LETERSI – Page 259 – Dielli

DJALI NGA HOTI – NJE NGA LIBRAT ME TE MIRE PER FEMIJE

December 29, 2015 by dgreca

Rrefimet e librit “Djali nga Hoti” i Kolec Traboinit vijne ne periudhen kohore 100 te viteve me pare. Ata jane mbeshtetur ne hartimet shkollore te babait te tij Palok Troboini ish-nxenes i shkolles Tregtare Italiane, i cili solli permes Dalmacise flamurin qe u ngrit ne Deciq me 6 prill te vitin 1911. Shkrimet vijne nga viti 1905 me disa modifikime e plotesime sic e ka zakon Kolec Traboini me penen e tij te lehte si gjeth e me peshe tonelata. Libri i thjeshte edhe per kompozimin, ilustrimin dhe ne teresi grafiken e perdorur, eshte nje model per kohen. Faqet e librit te impresionojne, te shetisin ne tablote e bukura natyrore te malesive, te stineve te vitit, ne galerite e personazheve qe jane te moshave te ndryshme, ku mbizoteron Palok Troboini i ati i Kolecit, nena Nora dhe mesuesi i italishtes Andrea Skanjeti burri i Motres Tone. Personazhet e librit jane bashkemoshatare, kryesisht te vuajtur, por te ndershem. Jane rrefime per femije, qe me shume mjeshteri e pa u dukur, ne fundin e se cilit, cilido lexues i jep dicka te vlefshme per jeten, kurdo e kudo qe i nevojitet.
Do t’i thosha edhe Ministres se Arsimit se duhet qe ky liber te plotesoje bibliotekat e shkollave, sepse eshte nje nga librat me te mire per femije. Mos t’ju dridhet fare dora per ta futur ne katalogun e librave te leximit jashte klase. Deshiroj qe ky propozim te mos mbetet ne vesh te shurdher. Lexim te kendshem.

FAIK XHANI
mesues

MAKINA E MBULUAR

December 28, 2015 by dgreca

Tregim nga Hasan KOSTRECI/
Gjatë jetës njeriu kalon shumë ndodhira, por disa prej tyre të ngelin në mëndje dhe kurrë nuk harrohen. Kjo që po tregoj është e shumë dekadave përpara, kur unë isha në atë kohë djalë i ri dhe punoja si mësues në rrethin e Gramshit…..
Qe një ditë e ftohtë Janari dhe qielli i nxirrë tregonte se së shpejti do t’ia niste shiu. Nga qëndra e qytetit të Elbasanit, deri tek Ura e Shkumbinit, sëbashku me Vasilin, të shoqen e tij, Zamirën si dhe djalin gjashtë vjeçar, Gjergjin, e morëm gati me vrap dhe nga që u djerrsitëm, u mbështetëm mbas një peme që të mbroheshim, sadopak prej erës që vinte nga gryka e lumit. Kthenim kokën herë pas here mbrapa që të shihnim mos vinte ndonjë makinë, por deri tani asgjë.
– Nëna më gatoi ca petulla që t’i kishim për rrugës, prandaj dhe u vonova – u justifikua gruaja e shokut tim dhe na nxorri përpara një gazetë të bërë si kaush.
– Do presim edhe ca, ndryshe do e lemë për nesër – u përgjigj Vasili.
– Ti edhe mundesh, sepse dy orët e para i ke bosh, kurse mua më duhet që të jem patjetër në orën tetë në shkollë – e kundërshtoi Zamira.
– Nuk i ke edhe aq mirë punët me drejtorin. Ç’farë ka ai me ty? – e pyeti ai.
– Ndonjëherë mirësjelljen, ju burrat, e keq kuptoni – iu përgjigj ajo dhe nuk e zgjati më atë bisedë.
Ata kishin gati dhjetë vjet martuar, patën bredhur për një kohë fshatrave dhe vetëm këto dy vjetët e fundit qenë transferuar në qëndër, por për kohën që flas, Gramshi ishte një qytet fare i vogël; vetëm me një rrugë kryesore, katër a pesë dyqane, një restorant, një kinema gjithashtu të vogël, ku banorët dhe sidomos mësuesët, shumica të ardhur, shkonin për të parë ndonjë film, që disa herë ndërpritej, si dhe shtëpia e kulturës, ku ata e kishin të detyruar të aktivizoheshin. Bile Zamirën, nga që kishte zë dhe këndonte bukur, e patën futur të merrte pjesë edhe në estradën e krijuar rishtaz, ndërsa djalin, nga që ende s’i kishte mbushur gjashtë vjeçët, e çonin në kopësht.
– Po vjen, më duket, një zis me targë Elbasani, por qënka i mbuluar – tha Vasili dhe i doli përpara – jemi për Gramsh – iu drejtua ai shoferit, i cili kur e uli shpejtësinë dhe ndaloi, e njohëm që ishte xha Sotiri i uzinës së Çekinit, një burrë i moshuar, i gjatë dhe me flokë të thinjura.
– Vëndet përpara deri në Gostimë, i kam të zënë – tha ai dhe u drejtua më shumë nga çifti – por nëqoftëse qëndroni dot mbrapa, hipni – shtoi dhe zbriti e hapi pak cepin e mbulesës prej mushamaje që të shikonin.
– Si thua? – iu drejtua Vasili të shoqes.
– Kam hall më shumë për djalin se mos turbullohet, por tjetër nuk kemi për të gjetur, prandaj hipim – iu përgjigj ajo dhe e ndihmuar nga i shoqi, një dorë e vuri tek spondi, ndërsa me tjetrën mbajti fustanin, që prej erës, iu ngrit përpjetë. Mbas saj hipën djalin dhe në fund unë me Vasilin.
– Vetëm ju lutem, mos bëni zhurrmë dhe rrini qetë – na porositi shoferi dhe u orvat sikur të na thoshte edhe diçka tjetër, por Vasili e ndërpreu.
– Mos kij fare merak – i tha ai dhe atëhere xha Sotiri uli përsëri mbulesën, i lidhi dy cepat mirë që të mos hapeshin dhe u largua.
Në karroceri qe errësirë dhe një llambushkë e vogël e vendosur në krye, bënte fare pak dritë. Duke ecur dhe u mbajtur me kujdes anash u ulëm në disa dërrasa të vendosura paralel, të cilat shërbenin si sedilje, por era e pluhurit të rrugës përzierë me gazin e pa djegur që vinte prej skapamentos dhe nuk kishte nga dilte, të zinte frymën. Mbasi u ambientuam sadopak, vumë re se në krye dhe të ulur me fytyrë nga ne, ishte edhe një çift, ndofta burë e grua, të cilët po rrinin në heshtje.
Makina, nga që ishte e lartë, kur u nis, lëkundej shumë dhe nëpër gropa, të dukej sikur nga çasti në çast do përmbysej. Përjashta shiu filloi të binte i rrëmbyeshëm dhe në vëndet ku mbulesa e mushamasë qe e grisur, futej edhe brënda.
– Si ndjehesh? – e pyeti përsëri Vasili të shoqen.
– Deri tani mirë, por më vonë, nuk di – iu përgjigj ajo dhe mbështeti kokën tek supi i tij, ndërsa djali nga që u mërzit, nisi të vijë vërdallë e të luajë. Unë, për një moment, mbylla sytë dhe fillova të mendohem.
– Palltua që qepe tek rrobaqepësi, të rrinte bukur – dëgjova Vasilin që i pëshpëriti në vesh të shoqes dhe ajo si shpërblim për komplimentin, i afroi atij buzët që ta puthte.
Shiu përjashta akoma vazhdonte dhe duke goditur mbi mbulesën e mushamasë, të krijonte një farë melankolizmi, por njëkohësisht të bënte edhe për gjumë.
– Ai xhaxhi atje nuk më le që të kaloj edhe në rreshtin e fundit – e prishi atë heshtje i biri i tyre, Arbeni, i cili u ankua për çiftin në ballë që po e pengonin të luante.
– Po a e dëgjove shoferin, kur na porositi që të mos bëjmë zhurrmë? – i tha atij e ëma dhe u mundua ta ulë, por ai nuk e dëgjoi.
– Hajde, se do të vë të dëgjosh një muzikë të bukur – u orvat këtë herë Vasili dhe nxorri nga çanta një radio me bateri nga ato që kishin filluar kohët e fundit të montoheshin në Durrës dhe kur djali dëgjoi zërin e Prashqevi Simakut të shoqëruar nga një kor fëmijësh, u afrua dhe sëbashku me to filloi të këndojë edhe vetë. Prej bubullimave dhe rrufeve që shkreptinin përjashta, nuk kishte rrezik që t’i dëgjonte kush, bile as shoferi përpara, prandaj filluam edhe neve me zë ta shoqërojmë, ndërsa vetëm çifti në ballë, për çudi, nuk bënte as dhe një lloj reagimi, por vetëm na vështronin dhe qëndronin në heshtje.
– Ç’pate? – e pyet e ëma mbas pak djalin, kur ai nisi përsëri të luajë, por diku u pengua dhe ra.
– Mos kalo edhe njëherë këtu! – iu drejtua fëmijës këtë herë burri i ulur në fund, që deri tani pat qëndruar në heshtje, por e ngriti zërin si shumë, sa habiti edhe prindërit.
– Fëmijë është fundja dhe nuk duhet që të mërzitemi – ndërhyri Zamira, por kur i vajti atij pranë dhe u përkul ta ngrinte, shtangu dhe iu muarr fryma, sepse shtrirë përpara këmbëve të saj, pa një arkivol të vogël, që të linte të kuptoje se ishte i një fëmijë.
– Çfarë ke? – e pyeti Vasili dhe fiku radion, por në këtë moment edhe makina kish ndalur dhe kur shoferi hapi fundin e mbulesës së mushamasë dhe në karroceri hyri drita, edhe ai u habit, kur në duart e çiftit që u ngritën për të zbritur, pa një arkivol të vogël mbuluar përsipër me një copë të kuqe. E humbëm edhe ai dhe unë njëkohësisht dhe nuk dinim ç’të bënim, por meqënëse për të kërkuar falje, nuk ishte momenti, u hodhëm menjëherë në tokë dhe sëbashku me xha Sotirin, i ndihmuam që të ulnim xhenazenë.
– Fëmija juaj? – i pyeti ata i pari Vasili dhe të dy u dhamë atyre dorën.
– I plasi apandesiti dhe infeksioni qe aq i madh, sa doktorët thanë, që nuk i bëhej dermani – na u përgjigj këtë herë gruaja dhe ia dha përsëri të qarit.
– Të rroni vetë dhe të na falni, për pakujdesinë që treguam – u tha gjithashtu edhe Zamira dhe me sy të përlotur, i përqafoi , por kur ktheu kokën, ndeshi me vështrimin e shoferit, cili, diçka, si duket kuptoi dhe heshti.
– Ta shpërblefshim në gëzime – iu drejtuan ata burrë e grua xha Sotirit, kur po ndaheshin dhe i shoqi u mat që ta paguante, por shoferi e kapi nga dora dhe e ndaloi.
– Në asnjë mënyrë – e kundërshtoi ai. Blijini diku qirinj dhe lutjuni për mua.
U rreshtuam sa ishim, përfshirë edhe dy pasagjerët e ulur përpara dhe dorë më dorë e kaluam arkivolin deri tek një karrocë që priste më tutje. Qe një moment tepër emocional, sa edhe Arbenin i vogël, mori një qëndrim serioz dhe s’po fliste. Vetëm mbasi ata u larguan, ndezëm të katërt nga një cigare dhe në heshtje po i pinim.
– Duhet të na kishe thënë – I tha xha Sotirit, Zamira, kur hipëm në kabinë dhe u nisëm.
– Kishit me vete edhe djalin dhe mendova se nuk do ndjeheshit mirë – iu përgjigj ai mbas një heshtje dhe psherëtiu – por Zoti, për diçka që s’e di dhe e bën pa dashje, të fal dhe nuk ta quan mëkatë – shtoi dhe si të krishterë, përjashtuar mua, megjithëse besimi fetar në atë kohë qe i ndaluar, bënë me dorën e djathtë kryqin.
Shiu në këtë moment pat ndalur, qielli u hap, por rrëketë e zbritur nga mali, e kishin dëmtuar mjaft rrugën ku po kalonim, prandaj duke u lëkundur sa majtas djathtas makina e lartë dhe e mbuluar e uli shpejtësinë dhe po ecte ngadalë…..

Doli nga shtypi Antologjia poetike”Pena e Lirise”

December 26, 2015 by dgreca

Aktiviteti I Klubit Letrar,,Arif Shala,,ne Kanade u kurorezua me suksese me rastin e botimit te Antologjise Poetike,,Pena e Lirise,,qe I kushtohet heroit Arif Shala nga Drenica.Sheremet Ajazi,kryetar i klubit te krijuesve shqiptare thote per gazeten ,,Dielli,,se klubi yne u formua ne Prishtine ne vitin 2005 dhe tashme ne gjirin e vet ka 130 anetare nga te gjitha trevat tona etnike dhe diaspora shqiptare Kanade-SHBA.Zeri i krijuesve u degjua ne shume manifestime kulturore si dhe ka kordinuar botimin e nje seri te veprave letare-historike per Kohen shqiptare ne diaspore dhe atdhe,thekson zeshem Ajazi.
Ne botimin e Antologjise poetike,,Pena e Lirise,,jane prezentuar krijimet poetike te kohes shqiptare te Kosoves,ku nje pjese te jetes e vuri ne sherbim te akuzes Arif Shala,i njohur ne popull si Hoxhe Avdia nga Sankofci i Drenices,per te cilin sherbimi policor serb me te hetuar veprimtrine e tij kombetare dhe angazhimi i tij kunder shpernguljes ne Turqi dhe per Lirine e Kosoves,ia zuri priten ne vitin 1946 per ta vrare dhe varrimin e tij e pati ndaluar per pjesemarrjen e popullit te Drenices.Vetem ne saje te zerit liridashes dhe kombetar te Arif Shales,sipas kronikave te kohes,nga Drenica nuk pati shperngulje per ne Turqi dhe amaneti i tij me porosine e Shaban Palluzhes qe lufta te shkoj deri ne fund per lirine dhe bashkimin e Kosoves me Shqiperine nuk e ndali pushken e veprimtarit dhe poetit Arif Shala.
Faqeve te para te Antologjise i paraprine mendimi i Prof.dr.Muhamet Pirraku,bashkevendas i Arif Shales ku nder te tjera pati thene:,,Ore te LNDSH-se flamur ne Drenice,burra me bese-eminence e shqiptarise,yje te pashuar ne altar te Shqiperise,,.Autori i kesaj antologjie Sheremet Ajazi,ka perzgjedhur me kujdes disa nga krijimet e Arif Shales te shkruara ne Kohen kur Drenica kallej flake nga dora vrastare e Serbise nga permbledhja ne doreshkrim,,Krisma e pushkeve te lirise.
Ne pjesen e dyte te faqeve antologjike kane zene vend poezite e shkruara nga uatore te trojeve shqiptare dhe diaspora neper bote:Abdyl Shkodra,Ali Ali Dema,Cerkin Ismajli,Nezir Prokshi,Dibran Fylli,Ali Berisha,Rabije Bytyqi,Rudi Berisha,Aurora Vela,Arbnor Shala,Besnik Gashi,Drita Fejza,Sheremet Prokshi,Isuf Sahitaj,Zeqir Dobruna,Donika Hoxha,Gentrit Ajazi,Ferat Ferati,Elizabeta Rexhepi,Hajdin Rama,Hamdi Gruda,Imer Ajazi,Rexhep Ajazi,Sheremet Ajazi,Shqipe Hasani,Sanije Ahmeti,Skender Karaqica,Xhafer Dvorani,Valentina Ahmeti,Vlora Berila,Iliriana Ismaili,Ismet Tahiri,Izet Hajdini,,Magbule Qyqalla-Bublaku,Merita Berisha,Mehmet Shala,Muhamet Luma,Nazif Ajazi dhe Sabri Kadriu.
Antalogjia eshte botuar ne Prishtine ne nje tektnike standard te kohes,Redaktor Dibran Fylli dhe Recensent Nezir Prokshi te botuar me shpenzimet e autorit Sheremet Ajazi,nipi i Arif Shales me vendbanim te perkohshem ne diasporen shqiptare ne Kanade.

Skender KARACICA

Era magjike e Sokol Demakut

December 26, 2015 by dgreca

Shkruan:Viron Kona/*
Janë të shumta ata shqiptarë që, jo vetëm janë integruar në shtetet ku kanë emigruar, por edhe kanë mundur të prezantojnë përpara kombeve dhe popujve të tjerë vlerat e tyre intelektuale, atdhetare dhe krijuese, duke u afirmuar me vepra dhe cilësi të shkëlqyera humane, shkencore, sportive, letrare e artistike. Veçanërisht pas hapjes me botën dhe asaj ikjeje të madhe pas vitit 1991, por edhe gjatë dhe pas atij gjenocidi të egër serb mbi Kosovë, shumë shqiptarë u shpërndanë nëpër botë për mbijetesë, sikurse edhe në kërkim të një jete më të mirë, teksa vlerat e kombit tonë u bënë përherë e më të njohura, më të dukshme, më rrezatuese përpara opinionit botëror.
Ndodhi edhe me shqiptarët që emigruan në Suedi e ku jeton sot një komunitet prej afro 60 mijë vetë, kryesisht nga Kosova. Natyrisht që ka qenë edhe mirëpritja dhe kushtet e favorshme që ka krijuar shteti suedezë, të cilat iu mundësuan shqiptarëve atje të shfaqin dhe të afirmojnë vlerat e tyre, të organizohen në shoqata social-letrare-artistike-sportive, si dhe qendra kulturore me qëllim ruajtjen e gjuhës, kulturës dhe të traditave…Në qytetin Borås, i njohur dhe i famshëm si qyteti i tekstilit, shqiptarët kanë prezantuar vlerat e tyre si qytetarë dinjitozë, punëtorë dhe të përkushtuar ndaj jetës, e, përpos të tjerave kanë afirmuar edhe vlerat gjuhësore, kulturore, artistike dhe të traditës. Mund të shkruhet për shumë individë prej tyre, si dhe për veprimtaritë që ata kryejnë, por kësaj here po ndalem te një emër i shquar në diasporë, te drenicasi nga Kosova Sokol Demaku, njeriu që me përkushtim dhe sakrifica të jashtëzakonshme, i ka vënë gjoksin jetës, duke e përballuar atë me dinjitet, pa u thyer nga vështirësitë, gjithnjë duke i kthyer shpresat në besim. Ai, jo vetëm mundi të përvetësojë mirë gjuhën suedeze, por edhe arriti të kryej studimet në universitetin e Goteborgut për mësuesi`, ndërkohë që e ka treguar veten edhe si krijues, gazetarë, poetë e përkthyes, duke merituar deri edhe anëtarësimin në Lidhjen e Shkrimtarëve Suedezë. Ndërkaq, Sokol Demaku, është i njohur në Borås si një qytetar që pasqyron vlera të arta të popullit shqiptarë, si një organizator i shkëlqyer veprimtarish kulturore dhe social-artistike e letrare, si një mësues i dalluar në shkollën “Fjardingskolan” të qytetit, ashtu dhe një njeri human e nismëtar për krijimin dhe themelimin në qytetin Borås të Qendrës Kulturore Shqiptare “Migjeni”. Ndërkaq, ai bashkë me kolegë të tjerë, është edhe ndër themeluesit e revistës “Dituria”, radios “Dituria” dhe televizionit shqip “Dituria”… Vlerat e Sokol Demakut shfaqen tufë, por mes tyre rrezaton me një ndriçim tepër të veçantë poezia e tij…
Autor i rreth 20 botimeve, në prozë e poezi, kohët e fundit Sokol Demaku na gëzoi me lajmin e bukur të botimit në suedisht të përmbledhjes poetike “Kjo erë magjike” (“Den magiska vinden”). Libri ka 65 poezi, pothuaj të gjitha në origjinal në suedisht, vetëm një apo dy prej tyre janë të përshtatura nga shqipja. Vëllimi është botuar në kuadër të redaksisë së revistës “Dituria” në Borås të Suedisë dhe është shtypur në shtypshkronjën Tryckt hos: “Exakta Print / Sjuhäradsbygdens Tryckeri AB”. Poezia emblemë “Kjo erë magjike” (“Den magiska vinden”), që pagëzon librin është dhe lajtmotivi kryesor i këtij vëllimi që përhap flakën e dashurisë dhe të mallit për mëmëdheun e që shprehet aq emocionues në vargjet: “Të lutem oj erë,/të ngrehësh lartë,/peshën e mallit…”
Vargjet e “Erës magjike” shprehin ndjenjat e holla të shpirtit dhe të zemrës së poetit Demaku, shprehin mallin për atdheun, për Kosovën, për Shqipërinë që ai i viziton për vit, dashurinë dhe nderimin e tij për bashkëkombësit dhe trojet shqiptare të ndara padrejtësisht. Në vargjet poetike ai shpreh respekt dhe mirënjohje për suedezët, mirëpritës të mrekullueshëm, paqësor, të mençur dhe të dashur…
Sokol Demaku na befason përherë me atdhetarizmin e tij, me iniciativat e vrullshme dhe interesante. Kam shkruar disa artikuj për këtë poet të zjarrtë të shqipes, që, duke u mbështetur në tabanin kombëtar, me anë të librave, poezive dhe artikujve të tij, u dërgon vazhdimisht lexuesve mesazhe jete, harmonie dhe paqeje, shpalos përherë qëllime dhe dëshira të bukura, shpërndanë pranverë dhe blerim plot freski në mjediset dhe zemrat shqiptare. Kurdoherë ai rrezaton punë dhe pasion të jashtëzakonshëm, mirësi dhe dashuri njerëzore, vërtetësi dhe stil befasues, elegant dhe origjinal.

Sokoli ecën vazhdimisht me hap të sigurt e të vendosur, mendja e tij prodhimtare gjeneron përherë ide të reja, ndërkohë që ai nuk i lë ato të ngurosura në salla mbledhjesh apo në flet-programe, ai i zbaton ato, i vë në jetë me guxim krijues, me forcë dhe dëshirë, me punë të palodhur e përkushtim.
Urime për gjithçka bën Sokol Demaku! Qofsh përherë si lisi që lartësohet pranë shtëpisë tënde,(lisi më i madh dhe më i lashtë i qytetit të Boråsit), i cili në thelb është një Ante`, që e merr fuqinë nga toka e begatë suedeze, rritet nën vërshimin e erërave të ftohta veriore, por edhe në vështrimet dhe kujdesin e vazhdueshëm të familjes shqiptare Demaku.
Nga takimet e shpeshta me Sokolin, si në Suedi ashtu dhe në Shqipëri, mendoj se kam arritur t`i njohë shpirtin këtij njeriu, jehonat e zemrës, rrymat brenda tij, sikurse edhe brengat që ai i rrëfen kur vjershëron poezi. Janë brenga atdhetarie, brenga malli për vendlindjen dhe njerëzit që ka lënë atje, janë brenga malli edhe për një gur, edhe për një krua, për qenin besnikë; për fushën e lojërave dhe shkollën ku mësoi ABC-në shqipe, e, mbi të gjitha për njerëzit e mirë e të dashur, që kanë sakrifikuar mbase më shumë se çdo popull tjetër në botë për lirinë, pavarësinë, për kombin dhe atdheun; janë brenga që shprehin dashurinë për tokën e begatë shqiptare, për Drenicën dhe tërë Kosovën, Shqipërinë dhe gjithë trojet shqiptare, janë brenga dhe dashuri që shprehen deri edhe me “lotë”: Tårärord av sorg,/tårarär ordom frälsning,/tårarär ord av anden,/de beskrivervår själ,/de ärfrälsning av vårakänslor.(Lotët janë fjalë dhimbjeje,/janë fjalë lirimi,/lotët janë fjalë shpirti,/që përshkruajnë shpirtin tonë,/janë liri e ndjenjave tona).
Janë këto ndjenja që Demaku i mban përbrenda tij, por që nëpërmjet vargjeve me bukuri dhe figuracion poetik ia prezanton lexuesve si rrjedha të pastra kroi, ato janë ndjenja të tejdukshëm e transparent si vesa e mëngjesit…Poeti i konsideron lotët si “fjalë” dhimbjeje, i vlerëson poetikisht si “fjalë lirimi”, por edhe si “liri e ndjenjave”. “Lotët”, një poezi metaforike, sa e ndjerë artistikisht, aq edhe filozofike, ajo bart brenda saj një jetë të tërë njeriu, që ka kaluar nëpër shtigje jete të vështira, duke i përballuar ato me guxim të rrallë. Kush njeh jetën dhe vrullet e brendshme të Sokol Demakut, kupton se ato gjallërojnë dhe vlojnë brenda shpirti të tij poetik dhe atdhetar, duke shfaqur më të mirën për njerëzit dhe mjedisin, më të bukurën, ashtu si lulet në pranverë që shfaqin freski dhe ngjyra magjike të ylberit, që përhapin në natyrë aromat e këndshme, që mbajnë brenda tyre nektarin dhe gjallërinë për të lëshuar frute dhe bimë të reja, për t`i dhënë ritëm e gaz jetës….Janë ndjenja poetike që na bëjnë mirë të gjithëve, na bëjnë më të shëndetshëm shpirtërisht, më të bukur fizikisht, na zbukurojnë zemrat dhe shpirtrat tanë, na bëjnë më të ndjeshëm ndaj halleve, problemeve, vështirësive që kalojnë njerëzit, na bëjnë më solidarë, më miqësor me ta, ashtu siç në fakt është edhe poeti Sokol Demaku…
Njeriu mund të bëj jetë ndryshe, ai mund të shikoj edhe hallet e tij, të mbyllet në guaskën e vetë personale apo familjare, t`i shikoj gjërat nga dritarja e shtëpisë. Zgjedhja është e drejtë e gjithkujt, secili mund të bëj atë që do me jetën e tij. Por ja që ka edhe njerëz që veprojnë ndryshe, që, pa i detyruar askush, marrin përsipër edhe të ndihmojnë të përgjithshmen, të punojnë pa u lodhur duke iu përkushtuar njerëzve që i rrethojnë, familjes, bashkëkombësve, atdheut dhe kombit. E, Sokoli, është nga ata njerëz që sakrifikojnë e dhurojnë, përpiqet dhe punon pareshtur, shndërrohet në luftëtarë të së drejtës, të vërtetës dhe harmonisë, por ai di edhe të tregojë respekt dhe mirënjohje, duke punuar me respekt e përkushtim në shkollën “Fjardingskolan”, (shkollë ku fliten 32 gjuhë) e ku prej vitesh ai jep mësim…
Si kudo, edhe atje e duan shumë Sokolin: e duan nxënësit, mësuesit, drejtuesit… -Sokol! Sokol! – i thërresin në emër fëmijët e “Fjardingskolan” dhe e rrethojnë me dashur mësuesin e tyre të dashur e gjithnjë të qeshur, teksa ai i përfshin në krahët e mëdhenj e të hapur, duke u dhënë ngrohtësi dhe dashuri prindërore, duke u thënë fjalë të ngrohta, edukuese dhe nxitëse që ata të mësojnë, të bëhen të ditur dhe të zotë, të duan prindërit, shoqet dhe shokët, të duan mësuesit dhe atdheun tyre të bukur…Kështu e respektojnë Sokolin edhe rektori i shkollës Per Kettisen, mësuesit e shumtë….E duan bashkëkombësit shqiptarë, e duanë bashkëqytetarët suedezë, kudo, jo vetëm në Boras, por edhe në Goteborg, në Stokholm, në Vimmerby, në Malme, në Lund…E duan shkrimtarët dhe artistët, anëtarë të shoqatës “Papa Klementi XI Albani”, ku Sokoli është anëtar i saj; e nderojnë mësues, nxënës e drejtues edhe në shkollat shqiptare në Prishtinë e Drenicë, në Tiranë e Durrës…E njohin dhe duan ta kenë pranë edhe shkrimtarët dhe gazetarët shqiptarë në Athinë e Bukuresht, ashtu dhe stafi i radios që jep emisione shqipe në Bullgari… Janë këto vlera që zhvillohen natyrshëm veçanërisht te intelektualët e spikatur, te njerëzit që kanë vuajtur në jetë, që ruajnë krenarinë dhe dinjitetin, që kanë mbajtur gjithnjë peshë duke shënjuar rrugën edhe për të tjerët, ndaj dhe respekti për ta është i përhershëm… Veprat flasin.
Te poezia “VAD ÄRPOESI “(Çka është poezia), poeti bën një zbërthim filozofik të kuptimit të poezisë. Ai e shpjegon atë duke e hamendësuar edhe si “ajri që ne thithim”, edhe si” nektar i shpirtit”, edhe si “ushqim për zemrën” , apo “lot syri…”VAD ÄRPOESI:Luftenvi andas,/nektarav själen,/mat för hjärta,/ellerögat tårar,/kanske,/även en,/och den andra. (Çka është poezia: Ajri që ne thithim,/Nektar i shpirtit,/Ushqim për zemrën,/Apo lot syri,/Ndoshta,/Janë edhe,/Njëra dhe tjetra.)
Shpirti i poetit trazohet me zjarrin, duke kumbuar veçanërisht me vargjet e poezisë “Denmagiska vinden”(Era magjike):Åh, söta magi,/som blåsertillorkan,/taskyfall,/ochuppdaterasliv,/följmig,/hållmin hand,/släpper inteditt hår,/den storakonsten.(Era magjike:O e ëmbla magji,/që fryn si murrlan,/dhe sjellë furtunë,/e mbushë jetën,/dhe mua më përcjellë,/më mban për dore,/por unë nuk lëshoj flokun tënd,/atë pikturë të madhe).
Te poeti Sokoli Demaku është e dukshme modestia, ai është njeriut që bën shumë, por që qëndron vazhdimisht në hije, duke pasur merakun dhe pasionin jo të duartrokitet vetë, por të promovojë gjithnjë veprimtari të reja argëtuese dhe edukuese, që i japin më shumë kuptim jetës, e bëjnë atë më të bukur e me vlerë. Kam në shtëpi qindra fotografi nga Sokoli, ashtu kanë edhe shumë miq të tij, ndërsa ai vetë shfaqet vetëm në pak prej tyre, sepse është ai që bënë pa u lodhur fotot për të tjerët, që t`i gëzojë, që ata të kenë kujtime nga vizitat në Suedi, në shkollën “Fjardingskolan”, në Qendrën Kulturore Shqiptare “Migjeni”, në redaksitë e revistës, radios dhe televizionit “Dituria”, në biblioteka, qendra shkencore, sociale-kulturore…kudo. Kurse, ftesa në shtëpi, është e zakonshmja për Sokolin, ai të fton fare natyrshëm, teksa atje të presin me bujari, buzagaz dhe me çiltërsi bashkëshortja e Sokolit, Sabria dhe familja Demaku, gjithnjë të merakosur dhe të përkushtuar për ta pritur sa më mirë mikun që u ka ardhur, që ai të ndjehet si në shtëpinë e tij…
Janë cilësitë e shkëlqyera dhe virtytet e rralla që e prezantojnë Sokol Demakun gjithnjë pasionant dhe të vrullshëm, ngulmues dhe vërshues për arritje më të mira, më të bukura që u shërbejnë, emocionojnë dhe frymëzojnë njerëzit. Me shpirt të lirë dhe të zhdërvjellët, me energji përherë pozitive ai të tërheq në vatrën e tij krijuese, të vjen në ndihmë me gjithçka të mirë e të prodhuar nga mendja e freskët dhe humane. Sokoli nuk do lajka dhe lëvdata, por në gjithçka bën e vepron në rrugën e jetës, shikon nëse u shërbeu të tjerëve, nëse rruga dhe mundi i tij u vlejti atyre, nëse ua lehtësoi vështirësitë, ua zbuti dhimbjet, ua forcoi guximin, ua shtoi energjitë dhe forcën…
Të falënderojmë Sokol, o mik i mirë dhe i dashur, për shembullin që na jep në jetë, për mesazhet poetike që na dhuron me sinqeritetin, me ndjenjën dhe mirësinë tënde! Urime për vëllimin poetik “Era magjike”! Sjelltë kjo “erë” të tjera vepra artistike, që shprehin shpirtin dhe zemrën tënde të bukur!
*(Duke medituar rreth vëllimit poetik të Sokol Demakut “Den magiska vinden” (Era magjike)
* Ne Foto:Sokol Demaku

LIBËR PËR SHTEPINË E LIBRAVE

December 25, 2015 by dgreca

Fadil Kroma, SHËNIMET E BIBLIOTEKISTIT, Ulqin, 2015/
Botimi i librave të ndryshëm varësisht prej temave të cilat trajtojnë paraqet një moment të veçantë për autorin dhe mjedisin përkatës. Por, kur autori është në pension nuk ka dilemë së ai botim tek opinioni i gjerë merr vlera emocionale. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe sepse Fadil Kroma pas daljes në pension nuk ka qendruar statik, por ka mbledhur material dhe sistemuar ate në formë të kujtimeve për kohën e angazhimit të tij profesional si personi numër një i bibliotekës popullore në Ulqin.
Andaj në sajë të pasionit, qasjes profesionale dhe angazhimit permanent ai opinionit i paraqitet me librin e tij Shënimet e bibliotekistit. Libri në fjalë i shtohet gamës së botimeve të ndryshme nga autorët shqiptarë të botuara viteve të fundit duke trajtuar çështjet të cilat kanë qenë preokupuese por në rrethana të reja pa cenzurë dhe paragjykime.
Libri në fjalë trajton periudhën 130 vjeçare të librit përkatësisht të bibliotekës në Ulqin. Autori ka përdorur një litetarurë selektive e cila kryesisht ka të bëj me bibliotekën në këtë qytet, duke na ofruar të dhëna me interes per biliotekat personale të personaliteteve të kohës në Ulqin. Kjo njëherit është edhe periudha deri në Luftën e Dytë Botërore. Me pas kjo çështje trajtohet me te dhëna me të plota nga viti 1945, nga del qartë se kemi të bëjmë me një periudhë dinamike por edhe intriguese për kohën tonë. Në mënyrë të veçantë autori trajton kohën e tij kur ka drejtuar bibliotekën deri sa doli në pension(1967-2003), me plot detaje, sepse ai ishte dëshmitarë okularë i rrethanave shoqërore të kohës.
Duke lexuar ketë libër del qartë se ishte pikërisht libri qe tregonte jo në formë të metaforës por të realitetit pozitën e shqiptarëve në Ulqin dhe përgjithësisht në Mal të Zi. Një e dhënë e tillë dëshmohet me konstatimin se libri në gjuhën shqipe për të parën herë bëhët pjesë e inventarit të bibliotekës në vitin 1969, e ate duke i falenderuar angazhimit direkt të Fadil Kromës, duke i sjellur ata nga “Rilindja” e Prishtinës.
Nga ajo kohë e deri më 1981, ishte koha e konsolidimit të bibliotekës me libra në të dy gjuhët serbisht dhe shqip, duke qenë si e vetme e tillë në Mal të Zi. Ndërsa pas ngjarjeve të marsit të vitit 1981 në Kosovë pushteti i kohës i tëri ishte i angazhuar në fushatën antishqiptare, ku nuk ishte përjashtim as libri.
Pas burgosjes së disa mësimdhënësve me procese të montuara politike dhe largimit nga procesi mësimor nga Biblioteka e Ulqinit u izoluan hiç më pak se 3250 libra. Dhe një qasje e tillë vazhdoi deri në vitin 1991, kur ato iu kthyen lexuesve, pas rënies së sistemit monist. Është kjo një dëshmi transparente se pushtetit të kohës iu pengonte libri në shqip pavarësisht se ku ishin botuar ato, nga del qartë se ne ekspansion ishte albanofobia ku nuk kanë munguar as pasojat për individ të ndryshëm.
Autori i librit në këtë periudhë kohore ishte në shënjëstër të strukturave speciale të pushtetit sepse angazhohej ne mënyrë profesionale për pasurimin e bibliotekës, organizimin e veprimtarive të ndryshme kulturore e artistike, duke e bërë bibliotekën vatër kulture për të gjithë dashamirët e saj. Ne këtë aspekt ai sfidoi rrethanat e kohës, duke qenë parimor se çdo gjë e bëri për të mirën e qytetarëve të Ulqinit.
Në libër ofrohen të dhëna me interes për historikun e bibliotekës, për objektin, të punësuarit, veprimtaritë e zhvilluara etj. duke qenë një regjistër arkivor në miniatur. Madje nuk gaboj nëse them se disa të dhëna paraqesin dosje në miniaturë të cilat mund të zgjerohen dhe pasurohen në një botim tjetër eventual, madje mund të jetë edhe inspirim për hulumtime të ndryshme publicistike.
Çështjet përkatëse autori i trajton pa subjektivizëm duke mos qenë konformistë, por kritik dhe parimor ashtu si i ka hije një personi me imazhin e formuar profesional.
Në pjesën e fundit autori na prezanton të fotokopjuara disa materiale me vlerë në formë të albumit duke e pasuruar në mënyrë faktografike veprimtarinë e tij personale por edhe të bibliotekës në veçanti e Qendrës së kulturës në përgjithësi.
Në sajë të përmbajtjës dhe trajtimit të temës libri Shënimet e bibliotekistit dëshmon qasjen serioze te autorit ndaj librit në veçanti dhe bibliotekës së qytetit të Ulqinit në përgjithësi.
Urojmë dhe shpresojmë qe me rastin e botimit të dytë nga ky libër do të eliminohen disa gabime teknike dhe gjuhësore, por patjetër do të plotësohet me të dhëna të tjera të cilat janë të nevojshme të publikohen për opinion e gjerë.
Andaj si i tillë ky botim pa dilemë së do të zgjojë interesim dhe do të mirëpritet nga opinioni i gjerë, sepse kemi të bëjmë me një tematikë e cila për të parën herë trajtohet në një botim të veçantë në gjuhën shqipe jo vetëm në Ulqin por edhe më gjerë.

*(Fjala e mbajtur me rastin e përurimit të librit në Ulqin me 23.12.2015)