Age lind. Bojaxhiu – Guttadauro 

(1944 – 2021)  

Me 15 nëntor 2021 rreth mesnatës ndërroi jetë, kaloi në amshim, apo siç thoshte Shën Nëna Tereze “u kthye në Shtëpinë e Atit”, Age lind. Bojaxhiu, bija e Lazër dhe Maria Bojaxhiut, mbesa e vetme e Nënës Tereze.  

Atë e kam njohur qysh nga viti 1979, marrja e Shpërblimit Nobel për Paqe dhe kam pasur një bashkëpunim dhe miqësi të jashtëzakonshme dhe frytdhënëse.  

Nëpërmjet saj në këtë interviste mund ta njohim më për së afërmi tashmë të ndjerën Age Bojaxhiu, si dhe lindhjen, përjetimet, vlerësimin e saj mbi  Nënën Tereze. 

Je edhe vlerësimi i Massimiliano Guttadauro, biri i Age Boajxhiut, ndër të tjera  më shkruan mbrëmë kështu: “Nëna ime kishte bukurinë dhe tërheqjen e familjes Bojaxhiu, një tërheqje – simpati që e akumulonte si Gonxhja dhe Lazri. Ishte një grua që iu ka kushtuar në tërësi familjes, por pa i lënë anësh edhe  shumë interesime kulturore, si kinema, letërsia… Ishte poliglote, si babai i saj dhe si Nëna Tereze. Një grua me aftësi të mëdha për dashuri. Gjithmonë e vendosur, por edhe e vërtetë.” 

Intervista me Age Bojaxhiu – Guttadauro, mbesa e Nënës Tereze 

Don Lush Gjergji: Ti e ke njohur Nënën Tereze si të afërmen tënde, si hallën tënde. Përshtypjet tua, sepse ti je e vetmja  anëtare e gjallë e familjes së ngushtë të saj? Takimi yt i parë me të, atë çka të tregonte babai yt i madh, Lazri, për familjen Bojaxhiu, për këtë dramë që kishin përjetuar, por që Zoti e ka shpërblyer pa masë? 

• Si hallë unë e kam njohur personalisht vonë, atëherë kur ajo tashmë ishte e famshme dhe e njohur gati në mbarë botën, kur për të shkruanin shumë gazeta, flisnin shumë qendra radio-televizive, bile përmendej aty-këtu edhe nëpër kisha… Kështu në mua rritej dëshira, kureshtja, por edhe nevoja ta njihja për së afërmi, më tërhiqte, fytyra e saj, sepse si më thoshte babai im, Lazri, “gjaku nuk është ujë…”. dhe vërtet ashtu është… 

 Jam takuar me Nënën Tereze për herë të parë personalisht në janar të vitit 1967, sepse papa Montini – Pali VI e kishte ftuar për të hapur një shtëpi në Romë. Përshtypja ime ishte e papërshkrueshme dhe e paharrueshme, një gëzim i cili më kaplonte në tërësinë e qenies time… Gëzimi kishte shumë arsye: sepse babai im dhe Nëna Tereze ishin vërtet të lumtur, shiheshin pas më se 30 viteve… Mendoni pak çka kanë përjetuar këto dy persona, zemra e vëllait dhe e motrës! Ishte një takim vërtet unik! 

 Gjatë këtyre viteve as nuk ishin dëgjuar në telefon, sepse ajo ishte në Indi, e babai im pas Luftës së Dytë botërore në Itali… Nëna Tereze dhe babai im e kishin një gëzim tejet të madh. Përqafoheshin si dikur në fëmijëri… 

E shikonin njëri-tjetrin dhe nuk u beson më as syve, as veshëve, as kohës dhe hapësirës, dhe pa fjalë, me lot, me përqafime aq të përmallshme, e pyetnin njëri-tjetrin për vitet e kaluara… 

Tema boshte e këtij takimi ishte “Nëna Loke”, Drane Bojaxhiu, dhe Agëja, halla ime, të cilat unë kurrë nuk i kam takuar dhe njohur personalisht! Mendoni çfarë apsurdi!?  

Ata të dytë më shikonin mua, pastaj njëri-tjetrin, pastaj diku në hapësirë, ndoshta edhe drejt Shqipërisë, Tiranës, ku ishte zemra e thyer e dy femrave tashmë të robëruara, të sistemit i cili nuk lejonte kurrfarë komunikimi familjar, njerëzor… 

Nga goja dhe zemra e tyre ngrihej vetëm një klithje: O Zot, oj Nëna Loke!!! 

Përshtypja ime e parë ishte kjo: një përjetim i jashtëzakonshëm. 

 Pastaj me kalimin e viteve jemi njohur më për së afërmi nëpërmjet letrave, bisedave telefonike… Gati për çdo vit shiheshim në Romë, sepse ajo vinte gjatë muajit maj për kushtet rregulltare të motrave të saja.  

Pas vdekjes së babait tim shkoja unë rregullisht për ta parë në Romë. Marrëdhënia jonë ishte një dashuri e madhe shpirtërore. Ajo nuk ishte si ndonjë hallë klasike… Ishte udhëheqësja ime shpirtërore, me jepte qetësi dhe siguri në jetë… 

Don Lush Gjergji: Pas vdekjes së babait Lazër në janar të vitit 1981, pastaj të Nënës Tereze më 5 shator 1997, çfarë kuptimi kishin për ty këto dy vdekje, ose më mirë të themi këto dy “kalime në amshim?”. 

 Si i ke përjetuar ti? 

• Pas vdekjes së babait tim kam përjetuar një vetmi dhe zbrazëti të madhe, sepse ishim ai, nëna ime dhe unë, nuk kishim më asnjë anëtarë tjetër të familjes… Ishte dhembje e madhe… 

 Vdekjen e Nënës Tereze e kam përjetuar thellë… Nëna ime Maria ka vdekur në vitin 1993 pas vuajtjeve të shumta… 

 Kurdo që Nëna Tereze ishte e sëmurë, unë shkoja në Indi për ta parë, për t’u shoqëruar me të në spital, në klinikë, në kuvend. Për mua ishte hiri i Zotit që të rrija së bashku me të për një kohë të gjatë. Luteshim së bashku, bisedonim…, sepse kur ishte mirë me shëndet, nuk kishte kohë për këtë. 

 Ajo e pranonte vuajtjen me fe, kurrë nuk ankohej, ishte gjithnjë e dëgjueshme. Pati shumë dhembje, vuajtje, sëmundje, por të gjitha i pranonte dhe ishte shumë e disiplinuar me mjekë, me personelin, e përvuajtur, e dëgjueshme, e përsosur…  

Kur afrohej fundi, nuk mund ta harroj kurrë takimin tonë të fundit, diku katër apo pesë muaj para vdekjes, më tha se ndoshta nuk do të shiheshim më… 

 Unë i premtova se do të shiheshim në maj në Romë, por nuk shkova, sepse isha e sëmurë dhe me temperaturë.  

Në këtë takim Shkuan bijtë e mi, Domeniku dhe Maksimiliani. Herën e fundit që jemi parë më tha kështu: “Tashmë do të mbetesh vetëm ti, sepse vetëm ne dyja jemi nga familja jonë Bojaxhiu. Pas vdekjes time do të mbetesh vetëm ti, s’ka më askush nga familja jonë…”. 

 Sytë e saj ishin të përlotur, por edhe plot me shpresë, edhe më tepër me siguri për amshim, jetën e pasosur. Më fliste për kalimin në amshim, apo si i pëlqente asaj të shprehej, “për kthimin në Shtëpinë e Atit”, si për ndonjë kalim prej dhomës në dhomë, me aq shumë bindje dhe fe, sa që unë mbetesha e habitur…Më thoshte që së shpejti do të jetë te Zoti me babën Kolë, Nënën Loke, me motrën Age, me babën tim…, me shumë familjarë që unë nuk i njohja fare… 

Nëpër sytë dhe zemrën e saj unë, të them kështu, e kam “parë vetë Zotin”, i kam “parë dhe përjetuar” të parët tanë, ata që tashmë e gëzojnë parajsën, amshimin… Për këtë dhe për shumëçka tjetë, unë nga zemra e falënderoj Hallën time të madhe dhe të pavdekshme, Nënën Tereze! 

Don Lush Gjergji: Si është për Ty t’i lutesh hallës tënde, të Lumes Nënës Tereze?_ 

• Për mua ajo është shenjtëreshë, uroj që së shpejti të shpallet Shenjte. I lutem asaj si edhe shenjtërve të tjerë, si p. sh. Shën Rozalisë së Palermos…, si shumë shenjtërve apo shenjtëreshave tjera, por kuptohet me një ndjenë të veçantë. I them asaj kështu: E lumja Nëna Tereze, ti më di, të njeh, ti më do, prandaj, edhe më ndihmo! 
• Pas shenjtërimit të Nënës Tereze më 4 shtator 2016, ajo ndër të tjera më tha kështu: “Don Lush, tash e kemi Shenjtëreshën tonë, Shën Terezen që na përcjell nga qielli. Jeta im, besoj edhe e jotja, tash ka arritur kulmin e gëzimit. Për mua Halla është Shenjtëreshë, për Ty personi që e ke përcjell dhe ke shkruar vite të tëra, është Shenjtëreshë. Le të lutet për ne!” 

Don Lush Gjergji:  Çka të ka mbetur Ty si përvojë, si mbresë dhe kujtim nga e madhja Nëna Tereze, Nëna e botës së vuajtjes, e të varfërve ndër më të varfër, ajo që e njihte dhe e dashuronte Jezu Krishtin në çdo njeri? Çka ka mbetur si testament i përvojës tënde me te? 

• Lidhja ime me të ishte e veçantë. Pikësëpari më ka mbetur në shpirt feja e madhe e saj. Unë jam martuar me burrin tim që 42 vjet… Nënën Tereze e kam pasur dhe e kam si pikë orientuese në jetën time. Unë e ndiej dhe e përjetoj se ajo është afër meje, me jep guxim, vullnet për jetë dhe për veprimtari…Unë nuk e bëj të madhe këtë duke thënë se jam mbesa e Nënës Tereze, për ta pasur ndonjë nderim të veçantë… 

 Po, ndihem se jam e privilegjuar nga ky fakt, nga vetë Zoti, që e pata hallën time, nuk po them si mësuese, por si pikë orientimi për jetën dhe për veprimtaritë e mia.. 

Don Lush Gjergji: E ke thënë në fillim se Nëna Tereze e pati këtë dhembje të tmerrshme që për së gjalli të     ndahej prej Nënës Drane dhe motrës Age, si dhe për shumë viti nuk dinte asgjë as për vëllanë Lazrin, babën tënd. Këtë nuk ia tregonte gati askujt. Për shpërblimin Nobel  në Oslo ishim së bashku një familje shqiptare, Nëna Tereze,  Lazri, Ti, Imzot Nikë Prela, unë… Për mua ishte diçka e jashtëzakonshme, heshtja e saj, vuajtja personale, familjare, kishtare, kombëtare… Ajo thoshte se e Premtja e Madhe nuk është mbarimi i Jezu Krishtit, por vetëm nisja e asaj që do të jetë ngjallja, Pashkët. Ti si e përkujton këtë gjendje? 

• Këtë gjendje e ka përjetuar mbi të gjitha Nëna Tereze dhe babai im. Unë disi e kam përjetuar këtë anash, sepse kurrë nuk e kam njohur gjyshen time Dranen, as hallën time Agen. Aty-këtu kemi shkruar ndonjë letër, e kjo është diçka tjetër. Pastaj në Shqipëri duhej deshifruar atë çka shkruhej, lexohej. Ne dërgonim paketa me shumëçka, barna, gjëra ushqimore, veshmbathje, dhe ato i ndanim në dy pjesë, një për ushtrinë dhe policinë doganore, tjetrën për gjyshen dhe hallën…  

Për Nënën Tereze ishte dhembje e madhe e cila duhet ta bënte një zgjidhje tejet të rëndë. Autoritetet e Shqipërisë thoshin kështu: Po, ne Ju lejojmë që të hyni në Shqipëri, mirëpo më nuk mund të ktheheni, duhet të mbetni këtu!  

(Për herë të parë kam dëgjuar për këtë ngjarje dhe kombinim “djallëzor” dhe nuk di sa mund të jetë e vërtetë. E di se Nëna Tereze, si dhe shumë autoritete të asaj periudhe, si Sekretari i OKB-së U TANTI, kryetari i Francës De GOLLI, i SHBA-ve Xhon Keneedy, e shumë të tjerë kishin ndërhyrë pranë Qeverisë së Shqipërisë për t’ia lejuar Nënës Tereze hyrjen në Shqipëri, por pa sukses, vr. ime). 

Dhembja e madhe dhe e vërtetë e Nënës Tereze ishte kjo : ajo duhet të zgjidhte mes të  varfërve, të braktisurve, të mjerëve dhe të gërbulurve, apo Nënën dhe Motrën në Shqipëri.  

Kjo ishte një zgjidhje tejet e vështirë dhe shumë e dhimbshme…  

Këtë vuajtje ajo ia ka ofruar Jezu Krishtit për Kishën  dhe popullin në Shqipëri dhe kudo në botë, për botën e të mjerëve… 

Don Lush Gjergji: Nëna Tereze e kishte sigurinë e fesë, kishte një qetësi, si të fliste me telefon me Atin qiellor. Përpos shenjtërisë së saj, mirësisë, gatishmërisë për flijim dhe dhurim, ajo kishte aftësi të mëdha organizative…. 

• Ajo e ka vulosur frymën e saj në “Misionaret e Dashurisë” dhe kështu është dëshmuar madhëria e saj në vazhdimësi. Fatbardhësisht vepra e saj vazhdon edhe më tutje në mbarë botën… 

Don Lush Gjergji: Për herë të parë flet para një publiku që të njeh fare mirë si emër, si mbesa e Nënës Tereze. Diçka çka dëshiron t’u thuhet njerëzve tanë si mbesa e Nënës Tereze? 

• Jam gjysmë shqiptare e gjysmë italiane, sepse nëna ime Maria e lind. Sanguini-Bojaxhiu ishte italiane. Mirëpo në brendi, në shpirt ndihem gjithmonë shqiptare, sepse është një pjesë e imja që askush nuk mund të ma merr. Më vjen keq kur dëgjoj për ndonjë sjellje apo veprim jo të mirë të shqiptarëve, si në Shqipëri, ashtu edhe në Itali, në Kosovë, kudo… 

Don Lush Gjergji: A do të thuash diçka tjetër? 

• Jo unë nuk jam ndonjë mendimtare e madhe. Jam një person normal dhe kam pasur hirin e Zotit që të jam mbesa e një halle kaq speciale. Shpresoj që vepra e saj do të vazhdojë gjatë shekujve. Ajo thoshte gjithmonë kështu: Nëse Zoti do, vepra ime do të vazhdojë! 

Don Lush Gjergji: Të falënderoj përzemërsisht për këtë bisedë, intervistë. Nëpërmjet teje më duket se i kemi takuar rishtas Nënën Tereze, Imzot Nikë Prelën, bacën Lazër si dhe mbarë familjen e madhe dhe të bekuar Bojaxhiu. Edhe një pyetje: Si i ke përjetuar filmat dokumentar, artisti, botimet, fiction mbi Nënën Tereze? 

• Është vështirë të paraqitet jeta shpirtërore, brendia, thellësia e jetës dhe e veprës së saj. Nëna Tereze e dinte se çka donte dhe e zbatonte gjithmonë vullnetin e Zotit, planet e saja. Ajo kishte guxim të thoshte dhe të  ishte vetvetja…  

     Nga përvoja dhe shërbimi misionar në Indi kishte kuptuar se Zoti është Dashuri, prandaj misioni i saj, por edhe yni, motrave është ky: t’u dhurojnë të gjithëve Dashuri – Zotin. Të gjitha për Zotin dhe për Njeriun, pa dallime…  

Ah, gati harrova: Të falënderoj për këto gjashtë vëllime të mrekullueshme kushtuar Nënës Tereze në tri kutia, me plotë fotografi, shkrime, përshkrime… Vërtet nëpërmjet tyre Ti ma “solle” sot në Palermo Nënën Tereze, babën tim, Lazrin, nënën time, Marinë, pastaj edhe personat që unë nuk i njoha kurrë personalisht, si “Nënën Loke”, Drane Bojaxhiun, hallën time Age Bojaxhiun, e shumë të tjerë! Tash jam në “shoqëri” të mirë, me këta njerëz të dashur, me Zotin, me burrin tim Giuseppe, apo “Beppe” si e quante Nëna Tereze, me bijtë e mi, me Ty! (Bashkëshorti i saj ka vdekur disa vite më vonë, vr. ime)

Nga zemra të falënderoj për këtë takim, sepse e kemi prekur “damarin e zemrës”, jemi shmallur dhe freskuar… Po e përfundojmë takimin tonë me thënien e Nënës Tereze: Zoti na bekoftë! 

Palermo, 18. 09. 2008                                                      Don Lush GJERGJI                                                                                                                      

Prishtinë,  17 nëntor 2021                                                   Radio Maria – Kosovë 

Me rastin e përvjetorit të miratimit të Rezolutës 1325 e OKB-së për Gratë, Paqen dhe Sigurinë, Ministria e Mbrojtjes, në bashkëpunim me UN-Women, mbajtën konferencën me temën “Roli i grave në sektorin e mbrojtjes dhe sigurisë”. 

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani-Sadriu, gjatë fjalimit të saj në përvjetorin e 21-të të Rezolutës 1325 të OKB-së, u shpreh se është e bindur se pa pjesëmarrje të plotë e të barabartë të grave, nuk do të mund të garantohet asnjëherë paqja dhe siguria e qëndrueshme.

Më tej, Presidentja Osmani-Sadriu theksoi se promovimi i fuqisë vendimmarrëse të  grave në këtë sektor strategjik nënkupton edhe nivelin me të cilin mund të matet niveli i demokracisë në vend tonë.

Ndërsa ministri i Mbrojtjes, Armend Mehaj u shpreh se progresi i përgjithshëm shtetëror, qytetar dhe shoqëror, bazohet në fuqizimin dhe kultivimin e vlerave tona unike të diversitetit gjinor, etnik, fetar e kulturor. Ai theksoi se roli i grave dhe kontributi i tyre, nga pozitat e tyre vendimmarrëse, ka qenë i pazëvendësueshëm në avancimin e proceseve tek synimet strategjike për paqen dhe sigurinë globale.

Në këtë ngjarje, përveç përfaqësueseve nga institucionet publike, shoqërisë civile dhe mediave, gjithashtu morën pjesë edhe ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla si dhe Koordinatorja për zhvillim nga Kombet e Bashkuara në Kosovë, Ulrika Richardson, ku trajtuan progresin e arritur dhe sfidat, sa i përket përfaqësimit të barabartë gjinor në sektorin e mbrojtjes dhe sigurisë.

-Sandra Horina, Shefe e Zyres Koordinuese të Bashkëpunimit Austriak për Zhvillim në Prishtinë: Këto ditë ne po ndjekim lajmet nga konferenca “Veprimi për Klimën COP26” dhe besoj se të gjithë ne duhet të veprojmë tani për brezin e tanishëm dhe atë të ardhshëm. Me këtë projekt ne synojmë të reduktojmë emetimet e gazrave serrë…/

PRISHTINË, 10 Nëntor 2021-Gazeta DIELLI/ Agjencia Austriake për Zhvillim (ADA), njësia operative Bashkëpunimit Austriak për Zhvillim dhe Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP) në Kosovë nënshkruan një marrëveshje për ndarjen e kostove nga palët e treta për të mbështetur komunat e Kosovës në rrugëtimin drejt tranzicionit për një zhvillim neutral ndaj karbonit.

Znj. Sandra Horina, Shefe e Zyrës Koordinuese të Bashkëpunimit Austriak për Zhvillim në Prishtinë dhe znj. Maria Suokko, Përfaqësuese e Përhershme e UNDP-së, në prani të Sh.T. Christoph Weidinger, ambasador i Republikës së Austrisë në Kosovë, nënshkruan marrëveshjen për të vazhduar të punohet edhe më tej sipas suksesit të projektit “Urban NAMAs” në Prizren, si dhe duke u zgjeruar edhe në komunën fqinje të Suharekës. Kjo marrëveshje shënon vazhdimin e bashkëpunimit me qëllim të zvogëlimit të emetimeve të gazrave serrë (GHG) dhe të kontribuojë në tranzicionin e gjelbër në Kosovë.

Z. Christoph Weidinger, ambasador i Republikës së Austrisë në Kosovë, shprehu kënaqësinë që projekti “Forcimi i Veprimit Lokal për Klimën” është vazhdimësi e kontributit të Austrisë në tranzicionin e gjelbër të Kosovës. Ambasadori Weidinger theksoi rëndësinë e veprimit të përbashkët global dhe në bashkëpunim të ngushtë me sektorin privat në mënyrë që ketë trajtim efektive për ndryshimet klimatike. Austria vazhdon të luajë rolin e saj në këtë fushë.”

Maria Suokko, Përfaqësuese e Përhershme e UNDP-së, tha me këtë rast: “Kemi kënaqësinë të vazhdojmë bashkëpunimin tonë të shkëlqyer me ADA-në dhe Komunën e Prizrenit dhe mirëpresim zgjerimin e partneritetit me Komunën e Suharekës. Përderisa ky projekt i ri na lejon të punojmë në bazë të rezultateve të shkëlqyera të arritura deri më tani, njëherit na jep mundësi për të hulumtuar edhe dinamikën rurale-urbane, risitë shoqërore si dhe mënyrat të reja mobilizimi për të financuar veprimet për klimën. Partneriteti afatgjatë me ADA-në na ka mundësuar të zhvillojmë planifikim të bazuar në dëshmi dhe të vemë në përdorim qasje të reja për veprimin klimatik në Kosovë – andaj ne presim me padurim të angazhohemi edhe me një gamë të gjerë të palëve të interesuara ndërsa ecim përpara me këtë iniciativë”.

Sandra Horina, Shefe e Zyres Koordinuese të Bashkëpunimit Austriak për Zhvillim në Prishtinë theksoi se ADA është shumë e lumtur të mbështesë komunat e Kosovës në tranzicionin e tyre drejt zhvillimit me emetime zero duke vazhduar punën në bazë të rezultateve të projektit të mëparshëm “Mbështetje për Prizrenin e Qëndrueshëm – Inicimi i NAMA-ve Urbane”. “Këto ditë ne po ndjekim lajmet nga konferenca “Veprimi për Klimën COP26” dhe besoj se të gjithë ne duhet të veprojmë tani për brezin e tanishëm dhe atë të ardhshëm. Me këtë projekt ne synojmë të reduktojmë emetimet e gazrave serrë dhe të kontribuojmë në një zhvillim me karbon neutral përmes një qasjeje të integruar dhe të ndjeshme ndaj gjinisë. Ne do të përfshijmë në aftësim dhe aktivitete për ndërgjegjësimin e së paku 620 përfitues të drejtpërdrejtë nga institucionet publike dhe sektori privat, nga të cilët të paktën 340 do të jenë gra”, tha znj. Horina.Së bashku me kontributin e ADA-së prej 1 milion eurosh për projektin “Forcimi i Veprimit Lokal të Klimës”, 100,000 euro shtesë nga komuna e Prizrenit dhe 50,000 euro nga komuna e Suharekës janë dëshmi dhe përkushtim për të punuar së bashku në luftimin e ndryshimeve klimatike.

Agim Xh. Dëshnica/

Në mëngjes të  djelën, 31 tetor në Tiranër,  u nda jeta, Ramdan Pasmaçiu shkrimtari  i mirënjohur në letërsi  për fëmijë  e  të ritur. Ramadan Pasmaçiu u lind në Berat më 26  shkurt 1938. Shtatëvjeçaren e kreu  në shkollën e tregut të  vendlindjes Në dhjetor  1955 mbaroi  teknikumin e naftës në Kuçovë . Në shtator 1957 me rekomandim të Lidhjes së shkrimtarëve  dhe artistëve të Shqipërisë për prirje të veçanta letrare u dërgua në degën e gjuhës e letërsisë shqipe në fakultetin  Histori- Filologji. Pas diplomimit u emërua drejtor i shkollës  së Shëngjergjit të Tiranës, prej nga u tërhoq në gazetën”Bashkimi”,  tek punoi gjer në vitin 1966. Më tej shërbeu  në gazetën  “Mësuesi” dhe 18 vjet kryeredaktor  i  revistës letraro-artistike për fëmijë  “Yllkat” që nga krijimi i saj. Shkrimtari Ramdan Pasmaçiu  do të kujtohet si një nga krijuesit që ka lëvruar me sukses të gjitha gjinitë letrare, ku ka marrë shumë çmime të para. Në vitin 1987 ai meritoi çmimin “Migjeni” për romanin në katër vëllime “ Udhëve të fëmijërisë.”. Me vendosjen e demokracisë në vendin tonë, krijimtaria e tij mori një vrull të ri. Veprat që ka botuar  në këta vite janë të shumta, përmendim vetëm  disa prej  tyre:“Dashuria e nënës,” “ Mësuesja”, “ Kush rron duke shpresuar, “  “Ju flas me zemër të hapur”♀”“Maratonomaku.” Romanet: “ Përtej  kohës,” “ Shtjellat e bardha,” “ Flaka e shpresës”kushtuar 100 vjetorit të Pavarësisë. Për këtë vepër ai u nderua me dekoratat Nderi i Qarkut të Beratit” “ Fisnik i qytetit të lashtë” dhe nga qyteti i Prizrenit  me dekoratën “Mirënjohje”.   Arriti   të botonte  vetëm një nga katër librat autobiografikë me titull: “´Rrënjët  e Zemrës” i cili është  në vetvete  shuplakë e fortë për diktaturën, thirrje  për të ruajtur të gjallë kujtesën, përpjekje për t’i  dhënë kombit diçka të vlerë. Ramadan Pasmaçiu do t’u mungojë dhimbshëm pjesëtarëve të dashur të familjes e të afërmeve me të cilët jetoi e bashkëpunoi gjatë krijimtarisë së tij; do t’u mungojë miqëve të vjetër e të rinj, të cilët e deshën aq shumë atë njeri bujar e fisnik, Ramdan Pasmaçiu,  ky  shkrimtar i palodhur   do të  jetojë me  nëpër veprat e tij me vlera kombëtare  e me gjuhën  e bukur shqipe.