LETERSI – Page 271 – Dielli

POETI BASRI ÇAPRIQI – LAUREAT I ÇMIMIT “NAIM FRASHËRI”

September 23, 2015 by dgreca

Nga Artan Arsllani/

Fitues i çmimit të madh “Naim Frashëri” i Edicionit XIX të Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit” është poeti I njohur shqiptar, Basri Çapriqi. Ky është vendim i Jurisë së Festivalit i përbërë nga poeti dhe studjuesi Salajdin Salihu (kryetar), poetët Ndue Ukaj (anëtar) dhe Haxhi Shabani (anëtar). Drejtoria e Festivalit, gjithashtu ka shpall laureatin e sivjetshëm edhe Anëtar Nderi të Festivalit. Festivali Ndërkombëtar i Poezisë “Ditët e Naimit” do të mbahet prej 15 – 18 tetor 2015, në qytetin e Tetovës.

Kjo u bë e ditur në një Konferencë shtypi të mbajtur më 22 shtator në Qendrën Kulturore në Tetovë, nga drejtori i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë “Ditët e Naimit”, Shaip Emërllahu dhe kryetari i Jurisë së Festivalit, Salajdin Salihu. Në fillim, drejtori Emërllahu tha se, Çmimi i madh letrar “Naim Frashëri”, jepet me motivacionin “Për vlera të larta artistike” poetëve nga mbarë bota. Këtë çmim më herët e kanë marrë emra të njohur të letërsisë shqiptare dhe asaj të huaj, si: Ismail Kadare (Shqipëri), Desmond Egan (Irlandë), Thomas Tidholm (Suedi), Manlio Argueta (Salvador), Ali Podrimja (Kosovë), Fatos Arapi (Shqipëri), Lionel Ray (Francë), Abdelatif Laabi (Marok), Eva Lipska (Poloni), Tua Forstrom (Finlandë), Craig Czury (SHBA), Athanase Vantcev de Thracy, Sebastiano Grasso (Itali) etj.

Drejtori i Festivalit, në vazhdim lexoi deklaratën, të cilën laureati Çapriqi, ia dërgoi Drejtorisë, me rastin e marrjes së çmimit letrar “Naim Frashëri”. “I dashur Shaip, jam shumë i nderuar që juria profesionale ka vendosur që çmimin kryesor të Festivalit, “Naim Frasheri” për këtë vit të ma japin mua. Falenderoj Jurinë, si dhe Drejtorinë e Festivalit për këtë nder që më bëhet, duke më futur në një shoqëri emrash të respektuar laureatësh të këtij Festivali. Uroj që ky edicion të ketë sukses. Mirupafshim në hapjen e Festivalit, Basri Çapriqi”.

Kryetari i Jurisë së Festivalit, Salajdin Salihu, paraqiti motivimin e dhënies së çimimit letrar “Naim Frashëri” të FNP “Ditët e Naimit”. “Basri Çapriqi është zë i veçantë dhe origjinal në poezinë e sotme shqipe. Ai është poet i vetëdijes postmoderniste dhe i diskursit urban. Poezia e tij është shumështresore, e shumëkuptimshme dhe shumëdimensionale, e cila na shpalos përmasa të ndryshme ekzistenciale dhe gërsheton motive që ndërlidhen me aktualen, mitiken, intimën njerëzore dhe përfiton dimensione universale. Basri Çapriqi është njër ndër poetët më cilësorë të sistemit poetik shqiptar”.

Ai më pas lexoi një biografi të shkurtër të fituesit, ku theksoi se, Basri Çapriqi ka lindur në Ulqin në vitin 1960. Ka mbaruar shkollimin e mesëm në Ulqin. Në Universitetin e Prishrinës ka studiuar letërsi shqipe, ku ka marrë gradën magjistër i shkencave filologjike në vitin 1988. Në vitin 2004 merr gradën shkencore Ph. D. në Prishtinë në fushën e shkencave filologjike. Punon profesor në Universitetin e Prishtinës, ku ligjëron lëndët; Stilistikë, Semiologji dhe poezi bashkëkohore. Poezitë e tij janë përfshirë në shumë antologji të poezisë shqipe dhe në antologji të poezisë bashkëkohore në gjuhë të ndryshme. Poezitë i janë përkthyer në anglisht, frengjisht, gjermanisht, rumanisht, polonisht, serbokroatisht, turqisht, arabisht, maqedonisht. Është Kryetar i PEN Qendrës së Kosovës dhe njëherit themelues në vitin 2004. Ka qenë Kryetar i Bordit të Universitetit të Prishtinës, kurse nga viti 2012 është anëtar i Akademisë Shqiptare të Arteve dhe Shkencave.

Shkruan poezi, kritikë letrare, ese, publicistikë. Ka botuar shtatë përmbledhje me poezi dhe pesë libra me kritikë letrare dhe studime. Librat më të njohur me poezi janë: “Ulli me dymijë unaza”, “Ma qet gjuhën”, “Frutat bizare”, “Zbutja e gjarprit”, “Përkryrja e shiut”. Librat me kritikë: “Mikrostruktura e tekstit”, “Simboli dhe rivalët e tij”, “Paradigma kadareane” etj.

Ka marrë disa çmime letrare për poezinë e tij: Çmimi i Mitingut të Poezisë në Gjakovë (1996, 2007), Çmimi Vjetor i Art Club, Ulqin, Çmimi Lasgush Poradeci, Shqipëri (1992), Medalen e Argjendët, në kompeticionin për poezi në Internacional Saloon of The Academie Europeenne Des Arts, Bruksel (2007).

Në fund të Konferencës, drejtori Shaip Emërllahu, theksoi se, në edicionin e sivjetëm të Festivalit kanë konfirmuar ardhjen 36 poetë nga vende të ndryshme të botës, si: SHBA, Argjentinë, Kolumbi, Meksikë, Kanada, Japoni, Angli, Danimarkë, Gjermani, Francë, Itali, Poloni, Izrael, Greqi, Armeni, Maroko, Slloveni, Bullgari dhe poetë shqiptare nga Diaspora, Mali i Zi, Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia.

Programin e këtij edicioni pritet ta karakterizojë një përmbajtje e larmishme kulturore e letrare. Kështu, në kuadër të tij, do të mbahet disa lexime poetike, do të hapet një ekspozitë pikturash, do të promovohen libra, do të vizitohen lokalitete kulturore dhe historike etj.

Tetovë, 22 shtator 2015

Dritëhijet e Njeriut

September 18, 2015 by dgreca

(Shënime për librin me tregime “Rrëfime në hije” të Ramiz Gjinit)/

Nga Agim Baçi/

Një lëvizje dore, aq sa për të pulitur sytë. Por më pas, e gjithë qenia jote, mjafton të rrotullohet rreth atij çasti. Të tilla vijnë tregimet e Ramiz Gjinit, si një shigjetë, drejt e te Njeriu, i cili më pas duhet t’i bëjë vend brenda vetes gjithë atyre çasteve që e kërkojnë atë kudoqoftë ai. Gjini ka ndezur “kandilin letrar”, duke sjellë disa tregime që të mbajnë gjatë në melodinë e tyre, sepse e gjithë muzika kërkon shpirtin njerëzor, kërkon atë çfarë na shkakton lëvizjet tona të brendshme për të njohur vetveten, që na tërheq e na ndal përballë vetes dhe përballë tjetrit.“Ne kishim të gjithë një kokë së bashku dhe e donim njëri-tjetrin ashtu siç e donte secili veten. Mendimet na puqeshin mrekullisht dhe flisnim të njëjtat gjëra njëherësh. Madje, ne shikonim të njëjtat ëndrra, dhe, kur ndodhte që i rrëfenim mëngjeseve, korrigjonim njëri-tjetrin për detaje të vogla që na shpëtonin pa i kallzuar. Ne i tregonim ato edhe pse e dinim, që të gjithë bashkë kishim parë të njëjtën ëndërr. E bënim këtë, thjeshtë, sepse ashtu na pëlqente. (Shkëputur nga tregimi “Isaku, vëllaçkoja ynë i vogël”, përmbledhja “Rrëfime në hije”, f. 9)

Stuhia dhe fëshfëritja qëndrojnë bashkë, në një frymë, duke ardhur përmes një stili elegant, ku asgjë nuk qëndron tepër, e ku duket se fundi e fillimi janë thjesht për të ndalur takimin me tregimin e radhës, por jo për meditimin që ai nis të krijojë në kokën tonë. Ka humor e ironi, por në asnjë çast dorëzim për jetën. Kur Lef Kuka, personazhi i tregimit “Frika”, nis e kupton se mospërballja në çastin e duhur kish shënuar vdekjen e tij më parë se të mbyllë sytë, është vonë. E për çfarë na duhet guximi nëse nuk mundëm ta përdornim atëherë kur ajo na u kërkua? Veçse të mbyllim sytë e të pranojmë që ajo, vdekja tjetër, e trupit, të vijë sa më parë, ashtu siç lutet personazhi i tij që pas mosguximit pa se kishte ikur nga kjo botë. Pas tij, personazhe të tjerë vijnë e trokasin në imagjinatë, për të ndërtuar njeriun, atë që s’ka rëndësi se ku jeton – në Tiranë, Nju Jork, Nju Dehli, Toldeo, apo në një fshat të Dibrës ku Elbaroza (personazh i tregimit “Dërgesa e Zotit”) mbetet hija e asaj apo atij që kemi dashur të qëndrojë krah nesh pafundësisht.

Mes së pamundurës për të ikur për më tej dhe së shkuarës mbeten gjithnjë labirinthe që kërkojnë përgjigje. Luis Medina, një personazh i përsëritur, është ai që kërkon ta ndalë kohën përmes dashurisë. E di që ajo është e vetmja kohë që mundet të mbetet ashtu siç e kemi dashur dhe e vetmja që na pranon ndonjëherë siç jemi kur trokasim në derën e saj.

“Tashmë që gjallnimi më ka lënë dhe drita e jetës ka ngelur si ajo xixa që sapo ka filluar t’i dalë fjolla e hollë e tymit, kam nisur t’i mas gjërat me një logjikë universale; ngase vdekja nuk më erdhi në kohën e duhur, ia kam kthyer asaj shpinën me zemërim e shpërfillje të plotë. Me aq frymë sa më ka mbetur, kam nisur çapitjen rrugës nga kam ardhur duke shkelur nëpër kohë gjurmëve që kam lënë”. (Shkëputur nga tregimi “Posta që sjell era”, përmbledhja “Rrëfime në hije”, f.20)

Loja me vdekjen, kujtesën, dashurinë, frikën, vijnë përmes një loje që të sjell ndërmend tregimtarët e ashtit, ata që kanë ditur edhe ta lexojnë por edhe ta porosisin “rrugën e njeriut”. Një vetëironi me një finesë Gjini e ndërton me shkrimtarin, në tregimin “Kur heronjtë flenë”, duke sjellë përballjen me botën “përmes shkopit kokës” – një metaforë e gjithë realitetit, të cilit duhet t’ia gjejmë anën që e rrok njerëzoren, atë që duhet të themi me zë të lartë për të tjerët e që ta mbajmë mend për veten.

“Ana Luigji”, personazh i tregimit me të njëjtin titull, sjell fytyrën që lë frika ndaj asaj që kemi paragjykuar, që ka lënë shenjën e së keqes e që na merr frymën edhe kur kërkojnë të na thonë se “ishte thjesht shaka”. Ndërkohë që dashuria vjen e “nxjerr të shkuarën e paharruar”, si një mace e zezë, te tregimi “Gruaja e huaj”. Më pas “Ara e pakorrur”, “Shpirti i shtëpisë së vjetër”, “Lule në varrezë”, “Plagë lulezonje” vijnë e plotësojnë atë grafikë të rëndësishme mes botëve, duke e kërkuar atë që na duhet, që nuk fshihet as pas qepallës së mbyllur e as pas kohës së grisur në kalendarët e varur në mure.

Këto e një galeri personazhesh e skenash që të mbeten në mendje, për stilin dhe finesën, e sjellin Gjinin përmes 19 tregimeve me një forcë të jashtëzakonshme në mrekullinë e prozës së shkurtër. Aspak për të mbetur “rrëfime në hije”.

LEPENICA,NJË JETË E SHKRIRË PËR ÇAMËRINË

September 18, 2015 by dgreca

LEPENICA,NJË JETË E SHKRIRË PËR ÇAMËRINË OSE FAKTOLOGJIA E NJË LIBRI SHTERUES TË ENVER MEMISHAJT/

NGA QAZIM SHEHU/

Studiuesi Enver Memishaj, me kohë po e përvijon dhe plotëson portretin e vet si një studiues serioz me libra që gjithnjë e më tepër sillen në vëmendjen e lexuesit për vlerat interesante dhe të reja që ato sjellin.Ai ka prurë në vëmendje figura të panjohura të historisë duke kryer kështu një detyrë që mbart vlera të çkykjes së kujtesës sonë të mpirë nga harresa,apo frikërat ideologjike.Të pesëmbëdhjetë librat e tij flasin jo vetëm për një punë skrupuloze dhe të detajuar e strukturuar në metoda shkencore të zbulimit ,vëzhgimit dhe sistemimit, po edhe për një tërheqje të lexuesit ndaj tyre.Në këtë hulli vjen edhe libri i tij I fundit shkruar me një kulturë të gjërë të faktologjisë.Por duhet thënë se, faktologjia e tij nuk mbetet e thatë ,as evidentuese në magazinimin e ngjarjeve;përkundrazi ajo vjen e mishëruar përmes interpretimeve dhe përqasjeve duke i bërë një prerjerje arsyetuese historisë sonë kombëtare dhe duke i sjellë ngjarjet e individëve përmes konteksteve kohore.Në këtë kuptim, librat e tij plotësojnë boshllësi dhe sjellin një kontribut të çmuar në krijimin e jë vizioni më të plotë të njohjes së historisë sonë kombëtare.Në librin e tij për Fejzo Lepenicën ,autori ndalet tek kjo figurë me pathosin e një studiuesi duke synuar të na e japë atë me gjithë dimensionet e tij,aq sa kur e mbaron librin, vetiu mund të shprehesh se nuk mund të ketë më për të thënë dhe kjo është një nga arritjet përmbajtësore të librit të tij.

Fejzo Lepenica ishte vlonjat,po çështjen e Çamërisë martire e quante një çështje kombëtare,dhe, jo vetëm kaq ,ai luftoi për të me konseguencën e një njeriu të ditur dhe patrioti të kulluar që kjo plagë e madhe ,dramë kombëtare, të mos mbetej në heshtje si çështje e harruar.Kjo është pikërisht një veti e ndritur e karakterit dhe formimit të tij.Me shkrimet e tij ai denoncoi gendocidin grek dhe për këtë vuajti internimet nëpër ishujt e Greqisë.Si një politikan liberal,si një njeri me shpirt të lirë ai ra gjithashtu në kundërshti me regjimin e Zogut dhe vuajti burgosjet e tij.I burgosur në Shqipëri dhe në Greqi,për shkak të bindjeve të tija kombëtare dhe liridashëse, po gjithnjë i pamposhtur dhe kurajoz për të mose mbyllur fjalën në kuvlitë e regjimeve të egra,kjo është motoja dhe tipari karakteristik i jetës dhe veprës së tij.Me dhjetra shkrime të tij marrin në mbrojtje të drejtat e popullsisë came, të drejta që ua garantonte edhe kushtetuta e Greqisë,por që në realitet shtypeshin dhe nëpërkëmbëshin në mënyrë mizore.Fejzo Lepenica silkur e parandjente epilogun tragjik të votit 1944 kur Greqia raciste do bënte spastrimin etnik të kësaj krahine të famshme dhe ekzodi biblik i çamëve do merrte përmasat e një dhimbjeje të paduruar.Genocidi i 44-ës ishte kulmi, ndërsa ai në të vërtetë kishte filluar më parë dhe në shkrimet e veta Lepenica akuzon jo vetëm shtetin grek po edhe shtetin shqiptar të asaj kohe.Ai me këmbëngulje kërkon hapjen e shkollave shqipe në Çamëri,pjesëmarrjen e çamëve në administratën greke, denoncon shpronësimet dhe përzënien e heshtur të çamëve përmes traktateve të padrejta.Dhe në fjalën e tij ndihet jo vetëm pikëllimi e dhimbja për këtë, po edhe grishja për tu mobilizuar një opinion i tërë shqiptar e ndërkombëtar që të mbrohej kjo popullsi martire e shkëputur nga trungu amë padrejtësiht dhe e lënë në mëshirë të fatit në kthertat e një shteti gjenocidist, racist dhe të kapluar nga ethet e tejskajshme të një nacionalizmi më se primitiv.Artikujt e tij dërgohen nga qytete të ndryshme të Greqisë dhe mbulojnë, sa ishte e mundur ,një të vërtetë që tronditej nga nga dita në ditë prej atyre fakteve kobzeza.Fejzo Lepenica shfrytëzoi shumë gazeta si”Shqiptari i Amerikës”,Gazeta e Korçës,”Koha””Demokratia”,”Drita”,”Ora e maleve”,Shkodër,gazeta “Elbasani”,etj.”Çamërit po shuhen”këlthet ai dhe çdo ditë e vendos penën dhe guximin e tij prej intelektuali të ndritur në shërbim të kësaj çështje të madhe.Klithma dhe thirrja e tij ishte sa kombëtare aq humane dhe e drejtë duke na bërë edhe sot të gjithë ne t`u rikthemi me interes shkrimeve për Çamërinë, për të mos e harruar kurrë atë.Vemë re se Fejzo Lepenicën nuk e tremb asgjë edhe pse internohet dhe burgoset, edhe pse kërcënimi qëndron mbi kokën e tij ditë e natë.Fejzo Lepenica nuk ishte vetëm një njeri i penës po edhe i veprimit konkret patriotik duke marrë pjesë në aksionin kombëtar në luftë kundërtë huajit.Ai merr pjesë në Luftën e Vlorës të vitit 1920 që është një ngjarje madhore e historisë sonë kombëtare,me guxim denoncon vrasjen e general Telinit nga bandat greke etj.

Atdhetarizmi i këtij patriotitë shquar është i madh, por figura e tij e kompletuar dëshmon se atdhetarizmi bëhet më i ndritur, më i pranueshëm kur ai mbruhet me dije dhe e di se për çfarë lufton,kur i ke të qarta rreziqet dhe nuk u shmangesh atyre edhe pse shpesh here ato bëhen kaq të pranishme dhe kërcënuese deri me jetë.Ky tipar, ashtu si edhe shumë tipare të tjera të Fejzo Lepenicës evidentohen nga autori duke ndjekur një rrjedhë kohore të mirëpërcaktuar përmes dokumentimit dhe faktit që e çojnë autorin Enver Memishaj në përqasje dhe ide të rëndësishme kombëtare.Vitet e përgjakshme të kësaj historie që shkruan dramën kombëtare zgjeruan mushkëritë e një aspirate të fuqishme në aktetet e këtij njeriu dhe të të tjerëve si ai.Dhe kjo nuk mund të bëhet ndryshe, veçse në përvijimin dhe mbarështrimin e fakteve kurajoze të këtyre njerëzve.Duke e paraqitiur Fejzo Lepenicën në sfondin kohor ,autori, patjetër, në mënyrë të natyrshme bën një ekspoze të atyre ngjarjeve ku Fejzo kishte protagonizmin e vet luftarak,po ku edhe shumë të tjerë u gjenden përkrah tij si patriotë të Vlorës po edhe të Çamërisë.Jeta e tij e ndërlidhur midis Vlorës dhe Çamërisë është jeta e një martiri që nuk mund të shkruhet pa këto dy krahina të bekuara.Tensionimi dramatik i kësaj jete nuk mund të kuptohet pa sfondin e atyre ngjarjeve dhe kontrakdiktave të kohës që lidheshin me ngatërresat ballkanike dhe ndërkombëtare.

Memishaj kërkon gjithnjë një subjekt pasi objektivitetin e tij e ndërton mbi të ndodhurën.Ky subjekt është njeriu shqiptar i atyre viteve të vështira me dashurinë për vendin, për familjen, me punën përkushtimin, i cili e kupton se asgjë nga këto që përmendëm nuk do kishte vlerë pa lirinë e trojeve amtare.Kjo buron si një poetikë e nënkuptuar mbresëlënëse që ndihet dhe perceptohet nga leximi edhe pse libri është studimor dhe në librat studimorë fakti gjithnjë mbetet i tillë dhe nuk e lejon trillin.Libri është zhvillimi logjik i kohës përmes alogjikës absurde të pushtimeve dhe regjimeve dhe nxjerr në pah pikërisht këtë, duke kërkuar unitetin e fakteve të mbjella në parcelat kohore.Barbaria dhe mizoria e regjimeve në Shqipëri gjithnjë kanë sjellë privime dhe veprime monstruoze kundër idealistëve të kulluar,një ide qartësiht e zhvilluar në librin e Memishajt; po barbaria e Greqisë kundër Çamërisë ka prurë një genocid me përmasa tejet biblike.Vepra të tilla,e pesëmbëdhjeta në radhë, përbëjnë gjithmonë një premisë për të njohur vertikalisht çështjen kombëtare ku arrihet në një pike fondamentale:Në momente të vështira gjithnjë janë gjetur njerëz që kanë ditur dhe kanë mundur t`i dalin zot asaj dhe ta ngrenë çështjen kombëtare në një kult besimi, larg çdo mistifikimi të panevojshëm për brezat që vijnë e do të vijnë.Këto mesazhe sjell edhe vepra edhe jeta e Fejzo Lepenicës duke apeluar që të mos e harrojmë kurrë çështjen çame edhe pse gënjeshtrat e avokatëve të djallit kërkojnë ta lidhin atë me gjasme justifikimet ligjore që nuk janë gjë tjetër veçse një alibi vrastare për të justifikuar krimin e pashëembull ndaj kësaj popullate të pambrojtur.Blloku i hollësive për këtë çështje është solid dhe i vërtetë ngjethës e tragjik.Jo vetëm në shkrimet e Fejzo Lepenicës po edhe në mënyrën sesi autori i ka zgjedhur e hulumtuar ato duke sjellë dëshmi të reja autentike dhe duke plotësuar një mungesë në historinë e njohjes së Çamërisë.Në këtë libër po edhe në libra të tjerë,autori Enver Memishaj na jep informacion të pasur mbi Labërinë,Çamërinë,kulturën,traditat,njerëzit, fiset,traditat zakonet dhe mbi të gjitha ,skalit patriotizmin e njerëzve të tjhjeshtë e liridashës.qëllimi i autorit hetohet lehtë dhe manifestohet përmes materialeve burimore, larg çdo sajese apo mitizimi,ai është qëllimi i studiuesit që përdor faktologjinë duke thirrur interpretimin ,kjo është e nevojshme.Faktologjia është e para.Pra, ai e fton lexuesin që të ecë me imagjinatë në kohë,në vite, në ngjarje dhe pastaj të mendojë vetë.Dhe jam i sigurtë se lexuesi mendon mirë kur një autor i sprovuar ,siç është Enver Memishaj, arrin ta bëje lexuesin të mendojë jo vetëm ti japë kuriozitetin e zakonshëm e të jashtëzakonshëm të një kohe dhe të protagonistit të rëndësishëm të saj, siç ishte Fejzo Lepenica…

32 POEZI TE UNGARETIT NE SOFREN E DIELLIT

September 17, 2015 by dgreca

XHUZEPE UNGARETI-( Giuseppe Ungaretti ) 1888 – 1970/

Giuseppe Ungaretti (1888 – 1970) ishte një poet dhe shkrimtar italian dhe është referuar si themeluesi i Hermeticizmit, një lëvizje letrare përhapur që nga të njëzetat dhe që ndikoi dukshëm në poezinë e mëvonshme italiane.Ndër koleksionet më të mëdha të poezisë së Ungaretti kujtohet Porti i varrosur ose Alegria e mbytjeve apo toka e premtuar./

NE PERKTHIMIN E FASLLI HALITIT/

O NATE /

1919/

Nga ankthi i madh i agimit

Zbulim drurësh.

Zgjime të dhimbshme.

Gjethe, motra, gjethe,

Ju dëgjoj të ankoheni.

Vjeshta,

Embëlsi në shuarje.

O rini,

Sapo kaloi çasti i ndarjes.

Qiej të lartë të rinisë,

Hov i lirë.

Dhe jam i shkretë tashmë.

I humbur në këtë melankoli harkore.

Por nata tret largësitë.

Heshtja oqeanike,

Fole yjesh iluzorë,

O natë.

NJE PELLUBESHE/

1925/

Nga rrebeshe të tjera, dëgjoj një pëllumbeshë.

nga TË FUNDIT

Milano 1914- 1915

PERJETESI

Midis një luleje të këputur dhe një tjetre të dhuruar,

e pashprehshmja asgjë.

PER TE VDEKURIT E REZISTENCES

Këtu

Jetojnë përgjithmonë

Sytë që u mbyllën për dritën

Me qëllim që të gjithë

T’i hapnin

Përgjithmonë

Në dritë

VETETIMA E BUZES

Mijëra njerëz para meje,

Të ngarkuar edhe më shumë me vite,

Për vdekje i plagosi

Shkreptima e një buze.

Por ky s’është shkak

Që të zbus vuajtjen.

Po më pe me mëshirë

Dhe më fole, përhapet një muzikë,

Dhe unë harroj se plaga djeg.

DHURATE

Fli tani, moj zemër e shqetësuar,

Hë pra, fli, fli tani.

Fli pra,

Dimri të ka pushtuar, të kërcënon,

Të bërtet: “Do të të vras.

Gjumë s’do të kesh ti më”.

Goja ime zemrës sate i ofron paqe, më thua :

Hë, pra fli, fli e qetë,

Hë, pra dëgjo,

Dashurinë tënde

Që të mundësh vdekjen, zemër e shqetësuar.

ESHTE ORA E URITUR

Është ora e uritur, ora jote o i marrë.

Shkule zemrën

Erë kripë bie gjaku i saj

Dhe bie era athtësirë,

Është ëmbëlsak, duke qenë gjak.

Shumë vaje

e bëjnë gjithnjë më të shijshme zemrën tënde.

Frut i shumë vajeve zemra jote,

Shqyeje, haje, ngopu.

YLLI

Yll, i vetmi ylli im,

Në varfërinë e natës,

Vetëm për mua ndrit.

Në vetminë time shkëlqen ;

Po për mua,

Yll që s’do të pushosh së ndrituri kurrë,

Një kohë tepër e shkurtër të është dhënë,

Më jep një dritë

Që veç dëshpërimin

Mpreh, e thellon tek unë.

UNIVERS

Një arkivol freskie

i bëra

vetes

me detin.

NATA E BUKUR

Cila këngë lindi sonte

që qëndisi yjet

me jehonën e kristaltë

të zemrës

Cila festë buronte nga zemra

në dasëm

Kam qenë një moçal

erësire

Tani kafshoj errësirën

si fëmia

sisën

Tani jam i dehur

me gjithësi.

TRENDAFILA NE FLAKE

Mbi oqeanin

me zilka gjëmuese

papritmas

pluskon një tjetër mëngjs

KUJTIM NGA AFRIKA

Dielli pushton qytetin

Nuk shihet më fare asgjë

As edhe varret s’rezistojnë më shumë më.

NATE MAJI

Qielli u vë në kokë minareve.

Kurora

Kandilash.

MBISHKRIM PER NJE TE RENE

TE REVOLUCIONIT

1925/

Kam ëndërruar, besuar, dashuruar shumë atje

Sa s’jam më këtu poshtë.

Por dora e bukur, e gatshme,

Më mbështet hapin e pambrojtur,

Ndërsa duke u shkurajuar

Më peshon krahun që pati vullnet

Sa për mijëra

Eshtë dora atëdashëse e atdheut

E fortë, në angth, e frymëzuar,

Duke u mbështetur në gjoksin tim,

E pavdekshme në vetvete zemra ime e re.

MENGJES

Santa Maria La Longa 26 janar 1917

Kristalizohem

pafundësisht

TË FLË

Santa Maria La Longa 26 janar 1917

Do doja të imitoja

këtë vend

i shtrirë

në shtresën e tij

prej bore

NJË TJETËE NATË

Vallone 20 prill 1917

Në këtë terr

me duart

akull

dalloj

fytyrën time

Shoh veten

të braktisur në infinit

LARG

Rreth 15 shkurt 1917

Larg, larg

më morën për dore

si një të verbër

USHTARET

Pylli i Kurtonës, korrik 1918

Jemi

si gjethet

vjeshtës

mbi pemë.

FUND

1925

Në veten e në të vërtetën beson ai që dëshpërohet ?

MALLKIMI

Mariano 19 qershor 1916

I mbyllur mes gjëra mortore

( Edhe qielli i yjëzuar do të mbarojë )

Pse Zot lakmues ?

NA ISHTE NJEHERE

Kuata njëqin e dyzetë e një, 1 gusht 1916

Pylli Kapuçio

ka një tatëpjetë

me blerim të kadifejtë

si një kolltuk

të butë

Përgjumem atje

vetëm

në një kafe të lashtë

me një dritë të mekur

si kjo

e kësaj hëne.

PERENDIMI

Rreth 20 maj 1916

Ngjyra këmëz e qiellit

zgjon oaze

në dashurinë endacake

PESHA

Mariano, 29 qershor 1916

Ai fshatar

i beson vetë medaljes

së Shen Antonit

dhe ikën ngadalë

Mirë vetëm dhe të mirë-lakuriq

pa vegim

mbaj shpirtin tim.

QETESI

Mariano, 27 qershor 1916

Njoh një qytet

që çdo ditë mbushet me diell

dhe gjithçka grabitet po atë çast

Shkova një mbrëmje atje.

Në zemër zgjaste kënga

e gjinkallave

Nga anija

e lyer me të bardhë

pashë

qytetin tim të eklipsohej

duke lënë pak

një përqafim yjesh

të varur në ajrin

e turbullt

FAZA

Mariano, 25 qershor 1916

Ec e ec

gjeta

pusin e dashurisë

Pushova

në syrin

e njëmijë e një netëve

Në kopshtet e braktisura

si një pëllumbeshë

ajo dilte në breg

Midis ajrit

të pasditës

që të bënte të të binte të fikt

këputa

portokajtë e jaseminë

PORTI I VARROSUR

Mariano,29 qershor 1916

Atje arrinte poeti

dhe pastaj kthehet me dritë me këngët e tij

dhe i davarit

Prej kësaj poezie

më mbetet

ajo asgjë

e sekretit të pashtershëm

PELEGRINAZH

Lugina e Pemës së Izoluar, 16 gusht 1916

Në përgjim

në këtë rrugë të qelbur

me gërmadha

orë e orë

këputar

skeletin tim

të vjetëruar prej baltës,

si një shollë

ose si një farë

gjembaçi.

Ungaret,

njeri i penës

të mjafton një iluzion

të të bëjë të guximshëm

Një reflektor

përtej

vë një det

në mjegull

SHKEPUTJE

Lovizza 24 shtator 1916

Ja një njeri

uniformë.

Ja një shpirt

Shkretirë,

një pasqyrë e patundshme.

Më rastis shpesh të zgjohem

dhe të bashkohem

dhe të zotëroj

e mira e rrallë që më lind

kaq ngadalë më lind

dhe kur zgjati kaq

pa u ndierë u shua.

AGONIA

Të vdesësh si laureshat e etura

në një mirazh

Ose si shkurta

në shkurret e para

me të kaluar detin

sepse për fluturim nuk kanë më dëshirë

Dhe jo të jetosh me ankime

Si një gardalinë e verbuar në kafaz

NA ISHTE NJEHERE

Quota njëqind e dyzet e një 1 gusht 1916

Pylli Kapuçio

ka një rrëpirë

me blerim të kadifejtë

si një kolltuk

të butë

përgjumem

vetëm

në një kafe të moçme

me një dritë të mekur

si drita

e kësaj hëne.

ITALIA

Lovizza 1 tetor 1916

Jam një poet

një britmë e përbashkët,

jam një grimcë ëndrrash,

Jam një frut

me kundërshti të pafundme shartimesh,

pjekur në serrë,

Por populli yt është sjellë

nga e njenjta tokë

që më sjell

Italia

Dhe në këtë uniformë

të ushtarit tënd

çlodhem

si të ishte djepi

i babait tim.

Përktheu: Faslli Haliti

ASNJË POEZI NUK MUND TË KONSIDEROHET ABSOLUTE PËR TË GJITHË

September 15, 2015 by dgreca

Rreth librit “I flet zemra zemrës”, me parathënie te ish deputetit dhe shkrimtarit IbrahimVasiari./

Nga Enver Memishaj/

Sapo ka dalë në qarkullim libri me poezi i poetit tashmë të njohur Petrit Derraj. Mësuesi dhe aktivisti shoqëror Petrit Derraj, i njohur edhe si Petrit Smokthina, është diplomuar në vitin 1968 mësues i gjuhës dhe letërsisë shqipe. Që nga ai vit ka ushtruar detyrën fisnike të mësuesit dhe drejtuesit të shkollës së vendlindjes, Bashaj.

Por ai bëri emër edhe si poet, publicist dhe aktivist shoqëror. Si njeri me ndjenja të holla dhe shpirt poetik, ai doli në vijën e parë të luftës dhe propogandës për përmbysjen e diktaturës komuniste. Në krye dhe në udhëheqie të lëvizjes demokratike, ai nuk u lodh asnjëherë, duke u bërë shembulli i demokratit popullor të Smokthinës krahinës së tij dhe më gjerë.

Në librin e tij të parë me poezi të zgjedhura ai ka përmbledhur 58 poezi me tema të ndryshme pateriotike, lirike, fabula, etj.

Poezia patriotike shquan nga forca artistike dhe historike që e bën lexuesin ta jetojë ngjarjen dhe e vë atë në mendime. Poeti nuk mund të rrinte pa skalitur në vargje krenarinë e vendlindjes së tij, në poezinë “Kur u vra Cane Myftari”. Me një forcë të madhe artistike dhe emocione ai tregon se gjithësia ra në heshtje dhe përulet në çastin kur u vra patrioti i shquar Cane Myftari:

Gjithandej u hap një gjëmë,

Dhe zia mbuloi vendë.

Kur u vra Cane Myftari,

Humbi jeshillëkun bari…

Dafina degët i vari,

Për t`iu bërë kurorë varri.

Po me këtë forcë poeti përshkruan e ngre lart patriotin Tafil Buzi. Me ndjenjë të veçantë dashurie ai përshkruan edhe xhaxheshën e tij, Qeriba Derraj, që kur ra dëshmore e atdheut:

Labet vunë perçet e zisë,

Qielli sikur u gremis.

Nuk mund të rrinte poeti pa i kënduar edhe vendlindjes dhe krahinës së tij Smokthinës, me një dashuri të pa kufishme që vihet re në çdo varg e në çdo strofë, për të parët e tij që:

Të shquar për trimëri,

Shumë burra smokthinjotë,

Qysh herët në lashtësi,

Për liri janë bërë copë.

Poeti krenohet edhe për origjinën e tij, fisin Derraj, si fis i dëgjuar, për zakone të mira, për besë dhe për atdhetari:

Derrajt, një fis i dëgjuar,

Për besë e zakone shquar,

Për liri, nder e sinuar.

Të kësaj natyre janë edhe poezitë “Kullë e gjyshërve të mi”, “Vatrat s`u braktisën”, “Ura”, etj.

Poeti u këndon e ngre lart edhe vlerat e disa artistëve të ditëve tona duke shfaqur kështu ndjenjat e tij të holla, qytetarinë dhe vlerat intelektuale. Me vlerësim, dashuri e respekt ai i ka kushtuar poezi këngëtartit zëbilbil Hysen Rukës, poetit popullor të krahinës së tij Perlat Hasanit, ndërsa për këngëtaren famëmadhe Maja ai shkruan:

Maja me shikim të gjallë,

Sytë kush t`i bë të shkruar,

Apo mos deti me valë,

Bukur t`i ka pikturuar.

Në poezinë lirike poeti këndon me talent, me ndjenja të holla njerëzore, me passion dhe me ide e kuptim që lexuesi jo vetëm e ndien, por edhe mëson prej lësaj poezie:

Balli yt si hënë e plotë,

Unë për ty s`duroj dot.

Faqe të kuqe si shegë,

Mos më hidh degë më degë.

Ose në një poezi tjetër autori e krahason bukurinë e vajzës me diellin e cila i drejtohet diellit:

Kur ecje, lëshoje dritë,

Kush të pa e s`u mahnit.

Pyesje diellin dritëshumë

-O dil ti, o të dal unë?

Shkurt kjo është poezia e Petrit Derraj, poezi e idesë, e ndjenjave të holla, poezi që prek zemrën dhe mëndjen e lexuesit, poezi që është vazhdim i traditës së Smokthinës, krahinës së tij të njohur.

Poeti duke qënë shumë kërkues ndaj vetes dhe duke qënë i bindur ndaj vlerës së poezisë ka lënë jasht këtij libri shumë poezi të tjera dhe rapsodi disa prej tyre të botuara në shtypin e përditshëm, shkruar nën frymën dhe traditën e Labërisë. Unë jam kundër këtij gjykimi të rreptë, pasi edhe pse ato vjersha të lëna jasht librit nuk u përmbahen rregullave dhe teknikave të artit poetik, por në to mbizotron ndjenja e shpirtit e shprehur në vargje.

Për të mbrojtur këtë ide po u drejtohem kritikëve dhe dijetarëve që janë munduar të japin përkufizimin e poezisë. Ata kanë qënë shumë si Volteri që thosh: “Poezia është muzika e shpirtit”, por ka shumë të tjerë që japin përkufizime të ndryshme si Samuel Johanson, Sheglli, Eliot, Ajshtajni etj.

Nëpërgjithësi kritikët e shumtë arrijnë në përfundim se poezia është muzika e shpirtit dhe se asnjë poezi nuk mund të konsiderohet absolute për të gjithë, prandaj presim librin e dytë të autorit ku të ketë përmbledhur të gjithë poezitë e tij të lëna jasht këtij libri.

Shkrimtari Ibrahim Vasiari që ka bërë parathënien e librit arrin në përfundimin se në poezinë e Petrit Derraj “ndiejmë ëmbëlsinë e vargut dhe sinqeritetin e fjalës, na jepet rasti të njihemi me një këngëtar të “formatit” tipik lab, i cili hyn në skenën letrare me hap të padrojë… por që shpejt arrin të na bëjë për vete me thjeshtësinë dhe bukurinë e një shpirti të pastër poetik, një zemër e pastër njerëzore…”.