Opinion – Page 809 – Dielli

Diaspora Shqiptare për Maqedoninë së shpejti me lëvizje kundër politikës diskriminuese të shqiptarëve

March 29, 2013 by dgreca

Ata kërkojnë aktivizim më të madh kundër diskriminimit ndaj shqiptarëve, mungesës së demokracisë si dhe aktivizim të ndërgjegjes politike/

Nga Elida Zylbeari/

Aktivizohet më fuqishëm Diaspora Shqiptare për Maqedoninë (DSHM) për të mbrojtur interesat shqiptare në shtet. Sot para gazetarëve ata prezantuan projektin e tyre të ardhshëm “Maqedonia, opsioni shqiptar” që nënkupton ringjallje të shoqërisë shqiptare për të treguar kërkesat reale të tyre në Maqedoni. Ata kërkojnë aktivizim më të madh kundër diskriminimit ndaj shqiptarëve, mungesës së demokracisë si dhe aktivizim të ndërgjegjes politike dhe demokratike për një aktivizëm qytetar kolektiv të vendosur i cili do të demaskojë politikat anti-shqiptare.

“Duke konstatuar se jeta politike shqiptare në Maqedoni ka degjeneruar në një udhëkryq që ka komprometuar dhe diskredituar keqas aktorët e politikës dhe të demokracisë në shoqërinë shqiptare. Duke konstatuar se ky degjenerim politik është bërë gati “normë” e sjelljeve politike të aktorëve të politikës dhe mënyrë e ardhjes dhe mbetjes së tyre në pushtet dhe faktin që shqiptarët janë në krizë politike, këshilli drejtues i Diasporës shqiptare për Maqedoni vendosi për të vënë në lëvizje platformën qytetare “Maqedonia, opsion shqiptar” i cili paraqitet si projekt i shoqërisë civile për një mobilizim të ri politik dhe demokratik të shqiptarëve në Maqedoni” ,tha mes tjerash kryetari DSHM-së, Xhevat Sherifi.

Koordinatori i projektit është kryetari i Organizatës së veteranëve të luftës në Maqedoni, Besim Hoda. Ai tha se aktivistët e DSHM-së në periudhën që vjen do të flasin me të gjithë aktorët e shoqërisë civile duke mos lënë anash as përfaqësuesit politik.

“Do të konsultohemi me të gjithë, do të zhvillojmë biseda me sektorin civil dhe do të mbledhim mendime për kërkesat reale të shqiptarëve në Maqedoni dhe mënyrën si ata duhet të prezantohen në këtë shtet i cili8 është i tyre por që nuk i përfill. Do të bëjmë një platformën të përbashkët me këto kërkesa dhe do tua prezantojmë partive politike, nëse ata nuk pajtohen me kërkesat tona të cilat në rend të parë do ta mbrojnë interesin shqiptar, ne do ta demaskojmë politikën e tyre dhe do të ndërmarrim masa të tjera ” tha Hoda.

*DSHM është organizatë ndërkombëtare joqeveritare e shoqërisë civile në diasporën shqiptare në Amerikë , Kanada dhe Evropë formuar në vitin 2012 në Chicago të Amerikës. /PortAlb

A ka vend Demokracia Shqiptare për të Persekutuarit ?!

March 29, 2013 by dgreca

Konventa e III-të e Shoqates Mbarëkombëtare e Integrimit të Burgosurëve dhe të Përndjekurve Politikë/

Nga Vilhelme Vranari Haxhiraj*/

Kalvari i vuajtjeve të një familjeje fisnike /

Ju sjell përshëndetjet nga Vlora e Pavarësisë, ku persekucioni nga diktatura komuniste ka qenë tejet çnjerëzor.

Të nderuar pjesëmarrës!

Të nderuar Shkëlqesi të Diplomacisë botërore që na nderoni me praninë tuaj në këtë tubim të rëndësishëm i cili është vlerë në konsolidimin e Demokracisë në Shqipëri dhe anëtarësimin e saj në BE.

Të dashur Studentë, ju faleminderit që jeni sot me ne, që të mund të njihni sadopak vuajtjet e padrejta të gjysmës së shqiptarëve, me qëllim që t’i çoni më tej ëndrrat e parealizuara, amanetet e të parëve tanë ilirë, të gjyshërve dhe baballarëve që nuk do t’i tresë kurrë dheu.

Të nderuar motra e vëllezër bashkëvuajtës të mohuar dhe fajtorë të pafajë! Jam si ju, pjesë e juaja, jam Vilhelme Vrana nga Kanina e Vlorës. Me familjen Vrana- Komneni historikisht ka lindur aristokracia feudale jo vetëm në Shqipëri, por në Evropën Jugëlindore në shek X-XI. Historia dhe fati i një të përndjekuri politik është edhe imi edhe yti dhe i gjithë atyre që e kanë hequr vërtet mbi shpinë kolerën e luftës së klasave që ishte shpikja më gjëmëmadhe, më vrastare dhe makabre e komunizmit që në Shqipëri u huajt nga sllavo- komunistët e Moskës dhe Beogradit. I mëshoj kësaj, se Shqipëria duhet marrë si model për botën e kulturuar, përsa i përket bashkëjetesës në harmoni të tri feve, kurse komunizmi utopist, jo shkencor na ndau e përçau, na shndërroi në armiq të betuar të njëri-tjetrit, ne, bijtë e një gjaku, të një race iliro -arbëre, më e vjetra e kontinentit. Ndaj Pashko Vasa ka thënë: “Feja e Shqiptarit është Shqiptaria“. Shqiptarizmi, tradita dhe mbrojtja e këtyre trojeve të larë në gjak, e ka udhëhequr shqiptarin në shekuj gjatë pushtimeve të padrejta, sepse fati i Shqipërisë u luajt në tavolinat e diplomacisë së më të fortëve, duke e copëzuar atë mes shteteve fqinje. Për ju sjell thënien e Babait të Kombit Arbëror, Ismail Bej Vlora, që për shpalljen e një Pavarësie të cunguar u shpreh: “Tragjeditë e kombeve të vegjël dalin nga portat e shteteve të Mëdha.” Dhe pikërisht kur po vendosej fati i Shqipërisë, më 15 qershor 1913, Victor Frobinshkruan: “Shqipëria, dekania e racave, dhe më e vogla e shteteve”,artikull i ilustruar, botuar në revistën franceze, “Je sais tout”. I jap të drejtë studiuesit Frobin, sepse përmes shqipes sot deshifrohen gjuhët e vjetra që nuk ekzistojnë më.

Po ç’ndodhi me ne vallë? Për gjysëm shekulli bashkëjetoi tragjikomikja brenda një kombi vital, që po të ringrihej nga varri Shekspiri, Aligieri apo Artur Miller, do të shkruanin tragjedinë më të dhimbshme të një populli që e çmon lirinë sa jetën. Kolera komuniste varfëroi kombin materialisht dhe shplau mendjen njerëzore es hndërroi në shterpë. Trurin e individit e bëri kurban të ideve marksiste, deformoi moralin e shoqërisë shqiptare ku besa ishte vërtyt i shqiptarit. Ishin këto pasojat e luftës së egër klasore që bëri genocid brenda llojit dhe genit të vet, si askund në botë, aq më tepër në shek e XX.

Zonja dhe Zotërinj, sot dua të flasë për shtresën e vërtetë të burgosurve dhe të përndjekurve politikë, jo për ata mashtrues, gënjeshtar, spiun të sigurimit të shtetit, që nuk iu mohua as preofesioni, as arsimi, as jeta apo puna në qytet , as u internuan apo t’u bënin apel çdo ditë sigurimsat dhe sot me paturpësia më të madhe mbajnë statusin e të persekutuarit dhe më e bukura tani kërkojnë edhe votëbesimin tonë për deputet,duke vazhduar të na fyejnë e denigrojnë, duke na rrëmbyer të vetmen pasuri që na ka mbetur, statusin e të përndjekurit që është dëshmi e mohimit human që na u bë për gjysëm shekulli. Kanë kurajo dhe na përplasin statusin para fytyrës duke na thënë: “Ju vuajtët, ju luftuat për rrëzimin e diktaturës dhe fitoret po i korrim ne. Ne ishim dje, ne jemi edhe sot. Dje baballarët tanë bënë luftën e klasave, vranë, burgosën,internuan e persekutuan familje dhe fise të tëra. Kurse sot, ne bijtë e xhelatëve dhe persekurorëve udhëheqim politikën shqiptare. Ne jemi më demokrat se ju që rrëzuat diktaturën. Ne kemi nevojë vetëm për 400 000 votat tuaja por jo për ju. Ju jeni bijë të vuajtjes dhe i përkisni mohimit që sjellë mosekzistencë… ”

Zhdukja në sistem e shtresës së pasur e të mesme, e cila përbën palcën e kombit që ka mbajtur peshën historike në kohëra, si dhe e intelektualëve të arsimuar në Universitetet më në zë të Evropës, nisi që nga viti 1943 deri në vitin 90. Edhe brenda fisit, madje edhe brenda familjes, si pjesë e kësaj shtrese të raskapitur e denigruar që jam, them se lufta e klasave ka pasur shkallë diferencimi. Njërin vëlla komunizmi e ndihmonte, madje e bënte gjykatsin e vëllait tjetër, që përfundonte në litar, me plumb apo në burg. Si fakt e jap nga rrethi im familjar. Ky ishte fati i paracaktuar nga diktatura për dy vëllezërit e gjyshes sime nga babai ,si dhe me qindra e mijëra të tjerë u ndoq politika përçarëse. Sot do të flas vretëm për një familje atdhetare e cila pësoi tragjedi.

Bëhet fjalë për familjen Vrana, një nga 5-6 familjet që themeluan Kaninën, pasardhëse e familjes së Princ Gjergj Arianiti, gjë për të cilën edhe pse ky mbiemër u shkaktoi vuajtje e dhembje të paimagjinuara, ata janë krenar për të. Kjo familje e pasur ka ndihmuar familjet e varfëra, i martonte dhe u bënte dasma jetimëve, ka ndihmuar luftën çlirimtare, ka strehuar 6 familje çame kur i përndoqi Greqia. Ende pa mbaruar lufta, e pagoi me internimin nga gjermanët në Mat’hauzen, të djalit,Skënder Vrana, që u ekzekutua më 9 maj 1945 në Aushvic, ish student i Harry Fulltzit dhe ishte lauruar në Univ. e Sienës(Firence) Itali. Menjëherë pas sekuestrim- shpronësimeve, burgosën nipin e kësaj familjeje, Shyqyri Sharra, tregtar e përkrahës i grupit të debutetëve, i cili s’u rezistoi dot torturave antinjerëzore në burgun e Bedenit (Kavajë) ku çdo ditë i varrosnin të gjallë, gjë që e detyroi të vetvritej. Vëllanë e tij, Kr/inxhinerin e Kënetës së Maliqit Abdyl Sharra e varën, si agjent amerikan. Pas këtyre Sigurimi i Shtetit nisi presion mbi të riun, kushëririn e parë të tyre, Batjar Vrana, vëlla i Skënderit, student i Tregtares Vlorë. Pse s’pranoi të bëhej spiun, i vunë dy gozhdë në samarin e mushkës me të cilën shkonte në shkollë. Kafsha u tërbua nga plagët e gozhdëve dhe e mori zvarrë të riun 18 vjeçar, që nga Vlora deri në Kaninë dhe në shtëpi nënës i çoi vetëm një këmbë nga gjuri e poshtë.Trupin ia mblodhën në qefinë natën me pishëtarë. Pas kësaj burgosën vëllanë e madh të tij, Mynyr Vrana, për agjitacion e propagandë, vetëm se nuk piu dollinë për mustaqet e Stalinit. Ai në burg, arrestuan vëllanë tjetër Veip Vrana, si sabotator në fabrikën e vajit Vlorë. Ishte paradoks sepse ai nuk punonte aty. Fëmijët e tij ishin: 11 vjeç, 9 vjeç, 6 vjeç dhe 2 mujash, kur u sekuestruan për së dyti, shtëpinë, mobiljet dhe i lanë me rrobat e trupit. Pas 15 muaj torturash mesjetare në hetuesi, e dënuan këtë baba e bashkëshort me burgim të përjetshëm. Pas apelit ia zbritën dënimin në 25 vjet heqje lirie. Vëllai i gruas së tij për të ruajtur pozitën ushtarake (kryetar i Degës Ushtarake), kërkoi që motra të divorcohej, e cila e kundërshtoi. Ishin katër fëmijë që u rritën jetim me baba gjallë, por nuk ka si nëna. Ajo grua e re, e bukur nuk i la fëmijët që të ngeleshin rrugëve në mëshirën e fatit. I internuan në një zonë kënetore të Fierit që me pak vite ndërprerje vazhdoi deri në vitin 1990. Për vite të tëra fëmijët brodhën nëpër dyert e botës vetëm për një kafshatë bukë.Ndërkohë qeveria shqiptare dënoi në mungesë edhe dy vëllezërit Sharra, Hysniu në Paris dhe Imeri, Shef Katedre i Shkencave ekzakte në Universitet (Romë). Burgosën edhe vëllanë tjetër të tyre Lekmi Sharrën, pse porositi një unazë ari për gruan, duke i shkaktuar një vdekje të llahtarshme. Pasi provoi torturat çnjerëzore të hetuesisë dhe sigurimit, levat shfarosëse të komunizmit, e kyçën brenda një kasaforte hermetike prej metali dhe në mëgjes u gjend i asfikuar. Për të mohuar krimin e tyre, xhelatët e hodhën nga kati i dytë i paraburgimit në rrugë. Vepër që shërbente për të frikësuar qytetarët e t’u jepnin mësim, se kështu e pësojnë armiqtë e popullit që kërkojnë të arratisen nga burgu i “drejtësisë” për krime të paqena.. Vdekja e tij plotësoi kuadrin e humbjes së 7 jetëve, fëmijë motre dhe vëllai. Ishin me prejardhje fisnike nga gjaku i arianitëve, ku 5 prej të cilëve ishin intelektualë, arsimuar në Universitetet perëndimore dhe dy me Tregtaren e Vlorës.

Shembull integrimi i të persekutuarëve në Shoqërinë Demokratike

Unë,si autore e këtij shkrimi me që ma kërkuat këtë rrëfim, jam bijë dhe i përkas kësaj familjeje. Shkollën e kreva sa në interim, sa nga një fshat në tjetrin. U jam mirënjohëse njerëzve të mirë, të cilët më ndihmuan të kryeja shkollën pedagogjike. Punova si mësuese në fshat 4 vite dhe vazhdoja studimet e larta. Kur shteti komunist arsimoi njerëzit e vet , s’kishte më nevojë për të persekutuarit dhe i hodhi në rrugën e madhe. Atë kohë pësova tri dhembje. Më 16 gusht 1966 në Vlorë, u mohuan profesionin 165 intelektualëve, mes tyre edhe mua. Kisha vetëm tri lëndë për likuidim dhe më ndaluan diplomimin e Universitetit. Të drejtën e arsimit të lartë e rifitova pas kërkesës te Prokurori i Përgjithshëm, u diplomova pas 13 vitesh, por pa të drejtën e ushtrimit të profesionit. Një vit më vonë, korrik 1967 nisi një valë e re internimesh. Bashkë me ta u internua familja ime dhe tre xhaxhallarët e mi u riinternuan deri më 1990. Madje edhe djali i xhaxhait që mbeti në Mat’hauzen, jo vetëm e internuan por e çuan të jetonte në varrin e Sinan Pashait(dhëndërr i Sulltanit) Po u drejtohem këtyre të përkëdhelurve të komunizmit, këtyre të persekutuarëve falsë, që sot kërkojnë votëbesimin tonë, e kanë provuar ndonjëherë të jetojnë në këneta dhe të paraqiten te oficerei i sigurimit çdo ditë, a kanë jetuar në angaret e duhanit, apo në kotecet e pulave të kooperativës si familja ime etje…? Jo, kurrë, sespe kur të tjerët internoheshin, ata shkonin për studime universitare, strehoheshin në pallatet e partisë dhe emëroheshin inxhiniera, drejtorë, mësuesa në shkollat e qytetit.

Viti 1990 shkëputi zinxhirët e skllavërisë të të persekutuarve dhe i vuri të gjitha familjet tona në krye të lëvizjes demokratike për përmbysjen e diktaturës dhe hedhjen e hapave të para të demokracisë. Kurse ata që u privilegjuan dhe sot hiqen të persekutuar ia mbathën nga frika e dhënies llogari. Kurse unë dhe të tjerët si unë, të mohuarit e diktaturës, më 1991 u rikthyem në arsim. Me 4-5 zonja të tjera formuam LDG. Duke qenë Kryetare LDG. Vlorë dhe anëtare e K.K.PDSh dhe LDGSh formulova peticionin e parë për të drejtat e gruas dhe mbi barazinë gjinore, drejtuar Parlamentit. Përmes publicistikës, sesioneve shkencore organizuar me specialiste të fushave sociale kam orientuar këtë segment të denigruar të shoqërisë(femrën) drejt integrimit,për të lufuar problemet sociale si: trafiku dhe përdorimi i drogës, trafiku i armëve, trafiku i qenieve njerëzore (femrave dhe fëmijëve) kriminaliteti, aborti tek të miturat, legalizimi dhe bashkimi i familjeve të emigrantëve etje… Pjesëmarrja aktive në problemet demokratike më bëri të gjejë veten, megjithëse vonë shpalosa talentin tim në fushën letrare. Sot jam një shkrimtare e afirmuar, vlerësuar nga kritika profesionale brenda e jashtë vendit, fituese e shumë çmimeve kombëtare e ndërkombëtare si dhe autore në disa antologji si Shqipëri, Angli, Itali, Greqi, Rumani, Kosovë dhe Mal të Zi etje. Ndihem plotësisht e integruar moralisht dhe profesionalisht, pasi jam autore e 32 librave të botuar dhe 6 librave që presin dritën e botimit me të cilat si askush tjetër ndihmoj në zbutjen e problemeve sociale që shqetësojnë familjen dhe shoqërinë. Me gjithë këtë krijimtari, përsëri jam e varfër ekonomikisht, si gjithë shtresa e të persekutuarëve.

U drejtohem zotërinjëve të nderuar diplomatë të akredituar në Shqipëri me pyetjen:“A ka vend në Demokracinë Shqiptare për të Persekutuarit ?!”

Pse do të pyesni ju?

1-Papunësia e të persekutuarëve.Kur nuk u ofrohet punë fëmijëve tanë, kam të drejtë të them se im bir me shokët e tij të kompletuar me arsim, trainim, me gjuhë të huaja, është brezi i katërt që po persekutohet, sepse i mohohet e drejta e ushtrimit të profesionit, gjë që pengon integrimin e tyre.

2-Kthimi i Pronës: Nuk është kthyer prona te pronari legjitim. Kjo u ndalon të persekutuarëve mundësinë e dhënies së vlerave të tyre në fusha të ndryshme. Nuk ka demokraci nëse prona nuk shkon tek i zoti.

3-Korrupsioni : Kjo gjëmë është një plagë që po grryen shoqërinë, ku paraja bën ligjin dhe detyrimisht antivlera mohon vlerën.

4-Falsiteti dhe gënjeshtra: Nëse nuk zgjidhen këto probleme kyçe, nuk funksionon shteti i së drejtës, aq më tepër kur ligjëvënësi, ekzekutivi apo juristi, nuk dihet se ç’identitet kanë, përderisa curriculumi i tyre është fals. Individë të tillë të dyshimtë të mos reklamohen në media, sepse i njeh lagjja, qyteti dhe e gjithë Shqipëria. Të gjithë e dinë se kush ishin nismëtarët në themelimin e PD, të LDG, si e vranë frikën, cilët ishin qëndrestarët e 97 dhe kush i korri fitoret duke ua shkuar ujin nën rrogoz me servilizëm, gënjeshtra, mashtrime, që janë disa të pafytyrë, njerëz pa principe dhe ideale, spiun ordiner. Ata ngrehin dorën vetëm të fitojnë simpatinë dhe të sigurojnë një post që nuk u takon. Për këtë e mbajnë gojën të kyçur ndaj çdo padrejtësie që këlthet dhe ulërinë me të madhe, që e sheh i verbri, e dëgjon edhe shurdhi. Këta njerëz të pacipë dhe të paturp, duhet të ngrihen dhe të rrëfejnë se cilët janë në të vërtetë. Demokracia e vërtetë kërkon realitet dhe jo falsifikim. Vota e të persekutuarit është e shenjtë, ndaj kurrë nuk mund t’i jepet një njeriu fals dhe të pabesë. Një demokraci me njerëz të tillë anonim, s’ka vend për të persekutuarit.

Fjala e mbajtur ne Konventen e III-të te Shoqates Mbarëkombëtare te Integrimit të Burgosurëve dhe të Përndjekurve Politikë

Ju lutem, më thoni nëse po gënjej!

March 28, 2013 by dgreca

PA do të ishte më mirë që Arta e Preveza të ishin me ne dhe sëpaku 10 mijë km2 të Çamërisë të ishin me Shqipërinë?/

Nga Denion Ndrenika*/

Zakonisht merret shkas nga ndonjë ndodhi a vepër për të shkruar më parë në mendje copëza idesh e mandej, nëse e mbush atë, pra mendjen, e hedh në ndonjë fije kartë. Nëse ke pak mundësi apo hapësirë për ta dërguar diku për botim pasi e ke shkruar, aq më mirë ndihesh dhe kur thonë e “mban veten me gajret”. Rrjeti shoqëror “Fejsbuk”, na jep mundësi pa na u hidhëruar që po e shkruajmë në gjuhën “tonë”. Meqë shqipen e dua shumë, nuk po e shkruaj “Facebook”.

Këtu zuri fill një diskutim përgjithësisht i njohur dhe i ditur nga të ditur dhe të paditur. Nuk lidhet fare me ndonjë kujtesë filmash nxitur nga ndonjë zhvillim. “Hije që mbeten pas”, Matilda Makoçi, “Marjeta” me emrin e filmit sa mbaj mend (se nga Tirana asokohe 2-3 gjëra të ndodhura nuk harrohen), i tha të fejuarit prokuror: “Unë e dua dhe do ta mbroj tim atë! Ne jemi një”! Por, Agroni nuk u pajtua me gjëmën që i kishte bërë babai i të fejuarës dhe gjeti forcë ta prishte fejesën, kurse Matilda jo. Nuk thonë kot, “bëmë baba të të ngjaj”. Jo, nuk lidhet me këtë.

Disi “lidhet” me Dhespot Fotin. Me Kishën tonë Autoqefale. I shkruajta bashkëdiskutuesit tim nëse më jepte leje ta trajtoja temën, meqë ishim “palë”. Edhe nëse nuk më jepte, nuk mërzitesha, sepse profili është personal e kështu që e respektoj pafundësisht këtë të drejtë të tij, sikurse edhe do të isha mjaft mirë nëse edhe me mua bënin të njejtën gjë. Sidoqoftë, duke shmangur rreshtat e tepërt, po paraqes pikëpamjet.

Që në fillim saktësoj që çdo keqinterpretim i këtyre që shkruaj, nuk më përket as mua, as njerëzve të mi familjarë, farë e fis, as formimit tonë. Nuk kam asgjë prej gjëje me kërrkënd, qoftë sllav, grek, mysliman, ortodoks, katolik, bektashi, protestant, budist, apo çfarëdo tjetër. Respektoj plotësisht qenien e gjithkujt, kështu që keqinterpretime nga dashakeqësia i hedh poshtë dhe nga moskuptimi, kërkoj ndjesë. Kur flitet për figura të larta të besimit, padyshim që ndjesa nga moskuptimi është jashtëzakonisht e madhe preje meje.

Bashkëdiskutuesi në prag të ditëve të shenjta të ortodoksëve, publikoi një fotografi (të tijën) me kryepeshkopin e Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare, Fortlumturinë e Tij Anastas Janullatos. Emri i Hirësisë është gojuar e përgojuar. Unë nuk po bëj këtë. Mos ma thoni se nuk qëndron hiç!

Në fotografi komentova: “O vëlla, Zoti të dhëntë hare e gëzim e ta dëgjoftë brengën që kemi të gjithë ne ortodoksët për mungesën e shqiptarisë në Kishën Tonë Autoqefale”! E di që menjëherë do të më hidheni e më kuturisni se këto fjalë janë të hidhura, të pavend apo ironike a ngacmuese. Duke më vënë përballë origjinën time nga Vunoi i Himarës së Vlorës, fare mirë mund të më thoni se përse e flas, sipas jush, ashtu fjalën e mirë. Unë përgjatë tërë kohës pyes vetëm më thoni, u lutem, nëse gënjej për ç’ka po shkruaj. Normalisht që aty-këtu kam përdorur ironi apo ndonjë frazë filmash, por jo me të keq, përveçse për të rikthyer në kujtesë historinë tonë të dhembshme me fqinjët grekë dhe me kishën greke.

“Po si merresh vesh me gjuhën e qoftëlargut (figurative kjo fjalë) o besimtar i mirë? Se, të të flasë shqip si të ka bërë nëna e baba është më mirë më duket mua. Si të bëhet të falesh në Zot kur kujton se kanë dashur të na shpëlajnë me far e fè, kur na kanë hidhëruar gjuhën e këngën, vajin dhe shpirtin? Nuk kam gjë hiç me Hirësinë e Tij, Fortlumturinë Anastas, përkundrazi origjina e Tij (me sa di unë) nga Durrësi më jep besë e shpresë se diçka i do shqiptarët, ndonëse kurrë nuk i ka mbrojtur, por me dashuri është përpjekur tërë këta vjet që t’ua falë mëkatet në greqisht dhe t’u mësojë këtë gjuhë me të njejtën devotshmëri me metoda moderne e jo si vite me radhë duke helmuar Petro Ninin, Negovanin e tanët peshkopë të dëlirë”!

Paskëtaj, a kisha shkuar larg te Petro Nini apo Negovani? Mora dhe vërejtje se po përfshija besimin me politikën. Kam mirëkuptim të pafund! Andaj, mendova dhe i shkruajta bashkëbiseduesit tim të mirë, korrekt dhe tepër të hapur për të trajtuar çështje të ndjeshme: “Duhet të kujtojmë tërë këta shqiptarë të mjerë që grekët ua ndërruan emrat me zor, që i lanë si fakirë 20 vjet në dyert e Ambasadave, që i hapën ndonjë shkollë në 2013 pas 20 vjetësh emigracion, që i nisin me detyrim të votojnë qafirët (figurative edhe kjo fjalë) në Himarë dhe në trojet etnike të shqiptarëve, që nuk u dhanë një abetare, që i kthejnë pavarësisht moshës në kufi sepse nuk kanë emrat e vendlindjes në gjuhën e hidhërimit (ende figurative), që i shfarosën çamët e nuk po shohin dritë të bardhë”.

Këtu, i shkruaja bashkëdiskutuesit se pajtohesha me të: “Nuk duhet të merremi me politikë me punët e Kishës sepse nuk jemi si Kisha që e bën këtë në çdo rast në mbrojtje të ndonjë gjakprishuri (unë vazhdoj me figura deri në fund të shkrimit) që i është mbushur mendja se është grek. Kot merremi me Negovanin dhe Luarasin, se ata donin të na jepnin shqipen e nënës, më mirë me grekun që na vret me rrënjë e me degë”. Diskutimi mori kritika aq më tepër në ditët e mëdha në pritje të ringjalljes së Jezu Krishtit. Prandaj shtova: “Unë bëra një urim të sinqertë pa u përfshirë në punën e Perëndisë. Unë urova që ta kemi përsëri shqiptare kishën tonë.

U kërkoj ndjesë të gjithëve që nuk mendojnë si unë, nuk kam dashur të prek askënd. Gjithkush është i lirë ta ndjejë veten si s’ka më mirë, qoftë edhe si grek, qoftë edhe si shqiptar që nuk mendon se greku na ka shfarosur, qoftë edhe si shqiptar palaço që urren fqinjët tanë që kanë vuajtur tërë jetën për të na zhdukur. Sinqerisht nuk kisha qëllim të keq”!

Besoj se shumëçka shkruaj unë nuk janë sajesa të miat. Normal, që na tregon historia. Edhe nëse ka qenë e njëanshme, e keqtreguar, e keqbërë, përderisa dikush tjetër nuk na ka vërtetuar të kundërtën. Në fakt, më duhet të vendos këtu një pjesëz interviste që bëra këtë muaj me drejtoreshën e Arkivit Qendror të Shtetit, Nevila Nika për RTK-në në Prishtinë dhe gazetën “Illyria” në SHBA. Ja ç’më tregoi zonja Nika, që për mua ishte befasi e mirë, përkundër mosvlerësimit të nxitur prej fshehjes së historisë, përfshi ortodoksinë:

“Përsa i takon ortodoksisë shqiptare, unë jam befasuar kur kam parë që në një kishë të vogël në Vokopolë afër Beratit, prifti i asaj kishe, që është ortodokse, mban regjistrin e kishës në gjuhën shqipe! Jam duke folur për fundin e shekullit XIX! Një gjë që më ka befasuar, më ka mrekulluar! Kush e dinte këtë fakt?! Kush është marrë me këtë?! Askush! Jemi gjithnjë duke thënë që “Patriarkana nuk i donte dhe kishte… shqiptarët”! Jo, sepse po fole gjithnjë kështu, do të gjendet dikush tjetër që do të thotë “jo, nuk ishte e vërtetë”! Dhe, përderisa do ta thotë dikush tjetër, atëherë duhet të thuash të vërtetën! Unë e kuptoj që Patriarkana e Stambollit, meqënëse Kisha Greke ishte më e fuqishme dhe donte të thoshte që “jemi trashëgimtarë të Bizantit”, “e “kemi të drejtat”…

Të gjitha këto i kuptoj! Por, elementi shqiptar, ne, normal ne kishim qenë nën Perandorinë Bizantine, ritet e krishtera i bënim sipas Kishës së Lindjes, ortodokse, por nuk ishim grekë, ishim shqiptarë dhe vazhdojmë të jemi! Ka disa gjëra që është megjithë mend, ka ardhur momenti, ka vite që ka ardhur, por ne vazhdojmë të shkojmë në atë qerthullin e të sharit ose të të lëvduarit! O do të shajmë, o do të lëvdojmë! Nuk e di, nuk them një rrugë të mesme në traun e ekuilibrit, por ka një zig-zage”! Po vazhdoj pas kësaj ndërhyrjeje që e quaj me vend.

Tema mbeti nëse votuesit kishin ardhur me hir apo me pahir. Dihet që edhe me pahir. Kështu, që vazhdova edhe mbi të vërtetat e mëdha që duken sheshit se si nuk i kemi mbrotjur ne shtëpitë e lartësive tona patriotike që janë rrënuar dokudo, sëpaku me sa shohim nëpër lajme. Unë siç shkruajta më lart, vazhdoj me figura apo terma ironikë, mirëpo për diskutimin, jo adresimin ndaj ndokujt. “Nuk ka rëndësi cilin votuan. Rëndësi ka që u sollën me detyrim nga grekziu.

E di që ndërruan emrat me dhunë. Sepse, greku bën gjithçka. E di që ne si shtet dhe shoqëri e kemi menderosur. Nuk shfajësoj veten. Ne nuk duhet ta pranonim Fortlumturinë e Tij në Kishën tonë që në fillim. Aty ku është greku qoftë edhe me origjinë nga Durrësi, mënxyrë ka në mos sot, nesër. Ata të shtëpisë së Petros së Luarasëve janë ata që ndërtuan varrezat e kopukëve grekë që përdhunonin shqiptarët. Grekë, ortodoksë që nuk mbrohen nga Kisha jonë, por nga kishtarët grekë.

Ndaj, Kisha duhet të na kthehet. Me dëshirë, me mirësi, me ndershmëri, me përulje ndaj Perëndisë që do t’i falë kriminelët grekë të shpirtit, gjuhës dhe jetës. Një njeri i Perëndisë tërhiqet vetë nga e keqja që i bën shqiptarëve, nëse i do vërtetë. Të mos ua heqë Fan Nolin. As ikonat në shqip. As meshën të mos ua përdhosë me gjuhën e pakuptueshme. Çfarë ka të keqe këtu? Meqë ne kemi tërë këto faje e përgjegjësi edhe për shtëpitë e njerëzve tanë të ndritur, duhet të ulim kokën te paçavurret zemërgrira greke”? Të dashur lexonjës! Më shani nëse nuk u vjen përshtat kjo që shkruaj. Por, u lutem më thoni nëse po gënjej!

Duke pasur parasysh që shumë shqiptarë kanë ikur me vite e prej vjetësh në Greqi, ku tokat e tyre etnike ishin copëtuar e shqiptarët vendas dëbuar e masakruar, normal që mendova se mos po teproja diçka. Fundja, ka edhe njerëz që ndihen mirë me të drejtë të Zotit në Greqi. Shumë gjë e mirë, normale sa më s’bën, sidomos nëse nuk kemi në kujtesë se çfarë të keqe mund të na kenë bërë grekët. Këtu nuk kam ironi. “Ndoshta ne “greku hidhërim” nuk na ka bërë gjë personalisht”.

Kështu nisa të shkruaj sërish. “Mua jo e jo. As më ka vrarë, as vjedhur, asgjë prej gjëje. Kemi edhe nuse e dhëndurre grekë. Nuk më mërzit fare kjo! E keqja që na ka bërë është historia jonë që nuk e kemi më prej grekëve të zinj Çamërinë (nuk kam asnjë lidhje me çamët, që të mos thoni se flas nga vetja, as krushqi), Konicën e të tjera vise. A nuk është e zeza jonë kjo? A do të ishte më mirë që Arta e Preveza të ishin me ne dhe sëpaku 6 mijë rrënjë ullinj e vreshta në 10 mijë km2 të Çamërisë të ishin me Shqipërinë? Ky është faji ynë që nuk i kemi, apo që po t’i kishim do të ishim më mirë?

Shfarosja e shqiptarëve nga greku është e zeza e të gjithëve, si të 100 vjetëve apo 20 vjetëve më parë. Edhe asokohe kështu thuhej, që nuk na gjeti gjë, por pas 120 vjetësh nuk gjejmë dot varret e shqiptarëve. Kjo do të ndodhë edhe me cilindo që pas 20 vjet në Greqi do të jetë 50, pra do të humbë gjuhën, do të asimilohet, normale si rrjedhë historike. Që, të mos ndodhë kjo nuk duhet t’i marrim gjërat lehtë. Pikërisht debati që po bëjmë ne ka shkas Kishën Tonë Autoqefale. Nese do ta kishim shqiptare siç u ndërtua, do të bisedonim të përçarë sot?

Ja, kjo ështe e zeza greke! Përsëris që nuk kam gjë me Fortlumturinë e Tij”! Domosdo, që menjëherë në këtë linjë diskutimi, vijnë edhe kritikat se nuk po bëjmë dot paqe. Në fakt, nuk po bënim luftë, veçse parashtronim brengat tona të njejta, ndoshta edhe me këndvështrime të ndryshme. “Mirë e ke, sepse ka shqiptarë që nuk e ndjejnë veten keq me grekun, ka edhe nga ata që edhe pse greku nuk i ka bërë gjë personale, ndihen të vrerosur nga asimilimi dhe dhuna, masakrat dhe genocidi ndaj shqiptarëve të tjerë”-shtova shkurt.

E thjeshtë që në disktume ka mospajtime, ndaj bëhen. Lumturohem shumë nga kjo, aq më shumë që mirëkuptimi ishte i pranishëm tërë kohën. Fundja, pikëpamjet janë personale, ndërtohen nga formimi, historia, ndryshimet nëse janë bërë apo duhen bërë. Aty-këtu ndeshim edhe këndvështrime me karakter fetar, fatmirësisht jo problematike, ndoshta edhe paragjykuese. Na tregohet që figurat kishtare janë të niveleve të larta. Absolutisht që janë, vetëm një gomar flet ndryshe e për sa e njoh veten, unë nuk jam. Kështu, që shtova fjalitë e fundit.

“Nuk jam mysliman. Edhe po të isha nuk do të përbënte ndonjë krim, sikurse nuk është krim për askënd, qoftë mysliman, budist, ortodoks, katolik apo bektashi. Mua më vjen mirë që ti (i drejtohem bashkëdiskutuesit tim) diskuton. Sinqerisht! Fortlumturia e Tij meriton respekt për formimin e jashtëzakonshëm akademik! Unë nuk kam besuar kurrë se këtë formim Fortlumturia e Tij e përdor kundër shqiptarëve, të cilët i udhëheq në besim, ndonëse është grek.

Pra, të ndajmë gjërat. Unë dua që Kishën ta kemi shqiptare. Kam gabim këtu? Unë dua që ikonat të jenë në shqip. Mbaj faj këtu? Unë dua që Fan Stilian Noli, Petro Nini Luarasi, Papa Kristo Negovani, Visarion Xhuvani, Kristofor Kisi të lëvdohen e nderohen e jo përçmohen e mos përmenden. Krim është ky? Unë dua që meshën ta dëgjoj në gjuhën e nënës time, sikurse grekët në gjuhën e nënës së tyre. Të mos e them këtë? Unë dua që Kisha të mos mbrojë vetëm 2-3 vetë që mendojnë se kanë ndonjë origjinë të paprovuar greke, por të mbështesë edhe shqiptarët që të hapin shkolla shqipe në Greqi dhe shqiptarët ortodoksë që të kenë Kishë Autoqefale në gjuhën shqipe në Greqi. E rëndë është kjo kërkesë?”

E falenderova me zemër e sinqeritet bashkëbiseduesin tim për mirëkuptimin dhe diskutimin! I thash që shkrimin do t’ia dërgoja ta lexonte njëherë ai, meqë ishte zanafilla me fotografinë që vendosi. I thashë që pikëpamjet e kundërta nuk kanë pse na ndajnë. “Fundja, – shtova unë -, të dy jemi shqiptarë që e dimë me gjak e shpirt se çfarë na ka bërë greku jetë e mot e andaj pajtohemi që të mos na ndodhë më”. Ju lutem, më thoni nëse po gënjej!

E dergoi per Diellin, Sali Bollati

Ismail Kadare: Turqit na pushtuan, mos e ndryshoni historinë

March 28, 2013 by dgreca

Fatmira Nikolli/

Një peticion i firmosur nga 127 intelektualë shqiptarë kërkon fuqimisht mos rishikimin e historisë së Shqipërisë dhe Kosovës nën Perandorinë Osmane. Duke marrë shkas nga debatet e fundit, si dhe nga krijimi në Prishtinë i një komisioni ndërshtetëror me specialistë turko-kosovarë për rishkrimin e teksteve, ata u janë drejtuar instancave më të larta qeverisëse në dy shtetet shqiptare. Shkrimtarë si Ismail Kadare e Flutura Açka, albanologë si Francesco Altimari apo Lucia Nadin, por edhe publicistë, gjuhëtarë, letrarë, mjekë, avokatë, ia përcjellin kërkesën e tyre presidentes së Kosovës, Atifete Jahjaga dhe presidentit Bujar Nishani, kryeministrit Hashim Thaçi e Sali Berisha, dy qeverive e parlamenteve dhe dy akademive të shkencave. Intelektualët shprehen se ndryshimet e historisë me ekspertë turq përbëjnë një agresion kulturor që godet shtyllën kurrizore të kombit. Ato janë një fyerje e papranueshme për shqiptarët dhe me pasoja për të ardhmen dhe identitetin e tyre. “Të gjithë tashmë e dimë se çdo ndërhyrje në histori sipas skenarëve të paracaktuar politikë cenon ADN-në e kombit shqiptar.
Në emër të së vërtetës historike, i kërkojmë qeverisë së Kosovës, Kuvendit të Kosovës, institucioneve përgjegjëse kulturore dhe akademike, si dhe historianëve, që të mos e tradhtojnë ndërgjegjen e tyre profesionale dhe kombëtare”, shkruajnë ata, duke shtuar se duhet riparë ky vendim arbitrar dhe tërësisht antikombëtar, të anulojnë punën e komisionit të përbashkët ndërshtetëror për rishikimin e historisë.
Peticioni
Presidentes së Republikës së Kosovës, Znj. Ahtifete Jahjaga
Parlamentit të Republikës së Kosovës
Qeverisë së Republikës së Kosovës
Akademisë së Shkencave të Republikës së Kosovës
Për dijeni:
Presidentit të Republikës së Shqipërisë, Z. Bujar Nishani
Kuvendit të Republikës së Shqipërisë
Qeverisë së Republikës së Shqipërisë
Akademisë së Shkencave të Republikës së Shqipërisë
Kohëve të fundit në Kosovë, është hapur debati rreth “ndryshimeve të historisë” dhe nevojës për një histori të mirëfilltë kombëtare, në të cilën ngjarjet dhe personalitetet do të trajtoheshin në përkim me faktet historike dhe argumentet e nevojshme multishkencore.
Faktet historike dhe argumentet shkencore, janë ngjarje dhe momente jetike në historinë e një kombi. Ato s’mund të ndryshohen me ndërhyrje të jashtme, sidomos kur bëhet fjalë për marrëdhëniet mes një perandorie pushtuese dhe një kombi të pushtuar, pas një qëndrese që përbën një faqe të ndritur jo vetëm në historinë e shqiptarëve, por edhe në historinë e Evropës.
Pushtimi osman shkaktoi një gropë të zezë në historinë e kombit shqiptar. Ai e ndërpreu procesin normal historik të zhvillimit të kombit tonë. Ky pushtim i shkëputi me dhunë shqiptarët nga Europa dhe shkaktoi tragjedi dhe drama të pashlyeshme në kujtesën historike të kombit. Nuk mund të pajtohemi kurrë dhe dënojmë përpjekjet e disa pseudohistorianëve dhe të segmenteve të caktuara politike, të cilat përpiqen që shekujt e gjatë të pushtimit osman t’i paraqesin si kohë të bashkëjetesës paqësore dhe të suksesshme. Pashallarët, ushtarakët, zyrtarët apo shtetarët e lartë të Perandorisë Osmane, qofshin këta edhe kryeministra që i kanë shërbyer Portës së Madhe, pavarësisht nga origjina e tyre shqiptare nuk kanë vlerë për historinë tonë kombëtare.
Historia e Shqipërisë nuk është një histori renegatësh dhe as histori shërbëtorësh, por histori qëndrese me në krye Gjergj Kastriotin. Është histori kryengritjesh e luftërash për liri, histori përpjekjesh për ruajtjen e gjuhës, të kulturës e të identitetit. Është histori e përpjekjeve titanike për Rilindje Kombëtare, për shkrimin shqip, histori e përpjekjeve dhe sakrificave të panumërta për liri, pavarësi dhe sovranitet kombëtar. Është histori e përpjekjes së pandalur të shqiptarëve për të jetuar të lirë me shtetin, kulturën dhe identitetin e tyre, si të gjithë popujt e tjerë të qytetëruar të Europës.
Përpjekja për të trilluar një histori të paqenë, me pseudohistorianë dhe pseudokomisionerë shtetërorë, të drejtuar sipas një projekti të errët politik, s’i shërben as paqes dhe as miqësisë së vërtetë mes popujve dhe as projektit të një të ardhmeje që sjell paqe, harmoni e mirëkuptim. Përpjekjet që interpretimi i historisë të bëhet në funksion të pushtetit dhe jo në funksion të së vërtetës, janë të rrezikshme dhe vënë në pikëpyetje të ardhmen tonë.
Ndryshimi i historisë në formë arbitrare, duke i ardhur rreth oreksit të diplomacisë turke, krijon një precedent të rrezikshëm: pas disa vitesh edhe Serbia mund të kërkojë të shpallet vetëm një administratore në Kosovë dhe ajo të vlerësohet pozitivisht për lirinë, pavarësinë, kulturën dhe identitetin tonë. Paqja e bazuar në drejtësi është përvojë që u ka ndihmuar shumë popujve të kuptojnë të kaluarën, pa e mohuar atë, pa i fshehur ose shtrembëruar të vërtetat historike. “E vërteta është e padiskutueshme”, pati thënë Winston Churchill-i.
Me të tillë shembuj është e mbushur historia e Europës dhe mbi këto premisa duhet të shkruhet edhe historia jonë. Pikërisht këtë paqe, që bazohet në të vërtetën historike, duhet ta synojmë edhe ne, që populli shqiptar dhe ai turk, si popuj liridashës dhe paqësorë, të ndërtojnë marrëdhëniet e tyre të miqësisë dhe të bashkëpunimit reciprok.
Pikësynimi i historisë, gjithmonë duhet të jetë e vërteta dhe vendosja e së vërtetës historike në kontekstin e duhur e në përkim me parimet metodologjike që ka shkenca e historisë.
Kërkesa për ndryshimin e historisë s’ka ardhur si rezultat i shtytjeve shkencore, zbulimeve dhe fakteve të reja dhe as i nevojës së interpretimeve të reja të mirëfillta shkencore, por si rezultat i trysnisë së shtetit turk mbi qeverinë e Kosovës dhe mbi disa historianë të manipuluar e të painformuar me punime të mirëfillta shkencore.
E gjithë historia jonë, e shkruar nga shqiptarë dhe të huaj, dëshmon të kundërtën e asaj që ofron komisioni i ministrisë dhe ekspertëve turq për historinë tonë, sipas të cilëve, periudha e pushtimit osman s’kishte dhunë, s’kishte shtypje dhe s’kishte gjenocid.
Pushtimi pesëshekullor turk ka qenë i dhunshëm dhe përgjatë asaj periudhe të gjatë, ka pasur vrasje, shfarosje, dhunë të vazhdueshme, ndërkohë që shqiptarët ishin populli më i persekutuar i Perandorisë.
Të mos harrojmë faktin se, nga të gjitha gjuhët e të gjithë popujve të pushtuar nga osmanët, gjuha shqipe u ndalua në mënyrë të veçantë e me forcë. Mjafton vetëm ky fakt për të treguar gjenocidin e Perandorisë Osmane kundër shqiptarëve, kundër kulturës dhe identitetit të tyre.
Ne nuk mund t’i fshehim të vërtetat historike. Mjafton të kujtojmë përpjekjet dhe sakrificat e panumërta të rilindësve shqiptarë për të parën shkollë shqipe laike, e cila u arrit të hapej vetëm më 7 mars 1887 në Korçë.
Për fat, ndryshe ndodhi me shqiptarët jashtë kufijve të Perandorisë Osmane dhe arbëreshët e Italisë, që prej fundit të shekullit XVI arritën t’i çelnin në diasporë shkollat e para dhe vatrat e tyre të rëndësishme arsimore, që u bënë promotorë të Rilindjes sonë kulturore dhe të identitetit kombëtar shqiptar.
Ndryshimet e historisë, që synojnë rehabilitimin e pushtimit osman, përbëjnë një lojë të rrezikshme që hap një plagë të thellë në ndërgjegjen tonë kombëtare.
Ndryshimet e historisë me ekspertë turq përbëjnë një agresion kulturor që godet shtyllën kurrizore të kombit. Ato janë një fyerje e papranueshëm për shqiptarët dhe me pasoja për të ardhmen dhe identitetin e tyre. Të gjithë tashmë e dimë se çdo ndërhyrje në histori sipas skenarëve të paracaktuar politikë cenon ADN-në e kombit shqiptar.
Ne kemi dëshiruar dhe dëshirojmë që marrëdhëniet midis shqiptarëve dhe turqve dhe shteteve të tyre respektive të jenë miqësore, të sinqerta dhe në interes të popujve tanë, por siç thoshte Aristoteli i pavdekshëm, “Amicus Plato, sed magis amica veritas”. (“E kam mik Platonin, por e kam më mike të vërtetën.)
Në emër të së vërtetës historike, i kërkojmë qeverisë së Kosovës, Kuvendit të Kosovës, institucioneve përgjegjëse kulturore dhe akademike, si dhe historianëve, që të mos e tradhtojnë ndërgjegjen e tyre profesionale dhe kombëtare, të rishikojnë këtë vendim arbitrar dhe tërësisht antikombëtar, të anulojnë punën e komisionit të përbashkët ndërshtetëror për rishikimin e historisë së Shqipërisë dhe të lejojnë historianët të bëjnë punën e tyre të pavarur shkencore, sipas parimeve dhe metodologjisë së shkencës historike dhe jo sipas interesave, urdhrave dhe vullneteve politike të qeverisë së sotme të Turqisë.(kortezi:Gazeta Shqiptare)

“E PREMTJA E MADHE” DHE SHQIPTARËT…

March 28, 2013 by dgreca

Nga Fritz RADOVANI/

Në pragun e Festës së Madhe të Pashkëve, besoj se ka vend per një kujtesë historike!

Ajo Derë që dhuronte Dashuni, per të cilen kam shkrue pak ditë perpara, ndoshta, nder të paktat ditë që “mbyllej” per 24 orë, ishte Dita e të Premtes së Madhe… Mund të gjindej në atë kulm vetem ndonjë frat i Asizit, që ishte i pamujtun me u nisë nder Malet e Shqipnisë, mbasi i duhej me rrah kambët edhe nder rruga ku nuk mujte me ecë as kali… Ata që i kanë shetitë ato krahina tue fillue nga Kelmendi, Hoti, Gruda, Dukagjini, Puka, Zadrima e Mirdita, mund të kenë rasen me pa në Fototeken Marubi, thesarin e paçmueshem të fotografit shkodranë Shan Pici, që i ka fiksue ato krahina në “xhamat” e vegjel të Tij, tue na lanë Historinë e lavdishme dhe ate të trishtueshme të Atyne Maleve aq sa Heroike, aq edhe “plangprishëse” të Tyne. Kjo figurë kaq e madhe asht edhe e një Shqiptari po aq të thjeshtë dhe të paster sa vetë dashunia e ndryeme në krahnorin e Tij, që ngopej me ajrin e Atyne Bjeshkëve të Nêmuna… E kur e pata pyet se, “si ke arrijtë, tue kenë në moshë të re, i pashem dhe qytetar i vertetë i Shkodres, me hy pa frikë nder ata fshatra aq të mbrapambetuna e të varfëra dhe me fotografue të gjitha zakonet e tyne, me burra e gra të reja e të vjetra, nuse e stajanica, apo edhe nuse mbas lindjes…etj”, më pat tregue se: “Nder Ata Malësi, atëherë, kur unë kam shkue me fotografue zakonet e Tyne, vetem dy Burra mund të më garantonin mue me e krye detyren që i kishe vue vetes, Frati i krahinës dhe Mësuesi i fshatit, Dy Burra, që viheshin në krye të vendit tek oxhaku dhe në krye të sofres së Atyne Maleve…”

Atëditë të së “Premtes së Madhe”, Françeskanët ishin të shperndamë nder të gjitha krahinat malore të Veriut, ku nuk i pengonte as shiu, as bora e ngrime, as mungesat e rrugëve dhe as nuk ndihej lodhja nga detyra që Ata i kishin vue vetes: “Me falë gjaksorët”, e me pajtue Ata familje “plangprishëse” të vullnetit Zotit, të thyemjes së Dashunisë Hyjnore e Njerzore!

Vraponin të zbathun, të etun per ujë dhe të pangopun me bukë, me ditë të tana e rrugë pa rrugë, me shkue nder skutat ku as ujqit nuk rrinin të vetmuem nga frika e “pushkës”… Atje i ke gjetë të zbathunit e Asizit, tue fjetë në kashtë e koken mbështetë mbi gur, e tek koka ishte vetem ndonjë kafshë që e ngrohte me avullin e vet nder ata kësolla varfënije e frike… Zgjoheshin heret e merrnin rrugat e thella të shoqnuem nga vendasit, që nuk pritonin me ndihmue Fratin bamirës.

Dikund atje afer, si thonë vendasit, “mbas dy oresh” jemi aty pranë asaj kullë që shihni!

Aty e kemi cakun e parë! E kur afroheshin, u printe Frati me Kryq në dorë e me Ungjillë, per me kerkue: “Per hater të Krishtit, që sot, të Premten e Madhe asht gozhdue në Kryq, dhe pa dhanë Shpirtin e vet per me Shpetue Njerzimin, I asht lutë Zotit, Krijuesit të Vet, bash per ata që e mberthyen dhe e gozhduen per Kryq: Fali o Zot, se nuk dijnë çka bajnë!…”

Shtroheshin nder biseda të gjata, e Frati me një durim të pashoq, sa gjaku fillonte me u vlue edhe pleqëve…Hapej Ungjilli…Krishti ka thanë!.. E biseda fashitej…

E plakut i mejte fjala në fyt… I kishin vra loçken e zemres…tha konakun…lanë nusen tu shtëpija me fëmijë prej gjiut…dy jetima tjerë i kishte rritë miqësia me mujtë me shpetue prej një tjeter tragjedije…e pak ma andej vatres një plakë thante lotët, kur zehej në gojë pse u vranë… “A e besoni Burra, se Pasha Atë Krisht, që Ju ka pri me ardhë në kësollen tonë, gurin e cakut vijës së ujit, e kanë luejtë vetë ata që kerkuen me na shue votren e fisin…” E Frati, vertetonte çka dinte!

E me dashtë me u njoh me historitë e pafund të Atyne Viseve do të duhej me ringjallë edhe njëherë At Shtjefen Gjeçovin, e me iu tregue sa gjakun e kanë derdhë Shqiptarët tanë…

Atëherë, e besa, ma shumë sot! Vrasje e të ngujuem per çdo skutë n’ atë vend…

E pse?! – Një pjesë as vetë ata nuk e dijnë! U ka mbetë “zakon” me shkrepë pushken…

Asht një “zakon” që mirë ka dijtë me e perdorë i huej, po shumë ma keq nga të tanët që tue dashtë me u ngopë prap me gjak Shqiptari, i shtyjnë me u vra me zgjatë robninë e tyne…

E Frati, vazhdon detyren e vet: “Krishti ka thanë…bash si sot… e gati 2000 vjet perpara!”

Nuk çohej Frati e as nuk lonte nga oxhaku as Plaku i Fisit…

Ndrroheshin cigaret…i shtohej edhe një trung zjarrit…e per pak kohë, binte heshtja…

Ma të rijtë pritshin fjalen e Plakut…Ishin bash ata “të dënuem me vdekje e të ngujuem ” nga një trashigimi e vrame e shpesh edhe e pafajshme…Duhet të zbatohej “Kanuni”…

Këtu, Frati fillonte edhe njëherë me shpjegue se sa asht “shtremnue” ligji i Maleve…

Vrasje të mnershme, shfarosëse dhe pa asnjë bazë as mbi ligjët e Maleve, madje edhe të paligjëshme, kunder Kanunit e çdo Drejtësie, perveç padrejtësisë që sundon tash 70 vjet tek ne.

Cili ligj i Maleve tona apo Kanuni, lejon vetgjyqësinë “si e drejtë e një njeriu me vra”?

Frati me durimin e Tij shpjegonte Ungjillin…e Plaku, i paster në ndergjegje të vet, duhej të zbutej, të kthehej në Grixhen e të Parëve të Fisit vet dhe të pyeste: “Burra të Fisit tim, a Ua marrë Fëtyren e a Ju la marre mbrapa që per Hater të Krishtit, në këte të Premte të Madhe edhe unë si Ai i Lumnueshmi, me i falë gjaksit tonë?…” Heshtje… Pritje me kokë ulun e ankth…

– Jo Tatë, pergjegjet i madhi nder djelmë! Frati nuk ka ardhë me na marrë Fëtyren!

***

– Kjoftë ba si thotë Frati… then heshtjen Plaku… Nuse, sillni kafe e raki per miqë!…

Asht e Premtja e Madhe… “Bukë, krypë e zemer!”…E vetem sytë u qeshen Atyne… Po po, “Atyne”… që persa vjet të ngujuem e me lot perfaqe, shtynin kafshaten e thatë të bukës.

“Kjoftë levdue Krishti !”… e Frati, çohet në kambë, tokë koken me Plakun… e të gjithë sa janë aty fillojnë uraten… E fjala merr dheun…

“Dy Fise nuk do të shuhen kurrëma!..”

Mos harroni, e Frati, vazhdon me thanë…

Vazhdojnë prap si motit nga At Gjeçovi, At Fishta, At Prennushi, At Harapi, At Paliq, At Pal Dodaj, At Gjolaj, At Dioniz Maka…e rreshti i Tyne i pafund nder Trojet tona edhe sot pyet:

“E sa Fise o Shqiptarë, duhen shpetue nga “shuemja” në pragun e Këtyne Pashkëve ?”

Melbourne, 27 Mars 2013.