Opinion – Page 166 – Dielli

Pergameni i Amerikës

March 2, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Në një gjetje mahnitëse, punëtorët e ndërtimit që bënin restaurim në Memorialin e Lincolnit zbuluan një kuti prej kallaji të varrosur poshtë ndërtesës, që përmbante një pergamenë të mbështjellë me një tregim të themelimit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Dokumenti, i titulluar përkohësisht “Rrotulla e Amerikës”, sqaron shumë detaje të shekullit të parë të kombit dhe si rezultat i botimit të tij, tekstet shkollore do të duhet të rishikojnë atë që mësojnë për historinë e shenjtë të Amerikës.
Ndërsa emri i autorit nuk i është bashkangjitur dokumentit, vendosja e tij nën Memorialin e Lincolnit sugjeron se ai është shkruar nga vetë Abraham Lincolni. Studiuesit kanë punuar gjatë muajve të fundit për të deshifruar, modifikuar dhe komentuar këtë dokument.
Rrotulla Amerikane u gjet në kutinë e saj origjinale, dhe shkruar me thikë, duke përdorur bojë nga trungjet e djegura të një kasolleje. Teksti, shkruar me një stil biblik, tregon botëkuptimin amerikan si një popull i lirë dhe i vendosur nga Zoti në tokën e premtuar.
Teksti i plotë i “America Scroll”, i cili u ble nga familje Lindenbaum, është si më poshtë:

Uashingtoni
Ishte një njeri me emrin Xhorxh, i cili jetonte në një fshat të vogël anglez dhe që bashkëfshatarët e njihnin si Uashington. Një ditë, Zoti iu shfaq Uashingtonit dhe i tha: “Lëre shtëpinë dhe fermën tënde dhe shko në vendin që do të të tregoj. Atje do të të bëj një komb të madh”.
Kështu Uashingtoni ndërtoi një anije të madhe, të cilën e quajti Mayflower, dhe e mbuloi me katranë nga çdo anë. Uashingtoni lundroi në tokën e premtuar dhe mbërriti në Plymouth Rock ku gjeti atje vendas që ishin atëherë në tokë.
Dhe Zoti i tha Xhorxhit: “Udhëtoni vendin në perëndim dhe lindje, veri dhe jug, sepse e gjithë kjo do të jetë e juaja dhe e pasardhësve tuaj.” ku ndërtoi qytetin Washington D.C., dhe kullën me kokën në qiell, të cilën e quajti Monumenti i Uashingtonit.
Dhe Zoti i tha Uashingtonit: “Po, siç ke bërë atë që është e pëlqyeshme në sytë e mi, nuk do të quhesh më Uashington, por emri yt do të jetë Amerika.” Dhe kjo është arsyeja pse edhe sot e kësaj dite, pasardhësit e Xhorxh Uashingtonit quhen “Amerikanë”.
Dhe Uashingtoni, i cili quhej Amerikë, i tha Zotit: “Zoti im, jam mirënjohës për bujarinë tënde, por nuk mund të them një gënjeshtër, jam jashtëzakonisht i mërzitur, madje deri në vdekje, sepse jam plak dhe i shtyrë në moshë, por nuk kam trashëgimtar”. Pastaj Zoti tha: “Dil jashtë dhe shiko yjet në qiell; kështu do të jenë pasardhësit e tu”. Uashingtoni i besoi Zotit dhe ia tregoi lajmin gruas së tij Betsy Ross, kështu që ajo qepi një flamur me 50 yje, që është flamuri i Amerikës sot.

Djemtë e Uashingtonit
Dhe Xhorxhi e njohu gruan e tij dhe ajo i lindi tre djem: Aleksandrin, i cili quhej “Hamilton”, Thomas, që quhej “Xheferson” dhe Abrahamin, i cili quhej “Lincoln”. Hamiltoni ishte njeriu i parë që shpiku monedhë , por ai bëri atë që ishte faj në sytë e Zotit, dhe në zemërimin e tij, Zoti dërgoi engjëllin e tij gllabërues, Aaron Burr, për ta goditur.
Dy djemtë e mbetur morën gra. Lincolni mori Yankeen, vajzën e Doodle Dandys, dhe ajo i lindi tetë djem: më i madhi i tij, Massachusetts, pastaj Delaware, Rhode Island, Connecticut dhe Pennsylvania, dhe një grup trenjakësh që ai i quajti Nju Jork, Nju Xhersi dhe New Hampshire. Xhefersoni mori Diksin, vajzën e Winnit, dhe ajo gjithashtu lindi djem, më të madhin, Virxhinia, pastaj Xhorxhia, Maryland, dhe binjakët, Karolinën e Veriut dhe të Jugut.
Dhe Uashingtoni që quhej Amerikë vdiq dhe u varros në këmbët e Monumentit të Uashingtonit nga dy djemtë e tij, në një arkivol të bërë nga druri i vetë qershisë që ai e kishte prerë kur ishte i ri.

Xhefersoni
Dhe Xhefersoni rrinte në plantacionin e tij, duke kryer të gjitha format e ligësisë dhe të paudhësisë. Dhe Zoti i tha Xhefersonit: “Meqenëse ke bërë atë që është mëkat në sytë e mi, je i dëbuar nga ky vend dhe në jug do të mbillni pambuk dhe duhan dhe do ta korrni me djersën e ballit tuaj. Dhe nuk do të njiheni më si Thomas Jefferson, por Jefferson Davis do të jetë emri juaj. Dhe fëmijët tuaj nuk do të quhen më Bij të Amerikës, por Bij të Konfederatës, sepse ju nuk keni ecur në rrugët e babait tuaj, Uashingtonit”.
Dhe Xhefersoni mori gruan e tij Dixie dhe pesë djemtë e tyre, Virxhinia, Xhorxhia, Maryland dhe dy Karolinat, dhe ata u larguan nga Monticello, duke u endur në jug, u vendosën në Montgomery dhe ndërtuan plantacione. Por Bijtë e Konfederatës nuk donin të punonin në plantacionet e tyre, kështu që morën për vete skllevër nga vende që nuk i njihnin, dhe Zoti u zemërua shumë.

Lincolni dhe Bijtë e Konfederatës
Ndodhi një ditë, ndërsa Abraham Linkoln po kulloste delet e zotërisë së tij, ai dëgjoi një gjarpër zile që tundte zhurmën e tij, por pa që ai nuk po sulmonte. Dhe Lincoln tha me vete: “Më lejoni të kthehem dhe të shikoj këtë vend të mrekullueshëm; pse nuk po kafshon gjarpri?” Kur Linkolni iu afrua gjarprit, ai dëgjoi zërin e Zotit që vinte nga gjarpri duke thënë: “Abraham, Abraham.” Dhe Linkolni tha: “Ja ku jam.”
Dhe Zoti i tha Linkolnit: “Ti ke shenjtëruar emrin tim duke shpallur lirinë në të gjithë vendin verior, por vëllai yt ka mëkatuar kundër meje, sepse ka skllavëruar njerëz nga vende që nuk i njeh dhe i ka vënë për të punuar në plantacionet e tij. Tani, shko te vëllai yt Xheferson Dejvis dhe thuaji: ‘Lëre popullin tim të shkojë”.
Dhe Lincoln shkoi në Montgomery, Alabama, që njihet gjithashtu si Richmond Virginia, dhe solli me vete shërbëtorin e tij të ri, Ulysses S. Grant, dhe shtatëdhjetë senatorët e amerikanëve, dhe ai i tha mesazhin e Zotit Xhefersonit: “Kështu tha Zoti i ushtrive: “Lëre popullin tim të shkojë”. Por Xhefersoni nuk pranoi të linte popullin e skllavëruar.
Kështu Abrahami mori shkopin e tij të ecjes, i cili ishte gdhendur në mënyrë dekorative nga gishti i të Plotfuqishmit – a nuk është në koleksionin e Henry Ford në Dearborn, Michigan?! – dhe Abrahami goditi liqenin Lanier, duke bërë që ujërat të shpërthenin dhe të bëheshin çaj. Dhe Sons of Confederate nuk mund të pinin asgjë përveç çajit për një javë të tërë. Kështu ata e quajtën Liqeni i Kripur i Madh, i cili quhet edhe sot e kësaj dite. Por Jefferson Davis e ngurtësoi zemrën e tij kundër mesazhit të Zotit dhe nuk e la popullin e skllavëruar të ikte.
Atëherë Zoti i tha Abrahamit: “Mblidh senatorët e amerikanëve dhe popullin e skllavëruar dhe u thuaj atyre që më katër korrik të therin çdo familje nga një lopë, të bëjnë hot dog, të pinë birrë. Ata nuk duhet të largohen nga shtëpitë e tyre ose të shkojnë të flenë, sepse në këtë natë unë do të godas të parëlindurit e çdo familjeje konfederate, dhe ata do të pranojnë që unë, Zoti, kam ardhur për të çliruar popullin tim nga robëria dhe për të sjellë qetësi në vendin që i kam premtuar atit tuaj Uashington.”
Dhe populli iu bind dhe secila familje këndoi psalmet, po edhe Yankee Doodle Dandy; dhe të gjithë amerikanët, jugorë dhe veriorë, vazhdojnë këtë praktikë çdo 4 korrik që atëherë.
Atë natë, Zoti goditi të parëlindurit e çdo familjeje konfederate dhe në çdo plantacion dëgjohej një klithmë. Dhe Jefferson Davis thirri Abraham Lincolnin dhe i tha: “Ik! Të mos ta shoh më fytyrën tënde me mjekër e pa mustaqe!” Në kujtim të kësaj fyerjeje, amerikanët edhe sot e kësaj dite nuk mbajnë mjekër pa mustaqe.
Kështu Abrahami, Ulissi dhe senatorët i çuan të skllavëruarit e mëparshëm nga Konfederata në agim të mëngjesit tjetër. Meqenëse nuk kishin kohë për të përgatitur mëngjesin, ata sollën me vete mish viçi dhe Twinkies, ushqime ende të njohura në mesin e amerikanëve udhëtues.

Eksodi Civil
Të nesërmen, Konfederata ishte e shqetësuar nga ideja se do t’u duhej të zgjidhnin pambukun e tyre dhe të korrnin duhanin e tyre, “Pse i lamë skllevërit të shkonin?” ata qanin. Dhe Jefferson Davis mblodhi trupat e tij, madje edhe luftëtarët e tij më të mëdhenj Robert E. Lee, Andrew Jackson dhe Judah Benjamin, dhe ata u ndoqën dhe u kapën nga Lincolni dhe njerëzit e tij në lumin Delaware, që është tani i njohur si Misisipi.
Dhe Zoti i tha Linkolnit: “Zgjate krahun dhe mbaje bastunin tënd mbi lumë dhe thuaji popullit ta kalojë”. Dhe Lincoln bëri kështu, dhe lumi u nda në dysh, secila anë ishte si një mur, dhe njerëzit kaluan midis anëve.
Dhe Jefferson Davis e pa këtë dhe i urdhëroi luftëtarët e tij t’i ndiqnin. Dhe Zoti i tha Linkolnit: “Abraham, shtrije krahun dhe mbaje bastunin tënd mbi lumë dhe ai do të kthehet në rrjedhën e tij normale”. Lincoln e bëri këtë, dhe lumi u kthye në rrjedhën e tij, dhe e gjithë Ushtria e Konfederatës u mbyt dhe vetëm Jefferson Davis mbeti.
Dhe Harriet Tubman, motra e Abraham Linkolnit, mori një banxho në gjunjë dhe i udhëhoqi njerëzit me himnin Star-Spangle Banner
“Oh thuaj, a mund të shohësh
Ju jeni një flamur i vjetër i madh
Dhe përgjithmonë në paqe
Për valët qelibar të grurit
nga drita e hershme e agimit
ju jeni një flamur i lartë.”
Pastaj Jefferson Davis iu dorëzua Linkolnit dhe bëri një betim të detyrueshëm se të gjithë popujt në Amerikë, pavarësisht se nga vijnë, do të ishin të lirë përgjithmonë dhe se Bijtë e Konfederatës do të bashkohen me Bijtë e Amerikës dhe të dy së bashku do të jenë përsëri si një komb dhe të quhen amerikanë. Vendi në të cilin ai bëri këtë betim quhej Gjykata e Appomattox, e cila njihet gjithashtu si Përkujtimi i Lincoln-it dhe qëndron sot në Uashington DC. Pas kësaj, Linkolni vdiq (u mblodh me paraardhësit e tij); sytë e tij ishin të pashuar dhe fuqia e tij e paepur. Dhe kurrë nuk ka pasur më një njeri aq të madh apo aq afër Zotit sa Abraham Lincolni për gjithë fuqinë e madhe që shfaqi para syve të të gjithë amerikanëve.

VATRA FTON SHQIPTARËT TË MBËSHTESIN “FORUMIN SHQIPTAR” NË TUZ

March 1, 2023 by s p

New York, 1 Mars 2023 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA fton të gjithë shqiptarët që të mbështesin “Forumin Shqiptar” në zgjedhjet e 5 Marsit 2023 për Komunën e Tuzit. Fitorja dhe bashkimi i shqiptarëve është në interes të komunitetit dhe kombit tonë. Pesha e shqiptarëve në Ballkan po rritet gjithnjë e më shumë. Vatra e ndjek me shumë interes dhe shpreh falenderim për punën e progresin e Tuzit falë drejtimit të shqiptarëve. Vatra e ndjek me vëmendje këtë situatë zgjedhore dhe ka dërguar Dr. Pashko Camaj si të deleguar zyrtar për të përkrahur procesin zgjedhor dhe demokratik në Tuz.

Me bindje në fitoren e shqiptarëve në Tuz,

Me nderime

Kryetari i Vatrës

Elmi Berisha

Shoqata e Gruas dhe Komuniteti Shqiptaro-Amerikan Hasan Prishtina në Waterbury Connecticut festuan 8 Marsin

March 1, 2023 by s p

Shoqata e Gruas në bashkëpunim me Komunitetin Shqiptaro Amerikan Hasan Prishtina në Waterbury Connecticut edhe sivjet festoi festën ndërkombëtare të Gruas me 25 Shkurt 2023 me këngëtarët e zgjedhur nga trojet tona si Afërdita Demaku, Ermal Fejzullahu dhe Vojsava Alia. Komunitetit tonë iu bashkuan zonja nga komunitetet e tjera siç ishte ai i Boston, Chikago New Jersey dhe Shoqata e Femrave Marigona. Kjo festë bashkon femrat dhe komunitetet me qëllim për të treguar se shqiptarët kudo që jemi, jemi një.Organizatorët Miradije Klenja, Femie Zhuta dhe Dallendyshe Etemi falënderojnë nga zemra të gjitha zonjat dhe zonjushat që morën pjesë për ta bërë këtë mbrëmje të mahnitshme për të gjithë të pranishmit.

Shoqata “Kraja” festoi me madhështi 30-të vjetorin e themelimit të saj

February 28, 2023 by s p

Nga Keze Kozeta Zylo/

\Ngado shko, por Krajën kurrë mos e harro!Në mjediset e zbukuruara si për festë në Hilton Garden Inn në Staten Island, Shoqata “Kraja” festoi 30-të Vjetorin e saj të themelimit. Më së shumti Krajanët, por dhe Ulqinakët nga Mali i Zi dhe shqiptarë të tjerë nga të gjitha trevat u mblodhën për të festuar këtë datë të shënuar dhe shumë domethënëse. Tek bisedoja dhe takohesha me krajanët e pamundur të mos më vinte në mendje Gjon Buzuku i kësaj treve shqiptare, përkthyesi dhe përpiluesi i librit të parë të botuar si dhe përkthimit të parë në gjuhën shqipe, një liber liturgjik kishtar i titulluar “Meshari”. Vepra e Gjon Buzukut hapi një etapë të re në lëvrimin e shqipes si gjuhë e shkruar. Ai u lind në fshatin Ljarje të Krajës trevë shqiptare ende sot nën Malin e Zi. Dhe ja bijte dhe bijat e Krajës vinin grupe grupe në këtë festë madhështore organizuar nga Shoqata “Kraja” me kryetar Samih Kanaqi, n/kryetar Venera Gjenashi, Musa Luka, sekretar Armend Gjecbritaj, Agim Gjenashi dhe arkëtar Urim Draga. Në sfond dëgjohej një muzikë e lehtë DJ Jasho nga këgëtarët, bilbilat e Krajës. Mbrëmjen e moderuan me plot përkushtim si z. Selman Haxhimurati, i cili ishte njëkohësisht moderartor dhe skenarist, Arlinda Sukaliq e cila ëhtë mësuese pranë shkollës “Mëso Shqip” si dhe Hanah Demiri. Shfaqja u hap me këngën “Kënon Bega Zana në mal-e nga Hasan Pali shoqëruar me lahutë nga Zijad Mariseni. Tek dëgjoja tingujt e Lahutës zemra më ngazëllehej dhe doja që këta tinguj t’i kishja ne gjirin e gjithë shqiptarëve për ta ruajtur fort këtë vegël të lashtë muzikore që UNESKO-ja ia dha pa të drejtë Serbisë…Shumë interesante ishte ardhja e nxënësve veshur me kostumet krajane të cilët mbanin sofrën me ushqimet tradicionale. Ata sollën emocione dhe duartrokitje në sallë, ndërkohë shikoja reflektimin e qelqtë të llambës që ka sjellë me vite dritë ndër sofrat shqiptare. Është bukur përcjellja e traditës krajane ndër breza. Mjeshtri Tom Lleshaj me interpretimin në lodër, si dhe Zejadin Mehaj dhe Zijad Mariseni i dhanë dhe më shumë gjallëri bashkë me grupin e njohur “Barbana”. Dy Hymnet Kombëtare shqiptare dhe amerikane u interpretuan plot profesionalizëm dhe kulturë nga artistja e famshme shqiptare Dëshira Ahmeti dhe e bija e saj Dea Kërliu ish nxënëse brilante e Shkollës Shqipe “Alba Life” dhe vazhduese në “Mëso Shqip”. Interpretimet e tyre u përcollën me duartrokitje të zjarrta.Zonjusha Demiri falënderoi të gjithë sponsorët që me gjenerozitetin e tyre bënë të mundur realizimin e programit të bukur krajan. PërshëndetjetNë emër të kryesisë dhe të shoqatës fjalën e mori kryetari i Shoqatës z. Samih Kanaqi i cili midis të tjerash tha se ndihej i nderuar t’ju uronte mirëseardhjen pjesëmarrësve, aktivistëve, kryetarëve dhe të ftuarve. Ai ndihej i privilegjuar që ky Jubile e gjente në krye të Shoqatës “Kraja”. Tri dekada janë të mbushura me histori suksesi, pëkushtim për Gjuhën Shqipe, kulturën dhe atdhedashurinë për vendlindjen dhe Kombin. Z. Kanaqi falënderoi të ftuarit duke e filluar me Prokurorin e Qarkut të Richmond County z.Michael E. McMahon i cili është një politikan dhe avokat amerikan. Ish Kongresisti McMahon është një figurë e njohur publike për shërbimin e tij ndaj Kombit Amerikan.Prokurori McMahon ndau certificatë mirënjohjeje për Shoqatën “Kraja”, po ashtu dhe nga zyrat e senatorëve, ansambleistëve dhe këshilltarëve të Nju Jorkut. Nga zyra e Senatores Jessica Scarela ishte znj.Umamah Masum, nga Keshilltari David Carr ishte Michael Pardo. Gjithashtu kishte përfaqësues nga Kongresistja Nicole Malliotakis, si z. Naser Nika, nga Ansambleistti Charles Fall, nga zyra e Presidentit Vito Fosella z. Jasin Gjokaj etj. Nderonin me pjesëmarrjen e tyre dy Imamët si Imam Isuf Bolaj dhe Imam Edin Gjoni. Fjala përshëndetëse e Imam Gjonit si gjithmonë është dritëdhënëse, shpirtërore dhe plot dashuri prej Zotit. Kryetari aktual falënderoi z. Marko Kepi si president i Rrënjëve Shqiptare, z. Eddie Drishti si kryetar i Shoqatës “Rozafa”, z. Shaqo Gjokaj si Kryetar i Malësisë së Madhe, ish kryetarin e Anës së Malit z. Safet Llolla, Kryetarin e shoqatës “Ulqini” Xhemo Lanica. Nderonin me pjesëmarrjen e tyre Themeluesi dhe Drejtori i TV dhe Shkollave Shqipe në New York dhe në Online z. Qemal Zylo i cili filmonte aktivitetin si TV “Alba Life”.Ai falënderoi në mungesë z. Mark Gjonaj “Nderi i Kombit” për mbështetjen e vazhdueshme që iu ka dhënë. Z. Samih Kanaqi ndau çertifikata mirënjohjeje për shumë aktivistë të shoqatës, kryetar që kanë dhënë kontribute të vazhdueshme në punët e ndryshme dhe zbatimin e programit të shoqatës.Në emër të Federatës Panshqiptare “Vatra” përshëndeti Dr. Pashko Camaj i cili iu uroi të gjithë pjesëmarrësve dhe shoqatës jetëgjatësi.Ish kryetari i Shoqatës “Kraja” z. Hamid Alaj i cili ka botuar disa vepra lexoi referatin e historikut gjatë 30- të viteve pune të shoqatës dhe drejtuesve të saj. E pamundur të sjellim gjithë përmbajtjet e kumtesave në këte reportazh, por po sjellë vetëm një fragment nga z. Alaj që do të thotë shumë për të gjithë ne bashkatdhetarët dhe ja si:Qëllimi i themelimit të Shoqatës “Kraja” këtu në Diasporë ishte dhe do të vazhdojë të jetë siç cekëm edhe më parë “ruajtja dhe përhapja e vlerave dhe traditave krajane” dhe atyre gjithë kombëtare shqiptare, si një bashkim i komunitetit krajan kudo që ndodhën duke kultivuar traditat dhe vlerat më të mira të të parëve tanë që do ta rreshtoja nën moton “Nga do shko, por Krajën mos e harro”. Si vatër e vetme e grumbullimit të krajanëve në Diasporë Shoqata “Kraja” është dhe do të vazhdojë të jetë qendra e vetme e cila u ka hapur dyert, zemrën dhe shpirtin bijave dhe bijëve të vet, nga të gjithë fshatrat e trevës së Krajës. Një zë special dhe shumë i vecantë ishte nga aktivistja e njohur znj. Drita Pereziqi një atdhetare e flaktë . Ajo tha me krenari se jam bijë e Krajës kudo ku ndodhem. Në karrierën e saj 25 vjeçare ajo ka shërbyer në Brigadën Gjenerale të Ushtrisë Amerikane, në Ministrinë e Punëve të Brendshme të Kosovës, dhe po punon si eksperte e jashtme në sektorin e sigurisë kombëtare në Presidencën e Republikës së Kosovës. Mësuese Merita Dragaj përshëndeti dhe premtoi se do të vazhdojë më tej për mësimin e Gjuhës Shqipe fëmijëve të shkollës.Nxënësit dhe grupi “Barbana” dhanë një program të bukur artistik me valle, këngë dhe recitime te ndryshme. Moderatori i Mbrëmjes z.Haxhimurati solli me plot humor dhe mjeshtërisht fjalë të ndryshme turke dhe kuptimin e tyre nga fjalët shqipe, si dhe emërtime të ndryshme se çfarë kuptimi marrin kur përkthehen në turqisht.Nën shoqërimin e tupanës nga mjeshtri Tom Lleshaj dolën në vallëzim si Hannah, Nadia, Kujtim dhe Bekimi të shoqëruara nën tingujt e harmonikës nga Zejadin Mehoviqi.Shumë emocionuese ishte vallja e traditës, vallja krajane që u udhëhoq nga Hasan Pali dhe Kujtim Duraku. Të pranishmit u argëtuan me muzikë nën shoqërimin e këngëtarëve të mirënjohur si Myzafer Koliqi, Afërdita Demaku, Ermal Fejzullahu dhe muzikantët Lydi Boli, Smajl Pali, Studio Rozafa, Isuf Gjoni, Hoxha Studio, Ismet Hoxha, Amir Pelinku dhe Luli Popi..Një lojë e bukur ishte llotaria me raffle e udhëhequr nga Hannah dhe Lumi Demiri.Në fund u nda torta e traditës me shënimin simbolik: 30 Vjet Kraja! Gëzuar Ditëlindjen!Ishte një natë e paharrueshme, pjesëmarësit do ta mbajnë gjatë në kujtesë për orët e këndshme që kaluan. Gezuar Krajan të dashur!Në këtë aktivitet ishte i pranishëm TV “Alba Life” që së shpejti do të sjellë kronikën e përgatitur rreth aktivitetit në 30- të vjetorin e Shoqatës “Kraja”.27 Shkurt, 2023Staten Island, New York

KOSOVA DHE SFIDAT E SAJ PËR PAVARËSINË

February 27, 2023 by s p

Dr. Paulin Marku/

Shpallja e Pavarësisë së Kosovës, më 17 shkurt 2008 në Prishtinë është një datë e rëndësishme historike. Udhëtimi për arritjen e këtij akti të rëndësishme dhe të veçantë për Shtetin e Kosovës ishte i gjatë dhe i mundimshëm. Procesi pati plot sakrifica të ndryshme, me humbje të shumta në jetë njerëzish, dëme financiare e ekonomi, shkatërrim pronash, si dhe në aspektin human e kulturor. Vlen të kujtohet, se përpjekjet e shqiptarëve për shpëtimin e trojeve nga copëtimi dhe për arritjen e Lirisë e Pavarësisë së Shqipërisë është i hershem. Ndërkohë kur trojet shqiptare ishin në fokusin e copëtimit apo të pushtimit, shqiptaret reagonin me çdo forme për të shpëtuar tokat shqiptare. Kjo është dëshmuar vazhdimisht nga krerët shqiptar, të cilët përpiqeshin me çdo kusht për të mbrojtur territoret, edhe pse nën pushtimin Osman. Kongresi i Berlinit i vitit 1878 aneksonte rajone të banuara prej shqiptareve. Forcat shqiptare patën rezistence të armatosur pas shpalljes së vendimit, si dhe zhvilluan takime me drejtues lokal administrativ, përfaqësues të qeverisë, lobuan në qarqet diplomatike për të fituar mbështetjen e ndërkombëtareve dhe për t’i bindur për mbrojtjen nga copëtimi të tokave shqiptare. Veprimet për mbrojtje të interesave kombëtare dhe në mbrojtje të copëtimit të trojeve shqiptare janë dëshmuar vazhdimisht me organizime dhe kuvende të ndryshme: Lidhja e Prizrenit, lidhja e Pejës, kryengritje të një pas njëshme në vitet 1910-1912, të cilët ishin të vendosur me çdo kusht për mbrojtjen e territoreve shqiptare. Nëpërmjet takimeve dhe lobimeve me shqiptaret e mërgatës dhe duke shfrytëzuar çdo njohje ndërkombëtare për realizimin e ëndrrës shekullore për një Shqipëri të Lirë dhe të Pavarur. Situata e krijuar, nga faktor të brendshëm dhe të jashtëm, kishte bindur më shumë se kurrë, atdhetarët dhe krerë të ndryshëm shqiptar për rrezikun që i kanosej kombit shqiptar nga dobësimi i Portës së Lartë dhe rritjes së agresivitetit të monarkive ballkanike për t’u zgjeruar në dëm të territoreve shqiptare. Ndërkohe që lufta e I-rë ballkanike më 1912 ishte rrezik serioz i copëtimit të viseve shqiptare, patriotet shqiptar nga krahina të ndryshme, me në krye Ismail Qemalin, më 28 nëntor 1912 shpallën në Vlore Pavarësinë e Shqipërisë dhe krijuan qeverinë e parë kombëtare. Me ketë ngjarje të rëndësishme materializua ëndrra shekullore e popullit shqiptar me sakrifica të mëdha dhe me shumë martirë të kombit, për ta bërë Shqipërinë një shtet të lirë e të pavarur.

Konferenca e Ambasadorëve, e cila u mbajt në Londër ku filloi punimet në dhjetor 1912 dhe mbylli punimet në gusht 1913, njohu shtetin e pavarur shqiptar, po për interesa globale ndërkombëtare, padrejtësisht la jashtë kufijve më shume se gjysmën e trojeve dhe të popullsisë shqiptare, të cilat i kaluan Serbisë, Malit të Zi dhe Greqisë. Konferenca e Londrës vendosi që Kosova të mbetej jashtë kufijve dhe brenda shtetit shqiptar u përfshinë vetëm 28 mijë km katror me rreth 740 mijë banorë.

Trevat shqiptare, të shkëputura nga Shqipëria më 1913 në mënyrë arbitrare të padrejte, si rezultat i vendimit të Konferencës së Londrës kanë shkaktuar mjaft zemërime dhe debate. Lufta e parë botërore i gjeti shqiptarët të pafuqishëm për të bashkuar viset shqiptare. Shqipëria e Kosova u kthyen në shesh betejash midis forcave ushtarake (serbe, malazeze, bullgare, italiane, greke, austro-hungareze dhe franceze). Pas humbjeve të mëdha në njerëz dhe në dëme materiale do të ndodhte tjetër konferencë që do te vendosej edhe për fatet e shqiptarëve dh të trojeve,të cilat ishte vënë në diskutim për ekzistencën e tyre.

Në vitin 1919 filloi punimet Konferenca e Paqes. Ajo rikonfirmoi pavarësinë e Shqipërisë , ndërsa për çështjen e ribashkimit të territoreve shqiptare, të mbetura jashtë kufijve në Konferencën e Londrës mbeti një çështje e pazgjidhur. Delegacioni shqiptar i mbështetur edhe nga diaspora bënë përpjekje të ndryshme për ribashkimin e trojeve shqiptare por ishte e pamundur. Ata kërkuan ndreqjen e padrejtësive territoriale të vendosur në konferencën e Berlinit 1878, Londrës 1913 por nuk pati ndryshime dhe nuk e morën në konsideratë kërkesën e delegacionit shqiptar. Kështu, shumë territore dhe popullsi shqiptare mbeten jashtë kufijve përfshirë edhe Kosovën.

Çështja e Kosovës, ka patur padrejtësitë e saj në rrjedhat e ngjarjeve historike dhe mund te thuhet se mos zgjidhja në mënyrë të drejtë dhe anashkalimi i marrjes seriozisht të kërkesave të shqiptareve që të ishin pjesë e pandashme e territoreve të Shqipërisë, kanë shkaktuar trazira në Ballkan dhe në Evropë. Shqiptarët janë ndër rastet e pakta e një ndasie dhe copëtimi, se si një komb arrin të ndahet në pesë shtete.

Asgjë nuk u realizua për bashkimin e trojeve shqiptare gjatë periudhës së Ahmet Zogu, i cili nga viti 1925-28 ishte president i Republikës së Shqipërisë dhe pastaj për 11 vite, deri me 7 prill 1939 ishte në krye të fronit mbretëror, Mbret i shqiptarëve. Ai arriti të realizojë disa reforma të rëndësishme në politiken e brendshme (kushtetuese, financiare e ekonomike, ushtarake, infrastrukturë, shtimin e tokave bujqësore e kanalizime, bashkëpunime ndërkombëtare, krijoi mundësi për shkëmbime mallrash eksport-import… , etj), ndërsa në politikën e jashtme për bashkim të trojeve shqiptare nuk pati sukses për ndryshim kufijsh për të bashkuar trojet shqiptare.

Lufta e II-të Botërore ishte një tjetër tentative e shqiptarëve për të bashkuar trojet e tyre, por rezultoi e pasuksesshme. Për Kosovën dhe viset e tjera shqiptare të mbetur jashtë kufijve të Shqipërisë në vitin 1913 nuk pati çlirim dhe ribashkim me Shqipërinë.

Pas luftës II-të botërore, Shqipëria do të drejtonte politikat e saj me Bllokun e Lindjes dhe do të vuante sistemin komunist nën regjimin e Enver Hoxhës. Si rrjedhojë pati pasoja ekonomike, shoqërore, luftë klasash, persekutime e internime. Ndërsa për korrigjim kufijsh as që bëhej fjalë gjatë regjimit komunist. Shqiptarët e Kosovës u përballen me probleme të ndryshme por ata i shpëtuan shkombëtarizimit dhe shfrytëzuan hapësirat e tyre të kufizuara për të arritur suksese në fusha të ndryshme.

Në fillim të viteve 90 në Shqipëri ndodhen trazira dhe pati lëvizjet e para për shembjen e regjimit komunist, çlirimin nga sistemi totalitar dhe kërkonin pluralizëm politik dhe liri e demokraci. Po ashtu edhe shqiptarët e Kosovës u përballen me sfida të mëdha për të fituar lirinë, vetëqeverisje dhe për të qenë një vend i pavarur. Problemi i Kosovës ka shkaktuar krizë ballkanike dhe më gjerë, si element i rëndësishëm i politikave në rajon.

Është fakt se populli shqiptar është një ndër popujt më të vjetër në Evrope dhe po ashtu evropian. Po ashtu, shqiptarët kane dëshmuar se janë pro Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe NATO-s. Këto janë dëshmuar nga studiues të huaj dhe vendas, nga diplomat te ndryshëm, si dhe nëpërmjet sondazheve dhe analiza të shumta rreth kësaj çështje. Pranimi i Shqipërisë në NATO ishte një ngjarje e rëndësishme për Shqipërinë dhe dritë shprese për mbrojtjen e lirive dhe të drejtat e një populli të shtypur për dekada.

Ndërhyrja e NATO-s në Kosovë ishte dëshmi e mbrojtjes së vlerave njerëzore dhe fitoi simpatinë e shqiptarëve. Çështja e sigurisë është aspekt politiko-gjeopolitik ndërkombëtare, ndërsa aktoret që u përballën në terren ishin forcat ushtarake. Lufta në Kosove për çlirimin e vendin dhe për të fituar lirinë e pavarësinë ishte e ashpër me humbje të shumta jetë njerëzish, shkatërrim ekonomik, shoqëror e kulturor. Këto janë bazat e konceptit të sigurimit të të drejtave të njeriut në Kosove, të cilat ishin sfida te mëdha dhe ne qarqet ndërkombëtare drejt Pavarësisë se Kosovës. Pra, lufta në Kosovë shkaktoi dëme të mëdha me humbjen e shumë jetë njerëzish, u shkatërrua ekonomia, institucionet, pronat dhe pati mjaft pleq, gra e fëmijë që u shpërngulën nga shtëpitë dhe pronat e tyre. Për shqiptaret e Kosovës Pavarësia ishte një moment kyç që vendoste të ardhmen e vendit.

Ndërkombëtaret kishin vendosur disa kushte dhe ishin të hapur në disa opsione për të diskutuar çështjen e pavarësisë. Mund të thuhet se Komuniteti Evropian ishte në dilemë rreth mënyrës se si do te arrihej pavarësia. Ata punonin që të jepej garanci ndërkombëtare, në mënyrë që Kosova të jetë e Lirë dhe e Pavarur dhe s’duhet të ketë copëtime, si dhe të garantonin jetese multi-etnike, ku përfshiheshin të gjitha komunitetet e pakicat.

Gjatë periudhës 1999-2008 çështja e Kosovës dhe e ardhmja e Shtetit që sapo lindte hapi debate në qarqet ndërkombëtare por boshti kryesor ishte barazia, liritë dhe te drejtat themelore për çdo banorë në Kosove, pa dallim race e etnie. Në të drejtën Ndërkombëtare është parim bazë dhe dokument zyrtare i OSBE-se , akti i Helsinkit: “Në bazë të parimit të barazisë së popujve e të së drejtës së tyre për vendosje, të gjithë popujt kanë gjithnjë të drejtën të vendosin në liri të plotë, kur duan dhe si të duan, statusin e tyre politik, si të brendshëm dhe të jashtëm, si dhe të vazhdojnë sipas dëshirës së tyre zhvillimet politike, ekonomike, shoqërore-kulturore”.

Nga ana e tyre, ndërkombëtarët pas luftës filluan që të punonin për trajnuar dhe për të ngritur institucionet në Kosovë (sistemin juridik, financiar, administrativ dhe organe të tjera shtetërore, ushtrinë, policinë dhe sistemin mbrojtës).

ShBA kërkonin partneritet serioz me Evropën për çështjen e Kosovës. Për arsye se Kosova mbetej një çështje e nxehtë që mund të trazonte përsëri Ballkanin dhe kjo nuk dëshirohej as nga SHBA dhe as Bashkimi Evropian. Fulbright shprehej: “Zgjidhja përfundimtare e Kosovës pa copëtimin e territoreve të saj, është kyçi i stabilitetit në Ballkan”.

Po ashtu, gjenerali amerikan, Klark në vitin 2005 pohonte: SHBA dhe komuniteti ndërkombëtare duhet të shqyrtojnë statusin final të Kosovës para se të bëhej shumë vonë për ta parandaluar tragjedinë. Përpjekjet ishin të vazhdueshme të diplomacisë ndërkombëtare dhe të Kosovës për shpalljen e Pavarësisë dhe organizimin e shtetit. Përkrahja e vendeve aleate në mbështetje të këtij shteti të sapo formuar ishin të vazhdueshme, veçanërisht Shtetet e Bashkuara të Amerikës dëshmuan vazhdimësi në përkrahje të procesin shtet-formues. Aleatët ndërkombëtar dëshmuan seriozitet dhe ishin të bindur se Kosova duhet të jetë Shtet i Pavarur.

Çlirimi i Kosovës ishte ngjarje e madhe dhe përben arritje të jashtëzakonshme për shqiptarët, pas shpalljes së Pavarësisë se Shqipërisë. SHBA dhe BE mundësuan sfidën e madhe historike, Kosovë e Lirë e Pavarur që shënon një ngjarje të rëndësishme për çdo shqiptar, e cila mban datën 17 shkurt 2008. Pas shumë vuajtjesh e betejash vjen ajo ditë e shumëpritur për Kosovën që të vendosen fatet e një populli të vuajtur për të jetuar të lirë e të pavarur.

Luftëtarët shqiptar, shumë prej tyre të kthyer edhe nga emigracioni për të luftuar për lirinë e Kosovës, me mbështetjen dhe bashkëpunimin e diasporës shqiptare të Amerikës, ishte pararendësi i diplomacisë amerikane për Kosovën dhe kauzën e saj. SHBA, së bashku me aleatët ndërkombëtar Evropian dhe me ndërhyrjen e NATO-s ishin vendimtarë për Pavarësinë e Kosovës.

Vlen të citojmë Presidentin Bill Klinton, i cili shprehej nga Prishtina “Ne luftën, ju paqen”, një shprehje mjaft domethënëse dhe kurajuese për shqiptarët, duke dëshmuar se Shtetet e Bashkuara të Amerikës bënë luftën për Kosovën, ndërsa Shtetit të ri të porsaformuar i takonte të ndërtojë paqen.

Në mbyllje, do të pohoja se për shqiptarët ka qenë fat i madh që në momente të ndryshme vendimtare historike për të ardhmen e popullit shqiptar, të kemi në krah, Shtetet e Bashkuara të Amerikës.