Mondi Rakaj/

Në emër të Federatës “Vatra”, mora pjesë në ceremoninë e organizuar me rastin e 80-vjetorit të themelimit të Qendrës Islame Shqiptare në Detroit.

Në këtë përvjetor të rëndësishëm, përcolla përshëndetjet dhe urimet më të mira në emër të Kryetarit të Federatës “Vatra”, z. Elmi Berisha, dhe Nënkryetarit, z. Alfons Grishaj, të cilët për arsye objektive nuk mundën të marrin pjesë personalisht në këtë aktivitet.

Shpreha mirënjohjen time të veçantë ndaj Imam Shuajp Gërgurit për ftesën e bërë dhe theksova kënaqësinë që tradita e bashkëpunimit dhe respektit të ndërsjellë vazhdon të ruhet e të përsëritet. Ashtu si dikur, kur marrëdhëniet mes Kryetarit të “Vatrës” Fan Nolit, Imam Vebi Ismailit dhe Baba Rexhepit ishin shembull bashkëpunimi e harmonie, edhe sot vërehet një frymë e ngrohtë uniteti mes prijësve fetarë.

Është kënaqësi të shohim të gjithë drejtuesit fetarë të ulur në një tryezë të përbashkët, duke dëshmuar se marrëdhëniet tona janë më të mira se kurrë më parë.

Edhe një herë, urime të përzemërta për 80-vjetorin e Qendrës Islame në Detroit! Uroj që kjo traditë dhe harmoni të vazhdojnë gjatë dhe që të festoni sa më shumë përvjetorë të tillë. Një organizim i shkëlqyer mbi veprimtarinë fetare dhe atdhetare të Qendrës Islame Shqiptare, si pasuri e vyer e komunitetit shqiptar në Michigan.

Institucionet fetare shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë luajtur një rol të jashtëzakonshëm në komunitetin shqiptar për ruajtjen e pasurisë shpirtërore, materiale e atdhetare. Bashkësitë fetare historikisht dhanë një kontribut fenomenal në ruajtjen e gjuhës shqipe, historisë dhe identitetit kombëtar shqiptar.

Nga Tirana: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA/

Tirana u bë epiqendra e një tubimi historik që shprehu mbështetjen e pakushtëzuar për ish-eprorët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), të cilët po përballen me procese gjyqësore ndërkombëtare në Hagë. Ngjarja nuk ishte thjesht një akt politik apo qytetar, por një manifestim i fuqishëm i solidaritetit kombëtar dhe ndërkombëtar, duke përfaqësuar një mesazh të qartë për drejtësi, moral dhe respekt për sakrificën e jashtëzakonshme të luftëtarëve të lirisë.

1. Bashkimi politik dhe shoqëror mbi çdo dallim

Tubimi grumbulloi personalitete të shquara nga të gjitha trojet shqiptare dhe diaspora: ministra, deputetë, ish-diplomatë, drejtues partie, akademikë, opinionistë dhe qytetarë aktivë. Ata vendosën mënjanë dallimet politike dhe ideologjike për të dëshmuar se mbështetja për UÇK-në është një kauzë kombëtare e pakontestueshme.

Pjesëmarrës aktiv ishin shqiptarët nga diaspora, veçanërisht ata nga Evropa, Amerika dhe vendet e tjera të botës, si dhe përfaqësues nga viset tjera shqiptare që ruajnë lidhje të forta historike, kulturore dhe politike me kombin. Ky bashkim i gjerë demonstron qartë se mbështetja për UÇK-në nuk është e kufizuar vetëm brenda hapësirës shqiptare, por përfaqëson një ndjenjë dhe përgjegjësi të përbashkët kombëtare, që bashkon të gjithë shqiptarët, kudo që ndodhen.

Flamujt, pankartat dhe simbolika e UÇK-së ishin të pranishme në çdo cep të tubimit, duke krijuar një vizion të përbashkët krenarie dhe përgjegjësie kombëtare, ku politika, qytetarët lokalë dhe diaspora u bashkuan në një unitet të jashtëzakonshëm.

2. Dimensioni historik dhe moral i UÇK-së

Folësit rikujtuan me emocion betejat dhe sakrificat e jashtëzakonshme të luftëtarëve të UÇK-së, duke theksuar se drejtësia nuk mund të kuptohet jashtë kontekstit historik dhe njerëzor. Ushtria Çlirimtare e Kosovës nuk ishte vetëm një forcë ushtarake që luftoi për lirinë, por u bë simbol i idealit të lirisë, dinjitetit dhe unitetit kombëtar.

Ky dimension moral përforcon mesazhin kryesor: liria dhe dinjiteti kombëtar kanë peshë më të madhe se çdo akt juridik i izoluar, dhe çdo gjykim ndërkombëtar duhet të kuptojë rëndësinë e sakrificës së popullit shqiptar.

3. Mesazhi ndërkombëtar dhe diplomatik

Manifestimi shërbeu si një apel diplomatik i fuqishëm: ish-eprorët e UÇK-së nuk janë thjesht individë në një proces gjyqësor; ata përfaqësojnë një kapitull të shenjtë të historisë së një kombi që luftoi për lirinë dhe dinjitetin e vet.

Tirana u bë një platformë simbolike ndërkombëtare, ku liderët politikë, qytetarët lokalë dhe përfaqësuesit e diasporës bashkuan forcat për të dërguar një mesazh të qartë: çdo proces drejtësie duhet të marrë parasysh dimensionin historik dhe moral të sakrificës kombëtare. Ky apel është i drejtuar te institucionet ndërkombëtare, diplomatë dhe partnerë strategjikë, për të njohur dhe respektuar trashëgiminë historike të popullit shqiptar dhe për të garantuar një drejtësi të plotë, të balancuar dhe legjitime.

4. Rëndësia politike dhe shoqërore

Tubimi i 16 tetorit nuk ishte vetëm një akt mbështetjeje për ish-luftëtarët, por një paralajmërim i qartë politik dhe diplomatik: mbështetja për veteranët e lirisë është një kauzë kombëtare që nuk mund të politizohet apo injorohet. Në një rajon ku tensionet politike shpesh janë të larta, ngjarje të tilla tregojnë fuqinë e unitetit kombëtar dhe rëndësinë e ruajtjes së kujtesës historike si bazë për konsolidimin e shtetit dhe stabilitetin rajonal.

Bashkimi i qytetarëve nga trojet shqiptare, viset tjera dhe diaspora nënvizon se mbështetja për UÇK-në është një kauzë globale e shqiptarëve dhe një vlerë morale dhe politike që duhet të respektohet nga të gjithë aktorët kombëtarë dhe ndërkombëtarë.

5. Atmosfera emocionale dhe simbolika

Tubimi ishte i mbushur me emocione të thella dhe simbolikë të fuqishme. Mijëra qytetarë, veteranë dhe përfaqësues nga diaspora shprehën krenarinë dhe respektin për kontributin e ish-eprorëve të UÇK-së. Folësit ndanë kujtime dramatike nga lufta, duke rikujtuar momentet vendimtare që shënuan rrugëtimin drejt lirisë së Kosovës.

Ky nuk ishte vetëm një tubim politik – ishte një akt afirmimi i kujtesës historike dhe krenisë kombëtare, ku pjesëmarrësit nga të gjitha trojet dhe diaspora treguan se identiteti kombëtar shqiptar nuk njeh kufij.

6. Mesazhi kombëtar dhe ndërkombëtar

Më 16 Tetor 2025, UÇK-ja u ngrit si simbol i bashkimit kombëtar dhe përkushtimit ndaj drejtësisë historike. Manifestimi dërgon një mesazh të qartë: shqiptarët, brenda dhe jashtë atdheut, nga viset tjera shqiptare dhe diaspora, mbeten të bashkuar dhe krenarë për kontributin e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në lirinë dhe dinjitetin e kombit.

Në nivel ndërkombëtar, ngjarja konfirmon se drejtësia nuk mund të perceptohet jashtë kontekstit të sakrificës historike dhe identitetit kombëtar. Çdo aktor ndërkombëtar duhet të njohë dhe respektojë këtë trashëgimi, për të garantuar një drejtësi të plotë, të balancuar dhe legjitime. Tirana u shndërrua sot në një qendër simbolike të mesazhit kombëtar dhe ndërkombëtar, duke treguar se uniteti dhe solidariteti shqiptar, brenda vendit, në viset tjera dhe në diasporë, janë jo vetëm vlera morale, por edhe faktor politik dhe diplomatik i pashkëputur nga e tashmja dhe e ardhmja e rajonit.

Sokol Paja/

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra në bashkëpunim me shoqatat kryesore patriotiko-kulturore, shkollat shqipe dhe klubet e studentëve shqiptarë në New York, New Jersey, Philadelphia etj organizon për herë të parë një festë madhështore të librit shqip në New York. Një ngjarje kulturore dhe atdhetare me synim themelimin e një tradite të vyer që rrit, promovon dhe bashkon shqiptarët e mërgatës rreth dijes, librit e kulturës.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës Vatra fton shtëpi botuese, autorë, grup autorësh, shkrimtarë dhe krijues nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut, Mali i Zi, Evropa, Kanadaja dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës që ti bashkohen festivalit të librit shqip që do të zhvillohet në New York nga datat 28 – 30 nëntor 2025. Ky festival libri është një ngjarje kulturore që promovon letërsinë, kulturën dhe identitetin kombëtar shqiptar në diasporën e Amerikës e më gjerë.

Për herë të parë libri shqip i të gjitha gjinive e prej të gjitha trevave do bëhet bashkë në New York për të shënuar ngjarjen më të rëndësishme kulturore për shqiptarët e Amerikës nën udhëheqjen e Vatrës.

Komisioni i organizimit: Dr. Pashko Camaj, Dr. Paulin Marku, Sokol Paja.

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, priti sot në takim Presidenten e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen.

Gjatë takimit, Presidentja Osmani theksoi përkushtimin e Republikës së Kosovës ndaj agjendës së reformave në kuadër të Planit të Rritjes, duke nënvizuar rëndësinë e zbatimit të tyre dhe bashkëpunimit të ngushtë me Bashkimin Evropian në këtë proces. Tani që Kuvendi është konstituuar, Presidentja shprehi pritjet e saj që miratimi i Planit të Rritjes të jetë ndër vendimet e para të Kuvendit.

Presidentja Osmani theksoi se reformat e suksesshme dhe përparimi i vazhdueshëm i Kosovës në indekset ndërkombëtare të demokracisë dhe sundimit të ligjit janë dëshmi e qartë e përkushtimit të vendit tonë ndaj integrimit evropian. Në këtë kontekst, ajo ritheksoi rëndësinë që Kosovës t’i jepet statusi i vendit kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, duke gjetur mënyra për thyerjen e bllokadës aktuale që ekziston në BE.

Në takim, Presidentja Osmani po ashtu theksoi domosdoshmërinë e heqjes së masave të padrejta ndaj Kosovës, duke rikujtuar se edhe vetë Komisioni Evropian ka konfirmuar se këto masa duhet të hiqen, që nga propozimi i Përfaqësuesit të Lartë të BE-së në qershor 2024.

Duke folur për përpjekjet e Kosovës drejt përafrimit me Bashkimin Evropian, Presidentja Osmani theksoi se mbështetja e Komisionit Evropian në këtë proces mbetet thelbësore. Ajo ritheksoi përkushtimin e popullit të Kosovës, popullit më pro-evropian në botë, për të ardhmen evropiane të vendit tonë.

Përveç kësaj, Presidentja ngriti gjithashtu çështjen e rritjes së bashkëpunimit me BE-në për të mbështetur sektorin e shëndetësisë në Kosovë, si një domosdoshmëri për zhvillimin e vendit dhe ngritjen e cilësisë së jetës për të gjithë qytetarët e Kosovës.

Përgjatë takimit u diskutua për procesin e formimit të qeverisë pas konstituimit të Kuvendit, si dhe për zhvillimin e zgjedhjeve lokale, një ushtrim i rëndësishëm demokratik që edhe një herë dëshmoi profesionalizmin e institucioneve tona dhe përkushtimin e qytetarëve ndaj demokracisë. Ajo gjithashtu shprehu shqetësimin për ndërhyrjet e vazhdueshme dhe të paligjshme të Serbisë në proceset zgjedhore në Kosovë, janë veprime destabilizuese që bien ndesh me të drejtën ndërkombëtare.

Gjon F. Ivezaj /

Në historinë e kulturës dhe arsimit shqiptar, pak emra kanë shkëlqimin, peshën dhe thellësinë e Prof. Dr. Gjergj Pekmezit, figurës që i dha zë gjuhës shqipe në auditorët e Europës dhe që përmes dijes, përulësisë dhe punës së heshtur, ngriti krenarinë e një kombi të tërë në sytë e botës së qytetëruar.
Lindi më 23 prill 1872, në Tushemisht të Pogradecit, në një kohë kur Shqipëria ishte ende nën zgjedhën e Perandorisë Osmane, por në shpirtin e popullit të saj flinte gjallë një ndjenjë e thellë për liri, arsim e kulturë. Familja e Pekmezit ishte e ndershme, me rrënjë të forta shqiptare, që e mësoi qysh fëmijë se dija është arma më e fortë e kombit. Nëna e tij e urtë dhe babai me shpirt patriotik e nxitën të kërkonte diturinë si mjet për çlirimin shpirtëror e kulturor të shqiptarëve.

Që në moshë të re, Gjergji u dallua për zgjuarsi të rrallë dhe dashuri të pakufishme ndaj librit. Pas mësimeve të para në Ohër dhe Manastir, ku u njoh me kulturën e pasur të qyteteve të Ballkanit, ai kuptoi se rruga e tij ishte e lidhur ngushtë me gjuhën dhe kombin. Me një përkushtim të rrallë, u nis drejt Beogradit për të ndjekur studimet e larta në filozofi, histori e filologji, duke u njohur me dijetarët më të njohur të kohës në fushën e gjuhësisë dhe të shkencave humane.
Por horizonti i tij i vërtetë u hap në Vjenë, në zemër të Europës Perëndimore, ku nën drejtimin e mjeshtrave të njohur Franz Miklosich dhe Gustav Meyer, ai u formua si një ndër dijetarët më të kulturuar të brezit të vet. Në vitin 1898, mbrojti doktoraturën në Universitetin e Vjenës me një disertacion që i kushtohej historisë dhe strukturës së gjuhës shqipe – duke u bërë kështu ndër të parët shqiptarë që mori gradën doktor i filozofisë në fushën e gjuhësisë.

Në kryeqytetin e dijes, Vjenë, ku për dekada kishte lulëzuar shkolla e albanologjisë me studiues si Hahn, Meyer e Pedersen, zëri i Pekmezit u bë zëri i një kombi që kërkonte njohje dhe respekt. Ai u emërua lektor i gjuhës shqipe në Universitetin Oriental të Vjenës, duke hapur për herë të parë në histori një kurs universitar të shqipes për studentët e huaj. Në duart e tij, gjuha e lashtë shqipe u shndërrua në një objekt krenarie shkencore, dhe shumë të rinj europianë e njohën kombin tonë përmes fjalëve që dilnin nga buzët e tij.

Nëpërmjet punës së tij të palodhur, ai përgatiti gramatikën e parë shkencore të gjuhës shqipe për përdorim universitar, botoi studime në gjermanisht e shqip mbi morfologjinë dhe fonetikën e gjuhës sonë, si dhe artikuj të shumtë që përhapën emrin e Shqipërisë në qarqet akademike të Europës Qendrore. Arkivat e Vjenës ruajnë ende letra të tij drejtuar ministrive austriake, ku mbronte interesat arsimore të shqiptarëve dhe kërkonte mbështetje për dërgimin e studentëve shqiptarë me bursa në Austri.

Por kontributi i Pekmezit nuk kufizohej vetëm në shkencë. Ai ishte një atdhetar me shpirt rilindasi, që e kuptonte se dija pa komb nuk ka rrënjë. Në fillim të shekullit XX, ai u bë një ndër mbështetësit kryesorë të lëvizjes kombëtare në diasporë, duke ndihmuar shoqatat atdhetare shqiptare që vepronin në Austri, Zvicër e Itali. Ai u lidh ngushtë me Faik Konicën, Fan Nolin, Luigj Gurakuqin, Gjergj Fishtën e shumë të tjerë, duke qenë një shtyllë e padukshme e urtësisë dhe këshillës për brezin e rilindasve të vonë.

Në revistën “Albania” të Faik Konicës, ai botoi artikuj të rëndësishëm filologjikë dhe shkrime gjuhësore që ndihmuan në përhapjen e një shqipeje të njësuar e të pastër. Faik Konica e përmendte shpesh me nderim, duke e quajtur “profesorin që ia mësoi botës kulturën e fjalës shqipe”. Me Fan Nolin, lidhja e tij ishte e natyrës shpirtërore dhe gjuhësore njëkohësisht. Noli e falënderon në disa letra që sot ruhen në arkivat shqiptare për ndihmën që i kishte dhënë në përkthimet e tij, sidomos në përpjekjen për të pastruar gjuhën nga huazimet e tepërta. Pekmezi ishte njeriu që i jepte formë mendimit të lirë nëpërmjet gjuhës, që e dinte se për të pasur një komb të bashkuar duhej një gjuhë e përbashkët.

Në vitin 1916, në kohën e Luftës së Parë Botërore, ai mori pjesë në Komisionin Letrare të Shkodrës, ku bashkë me figurat më të ndritura të kombit si Gjergj Fishta, Ndre Mjeda, Luigj Gurakuqi, Midhat Frashëri dhe të tjerë, vendosën themelet e drejtshkrimit të shqipes dhe hodhën bazat e unifikimit të saj. Ishte kjo vepër madhështore që i dha gjuhës shqipe dinjitetin dhe standardin e parë kombëtar. Kontributi i Pekmezit në këtë proces është i pakontestueshëm: ai ishte ura ndërmjet traditës veriore dhe asaj jugore, ndërmjet gegnishtes e toskërishtes, duke kërkuar harmoninë dhe jo ndarjen.

Pas Pavarësisë së Shqipërisë në 1912, Pekmezi shërbeu si këshilltar arsimor dhe diplomat në Vjenë, duke ndihmuar qeverinë e sapokrijuar të Ismail Qemalit në kontaktet me qarqet europiane. Ai hartoi memorandume për organizimin e arsimit shqiptar sipas modelit perëndimor, dhe ishte ndër të parët që propozoi hapjen e Institutit të Studimeve Albanologjike në Tiranë.
Ai besonte se zhvillimi i kombit duhej të ndërtohej mbi tri shtylla: arsim, gjuhë dhe kulturë, të cilat përbënin për të themelet e pavarësisë së qëndrueshme.

Në dekadat që pasuan, Pekmezi vazhdoi punën e tij shkencore në Vjenë, duke përfaqësuar gjithmonë me dinjitet figurën e shqiptarit të ditur, të urtë dhe të qytetëruar. Ai u njoh e vlerësua nga dijetarë të huaj si Norbert Jokl, Eqrem Çabej, Maximilian Lambertz e Holger Pedersen, të cilët e përmendnin me respekt si një ndër themeluesit e albanologjisë moderne. Kontributi i tij i drejtpërdrejtë në përgatitjen e brezit të parë të studiuesve shqiptarë është i paçmueshëm, pasi përmes tij u formuan shumë intelektualë që më vonë u kthyen në atdhe për të ndërtuar themelet e kulturës sonë shkencore.

Në arkivat e Austrisë dhe Shqipërisë ruhen sot dhjetëra letra, dorëshkrime dhe dokumente që dëshmojnë për veprimtarinë e tij të dendur dhe për ndikimin e gjerë që ai pati në formimin e imazhit të Shqipërisë në arenën ndërkombëtare. Vepra e tij “Gramatika e Gjuhës Shqipe” dhe studimet “Über die albanische Sprache” mbeten edhe sot themel për çdo studim gjuhësor të mëvonshëm.

Prof. Dr. Gjergj Pekmezi u nda nga jeta më 24 shkurt 1938, në Vjenë, por emri i tij mbeti i gdhendur në historinë e arsimit dhe dijes shqiptare. Ai u largua fizikisht nga jeta, por jo nga kujtesa e kombit që i detyrohet aq shumë. Në nder të tij, Katedra e Gjuhës Shqipe në Universitetin e Vjenës ruan me krenari trashëgiminë e profesorit që e bëri shqipen një gjuhë të respektuar në auditorët europianë, ndërsa Akademia e Shkencave e Shqipërisë e ka cilësuar si një nga themeluesit e studimeve gjuhësore dhe kulturore kombëtare.

Figura e tij është shembull i rrallë i bashkimit midis shkencës dhe patriotizmit, midis dijes dhe diplomacisë. Ai i dha kombit një model të përkryer të shqiptarit të kulturuar, që i shërben kombit me mendje dhe me zemër. Përmes tij, bota e njohu Shqipërinë jo vetëm për trimat dhe malet, por për urtësinë, kulturën dhe dritën që buron nga mendja e saj.

Sot, kur bota shqiptare kërkon rrënjët e dijes dhe udhën e identitetit, emri i Gjergj Pekmezit ndriçon si një yll që nuk shuhet. Ai mbetet simbol i fisnikërisë, i përkushtimit dhe i dashurisë së pakushtëzuar për gjuhën amtare, për arsimimin e popullit dhe për Shqipërinë që ëndërroi të jetë pjesë e ndritur e qytetërimit europian.

Prof. Dr. Gjergj Pekmezi nuk ishte vetëm një njeri i librave — ai ishte një arkitekt i shpirtit kombëtar, një ambasador i dijes shqiptare, dhe një pishtar që i dha dritë historisë sonë.