Artisti shqiptar Erjon Hajnaj do të hapë ekspozitën e tij personale më 11 Korrik, nga ora 5:00 PM deri në 8:00 PM, në Sullivan Family Gallery pranë Bay Arts, me adresë 2875 Lake Rd, Bay Village. Ftohet mbarë komuniteti shqiptar në Ohio për të marrë pjesë në këtë ngjarje të rëndësishme kulturore dhe artistike.

Në vitin 2023, në qytetin e Worcester-it në Massachusetts, u hap konkursi “Poems In and Out of Places” sponsorizuar nga projekti Mapping Worcester in Poetry i krijuar nga Profesorja Susan Elizabeth Sweeney që punon në College of the Holy Cross. Ky projekt është pjesë e ekspozitës The Poem Next Door, për të cilën Sweeney fitoi një bursë dhe që aktualisht është e hapur për publikun në Muzeun Historik të Worcester-it. Ekspozita paraqet poezi nga gjashtë poetë të njohur amerikanë që kanë jetuar dhe shkruar për Worcester-in, ndër ta Elizabeth Bishop, Frank O’Hara, dhe Stanley Kunitz.

Mbi 100 krijues morën pjese në këtë konkurs dhe 27 u vlerësuan e u përzgjodhën fitues e nën-fitues nga Poeti Laureat i Worcester-it, Oliver de la Paz. Komuniteti shqiptar u përfaqësua nga dy poete: Julia Gjika dhe Irena Kaci, poezitë e së cilave u vlerësuan fituese. Irena, si gjithë krijueset/it e kishte hartuar poezinë e saj në anglisht, kurse Julia në shqip. Përkthimin në anglisht të kësaj poezie e realizoi vajza e saj, poetja e përkthyesja Ani Gjika.

Në datën 16 qershor 2025 në një nga sallat e Muzeut Historik të Worcester, MA u realizua ceremonia e recitimit të poezive fituese. Poezinë e Julia Gjikës e recitoi autorja në shqip dhe Ani Gjika në anglisht.

Muzeu ka në plan që këto 27 poezi t’i botojë në një libër më vete kopje të së cilit do të bëhen pjesë e përhershme e Muzeut të Worcester-it. Po ashtu është planifikuar që secila poezi të gdhendet në pllakë metalike dhe secilën pllakë ta vendosin në ambjentin që përshkruhet në secilën poezi.

Presim me padurim ditën kur karshi kishës shqiptare “Fjetja e Shën Mërisë” në Worcester, MA, pranë hyrjes veriore të godinës Illyrian Gardens, do të vendoset pllaka me poezinë e Julia Gjikës shqip dhe anglisht.

GRATE E MOSHUARA TE ILIRIAN GARDENS

Larg nga bota që bie erë luftë, netëve të qeta vonë,

ulur në një stol jashte kishës Shqiptare në Worcester, MA

kuvendojnë gratë e moshuara të Iliran Gardens. Unë jam një prej tyre.

Kur diktatura komuniste dështoi, Amerika na u bë shtëpi.

– Ika nga fshati pasi isha bërë gjyshe, – thotë flokëgrija V.

– Sollëm ato pa të cilat s’ rrojmë dot, – shton G., kujtimet

i lulëzojnë përditë përpara syve si kacurrelat e saj në kokë.

– Lavdi Zotit, për këtë kishë shqiptare, thotë P., pëllëmbët bashkë e sytë përpjetë,

– Na mblodhi Fr. Spiro, Fr. Mark dhe këmbana e Kishës, nën këtë qiell lirie.

Rrethuar me parqe, me muzetë e qytetit,

katër liritë e Rooseveltit arrijnë tek ne nga cdo cep i Massachusettsit.

I thithim ato thellë. Duke ditur se e ardhmja jonë është e sigurtë këtu, nxjerrim frymë.

Rikthimi i pranverës na fton të dalim nga apartamentet.

Në stinën e ringjalljes,

ne ecim nëpër oborrin e Kishes dhe ndalojmë të lutemi përpara saj.

Vetëm një herë shkova në atdhe, – thotë L., që ka hequr rrobat e zeza.

Dhe shton: erdha të pleqërohem këtu pranë djalit të vogël,

se pensioni i Shqipërisë ishte sa 1/6 e asistencës së këtushme.

– Sa bukur dukej mbeska jote, – i thotë z-nja P. z-njës L.

me gjoksin e shalëkat jashtë, njësoj si vajzat amerikane.

– Kështu vishen tani dhe në Shqipëri, ja pret L.

Gratë e moshuara s’ kërkojnë shumë: shëndet për veten dhe për fëmijët.

Një herë në dy vjet oborri i Kishës gjallërohet me këngë e valle

të Festivalit Shqiptar. Këtë vit, gjithashtu, Shqiptarët përtërihen

duke ndarë ushqimin e traditat me shumë Amerikanë.

Shqipëria s’ është një vend i largët, por i gjallë, këtu mes nesh.

E shkruaj këtë cdo ditë në fletore. E sjell në shtëpi, në shtëpinë time të re

në Salisbury Street, një pjesë e së cilës shkon pranë Kishes Shqiptare

dhe do mbajë emrin e Heroit Kombëtar GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU!

– Zoti e bekoftë Amerikën!, lutem unë. Kështu luten të gjithë shqiptarët e Worcester MA.

* * *

THE ELDERLY WOMEN OF ILLYRIAN GARDENS

Far from the world that smells of war, in the late quiet evenings

sitting on a bench outside the Albanian church in Worcester, MA

speak the elderly women of Illyrian Gardens. I am one of them.

When the Communist dictatoriship failed, we made America our home.

I left my hometown after becoming a grandmother, says silverheaded V.

We brought what we can’t live without, adds G., memories

blooming before her eyes daily like the white curls on her head.

Thank God for this church, says P., palms together and eyes up,

Father Spiro, Father Mark and the church bell gathered us under this free sky.

Surrounded by parks, the city’s museums,

Roosevelt’s four freedoms reach us from all the corners of Massachusetts.

We breathe them in. Knowing our futures are safe here, we breathe out.

The return of spring invites us to leave our apartments.

In the season of the resurrection,

we walk around the church parking lot and stop to pray in front of it.

I went back home only once, says L. who no longer wears black,

I came to spend my old age here near my youngest son

because the Albanian pension is 1/6th of the assistance they provide here.

How beautiful your niece is, P. tells L. Her low cut blouse,

her thighs out like the American girls.

That’s how they dress in Albania now, too, L. responds.

Elderly women don’t ask for much—just health for themselves and their children.

Every other year the church’s parking lot thrives with the songs and dances

of the Albanian Festival. This year, too, Albanians are renewed

sharing their food and traditions with many Americans.

Albania is not a distant country, but a living one, right here among us.

I write this down every day in my notebook. I bring it home into my new home

on Salisbury Street, a part of which crosses my Albanian Church

and will soon bear the name of our National Hero, George Kastriot Skenderbeu.

God bless America! I pray. That’s what all Albanians of Worcester pray.

Nga Visar Zhiti/

– Mbresë koncertale –

Ishte emocionuese – një violinçelë që këndonte, rinore, vallëzuese plot pasion dhe elegancë, mbresëlënëse për shumë gjatë – me dritat dhe ngjyrat marramendëse të skenës… 

Në “Chicago Theatre” violinçeslisti kroat, Stjepan Hauser, i njohur botërisht me emrin HAUSER dha një koncert. 

Ështe nga Ballkani, thashë, kroatët janë dhe ilirë… duhet parë, më tha ime shoqe, Eda, dhe porosditi dy bileta, herët….

Më pëlqejnë rradhët e gjata para teatrit ashtu si në muzeume, në librarira… janë dhe si e kundërta e rradhëve të dikurshme në atdhe për të blerë bukën a qumëshin a copën mujore të mishit, është sfida e mrekullueshme dhe… dhe… për mua është dhe hakmarrja ndaj rreshtave të trishta të të burgosurve, ku isha, kur na numëronin a na çonin në punën e detyruar në minierë… nga ajo errësirë në vezullimet e dritave të teatrit..

Po hynim në një tjetër botë, në atë të artit, ngjante me shumë me të ardhmen që ëndërronim. Ndërkaq “Chicago Theatre” është mbi një shekullor, i ndërtuar në vitin 1921, kur në këtë kohë atdheu ishte bërë skena e rrezikshme e një copëtimi të ri dhe në qytetin e rinisë time të parë, në sarajet që i ngjanin ngrehinës së një teatri, ishte mbledhur ai që në histori quhet “Kongresi i Lushnjës” për të shpëtuar vendin.  Jetike ishte mbëshetja e SHBA….

Po unë po shkoja në koncert, dreqi e marrtë dhe jo në konferencë me historianë…    

Me turmave të bukura në “Chicago Theatre” do të kishte dhe shqiptarë, patjetër, i takuam nën ata shandanët e mëdhenj si planete. Ngazëllyese e gjitha, me një lloj estetike mallëngjimi, jo vetëm prej largësisë…

Ky teatër ka parë artistë të mëdhenj, por rrallë skena e tij është bërë “kaq trupore dhe kaq shpirtërore”, – po thoshin… Po dhe unë si ballkanas në Chicago do të doja të thosha diçka…

Një koncert fantastik… si një poemë, dramë, mall… ishte si një natë dashurie…  

Hauser nuk dha thjesht tinguj, por ndjesi. Ai e bëri muzikën të ndizet si zjarr dhe të përkëdhelë si puhi. Nuk mbaroi me duartrokitjet, por vazhdoi si dridhërimë melodioze dhe në ditët më pas. 

Hauser e bëri violinçelin e tij të vallëzojë si vetë muzika në telat e violonçelës, por edhe në sytë dhe gjestet e spektatorëve. 

Ai jo vetëm interpretoi, por bëri dashuri me violinçelën e tij, në sytë e një publiku që nuk u skandalizua, por u rrëmbye në ekstazë.

Në sfond qëndronte një orkestër e gjallë, që shumëfishonte emocionin e çdo fraze muzikore të violinçelit. Kishte dhe një këngëtare të njohur, soprania  australiano-amerikane Amy Manford, zëri i së cilës e bëri skenën të kumbojë si kambanë dhe ajo që njihet si “violinistja e yjeve”, amerikania, Caroline Campbell, që hyri në dialog me violinçelin. 

Në qendër të gjithë universit skenik ishte violinçela dhe Hauseri i saj. E merrte midis këmb:eve, jo si vegël muzikore, por si një grua. E përkëdhelur nga gishtat virtuozë dhe harku që herë rrëshqiste butë, si zgjatim i ethëruar i dorës dhe herë godiste me pasion të vërtetë erotik. Meloditë vërshoni si psherëtimë, si ofshamë, si klithmë, si thirrje, si këngë – ku çdo tingull ishte një puthje, bëheshin përqafim, shpërthim ndjenjash. Dhe kur ai u shtri mbi skenë, me violinçelën sipër dukej sikur bota kishte ndryshuar gravitetin dhe ishte nënshtruar ndjeshmërisë përmbysëse të trupit artistik.

Dritat që shoqëronin shfaqjen, nuk ishin thjesht inxhineri ndriçimi, ashtu herë të zbehta si vegimet, pastaj të fuqishme si flakadanë të pasionit, shpërthyese si një festë krijuan vallëzim dritash në harmoni me gjuhën e trupit muzikor. 

Ngjyrat ndërronin nga bluja melankolike tek e kuqja e dashurisë, e blerta pranverore,  e verdha e mesditave, përsipër harku i violinçelit që zhbënte ndarje mes skenës dhe sallës. Publiku u bë pjesë e spktaklit magjepsës. Po këndonte së bashku me violinçelën nën një dihatje të përbashkët këngë të njohura, klasike, italiane, amerikane, botërore. Dukej sikur çdo njeri në sallë mbante brenda vetes një violinçelë të padukshme që dridhej në harmoni me shpirtin e Hauserit.

Bir i Ballkanit, jo larg Shqipërisë sime, po thosha prapë me vete. Rrënjët kroate që zgjaten si kordat e violinçelit e shkojnë thellë në Ilirin:e tonë, përzjehen… një afërsi që nuk është vetëm gjeografike, por edhe shpirtërore. Vijmë nga ai truall i ndjeshëm e i pasionuar që ka lindur dhimbje dhe yje, tragjedi dhe artistë të shndritshëm. 

Me gjak të lashtë dhe frymë moderne, Hauseri është një prej tyre – një zë që flet gjuhën e përjetshme të shpirtit me muzikë.

Lexoj që është formuar në akademitë më të mira evropiane, përfshirë Royal Academy of Music në Londër, ai ka shpërthyer skenave ndërkombëtare – fillimisht si pjesë e duetit 2Cellos, sot si artist solo, me një identitet që tejkalon kufijtë e muzikës klasike duke thyer skemat e zakonshme të interpretimit dhe i ka dhënë violinçelës jo vetëm një zë të tijin, por dhe një trup identitar.

Çfarë e bëri të papërsëritshme atë mbërmje? Po edhe marrëdhënia trupore me violinçelën, që s’ishte më një instrument, por një grua, një dashuri, një jetë. Ai përdori atë për të prodhuar muzikë – po dhe muzikën për ta prekur atë. Dhe ajo kumboi… Ai nuk “luan”, ai jeton me violinçelën. 

 Chicagos – një qytet që di të dëgjojë dhe të duartrokasë artin, ai i ofroi më shumë se një performancë klasike, por një ritual sensualiteti muzikor. Herë e ngrinte harkun si dirigjent që komandon orkestrën, herë si një shpatë, ku mundeshin të gjitha heshtjet. 

Violinçeli i Hauserit është dashuri, duel, përqafim, lutje dhe zjarr. Dhe magjia e tij, në Chicago apo kudo tjetër, shenjon një arritje që arrin kufijtë e legjendës. Duartrokitjet shpërthenin si një liri kolektive, të gjithë ndjenin se kishin përjetuar jo thjesht një koncert, por një jetë, një bashkim dhe shkrirje të vetes me artin, në një padukshmëri mrekullie, një epifani ndjenje, një muzikë që prek njeriun atje ku asgjë tjetër nuk mund të arrijë. Duhet të ishe ti këtu, bir, – mërmërisja si një violinçel i mallëngjyer. Dhe s’kisha aspak druajtjen se mund të të shikonin lotët, ku xixëllonin shandanë ëndrrash. 

Alessio Marrari

Zyra e Shtypit – Albania Fashion Week

Përkthimi në shqip: Arjentina Kola/

Epokë e re: ku tradita dhe inovacioni global bashkohen për të ridizenjuar të ardhmen e modës shqiptare.

Në zemër të Ballkanit, Shqipëria po përgatitet të përjetojë një moment historik që do ta vendosë në hartën botërore të modës: Albania Fashion Week. Ky event synon të bëhet një traditë vjetore me ndikim të madh ndërkombëtar. Eventi feston jo vetëm modën, por edhe kulturën, artin dhe trashëgiminë shqiptare, duke e pozicionuar Tiranën si një kryeqytet të ri të modës në nivel global. Në qendër të kësaj nisme është Gentiana Dervishi, një profesioniste me një karrierë të gjatë në botën e modës, Presidente e Shoqatës APS Showteam, e cila ka sjellë përvojën e saj të gjerë ndërkombëtare, të fituar me GX Fashion Week Milan|Paris, për të krijuar një projekt revolucionar. Me origjinë nga Maminasi, në rrethin e Durrësit, ajo ka kthyer lidhjen e saj me vendlindjen në një mundësi për të ngritur skenën e modës shqiptare, duke kombinuar traditën me inovacionin. Nën udhëheqjen e saj, eventi nuk kufizohet vetëm në festimin e bukurisë dhe stilit, por synon të transformojë Shqipërinë në një pikë referimi për industrinë krijuese botërore. Java e Modës nuk do të jetë vetëm një pasarelë sfilatash, por një event i plotë që bashkon modën, artin dhe kulturën shqiptare.

Ndër momentet kulmore të eventit do të jenë sfilatat e modës, ku stilistë shqiptarë dhe ndërkombëtarë do të prezantojnë krijimet e tyre, duke ndërthurur ndikimet lokale me tendencat globale, për një përvojë që feston modën si shprehje të identitetit kulturor. Gjithashtu, eventi do t’u japë hapësirë traditave artizanale, si qëndisjet dhe punimet me dorë, që dëshmojnë trashëgiminë kulturore të vendit. Konferencat dhe seminarët do të eksplorojnë marrëdhënien midis kulturës dhe industrisë globale të modës, duke ofruar një mundësi unike dialogu dhe mësimi. Media globale, VIP dhe profesionistë të modës do t’i bashkohen eventit, duke krijuar mundësi për rritjen dhe prezantimin e talenteve shqiptare dhe për një lidhje ndërkombëtare në këtë sektor. Ky nuk do të jetë vetëm një rast për të promovuar modën, por edhe një motor ndryshimi social.

Eventi do të dallojë për angazhimin e tij ndaj inkluzivitetit dhe diversitetit, duke krijuar mundësi për talente që vijnë nga kontekste të pafavorizuara dhe duke nisur programe mentorimi e fuqizimi për gratë. Parashikohet gjithashtu që t’u jepet një dukshmëri e konsiderueshme stilistëve të rinj, të cilët do të kenë mundësinë të shfaqin punën dhe artin e tyre në një kontekst ndërkombëtar. Angazhimi për qëndrueshmëri do të jetë një tjetër pikë fokale e eventit, me konferenca të dedikuara për modën e qëndrueshme dhe punëtori mbi teknikat tradicionale artizanale, që promovojnë një qasje të ndërgjegjshme ndaj modës dhe dizajnit. Java e Modës në Shqipëri do të ketë gjithashtu një ndikim të rëndësishëm ekonomik. Eventi do të përfaqësojë një mundësi për të nxitur industrinë tekstile lokale, për të tërhequr investime ndërkombëtare dhe për të krijuar vende të reja pune. Fluksi i vizitorëve dhe pjesëmarrësve do të kontribuojë në zhvillimin e ekonomisë lokale, me një rëndësi të veçantë për turizmin, gastronominë dhe sektorë të tjerë ekonomikë që do të përfitojnë nga prania e publikut ndërkombëtar.

Ndër objektivat kryesore do të jetë amplifikimi i promovimit të talenteve vendës, duke krijuar një hapësirë ku stilistët dhe dizajnerët shqiptarë të mund të dalin në shfaqje dhe të lidhen me emra të njohur të industrisë globale. Eventi synon të bëhet një takim i përhershëm në kalendarin ndërkombëtar të modës, duke ngritur profilin e Shqipërisë në botë dhe duke pozicionuar Tiranën si një destinacion të ri për modën, artin dhe kulturën. Objektiva të tjera thelbësore përfshijnë vlerësimin e trashëgimisë kulturore të vendit, e cila do të jetë në qendër të shumë prej aktiviteteve të propozuara, si dhe forcimin e sektorit të modës shqiptare, duke krijuar ura bashkëpunimi midis vendit dhe platformave ndërkombëtare të këtij sektori. Një hap epokal për të ardhmen e një vendi që shikon me pasion dhe vendosmëri potencialin e tij në panoramën botërore të modës, duke u konfirmuar i pari në shpejtësinë e zgjerimit ekonomik dhe teknologjik.

Albert Vataj/

Ka zëra dhe kumbime këndues shpirti që nuk i zbeh koha, që nuk i mbyt shtjella e pluhur e harresës dhe heshtjes. Ata jehona vijnë nga thellësitë e shpirtit të një populli dhe prekin në çdo trokitje zemrat të brezave. Ata që marrin jetë përmes këtij kumimi dhe thirren në zgjimin e përjetësisë prej magjisë së asaj thellësie që buron nga çdo frymëmarrje e Dragobisë, ku koha farkëtoi zjarret e zërave, zemrave dhe majat e maleve, si rrufetë.

Nuk janë vetëm tinguj, ato janë zgjime, janë jehona, janë thirrje eterne, janë vetë kujtesa që merr frymë. Në këtë rrafsh të ndjeshëm dhe të pashlyeshëm qëndron Fatime Sokoli, një nga ato gra që guxuan të jenë më shumë sesa një emër, më shumë sesa një zë, shumë më shumë se sa etja e udhës kah ëndrra, ishin dhe mbetën shënjime, kulmime, shëmbuj, sfida, kurajo… ishin mishërim i mistikës së atyre bjeshkëve.

E lindur në një kohë e në një vend ku gruaja duhej të mbyllej pas kanateve të traditës, ajo guxoi të çlirojë veten, shkallmoi ngujimet dhe të sfidojë kufizimet, duke ju dhënë krahëve të lirisë së këngës. Me çiftelinë në dorë dhe zërin si flamur, i tregoi malësisë dhe krejt shqiptarisë se kishte ardhur me mison. Nuk këndoi për të qenë e njohur, por për të qenë e dëgjuar, e pranuar, e barabartë. Me çdo këngë të saj ajo sfidoi rregullat, thyen heshtjet dhe solli dritë aty ku kishte vetëm zëra burrash.

Ky portretim nuk është vetëm një homazh për një artiste të madhe, por një përpjekje për të rikthyer në vëmendjen tonë figurën e një gruaje që jetoi për të ndryshuar mënyrën si e shohim gruan në art, në shoqëri, në histori. Fatime Sokoli nuk ishte vetëm kujtim. Ajo erdhi për të qenë zgjim. Ajo ishte thirrje. Ajo ishte këngë që s’pushon së kumbuari në çdo gurë dhe kullë, në çdo shkrep e livadh, në çdo zemër dhe zëshmëri.

Udha e saj ishte e shkurtër, por shtegu që ajo ndoqi e çoi atë në përjetësi.

Më 12 gusht 1987, në moshën 39-vjeçare, u shua nga një sëmundje e rëndë. Kishte ikur në udhën pa kthim, këngëtarja dhe instrumentistja e shquar tropojane, Fatime Sokoli. Shuarja e saj e hershme nuk e ndali dot jehonën që zëri i saj kishte mbjellë në odat malësore, në festivalet kombëtare, në lëndinat e Valbonës dhe skenat e Evropës. Në kujtesën e brezave që e njohën, ajo mbetet si një tingull i pavdekshëm i shpirtit shqiptar; për brezat e rinj, si një figurë që pret të rizbulohet, jo vetëm si artiste, por si model i emancipimit dhe guximit.

E lindur më 18 qershor 1948 në Dragobi, në një vend ku fjalën e fundit e kishin burrat dhe ku gruaja shihej si hijë e heshtur në strehën e shtëpisë, Fatime Sokoli erdhi si një thyerje e heshtjeve, si një arsye për të besuar se meritonte shumë më shumë se normat kanunore dhe ngurtësimi i rregullave të kohës impononin.

Ajo ishte gruaja e parë që i këndoi publikut të malësisë me çifteli në dorë, e veshur si burrë, për të kaluar kufirin e ndalimit gjinor dhe për të hyrë në arenën ku gratë nuk kishin guxuar më parë.

Nuk ishte vetëm një zë i rrallë dhe një interpretuese virtuozë; ajo u kthye në simbol të një kulture të gjallë që përtej vargut e melodisë mbante brenda dramën, krenarinë dhe epikën e një populli. E formuar në Liceun Artistik “Jordan Misja”, Fatimeja nuk e braktisi kurrë vendlindjen: rikthehej gjithnjë në Tropojë për të dhënë mësim, për të ndërtuar, për të kënduar, për të qenë një shembull frymëzimi dhe një model për gratë që do të guxonin të tjerë përmasa të lirisë së tyre.

Në skena të mëdha si Festivali Folklorik Kombëtar në Gjirokastër, apo edhe në Dijon të Francës (1971), në Ohër (1974) e në shumë qytete të Kosovës dhe Maqedonisë, ajo u bë zëri i një populli dhe flamuri i një gruaje që sfidonte jo vetëm zakonet, por edhe kohën. Këndoi për Bacë Bajramin, Mic Sokolin, Haxhi Zekën, Tom Kolën, këngë që ishin më shumë se interpretime, ishin aktet e saj të angazhimit kombëtar dhe shpirtëror.

Në vitet kur artistët nuk kishin mundësinë të menaxhonin imazhin apo të përfitonin nga ekspozimi, Fatime Sokoli u bë e famshme vetëm me zërin, me prezencën dhe me shpirtin e saj artistik. Në fonotekën e Radio Televizionit Shqiptar ruhen dhjetëra këngë të saj, dëshmi e një trashëgimie që nuk i përket vetëm Tropojës, por gjithë kombit.

Titujt si “Artiste e Merituar” dhe “Mjeshtre e Madhe e Punës”, nuk ishin vetëm formalitete shtetërore, por vlerësime të fituara me përpjekje, sakrifica dhe një përkushtim që nuk e ndali as skamja, as sëmundja, e për më pak paragjykimet dhe mendësia që mbahej fort mpleksur pas shkëmbinjve të moteve që nguleshin thellë në qëndresën e gjeneratave.

Ajo nuk u ndal kurrë së kënduari deri ditën që sëmundja e rëndë e largoi nga jeta. U kthye me helikopter nga spitali në Tiranë për të vdekur në vendlindje, në Dragobi, aty ku gjithçka kishte nisur. Siç thonë banorët e zonës, “kur u shua Fatimja, heshti për pak edhe vetë Valbona.”

Fatime Sokoli nuk ishte thjesht një këngëtare popullore, ajo ishte një revolucione e heshtur me çifteli në dorë. Në një kohë kur gratë në Malësi nuk mund të dilnin në skenë, ajo jo vetëm që u ngjit në të, por u kthye në simbol të saj. E bëri duke kënduar jo për modën, por për nderin, jo për t’u pëlqyer, por për të treguar se edhe gruaja mund të jetë histori, edhe ajo mund të jetë zë.

Nëse ndonjëherë jemi në kërkim të figurave që kanë tejkaluar kohën e tyre, që kanë guxuar në heshtje dhe me art të hapin dyer që ishin të mbyllura, atëherë Fatime Sokoli është një nga ato emra që nuk duhet të mungojë në asnjë faqe të kujtesës sonë kombëtare.

Te shpella e Dragobisë ku buçiti për herë të parë zëri i saj, te skenat ku u duartrokit me zë të plotë, dhe në çdo shtëpi ku kënga e saj ka kumbuar në radio apo në dasma, Fatimeja ka lënë një dëshmi të pagabueshme, se arti i vërtetë nuk njeh as kufij, as paragjykime, as kohë.

Ajo i takon përjetësisë. Neve na takon kujtimi.

Fluturoj… “Me krahë shqipesh nga Tropoja” – kjo këngë nuk ishte thjesht titulli i një krijimi, por edhe rrëfimi më i saktë i jetës së saj.

(Falë mundësisë së jashtëzakonshme të IA, solla një foto të gjallë të Fatime Sokolit, një foto që e rikthen nga ikja dhe e sjell në kujtesën e gjeneratës dhe njohjen e brezit të ri)