme, përfshirë edhe ata që nuk besojnë.

Nënë Tereza e shihte misjonin e vet në këtë botë si një thirrje për të ndihmuar më të varfërit, dhe për të dashur më të afërmin, si një doemosdoshmëri këjo e nevojshme për paqë jo vetëm në familje, por edhe në shoqëri dhe në botë. Për veprimtarinë e saj në këtë fushë, në vitin 1979 ajo mori Çmimin Nobel për Paqë, “Për punën e sajë në përpjekjet për të mposhtur varfërinë, vuajtjet dhe mjerimin, të cilat gjithashtu përbëjnë një kërcënim ndaj paqës në botë.”

Për një kohë të gjatë, Nënë Tereza kryente misjonin e saj në vetmi dhe larg interesimit dhe vëmendjes së medias botërore. Por më 1967, gazetari i njohur i BBC-së Malcolm Muggeridge, mori në intervistë Nënë Terezën, për të cilën deri atëherë, bota nuk kishte dëgjuar shumë. Pas kësaj interviste, media ndërkombëtare, sidomos ajo perëndimore filloi t’i kushtonte vëmendjen personit dhe punës së Nënë Terezës. Mediat amerikane e trajtuan atë si një “super-star”. Ndër të tjera, në atë kohë, gazeta Nju Jork Tajms e deklaroi atë në faqen e parë, si “Një shënjtëreshë të gjallë”, dhe revista Tajms e cilësoi Nënë Terezen si “lajmëtaren e dashurisë dhe të lumturisë” në botë. Fillimisht, e gjithë këjo famë nuk i pëlqente Nënë Terezës, por me kohë ajo mësoi ta përdorte mjeshtërisht interesimin e medias për punën e sajë, për të përqendruar vëmendjen ndërkombëtare mbi gjendjen e mjerueshme të të varfërve të kësaj bote dhe si një mjet për realizimin e misionit të saj për të ndihmuar më të varfërit dhe të mjeruemit anë e mbanë botës. Nepërmjet medias, ajo mundi të tërhiqte vëmendjen e personaliteteve më të njohura botërore politike, kulturore e të tjera, si edhe të qeverive dhe enteve ndërkombëtare, përfshirë edhe organizatën e Kombeve të Bashkuara, para të cilës ajo ishte ftuar të fliste disa herë.
Duke e parë rëndësinë që kishte media si dhe rolin pozitiv që ajo mund të luaj në një shoqëri, Nënë Tereza, me një rast është shprehur kështu duke iu drejtuar përfaqsuesve të medias: “Shkruani të vërtetën……Mos shkruani vetëm me qëllim për të bërë bujë ose për të provokuar reagime. Njerëzit do të bëhen produkt i asaj që lexojnë. Dikush ka thënë se, ‘më thuaj se çka lexon dhe të tregoj se kush je’. Ata të cilëve Perëndia u ka falë fuqinë, aftësinë dhe talentin, duhet t’i përdorin ato vetëm e vetëm për të adhuruar Atë, dhe për të mirën e të tjerëve.”

Media ndërkombëtare në përgjithësi e ka trajtuar Nënë Terezën dhe punën e saj me respektin që ajo meriton. Nuk jam i sigurt nëse këjo mund të thuhet edhe për median shqiptare dhe shqiptarët në përgjithësi. Në një kryeartikull të ditëve të fundit, me titull, “Dy skaje të Krishtërimit që nisën nga trojet tona”, Ruben Avxhiu, kryeredaktor i gazetës shqiptaro-amerikane, Illyria shkruan mbi Konstandinin e Madh dhe mbi Nënë Terezen, si“figura globale dhe historike” të kombit tonë. Ruben Avxhiu, shkruan ndër të tjera se, “Nënë Tereza u bë një nga simbolet e epokës sonë për shkak të shembullit të saj të shërbimit humanitar e vetëmohues në një periudhë të shpërthimit materialist….murgesha me prindër shqiptarë ndikoi personalisht te udhëheqësit më të njohur botërorë të kohës.” Ruben Avxhiu thotë se të dy këto figura historike të kombit tonë lakmohen nga fqinjtë tanë në Ballkan “për arsyen e imazhit publik dhe të rëndësisë së simbolit historik” dhe me të drejtë shpreh habi, si edhe shumë vërejtës të tjerë kohët e fundit, se si “disa myslimanë shqiptarë, sidomos të moshës së re, kanë filluar gjithashtu t’i quajnë këto figura si “sllave”, dhe shpreh keqardhjen e tij për “urrejtjen ndaj Nënë Terezës”, duke përfunduar se, “në fund të fundit, ajo për çfarë ka pasur më shumë nevojë kjo tokë e ky komb ka qenë dhe mbetet gjithmonë një dimension i plotë tolerance e lirie.” Nënë Tereza do ishte dakort!

Në një njoftim për median, Kuvendi i Nënë Terezës tha se 103 vjetë më parë, “Zoti i fali botës Nënë Terezën, ashtuqë bota ta dijë se është e dashur për Të dhe se të gjithë jemi fëmij të Perendisë, vëllëzër e motëra me njëri tjetërin….Në botën e sotëme, Nënë Tereza, ashtu siç bëri edhe gjatë jetës së saj, na mëson që të duam njëri tjetërin…”, pa dallim feje, besimi ose ideologjie. Mesazh ky për të gjithë njerëzit pa dallim, dhe për të gjithë epokat.