Politike – Page 183 – Dielli

NË TË DREJTËN NDËRKOMBËTARE NUK EKZISTON AS BAZA, AS KONCEPTI, AS SHPREHJA PËR TËRHEQJEN E NJOHJES SË SHTETEVE

October 28, 2022 by s p

Shkruan: Adil FETAHU/

Nocioni shtet sipas të drejtës ndërkombëtare

Nga pikëpamja e të drejtës ndërkombëtare, sheti është bashkësi politike e njerëzve, e organizuar në një territor të caktuar nën pushtetin sovran (suprema potestas), i aftë dhe i pranuar për të hy në marrëdhënie të dyanshme apo të shumanshme me entitetet (shtetet) e tjera që kanë zotësi juridike ndërkombëtare. Shteti është edhe aparat i dhunës që disponon mekanizma për të garantuar sigurinë e bashkësisë politike dhe të pjesëtarëve të saj. Elementet përbërëse të shtetit janë: qytetarët (shtetasit) e përhershëm, territori i caktuar dhe pushteti sovran i pavarur nga ndonjë shtet i jashtëm. Shteti mundet vullnetarisht disa aspekte të pushtetit të vet t’ia bartë një shteti tjetër apo një organizate të shteteve.

Nga pikëpamja e rregullimit politik, shteti mund të jet i veçant (unitar) ose i përbërë (federal), ndërsa nga pikëpamja e sundimit mund të jetë monarki ose republikë, kurse nga pikëpamja e regjimit mund të jet shtet demokratik ose autokratik.

Formimi i shtetit

Shteti formohet kur një territor i caktuar e shpallë pavarësinë, në pajtim me parimin e përgjithshëm të së drejtës për vetëvendosje. Formimi i shtetit në këtë mënyrë hasë në problemin e parimit kundër cënimit të kufijve të shtetit prej të cilit ndahet shteti i ri i formuar. Megjithatë, parimi i të drejtës së vetëvendosjes së popujve është me përparësi kundër cënimit të kufijve të shtetit. Kjo për shkak se moscënimi i kufijve të shtetit ka të bëjë kryesisht nga shtete të jashtme, me luftën agresive të shtetit kundër shtetit, e jo me vullnetin e popullit të brendshëm, e që ai vullnet rrallë herë mund të arrihet pa luftë të brendshme, pa kryengritje, që shpeshherë shndërrohet në luftë qytetare (Eritrea, Sudani Jugor, Timori Lindor). Shteti mund të formohet edhe me luftë ndërshtetërore, si rasti i Qipros së Veriut, që u bë me luftën midis Turqisë e Greqisë. Ai shtet ekziston qe 50 vjet, pavarësisht se e ka njohur vetëm Turqia dhe Pakistani. Formimi i shteteve nga shkatërrimi i RSFJ-së është specific, për faktin se për krijimin e tyre janë zhvilluar luftëra të brendshme dhe kishte edhe intervenime të jashtme (Bosne-Hercegovina, Kosova).

Shteti i ri mund të formohet edhe me marrëveshje paqësore, siç ishte rasti i Çekosllovakisë dhe i BRSS-së.

Thuhet se shtetet zhdukin dhe formojnë shtete. Zhdukja e shtetit, apo e një pjese të shtetit bëhet me luftë okupuese dhe me aneksimin e shtetit apo të pjesës së okupuar (aneksimi i Austrisë shtetit të Gjermnisë në vitin 1938, apo aneksimi i Letonisë, Lituanisë dhe Estonisë BRSS në vitin 1939, dhe rasti më i ri: okupimi dhe aneksimi i Krimesë (2014) e të rajoneve tjera të Ukrainës (2022) nga Rusia agresive.

Shteti i Kosovës – “sui generis”

Formimi i shtetit të Kosovës është rast i veçantë, unikat dhe i pashembëllt në botë, sepse në momentin e shpalljes së pavarësisë Kosova ishte nën administrimin e përkohshëm të Kombeve të Bashkuara, në bazë të Rezolutës së Këshillit të Sigurimit 1244/99, që ishte akt juridik ndërkombëtar. Rezoluta nuk e ka përcaktuar statusin as nuk ka caktuar kurrëfar afati, kushte as kufizime për arritjen e statusit përfundimtar të Kosovës. Esenca e administrimit të përkohshëm (faktori ushtarak dhe faktori civil) ishte ruajtja e paqes dhe përgatitja e organeve vetëqeverisëse të Kosovës në parime të së drejtës ndërkombëtare. Kjo u bë, krahas me Rezolutën 1244 edhe me Kornizën Kushtetuese të Kosovës (2001), që gjithashtu është akt i të drejtës ndërkombëtare, pasiqë e ka miratuar organi i KB.

Në pikëpamje të statusit përfundimtar të Kosovës, Rezoluta 1244, në disa vende i referohet Marrëveshjes së Rambujesë, në të cilën ishte përcaktuar se pas tri vjetëve, do të organizohet referendumi i popullit të Kosovës për të përcaktuar statusin e vet politik. Populli i Kosovës e kishte mbajtur referendumin në vitin 1991, me të cilin e kishte shpallur Kosovën shtet të pavarur e sovran, por që ishte i okupuar nga Serbia, dhe në ato kushte Kosova nuk e kishte elementin e tretë të shtetësisë – pushtetin e vet suprem, por atë pushtet e ushtronte me dhunë Serbia.

Pas çlirimit të Kosovës, me luftën çlirimtare të UÇK-së, me pjesëmarrjen dhe ndihmën vendimtare të NATO-s, bashkësia ndërkombëtare, në koordinim me KB, bënë përpjekje për të arritur marrëveshje në mënyrë paqsësore për statusin përfundimtar të Kosovës, por për shkak të kryeneqësisë së udhëheqjes së Serbisë nuk u arrit marrëveshje.

Për të zgjidhur problemin e statusit të Kosovës, sekretari i përgjithshëm i KB, Ban Ki Mun, e caktoi emisarin e tij special, Marti Ahtisarin, të hartojë një raport dhe t’ia paraqet atij, me propozim se si e mendon zgjidhjen e statusit të Kosovës. Pas shumë bisedimeve e konsultimeve, Ahtisari e përgatiti dhe ia dorëzoi raportin e tij, me propozim që Kosovës t’i njihet pavarësi e mbikqyrur . Sekretari i përgjithshëm i KB, në marrëveshje me Këshillin e Sigurimit, e miratoi raportin e Ahtisarit. Në pajtim me Raportin e Ahtisarit, me Marrëveshjen e Rambujesë, me Rezolutën 1244/99 të Këshillit të Sigurimit, dhe me parimet, normat dhe obligimet nga Korniza Kushtetuese (të gjitha këto akte të së drejtës ndërkombëtare, sepse tri fundit ishin akte të KB), përfaqësuesit e zgjedhur në mënyrë demokratike nën mbikqyrjen e Administratës së Kombeve të Bashkuar, më17.02.2008, e shpallën vullnetin e popullit për Kosovën shtet sovran dhe i pavarur. Me shpalljen e pavarësisë u pajtuan Kombet e Bashkuara, pëmes përfaqësuesit të vet që ishte udhëqës-shef i Administratës së Përkohshme të KB në Kosovë, dhe nuk e kundërshtoi as Këshilli i Sigurimit, që ishte autor i Rezolutës 1244.

Me insistimin e Serbisë, Kombet e Bashkuara i dërgun kërkesë organit më të lartë të drejtësisë botërore, Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, që të jep mendimin këshillues, nëse Deklarata për shpalljen e pavarësisë së Kosovës e ka shkelur, ose jo, të drejtën ndërkombëtare. Ajo Gjykatë dha Mendimin e vet, se Deklarata mbi pavarësinë, e miratuar më 17 shkurt 2008, nuk e ka shkelë të drejtën e përgjithshme ndërkombëtare, Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit, as Kornizën Kushtetuese, rrjedhimisht Deklarata e pavarësisë nuk ka shkelë asnjë parim të zbatueshëm të së drejtës ndërkombëtare.

Prandaj, çdo kundërshtim apo kontestim, i kujtdoqoftë, i aktit (Deklaratës) mbi shpalljen e pavarësisë së Kosovës, është krejtësisht i pabazë. Sidomos ata që thirren në të drejtën e përgjiithshme ndërkombëtare, derisa vet Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka vërtetuar se nuk ka pasur shkelje të së drejtës ndërkomb[tare.

Edhe diçka për Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit. Udhëheqjësia e Serbisë, e sidomos kryetari i saj, Aleksandar Vuçiq, çdoherë thirret në atë Rezolutë, kinse ajo i garanton sovranitetin dhe integritetin territorial të Serbisë. Kjo nuk është e vërtetë, sepse Rezoluta 1244 nuk ka të bëjë vetëm me Serbinë, por në rend të parë ka të bëjë me shtetin e atëherëshëm të quajtur Republika Federale e Jugosllavisë (Serbi dhe Mali Zi, i cili nuk ka ekzistuar në kohën kur Kosova ka shpallë pavarësinë) dhe me të gjitha shtetet fqinje rreth Kosovës: Serbinë, Maqedoninë, Malin e Zi, madje edhe me Shqipërinë, duke qenë kundër pretendimeve territoriale të shteteve fqinje të Kosovës, por edhe të Kosovës ndaj shteteve fqinje. Parimi i integritetit territorial i përcaktuar në Rezolutë, e pastaj edhe në Raportin dhe propozimin e Ahtisarit, ka të bëjë me mosndryshimin e kufijve ekzistues në rajon. Bile, është edhe kundër bashkimit të Kosovës me Shqipërinë, gjë që këtë parim e përmban edhe Kushtetuta aktuale e Kosovës, pasi është dashur të jetë në harmoni me Dokumetin e Ahtisarit.

Prandaj, duke pasur parasysh specifikat e formimit të shtetit të Kosovës, del se shteti i Kosovës është “sui generis”, është rast unikat, i cili nuk mund t’i shërbejë si precedent, madje është antiprecedent, që të mund t’i shërbejë dikujt, siç po pretendon Putini me rajonet e okupuara të Ukrainës.

Njohja e shtetit

Koncepti i njohjes së shtetit ka karakter politik me efekte juridike. Në të drejtën ndërkombëtare janë dy lloje njohjeje: 1) njohja e shtetit, dhe 2) njohja e qeverisë. Dallimi konsiston kur shteti njihet, por qeveria e atij shteti nuk njihet si qeveri legjitimit (si në raste të huntave ushtarake). . Mosnjohja e qeverisë nuk nënkupton mosnjohjen e shtetit.

Janë dy teori themelore sa i përket natyrës juridike të njohjes së shteteve. Njena quhet teori konstituive, tjetra teori deklarative. Teoria konstitutive merr parasysh elementet e përmendura më lartë që përbëjnë shtetin: territori, popullsia e përhershme në territorin e caktuar, dhe pushteti sovran, por sipas asaj teorie, nuk mjaftojnë vetëm këto tri elemente, veçse për të pasur subjektivitetin (personin) juridik të shtetit, për të realizuar të drejta dhe detyrime me shtetësi të plotë në marrëdhëniet ndërkombëtare, krahas elementeve të përmendura shteti duhet të jetë edhe i pranuar (i njohur nga shtete tjera). Njohja është çështje e diskrecionit politik të shtetit që jep njohjen. Kësaj teorie mund t’i bëhet vërejtje, se shteti i formuar, edhe pa u njohur nga shtetet tjera, nuk qëndron pezull në ndonjë vakum juridik , por edhe ai është i detyruar t’iu përmbahet rregullave të së drejtës ndërkombëtare, psh. mospërdorimit të forcës dhe mossulmimit kundër shtetit tjetër.

Nga ana tjetër, sipas teorisë deklarative, që është dominuese në marrëdhëniet ndërkombëtare bashkëkohore, njohja e shtetit është konfirmim ose konstatim i formimit të një shteti të ri, në pajtim me kushtet të cilat i ka përcaktuar e drejta ndërkombëtare, dmth. që ka tri elementet kryesore të shtetit, të përmendura më sipër. Sipas kësaj teorie, edhe pa marrje të njohjes shteti ekziston me atributet e shtetit si subjekt i të drejtës ndërkombëtare, pa marrë parasyshë vullnetin apo veprimet e shteteve tjera. Sipas kësaj teorie, akti i njohjes vetëm e deklaron (konfirmon) faktin e ekzistimit të shtetit, e nuk e konstituon subjektivitetin juridik të shetit, sepse konsideron se ai subjektivitet është i konstituar.

Është edhe një teori e ndërmjeme, si teori shkencore, e cila i kombinon pikëpamjet e dy teorive të para, duke marrë parasysh gjendjen reale në praktikë. Kjo teori, shkencore, konsideron se shteti i cili i disponon atributet konstituive të shtetit, duhet të njihet nga shtetet e tjera, sepse nuk ka arsye të mos njihet.

Gjatë shpërbërjes së BRSS dhe të RSFJ, në të drejtën ndërkombëtare të Europës u përcaktuan disa kushte për njohjen e shteteve të reja: demokratizimi i shoqërisë dhe respektimi i të drejtave të njeriut dhe të minoriteteve brenda shteteve të reja të formuara, që të obligohen dhe të përcaktojnë në kushtetutat e tyre se nuk kanë pretendime territoriale ndaj shteteve fqinje (Komisioni i Badinterit). Bile, me imponimin e Greqisë, Maqedonisë iu shtrua edhe një kusht i veçantë, që ta ndërrojë emrin nga Maqedonia, në Maqedonia e Veriut, gjoja që të heqë pretendimet ndaj Maqedonisë së Epirit. Por këto kritere nuk janë bërë zakon i përgjithshëm i të drejtës ndërkombëtare dhe nuk i obligojnë shtetet e tjera, të cilat nuk janë (as do të bëhen) anëtare të Bashkimit Europian. Sidoqoftë, e drejta ndërkombëtare po iu lejon akterëve të jashtëm që të imponojnë plotësim të kushteve paraprake shteteve të cilat kërkojnë njohje. Rasti më i ri është kushti i Izraelit për njohjen e Kosovës, që Kosova ambasadën e vet ta instalojë në Jerusalem. Po edhe në aktin final të Kongresit të Bërlinit (13 korrik 1878), Serbia dhe Mali Zi janë njohur si shtete të pavarura, me kusht që të garantojnë të drejta të barabarta civile dhe politike për të gjithë qytetarët, pa marrë parasysh besimin dhe religjionin e tyre. E dihet se as Serbia as Mali Zi nuk e kanë plotësuar kushtin e garantimit të të drejtave të përmendura, por njohja që u është dhënë më 1878, nuk është tërhequr, sepse tërheqjen e njohjes de iure nuk e parasheh e drejta ndërkmbëtare.

Njohja e shtetit konsiderohet si “mjet’ politik me efekte juridike. Efektet juridike të njohjës së shtetit shtrihen në marrëdhëniet ndërkombëtare, por edhe në planin e brendshëm. Në planin ndërkombëtar me njohjen e fituar shteti i ri merr të gjitha të drejtat dhe obligimet ndaj të drejtës ndërkombëtare. Kjo nuk nënkupton se të gjitha shtetet që e kanë njohur, do të krijojnë marrëdhënie diplomatike me shtetin e njohur. As shkëputja e marrëdhënieve diplomatike nuk do të thotë tërheqje e njohjes.

Llojet e njohjeve të shteteve të reja

E drejta ndërkombëtare njeh dy lloje njohjesh të shteteve të reja:

njohja de facto, dhe
njohja de iure.

Njohja mund të bëhet shprehimisht ose në mënyrë të heshtur. Njohja e bërë shprehimisht nënkupton njohjen në mënyrë formale, duke publikuar njohjen, me deklaratën e shefit të shtetit apo shefit të diplomacisë që bënë njohjen, me notë diplomatike, apo përmes ndonjë marrëveshe (kontrate) shumëpalëshe të disa shteteve. Njohje e heshtur konsiderohet çdo akt normativ-juridik apo kontratë bilaterale me të cilën rregullohen marrëdhënie me shtetin e ri, poqese në marrëveshje (kontratë) nuk është vënë rezerva, me të cilën tregohet se marrëdhëniet e krijuara me kontratë nuk prejudikojnë njohjen e heshtur të pavarsisë. Këso rezerve në praktikë kanë vënë shtetet arabe ndaj Izraelit.

Njohja de facto nuk është njohje e plotë dhe definitive, por është e pjesëshme dhe (mund të jetë) e përkohëshme. Njohja de facto ka karakter të përkohëshëm (provizor) dhe mund të revokohet në çdo kohë, ndonëse kjo rrallë herë ndodhë, veçse shërben si një hap drejt njohjes de iure. Sidoqoftë, njohja de facto nënkupton një shkallë të lartë të pranimit politik të shtetit të ri me efekte juridike: lidhja e kontratave dhe marrëveshjeve të ndryshme nga fusha ekonomike, kulturore, njohja e pasaportave, e diplomave, çertifikatave, lidhja e raporteve të caktuara (zyrat ndërlidhëse) sipas interesave politike pragmatike midis dy shteteve. Njohja de facto nuk nënkupton lidhjen e marrëdhënieve diplomatike. Njohje të tillë de facto ndaj Kosovës kanë edhe disa shtete të BE-së të cilat Kosovën nuk e kanë njohur de iure, si psh.Greqia, që ka zyrën ndërlidhëse në Kosovë dhe i pranon pqsaportet e shtetit të Kosovës, Spanja, Çekosllovakia etj, të cilat i pranojnë pasaportat e Kosovës dhe zhvillojnë gara sportive me ekipet e Kosovës në kuadër orgnizatave sportive ndërkombëtare.

Për dallim nga njohja de facto, njohja de iure është njohje e plotë dhe e parevokueshme. Kjo përfshinë edhe krijimin e lidhjeve diplomatike me shtetin e ri, ndonëse lidhja diplomatike nuk është as kusht as e domosdoshmëri.

Dallimi midis këtyre dy lloje njohjesh konsiston në efektet juridike, në të drejtat dhe obligimet e shtetit të njohur në raport me shtetet e tjera të veçanta dhe në raport me të drejtën ndërkombëtare në përgjithësi.

Njohja e shtetit mund të jetë individuale ose kolektive. Në shumicën e rateve njohja bëhet në mënyrë individuale: shteti ndaj shetit. Por ka edhe shumë raste kur njohja bëhet në mënyrë kolektive, nga ndonjë organizatë ndërkombëtare e shteteve, qoftë vetëm si njohje, qoftë me pranimin e shtetit të ri në organizatën ndërkombëtare. Pranimi i shtetit në OKB është njohje kolektive e anëtareve të KB,përveç atyre që e kundërshtojnë praniin dhe kanë qëndrim shprimor kundër njohjes.

Në të drejtën ndërkombëtare nuk parashihet as përmendet tërheqja e njohjes

Nuk ka asnjë bazë, asnjë kriter dhe asnjë rregull juridik që lejon tërheqjen e njohjes de iure, siç po vringëllojnë zyrtarët e Serbisë me do tërheqje të njohjeve (çnjohje) të shtetit të Kosovës nga disa “banana republika” të Afrikës dhe Amerikës Latine. Tërheqja e njohjes së shtetit nuk përmendet askund si shprehje në të drejtën ndërkombëtare. Kjo është edhe për shkak se tërheqja e njohjes nuk e ndryshon asgjë gjendjen faktike as statusin juridik të shtetit kundër të cilit është tërhequr njohja. Nëse vërtetë ato shtete njëherë e kanë njohur Kosovën, e pastaj sipas propagandës, gënjeshtrave apo premtimeve të diplomacisë së Serbisë e kanë tërhequr njohjen, tregojnë për joseriozitetin e tyre si shtete, të cilat nuk e njohin as e respektojnë të drejtën ndërkombëtare. Diplomacia e Kosovës është dashur të reagojë e të kërkojë sqarime nga ato shtete të cilat e kanë tërhequr njohjen, pa pasur asnjë bazë në të drejtën ndërkombëtare dhe asnjë arsye nga shteti i Kosovës. Propaganda serbe i ka bindë ato se shpallja e “njëanshme” e pavarësisë së Kosovës është bërë në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare, gjë që nuk është e vërtetë. Sepse shpallja e pavarësisë nuk ka qenë e njëanshme, por është bërë në bazë të raportit të emisarit të Kombeve të Bashkuara (Marti Ahtisari), të pranuar nga KB, ndërsa Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë ka vërtetuar se me aktin e shpalljes së pavarësisë, nuk është shkelur e drejta ndërkombëtare as Rezoluta 1244 e Këshillit të Sigurimit, as Korniza Kushtetuese e Kosovës, që të dyja si akte ndërkombëtare, dhe nuk është shkalur asnjë parim i zbatueshëm i të drejtës ndërkombëtare.

Kosova duhet ta dinamizojë aktivitetin diplomatik për njohje të reja

Sipas raporteve të publikuara nga Ministria e Punëve të Jashtme të Kosovës, deri tash pavarësinë e Kosovës e kanë njohur 117 shtete, të mëdha e të vogla. Tri prej tyre janë anëtare të përhershme të Këshillit të Sigurimit. Njohja e fundit e Kosovës ka ardhur nga Izraeli, si pjesë e Marrëveshjes së Vashingtonit, të 4 shtatorit 2020, kur edhe u caktua moratoriumi njëvjeçar i fushatës së Kosovës për njohje ose për anëtarësim në organizatat ndërkombëtare, si dhe i fushatës së Serbisë për tërheqjen e njohjeve të Kosovës.

Sipas propagandës së qeverisë dhe të mediave serbe, 18 shtete e kanë tërhequr njohjen e Kosovës, dhe për këtë lavdërohet ish-ministri i jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiq, i cili ka thënë se të gjitha këto “çnjohje”, dhe vet futja e shprehjes “çnjohje” në të drejtën ndërkombëtare, janë meritë dhe rezultat i punës së tij. Nuk ka dyshim se në fushatën e tërheqjes së njohjeve ka qenë e involvuar edhe Rusia në krah të Serbisë. Kurse Serbia me gënjeshtra, mashtrime, propagandë, premtime, dhurata, heqje të vizave, ndihma në bujqësi, dhurata të armëve, i ka mashtruar qeveritë e shteteve të brishta e jostabile të Afrikës dhe Amerikës Latine për të tërhequr njohjen e pavarsësisë së Kosovës. Ministri i jashtëm i Serbisë, Nikolla Sellakoviq, dhe kryetari Aleksandar Vuçiq, thonë se i kanë në dorë edhe 4, respektivisht 7, e së fundi 8 nota të shteteve të cilat e kanë tërhequr njohjen e Kosovës, por emrat e atyre shteteve nuk do i publikojnë nga frika se iu bëhet presion nga Amerik?

Sido që të jetë numri i tërheqjes së njohjeve, që siç e përmendëm më sipër, nuk ka asnjë bazë në të drejtën ndërkombëtare, tash është koha më e volitshme për diplomacinë e Kosovës të tregohet pragmatike, vizionare dhe ta dinamizojë aktivitetin e vet për të kërkuar njohje të reja. Tash Rusia është shumë e zënë me agresionin e saj në Ukrainë, dhe ka humbur prestigjin e saj edhe te ato shtete ku ka pasur ndikim, po edhe Serbia është njollosur dhe diskredituar si vendi i vetëm në Europë që është përkrahëse dhe aleate e ngushtë e Rusisë. Politika e jashtme e Kosovës, në këtë kontekst ndërkombëtar, duhet të jetë më e përqëndruar në kërkim të njohjeve të reja, se sa në procesin e dialogut për arritjen e marrëveshjeve tjera teknike, të cilat nuk prodhojnë asnjë rezultat për Kosovën, sepse edhe ashtu Serbia nuk i zbaton. Në këtë aktivitet, duhet diskredituar maksimalisht Serbinë, si shtet që ka kryer gjenocid në Bosnje dhe në Kosovë dhe si faktor destabilizues në rajon, që paraqet rrezik për paqen dhe sigurënë në Ballkan e më gjërë.

Si ka ndryshuar roli i debatit në këto zgjedhje afatmesme

October 27, 2022 by s p

Nga Rafael Floqi/

Kjo vjeshtë do të thotë jo vetëm rënie e gjetheve, ndeshjet e futbollit në universitete, erë kungujsh Halloweeni dhe dhe nje mot kur duhesh te hedhësh një triko krahëve. Por gjithnjë në SHBA, në vitet e zgjedhjeve, gjithmonë nënkuptohej edhe diçka tjetër – ardhja e sezonit të debateve.

Megjithatë, këtë vit gjërat janë pak më ndryshe.

Historia e debateve politike

Dikur ishte e ditur që kandidatët – veçanërisht ata që kërkonin poste mbarëkombëtare në një vit zgjedhor afatmesëm – do të përballeshin me kundërshtarin e tyre kryesor, për tri ose më shumë debate kokë më kokë, kështu që votuesit mund t’i shihnin ata ballë për ballë dhe t’i dëgjonin t’u përgjigjeshin pyetjeve duke shpjeguar qëndrimet e tyre për çështjet.

Në vitin 2022, shumë kandidatë po e anashkalojnë ritualin e debatit. Edhe në vendet ku ka debate, priten më pak. Në shtete si Pensilvania, Wisconsin, Georgia, Arizona dhe Karolina e Veriut, kandidatët për Senatin e SHBA do të ballafaqohen vetëm një herë në një debat. Në disa vende – si Nevada dhe Misuri – duket se nuk do të ketë debate midis kandidatëve të Senatit të partive kryesore.

Ideja që kandidatët për post do të përfshihen në një debat publik është rrënjosur thellë në historinë e Amerikës. Në 1858, një kandidat i Senatit i quajtur Abraham Lincoln mori pjesë në një seri debatesh legjendare me Senatorin Stephen A. Douglas. Në këtë proces, reputacioni i të dy burrave u rrit. Ndërsa Douglas përfundimisht fitoi ato zgjedhje, por Lincoln u zgjodh president dy vjet më vonë.

Epoka moderne e debatit filloi në vitin 1960, kur senatori John F. Kennedy (D-Mass.) u përball me Zëvendës Presidentin Richard M. Nixon. Kësaj here nuk munguan kamerat televizive. Transmetimi kombëtar i serive të debateve në TV u bë i domosdoshëm.

Dy tradita të tjera të vjetra lindën nga debatet Kennedy-Nixon: Së pari, ishte përdorimi i gazetarëve si moderatorë dhe pyetjeve për ngjarjen. Së dyti, shikimi viziv filloi të kishte rëndësi.

Me prezantimin e televizionit, perceptimi i publikut bazohej sa në pamjen e kandidatëve, aq edhe në atë që thoshin. Kennedy ishte i grimuar dhe dukej shumë më i lezetshëm dhe i mbledhur, ndërsa kamera e kapi Niksonin duke fshirë djersën nga buzët dhe vetullat dhe dukej se kishte nevojë për një të rruar. Shumica e amerikanëve që dëgjuan debatin e famshëm në radio e vlerësuan Nixonin si fitues. Ata që shikuan në televizion e vlerësuan Kenedin shumë më lart. Kennedy fitoi zgjedhjet presidenciale atë vit.

Pengesat e debatit mund të kenë kosto të mëdha për kandidatët. Në dekadat në vijim, u mbajt ideja që kandidatët për zyrat federale dhe shtetërore pritej të debatonin.

Media sociale që zëvendësoi debatet

Të mos e bësh këtë do të dëmtonte një fushatë. Megjithatë, tani, si në shumë fushata dhe zgjedhje, edhe kjo e vërtetë e mbajtur prej kohësh po testohet.Politika amerikane ka ndryshuar, Fushatat kanë ndryshuar. Dhe me këtë ka ndryshuar edhe roli i debateve se fushatat e këtyre ditëve shpesh shohin më shumë rrezik sesa shpërblim në debat.

Moderatori me përvojë i debatit David Yepsen tha se kjo ofron një justifikim duke lejuar një fushatë për të pretenduar se pala tjetër ishte thjesht e paarsyeshme për rregullat dhe kushtet. Yepsen e quan atë ekuivalentin e debatit të mbarimit të orës, duke i liruar fushatat për të arritur bazën e tyre direkt përmes mjeteve të tjera: “Është një lëvizje më e sigurt politike të bësh fushatën tënde me media të paguara dhe media sociale se sa me trokitje në derë”.

Për shumë kandidatë, kjo thjesht nuk ka asnjë të mirë dhe nuk ia vlen të rrezikosh të bësh një gabim një gabim që më pas mund të zmadhohet dhe përforcohet për ditë (ose më gjatë) në mediat sociale”. Yepsen një analist , “Kjo thjesht dekurajon donatorët.” Kjo mund të ketë kosto të mëdha politike dhe figurative. Donatorët janë gjaku i një fushate. Shembuj të gabimeve të turpshme gjatë debateve janë të shumta. Ndonjëherë është thjesht një ngrirje momentale e trurit, si kur ajo e kandidatit për president të republikanëve në vitin 2012, Rick Perry thjesht u përpoq të listonte tre departamentet e kabinetit që do të eliminonte nëse zgjidhej. Ai përmendi Departamentin e Arsimit, pastaj Departamentin e Tregtisë, por më pas u bllokua. Ai nuk mund të kujtonte departamentin e tretë në listën e tij, duke u përpjekur përpara se të hiqte dorë dhe duke mërmëritur butë, “ops”.

Fushata e Perry-t nuk u rikuperua kurrë dhe momenti i tij viral vazhdon të jetë në internet si një nga shumë tregimet paralajmëruese për fushatat e ardhshme. Ose në vitin 2008, kur senatori Barack Obama që shihej si i pasjellshëm – madje edhe i çuditshëm – kur i tha kundërshtares së tij senatores Hillary Clinton, “Ti je mjaft e pëlqyeshme Hillary”.

Janë momente të tilla nga të cilat fushatat kanë frikë. Me ardhjen e social mediave si Twitter, TikTok, mesazheve dhe mjeteve të tjera të menjëhershme të përhapjes së lajmeve, një moment i tillë mund të jetë sot edhe më i dëmshëm se kurrë, duke i bërë shumë kandidatë të jenë më të kujdesshëm për të hyrë në fazën e debatit qysh në fillim.

Politika thellësisht e ndarë, i bën debatet të duken më pak të njohura për politikanët. Një faktor tjetër në zvogëlimin e numrit të debateve është se ju nuk mund të supozoni më që kundërshtari juaj nuk respekton rregullat. Si kandidat, Donald Trump krenohej me shkeljen e rregullave në skenën e debatit, duke sfiduar moderatorët dhe, duke injoruar dekorin tradicional të debatit.

Kjo u duk kryesisht në vitin 2020 gjatë debatit të parë presidencial, kur Presidenti Trump e ndërpreu vazhdimisht sfiduesin e tij Joe Biden. I acaruar, më në fund Biden i tha Trumpit: “A do ta mbyllësh gojën, mor burrë?”

Kjo nuk shfaqet vetëm në skenën kombëtare. Këtë vit, në një debat primar për nominimin e GOP për Senatin e SHBA në mars, kandidatët për senatorë, Josh Mandel dhe Mike Gibbons u grindën. Ata u përballën në pjesën e përparme të foltores, duke i bërtitur njëri-tjetrit, fjalë për fjalë duke përplasur gjoksin dhe duke përdorur fjalë të ndyra derisa moderatorja e ndaloi.

Kjo është ajo që mund të ndodhë kur kandidatët të dalin në skenë, por gjithnjë e më shumë, debatet po prishen mes argumenteve të para-debatit mbi para kushtet për debat.

Zv/guvernatori Fetterman vs. Dr Oz

Zëvendësguvernatori John Fetterman i Pensilvanisë dhe Mehmet Oz, mjeku i famshëm i televizionit, u përplasën të martën në një nga debatet më të ndjekura nga afër të kësaj fushate afatmesme. Ndeshja e për vendin e Senatit të Pensilvanisë ishte shumë personale dhe e pazakontë, pasi shikuesit shikuan z. Fetterman, një demokrat, duke u mbështetur në titrat për të përshtatur me efektet e vazhdueshme të një goditjeje në tru që pati në muajin maj.

Z. Fetterman u nis për t’u treguar votuesve të Pensilvanisë se ai është gati të shërbejë – dhe të përballet me një kundërshtar republikan, i cili kohët e fundit ka fituar terren në një garë që mund të vendosë kontrollin e Senatit. Ai e quajti vazhdimisht republikanin një gënjeshtar, duke thirrur atë që ai e quajti “rregulli i Ozit – që nëse ai është në TV, ai gënjen”. Dr. Oz nuk u përmbajt aspak, duke e cilësuar zotin Fetterman si “ekstremist” dhe duke e akuzuar atë për keqinterpretim të pozicioneve të tij, duke e zënë kundërshtarin ne nje belbëzim prej roboti kur e pyeti nëse ishte pro procesit të fracking që përdoret per nxjerrjne e gazit, për te cilin Pensilvania eshte e njohur dhe është baza ekonomike e industrisë së shtetit dhe e punësimit .

Për shumë votues, debati ishte shansi i parë i zgjatur për të parë se si duket dhe tingëllon zoti Fetterman pas goditjes në tru. Ai mund të tingëllonte i mekur, ndonjëherë duke ngatërruar fjalët, duke përdorur fjalën e gabuar dhe herë pas here duke tingëlluar me zë. Ai madje e hapi mbrëmjen duke thënë: “Natën e mirë”.

Performanca e tij do të testojë nëse votuesit i konsiderojnë dëmtimet e tij si pengesa të përkohshme apo edhe njerëzore, apo nëse kjo nxit pyetje lidhet me aftësinë e tij për qenë në detyrë.

Z. Fetterman ishte i ndërgjegjshëm për atë sfidë. Nga fjalët e tij hyrëse, ai e përshkroi përvojën e tij si një histori rikthimi ende në progres.

“Kam pasur një goditje në tru,” tha ai. Duke iu referuar Dr. Oz, ai vazhdoi: “Ai kurrë nuk më ka lënë ta harroj këtë. Dhe mund të më mungojnë disa fjalë gjatë këtij debati, përziej dy fjalë së bashku, por më rrëzoi, por do të vazhdoj të rikthehem.” Por ai mund të tingëllojë gjithashtu energjik dhe pasionant, duke tërhequr kontraste për çështje si të drejtat e abortit dhe duke i kërkuar kundërshtarit të tij të kandidojë kundër senatorit Bernie Sanders, duke pasur parasysh se sa shumë Dr. Oz përpiqet të lidhë Vermonterin e majtë me zotin Fetterman. Ai gjithashtu kërkoi të përdorte sëmundjen e tij për t’u lidhur me të tjerët që po luftojnë.

Për sa i përket fracking-ut, i cili mbështet mijëra vende pune në shtet, z. Fetterman tha: “Unë gjithmonë e kam mbështetur fracking-un”, edhe pse, deri në vitin 2018, ai tha se nuk e bëri.

Dr. Oz gjithashtu i bëri presion z. Fetterman që kishte thënë në vitin 2015 se ai favorizonte dekriminalizimin jo vetëm të marihuanës, por edhe të drogës “në të gjithë bordin”. Ky ishte një “pozicion radikal”, tha Dr. Oz – një temë të cilës ai iu kthye gjatë gjithë debatit për ta përshkruar zotin Fetterman si jashtë rrymës kryesore.

Fakti që mediat kryesore nuk janë më aq dominante sa dikur, pakëson turpin që dikur ishte shqetësues nëse një kandidat kalonte një debat. Sipas Selleck, “fushatat mund të synojnë drejtpërdrejt votuesit që dëshirojnë gjatë gjithë ditës, çdo ditë, për shkak të përparimeve teknologjike dhe kjo është gjithçka që ka rëndësi për ta.”

Por në një pozicion, duke i dhënë fund debatit legjislativ në Senat, z. Fetterman e zotëronte me kënaqësi pikëpamjen e tij. Kur Dr. Oz e akuzoi atë se donte të “hiqte filibusterin”, me fjalë të tjera, duke lejuar që projektligjet të kalonin pa një prag prej 60 votash, z. Fetterman u përgjigj: “Kjo është e vërtetë. Kjo është e vërtetë.”

JD kundër “Yesmanit të Bidenit

Senatori Michael Bennet, demokrati i Kolorados që kërkon rizgjedhjen, u përball me Joe O’Dea, rishtar politik republikan duke u përpjekur ta rrëzojë atë, gjatë një debati të martën mbrëma në pjesën konservatore rurale perëndimore të shtetit të tyre, duke theksuar arritjet e tij në Uashington. ndërsa rivali i tij kërkonte ta pikturonte zotin Bennet si pjesë të një status quo-je jofunksionale. Z. O’Dea, i cili zotëron një kompani ndërtimi me bazë në Denver, u përpoq të lidhë zotin Bennet me Presidentin Biden dhe të fajësonte Kongresin Demokratik dhe Shtëpinë e Bardhë për rritjen e inflacionit, rritjen e krimit dhe atë që ai e quajti një sistem i dështuar imigracioni. Ai e portretizoi veten si një i huaj, nga politika, i gatshëm për t’i tronditur gjërat në Uashington dhe për të rrëmbyer partinë e tij.

“Ai është njeriu’ po gjithnjë i Joe Biden-it,” tha zoti Odea gjatë debatit në Universitetin e Kolorados Mesa në Grand Junction, duke përmendur mbështetjen e fortë të zotit Bennet për administratën. “Ai nuk po punon. Është koha për një ndryshim.”

Guvernatorja Kathy Hochul dhe kongresisti Lee Zeldin dhe krimi në mes

Guvernatorja Kathy Hochul i Nju Jorkut kritikoi sfiduesin e saj, Përfaqësuesin Lee Zeldin, për qëndrimin e tij kundër abortit. Z. Zeldin u zotua se ai nuk do të kërkonte të ndryshonte në mënyrë të njëanshme mbrojtjen e rreptë të shtetit ndaj abortit. Në debatin e tyre të vetëm të planifikuar, guvernatorja Kathy Hochul i Nju Jorkut dhe sfiduesi i saj, Përfaqësuesi Lee Zeldin, u grindën intensivisht të martën për çështje përçarëse si rritja e krimit dhe aksesi ndaj abortit, ndërsa akuzuan njëri-tjetrin për korrupsion dhe ekstremizëm të rrezikshëm. Z. Zeldin, i cili e ka kaluar fushatën e tij duke u përpjekur të tërheqë pakënaqësinë e votuesve me status quo-në, sulmoi që nga fillimi, duke ngritur shpesh zërin teksa kanalizonte një ndjenjë zemërimi, veçanërisht rreth gjendjes së krimit. Zonja Hochul, një demokrate që konkurron për mandatin e saj të parë të plotë, mori një qasje më të matur që i përshtatet këmbënguljes së saj se shtetit i duhet një dorë e qëndrueshme për ta udhëhequr atë.

Hiperpartizmi dhe armiqësia kufizojnë apelin e debateve

Përveç raportit më të shkurtër se zakonisht të debateve të Senatit, e njëjta gjë po ndodh edhe në garat për guvernator në të gjithë vendin.

Duket se nuk do të ketë një debat guvernator në Arizona, ku demokratja Katie Hobbs refuzoi të debatojë për mohuesin e zgjedhjeve të vitit 2020 dhe kandidaten e GOP, Kari Lake.

Ndërkohë, Lake është e etur për të debatuar dhe e ka kundërshtuar duke e quajtur Hobbs-in pa kurriz. Hobbs ka thënë se ajo nuk dëshiron të sigurojë një platformë të madhe, mbarëkombëtare për një kundërshtar që do të përhapë gënjeshtra dhe teori konspirative.

Aborti dhe debati për guvernatoren e Miçiganit

Debati i së martës në Michigan u hap mbi masën e votimit të shtetit për abortin, e cila do të kodifikonte të drejtën për një abort në kushtetutën e shtetit. Masa e votimit ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme në shtet, ndërsa një luftë gjyqësore mbi një ligj shtetëror të vitit 1931 që ndalon abortin është në vazhdim. Ky ligj aktualisht është i bllokuar nga gjykatat shtetërore.

“Guvernatorja tha se është absolutisht e rëndësishme,” tha Whitmer, duke kritikuar Dixon për mbështetjen e një ndalimi pothuajse total të abortit. “E drejta për të pasur një zgjedhje riprodhuese është e rëndësishme për gratë e të gjitha moshave, nga të gjitha sferat e jetës.”

Dixon e sulmoi votimin – dhe Whitmer – si ekstreme, duke thënë “kur guvernatorja Whitmer ju thotë se kjo do të jetë Roe, nuk është as afër Roe. … Do të ishte ligji më radikal i abortit në të gjithë vendin.”

Pjesa më e madhe e gjysmës së dytë të debatit u përqendrua në ekonomi – duke përfshirë inflacionin, kostot e energjisë dhe taksat e ndryshme – si dhe arsimin. Whitmer dhe Dixon u përplasën se si të mbroheshin shkollat nga dhuna me armë, me Dixon që tha se ajo do të dëshironte të kishte forca sigurie të armatosur dhe vetëm një pikë hyrjeje për shkollat së bashku me thirrjen për një “shkolla të sigurta” në shtet. Por Whitmer u tërhoq, duke thënë se kishte nevojë për masa më të forta të kontrollit të armëve dhe duke thënë se propozimet e Dixon kanë dështuar diku gjetkë.

“Kishte një të shtëna në shkollë në Misuri dje, në një distrikt që kishte pikërisht atë që ajo sapo përshkroi,” tha ajo. “Dhe njerëzit kanë vdekur.”

Është gjithashtu e vërtetë se edhe disa republikanë nuk janë të interesuar për një debat tradicional të moderuar nga gazetarë të mediave kryesore.

Demokracia kërkon një shkëmbim idesh në një forum publik

Në Pensilvani, kandidati për guvernator të GOP, Doug Mastriano – – ka bllokuar organizatat e lajmeve që të marrin pjesë në ngjarjet e fushatës së tij. Strategu i GOP, John Selleck shpjegoi se kështu funksionojnë shumë fushata tani, “veçanërisht fushatat Trump-America First, nuk po shfaqin asnjë interes për të folur me median ose me dikë jashtë bazës së tyre”.

Megjithatë, debatet zënë një vend të veçantë në procesin zgjedhor. Debatet në fund të fundit kanë të bëjnë me ndihmën e votuesve të bëjnë një zgjedhje.

“Demokracia kërkon një shkëmbim idesh në një forum publik, të cilin qytetarët mund ta tretin dhe më pas t’i përgjigjen. Një realitet të ftohtë në politikë sot: ndërsa demokracia ka nevojë për debate, fushatat jo. Fushatat, shpjegoi ai, kanë të bëjnë me mbledhjen e të dhënave – përmes mediave sociale dhe mjeteve të tjera – që bëjnë më shumë për të synuar votuesit e tyre të mundshëm, sesa të fitojnë një debat.

Në fakt ne duhet t’i japim popullit amerikan më shumë kredi. Ata mund të shohin përmes gënjeshtrave, veçanërisht, nëse po shohin të dyja palët, nëse po shohin që të dy kandidatët t’i përgjigjen të njëjtave pyetje dhe të shohin kontrastin e qartë mes tyre.

Shkupi, prijatar i integrimit gjuhësor e kulturor

October 26, 2022 by s p

Shkup, 26 tetor 2022 – Nëse gjuha e unisuar shqipe kishte filluar të aplikohej në Maqedoni para se të mbahej Kongresi i drejtshkrimit (1972), kështu po ndodhë edhe aktualisht me shënimin e 50 vjetorit të Drejtshkrimit të gjuhë shqipe, ku Shkupi po prin me ide që nderojnë kujtimin për këtë ngjarje të madhe kombëtare e kulturore.

Me iniciativë dhe propozim të ITHKSH në Shkup është edituar një pullë postale që i dedikohet 50-vjetorit të Kongresit të Drejtshkrimit të gjuhë shqipe. Me këtë rast drejtori i ITSHKSH, prof.dr Skender Asasni ka falenderuar Gani Dardhishtën, udhëheqësin e Filatelisë në kuadër të Postave të Maqedonisë, për angazhimin dhe mbështetjen e kësaj ideje konkrete që intitucionalizon memorien tonë kolektive.
Kjo pullë do të promovohet në ITSHKSH më 14 nëntor, kur fillojnë edhe Ditët e Alfabetit që zgjasin deri më 22 nëntor dhe demonstron në praktikë intencën tonë që të intitucionalizohen të gjitha ngjarjet me karakter kulturor e kombëtatar, ku Shkupi do të luaj një rol të qenësishëm në këtë aspekt.
Drejtori Asani ka shtuar se duke qenë Kongresi i Drejtshkrimit një ngjarje madhore që kontribuoi në integrimin gjuhësor e kulturor të kombit tonë, edhe pulla që po prezantojmë sot është shprehje e pjesëmarrjes dhe angazhimit në këtë Kongres të studiueve e intelektualëve shqiptarë edhe nga Maqedonia.

Panairi Ndërkombëtar Folklorik i Shën Petersburgut Society Inc., (SPIFFS)

October 25, 2022 by s p

Imelda Pojani/

Panairi Ndërkombëtar Folklorik i Shën Petersburgut Society Inc., (SPIFFS) është një organizatë kulturore shumëkombëshe e përkushtuar për te prezantuar diversitetin e komunitetit përmes ekspozitave dhe programeve multietnike. Çdo vit, SPIFFS organizon dhe prezanton ngjarje dhe programe edukative dhe kulturore për të përfituar mbi 30,000 individë.

SPIFFS ( St. Petersburg International Folk Festival Society) u themelua në vitin 1975 si një organizatë ombrellë e grupeve te ndryshme etnike që u bashkuan për të paraqitur një festival gjatë festimit te Dyqindvjetorit të krijimit te SHBA dhe sot krenohet me gati tridhjetë grupe etnike anëtare. Për 46 vjet çdo vit, organizata ka mbajtur një Panair Folklorik Ndërkombëtar në qendër të qytetit të Shën Petersburg, Florida të mbushur me ekspozita kulturore edukative, artikuj dhuratash dhe specialitete ushqimore etnike, përveç shfaqjeve nga kërcimtarë dhe muzikantë folklorikë. Çdo vit mijëra fëmijë të shkollave fillore-të mesme dhe banire te zones vizitojnë panairin popullor dhe udhëtojnë “anembanë botës brenda një dite”.

Albanian Heritage Foundation of Tampa bay (AHFT) qe ne krijimin e saj eshte antare e SPIFFS. Ajo ka marre pjese ne te gjitha aktivitetet e organizuara duke bere te njohur para publikut Shqiperine, historine e kulturen e saj, folklorin tone te mrekullueshem, etj.

Mbas 2 vitesh nderprerje për shkak të pandemisë, SPIFF 47 u mbajt kete vit ne Albert Witted Park ne qendren e qytetit. Shen Petersburg nga datat 20-22 Tetor 2022. AHFT prezantoi Shqiperine tek vizitoret e shumte qe vizituan tenden e ngritur ku ishin ekspozuar pamje nga vendi yne dhe trojet shqiptare, punime artistike, gatime te ndryshme karakteristike, ndersa grupi I valleve “Shqiponjat” dha nje program te shkurter artistik me vallet e bukura qe u mirepriten e u duartrokiten si gjithmone nga publiku.

Ne suksesin e ketij prezantimi pervec punes se palodhur te bordit drejtues te AHFT-se, kontribut dhane sponsoret nga komuniteti shqiptar, vullnetaret qe punuar pa u lodhur për 3 dite ne tende dhe vajzat e grupit te valleve.. Nje falenderim i vecante shkon për sponsoret e ketij eventi Endri Filipi, AAWO “Motrat Qiriazi”- Florida Chapter, Petro Dervishi, Fotini Kokeri, Tasim Ruko, Arjan Kushta, Drita Ramo, Ornela Drazhi etj., vullnetaret e palodhur Laureta Leka, Marinela Velasquez, Beti Mullaj, Fotini Kokeri, Irma e Genc Shurdhi, Anxhi Sharxhi, e cila pregatiti edhe ushqimet e paraqitura per te 3 ditet e festivalit bashke me gra te tjera te komunitetit, grupi I valleve “Shqiponjat” me drejtuese Ermelinda Poci.

Publiku i te gjitha moshave qe vizituan tenden u larguan te befasuar dhe me njohuri tashme per kete vend plot histori dhe tradite ne buze te Adriatikut.

Presidentja Osmani priti në takim përfaqësues të shqiptarëve nga Presheva, Medvegja e Bujanoci: Regjistrimi masiv nënkupton fuqizim politik dhe institucional

October 24, 2022 by s p

Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani ka pritur sot në takim përfaqësues institucional e politik të shqiptarëve nga Presheva, Medvegja e Bujanoci. Temë qendrore e këtij takimi ishte procesi i regjistrimit të popullsisë në komunën e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës.

Presidentja Osmani ka bërë thirrje që shqiptarët t’i përgjigjen masivisht regjistrimit të popullsisë, i cili është i hapur deri në fund të këtij muaji. Sipas Presidentes Osmani, pjesëmarrja sa më masive në regjistrim është masë kundrejt politikës shoviniste të Serbisë, e cila po përpiqet të realizojë spastrim etnik nëpërmjet masave administrative.

Presidentja nënvizoi se regjistrimi masiv nënkupton fuqizim politik dhe institucional të shqiptarëve. Se këndejmi, Presidentja ofroi mbështetjen e institucioneve të Kosovës dhe të përfaqësive tona diplomatike për të bërë thirrje për regjistrim tek të gjithë shqiptarët e Preshevës, Bujanocit dhe Medvegjës që jetojnë në Kosovë apo në vende të tjera.

Për këtë frymë, Presidentja Osmani ka bërë thirrje për unifikimin e faktorit shqiptar për çështjet prioritare me të cilat ballafaqohen shqiptarët për t`i eliminuar pengesat që po i bën Serbia në procesin e regjistrimit.

Tutje, Presidentja Osmani ka theksuar se në të gjitha takimet me përfaqësues ndërkombëtar në vazhdimësi ka ngritur problemet me të cilat përballen shqiptarët e Preshevës, Medvegjës e Bujanocit, si pasojë e politikës së Qeverisë së Serbisë, duke synuar ndërkombëtarizimin e kërkesave për të drejtat e shqiptarëve.

Në këtë kontekst, ka potencuar rëndësinë e bashkëveprimit në mes institucioneve të Republikës së Kosovës dhe përfaqësuesve shqiptarë nga Presheva, Medvegja e Bujanoci për trajtimin e të gjitha problemeve me të cilat përballen shqiptarët.