Kulture – Page 140 – Dielli

LEGJENDA E DUKATIT DERVISH ALI AJANI 1794-1851

May 13, 2022 by s p

Gezim Zilja/

Bej të stolisi Kadëna/Të mbathi çizmet e rënda,/T’i dha armët e ergjënda…/Ec o bej, t’u bëftë e mbarë /Të luftoç me pashallarë! Kur lexon dy vargjet e para mendon se Kadëna, e shoqja, e ka stolisur beun, për të shkuar në ndonjë dasmë, apo diku në ndonjë festë në krahinën e tij. Vargu i tretë, sa befasues aq dhe i drejtpërdrejtë, nuk të le të hamendësosh shumë, por ta jep në “lule të ballit”: t’i dha armët e ergjënda. I armatosur dhe madhështor mbi kalin e tij, beu do të niset në një luftë të shenjtë jo të zakontë, ku vajtja dihet e kthimi jo. Por Devish Ali Dukati, që e di mirë ku po shkon e ka një pishmanllëk të vogël. Dhe një burrë i tillë, sado i ashpër dhe krenar, pasi i hipën kalit, ashtu “nisur e stolisur”, kthen kokën nga Kadëna e tij e dashur:Dolle në divan në shkallë,/Hype balashit me shalë/M’u te porta më të dalë,/Të vate dora më pallë,/Ktheve kokënë mënjanë,/ Seç të tha zonja dy fjalë… Dhe ajo fare hapur, si një grua labe e vërtetë, pa pishmanllëk, sy më sy, e uron ashtu shqiptarçe: Ec o bej, t’u bëftë e mbarë/ Të luftoç me pashallarë!/Të luftoç me turkomanë, /Të përpiqesh për nizamë!

Rrallë të gjesh vargje të tillë, ku vetë gruaja vesh, stolis e armatos burrin për luftë dhe i uron udhën e mbarë. Thuhet se gratë e Spartës e bënin një veprim të tillë, por këtu hasim një të vërtetë, që ka ndodhur në Dukat të Vlorës, 170 vjet më parë. Dervish Ali Dukati, ashtu si mijëra luftëtarë të tjerë morën një porosi të shenjtë: të luftojnë me pashallarët turq ose jo turq sepse: Nizamë dhe xhelepe s’ka/,Është vendi fukara,/Jetojmë me lakëra,/ Katër shtëpi me një ka.

Bëhet fjalë për kryengritjen e famshme të vitit 1847 kundër Reformave të Tanzimatit. Dervish Ali Dukati, ishte një nga udhëheqësit e shumtë, që nxorri ajo luftë e pashembullt, që la gjurmë në historinë e shqiptarëve. Ishte një nga bejlerët e Dukatit, që iu përgjigj thirrjes së Lidhjes Shqiptare (Kuvendi i Mesaplikut, qershor 1847) për luftë. Mesaplik te rrapi i thatë/,Për një ditë e për një natë,/ U mblodhë gjithë kazatë. Luftëtarët e Labërisë do të prezantoheshin në luftën e Qafës së Sinjës në Berat, nën komandën e Zenel Gjolekës, si komandant i forcave të Jugut, vendosur në Kuvendin e Mesaplikut.Tre sahat more eranë/Luftoje me pashallarë./Me pashallarë luftoje,/Tanzimanë nuk e njohje./Turçe dije por nuk doje,/ Me terxhymanë bisedoje.Dy vargjet e fundit i hasim dhe në gojën e Rrapo Hekalit, Hodo Aliut, Tartar Memushit apo të ndonjë luftëtari tjetër, në gjyqin kundër bejlerëve të Beratit. Si duket edhe Dervish Ali Dukati ka qenë në grupin, që gjykuan bejlerët e Beratit në Qafën e Sinjës, bashkë me Rrapo Hekalin e të tjerë. Përpjekja tjetër do të bëhej në Urën e Konisbaltës, ku Dervish Aliu, në krye të luftëtarëve të Dukatit dhe të Tragjasit, do të zhvillonin betejën më heroike të tyre, që përshkruhet me ngjyra të gjalla në shumë këngë. Figura e tij, hipur në kalin e bardhë “sa një kullë”, të mbetet në mendje, si personazhet në Eposin e Kreshnikëve: Tragjas e Dukatë shumë,/Djemuria një furtunë,/ Del o Kanina me vulë!/Dervish Aliu kish nurë,/Çil’ i bardhë sa një kullë. Dhe ja se çfarë bën ai, me ushtarët turq sikur të ishin bagëti e imët: Halldupët gunëmurrë,/I qëndron si dhentë në shtrungë,/U rrij’ me këllëç në hundë,/I përmbys për nënë urë./O Dervish Ali Ajani/Ç’e bëre si të desh xhani! Por luftëtari, që e ka fituar të drejtën për t’u përjetësuar në këngë, me bëmat e tij, nuk është vetëm. Në këngët e shumta historike, krahas drejtuesve qendrorë të luftës si Zenel Gjoleka, Rrapo Hekali, Hodo Aliu, Gjikë Thanasi, Çelo Picari, Shahin Kolonja, etj., kronikani popull nuk harron dhe luftëtarët e tjerë, duke i përmendur pothuaj të gjithë, qoftë me një varg ose vetëm me emër. Përndryshe asnjë nga udhëheqësit e kryengritjes së vitit 1847 nuk do të zinte vend në panteonin e pavdekësisë, nëse nuk do të kishin me vete trima si veten. Në luftën e Urës së Konisbaltës vullnetarët e fshatrave Dukat e Tragjas, do të tregonin se ishin luftëtarë të rallë, të lindur vetëm për të fituar: Djemtë e Dukatit fodullë,/Lëftojnë e s’e luajnë gurë./Djemtë e Tragjasit levenë,/Ç’e punojnë keq dyfeknë./O dukat’ more dukat’/Palla juaj këllon gjak! Rapsodi popullor vazhdon me kujdes, të mos harrojë luftëtarët e tjerë, që u përjetësuan në luftën për mbrojtjen e Urës së Konisbaltës. Në vargjet e mëposhtme jepet figura e Elmaz Rodakut, Kamber Gjolekës dhe ajo e Brahim Sulos nga Dukati: I shkreti Elmaz Rodakë,/ Sokëllin e po bën lartë!/Elmaz Rodak ballëverdhë,/Dhe me ca shokë të tjerë,/ Në Urë të plagosur mbenë. Në vazhdim kemi këngën me titullin: Qaj o fshati nënë Qorre, për Selmanë Alinë nga fshati Dukat: Qaj o fshati nënë Qorre,/Për Selman Ali me more (i mençur)!/Selman Ali nga Dukati,/Nikëhilë nga llagapi,/Dërgon më Dervish Alinë, /Konisbaltë kemi pusinë… Midis luftëtarëve ka një lidhje të fortë edhe në situatat më të vështira. Dervish Ali Dukati, ndërsa luftohej, porosit për Elmazin e plagosur: Dervish Aliu seç tha:/O Kamber të kam vëlla, /Merre Elmazin në krah,/Se këtu mereqet s’ka! Ura e Konisbaltës do të ishte varri dhe lavdia e bijve të Dukatit e të Tragjasit: Te Ura në Konisbaltë,/ Mbenë dukatë e tragjastë./ Rrapua hidhejë në flakë,/Topi vu, e s’çqitej prapë. Thuhet së në këtë përpjekje me forcat turke nga 187 luftëtarët e Dukat-Tragjasit mbetën të gjallë vetëm 83. Dervish Ali Dukati, nuk do të vritej si shumë shokë të tij, në luftërat e vitit 1847-1848. I plagosur rëndë ai do të sillej në fshatin e tij. Nga sa informon kënga: Plagosnë Dervish Alinë,/Iu vra dhe kali i thinjë,/Shokët e prunë në kra,/Në Dukat në Llogora./Kush e pruri atë burrë/Njëqind okë e ca më shumë? Portreti i Kamber Gjonlekës dhe Brahim Sulos të kujton Trimat e Jutbinës: E pruri Kamber Gjoleka,/Brahim Sulo krahëfleta./Ezhdërha nga trupi bollë,/Që i zë derrat me dorë,/Sikur janë koqe mollë. Dervish Ali Dukati, nuk do të pushonte përpjekjet e tij kundër Reformave të Tanzimatit sidomos kundër rekrutimit të djemve shqiptarë për llogari të Turqisë. Në disa vargje, duket se autoriteti i tij ishte shumë i madh, sa vetë zyrtarët turq e kishin frikë dhe i druheshin: Hajmedet ç’e gjet Alinë,/Që s’e kish për gjë kapinë,/Dil bën telendi myshirë./Myshir të mbledhç fiqirë/Se të ngarkoj me zinxhirë,/E të dërgoj në Janinë! Kjo do t’i kushtonte jetën trimit të Dukatit. Tradhtisht, krerët turkomanë të Vlorës e helmuan, kur ai shkoi i ftuar të bisedonte, për heqjen e shërbimit ushtarak, (kurasë), për djemtë e Labërisë. Hajmedet o Dervish be,/U krodhe në kafene,/Te berberi u rrove’/Të hodh’ helm, e ti s’e pe. Lajmi shkon vetëtimë në Dukat. Sigurisht që do të ishte një mot i keq, ku era frynte si e tërbuar: Frynë murrë që tundet dheu,/Erth’ fjalë se Dervish beu/Kullën e kuqe e preu…Të premten që menatë,/Seç na u hap një mandatë,/Vdiq një bej i Dukatë,/Dervish Aliu namlartë. Kënga do të vazhdojë, me haberin çuar Kadënës, që tashmë u bë si e marrë. Nuk e priste Zonja e Madhe e Dukatit, që beu i saj trim e luftëtar, që e kishte nisur e stolisur vetë për në luftë (Ajde bej t’u bëftë e mbarë/Të luftoç me pashallarë) e që ia kishte mjekuar plagët me aq kujdes, të helmohej tradhtisht në mënyrë aq të ulët: Kadënës kur i thanë:/Del e merr mushkën me shalë,/Se në Vlorë e lamë aganë,/Për të hequrë kuranë/Briti sa çkuli dynjanë/Edhe odat me tavanë… Pas tronditjes së parë, e ulur pranë trupit të pajetë të beut të saj, e qau me ligje, qetë e shtruar, ashtu si dinë të qajnë gratë e pazakonta të atyre trevave, duke i përmendur një më një bëmat dhe mençurinë: Na vdiq një trim nga Dukati,/Dervish Ali mëndjelarti./Të mbet’ mushka me (y)zengjin,/Që çaje me të ordhinë,/E gjykoje mbi valinë./O Dervish Ali luleja,/Nizamët ajde, eja,/Merr Turqija, e vra Moreja. Dy vargjet e fundit shprehin dhimbjen e protestën për atë që ndodhte me shqiptarët e turqit qysh nga pushtimi i Shqipërisë. Për këto e të tjera plagë të mëdha, që shkaktoi sundimi turk, luftoi pashai i Dukatit me shumë shokë të tjerë, por nuk ia doli. Emri dhe bëmat e tij vijnë deri në ditët tona. Diku më tej Kadëna a ndonjë grua tjetër ka vazhduar vajin duke plotësuar: O Dervish Ali Dukati,/S’jeshe të qajnë gratë, /Po të qajnë gjithë kazatë! Epitaf më të saktë për një luftëtar të përmasave të tilla nuk mund të gjesh.

80 VITE NGA ARRESTIMI I NORBERT JOKLIT NË PAKTHIM

May 10, 2022 by s p

Nga Hazir MEHMETI, Vjenë

Përvjetor: Përkujtim i themeluesit të Albanologjisë

Derisa me rastin e 25 vjetorit të pavarësisë Jokli u nderua nga Mbreti Zog me dekoratën “Urdhëri i Skënderbeut“. Është koha e reflektimit tonë në vlerësimin ndaj atyre që albanologjinë e vunë në baza shkencore.

Shpeshherë në kohë takohen dy ekstremet, vlera dhe jovlera. Kështu ishte kur jetoi në Austri gjuhëtari i madh, Norber Jokli, i cili shkëlqente me punën e tij shkencore dhe ishte sinonim vlere. Kjo vlerë shndritë akoma më shumë kur dihen rrethanat e formësimit të saj, i rrethuar nga nazizmi si pushtet dhe ideologji antinjerëzore. Kudo përreth zotëronte acari i ngrirë dimëror nazist që vriste çdo aguliçe marsi në paralajmërimin e pranverës së domosdoshme. Ato mblidheshin një nga një sapo fillonin të hapnin petalet në rrezet e diellit të shumëpritur.

Dhe, vrasja ishte mizore, pa gjyq e pa gjykatës. Përbindëshat me figura njeriu çirreshin rrugëve të Vjenës në gjuetinë e tyre makabre, ku muret e pallateve shekullore rrëqetheshin nën rënkimet e fëmijëve, pleqve, grave, të cilët nxirreshin me dhunë nga shtëpitë e tyre.

Fati i bashkëkombëseve të tij e ndoqi edhe Norbert Joklin. Ai e dinte rrezikun që e përcillte, por nuk mundi të mos e ndante fatin me njerëzit e gjakut tё tij. Rrezikun e kuptuan po ashtu shumë nga miqtë e dashamirët e tij, të cilët e paralajmëruan rrezikun. Gjergj Fishta do të kërkonte nga Jakomoni (përfaqësues nga qeveria pushtuese fashiste italiane) që Shqipëria të jetë e gatshme për strehim të Joklit, hebreut, i cili themeloi studimet albanologjike. Ashtu vepruan edhe disa intelektual e veprimtar shqiptarë që e njihnin situatën dhe e ndjenin rrezikun që e kanoste Joklin.

Ernest Koliqi i shkruan konsullit shqiptar në Vjenë, Nikollë Rrotës, se duhet ndërmarr veprime që Joklit t’i mundësohet udhëtimi i menjëhershëm për në Shqipëri. Lasgush Poradeci shtronte nevojën e sjelljes së Joklit nga Vjena në Shqipëri dhe vënien e tij në krye të Institutit Albanologjik që do themelohej në Tiranë. Të gjitha këto lëvizje bëheshin tani kur Shqipëria ishte e pushtuar nga Italia fashiste.

Nga ana e tij, Jokli kërkonte mundësinë e udhëtimit për në Amerikë, ndërmarrje kjo jo e lehtë në atë kohë.

Para tetëdhjetë vitesh, në mëngjesin e 4 marsit të vitit 1942, Jokli merret me forcë nga gestapoja në banesën e tij në rrugën Neustiftgasse 67, Bashkia e 7-të e Vjenës.

Studiuesi, Mechthild Yvon, në botimin e tij me titull: “Fati i albanologut Norbert Jockli dhe bibliotekës së tij “ mes tjerash shkruan: ,,Shumica e hulumtimeve të deritashme lidhur me fatin e albanologut vjenez Norbert Jokli dhe grabitja e bibliotekës private të tij nga nazistёt janë unik se: Rasti i Joklit është një shembull neveritës i brutalitetit nazist nga kolegët e tij specialistë nga UN- dhe reparti i bibliotekës, para se gjithash i Dekanit të Fakultetit Filozofik, Viktor Christian, i cili ndërmerr deportimin e Joklit në mars të vitit 1942, kur ai vdes në Maly Trostinec, me çka e nxjerr para përgjegjësisë. Rrallë ndonjëri që e ka mbështetur.

Sipas ditarit të Paul Kretschmer, ish mësues i Joklit, indogermanist , i cili shkruan se Jokli është deportuar qysh në vitin 1941. Një intervenim i rrethit kolegjial do ta shpëtonte para transportimit për në asgjësim. Në vitin 1942 nuk ishte më tutje e mundur. Biblioteka, pronë e tij do të dërgohet në “rrethin shkencor”, duke u shkarkuar përfundimisht në Bibliotekën Kombëtare (Österreichische National Bibliothek), e cila qe nga ajo kohë gjendet aty”.

Disa fakte të reja lidhur me rrethanat dhe gjendjen e Joklit dhe përpjekjet e tij për t’u shpërngulur për në Shqipëri përmes Italisë bashkë me bibliotekën e pasur të tij si dhuratë për Ministrinë e Arsimit të Shqipërisë.

Sipas shënimeve nga Kraft, “Jokli e kishte ndërmend që bibliotekën t’ia dhuronte Ministrisë së Arsimit të Shqipërisë dhe ta merr përsipër tё drejtën e tij për të emigruar. Kështu, ai kërkoj leje nga Dekanati i Fakultetit Filozofik, mirëpo u denoncua tek Gestapoja nga rektori i fakultetit, Viktor Christian. Këtë qëndrim e përkrah edhe Evelyn. Megjithatë nuk mund të vërtetohet denoncimi sipas të dhënave të deritanishme, e njëjta vlen edhe për listën e deportimeve nga Vjena në vitet 1941 dhe 1942. Sipas Kraft-it, Jokl u arrestua në vendbanimin e tij në Vjenë VII, Neustiftgasse 67 nga Gestapo dhe u deportua në piken grumbulluese në Vjenë II, ”Castellegasse”. Pra, si shihet, nazistët nuk lenin shënime dokumentuese në veprimet e tyre. Ato bëheshin në formë perfide.

Norbert Kokli, u lind në Bzenec të Moravisë në Çeki, më 25 shkurt të vitit 1877. Rrjedh nga një familje tregtare hebre. Maturën e mbaron me sukses të shkëlqyeshëm në vendlindje, kurse studimet në Vjenë, së pari në drejtësi, pastaj në shkencat gjuhësore dhe mësimet për bibliotekist. Punon në Bibliotekën Universitare të Vjenës deri në pensionimin e tij të detyrueshëm nga nacional-socialistët e ardhur në pushtet në vitin 1938. Publikimet dhe aktivitetet publike të Joklit do të kufizohen sipas Ligjit Racist të Nyrenbergut edhe pse kjo nuk u tha në mënyrë eksplicite lidhur me botimet e tij. Në këto rrethana Joklin për katër vite rresht e vizitonte nxënësi i tij, Georg Solta, i cili dëshironte të vazhdonte punën shkencore të mësuesit të tij. Në anën tjetër ai e furnizonte Joklin me libra nga biblioteka. Solta nuk kujton asnjë përkrahje nga kolegët e Joklit në gjendjen e krijuar.

Si studiues linguistik u morr me Indogermanistikë, Sllavistikë dhe Romanistikë. Pas mbarimit të studimeve të dyta nga gjuhësia ai mësoi si autodidakt gjuhën shqipe, një gjuhë e pa studiuar gati fare, me të cilën do merret tërë jetën e tij. Ndoqi kursin e shqipes tek Dr. Gjergj Pekmezi, i cili ishte lektori i parë i gjuhës shqipe në Universitetin e Vjenës.

Në vitin 1913 emërohet si përgjegjës për ,,Shkencat gjuhësore Indogermanistike me theks të veçantë për shqip, gjuhët baltike dhe sllave”. Krahas punëve në bibliotekë ai punon intenzivisht në gjuhësinë shqipe, duke arritur të bëjë emër si albanolog dhe sot konsiderohet si themelues i Albanologjisë. Me hulumtimet e tij gjuhësore ai konstaton, se gjuha shqipe bën pjesë në gjuhët indoevropiane.

Jokli mes tjerash u dallua në fushën e etimologjisë, marrëdhënieve të gjuhës shqipe me gjuhët tjera, fonetikën e zhvillimet në morfologjinë e fjalëve. Vdekja e hershme nuk i mundësoi botimin e një vepre përmbledhëse të hulumtimeve të tij. Ai, megjithatë, botoi disa vëllime si “Sudien zur albanischen Etymologie und Wortbildung”, Vjenë, 1911 (Studime për etimologjinë dhe fjalëformimin e shqipës” dhe “Linguistisch¬kulturhistorische Untersuchungen aus dem Bereiche des Albanischen”, Berlin- Lajpcig, 1923 (“Gjurmime gjuhësore, historikokulturore nga lëmi i shqipes”.

Studimet e tij gjuhësore përfshinin gjithashtu marrëdhëniet e gjuhës shqipe me gjuhët tjera të lashta jo-greke të Ballkanit, me ilirishten, trakishten, duke e nxjerr tezën e tij të prejardhjes së shqipes si një sintezë e tezave ilire e trake. Jokli mbrojti me këmbëngulje autoktoninë e shqiptarëve, ku Dardania e lashtë vihet si djepi i parë i tyre. Ai e vlerëson lartë punën e rilindësve për pasurimin e gjuhës shqipe duke ndikuar në vijueshmërinë mbi baza filologjike. Vendin e shqiptarëve – Shqipërinë, Jokli e viziton tek në vitin 1937, duke e plotësuar dëshirën e tij, ku pritet mirë duke u nderuar me “Urdhni i Skënderbeut”. Jokli ishte i njohur edhe nga personalitetet e tjera të kulturës që vepronin në atë kohë në Vjenë, të cilëve u interesonin shqiptarët dhe kultura e tyre. Njëri nga ata ishte paleontologu dhe albanologu i njohur Franc Nopcsa i cili i la Joklit në trashëgimi punën e tij në studimet albanologjike në vitin 1933 pasi ai vrau sekretarin e tij Bajzit Elmaz Doda dhe veten pas një krize të rëndë psikike. Fotografitë e Nopcsas dhe Dodes nga rajone shqiptare të fillim viteve të shekullit njëzet ruhen si vlera në Bibliotekën Kombëtare të Austrisë në Vjenë.

Vepra e Joklit është padyshim një vlerë në shumë rёndёsi pёr gjuhësinë në përgjithësi dhe shqipen në veçanti. Ai ishte komunikues dhe mbante lidhje të ngushta me intelektualёt shqiptarë më në zë të kohës, si: Gjergj Fishtën, Ernest Koliqin, Faik Konicën, Aleksandër Xhuvanin etj.

Shkenca shqiptare ashtu sikurse populli shqiptar përjetuan ringjallje por edhe katrahurën e robërisë dhe nazizmin shkatërrues komunist, i cili nuk la rrugë për vlerësim të njeriut, pra as të miqve të kombit shqiptar siç ishin albanologët nga hapësirat gjermanofolëse duke përfshirë këtu edhe Joklin.

Derisa me rastin e 25 vjetorit të pavarësisë Jokli u nderua me dhënie çmimi, çfarë do bënim tani në këtë kohë kur kemi dy shtete shqiptare në përkujtimin e Joklit dhe miqve tjerë, a do duhej përkujtuar denjësisht. Është koha e reflektimit tonë në korrigjimet në mësimet tona të atyre që albanologjinë e vunë në baza shkencore. Edhe këtu pseudoshkenca greko-sllave tentuan ta varrosin kulturën, gjuhën e vendorëve në tokat e të cilëve kishin ardhur. Falë këtyre mendje ndritur u vu themeli i ringjalljes së një civilizimi të lashtë mijëra vjeçar duke u kurorëzuar me alfabetin shqip si paraprijës i lindjes së shtetit shqiptar.

LIBÉRATION (1946) / GJON MILI SIPAS JEAN-PAUL SARTRE

May 8, 2022 by s p

Jean-Paul Sartre në shtëpinë e tij në Paris (1946) – Foto : Gjon Mili

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 8 Maj 2022

“Libération” ka botuar, të premten e 11 tetorit 1946, në faqen n°2, një shkrim në lidhje me ekspozitën e Gjon Milit asokohe në Paris, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Fotografia, vepër arti

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Në Galerie du Bac, Jean-Paul Sartre e prezanton Gjon Millin me këto fjalë : “Ai ka kokën e një antengrënësi, një hundë që do të nuhasë botën shumë përpara tij, për të besuar se ai do ta zhysë papritur në një fole milingonash.”

Është e padiskutueshme që Mili, artist nga Nju Jorku, dëshmon se fotografia mund të jetë një art i madh.

Duke montuar figura kërcimtarësh, duke treguar një vajzë të vogël duke kërcyer me litar në disa aspekte (foton e së cilës lexuesit tanë e patën ekskluzive), ai dëshmon se sa e madhe është dhuntia e tij për analizën plastike.

Pasi ka fotografuar të gjithë anëtarët e Konferencës së San Franciskos, ja ku është në Paris. Gjithçka e intereson. A nuk e ka shprehur tashmë sharmin e rrënuar të oborrit ngjitur me studion e skulpturës së Zadkine?

— Do të doja të jetoja në Paris katër muaj në vit, na thotë Gjon Mili. Por si mund të gjesh një strehë këtu ?

5-VJETORI I THEMELIMIT TË LAPSH-it NË BAVARI

May 3, 2022 by s p

M.Krasniqi/

Më 23 prill 2022, kryesia e Lidhjes së Arsimtarëve dhe Prindërve Shqiptarë (LAPSH) në Bavari, për nderim të 5-vjetorit mbaji takim pune! Ditë më parë u vendos që për shkak të rregullave të pandemisë të mos organizojë manifestim me masë, por të manifestohet përmes faqes zyrtare, në rrjetet sociale dhe t’u dërgohet mediave elektronike, TV. dhe mediave të shkruara, një video bashkë me shkrimin, për punën dhe suksesin e LAPSH-it, përgjatë këtyre pesë viteve deri te kuvendi i fundit, më 31.03 2022.

LAPSH-i, gjatë kësaj periudhe 5-vjeçare ka kaluar nëpër një rrugë jo të lehtë, shpesh edhe me sfida të mëdha! Por, falë vendosmërisë dhe vullnetit të lartë, vizioni dhe misioni e tij të pandalshëm arriti objektivat në themelimin dhe ngritjen e shkollës shqipe në Bavari, në saje të punës së madhe që bënë nismdhënëset dhe themeluesi z. Mustafë Krasniqi me grupit e punës – intelektualët: z. Fran Tanushi (tani i ndjerë), z. Fadil Lumi, znj. Donika Zonja, znj. Hateme Morina, z. Isuf Bytyçi, z. Agron Ibrahimi dhe z. Jonuz Veliçi! Që në shtator të vitit 2016, i dorëzohet projekti, për Mësimin Plotësues të Gjuhës Shqipe, konsullatës së Republikës së Kosovës. Projekt, i cili gjeti përkrahjen e konsullatës së Republikës së Kosovës, gjegjësisht të konsullit Hamdi Reçica dhe, me hapjen e Konsullatës së Shqipërisë, përkrahje kishte edhe nga konsulli i Përgjithshëm Arten Hanku dhe Dr. Dashi Ibraj, që më 8 tetor të vitit 2016, themelohet Këshilli Nismëtar me përgjegjës z. Mustafë Krasniqi.

Gjatë kësaj periudhe, Këshilli Nismëtar dha një deklaratë për media, shpërndau formularin për vitin 2016/17, për regjistrimin e nxënësve dhe hapi disa klasë. Po ashtu arriti t’i mbajë disa takime me bashkëkombësit dhe shoqata të ndryshme, që veprojnë në Republikën e Bavarisë. Njëri ndër takimet e rëndësishme ishte ai me përfaqësuesin e Ministrisë së diasporës, i Qeverisë së Kosovës, drejtori e Departamentit për Arsim dhe Kulturë në Diasporë, z. Avdyl Lipoveci, me konsullin e Republikës së Kosovës Hamdi Reçica dhe përfaqësuesit e bizneseve, të cilët u zotuan se do ta ndihmojnë këtë nismë.

Më 23.04.2017, në prani të mësimdhënësve, Këshillit të prindërve, Shoqatave dhe përfaqësueseve të bizneseve, që jetojnë dhe veprojnë në Bavari, LAPSH-i mbajti Kuvendin e parë themelues, që të pranishëm ishin: ish-Ministri i Arsimit, i Shkencës dhe Teknologjisë së Republikës së Kosovës, z. Arsim Bajrami me stafin e tij, ish-Ministri i Diasporës i Republikës së Kosovës z. Valon Murati, drejtori i Departamentit për Arsim dhe Kulturë në Diasporë, z. Avdyl Lipoveci, konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Shqipërisë z. Arten Hanku, konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës z. Naser Idrizi, Këshilltari z. Faket Kajtazi dhe Konsulli Hamdi Reçica. Nga ky Kuvend u zgjodh kryesia prej 19 anëtarësh: z. Mustafë Krasniqi – kryetar, z. Tefik Jaha – nënkryetar, znj. Donika Zonja – nënkryetare, z. Fran Tanushi-nënkryetar, z. Isuf Bytyçi-sekretar, z. Agron Ibrahimi-Arkatar dhe znj. Lorita Ismaili-Zëdhënëse, kurse anëtarë tjerë ishin: znj. Valbona Roçi, z. Anila Xhani, znj. Nerxhivane Qorolli, znj. Minire Gajtani, znj. Nife Arifaj, znj. Xhevahire Sylejmani-Maliqi, z. Fadil Lumi, z. Januz Veliqi, znj. Lule Lokaj, z. Maxhun Smajli, Dr. Edmond Skënderaj dhe z. Sahit Bejta.

Nga kjo kryesi e dalur nga vota e bashkëkombësve u nxorën shumë rregullore, u formuan komisione, Këshilli i Arsimtarëve, u morën vendime dhe u hapën shumë klasa e u pranuan mësimdhënës të rinj, u mbajtën seminare, manifestime dhe kuiz diturie! Kurse, përmes faqes www.uraebashkuar.com dhe facebook-ut, faqes zyrtare Shkolla Shqipe – Bavari, sensibilizuan çështjen e mësimit plotësues në gjuhën shqipe! Ndërsa Donatori ishte Fondacioni “Besa”, pa i harruar edhe donatorët tjerë, që jetojnë e veprojnë në Bavari, si dhe Shoqatën gjermane “ Morgen e.V.”.

Kryesia e LAPSH-i në këtë periudhë ndërtoi lidhje të ngushta me MASHT-in dhe MDIS-in, të Republikës së Kosovës dhe organizoi takime me përfaqësues të MASHT-it: nga Instituti Pedagogjik, IPK, Drejtoria e Kompetencës – Skenderaj, AAPAR, etj. Po ashtu kishte vizita në shkollat funksionale në bavari, nga përfaqësuesit institucional, kurse dy Konsullatat shqiptare në Mynih caktuan përfaqësuesit e tyre dr. Dashnor Ibra nga Konsullata e Shqipërisë dhe z. Faket Kajtazi nga Konsullata e Kosovës.

LAPSH-i në Bavari, nga Kuvendi i dytë zgjodhi: z. Milazim Ukaj – kryetar, z. Selim Hoti – nënkryetar, koordinator i Këshillit të Arsimtarëve z. Mustafë Krasniqi; z. Avdi Kolukaj – sekretar dhe z. Rexhep Nikqi – arkatar. Gjatë kësaj periudhe, LAPSH-i në bashkëpunim me konsullatat shqiptare në Mynih, nënshkruan marrëveshjen e përbashkët nga: z. Arten Hanku – konsull i përgjithshëm i Republikës së Shqipërisë, z. Afrim Nura – konsull i përgjithshëm i Republikës së Kosovës dhe z. Milazim Ukaj – kryetar i LAPSH-it për Bavari, ku LAPSH-i autorizohet të menaxhojë dhe koordinojë mësimin plotësues në gjuhën shqipe në Landin e Bavarisë.

Gjatë periudhës 5-vjeçare LAPSH-i me punën e tij të pandalshme, përpos hapjes së klasave, rritjes së numrit të nxënësve dhe të mësimdhënësve u angazhua edhe për mbajtjen e seminareve, të kuizeve të diturisë, mbajtja e manifestimeve e të datave historike. Kurse në mars të vitit 2021, gjuha shqipe u fut në listën e grupit të gjuhëve të huaja, në periudhën që ishte më sfiduesja, ku përballeshim me pandeminë.

Vlen të ceket se LAPSH-i me punën e tij të madhe dhe me shumë sfida, e krejt vullnetare (puna e kryesisë) në këtë rrugëtim ka udhëtuar me vizion të qartë; “Ta ndërtojmë dhe kultivojmë bindjen për ruajtjen e gjuhës amtare, për shkollën shqipe”, me qëllim që bashkëkombësit të mos jenë në udhëkryqe, pa fajin e tyre, fëmijët të mos e harrojnë gjuhën amtare. Gjë që për fat të keq, brezi i dytë ka filluar ta belbëzojë shqipen e bukur, kurse brezi i tretë ka dro që dhe do ta harrojë në tërësi! Për këtë, mbi qindëra shkresa e shkrime janë shkruar dhe bërë, nga drejtuesit e LAPSH-it, që jo rrallë janë injoruar, me apo padashje dhe nuk janë marrë me hallin e mërgimtarit, nga vet institucionet tona të atdheut! Megjithatë LAPSH-i asnjëherë nuk ka hequr dorë nga institucionet, por këmbëngulës ishte dhe mbeti që në çdo formë të mbetet i lidhur me institucionet tona, pavarësisht se sa këto do ta ndiejnë shqetësimin e LAPSH-it.

Më 27.03.2022, LAPSH-i në Bavari të Gjermanisë, sipas rregullores i mbajti zgjedhjet e legjislacionit të tretë, në prani të 50 delegatëve nga gjithsejtë 64 sa ishin të ftuar. Të pranishëm ishin mësimdhënësit, përfaqësuesit e Këshillave të Prindërve dhe dy Konsullatat shqiptare në Mynih, përfaqësuesi i Fondacionit “Besa” dhe asambleistja komunale e Mynihut, zj. Lendita Musliu. Kuvendin e drejtoi sekretari, Avdi Kolukaj në mbikqyrjen e grupit punues; Selim Hoti, Mustafë Krasniqi, Rexhep Nikçi dhe Milazim Ukaj deri në zgjedhjen e komisionit zgjedhor të kryesuar nga Nevila Saja dhe anëtarët tjerë të komisionit: Nife Arifaj, Valbona Roçi, Adem Smakiqi dhe Iljaz Alija. Nga këto zgjedhje u zgjodh kryesia prej 7 vetash: Milazim Ukaj – kryetar, Armend Ismaili – nënkryetar, Avdi Kolukaj – sekretar, Xhemshit Tafa – arkatar, Arif Arifaj – përfaqësues i Këshillave të Prindërve Anila Xhani – zëdhënëse dhe Mustafë Krasniqi – koordinator i Këshillit të Arsimtarëve, i cili e zgjodhi Këshillin Pedagogjik: Lume Daci-Hoti, Valbona Roçi, Nife Arifaj, Nevila Saja, Drenusha Istogu dhe Selim Hoti. (Nga M.Krasniqi)

Ps. Me video. https://www.youtube.com/watch?v=Me8KKFZWvtM

Kur ka filluar ndikimi i spiunazhit rus në trojet shqiptare?

May 1, 2022 by s p

Dr. Hasan Bello/

Sipas disa studimeve të realizuara vitet e fundit mbi veprimtarinë e spiunazhit rus në Perandorinë Osmane, historianë të ndryshëm kanë arritur në përfundimin se ndikimi i tij në Ballkan dhe në trojet shqiptare ka nisur që në shek.XVI-të. Ai ka filluar me dërgimin e një numri të madh diplomatësh, arkeologësh, udhëpërshkruesish, shkrimtarësh etj. Këta kishin si qëllim mbledhjen e informacioneve mbi popujt ballkanikë e më pas organizimin e kryengritjeve. Në shek.XVII-XVIII-të Rusia arriti që rrjetin e saj të spiunazhit ta konsolidonte tek të gjith popujt ballkanikë. Kjo sidomos në periudhën e Pjetrit të Madh (1672-1725), i cili përveç ekspansionit politik duke i zgjeruar kufinjtë e shtetit rus, udhëhoqi një revolucion kulturorë. Ai zëvendësoi tradicionalen dhe shoqërinë mesjetare ruse me një sistem politik modern, shkencor, racionalist, dhe me orientim europian. Në fokus të interesave të saj ishin kryesisht ortodoksët në Serbi, Malin e Zi, Bullgari, Greqi. Por jasht interesave nuk mbetej as Perandoria Osmane dhe shqiptarët. Në një letër drejtuar ambasadorit rus në Stamboll, P.Andrejeviç Tolstoi, më 1 prill 1702 Pjetri i Madh kërkonte që krahas mbledhjes së informacioneve me karakter politik, ekonomik, diplomatik, ushtarak dhe gjeografik, një rëndësi të madhe t`i kushtonte popullsisë ortodokse në Perandorinë Osmane. Këto rezultate do të shihen në përplasjet e brendshme që u zhvilluan në shtetin osman pas një sërë kryengritjesh të ajanëve (feudalëve me ndikim lokal) dhe Revolucionit Grek, ku ndikimi i spiunazhit rus do të luaj një rol aktiv. Por kulmi i aktivizimit të kësaj armate, të padukshme, që vepronte si pararojë e ushtrisë ruse është lufta e Krimesë (4 tetor 1853-30 mars 1856). Vetëm në Bullgari spiunazhi rus kishte arritur të rekrutonte 70.000 persona të cilët sapo tu jepej urdhër ishin të gatshëm të merrnin armët. Fitorja e ushtrisë osmane në Krime u shoqërua me humbje të jashtzakonshme. Ndërsa rritja e borxhit të jashtëm, shkaktoi falimentimin e saj financiarë. Periudha deri në Kongresin e Berlinit (1878) kur Perandoria Osmane do të humbi luftën me Rusinë dhe do të detyrohet të pranoi lindjen e disa shteteve sllave në Ballkan konsiderohet si një fitore tjetër e spiunazhit rus. Pas krijimit të këtyre shteteve, rrjeti i këtij spinazhi do të shtrihet akoma dhe më shumë në brendësi të territorit shqiptar. Aq sa gazeta britanike “Standard” e 14 gushtit 1888 shkruante hapur për veprimtarinë e konsullit rus në Bukuresht, i cili kishte krijuar një komitet me agjentë dhe revolucionarë, me qëllim organizimin e kryengritjeve dhe veprimtarisë subversive në krahinat shqiptare.Përmbushja e aspiratave ruse në vitin 1913 kur gati gjysma e kombit shqiptar iu aneksua shteteve sllave dhe Greqisë, krahas ushtrisë dhe diplomacisë ka në një sfond të padukshëm edhe kontributin e spinazhit rus.