Opinion – Page 583 – Dielli

Meditim me veten time

March 17, 2016 by dgreca

Nga Reshat Kripa/

Para disa ditëve takova një mikun tim të vjetër me të cilin isha njohur qysh kur ishim mbyllur në qelitë e Sigurimit të Shtetit në rininë tonë të herëshme. U ulëm të pinim një kafe. Biseduam për të shkuarën dhe të tashmen e vendit. Shkëmbyem mendime për to. Çuditërisht ato përputheshin me njera-tjetrën. Së fundi kur u ndamë më dha një copë letër. E hapa. Ishte një poezi. Lexova:

Strukull thellë në qoshen time,

Zog i mbyllur në kafaz,

Para meje shumë kujtime,

Zemra gati sa s’më plas

Çuditërisht në ato çaste nuk jetoja më në këtë botë. Duke lexuar këto vargje meditoja me veten time. Kisha fluturuar në të kaluarën time, në fëmininë time, kur nëpër muret e qytetit shkruanim: “Për Liri, për Shqipëri, për Flamurin Kuq e Zi”! Për këtë na hodhën në ferrin komunist ku duhej të kalonim nëpër nëntë rrathët e tij. Por pata fat. Atje njojta shumë personalitete të larta që zor se mund t’i vijnë këtij kombi. Ata më mësuan atë që nuk e kishte bërë shkolla në të cilën kisha mësuar. Më mësuan se si duhej të luftoja për një Shqipëri të lirë dhe demokratike të vërtetë dhe kjo u bë ëndrra e jetës time. Por duhej shumë kohë që të prisja deri sa kjo të realizohej.

Më së fundi ajo erdhi. Përbindëshi që kishte sunduar për gati një gjysmë shekulli ishte përmbysur. Por konstatoja një gjë. Mentaliteti i sitemit të shembur, që ishte rrënjosur në mendjet dhe zemrat e qytetarëve, vazhdonte ende. Kërkohej që po me atë mentalitet me të cilin kishin ndërtuar sistemin socialist, të ndërtonin tani sistemin kapitalist që sundonte në të gjithë botën perëndimore. U futën në një thes si persekutorët ashtu edhe të persekutuarit. Madje persekutorët dolën ne krye të rradhës. Shumë shpejt e kaluara u harrua, sikur të mos kishte ndodhur asgjë dhe ndodhi ajo që nuk duhej të kishte ndodhur dhe që e ktheu vendin, kur shpresonte të afrohej më shumë me vendet e tjera si motra të perëndimit, në vendin e shpresave të humbura. Edhe ajo pak demokraci që kishte filluar të lulëzonte mori goditjen përfundimtare. Ishte viti 1997.

Tashmë vendin e demokracisë së vërtetë e kishin zënë pazaret politike ndërmjet partive dhe individëve të ndryshëm. Njësoj si në të kaluarën hymnizimi i drejtuesve idhuj mori përmasa të jashtëzakonshme. Atyre iu atribuohej gjithçka. Ndryshimi ndërmjet dy sistemeve ishte se ndërsa në të kaluarën hymnizohej vetën një idhull, tani ata ishin të shumtë. Ndaheshin sipas bindjeve politike. Me përjashtim të një pakice të papërfillshme, gati të gjithë, të djathtë dhe të majtë, çirreshin dhe përgjëroheshin për një Shqipëri të re. Secili krah kishte përfaqësuesit e vetë. Këta “shakaxhinj të përparimit”, siç do ti quante Noli, kishin zaptuar të gjitha ekranet e televizioneve dhe faqeve te shtypit të shkruar duke dhënë leksione për demokracinë. Shumë prej tyre u përkisnin atyre që e kishin shkelur me të dy këmbët atë në kohën e diktaturës.

Këto gjëra më dolën para sysh kur lexova vargjet e mikut tim. Përsërisja me veten time fjalët që më tha kur u ndamë:

Tashmë i kemi kaluar të tetëdhjetat. Jemi në fund të rrugës. Padyshim që ndryshimet

janë të mëdha, në krahasim me të kaluarën, por më vjen keq se ne do të ikim me zemër të plasur nga kjo botë, pasi nuk e pamë Shqipërinë ashtu siç e kishim ëndërruar. Kam frikë se edhe fëmijtë tanë nuk do ta shohim. Besoj se atë do ta gëzojnë nipërit dhe mbesat tona që kanë lindur pas ndryshimit të sistemit. Që të ndodhë kjo duhet të kalojnë mbi pesëdhjetë vjet të tjera.

Përsëris fjalët e mikut tim dhe më duket sikur mbi shpatullat e shtresës sonë rëndojnë ende prangat e persekutimit. Të gjitha partitë politike thërrasin se ne qenkemi shtylla kurrizore e tyre dhe mua kjo më duket demagogji. Me duket e tillë, pasi shoh se, megjithëse miratohen disa ligje per këtë shtresë, ato mbeten në letër duke kaluar në kalendat greke. Shembull për këtë mund të sjellë Rezolutën e Kuvendit të Shqipërisë “Mbi ndëshkimin e krimeve të kryera nga regjimi komunist”, ligjin mbi dëmshpërblimin e të përndjekurve politikë, ligjin mbi hapjen e dosjeve e te tjera. Por kjo bie në sy më tepër në përballjen që ndodh disa herë ndërmjet të përndjekurve politikë dhe titullarve të qeverisë dhe partive politike. Do të sjell si shembull grevën e urisë së zhvilluar nga të përndjekurit në vitin 1994. Unë e deklaroj se kam qenë kundër asaj greve, pasi ishte përgatitur nga elementë ekstremistë të së djathtës, kur sapo kishte filluar të zbatohej sistemi demokratik por isha edhe kundër përdorimit të forcës brutale të përdorur nga qeveria e atëhershme e shtyrë po nga elementë ekstremistë të së majtës. Kjo bie në sy edhe në ditët e sotme. Bie në sy në skandalin e përplasjes së një anëtari të kryesisë së shoqatës tonë, një gazetari të njohur me një titullar të një partie të djathtë ku ky i fundit e fyeu gazetarin me shprehje të nxjerra nga fjalori i urryer komunist. Një drejtues i vërtetë demokratik, në këtë rast, nëse mendonte se kjo ishte vetëm një gjë e çastit, do t’i kërkonte ndjesë të hapur gazetarit ose në të kundërt partia e tij duhej të merrte masat e nevojshme. Deri më sot kjo nuk ka ndodhur. Le të presim.

Të gjitha këto të bëjnë të mendosh se idealet dhe problemet e të përndjekurve politikë drejtuesit e shtetit shqiptar kërkojnë t’i kalojnë në heshtje, sikur nuk ekzistojnë dhe sikur nuk kanë ndodhur fare. Kjo bie në sy, sidomos, në nderimin që duhet t’u bëhet figurave të shquara të kësaj shtrese dhe që, në të vërtetë, mungon. Më lejoni, përsëri, t’ju sjell disa shembuj: Ka disa vite që shoqata jonë madje edhe Ministria e Kulturës, kur kjo drejtohej nga një i përndjekur, i nderuari Visar Zhiti, u ka kërkuar presidentëve të republikës dekorimin me urdhërin “Nderi i Kombit” të figurave të poshte shënuara:

Ago Agaj – Në janar të vitit 1920 merr pjesë në delegacionin e rrethit të Vlorës në Kongresin e Lushnjes, ndërsa në qershor të atij viti bëhet pjesëmarrës aktiv i Luftës së Vlorës kundër pushtuesve italianë për të cilën ka shkruar librin epope “Lufta e Vlorës”. Pas vendosjes së mbretërisë shqiptare punoi si Drejtor i Shkollës Bujqësore Lushnje dhe si agronom kudo ku ishte nevoja e atdheut. Në vitin 1929 ishte anëtar i Komitetit për Reformën Agrare. Në vitin 1932 arrestohet si pjesëmarrës në lëvizjen kundër Zogut, por lirohet përsëri. Nga viti 1932-1941 punon si ekspert i agrikulturës në Ministrinë e Ekonomisë Kombëtare.

Në kohën e Luftës së dytë botërore, kur më 17 prill 1941 mbretëria jugosllave u dorëzua dhe viset shqiptare të Kosovës dhe Metohisë iu bashkuan Shqipërisë, shumë patriotë shqiptarë u drejtuan për atje, për të ngritur administratat shqiptare në vend të atyre serbe. Ndër të parët që shkoi atje ishte edhe Ago Agaj, i cili u emërua prefekt në Prefekturën e Mitrovicës Në qershor 1943 merr pjesë në mbledhjen themeluese të Lidhjes se Dytë të Prizrenit së bashku me shumë bashkatdhetarë të tjerë patriotë. Për këtë kosovarët e quajtën “Kosovari nga Vlora”. Kosovës i kushtoi librin “Milloshi, heroi i Kosovës”. Në fundin e vitit 1944, kur forcat komuniste po hynin në qytetet shqiptare detyrohet të lerë atdheun dhe të emigrojë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës ku ndërroi jetë më 24 dhjetor 1994.

Kudret Kokoshi – Më 1934 ushtroi detyrën e avokatit në Vlorë, Më 1936 emërohet ndihmës gjyqëtar në Bilisht dhe Pogradec. Më 1939 u emërua gjykatës në Korçë, më pas në Shkodër dhe Tiranë. Më 1941, u emërua Kryeprokuror në Prizren, në atë kohë kur bashkimi i Shqipërisë me Kosovën ishte bërë një realitet. Më 28 nëntor 1942, e gjejmë në udhëheqie të demostratës antifashiste në Prizren ku u përlesh me forcat fashiste dhe u plagos në kokë. Sapo filloi Lëvizja Antifashiste, ai u angazhua që në fillimet e saj dhe në vitin 1943, është një nga eksponentët e Ballit Kombëtar në Vlorë. Në Gusht 1943, është pjesëmarrës në Konferencën e Mukjes, ku u vendos bashkimi i shqiptarëve në luftë kundër nazi-fashizmit. Më 7 mars të vitit 1944, u zgjodh kryetar i Komitetit të Rinisë Intelektuale të Kosovës, ku anëtar ishte edhe patrioti Selman Riza. Komiteti ishte forum i Komitetit Qëndror të Lidhjes së Dytë të Prizrenit me kryetar Bedri Pejanin, formuar në shtator 1943. Për këtë aktivitet antifashist, në maj të vitit 1944, ndërsa ishte duke ushtruar veprimtarinë për forcimin e bashkimit të Kosovës me Shqipërinë dhe luftën kundër bishës nazifashiste, u arrestua nga Gestapua gjermane dhe u internua fillimit në Prishtinë dhe më pas në kampim shfarosës Mathauzen. Nga kampet e përqëndrimit nazist u lirua në dhjetor 1944. U kurua në Grac të Austrisë dhe megjithëse iu propozua të bënte karrierë në perëndim, ai ashtu si në vitin 1934, preferoi të kthehej në atdhe dhe t`i shërbente atdheut të tij. Sapo erdhi në Shqipëri, më 5 qershor 1945, komunistët e arrestuan dhe e dënuan me vdekje si udhëheqës i Ballit Kombëtar, më pas me vendimin e datës 1 tetor 1945 dënimi ju kthye në 25 vjet. Vuajti dënimin në burgun e Burrelit dhe u lirua më 25 dhjetor 1964, pas plot 19 vjetëve. Ndërroi jetë më 26 prill 1991
Dr. Isuf Hysenbegasi – 7 prilli i vitit 1939 e gjen në Tiranë. Është njëri nga tetë anëtarët e komisionit të të rinjve që shkuan për të kërkuar armë në pallatin mbretëror, por mbreti tashmë kishte ikur. Në janar 1940, ndërsa kryente stazhin në spitalin eTiranës, drejtori i këtij spitali, doktor Lozzi, e prezanton me një mjek italian të veshur civil:

– Il nostro giovane! (I riu ynë!)

Civili i zgjati dorën të cilën doktori bëri sikur nuk e vuri re,

– Io sono Albaneze! (Unë jam shqiptar!) – ishte përgjigja e tij krenare.

Në vitin 1941 shkon për specializim në Itali. Dikush i propozon që të vishesh mjek ushtarak në frontin italo-grek, kundrejt një page të konsiderueshme. Doktori përsëri refuzoi. Rezultati ishin tetë muaj internim në ishullin Capraia, në derdhjen e lumit Arno në Firence.

Viti 1945 e gjen në klinikën e tij në Tiranë. Por komunizmi, që kishte vendosur të bëhej varrmihësi i inteligjencës nacionaliste shqiptare, e degdisi në Gjirokastër, ku në fund të dhjetorit 1946 arrestohet. Pas dy vjet torturash të tmerrshme në hetuesi, përballë të cilave qëndroi i paepur, dënohet nga Gjykata e Lartë Ushtarake me pushkatim. Pak më parë kishte kishte vdekur nga torturat në hetuesi i vëllaj Feriti. Kjo bëri që me vendim të Kuvendit Popullor, vendimi t’i kthehej në burgim të përjetshëm. Gjatë periudhës së burgimit ka ndihmuar me qindra të burgosur duke i shpëtuar nga vdekja e sigurtë që i kërcënonte si pasojë e torturave të tmershme. Lirohet pas nëntë vjet burg, në vitin 1955

Dërgohet në qytetin e Vlorës me detyrën mjek otorino-laringolog. Shquhet për profesionalizmin e tij të lartë dhe fisnikërinë që e karakterizonte. Shumë shpejt u bë një nga figurat më të njohura dhe më të dashura të qytetit. I mbylli sytë në tetor të vitit 1988.

Zalo Xhomaqi – Më 23 dhjetor 1946 arrestohet dhe dërgohet në qelitë e errëta të sigurimit. Pas shtatë muaj torturash nga më të tmerrshmet nxirret para trupit gjykues. Akuzat ishin:

Ka qenë i inkuadruar në rradhët e Ballit Kombëtar dhe ka vepruar në dëm të Lëvizjes Nacionalçlirimtare.

Ka dhunuar veprime ligjore të Gjykatës Ushtarake.

Ka afishuar një trakt ku flet kundra drejtësisë së gjyqeve të popullit.

Martiri qëndroi si hero përballë gjykatësve mizorë. Së fundi vendimi: Vdekje me pushkatim. 18 korrik 1947. 0ra 3.30. Para togës së pushkatimit qëndron një titan i pamposhtur. Përballë tij prokurori i zi, Petrit Hakani.

– Fjalën e fundit, i pandehur! – flet ai.

– Kjo qeveri që e quan veten të fortë, me ekzekutimin tim, jep të kuptojë se, edhe vetëm për një sharje, derdh gjak njeriu. Unë e them këtë se nuk kam bërë faj. – përgjigjet Zalua me krenari dhe vazhdon: – Unë veprën time kështu e quaj. Rroftë Shqipëria dhe Demokracia!

5. Hysni Alimerko – Kryen shkollen Teknike Amerikane të Harry Fultz deri me 1935, pastaj shkollen normale të Elbasanit deri më 1939. Ndjek dhe përfundon shkëlqyeshëm studimet e larta Universitare në Firenze të Italise deri më 1943, ku titullohet Profesor në Letërsi-Histori. Merr pjesë si dëgjues në Konferencën e Mukjes, 1-2 Gusht 1943. Nga Shtatori 1943 zgjidhet si Sekretar i Komitetit Qarkor të Ballit Kombetar deri në fund të vitit 1944. Në dhjetor të 1944 arrestohet por pas një muaji lirohet përsëri për mungesë provash. Në Nëntor 1946 transferohet në gjimnazin e Peshkopisë ku më 16 maj 1947 arrestohet në shkollë, si pjesëmarrës dhe anëtar i grupit të ashtuquajtur të “intelektualëve dhe deputetëve”. Në 21.11.1947 me Vendim të Gjykatës Ushtarake Elbasan dënohet me vdekje që i kthehet me burgim të përjetshëm nga Gjykata e Lartë më 05.01.1948. Më vone dënimi i kthehet me 20 vjet burgim. E vuan të gjithë dënimin e tij në burgun e Burrelit deri më 1964. Pas përfundimit të dënimit lirohet dhe punon si punëtor i thjeshte për 16 vjet në Fabrikën e Tullave Vlore deri sa del në pension.

Në vitet 90-të përfshihet dhe jep një kontribut të madh në lëvizjen antikomuniste. Zgjidhet Kryetar i Degës së Shoqatës së të Përndjekurve Politikë të Vlorës dhe njëkohësisht Nënkryetar i Përgjithshëm i Shoqatës Kombëtare. Më 28 nëntor 1991 ka qenë një nga nismëtarët e lëvizjes për ngritjen e flamurit pa yllin e kuq të komunizmit në qytetin e Vlorës Kjo ndodhte në një kohë kur Kuvendi i Shqipërisë ende nuk e kishte vendosur heqjen yllit nga flamuri.

Në zgjedhjet e para demokratike për administrimin lokal të vitit 1992 zgjidhet anëtar i Këshillit të Bashkisë Vlorë. Ndërroi jetë në moshën 83 vjeçare në Mars 2002.

Megjithatë nga Presidenca nuk ka ardhur asnjë përgjigje kurse kur bëhet fjalë për figura të tjera me prejardhje komuniste, ato janë të panumërta, madje edhe kur mbi ata rëndojnë akuza për masakra nga më të tmerrshmet si ato të Tivarit, Malsisë së Madhe dhe të tjera si këto. Duke kujtuar këto, unë ndjej një dhimbje të madhe. E ndjej këtë dhimbje pasi kur shoh veten time të dekoruar nga Presidenti i Republikës me urdhërin “Naim Frashëri” mendoj se nuk e meritoja këtë dekoratë para atyre burrave të shquar që përmenda më sipër.

Le të bëhet ky një mësim për politikën shqiptare.

POLITIKANË MOS E BËNI PIS SHQUP-in

March 17, 2016 by dgreca

Opinion Nga Asllan Bushati/

Shtëpitë e ushtarakëve (ose shtëpitë e oficerave), kanë ekzistuar në kohën e shtetit totalitar dhe në vitet e para të pluralizmit, si nocion dhe si realitet aty ku kishte njësi ushtarake (gati ne te gjitha rrethet). Ata ishin hotele e restorante për ushtarakët dhe familjet e tyre, por edhe institucione kulturoro-artistike dhe ambiente argëtimi.E drejta e hyrjes në to ishte edhe për civilët kur ishin të shoqëruar me ushtarakët ose kishin “Fletë-Hyrje “ të posacme . Kurse ne Tirane ka ekzistuar Shtëpia Qëndrore e Ushtrisë Popullore që shkurtimisht quhej SHQUP-i.

Në fillim të viteve 60-të SHQUP-i ka qenë në nje godinë të vogël në rrugën e Kavajës, shumë afër Sheshit “Skenderbej” në qendrër të Tiranës .Ajo ishte(ndoshta një shtëpi private) e përshtatur për këtë qëllim, por ishte e vogël për t’ju përgjigjur kërkesave në rritje të një institucioni qëndror per aktivitetet e ushtrisë. Nisur nga sa më lart ,më vonë, prapa ish Hotel “Dajtit”, u ndërtu godina e re e SHQUP-it, që sot është selia qëndrore e Partisë Demokratike.

Në SHQUP, ushtarakët e brezit tim (por jo vetëm),kanë kaluar një pjesë të rëndësishme të jetës dhe aktivitetit të tyre. Atje ruajmë kujtime të pashlyeshme sepse vec drekave e darkave të zakonëshme, kemi festuar ditlindjet tona , të familjarëve, miqëve e shokëve. Kemi bërë darka e dreka fejesash e martesash , mbrëmjet e vitit të ri, mbrëmje të përvjetorëve të ushtrisë e të atdheut. Kemi bërë mbledhje, takime, analiza dhe diskutime që janë të shënuara në jetën e Ushtrisë Shqiptare.Kemi parë koncerte artistike të ansamblit ushtrisë, estradës ushtari, orkestrës frymore të ushtrisë (banda) dhe formacioneve të tjera kulturoro-artistike civile.Nga biblioteka e SHQUP-it kemi marrë libra për edukimin tonë e të fëmijëve tanë. Kemi bërë shkollë për mësimin e gjuhëve të huaja, kemi parë filma artistik e dokumentar, ekspozita pikture e fotogrfike etj.

Kemi pritur e diskutuar me personalitete dhe artistë të mirnjohur shqiptar (përfshi dhe Kadaren), miq të ushtrisë shqiptare dhe personalitete politike e ushtarake të vendeve të tjera. Prej asaj godine të SHQUP-it, nëpërmet ceremonive të lamtumirës, kemi përciellë për në banesën e fundit (me e pa shtrat topi), shumë personalitete ushtarake (por jo vetëm) që me punën dhe luftën e tyre i kanë bërë nder atëdheut. SHQUP-i dhe shtëpitë e ushtarakëve ne rrethe ishin pronë e ushtrise.

Në kohën e sistemit totalitar, në cdo rreth godinat më të mira ishin ato të komiteteve të Partisë së Punës . Pas shembjes së këtij sistemi, këto godina mbetën përsëri pronë e Partisë Punës (në vazhdim socialiste).Partitë e tjera morën godina të dorës dytë e të tretë. Në verën e 2013-ës SHQUP-i me vendim qeverie bëhet seli qëndrore e PD-së. Fillimisht edhe unë si shumë ushtarakë e ish ushtarakë, nuk e pëlqeva aspak një gjë të tillë,madje isha shumë zemërthyer, sepse kisha në zemër e mendje ato ndiesi që përshkrova më lart. Por më pas duke menduar me qetësi se sa godina të nivelit të lartë kishte marrë PS-ja, thashë me vete edhe PD-ja është pjesë e pasurisë politike kombëtare dhe e meriton të ketë një seli qëndrore serioze, kur SHQUP-i tashmë e ka humbur misionin që kryente më parë.

Me ardhjen në pushtet të PS-së në vitin 2013, nga shumë zyrtarë të saj, por vecanërisht nga Kryetari saj Rama dhe Nënkryetari Balla, gati në cdo fjalim kam dëgjuar, konotacionet më negative për SHQUP-in si: ” I ashtuquajturi kryetari i SHQUP-it; zëdhënësi i Berishës në SHQUP; stafi i SHQUP-it; gënjeshtarët e SHQUP-it; mediokrat e SHQUP-it; banditët e SHQUP-it; lehësit e SHQUP-it; llafazanët e SHQUP-it” etj etj.Mua si ish ushtarak i lartë në Ushtrinë Shqiptare, më vjen zor nga vetja kur dëgjoj se si ata të PS-së shajnë ato të PD-së dhe e kundërta. Por më duket tepër vulgare dhe absurde deri në nivel foshnjarak, se mirë që shanjë kundërshtarët ,por pse shajnë, përgojojnë e baltosin një ndërtes symbol të ushtrisë sic ishte SHQUP-i, për të cilën ushtarakët kanë ndiesi madje dhe dhimbje për të. Ajo nuk i ka bërë sakujt asnjë të keqe . Pse merren me themelet e muret e një godine vetëm e vetëm se ajo më parë është quajtur SHQUP. Në fund të fundit pse shajnë në përgjirhësi politikanët tanë? A ka pak fjalë ,fjali, sinonome negative (por jo fyese dhe të pa pranueshme për publikun) që të shfryjnë mëllefin e tyre? Si mundet që fyerja me fjalor të pa pranueshëm për askand të bëhet pjesë e cdo séance plenare dhe të shkojë aq larg sa të mbjellë urrejtje deputetësh, grupesh parlamentare ,partiake e deri në urrejtje komëtare.Cfarë përfaqësojnë këto politikanë që me fjalët më të ulta të komunikimit njerëzor, flasin për kundërshtarët e tyre politik (dhe më turpshëm për gratë deputete) , sikur disa prej tyre i përkasin një rrace të lartë të shoqërisë dhe pala tjetër i përket llumit të shoqërisë. Kjo “ elitë”, që s’ka asgjë të përbashkët me këtë nocion, pse solli kriminelët në parlament? Parlamenti ynë është arenë opsionesh, programesh , strategjish e vendim marrjesh, apo arenë ku mund të provohen jo vetëm grushtat por edhe armët.

Mendimi im është ky: Ata që nuk kanë një strategji të qartë vepruese për të sotmen dhe të ardhmen. Ata që s’kanë programe të balancuara dhe të argumentuara me mundësitë. Ata që s’kanë dijet e duhura për konceptet e lidershipit në një shoqëri demokratike. Ata që s’kanë vullnetin e duhur për të punuar për programet që ofrojnë, janë sharlatanë që merren me llafe pazari, sharje pakufi të kundërshtarëve, duke u këthyer në qesharakë para botës dhe në huliganë, despotistë, arrogant e tiranë të popullit që i ka votuar . Më falni për shprehej, por edhe ky shkërdhatë tranzicion , që po zgjat pa mbarim, paska qenë fatlum për horrat e banditët deri në sferat e larta të politikës dhe tmerrësisht i poshtër për njerëzit e varfër të cilët po lëshojnë vendin nga varfëria, papunësia korrupsioni dhe keq qeverisja.

Së fundi, unë nuk ftoj askënd për tu ngritur në këmbë e në revovucion demokratik. Cdo njeri e ka mendjen, zemren, fuqinë dhe vullnetin për të vepruar në funksion të interesave të veta. Në se jeni të kënaqur me këtë qeverisje, hallall e paci. Përsa i përket fyerjeve që bëhen në adresë të institucioneve të ushtrisë sic është SHQUP-i, ju them : politikan e keni bërë boll pis veten dhe politikën, mos e bëni më shumë pis SHQUP-in. Ju opozitarë që keni “kënaqësinë’ të dëgjoni cdo ditë fjalën “shqupistët”, keni mirësinë të përdorni edhe ju etiketimet: punistët, pësëistët, ose më mirë pisistët.

Janullatosi shkel kanonet kishtare dhe dënon djalin e Hirësi Kozmait

March 16, 2016 by dgreca

Opinion Nga Arben LLALLA/

“Ky prift i thjeshtë dhe i përulur, “Papa Kozmai”, të cilin Perëndia në ditët e fundit të jetës e lartësoi në gradën peshkopale, sfidoi regjimin e ashpër komunist dhe gjatë 23 viteve të ateizmit totalitar, bëri rreth 3.000 pagëzime në të gjithë vendin. Mesatarisht një pagëzim në 2-3 ditë. Një njeri i vetëm kundër një regjimi të tërë. A nuk do ta meritonte dhe ky një bust, a një mirënjohje?!” Kështu, shprehej këto ditë, një anëtar i këshillit kleriko-laik të KOASH, si duket, tepër i hidhëruar nga busti që autoritetet më të larta shtetërore inauguruan në nderim të Papa Françeskut, por harron besimtari vlonjat, se përpara se t’ua kërkojë nderimin autoriteteve shtetërore duhet t’ua kërkoje atë atyre kishtare. Le ta kërkojë, po pati kurajon nga Janullatosi të japë lejen që t’ia ngrenë bustin në kishën e Vlorës, ku shërbeu një jetë të tërë ai me të birin, Atë Ilia Qirjon, i pezulluar antikanonikisht nga priftëria pa afat.

Atë Ilia Qirjo, djali i peshkop Kozmait të Apollonisë, u dënua publikisht, antikanonikisht dhe në formën më të ulët të parë ndonjëherë, në forumin e lartë kishtar, gjatë asamblesë kleriko-laike, mbajturnë Shën Vlash, nga 10-12 mars, për të cilën kisha nuk ka publikuar asnjë lajm. A thua sikur është ndonjë sekt sekret?

Në shkrimin tim të kaluar, e paralajmërova ngjarjen dhe planin për të zhveshur nga rangu priftëror atë Ilia Qirjon, djalin e Kozma Qirjos, për të cilin pretendohet ngritja e bustit nga besimtarët vlonjatë, por kundër të cilit, javën e kaluar, kryepeshkop Anastasi kreu një krim monstruoz, duke ia shpallur të birin hajdut dhe abuzues pronash, përpara të gjithë klerikëve të Shqipërisë, dhe si Enver Hoxha dikur përpara pleniumit dhe byrosë politike, diktatori ynë kishtar, pa iu dridhur qerpiku, dhe nën ekstazë delirante, me ulërima e duke humbur çdo kontroll njerëzor, siç dëshmohet prej të pranishmëve, e akuzoi për hajdut djalin e peshkopit martir dhe i shpalli një dënim, që nuk dihet kur, nga cila gjykatë shpirtërore, dhe mbi ç‘bazë kanonike është vendosur, për pezullim pa afat nga priftëria, duke përdhosur rëndë kujtimin e hirësi Kozma Qirjos.

Të paktën, për momentin, Ilia Qirjo shpëtoi nga zhveshja, ndoshta sepse Anastas Janullatosit u alarmua nga opinioni publik, dhe madje ai u shfajësua se dënimi nuk kishte lidhje me denigrimin e figurës së të atit, duke treguar se jo vetëm na lexon me kujdes, por edhe në marrëzinë e tij ndëshkuese, sërish i druhet opinionit publik, që është ngritur në këmbë për këtë ngjarje tejet të rëndë. Por për të treguar që ai nuk zmbrapset nga planet e tij të errëta, Janullatosi mendoi të ngrinte një mizanskenë, duke inskenuar një skeç të turpshëm, gjoja sikur kërkesa për dënim erdhi nga vetë priftërinjtë. Kështu, kur të gjithë klerikët ishin të tronditur nga ajo që dëgjonin, një kolegu i tyre, u ngrit nga vendi dhe me bekimin e Janullatosit e “kritikoi” rëndë armikun e “pushtetit popullor” duke e sulmuar personalisht dhe duke i përmendur dhe njollosur madje edhe kujtimin e të atit. Bëhet fjalë për priftin besnik të Janullatosit, grekomanin Jani Tereziu, i zgjedhur me kujdes prej tij që të jetë nga i njëjti fshat origjine me Qirjot, nga Bestrova e Vlorës. Ky i fundit, ia kaloi për nga zelli dhe deliri edhe vetë Janullatosit, duke thirrur “kryqëzojeni, kryqëzojeni” për djalin e peshkopit dhe bashkëfshatarin e tij, saqë u desh ndërhyrja e klerikëve të tjerë që të qetësohej dhe gjendja të mos degradonte në përleshje fizike. Të tilla skena të turpshme organizon mendja e mplakur e kryepeshkop Anastasit sepse duke përçarë, sundon më kollaj dhe duke hedhur baltë mbi të tjerët, rren veten se do ndriçojë më shumë. Pasi përzuri Nolin nga kishat shqiptare, tani do të zhdukë edhe Qirjon.

Një peshkop shqiptar i revoltuar nga katandia që pa, duke u ndjerë thellësisht i fyer, nën kushtet e anonimatit, më kontaktoi dhe më informoi se edhe për priftin inkuizitor në fjalë, ekzistojnë akuza shumë të rënda dhe të verifikuara edhe me mandate bankare të firmosura prej tij dhe një kolegu të tij. Ndërsa për firmën e përfolur të Qirjos, ekziston akt ekspertize se është e fallsifikuar, dhe mbi këtë akt, përpara 15 vjetësh, gjykata e ngritur prej sinodit, nën kryesimin e mitropolitit të Korçës, e gjeti të pafajshëm Ilia Qirjon dhe nuk e dënoi për këtë gjë, por e uli në detyrë, për mosbindje ndaj autoritetit kishtar lokal, shkelje e provuar siç duket ose e pranuar nga i gjykuari në fjalë. Ndaj ka drejtësi, gjykata e kanone kisha, që të mos dënohen klerikët arbitrarisht, dhe gjithë ky sistem i mbron klerikët dhe murgjit nga mania persekutuese e peshkopëve despotikë të tipit Janullatos.

Jo pa qëllim, në KOASH, rregullorja e brendshme dhe pjesa statutore që rregullon drejtësinë dhe gjykatat kishtare është lënë evazive, në mënyrë që Janullatosi të vrasë e të presë me vullnet të lirë, këdo që i pëlqen, sa herë që i pëlqen, pa i dhënë llogari askujt. Ndaj, ky dënim i rëndë, vjen sërish për të njollosur familjen Qirjo, që i ka shërbyer me breza kishës ortodokse, dhe është masë tërësisht antikanonike. Si mund të dënohet një njeri dy herë për të njëjtin faj, kur dhe nga kush dhe në cilën shkallë gjyqi, nën kryesimin e kujt, me cilin hetues, me cilat fakte dhe a është njoftuar i akuzuari për të përgatitur mbrojtjen? E drejta kanonike e lejon të marrë edhe avokat madje.

Pastaj, edhe nëse është dënuar me proces gjyqësor kishtar, si mundet që dënimi t’i shpallet me keqdashje përpara të gjithë priftërinjve të Shqipërisë? Ai duhej thirrur prej peshkopit të tij dhe t’i njoftohej dënimi personalisht dhe të këshillohej madje për korrigjim e pendim, jo të kryqëzohej përpara të gjithëve pa mëshirë, duke u tallur si dikur në gjykatat e inkuizicionit, e duke u kërcënuar që t’i puthte dorën Janullatosit e t’i kërkonte të falur se në të kundërt do t’i prisnin edhe bukën e gojës? Si mund të trajtohet kaq padenjësisht e të fyhet rëndë një klerik i moshuar, me mbi 20 vjet shërbim priftëror, djali i një peshkopi gjigand të kishës shqiptare? A është në rregull mendërisht Janullatosi që shkakton të tilla ngjarje të ulëta dhe jo vetëm kaq, por mesa u njoftuam, nuk hezitoi të kërcënonte këdo tjetër me zhveshje që do të “përfshihej” në të tilla kurthe? A është më autoqefale kjo kishë? A kanë dinjitet më këta klerikë shqiptarë dhe a mbrohen nga shteti i tyre nga nëpërkëmbja që u bën prej vitesh Janullatosi?

Asambleja e fundit kleriko-laike, e mbajtur akoma në errësirë mediatike, shpalli themelimin e dy mitropolive të reja, me qendër në Elbasan dhe Fier, dhe për habinë time, ato që kisha lexuar dikur, po vërtetohen. Në të dyja këto dioqeza do të instalohen dy peshkopë me origjinë myslimane, duke e ndarë kështu raportin e gjashtë dioqezave që përbëjnë KOASH-in, mes tre mitropolitëve grekë dhe tre mitropolitëve shqiptarë, por që të tre, të konvertuar nga islami në ortodoksi.

Ajo që dua të shpreh këtë herë është mbështetje e pakufishme për atë Ilia Qirjon, e u bëj thirrje autoriteteve kishtare, por edhe atyre shtetërore që t’i gjenden afër djalit të peshkopit martirik shqiptar në këto ditë të vështira, që Janullatosi të mos mendojë se mund të bëjë ç‘të dojë në kishën shqiptare. Priftërinë e atë Ilias e njeh dhe e respekton gjithë kombi shqiptar dhe ne nuk e njohim pezullimin antikanonik të imponuar prej Janullatosit, dhe e ftojmë të bëjë publike procesin kishtar që mori këtë vendim.. Nëse babai i tij do të kujtohet për durimin e persekutimit komunist, atë Ilia do të nderohet se duroi persekutimin kishtar, prej sivëllezërve të tij, që është akoma edhe më i rëndë.

Edhe një këshillë për anëtarin vlonjat të këshillit kleriko-laik. Nëse e merr vesh Janullatosi që ti po kërkon bust për Papa Kozmain, nuk do ta kesh të gjatë mbajtjen e pozicionit tënd, por jo vetëm kjo, por do t’i shtiesh në mend, që bustin ai mund t’ia ngrejë vetes në oborrin e katedrales së re të Tiranës, dhe madje më të madh dhe më të lavdishëm sesa ai i Papa Françeskut në bulevard. Janullatosi nuk pret që ta nderojnë të tjerët, ai e di që populli shqiptar nuk do ta pranojë kurrë, prandaj ashtu sikurse i mori masat që t’i bëhen afreske dhe ikona në muret e kishës së re, që t’i lartësohet kulti i individit dhe t’i sigurohet shenjtërimi në të ardhmen, në të njëjtën mënyrë, mund të ta huazojë idenë e t’i ngrejë vetes një bust aq të lartë, saqë të mos jetë parë kurrë më parë në Tiranë. Ah, po, dikur ishte një bust i lartë diktatori në qendër të Tiranës, por që populli i hodhi lakun në fyt dhe e zvarriti rrugëve të kryeqytetit dhe e degdisi në faqet më të errëta të historisë së tij. Busti i ri që po ngrihet si metaforë nga peshkopi despotik, thua të ketë të njëjtin fat?

Shqipëria e vitit 1988

March 16, 2016 by dgreca

Nga Aurenc Bebja (Francë), 16 Mars 2016/

Në periudhën time universitare në Francë, një koleg student, nga që e dinte se jam shqiptar, më tha që dispononte një revistë të vjetër franceze, e botuar para viteve 90, në të cilën flitej për Shqipërinë. Menjëherë u bëra kurioz dhe i thashë se jam i interesuar të lexoj se çfarë i tregohej asokohe lexuesit frankofon për Shqipërinë, e cila gjendej plotësisht e izoluar ndaj botës së jashtme.

Revista prestigjoze franceze « GEO Magazine », në numrin e saj të 118-të, të muajit dhjetor 1988, në kopertinën e saj shkruan : « Shqipëria, shteti më i çuditshëm i Evropës – Albanie, le plus étrange pays d’Europe ». Reporteri Eduar Bajbi (Edouard Bailby) dhe fotografi Mishel Setbun (Michel Setboun) kanë patur mundësinë të vizitojnë Shqipërinë nga veriu në jug.

Artikulli trajton tema të ndryshme të realitetit shqiptar, si kontrollet në kufi, demagogjia dhe parrullat politike enveriste, bunkerët, feja, ritmi i një jetë të qetë si refuzim ndaj agjitacioneve të kohëve moderne, pamundësia e të huajve për të dialoguar me shoqërinë civile shqiptare, përdorimi i gjuhëve të huaja, uniformizimi i shoqërisë, mënyrat e transportit, Ilirët, Skënderbeu, etj.

Në vazhdim, rrëfimi i reporterit Bajbi[1] në 1988, i cili e fillon shkrimin me titullin « Immobile Albanie – Shqipëria e palëvizshme (e shtangur) » :

Papritur, pas një kthese, autobuzi ndalet pranë një ndërtese ku valvitet flamuri jugosllav. Na duhet të zbresim valixhet tona dhe t’i hapim të shtrira përtokë. Dy doganierët na shikonin me vëmendje. Që prej tensionit mes Jugosllavisë dhe Shqipërisë i rritur për arsye të provincës së Kosovës, turistët e rrallë që kalojnë kufirin shikohen me mosbesim. Zyrtarët jugosllavë paralajmërojnë grupin tonë : « Kur të ktheheni, në qoftë se kaloni këtu, ne do të ju konfiskojmë çdo shkrim të botuar në Shqipëri ». Bëhej fjalë edhe për broshurat turistike dhe librat e artit.

Nuk është e thjeshtë të arrish në malësinë e Republikës popullore socialiste të Shqipërisë, e ndodhur mes Jugosllavisë dhe Greqisë. Vendet në avion janë pothuajse të rezervuara për diplomatët, biznesmenët, dhe të ftuarëve të qeverisë së Tiranës. Një linjë e vetme ajrore siguron fluturime nga Evropa perëndimore, dy herë në javë, mes Zyrikut dhe kryeqytetit shqiptar. Përsa i përket hekurudhës së vetme që lidh Shqipërinë me botën e jashtme, të inaguruar në 1986, as që bëhej fjalë t’a përdorje : ajo shërben për transportin e mineraleve dhe mallrave. Mundësia e vetme për të udhëtuar ngelet rruga. Dy poste kufijsh, në jug, për grekët ; dy të tjera, në veri dhe lindje, për evropianët e tjerë.

Pasi kaluam kontrollin doganor jugosllav, grupi ynë, i formuar prej 12 turistësh, drejtohet për në postin kufitar shqiptar, Hani i Hotit. Secili duhet të marrë valixhet e veta dhe të ecë 100 metra në këmbë, një sipërfaqe e cila nuk i përket askujt – no man’s land. Ushtarë me pushkë – mitraloz, ngrejnë barrierën. Na fusin në një ndërtesë të vogël. Gjatë kohës që guida jonë franceze jep dokumentat e vizës kollektive, neve na kërkojnë të hapim valixhet tona. Para se të nisesha nga Franca, pata marrë një dokument të agjensisë së udhëtimëve ku shkruhej : « Materialet e shtypura jashtë Shqipërisë nuk janë të autorizuara të hyjnë në vend. Veçanërisht, prospektet (traktet) mbi Jugosllavinë dhe revistat pornografike ». Një pensionist nga Metz-i (qytet në veri-lindje të Francës) i konfiskojnë një gazetë të përjavshme sportive. Një tjetër turist detyrohet të dorëzojë disa revista mode.

Udhëtari inkurajohet të relaksohet

« Ne do të ju kthejmë të gjitha këto pas kthimit tuaj », shpjegon doganieri që na bën shenjë të kalojmë dhe të presim në një sallon. Pas një vitrine, disa vepra të Enver Hoxhës – drejtuesi i madh shqiptar vdekur në 1985 pas 40 vitesh pushteti absolut – dhe disa paketa cigaresh. Një gjysëm ore më vonë, ne hyjmë në një autobuz me ajër të kondicionuar d’Alb-turist, agjensisë zyrtare të turizmit. Fjalët e para të guidës (shoqëruesit) tonë, në frengjisht : « Mirësevini në vendin tonë. Mbi të gjitha, relaksohuni… ». Disa herë, gjatë ditëve të para, ai përsëriti : « Ju lutem, relaksohuni. »

Pothuajse para 20 vitesh, reporter për një gazetë të përjavshme franceze e botuar në masë, kisha arritur, pas disa negociatash të rëndësishme, të merrja një vizë individuale. Asokohe, pothuajse vetëm 12 gazetarë perëndimorë kishin arritur të hynin në Republikën popullore socialiste të Shqipërisë, që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Dhe turistët e rrallë ishin për pjesën më të madhe militantë partishë politike. Kohët kanë ndryshuar : në qoftë se kuotat e turistëve fancezë (pothuajse 600 në vitin 1988) janë shumë pak në rritje, shoqata e Miqësisë franko-shqiptare nuk e mban më monopolin e udhëtimëve në regjimin më enigmatik socialist të Evropës.

« Shteti i shqiponjave » : ky është emri, në shqip, i këtij vendi pothuajse prej 29 000 km², ku dy të tretat janë zona malore, dhe një e treta fushë bregdetare. Gjatë rrugës buzë liqenit të Shkodrës (45 km i gjatë dhe 10 km i gjërë) është rrëmujë në hyrje dhe në dalje të fshatrave. Nuk ka automjete individuale (të ndaluara nga që përfaqësojnë « egoizmin borgjez »), por karroca të tërhequra nga demat, tufa me dele, lopë duke u shëtitur, fshatarë duke ecur apo punëtorë me biçikleta, dhe ndonjëherë disa autovetura. As traktorë nuk ka, por disa kamionë dhe Jeep-a që u përkasin organizmave zyrtarë. Këto automjete zigzagojnë përmes kafshëve dhe këmbësorëve që ecin në mes të rrugës ose anash saj.

Në fusha, gratë kosisin, presin, punojnë me bel, prashisin fermat e mëdha shtetërore sikur të punonin në një shumëllojshmëri kopshtesh (pronash) individuale. Të krijohet ndjenja e kthimit 50 viteve mbrapa, kur plugimet dhe korrjet bëheshin me dorë. « Më kujton fëmijërinë time » – shprehet një burrë i moshuar nga Burgonja (Bourgogne) i ulur afër meje. Në sytë e tij dallohej një nostalgji e papërcaktueshme…Gjatë rrugës, në hyrje të uzinave, në fasadat e ndërtesave, disa prej tyre të rrënuara, kishte parrulla : « Lavdi RPSSH (glorifikim për Republikën socialiste shqiptare) » ; « Përjetë me Enverin ». Ndonjëherë, një shkrim urdhëron qytetarët : « Merr librin, kazmën dhe pushkën tënde. » Shqipëria i përket një bote, e cila nuk është më ajo e evropianëve të fund-shekullit XX. I përket të shkuarës apo të ardhmes ? « Japonezët nuk kanë përse të vijnë tek ne. » – thotë shoqëruesi ynë. « Ata vendosin teknologjinë mbi njeriun. » Ky mendimi ka lidhje me nacionalizmin të futur në mendje nga Enver Hoxha dhe vullneti i rezistencës ndaj përparim-zhvillimit të përjetuar nga e gjithë shoqëria perëndimore…

Të ndërtuara me mijëra, bunkerët individualë i gjen në të gjithë territorin shqiptar. I shohim buzë rrugëve, përrreth uzinave, në fushat e duhanit, grurit dhe misrit, në vreshta, në plazhe, në male, ku më i larti është Korabi (2 764 m). Ndonjëherë, bunkerët janë të rreshtuar njëri pranë tjetrit, ose të shpërndarë nëpër fshatra pas asnjë lloj logjike. Rojet që ndodhen brenda, a janë në gjendje t’u rezistojnë trupave ajrore ? Këta bunkerë betoni, në formë të rrumbullakët, janë diçka e pazakontë dhe mbresëlënës. Mos vallë janë rrënojat e një të kaluare të afërt ? Pashë në oborrin e një uzine disa bunkerë të rinj gati për t’u dërguar porositësve të tyre. Që prej ndërhyrjes së trupave sovietike në Ceko-Sllovaki, para 20 vitesh, shqiptarët qëndrojnë në gatishmëri lufte. Ata nuk kanë harruar. Ata e dinë, se në çdo moment, duke mos pasur asnjë lloj mundësie aleance, as me Jugosllavët, as me Sovietikët, as me kinezët e largët, mund të jenë viktimë e një konflikti në Europë. Ata i njohin fare thjeshtë virtytet e guximit. Në shkollë, vazhdojnë të mësojnë që vendin e çliruan vetëm në fundin e Luftës së Dytë Botërore…

Shkodra, qyteti më në veri të Shqipërisë, është vendi i parë që vizitojnë turistët perëndimorë. Eshtë një zonë e banuar me shumicë katolike, që mund të përbëjë 15 % të popullsisë totale. Mos pyesni ku ndodhet katedralja, një nga më të mëdhajat në Ballkan. Do ju përgjigjen : Ju pyesni për pallatin e sportit ? Ai është i hapur për vizitorët – publikun. Një parrullë vë në dukje virtytet e marksizëm-leninizmit. E pajisur me karrige – shkallë stadiumi, aty ftohen të luajnë ekipet e basketbollit dhe volejbollit. Vendi i peshkopit pret të ftuar prestigjozë, dhe sakristi (aneksi i katedrales) është transformuar në tualet.

Ekspozita ateiste irritonte vizitorët e huaj

Gjatë udhëtimit tim të parë në Shqipëri (1971), pata vizituar në Shkodër një « ekspozitë ateiste ». Pata parë një koleksion imazhesh fetare, krahun e një shenjtorje, dhe disa fotografi priftërinjsh të akuzuar për tradhëti dhe të dënuar me vdekje si arsye bashkëpunimi me pushtuesin nazist. U bë disa vite, që kjo ekspozitë është në ri-amenaxhim. « Në fakt, më treguan disa zyrtarë, ajo irritonte vizitorët e huaj ».

Kur qeveria e Enver Hoxhës mori iniciativën të zhdukë kultin e Zotit në 1967, ajo mbylli 156 kisha katolike, 608 kisha ortodokse dhe 740 xhami. Pati disa rezistentë më këmbëngulës nga ana e katolikëve dhe myslimanëve. Për disa muaj, vendet e kultit (fesë) u transformuan në salla teatri, kafene, shtëpi kulture, ose u braktisën. Deri më sot, çdo praktikë fetare është e ndëshkuar me dënim me burg. Biblën nuk e gjen askund, përveç se në Bibliotekën kombëtare. Megjithatë, autoritetet vazhdojnë restaurimin e monumenteve më prestigjoze : në Berat, qytet historik, disa punëtorë rinovojnë kishën ortodokse të Fjetjes së Hyjlindëses, e ndodhur brenda kështjellës. Ikonat e piktorit Onufri, ku ngjyra e kuqe e tyre është legjendare, ekspozohen aty. Në hyrje, disa rreshta të Enver Hoxhës kujtojnë që « këta vepra i përkasin trashëgimisë kombëtare shqiptare », pavarësisht arsyeve të frymëzimit të tyre…Në Korçë, në juglindje të vendit, ku liceu francez kishte dikur mësues Enver Hoxhën, 6 000 ikona destinuar artit mesjetar janë duke u restauruar.

Xhamia e pushtuar nga dy dyqane

Shqipëria mundohet të rikonstituojë të shkuarën e saj. Katolikë, myslimanë, ortodoksë dhe hebrenj kanë bashkëjetuar, mirë dhe keq, gjatë kohërave të ndryshme. Më shumë se pesë shekuj pushtim turk i kanë siguruar fesë islame një vend të rëndësishëm. Sa ishin që lexonin Kuranin çdo ditë para regjimit aktual ? Mes 50 e 70 % e popullsisë. Xhamia kryesore e Tiranës, në sheshin qëndror, është e mbyllur ; ajo e Beratit, pranë hotelit të madh, është pushtuar nga dy dyqane.

Përgjegjësit (drejtuesit) shqiptarë janë shumë të mbyllur për praktikat e tyre fetare familjare. Sidoqoftë, moda e sotme është t’u vësh fëmijëve emra ilirë, edhe në familjet tradicionale myslimane. Për cilën arsye ? Para ardhjes së grekëve, në shekullin e VII para erës sonë, Iliria ishte një perandori e madhe ku kufijtë e saj shtriheshin deri në brigjet e Danubit. Shqipëria, në kufijtë e sotëm të saj, ishte zemra e kësaj perandorie. Flitej që atëherë një gjuhë indo-evropiane. Tre shekuj më vonë, kur romakët filluan të zgjeronin territoret e tyre, duke krijuar rrugën kryesore të komunikimit mes Romës dhe Bizantit, via Egnatia, tre perandorë me origjinë iliriane – Aurel-i, Diokleciani, dhe Konstandini – drejtuan vendin që shtrihej atëherë deri në mesdheun lindor.

Sot, në gjuhën shqipe, kanë mbetur vetëm 8 % e fjalëve me origjinë latine, por shqiptarët konfirmojnë që kjo periudhë e historisë u ka trashëguar atyre me shumë elementë se pushtimi osman. Zyrtarët shqiptarë, gjatë bisedave me vizitorët, nuk reshtin të përsërisin këtë fakt, ndoshta për të dëshmuar vullnetin e tyre për t’u integruar në Evropë. Në të gjithë Shqipërinë, janë rrënojat (gërmadhat) greko – iliriane që turistët ftohen të vizitojnë. Më të shquarat, janë ato të Butrintit, të cilat gjenden disa kilometra afër kufirit grek. Qyteza, e ndërtuar gjatë shekullit të VI-të para erës sonë, ngrihet buzë një lagune. Eshtë për tu admiruar tempulli i Asklepit, teatri, dhe fortesa turke…Më lart, në rrethanat e Fierit, rrënojat e Apollonisë, themeluar në fillim të shekullit të VI-të para erës sonë nga kolonët grekë, u krijojnë mundësinë vizitorëve të shohin një stom të mrekullueshëm, një teatër dhe një kullë mbështetëse, tempullin e Apollonit dhe disa shtëpi të dekoruare në mozaik…

Eshtë ora një e natës. Në Tiranë, në dhomën e hotelit, ndërtesë 15 katëshe e ndërtuar në vitet 80 dhe « grataçela » e vetme e kryeqytetit, dalloj një burrë që fshin sheshin qendror (Sheshin Skënderbe), me metodë, pa u ndalur. Ndonjëherë, një kalimtar i vonë kalon xhaden me hapa të ngadaltë. Asnjë veturë, asnjë zhurmë. Pastruesi fshin edhe një herë gjurmat e këpucëve. Po ashtu, në brigjet e detit Adriatik, në Durrës, kam patur gjithashtu ndjenjën e përjetimit të një filmi të viteve 30. Në mbrëmje, kur dielli fillon të zhduket në horizont, qindra shëtitës ecin mbi rërë me një ritëm të qetë. Në qytete, në fshatra, nuk kam parë njeri të ngutë hapat. Bota duket sikur rrotullohet me ngadalësi. « Relaksohuni », përsëriste guida jonë. Në fakt, ne kishim ndjenjën sikur të ishim katapultuar në orbitën e një kohe të harruar. Në vitin 1971, në zemër të Tiranës, dëgjoja vetëm zhurmën e gjinkallave. S’kishte semaforë, disa Jeep-a zyrtarësh, dhe busti i Stalinit përballë atij të Leninit në bulevardin e Heronjve.

Që nga ajo kohë, sheshi qëndror i Tiranës është zbukuruar me një shatrivan të ndriçuar dhe disa ndërtesa moderne. Dhe dy semaforë janë instaluar në kryeqytet. Muzetë, të amenaxhuar shumë mirë, tregojnë historinë kombëtare…Në lulishtet e shumta publike, stolat presin qetësisht familjet dhe të dashuruarit. Kudo është e njëjta qetësi, sikur Shqipëria refuzon agjitacionin e kohëve moderne. Në një kodër mbi Tiranë, dy ushtarë ruajnë gjatë gjithë kohës varrin e Enver Hoxhës. Asgjë madhështore, përveç bukurisë së peisazhit…

Gjatë gjithë qëndrimit tim në Shqipëri, u mundova me të gjitha mënyrat të flas me qytetarët në lulishtet publike apo kafenetë e Tiranës, Durrësit, Beratit, Krujës, Sarandës apo Gjirokastrës (qyteti i lindjes së shkrimtarit Ismaïl Kadaré, i bërë i famshëm për librin e tij « Gjenerali i ushtrisë së vdekur »). Nuk arrita, ishte e pamundur.

Të rinjtë duan të mësojnë italishten

Shqiptarët komunikojnë shumë pak dhe me vështirësi me të huajt. Frika, indiferenca apo mosnjohja e gjuhëve ? Viktima të pushtimit italian gjatë Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore, brezi i vjetër flet akoma italishten. Por edhe të rinjtë po fillojnë të studiojnë këtë gjuhë. A mos vallë është radioja italiane, të cilën e kapin lehtë në radiot e tyre, që i tërheq drejt botës së jashtme ? Gjithsesi, gjuha frënge është një gjuhë e privilegjuar, sidomos tek klasa drejtuese, dhe anglishtja po fillon të zë një vend sa më shumë të rëndësishëm në arsim…

Ka pasur 12 000 turista gjatë këtij viti në Shqipëri. Të gjithë kanë ardhur me grupe, nga 12 apo 15 persona minimumi. Asnjeri nuk lejohet të lëvizë lirshëm dhe vetëm…Guidat e Alb-turist preferojnë të flasin për shoqërinë shqiptare, origjinën dhe gjeografinë e saj, influencën bujqësore, minierat apo luftërat heroike për pavarësinë, në vend se të angazhohen në çështje që e kanë të vështirë t’u përgjigjen.

Cmimet nuk janë rritur që prej 1944

Disa fakte mjaftojnë për të treguar që Republika popullore socialiste e Shqipërisë është e veçantë në llojin e saj. Kështu, çmimet nuk janë rritur që prej 1944 ! Madje, kohët e fundit, çmimi i një kilogrami sheqer ka kaluar nga 10 në 8 lek. Përsa i përket rrogave, egzistojnë dy lloje : minimumi 500 lek në muaj, dhe maksimumi 1 000 lek. S’ka lluks, s’ka të privilegjuar dhe as nomenklaturë si në Bashkimin Sovjetik. Toka (prona) i përket shtetit, dhe pothuajse të gjitha banesat. Pajisjet shtëpiake kushtojnë shtrenjt dhe janë të ralla : 3 000 lek për një lavatriçe, 4 500 për një televizor. Ndërsa biçikletat, i vetmi mjet udhëtimi individual i pranuar zyrtarisht, kushtojnë rreth 750 lek secila. Nuk ka shumë kohë që edhe disa motoçikleta të huaja janë në treg. « Nuk është një shkelje e regjimit marksist-leninist sipas të cilit prona private duhet dëbuar nga shoqëria ? » Para kësaj pyetje, bashkëbiseduesi im është i paqartë : « Blerësit janë diplomatë ose inxhinierë që kanë punuar jashtë shtetit. Kanë bëre disa kursime para se të ktheheshin ».

Eshtë e vështirë të dallosh në rrugë një punëtor nga një funksionar, një katundar nga një ministër, një fshatar nga një qytetar, madje edhe një ushtar nga një oficer. Tek të gjithë thjeshtësia është rigorozitet…

Biçikletat, mbretëreshat e vogla të Shqipërisë

Biçikletat ishin ende të rralla para 20 viteve, madje edhe në Tiranë. Ato importoheshin nga Kina popullore, shtet me të cilin Shqipëria kishte asokohe marrdhënie të mira. Sot, shohim mijëra të tilla që përbëjnë mjetin kryesor për të lëvizur. Atobuzat nuk janë të shumtë…Përsa i përket rrjetit hekurudhor, para vitit 1945 nuk egzistonte. Linja prej 37 km që lidh Tiranën me portin e Durrësit është e mbingarkuar gjatë stinës verore.

Durrësi ka një plazh me rërë të hollë, gjashtë hotele, ndër të cilët Hotel Adriatikun, i ndodhur buzë detit dhe i hapur për të huajt. Dushet funksionojnë vetëm dy a tri herë në ditë, gjatë një gjysëm ore dhe gatimet nuk janë më të mirat e vendit. Kamarierët shërbejnë birrë dhe ujë mineral, ndonjëherë edhe raki, pija tradicionale. Në katin e parë të hotelit ka një dyqan të thjeshtë që ofron prodhime artizanale, si për shembull disa qilima me ngjyrë të kuqe, qeramikë dhe cigare.

Në Berat, ku gjendet plantacioni më i madh i fiqve në të gjithë Europën, turistët kërkojnë me entuziazëm kavanozët me reçel që shiten me një çmim të vogël. Kudo gjenden cigare dhe verë e kuqe, dy prodhime kombëtarë me një cilësi të mirë. Në përgjithësi, dyqanet nuk furnizohen dhe aq sa nevojitet. Shqiptarët thonë : « Ne jetojmë thjeshtësisht – por, shtojnë – Tek ne, asnjeri nuk jeton mjerisht. Ne kemi të hamë dhe të vishemi ». Nuk pashë asnjë lodër fëmijësh, qoftë plastike apo druri. Në shëtitoren e Sarandës, bregut detit, djem dhe vajza lozin me disa rrathë të vegjël të fabrikuar në mënyrë artizanale. : një tel hekuri në forme rrote et dhe një tjetër që shërben si shkop. Ecën (rrotullohet), dhe nuk bën zhurmë…

Ruajtja e kulturës dhe rezistenca ndaj pushtuesit

Të nënshtruar gjatë shekujve ndaj pushtimeve të njëpasnjëshme të grekëve, romakëve, sllavëve, osmanëve, italianëve dhe gjermanëve, shqiptarët janë strehuar në zonat e tyre malore për të ruajtur kulturën e tyre dhe për t’i rezistuar pushtuesit. Heroi më i madh kombëtar mbetet Gjergj Kastrioti Skënderbeu. I lindur në fillim të shekullit të XV-të në një fshat të pushtuar nga ushtria osmane, ai u dërgua në Stamboll ku realizoj studimet. Më vonë, si pjesë e ushtrisë turke në Nish, në vitin 1443 dezertoj turqit për t’u larguar drejt Shqipërisë me një batalion prej 300 ushtarësh me origjinë shqiptare dhe orgazinoj sa më shpejt rezistencën. Pasi mori Krujën, një vend i mrekullueshëm në veri të Tiranës, ai mblodhi rreth tij me mijëra luftëtarë dhe formoj një ushtri e cila i shkaktoj gjatë 25 viteve disfatë pas disfate Osmanëve, duke i mundësuar Shqipërisë, për herën e parë në histori, të jetë totalisht e pavarur. Një muze i mrekullueshëm në kështjellën e Krujës kujton jetën e tij…Skënderbeu vdiq i pamposhtur në 1468. Pas vdekjes, pasardhësit e tij humbën lirinë ndaj turqve. Shqiptarëve pritën deri me 28 nëntor 1912 që të valvitet përsëri flamuri i tyre kombëtar…

Publikuar për herë të parë online në gjuhën shqipe te Blogu Dars (Klos), Mat – Albania

http://www.darsiani.com/opinion/

[1] Autori ka qenë edhe në vitin 1971 në Shqipëri

Të Luftojmë për të gjithë mjedisin, jo vetëm për një pjesë të tij

March 16, 2016 by dgreca

Shqetesësim i një maturanti/

Nga Renato Shkulaku/

Mjedisi është shtëpia jonë, të cilin duhet t'a mbajmë të pastër, ta ruajmë, dhe ta mbrojmë nga çdo kërcënim, qoftë edhe nga vetja jonë. Këtë kulturë, ne duhet ta përcjellim tek pasaardhësit tanë, sepse në të ardhmen, mjedisi do të jetë në duart e tyre, dhe ata duhet të mësojnë si ta trajtojnë atë. Në shumë vende të botës, mbrojtja e mjedisit mbetet një pikë thelbësore, pasi ai ndikon drejtpërdrejt në jetën e çdo njeriu.
Por si i kanë marrëdhëniet njerëzit me mjedisin në Shqipëri?
Fatkeqësisht njerëzit në Shqipëri, po bëhen gjithnjë e më të papërgjegjshëm ndaj mjedisit, ku ktë shembull e ndjekin edhe të rinjtë shqiptarë. Në ditën e verës, shohim se shumë të rinj, duke mësuar nga paraardhësit e tyre, festojnë në shumë zona të Shqipërisë, duke djegur gjëra të ndryshme si goma apo mbeturina. Por për shkak të këtyre veprimeve të palogjikshme, përqindje të mëdha tymi përhapen në horizont, duke ndotur ajrin, i cili ndikon në shëndetin tonë. Kjo traditë e panevojshme dhe kryesorja e rrezikshme, vazhdon vit pas viti, dhe fatkeqësisht asnjë organizatë në mbrojtje të mjedisit, apo individë të ndryshëm, nuk kanë reaguar dhe nuk po reagojnë, në lidhje me këtë ç'ështje. Pse po heshtin ata, nderkohë që ky mjedis pak nga pak po shkatërrohet, dhe po kthehet në një “ferr” per të jetuar? Ne e kemi mundësinë të bashkohemi për ta parandaluar këtë fenomen, por realisht asgjë nuk po ndodh, dhe askush nuk po ndihet. Ne e shikuam dhe madje e përgëzuam faktin se qindra qytetarë u ngritën në protestë për parkun në liqenin e Tiranës. Shumë prej tyre u përplasën me policinë, shumë prej tyre u plagosën, vetëm për të mbrojtur mjedisin. Për këtë rast ata vepruan me trimëri të madhe, ndërsa për këtë rrezik disa vjeçar ata nuk kanë bërë as gjënë më të vogël.
A nuk është ky një problem, madje shumë herë më i madh se ai i parkut të Tiranës?
Pra akoma nuk është marrë asnjë masë si nga ana e njerëzve të thjeshtë, organizatave për mjedisin, apo edhe nga shteti. Çdo problem që i kanoset mjedisit duhet të merret në konsideratë nga të gjithë, sepse kujdesja ndaj tij, është edhe kujdesja ndaj shëndetit dhe shoqërisë tonë. Ne duhet të jemi në protestë për të gjitha rreziqet ndaj natyrës tonë, dhe jo vetëm për parkun. Duhet të luftojmë me aq forcë, duhet të jemi të guximshëm për ti përballuar dhe për ti luftuar këto sfida, sepse mjedisi është fryma jonë e përditshme, e fëmijëve tanë, e familjes, miqve apo edhe e gjithë shoqërisë Shqiptare edhe më gjerë. Prandaj ne nuk duhet ti anashkalojmë këto probleme, por duhet të mundohemi, të gjithë së bashku për zgjidhjen e tyre. Fillimisht kjo gjë realizohet duke sensibilizuar dhe ndërgjegjësuar njerëzit, sidomos të rinjtë. Sepse një i ri, nuk e di se me djegien e një gome, sa dëm mund ti bëjë shëndetit të shumë individëve, qoftë edhe të vetes së tij. Duke i mësuar këto anë negative, fëmijët sigurisht do përpiqen që ti luftojnë këto probleme dhe do kontribojnë edhe ata në mbrojtjen ndaj mjedisit. Sepse atyre do ju dhimbset jeta e shumë njerëzve, dhe absolutisht ata , por edhe shumë persona të tjerë nuk do lejojnë që me dorën e tyre t'ju shkaktojnë këto dëme shoqërisë. Gjitkush mund të kontribojë sado pak për mjedisin, redaktimi i ndotjes së tij, varet nga vetja jonë, nga bashkimi jonë, dhe ka ardhur koha që të gjithë së bashku ti themi “STOP” djegies së mbeturinave apo gomave, prerjes së pemëve, ndotjes së ajrit, të tokës apo të ujërvae. Ruajtjen dhe mbrojtjen e planetit, e ka në dorë secili prej nesh, dhe me këto “duar” , ne duhet të përpiqemi ti japim jetë atij, duke kontribuar, qoftë edhe në masë të vogël, për të.
Renato Shkulaku/Maturant