Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Lojë me fjalë

by

Nga Astrit Lulushi/

Kushdo që vallzon duhet të jetë shumë i dehur ose i çmendur, thoshte Ciceroni. Vallëzimi, përveç në lidhje me disa ceremoni, konsiderohej degradues nga romakët që nga periudha më e hershme. Mes romakëve, profesionet më të ndershme ishin bujqësia dhe lufta; kjo e fundit u mundësonte atyre që ta pushtonin tokën me shpatë, dhe bujqësia i mësonte që ta nënshtronin atë për qëllimet e tyre – punim, mbjellje e mbarështimit.
Tregtia shihej me përbuzje dhe u lihej plebejve; patrikët e konsideronin veten të punësuar në mënyrë të përshtatshme vetëm kur hynin në luftë a ushtri, ose bujqësi e blegtori, “pecus”, gjedhët, që rrjedh nga pecunia, nga rrjedhin fjalët bagëti, para e pronë. Me përdorimin e patkuajve – këmbët e kuajve – lindi profesioni i fabrit ose i farkës a farkëtarit.
Karrigia Kurule thuhet se ishte importuar, me artikuj të tjerë të mobiljeve shtetërore, nga Etruria. Karrigia Kurule i ngjan asaj otomane, por me këmbët prej fildishit në formën e këmbëve të elefantit toskanin, çka merret si provë për origjinën e saj etruske. Ka të tjerë që thonë se karrigia Kurule është përdorur shumë kohë para romakëve nga faraonët e Egjiptit të lashtë. Sidoqoftë, në Karrigen Kurule ulej vetëm perandori ose kryetari, dhe nga “Kurule” rrjedh “Karrigia ku ulet kryetari”.

JO HELENIZIMIT TE JUGUT TE SHQIPERISE

by

“Kastriotët e Dardanisë” : Jo toponimeve në gjuhën greke, para atyre në gjuhën Shqipe në jugun e Shqipërisë administrative/

Në një deklaratë politike nga kryetari i Iniciativës Qytetare “Kastriotët e Dardanisë” (dërguar në redaksinë e Diellit) , iu bëhet thirrje të gjitha partive e organizatave, sidomos atyre që thirren në emër të Çamërisë, që ta pengojnë me çdo kusht e mjet helenizimin e jugut të Shqipërisë së sotshme.

Sipas “Kastriotëve të Dardanisë”, atdhetarët e kanë një javë afat që t’i riformulojnë qëndrimet e veta dhe të veprojnë me mënyra paqësore për mbrojtjen e interesave të vendit, e kjo vlenë sidomos që të largohen të gjitha ato mbishkrime në gjuhën greke që janë të vendosura para gjuhës Shqipe nëpër tabela në gjithë jugun e Shqipërisë. 

Veprimet e tilla nuk janë kurrsesi të drejtuara kundër minoritetit grek dhe interesave të tij, por kundër shovinizmit dhe pretendimeve territoriale të Greqisë ndaj asaj pjese të vendit. Në këtë deklaratë thuhet që vetëm pasi të lejohen mbishkrimet në Gjuhën Shqipe në Çamëri, tek pastaj do të lejohen në zonat ku banon i ashtuquajtur “minoriteti grek” edhe mbishkrimet në gjuhën greke. 

“Nëse jeni bijë të Gjergj Kastriotit e Adem Jasharit, bëhuni gati për ta mbrojtur paqësisht vendin që nuk e mbrojnë udhëheqësit tanë të shpifur”, thuhet në atë deklaratë të nënshkruar nga z. Kastriot Berishaj.

Sherri Braho-Tufa

by

 Poetja Entela Kasi pyetje publike Ramës: Do t’i bashkohesh thirrjes së PEN International?

Poetja Entela Kasi ka pyetur publikisht Edi Ramën nëse do të solidarizohet me shkrimtarin Agron Tufa, në debatin që tashmë ka shkuar në Gjykatë për krimet gjatë kohës së komunizmit.

6 Prill, 2019-TIRANË- Poetja Entela Kasi i ka bërë një pyetje publike kryeministrit Edi Rama.

Në rrjetin e saj social në Facebook, Kasi e pyet Ramën nëse solidarizohet me shkrimtarin Agron Tufa, në debatin që tashmë ka shkuar në Gjykatë për krimet gjatë kohës së komunizmit.

“A do të mundet Edi Rama artist, të drejtohet nga parimet themelore të lirisë për të nënshkruar me vullnetin e lirë, garancinë e jetës së shkrimtarit Agron Tufa, e t’i bashkohet thirrjes të PEN International, lidhur me këtë çështje në Shqipëri? Kujtoj se Kryeministri Rama u solidarizua me Oleg Sentsov para pak kohësh në Shqipëri. A do ketë të njëjtin qëndrim Kryeministri i vendit në rastin e shkrimtarit Agron Tufa?”

I ftuar disa ditë më parë në “Top Talk”, drejtori i Institutit të Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, Agron Tufa ka deklaruar se 519 ish-sigurimsa janë punësuar në Policinë e Shtetit duke shtuar se ai dhe familja e tij ndihen të kërcënuar.

Lidhja e Tufës me Oleg Sentsov

Oleg Sentsov ka qënë një regjisor dhe producent filmash në Ukrainë. Sentsov ishte një kundërshtar aktiv i pushtimit derisa në maj të vitit 2014, pas aneksimit të Krimesë nga Rusia u arrestua nga shërbimi i sigurisë ruse me akuzën për terrorizmin. Pavarësisht se dëshmitë ishin të pamjaftueshme apo edhe vet Sentsov nuk u deklarua fajtor asnjëherë, ai u dënua me 20 vjet burg. Filmi për jetën e tij u shfaq edhe në Tiranë, ku Rama ishte i pranishëm bashkë me bashkëshorten.

Si nisi përplasja mes Tufës dhe Brahos?

Më 1 prill 2019, Braho ka akuzuar Tufën, se po nxin historinë. Braho tha se Tufa, me punën e tij tek Instituti i Krimeve dhe Pasojave të Komunizmit, po njollos historinë e luftës Nacional-Çlirimtare dhe heronjtë e saj. Tufa ka akuzuar Spartak Brahon ka dënuar politikisht gjatë kohës së regjimit të Enver Hoxhës njerëz të pafajshëm, duke i mbyllur në çmendinë.

SHBA-të e përgëzojnë Kosovën për kthimin e 110 shtetasve nga Siria

by

-Me këtë riatdhesim, Kosova po vendos një standard të rëndësishëm/

-Deklaratë nga Ambasada e SHBA-ve në Prishtinë/

PRISHTINË, 20 Prill 2019- Gazeta DIELLI/ SHBA-të e përgëzojnë Kosovën për kthimin e 110 shtetasve të saj nga Siria: katër prej të cilëve supozohet të kenë qenë luftëtarë të ISIS-it dhe të tjerë, gra dhe fëmijë.

“Me këtë riatdhesim, Kosova po vendos një standard të rëndësishëm për të gjithë anëtarët e Koalicionit Global për të mposhtur ISIS-in dhe bashkësinë ndërkombëtare në ndjekjen e  së njejtës rrugë. I duartrokisim bashkëndjenjës së treguar për të pranuar kthimin të këtij numri të madh të civilëve”,  thekson deklarata dërguar sot nga Ambasada e SHBA-ve në Prishtinë.

Më tej theksohet se, SHBA-të mbesin mirënjohëse ndaj Forcave Demokratike të Sirisë për mbështetjen e tyre në riatdhesim dhe për vazhdimin e mbajtjes humane nën arrest të qindra luftëtarëve të ISIS-it nga dhjetra vende tjera./b.j/

 ***

20 April 2019

Statement from U.S. Embassy Pristina

The United States commends Kosovo on the return of 110 of their citizens from Syria:  four of them alleged ISIS fighters and the rest women and children.  With this repatriation, Kosovo has set an important example for all members of the Global Coalition to Defeat ISIS and the international community to follow.  We applaud their compassion in accepting the return of this large number of civilians.

The United States remains grateful to the Syrian Democratic Forces for their support in the repatriation and for continuing to humanely detain hundreds more ISIS fighters from dozens of countries.

Kthimi nga vatrat e luftës në Siri-

MINSTRI TAHIRI: PËR FËMIJËT, NJË SHANS I DYTË PËR JETË-

– TË DYSHUARIT DO DALIN PARA DREJTËSISË –

PRISHTINË, 20 Prill 2019-Gazeta DIELLI/ Ministri i Drejtësisë, Abelard Tahiri, në konferencë për shtyp të mbajtur sot, ka njoftuar mediat dhe qytetarët e Republikës së Kosovës për operacionin e realizuar në orët e para të mëngjesit përmes të cilit Qeveria e Republikës së Kosovës, me ndihmën e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ka kthyer 110 qytetarë të Kosovës të cilët kanë qenë në vatrat e luftës në Siri.
Tahiri ka bërë të ditur se që nga muaji tetor i vitit 2018 ka qenë në krye të një Task Force ndërinstitucionale e cila është angazhuar për një koordinim të plotë për realizimin e këtij operacioni.
Ministri Tahiri ka theksuar se përveç angazhimit në kuadër të Koalicionit Global Kundër Terrorizmit, për të parandaluar shkuarjen e qytetarëve të Kosovës në konflikte të huaja dhe për të luftuar terrorizmin, aksioni i sotëm është ndërmarrë për të përmbushur detyrimet që Kosova ka përballë parimeve mbi të cilat funksionin rendi ynë kushtetues.  
Ministri Tahiri ka potencuar se të gjitha pretendimet për kryerjen e veprave penale dhe krimeve me të cilat mund të ngarkohen personat që kanë qenë pjesëmarrës në vatrat e luftës, në zonën e konflikteve, si dhe që kanë qenë të përfshirë në çfarëdo kapaciteti në organizata terroriste, do të adresohen konform ligjeve në fuqi. 

“Mesazhi ynë është i qartë. Qeveria e Republikës së Kosovës dhe institucionet e sistemit të drejtësisë, do vazhdojnë akoma më fuqishëm parandalimin dhe luftimin e ekstremizmit të dhunshëm dhe terrorizmit. Republika jonë nuk do lejojë që shtetasit e saj të paraqesin rrezik për sigurinë e vendit dhe sigurinë e vendeve tjera perëndimore”, ka thënë ministri Tahiri. 
Megjithatë, ministri Tahiri foli edhe për dimensionin tjetër rreth qytetarëve të kthyer pjesa më e madhe e të cilëve janë gra dhe fëmijë, të cilët meritojnë të rehabilitohen. 
“Këto gra, meritojnë rehabilitim dhe shpresë për një jetë të qetë dhe këta fëmijë, në vend të zonave të konfliktit, e kanë vendin në shkollë, për t’u edukuar mbi të ardhmen e tyre. Këta shtetas tanë, veçmas fëmijët, kanë kaluar një periudhë të rëndë traumatike dhe përballë tyre, ne do të marrim përsipër kujdesin në mënyrë që eksperienca e tyre e hidhur të tejkalohet”, ka shtuar ministri Tahiri. 
Sipas ministrit Tahiri, Republika e Kosovës dhe kushtetuta e saj nuk i mohon askujt të drejtat themelore, andaj premtoi se do të angazhohet  që këta qytetarë të rehabilitohen, të integrohen dhe të bëhen pjesë e shoqërisë.
“Realizimi i këtij operacioni, për të cilin jemi shumë mirënjohës ndaj partnerëve tanë si dhe mekanizmave të sigurisë në vend, dërgon një mesazh të qartë se shteti ynë nuk do t’i braktisë qytetarët e vet, pavarësisht eksperiencës së tyre. Por, po ashtu dërgon një mesazh të qartë se ekstremizmi i dhunshëm, radikalizmi dhe terrorizmi nuk kanë të bëjnë asgjë me ne, as me traditën tonë, as me realitetin ku bëjmë pjesë, as me vizionin tonë shtetëror e shoqëror dhe si të tilla, do luftohen në çdo hap”, ka përfunduar ministri Tahiri.
Në konferencën për shtyp në të cilën kanë marrë pjesë edhe Drejtori i Policisë së Republikës së Kosovës, Rashit Qalaj dhe Drejtori i Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike, Naser Ramadani, mediat janë njoftuar për gjendjen e të këthyerëve dhe për masat që kanë ndërmarrë institucionet e vendit për të menaxhuar me kujdes rehabilitimin e këtyre qytetarëve./b.j/

Teki Gjonzeneli- martir i persekutimeve komuniste ne Shqiperi

by

Nga Sami REPISHTI/ish i burgosun politik ne Shqiperine komuniste (1946-56)

Me keqardhje te madhe mesova lajmin e vdekjes se mikut tim, tani te ndjere, Teki Gjonzeneli, nga Vlora.

Zonjes Filanda, djelmeve dhe vajzave te tij, dhe te gjithe te dashtuneve e familjareve, ngushellimet e mia ma te thella per humbjen e njeriut te tyne.

Une kam njohe te ndjerin Teki vetem ketu ne Amerike Por ne Shqiperi, babaj i tij, i ndjrei Muhamet Gjonzeneli ka kalue se bashku me mue shume vite burgimi te rande, dhe ka perballue fatkeqsine e vuejtjeve te pameritueme me guxim dhe dinjitet shembullor. Djali i tij Tekiu ka qene i brumosun me kete fryme patriotike dhe te vendosun ne sherbim te atdheut shqiptar dhe demokacise.

    Ne burgjet komuniste kam njohe edhe xhaxhajn e tij Profesor Bego Gjonzeneli, qe une kam portretizue ne lobrin tim Pika Loti, dhe kam quejte mesuesi i im. Te dy keto burra vlonjate kane qene shembull per te gjithe. Guximi i tyne nuk kishte kufi. 

    Mbas viti 1949, kur diversantet e pare zbriten ne token shqiptare per organizimin e nji rezistence te armatosun kunder qeverise kriminale te Enver Hoxhes e Mehmet Shehut, Profesor Gjonzeneli me shume shoke, atehere ne burgun e Vlores, ia doli me sukses me marre kontakt me boten e jashteme me ndihmen e nji polici shkodran qe sherbeu si korrier. Kjo “lidhje” u zbulue. Ish te burgosunit Prof. Gjonzeneli, studenti i Medrezese Hamdi Gjoni, dhe te tjere u moren perseri ne Sigurim, u torturuen dhe u denuen me vfekje mba pak ditesh.

Ne ate kohe une ka qene ne kampin e punes se detyrueshme te Vloçishtit dhe kam perjetue dhimbjen e madhe te humbjes se tyne. Ish koleget e burgut te Vlores u tronditen shume. Åta kishin humbe disa nga udheheqsit e rezistences anti-komuniste dhe humbja e tyne ishte e pazevendsueshme.

   Une ia kam  spjegue te njerit Teki kete faze persekutimi ne Shqiperi, dhe te dy se bashku kemi vajtue fatin e keq qe na solli kaq tragjedi. Sot vajtojme Tekiun, akoma ne moshe te pjekun por jo i plakun. Shpesh here bisedojshim ne telefon dhe shqyrtojshim zhvillimet e ngjarjeve ne Shqiperine post-komuniste, dhe dilshim te shgenjyeme rande nga ky zhvilim. Ideali i nji Shqiperie te lire, te pavarun, etnike, demokratike dhe europiane nuk u plotesue, die shpresa per nji zhvillim ma fatlum, u zbeh deri ne ate pike sa me na detyrue me perqafue pesimizmin.

Sot kujtoj me dhimbje kete shok vuejtjesh nga nji famailje e persektueme rande dhe shpreh ngushellimet e mia per te gjithe ata qe e njohen dhe e deshen Tekiun qe na la sot. Nuk do te harroj asnji here te ndjerin dhe  familjaret e tij. 

   I perjeteshem qofte kujtimi i tij. Pushofte ne paqen qe aq shume e meriton!

   Sami Repishti, ish i burgosun politik ne Shqiperine komuniste (1946-56)