Sjelljet e elitave tona politike nuk mund të prodhojnë qëndrime të drejta e parimore nëse nuk janë të ndërtuara mbi alencat properndimore, pasi që  fuqizimi i faktorit shqiptar në Ballkan kalon nëpër portat e aleancave euro-atlantike, një aspirate kjo që duhet të ushqehet për çdo ditë me sjellje, qëndrime e vendimarrje të matura e bashkëpunuese me aleatët tanë perendimor. 

Nga Prof.dr. Skender ASANI

Kthesat më të mëdha historike kanë ndodhur si rezultat i aleancave që iu kanë parapri betejave ushtarake, kurse fati i popujve është gatuar sipas konstelacionit të forcave që kanë prodhuar aleancat. Për rrjedhojë,  edhe pozita e shqiptarëve në kontekste të caktuara historike, u determinua nga pasojat që erdhën si rezultat i aleancave.
Kështu ishte edhe me Betejën e dytë të Kosovës, si një ndër betejat më të njohura të ndodhura në Europën Mesjetare, që u zhvillua në tetor të vitit 1448, e cila prodhoi një realitet të ri në Europë, pas dështimit të aleancës së udhëhequr nga Janosh Huniadi kundër forcave osmane, të udhëhequra nga Sulltan Murati II.

E rëndësishmja e kësaj beteje i ka dy komponente që ndërlidhen me historinë e  e popullit tonë. E para, kjo betejë u zhvillua në Kosovë, dhe e dyta – në këtë betejë, ndonëse me vonesë, morën pjesë edhe ushtarët arbërorë të udhëhequr nga Gjergj Kastrioti Skenderbeu.
Sipas burimeve pendimore dhe osmane, shkaku i vonesës së  Skënderbeut duhet kërkuar në dy arsye. Arsyeja e pare lidhet me pengesat e despotit Brankoviç, që ishte aleat i dhëndrit të Murati II, i cili ia kishte mbyllur rrugë kalimet ushtrisë së Skenderbeut me qëllim që ta pamundësojë arritjen me kohë në fushëbetejë.

Asyeja e dytë, lidhet me vlerësimet e gabuara të Huniadit mbi gjendjen në terren, i cili, sipas burimeve të shumta,  nuk ka qenë dashur të fillonte betejën para ardhjes së Skënderbeut në Kosovë.

Sido që të jetë, rezulton që shqiptarët ishin faktor i pashmagshëm i betejave ballkanike e europiane kundër invadimeev të huaja. Dhe me këtë dëshmohet një fakt që ndërlidhet me vet ekzistencën e popullit shqiptar, i cili u përplas me sfidat e shumta identitare si pasojë e të qenit i rreshtuar në ndonjë aelancë, si  produkt i konstelacionit të forcave.

Vetëm duke qenë në aleancën e duhur, mund të garantohet edhe prosperiteti i një kombi. Kjo është dëshmuar me shembuj të shumtë gjatë historisë dhe mjafton të përmendim vetëm disa prej tyre. 

Epilogu i Luftës së Dytë Botërorore, bie fjala, ishte rrjedhojë e konstelacionit të forcave, ku në fund triumfoi aleanca antifashiste e udhëhequr nga  forcat anglo-amerikane të ndihmuara nga ato sovjetike.

Në narrativin historografik sllav ka dominuar përpjekja që shqiptarët të paraqiten në anën e gabuar të aleancave, duke i paraqitur ata si kolaboracionist, për të arsyetuar pastaj reprezaljet dhe gjenocidet mbi ta.

Prandaj, sot kur po e trajtojmë Betejën eDytë të Kosovës të vitit 1448, e kemi parasysh edhe pozicionimin e shqiptarëve në aelancën ballkanike kundër ushtrisë osmane dhe me këtë bien në ujë të gjitha tezat destruktive sllave se shqiptarët kanë mbajtur anën e pushtuesve, siç kishin vepruar vet ata.

Për të qenë edhe më të qartë në pozicionimin e tyre civilizues e identitar, shqiptarët këtë e dëshmuan edhe me luftën e fundit në Kosovë, në vitet 1998/99, me ç’rast për herë të parë në historinë e Aleancës Veri-Atlantike u demonstrua një rreshtim i qartë në favor të shqiptarëve kundër hegjemonisë serbe.  
Produkt i këtij pozicionimi të shqiptarëve që solli një aleancë të fuqishme politike dhe ushtarake perendimore në krye me NATO-n dhe SHBA-të, do të jetë edhe shteti i posalindur i Kosovës menjëherë pas përfundimit të luftës së vititi 1999 në Kosovë, e cila solli një realitet të ri gjeopolitik në rajon. 

Betejat e rëndësishme ushtarake e diplomatike janë gati të pamundura nëse zhvillohen të izoluara nga një force më e gjerë bashkëpunuese. Prandaj sot bëhen përpjekje të shumta, të hapura dhe diskrete, që të krijohet një realitet i ri gjeopolitik, ku shqiptarët sërish do të liheshin në anën e gabuar të historisë. Por, kjo nuk guxon të ndodhë, sepse shqiptarët edhe kultruralisht edhe gjeografikisht i takojnë civilizimit perëndimor, duke dëshmuar në këtë mënyrë se për ta ‘dielli lind në perendim’ , dhe me këtë edhe fati i shqiptarëve është ngusht i lidhur me proceset integruese auro-atlantike. 

Kjo është edhe një arsye më shumë për të këmbëngulur që edhe sjelljet e elitave tona politike nuk mund të prodhojnë qëndrime të drejta e parimore nëse nuk janë të ndërtuara mbi alencat properndimore, pasi që  fuqizimi i faktorit shqiptar në Ballkan kalon nëpër portat e aleancave euro-atlantike, një aspirate kjo që duhet të ushqehet për çdo ditë me sjellje, qëndrime e vendimarrje të matura e bashkëpunuese me aleatët tanë perendimor.

(Fjalë e mbajtur në konferencën shkencore: “ Lufta e Dytë e Kosovës ( 1448 ) “

Arben Iliazi/

Pas Luftës së Madhe, dhe në përfundim të punimeve të Konferencës së Paqes së Parisit (1919), u hartuan Traktatet e Minoriteteve, të cilat lindën si një nevojë për të përballuar tensionet etnike që ishin ndezur për shkak të krijimit të shteteve komb. Shtete të shumta, i kthyen këto traktate pjesë të legjislacionit të tyre të brendshëm, ashtu sikurse dhe Greqia, e cila e ratifikoi këtë dokument në 29 Shtator të vitit 1923. Në prag të hartimit të këtyre marrëveshjeve nga shtetet përkatëse për mbrojtjen e minoriteteve, në një memo* të autoriteteve greke, ndër të tjera, për shqiptarët deklarohej, se:

“Edhe Shqiptarët mund të hapin shkolla speciale (për minoritetet), por ata nuk e kanë parashikuar këtë duke qenë se kanë ndërgjegje të pastër greke dhe dëshirojnë që fëmijët e tyre, pavarësisht se në ambientin familjar flasin gjuhën shqipe, të marrin një shkollim të pastër grek.” Një deklaratë e tillë nuk ishte e bazuar në të dhëna të nxjerra prej popullatës shqiptare, e megjithatë ajo mbeti e pandryshuar në mendimin e qarqeve greke ndër vite. Gjatë kësaj periudhe (1920-1923), çamët (shqiptarët) nuk mund të ankoheshin për shkeljet që autoritetet Greke bënin ndaj tyre, por edhe pas ratifikimit të këtij akti ndërkombëtar, çështjet e çamëve, të cilat dilnin në pah si rrjedhojë e shkeljeve të neneve të kësaj marrëveshje, nuk gjetën zgjidhje as në nivel ndërkombëtar, për shkak të mekanizmave të papërshtatshëm për shqyrtimin e këtyre rasteve. (Fletorja Zyrtare e Greqisë. Nr. 311. (30 Tetor 1923).

Sipas nenit 2 të Traktatit të Minoriteteve (1920), “Greqia merrte përsipër mbrojtjen e plotë të jetës dhe të lirive të të gjithë banorëve të Greqisë, pa dallim vendlindje, kombësie, gjuhe ose feje. Të gjithë banorët e Greqisë mund të ushtrojnë lirisht, në mënyrë publike ose private, çdo praktikë, fe ose besim, të cilat nuk shkojnë në kundërshtim me rendin ose moralin publik.”

Sipas nenit 1, të këtij akti ndërkombëtar, Greqia i njihte nenet 2 dhe 8 (të drejtën e shkollimit dhe të përdorimit të gjuhës amtare) si ligje themelore, mbi të cilat nuk do të dilte asnjë ligj tjetër, e aq më pak akt nënligjor.

Në nenin 8 deklarohej se minoritetet racore, fetare dhe gjuhësore duhet të gëzojnë të njëjtin trajtim prej ligjit si shtetasit e tjerë grekë. Për më tepër, ata duhet të kenë të drejtën të vendosin, administrojnë dhe kontrollojnë, me anë të shpenzimeve të tyre, institucione bamirësie, fetare ose sociale, shkolla dhe institucione të tjera arsimimi me të drejtën për të përdorur gjuhën e tyre dhe të praktikojnë fenë e tyre në to. Në nenin 3 deklarohej se nënshtetësia shqiptare njihej ipso facto dhe pa asnjë formalitet për banorët të cilët banonin në territoret që iu transferuan Greqisë në Traktatet pas datës 1 Janar 1913.

Sipas nenit 16, të gjitha të drejat që lidheshin me minoritetet racore, fetare ose gjuhësore përbënin detyrime të natyrës ndërkombëtare dhe ishin të vendosura nën garancinë e Lidhjes së Kombeve. Të gjitha nenet e kësaj konvente, të cilat duhet të zbatoheshin mbi çamët, nuk u morën në konsideratë gjatë harkut kohor 1913-1944.

Si paraqitet gjendja sot? Të dhënat zyrtare të Greqisë për numrin e grupeve etnike në këtë vend janë të pasakta. Numri i banorëve që u përkasin grupeve etnike në këtë vend është shumë më i madh se numri i pasqyruar nga politika zyrtare greke. Qeveria greke zyrtarisht njeh vetëm një minoritet – myslimanët e Trakisë.

Të gjitha provat historike tregojnë se në Greqi janë përdorur metoda asimiluese ndaj arvanitasve, apo çamëve, sllavo-maqedonasve, apo minoriteteve të tjera. Atyre u është mohuar etnia dhe në dokumentet zyrtare quheshin dhe quhen ende si “pakicë gjuhësore”, ose “grekë dygjuhësh”. Gjatë historisë, sllavët në Maqedoninë greke, Greqia i ka konsideruar grup linguistik dhe jo kombësi. I ka quajtur grekë sllavofonë ose grekë dygjuhësorë.

Në rastin e arvanitasve, propaganda dhe makineria nacionaliste greke ka funksionuar, duke u munduar që të shkëpusë lidhjet mes tyre dhe shqiptarëve të sotëm. Grekët i quajnë “arvanitas”, ndërsa shqiptarët e Shqipërisë “alvanos”, si dhe mohojnë me këmbëngulje lidhjen gjuhësore.

Në rastin e çamëve u përdor feja. Myslimanët u quajtën “turq” dhe të krishterët u asimiluan. Pavarësisht të gjitha këtyre masave, në disa fshatra në kufi me Shqipërinë e deri në Pargë flitet ende shqip.

Në fund të shekullit XIX dhe gjatë gjithë shekullit XX, ndaj grupeve etnike jogreke Greqia ka ushtruar gjenocid. Është i njohur në histori projekti i spastrimit etnik ndaj çamëve. Në qershor të vitit 1944, zervistët, të udhëhequr prej gjeneralit Napoleon Zerva (1881-1956), hyrën në Çamërinë e mesme, ndërsa në shtator të po atij viti, pushtuan edhe Çamërinë veriore. Gjatë këtyre ekspeditave vrastare kryen krime çnjerëzore mbi popullsinë e pafajshme shqiptare të Çamërisë, e cila u shpërngul në Shqipëri.

Shënim*- Memo nuk ka datë, as dërgues, as marrës. Nga dosja e shfletuar bëhet fjalë për draftet e paraqitura nga qeveria greke për të pasqyruar, sipas saj, gjendjen e minoriteteve nën qeverisjen e ligjeve greke. Dosja është e vitit 1922 sipas shënimit në fletën e parë, por disa prej dokumenteve janë të vitit 1919. IAYE. Zyra Qëndrore /1922/114/3/1/1/ Memoire sur les Droits des Minorites en Grece. [Memo mbi të drejtat e Minoriteteve në Greqi].

Në Shkup sërish po bashkohemi për të kujtuar 112 vjetorin e çlirimit nga kryengritësit shqiptarë. Nga këndvështrimi i sotëm kjo ngjarje sa e lavdishme po aq edhe domethënëse, i bën bashkë aspiratat e së ardhmes dhe mësimet e së kaluarës. Shkupi jo rastësisht e pati peshën e vet në hartat gjeopolitike të të gjitha kohërave, kurse sa i përket interesave tona kombëtare, ky qytet, që nga Dardania e lashtë e deri në ditët e sotme, nuk do ta kishte rëndësinë e vet sikur të mos lidhej ngusht me idetë dhe planet e ideologëve tanë që pikërisht Shkupi të bëhej piemont i shqiptarizmit. Por, rrjedha e ngjarjeve nganjëherë është më kokëfortë se aspiratat e popujve, andaj edhe Shkupi e humbi pa dëshirën e shqiptarëve, shkëlqimin e dikurshëm.

Por, kemi vërejtur se ky shkëlqim viteve të fundit ka filluar të kthehet sërish në horizontin e pritjeve, duke i vendosur disa nga copëzat e lavdisë së dikurshme në algoritmin e kërkesave aktuale për një Shkup ku fryma shqiptare po depërton sërish nëpër kapilarët e këtij qyteti me shumë lavdi…

U ndryshuan shumë emra rrugësh, sheshesh, e bulevardesh dhe kjo nuk ndodhi krejt rastësisht.

U desht një angazhim vetmohues i Fondacionit “Hasan Prishtina” i mbështetur edhe nga strukturat institucionale, komunale e qëndrore që mbi planimetrinë e vjetër të Shkupit të vendoset një hartë e re me emra patriotësh, veprimtarësh e intelektualësh shqiptarë, sepse vetëm kështu mund t’i kthehet një pjesë e borxhit që brezi ynë ka ndaj Shkupit historik dhe gjithë atyre që e bënë atë epiqendër të zhvillimeve kombëtare.

Me këtë rast nuk mund të mos e fshehi edhe entuziazmin tim sa i përket emërtimit të një bulevardi me emrin e ideologut dhe patriotit tonë Hasan Prishtina i cili akoma e pret inagurimin instiucional, një arterie kjo kryesore që lidhë dy shtetet tona – Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut. Dhe të gjithë ata që do të qarkullojnë nëpër këtë bulevard do të kujtojnë lavdinë dhe krenarinë e një kohe e cila matej jo me akrepat e orës, por me tik-takun e zemrës së patriotëve tanë, të cilët flijuan gjithçka për të mirën tonë të përgjithshme. Një nga ata ishte pa dyshim edhe Hasan Prishtina, lidhja e të cilit me Shkupin kalonte përtej angazhimeve rutinore që ai kryente në këtë qytet. Ai jo rastësisht e kishte targetuar Shkupin si pikë referuese prej nga do të shpëndahej gjithë energjia dhe kreativiteti i shtetndërtimit shqiptar.

Lidhja e Hasan Prishtinës me Shkupin ta kujton lidhjen e Anteut antik me tokën dhe kuptimi i kësaj lidhje mund të shpjegohet me faktin se Shkupi në gjeopolitikën e atëhershme shqiptare paraqiste jo vetëm epiqendrën e zhvillimeve kombëtare, por edhe një gurë peshoreje prej ku varej graviteti i politikave ballkanike e europiane.

Prandaj, jo rastësisht të gjitha ushtritë që kanë pushtuar Shkupin, e kanë quajtur si akt të rëndësishëm gjeostrategjik futjen e këtij qyteti në guidat e tyre ekspanonsioniste e hegjemoniste.

Nëse Shkupi në të kaluarën mund të llogaritet si një shansë e parealizuar e shtetndërtimit kombëtar, kjo nuk do të thotë se ky qytet nuk mund ta sendërtojë një kauzë të re e cila do të ishte shprehje e revitalizimit shpirtëror e kulturor të kësaj hapësire kombëtare shqiptare.

Puna që aktualisht po bën Fondacioni “Hasan Prishtina” është treguesi më i mirë i këtij revitalizimi, kurse mësimet që do të nxjerrim nga kthinat e së kaluarës mund të na shërbejnë si rrugëtregues i hapërimit tonë drejt një konsolidimi kulturor e shpirtëror, përmes ideve e projekteve që janë për nga karakteri europiane, kurse për nga qëllimi kombëtare.

Duke kujtuar 112 vjetorin e çlirimit të Shkupit dhe gjithë kolosët e atdhetarisë shqiptare, siç ishin Hasan Prishtina, Bajram Curri, Isa Boletini, Idriz Seferi, Bajram Daklani, Zefi i Vogël, Shaban Polluzha, Azem e Shotë Galica e deri te Komandanti i përgjithshëm i UÇK-së Adem Jashari.

Ne sot ndjejmë edhe pulsin e kohës që na fton të jemi më mirëkuptues në mes veti dhe më bashkëpunues me miqtë tanë të afërt, të largët, pa harruar bajraktarin e miqëve – Amerikën, e cila na u ndodhë afër si komb atëherë kur e kishim më së vështiri, që vazhdon deri në ditët e sotme.

Rroftë Shkupi dhe kujtimi për të gjithë ata që sakrifikuan për të!

Lavdi heronjëve dhe miqëve tanë!

Shkup, 12 gusht 2024

Mehmet Prishtina

Prof. Begzad Baliu/

Duke lexuar mesazhin e Azem Baliajt për shkrimtarin ZIJA ÇELA, sikur mu krijua bindja se të gjitha kohët i kanë krijuesit, veprat dhe idhujt e tyre. Dhe natyrisht u hodha në kujtimet e dashurive të mia. Në vitet ’70 kur “Rilindja” në Prishtinë, po botonte veprat e etërve të kombit, babai pati sjellë një vitrinë të veçantë për kompletin e veprave të Naim Frashërit, Asdrenit, Hil Mosit, De Radës, Sami Frashërit, Fan Nolin, dhe na pati thënë, të mos i vendosim ‘as rastësisht’ librat e shkollës pran tyre. Pastaj erdhi një ditë e fundviteve ‘70 dhe vëllai solli kompletin prej gjashtë vëllimeve të Eqrem Çabejt. Babai u ndal dhe i shikoi je me syrin prej gjuhëtari, po prej mjeshtri të thekshëm të drurit.

-Le të vendosen në mes, -tha babai me një zë të rëndë, -sikur po vendoste jo për veprat e Profesor Çabejt, po për vendosjen e një luftëtari në fillim të një beteje.

Për Naimin e vëllezërit e tij, De Radën e Luigj Gurakuqin, e dinim se ishin të perëndishëm, po Profesor Çabejt si t’i thoshim se e duam shumë dhe veprën e tij e hapim vetëm me lejen e babait.

Pastaj erdhi një kohë tjetër dhe pas demonstratave të vitit 1981, vëllai solli kompletin e rrezikuar të Ismail Kadaresë, së botuar në Prishtinë më 1980, por meqenëse ai ishte hequr nga tekstet shkollore dhe shtypi, ne e konsideronim vepër kombëtare mbajtjen, ruajtjen dhe fshehjen e veprës së tij! Një javë më vonë dhëndëri ynë Isaku na i solli dy botimet e Kadaresë në serbokroate “Gjeneralin e ushtrisë së vdekur” dhe “Kështjellën”, që për momentet më të vështira të kontrollit policor, pranë kompletit të Kadaresë të kemi edhe dy botime të tij në gjuhën serbokroate.

Po Kadaresë, si t’i thoshim, si ta lajmëronim se veprën e tij do ta kemi nën kujdes, ndërsa atë e duam shumë!

Pastaj erdhi një ditë tjetër e vitit 1990 dhe nga qyteti solla veprën “Populli i ndaluar”. Nuk i tregova askujt për çmimin që e kisha blerë. Vepër e madhe, monument i madh, me të cilën Profesor Qosja prej vitesh po e bënte betejën e madhe kundër pushtetit të Beogradit. Nëna e shikoi kopertinën e saj me shqiponjë dhe duke e mbajtur në duart që po i dridheshin nga pesha apo nga frika e kohës tha: Do ta mbaj në sandukun e pajës sime. A nuk po e sheh që natë e ditë po sillen policët serbë rreth shtëpisë.

Vëllai, me të parë të librit duke rrahur gjoks, u ngut të thoshte se Profesor Qosjen e kishte pasur Profesor të lëndës së Estetikës në Fakultetin e Filologjisë. E unë a do ta kisha pas kësaj vepreje, a do t’i dëgjoja ligjëratat e tij, a do ta njohja? Si ta takoja, si t’i thosha se e dua shumë!

Pastaj erdhi një ditë e vitit 2007 dhe solla në shtëpi librin Për dashurinë shkruhet pas vdekjes. Myrveti u ngut të më thoshte se më parë i kishte lexuar veprat Gjaku i dallëndyshes dhe Gjysma e Xhokondës, ndërsa unë Pëllumbat e janarit, Një verë pa lamtumirë dhe dramën Shtëpia e lepujve dhe….

– … dhe cilën vepër, – u ngut të më pyes Myrveti me kureshtje.

-Jo, jo, desha të them, si t’i themi se do ta lexojmë edhe këtë vepër të tij, dhe si t’i themi se e duam shumë!

Gjeneral ® Piro Ahmetaj/

Ndërsa kanë mbetur 90 ditë, establishmenti politik, mediatik dhe opinioni publik jo vetëm në Sh.BA por edhe në kryeqytetet e BE, NATO-s, Kiev, Moskë, Pekin, etj mbeten të fokusuara nga zgjedhjet në USA.

Nga njëra anë, në garë për herë të dytë është rikthyer fuqishëm bizmesmeni Donald Trump, i cili edhe mbasi “Zoti e shpëtoi nga atentati me armë zjarri”, ka konfirmuar se: “të gjitha akuzat politike dhe gjyqësore ndaj tij do të gjykohen dhe marrin përgjigjen e merituar nga qytetarët Amerikanë në 5 Nëndor 2024”.

Nga pala tjetër, llogaritë e demokratëve duke konfirmuar z. Jeo Biden për presidencë-2, rezultuan drejt një fitore të sigurt për Trump. Prandaj, për ta rikuperuar është pothuajse e konfirmuar që zv/presidentja Kamala Harris, në 3 muajt në vijim do të përballet me fuqinë e sloganit të Trump-2: “për një Amerikë edhe më të madhe/vitale si dhe Amerikanët të parët”, por edhe me performancën si zv/Presidente në 4 vitet e fundit.

Që në fillim të herës, me duhet ta nënvizoj se kjo analizë nuk është gjithësesi “për të rikonfirmuar simpatinë personale”, por të paraqes një “food for thought”, ose përmbledhje strategjike rreth “Platformës -Trump-2ʺ, zhvilluar nga Fondacioni Heritage, një ʺthink tankʺ Republikan Amerikan në DC, i cili edhe pse “i pavarur”, njihet për qasjet konservatore si dhe lidhjet me ish-Presidentin Trump.

Më konkretisht, Projekt-Platforma 2025 (920 faqe), përmban: “një axhendë qeverisëse, jo vetëm nga janari i 2025, por për të ardhmen e USA”. Ndërsa edhe vetë hartuesit e Platformës, konfirmojnë se synimi kryesor i Trump-2025, është promovimi i një pakete politikash të djathta për të çliruar USA nga kapja e mekanizmave të shtetit, pra nga interesat e aktorëve të nënëdheshëm (pa votuar), burokracia me kollare demokratike, korrupsioni, philanthropistët, etj. Me fjalë të tjera për ta ç’bunkerizuar, ç’burokratizuar, reformuar, modernizuar dhe forcuar pushtetin ekzekutiv, ose qeverinë federale të Sh.BA duke e “ri-kthyer përsëri Amerikën në një superfuqi të pamposhtur dhe pakonkurueshme edhe për shekujt që vijnë”.

Ndërsa New York Times e konsideron: “një projekt radikal të politikës konservatore”, CNN paralajmëron se autorët, rreth 140 personalitete që kanë shërbyer edhe në administratën Trump-1: “pritet të marrin pozicione kyce edhe në administratën e Trump-2”. Gjithësesi z. Trump e ka mohuar të ketë lidhje të drejtpërdrejta me këtë projekt. Kështu në 5 korrik 2024, në platformën e tij Truth (e vërteta) ka konfirmuar: “Unë nuk di asgjë për Projektin 2025, nuk e kam as idenë kush qëndron mbas tij”.

Në kapacitetin e ekspertit të Sigurisë Kombëtare, Rajonit dhe NATO-s si dhe nga konsultimet me kolegë/miq në Washington, në vijim po paraqes një përmbledhje të ideve thelbësore, ose rreth “4 kollonave të projektit ose Platformës Trump – 2025”:

Kollona nr 1: ri-vendosjen e familjes amerikane dhe rikthimin te vlerat konservatore të Ronald Regan si qendër e gravitetit të Plaftormes Trump-2, për ta bërë ameriken “great again/përsëri të madhe ndërsa Amerikën superfuqi të pakonkurrueshme edhe për shekujt në vijim”; centralizimin dhe modernizimin e shtetit administrativ; mbrojtjen e sovranitetit dhe kufijve të kombit; garantimin e të drejtave individuale të dhëna nga Zoti. Në parathënie presidenti i Fondacionit Republikan Kevin Roberts ka ngritur alarmin: “ka ndodhur një marshim i gjatë i marksizmit kulturor nëpër institucionet e ShBA. Qeveria federale është kthyer në një gjigand të armatosur kundër qytetarëve amerikanë dhe vlerave konservatore, ndërsa liria e qytetarit dhe të drejtat e njeriut gjenden të kërcënuara/ rrethuara si kurrë më parë”

Edhe pse jo vetëm në dukje “një platformë radikale por me vullnetin dhe parakushtin për konsensus sa më të gjerë për t‘i bashkuar Amerikanet”. Kështu, Paul Dans, ndër kontribuesit e projektit thekson: “përgatitje sistematike për të formuar një armatë/ushtri të re të konservatorëve, të gatshëm për tu përballur me shtetin e kapur nga rrenjët (deep state), pra nga fuqia e interesave të nënëdheshme e aktorëve te pa-votuar, korrupsioni, burokratët, etj. Kjo korespondon edhe me retorikën e fortë të Trump-it, po e citoj: “do të pushojë nga puna prokurorët marksistë që po shkatërrojnë Amerikën” dhe “do të zhdukë nga rrënjët deep state”, si dhe emërimin e “një prokurori special për të ndjekur dhe ndëshkuar politikanët dhe pushtetarët e lartë (përfshi presidentin) më të pa-aftë dhe më të korruptuar në historinë e ShBA-ve”!

Nga ana tjetër, projekti rekomandon orientimin e qeverisë dhe shoqërisë amerikane drejt vlerave kristiane si dhe balancave konservatore. Për të arritur këtë synim, Russell Vought, një nga drejtuesit e projektit, sugjeron për të futur parimet e nacionalizmit kristian në qeveri dhe jetën publike, nëse/mbasi Trump të fitoje mandatin e dytë. Po kështu kandidati presidencial Trump u tha anëtarëve të një organizate të krishterë të premten e kaluar ne Florida se:“nëse votojnë për Të në nëntor, për katër vjet nuk do të duhet të votojnë më”, deklaratë shumë e fortë që edhe pse të gjithë e kuptojnë …, mbetet ende e pa komentuar nga shtabi i Trump ?!

Kollona nr 2, zgjerimi domethënës i kompetencave, ose forcimi i fuqisë vendimarrëse të presidentit të ShBA si dhe rritje e kontrollit të shtepisë së bardhë mbi departamentet e qeverisjes federale. Kështu kujtojme se, Trump-1, që në 2019 mendonte se neni i dytë i Kushtetutës së ShBA-ve i jepte Atij “të drejtën për të bërë gjithçka ekzekutive si president”. Ndërsa po kështu, drejtori i Heritage, Kevin Roberts argumenton se: “Nocioni i agjencive të pavarura federale që nuk i përgjigjen presidentit cenon vetë themelin e Republikës së ShBA-ve”. Prandaj, Platforma Trump-2 sugjeron vendosjen e shumicës së departamenteve të qeverisë federale nën kontrollin e drejtpërdrejtë të Presidentit: “duke eliminuar pavarësinë dhe burokracinë e këtyre institucioneve”. Me konkretisht, propozon marrjen nën kontrollin e Presidentit të Departamentit të Drejtësisë (DOJ), Byrosë Federale të Hetimit (FBI), Departamentit të Tregtisë (DC), Komisionit Federal të Komunikimeve (FCC), Komisionit Federal të Tregtisë (FTC); si dhe transformimin e Departamentit të Sigurisë Kombëtare (DHS), etj.

Projekti bazohet në një politikë edhe më të rreptë (përveç murit me beton-diçital) të kontrollit të kufijve nga emigracioni paligjshëm në SHBA. Ai rekomandon arrestimin dhe dëbimin e emigrantëve pa dokumente që jetojnë në SHBA, si dhe propozon edhe përdorimin e ushtrisë për zbatimin e ligjit. Stephen Miller, arkitekt i njohur i politikës së Trump për imigracionin, që mendohet te marrë një post të lartë në një administratë e Trump-2, konfirmon se Projekti përfshin: “ndalimin dhe largimin e shkelësve të emigracionit në ShBA.”

Në këndvështrimin e këtij Projekti, Departamenti i Drejtësisë (DOJ) është: “një burokraci e fryrë me një bërthamë kritike të personelit që orientohet nga një axhendë radikale liberale/majtiste” dhe që ka “humbur besimin” e popullit amerikan. Prandaj, ajo duhet të reformohet tërësisht nën mbikëqyrjen e Shtëpisë së Bardhë. Po ashtu, Drejtori i Byrosë Federale të Hetimit (FBI) duhet të jetë përgjegjës para Presidentit. Projekti 2025 pranon se dënimi me vdekje është një çështje e ndjeshme popullore dhe angazhohet për t’u marrë seriozoisht me promovimin e këtij ligji … përfshi për krime të urryera si pedofilinë, i cili do të lihet në kompetencë të shteteve të veçanta të SHBA.

Projekti rekomandon reforme radikale të Departamentit të Shtetit: “të gjithë punonjësit në role drejtuese ne DASh duhet të shkarkohen deri në fund të 20 janarit 2025”! Kiron Skinner, e cila ka shkruar kapitullin e DASh të Projektit (ajo ka drejtuar për rreth 1-vit zyrën e planifikimit të politikave të DASh gjatë administratës Trump1), e konsideron shumicën e punonjësve të DASh shumë të majtë dhe rekomandon që ata të zëvendësohen nga ata që janë më besnikë ndaj një presidenti konservator. Pra projekti “i pavarura”, përputhet me planet e Trump për të pushuar nga puna mijra qeveritarë duke rikthyer “Programin F”, që Trump e vendosi në urdhër ekzekutiv të tetorit 2020 dhe Biden e anuloi në Janar 2021.

Kollona nr 2, reformë domethënëse ekonomike. Projekti, si edhe biznesmeni Trump, mbetet kritik ndaj Rezervës Federale dhe propozon shfuqizimin të tij. Projekti parashikon si zgjidhje radikale: “kalimin nga taksë mbi të ardhurat në një taksë konsumi, siç është taksa kombëtare mbi shitjet”.

Po ashtu rekomandon thjeshtimin e taksave mbi të ardhurat individuale në dy normat tatimore të sheshta nga: “15% mbi të ardhurat deri në bazën e pagave të sigurimeve shoqërore dhe 30% të ardhurat mbi të. Të ulë normën e taksës se korporatave nga 21% në 18%, duke e quajtur atë “taksën më të dëmshme” për vendin, reduktimin e normës së fitimeve kapitale në 15% nga niveli asktual/2024-ës prej 20%, për bizneset me fitim të lartë, ndërsa me krenari kujton që Trump-1, e uli normën nga 35% në 21%”.

Kollona nr 3, Arsimimi, Shëndetësia, mbrojtja klimaterike, media, etj. Shkrirja e Departamentit të Arsimit (DoE), programet e të cilit ose do të transferohen në agjenci të tjera ose do të ndërpriten. Arsimi do t’u lihet kompetencë e 52 Qeverive/shteteve të SHBA për të përzgjedhur programet dhe standardet federale, ndërsa kërkimi shkencor do ti nënshtrohet një reforme të gjithëanshme për të dominuar edhe mijëvjeçarët në vijim.

Instituti Kombëtar i Shëndetit (NIH) do të reformohet sipas parimeve konservatore. Projekti kërkon të shkurtojë ndjeshëm fondet për “Medicare dhe Medicaid”. Ai propozon që pornografia të quhet krim, heqjen e mbrojtjeve ligjore kundër diskriminimit bazuar në orientimin seksual dhe identitetin gjinor si dhe mbylljen e programeve të diversitetit, barazisë dhe përfshirjes (DEI) duke detyruar Departamentin e Drejtesisë të ndjekë penalisht “racizmin kundër të bardhëve”, etj.

Departamenti i Shëndetësisë dhe Shërbimeve Njerëzore (HHS): “do të shndërrohet në Departamentin e Jetës”. Në vitin 2022, në çështjen Dobbs kundër Organizatës së Shëndetit të Grave, Gjykata e Lartë vendosi që Kushtetuta nuk i jep të drejtën abortit, duke j’ua lënë shteteve të krijojnë legjislacionin. Mbi këtë bazë, Projekti inkurajon presidentin e ardhshëm “të miratojë mbrojtje më të fuqishme për lindjet e reja”, megjithëse as nuk promovon ndalimin absolut të abortit, por parandalimin e shtatzënisë në adoleshencë.

Projekti këshillon se në rast fitore presidenti republican, Trump-2 të shkojë më tej sesa thjesht të anullojë urdhrat ekzekutivë të Presidentit Biden për ndryshimet klimaterike. Ai propozon braktisjen e strategjive, përfshirë shfuqizimin e ligjeve të Agjencisë për Mbrojtjen e Mjedisit (EPA) dhe Administratës Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA), të cilat i konsideron: “nxitësit kryesorë të industrisë së alarmit të ndryshimeve klimatike.”

Projekti Trump-2 akuzon rrjetet sociale, Facebook, Instagram, Twitter dhe TikTok, se rrezikojnë shëndetin mendor dhe lidhjet sociale të të rinjve amerikanë duke krijuar një formë varësie: “Politika federale nuk mund të lejojë vazhdimin e tyre”, të cilat jane po ashtu “si makineri/armë dezinformimi si dhe spiunazhi kundër sigurisë si dhe interesave kombëtare amerikane”.

Kollona nr 4: Të gjitha vendimet që lidhen me politikën e jashtme duhet t’u japin përparësi Nr.1 interesave kombëtare “America First”, e thënë më qartë: “Amerika një superfuqi e pakonkurueshme si dhe interesat e amerikanëve të pacënueshme”. Transformimi i Pentagonit dhe institucioneve kryesore të sigurisë për të reduktuar burokracinë dhe rritur fuqinë/aftësitë ushtarake të Sh.BA në mbrojtjen e sovranitetit dhe interesave Amerikane. Programet e modernizimit të forcës/fuqisë hapësinore, kibernetike, inteligjencës artificiale do j’u alokohen triliona €, duke e bërë kështu USA shumë shekuj përpara të gjithë të tjerëve.

Ristrukturimi thelbësor dhe uljen e shpenzimeve administrative/burokratike të UN. Ndërsa përtej gjysëm konteksteve: “një SHBA e pakonkurueshme, një NATO dhe BE më e fortë, një botë edhe më e sigurt, mbeten qasja e fortë e projektit Trump-1/2”. Por është pranuar, që falë edhe kërcënimit të Tij të shumëpërfolur: “vendet që nuk respektojnë këto kuota (2%) nuk do të mbrohen nga NATO”, nga më pak se 5 sot 23 vende anëtare (2017) kanë rritur shpenzimet ushtarake në 2% të GDP (2024), dhe po ashtu BE mbi 500 milard € shpenzimet për mbrojtjen. Nga ana tjetër, ka përsëritur publikisht se: “nëse do isha President (pra jo Biden), Putini që e njeh mirë vendosmërinë time, nuk do kishte ndërmarrë këtë marrëzi në 02/2022”, ndërsa garanton se: “Trump-2 do ta mbyllë për 24 orë luftën e ndaj Ukrainës…”!

Kështu “zgjidhje të forta ka” edhe për ndalimin e përshallëzimit të konfliktit në lindjen e mesme, përballjen e Izraelit me Shtetet dhe Organizatat Terroriste (Hamasin, Hezbullah) ndërsa sa për paqen në Ballkan, do të “imponohet” nga zbatimi i marrëveshjes së nënëshkruar në dhomën ovale, midis Serbisë dhe Kosovës në kohën e administratës Trump-1 (shtator 2020).

Kiron Skinner, e cila ka shkrua kapitullin e Departamentit të Shtetit e konsideron Kinën një kërcënim serioz per USA dhe është kritik ndaj çdo marrëveshje pajtuese me të. Projekti shpreh gjithashtu shqetësim për vjedhjen kineze të pronësisë intelektuale dhe akuzon “Big-Tech” se veprojnë në emër të PKK për të minuar SHBA-në. Do inkurajohet evitimi i investimeve kineze në SHBA dhe kompanitë që kërkojnë të investojnë në sektorë të ndjeshëm në Kinë do të përballen me kufizime deri te revokimi lejes.

Në përmbledhje, përtej zhurmës elektorale rreth Platformës konservatore/Trump/2:“nese ka apo s’ka lidhje me Trump me këtë fondacion”, mund të themi me siguri: “ky projekt si dhe kjo analizë janë bazuar në supozimin që Trump fiton zgjedhjet e 5 Nëndorit 2024” !

Në shtesë, për të mbetur i ndershëm me lexuesin dhe mijëra ndjekësit (përfshi respektin ndaj kritikëve), mund të konfirmoj se edhe si autori kësaj analize, megjithë përpjekjen e sforcuar për ta parë si i paanshem këtë Platformë (Trump-2) (kujtoj se kam patur privilegjin të jem pjesëmarrës në ceremoninë e presidentit Trump-1, Janar 2017), nuk mund të mohoj konsideratën e lartë për qasjen e fortë konservatore, kurajon shtetare, vendosmërinë shembullore të Presidentit Trump-1 si dhe shpresën se Trump-2 do t’ja dalë jo vetëm për USA, në përballjen me shtetin e kapur nga establishmenti i nënëdheshëm (pa-votuar), interestat e philanthopistëve, korrupsioni, demokracia burokratike, etj.

Përtej analizës në tërësi, po paraqes edhe “tre mesazhe strategjike” që mund të nxjerrim nga Projekti-Trump/2, në raport me Rajonin, Kosovën, interesat kombëtare si dhe ardhmërinë Euroatlantike të RSh:

Së pari, duke përsëritur mirënjohjen për mbështetjen vendimtare që ShBA i ka dhënë kombit për: “njohjen e pavarësisë 112 vjet më parë; çlirimin e Kosovës para 25 vitesh; anëtarësimin e RSh në NATO në 2009, etj”, po ashtu do të mbetet e skalitura në memorjen e historis sonë kombëtare edhe “Marrevëshja Trump – 2020” nënshkruar nga dy vendet sovrane (Kosovë-Serbi) në dhomën ovale, pra nën përkujdesjen personale të Presidentit Trump-1: “pakete me investime strategjike, autostrada e paqes Beograd-Prishtinë; Port rajonal në ujërat e thella të adriatikut si dhe “qershia mbi torte”, njohja nga Izraeli e Kosovës, etj”. Thënë këto, mbetem besimplotë që kjo marrëveshje deri te njohja e Kosovës edhe nga Serbia, do të “imponohet edhe nga Trump-2”, përkundër riciklimit të oshilacioneve të Millosheviçit dhe të tjerë mëndjendryshkur jo vetëm në Beograd.

Së dyti, përveç regjimit të E.Hoxhes, që për 45 vjet paturpësisht e trajtonte USA si: “xhelat botëror dhe armikun e Shqiptarëve”, shpresoj se si në 33 vitet që lamë, edhe gjatë Trump-2 ose znj.Harris, do të dështojnë me turp bollshevikët e moderuar në Tiranë, që nga fuqia e mbipushtetit, fotot me Presidentët, vizitat e personaliteteve, stërvitjet e USA/NATO-s, mbështetjen/projektet ekonomike, luftën për vulën e opozitës zyrtare, etj, t’jua shesin shqiptarëve si mbështetje partiake nga ShBA. E kunderta është e vertetë, të gjithë presidëntet e USA (përfshi Trump) në 112 vjet: “kanë qenë dhe mbeten vetëm me Shqiptarët, si dhe me interesat gjeopolitike të USA në rajon dhe mesdhe”.

Së treti, konsideruar kontekstin e projektit Trump-2, besoj edhe më fort se edhe Shqipëria ka domosdosmëri jetike që pas 80 vjetesh, ti ri-kthehet modelit të së djathtës se Mit’hat Bej Frasherit, ku: “Familja, Atdheu, Zoti, Liria, Vota, Prona, Tregu, dinjiteti, Interesat Kombëtare, balancat demokratike e pushteteve si dhe besimi në vlerat Euroatlantike”.

Për më tej, përtej patronazhistëve të pushtetit dhe kamikazëve të vulës/listës së opozitës, mbetet misioni i përbashkët i shqiptarëve me arsye fisnike që, Shqipëria, të bëhet si USA dhe gjithë Europa, edhe për inat të politikanëve zullumqarë, shtetarëve kusarë, philanthopistët globale si dhe sekserëve të gjithëpusht-eteve që veçanërisht 33 vitet e fundit kanë pushtuar të djathtën dhe sundojnë me “kollare demokratike” kombin tonë të bekuar.

Ekspert për SK, Rajonin dhe NATO-n,

Zv/President i Këshillit të Atlantikut; & ish:

Këshilltar për Sigurinë Kombëtare në PD,

Këshilltar i Presidentit të RSh; Zv/ShShPFA,