Politike – Page 187 – Dielli

“Ballkani i Hapur”, apo mini Jugosllavia

October 7, 2022 by s p

Skënder Mulliqi/

Kryeministri i Shqipërisë, po krijon “terren” gjithnjë e më shumë marrdhënjeve të mira më Serbinë, e presidentit, Aleksander Vuqiqit. Ky i dyti është duke e shfrytëzuar mundësinë e idesë të Ballkanit të Hapur, të formojë një mini Jugosllavi. Duhet thënë së këtë ide të Open Ballkanit për çudi bukur shumë janë duke e përkrahë BE-ja dhe Amerika. Serbia, Ballkanin e Hapur po e shikon si mundësi që përmes dialogut më Kosovën, t’ia arrinë qëllimit të implementimit të Asociacionit më kompetenca ekzekutive. Ky është hapi i parë.Hapi i dytë i menduar nga Serbia është që edhe pse ka rënë qeveria proserbe e Dritan Abazoviqit, të sjellë në vjeshtë në pushtet një regjim proserb të ri në Mal të Zi. Serbët bukur shumë përmes Republika Serpska, kanë arritur shkallë të lartë të vetëvendosjës në Bosnje. Sigurisht që po vendosët një rend i ri botëror, më luftën e cila po zhvillohet në Ukrainë, ku Rusia bëri invazion ushtarak atje. Duke e shfrytëzuar mirë përkrahjen e Edi Ramës më Ballkan të Hapur, serbët po përdorin gjeostrategji nën mengë për ti arritur qëllimet strategjike në rajon. Serbia po bënë përpjekje për të gjetur një formulë politike, më metoda te vjetra të veprimit për krijimin e një Unioni të Shteteve Ballkanike, këtu nuk hynë Kroacia dhe Sllovenia. Ky union e këtyre shteteve do të vendoste një regjim autoritar, më Serbinë në krye. Këto synime të Serbisë nuk është vështirë të kuptohen nga bashkësia ndërkombëtare, duke për ta hudhur poshtë idenë për Ballkan të Hapur, ku po fshihen mirë edhe bota serbe dhe bota ruse. Mini shengeni siq po e quajnë disa nuk fsheh idenë prap sipas disave për Shqipëri të Madhe, dhe Serbi të Madhe, po fsheh idenë e një Jugosallavie të re.Vuqiq ka shprehur haptazi apetitet për të qenë lider i Ballkanit. Kjo është nisma e Serbisë dhe të Shqipërisë, të Edi Ramës. Këto ide shoviniste serbe, nuk janë të tolerueshme për rajonin e veqmas për Kosovën. Nuk jemi pavarësuar më luftë, për të rënë në kushte të paqës, në një okupim të ri përmës idesë kamufluese të Ballkanit të Hapur. Me ide të tilla shoviniste dhe më kërcënime më luftë nga Serbia dhe Rusia, nuk arrihet paqja në Ballkan…

Memorandumi mbetet referencë për statusin e shqiptarëve në Mal të Zi

October 6, 2022 by s p

Nail Draga/

Miratimi i Memorandumit për status special të shqiptarëve në Mal të Zi, tridhjetë vite më parë(1992-2022) paraqet dokumentin me të rëndësishëm të shqiptarëve në këtë mjedis për avancimin e të drejtave të tyre qytetare e kombëtare. Por, nëse analizojmë kërkesat e shënuara në këtë dokument shqiptarët janë të zhgënjyer sepse përveç arritjës së statusit të komunës së pavarur për Malësinë(Tuz) kërkesat tjera kanë mbet të pa realizuara, në mungesë të vullnetit politik të pushtetit, ku pa përgjegjësi nuk janë as partitë politike të shqiptarëve të cilat duke qenë pjesë e pushtetit qendror(1998-2020), kanë dështuar në avancimin e barazisë qytetare e nacionale të shqiptarëve në këtë mjedis – Diskursi politik.

Viti 1990 paraqet datë të veçantë sepse në këtë vit u zyrtarizua rënia e sistemit monist, përkatësisht miratimi i pluralizmit, ku edhe për shqiptarët u paraqit rasti për vetorganizim politik. Filimisht falë angazhimit të një grupi intelektualësh dhe aktivistësh të ndryshëm, në Ulqin u themelua Forumi Demokratik i Shqiptarëve në Mal të Zi(26.8.1990). Formimi i këtij subjekti jopolitik i papapriu themelimit të Këshillit inicues të subjektit të parë politik të shqiptarëve në Mal të Zi, që u mbajt në një shtëpi private në Kodra të Ulqinit po atë ditë(26.8.1990), që më pas u zyrtarizua me kuvendin themelues në Tuz, më 09.9.1990, me emrin Lidhja Demokratike në Mal të Zi(LDMZ).

Votimi plebishitar i shqiptarëve

Në zgjedhjet e para pluraliste në Mal të Zi(9.12.1990), shqiptarët përkrahen në mënyrë plebishitare LDMZ-në, sepse ajo më tepër kishte karakterin e një Lëvizjeje kombëtare se sa të një subjekti politik. Së bashku në koalicion me partinë e boshnjakëve(SDA), nga gjithsej 12 deputetë, shqiptarët fituan 4 deputetë, të cilët ishin përfaqësuesit e parë autentikë në Kuvendin e Malit të Zi. Këta deputetë për të parën herë në foltoren e Kuvendit prezantuan kërkesat e shqiptarëve, duke njoftuar opinionin e gjerë se shqiptarët nuk pranojnë pabarazinë por do të angazhohen për barazi qytetare e nacionale sipas standardeve ndërkombëtare.

Dokumenti i parë për statusin e shqiptarëve

Ngjarje e veçantë për shqiptarët në Mal të Zi u shënua në vitin 1992, sepse përmes Forumit Demokratik të Shqiptarëve në Mal të Zi u organizua mbledhja e cila u mbajt më 22 gusht dhe vazhdoi më 12 shtator 1992, ku u miratua teksti i Memorandumit për Statusin Special të Shqiptarëve në Mal të Zi, të cilin e kanë nënshkruar 39 pjesëmarrës me kryetar z.Gjergj Gjokaj. Ashtu siç pritej, një akt i tillë u mirëprit nga subjektet shqiptare anekënd hapësirës etnogjeografike shqiptare, ndërsa u sulmua nga subjektet politike në Mal të Zi, qofshin ato nga pozita apo opozita, ku përjashtim bënte vetëm partia e boshnjakëve (SDA).

Memorandumi kishte vlerë të veçantë jo vetëm për momentin por edhe më pas, sepse ky ishte dokumenti i parë për shqiptarët në pluralizëm, i miratuar në mënyrë publike, nga një subjekt jopolitik. Në të janë paraqitur në mënyrë taksative kërkesat e shqiptarëve në lidhje me pozitën dhe statusin e tyre në kuadër të Malit të Zi. Një veprim i tillë ishte logjik, sepse në hapësirën e ish-Jugosllavisë popujt e ndryshëm kishin dalë në opinion me kërkesat e tyre politike, madje disa për statusin e tyre kanë organizuar edhe referendume. Andaj, edhe deklarimi i shqiptarëve përmes Forumit nuk ishte risi, por realitet i situatës politike në vend.

Memorandumi është paraqitur në formë të amandamentit edhe në Kuvendin e Malit të Zi nga deputetet shqiptarë, por ai u majorizua nga shumica parlamentare e pushtetit. Ndërsa me rastin e miratimit të Kushtetutës së Malit të Zi(1992), deputetet shqiptarë e cilësuan atë të papranueshme dhe e lëshuan mbledhjen e Kuvendit.

Pasi për ish-Jugosllavinë kishin filluar takimet ndërkombëtare për të gjetur një zgjidhje optimale, në ato konferenca tash mund të merrnin pjesë edhe shqiptarët nga Mali i Zi me dokumentin përkatës, që paraqiste kërkesat optimale për zgjidhjen e statusit të tyre e ky ishte Memorandumi i 12 shtatorit të vitit 1992. Me këtë dokument shqiptarët ishin palë dhe partner në bisedime, sikurse ishin në Konferencën e Gjenevës për ish-Jugosllavinë, të ftuar nga organizatorët, që fatkeqësisht ishte takimi i parë dhe i fundit.

Statusi special apo autonomia bashkëkohore

Statusi special ishte një modifikim terminologjik për autonominë bashkëkohore që e ka burimin nga faktori ndërkombëtar(anglezët), i cili ishte kyçur për të zgjidhur statusin e serbëve në Kroaci. Të nxitur nga një situatë e tillë, autonomia u bë kërkesë për pjesëtarë të shumë popujve në ish-Jugosllavi, ku as shqiptarët në Mal të Zi nuk ishin përjashtim, sepse ajo është forma më optimale praktike e barazisë nacionale dhe qytetare në mjedise të caktuara.

Ndërsa, disa ditë pas miratimit të Memorandumit, për shkak të efikasitetit praktik, Forumi në një mbledhje të veçantë formoi Këshillin për realizimin e Memorandumit, me kryetar avokatin Mustafa Çapuni, i cili do të merrej enkas me organizimin e takimeve dhe formimin e komisioneve të ndryshme për elaborimin e çështjeve përkatëse që ishin pjesë e kërkesave të prezantuara. Por, punët nuk shkuan ashtu siç ishin paraparë, sepse që nga fillimi ekzistonte animozitet dhe refuzim nga ana e LDMZ(!). Andaj, për të mos krijuar paralelizëm dhe për të mos dalë qesharak para opinionit, pas pesë takimeve, Këshilli i sapoformuar e ndërpreu veprimin e vet. Dhe nga një gjendje e tillë plot animozitet dhe atavizëm politik, Forumi nga një aktivitet dinamik kaloi në pasivitet të plotë, duke e ndërprerë aktivitetin tërësisht më pas.

Referendumi pa kërkesa të shkruara

Se shqiptarët ishin e janë të pakoordinuar dhe pa ide për kërkesa të përbashkëta për avancimin e pozitës dhe statusit të tyre u dëshmu me rastin e mbajtjës së Referendumit për Pavarësi të Malit të Zi(21 maj 2006). Dhe nuk ka si të jetë ndryshe sepse dominoi qasja ataviste përmes subjekteve nacionale politike duke e mbështetur pavarësinë e Malit të Zi, pa asnjë kërkesë të shkruar për barazi nacionale dhe qytetare. Ishte ky lëshim i pafalshëm i subjekteve politike, duke anashkaluar kërkesat e Memorandumit, ku pasojat janë të pranishme edhe në ditët tona.

Partitokracia në punësim

Sepse sot, në Malin e Zi të pavarur me konceptin e ashtuquajtur qytetar, hasim në padrejtësi praktike, sepse kemi të bëjmë jo me shtetin qytetar, por tipik nacional-partiak, ku kemi institucionet dhe kuadrot janë partiake. Nëse analizojmë vetëm fushën e arsimit, del se përveç drejtorëve partiakë, kemi edhe këshillat e shkollave partiake, të punësuarit partiakë, qofshin me kohë të kufizuar apo praktikantë, të gjithë nga partia në pushtet, nga del qartë se jemi të diskriminuar në aspektin qytetar sepse ata që nuk i takojnë partisë apo koalicionit në pushtet nuk kanë asnjë mundësi për të udhëhequr shkollat apo për t’u punësuar. Një veprim i tillë është më keq se në kohën e monizmit.

Nga ana tjetër, mospërfaqësimi proporcional në punësim vazhdon gjithnjë, nga del se kemi pabarazi nacionale, ku institucionet qeveritare e ato lokale janë shembull praktik i kësaj dukurie.

Arsimi mbetet diskriminues

Sa iu përket planprogrameve mësimore dhe teksteve shkollore, në lëndët e identitetit kombëtar (histori, kulturë muzikore, dituri natyre, art figurativ etj.) gjendja është skandaloze, sepse ato janë diskriminuese për shqiptarët, që të kujton kohën pas vitit 1981, kur u zyrtarizua fushata antishqiptare.

Ndërsa eliminimi i të drejtave të realizuara, sikurse është ligji zgjedhor për zgjedhjen e deputetëve dhe këshilltarëve, që u miratua në Parlament me shumicë votash(2011), pa votat e deputetëve të partive nacionale shqiptare, dëshmon majorizimin e shumicës ndaj pakicës.

Komuna e Malësisë në Tuz, arritje e veçantë

Ne këtë periudhë kohore tridhjetëvjeçare përjashtim bën formimi i Komunës së Malësisë me qendër në Tuz(2018) e cila u dëshmu e suksesshme ne funksionimin e saj që nga formimi i pushtetit lokal i dalë nga zgjedhjet lokale(3 mars 2019), duke qenë model edhe për komunat tjera në Mal të Zi.

Ndërsa mosinvestimi në viset shqiptare si dhe privatizimi i dështuar ka ndikuar në keqësimin e gjendjes sociale të shqiptarëve, andaj kemi dukurinë e emigrimit të shqiptarëve e për pasojë zvoglimin e tyre demografik nga një regjistrim në tjetrin, nga del se këtu ndodh në praktikë pastrimi i heshtur etnik.

Kërkesat mbesin aktuale

Kërkesat e Memorandumit janë aktuale edhe sot pas 30 viteve dhe ato presin realizim praktik për të eliminuar pabarazinë qytetare dhe nacionale në Mal të Zi. Pavarësisht se kërkesat e shqiptarëve nuk janë kundër të tjerëve, pushteti i Malit të Zi deri më tash nuk ka shprehur gatishmëri për zhvillimin e një dialogu me shqiptarët, sepse iu mungon vullneti politik. Andaj është koha e fundit që të fillojë një dialog i tillë në mes Qeverisë së Malit të Zi dhe shqiptarëve, përmes partive politike nacionale, si përfaqësues autentik të tyre, në këtë mjedis. Vetëm përmes një dialogu konstruktiv duhet të krijohen raporte të partneritetit për të gjetur zgjidhje të pranueshme sipas standardeve ndërkombëtare.

Në këtë aspekt duhet të kontaktohet dhe informohet vazhdimisht faktori ndërkombëtar, duke iu ofruar argumente në lidhje me çështjet përkatëse. Sepse çështjet e barazisë nacionale në një mjedis multinacional, nuk janë më çështje të shtetit përkatës, por kanë karakter ndërkombëtar.

Përfundimisht, nuk ka dilemë së kur trajtohet pozita dhe statusi i shqiptarëve në Mal të Zi, Memorandumi mbetet referencë e domosdoshme për çdo qasje apo analizë në këtë drejtim, sepse ai paraqet bazën e kërkesave për barazi qytetare dhe nacionale në këtë mjedis multinacional dhe multikulturor. Andaj, si i tillë është bërë pjesë përbërëse e platformave politike të subjekteve politike nacionale të shqiptarëve në Malin e Zi.

Dhe në fund, e themi pa hezitim se derisa nuk do të realizohen ende në praktikë kërkesat për barazi qytetare dhe nacionale sipas standardeve ndërkombëtare, çështja shqiptare në Mal të Zi mbetet e hapur.

(Shtator 2022)

HENRY KISSINGER: “RUSIA KA HUMBUR, POR TANI DUHET SHMANGUR SHKALLËZIMI BËRTHAMOR”

October 5, 2022 by s p

Nga FEDERICO RAMPINI/

“Rusia ka humbur luftën, tani duhet të ndalojmë shkallëzimin e saj bërthamor. Mund t’a mundim edhe n’atë skenar por natyra e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe I gjithë sistemi botëror do të çakërdiseshin. Diplomacia duhet të kthehet në veprim”

Henry Kissinger flet në Këshillin e Marrëdhënieve të Jashtëme të New Yorkut, një vënd për të i dëndur në kujtime. Në këtë qëndër studimesh të gjeopolitikës më 1957 ai botoi syzimin që u bë guri themeltar i mendimit strategjik amerikan: “Nuclear weapons and Foreign Policy”. Teorizonte lindjen e armatimeve bërthamore taktike – të paracaktuara për t’u përdorur vetëm në fushat e betejave e kundër një agresioni të trupave armike – dhe maste të gjitha pasojat.

Ai studim qe paralajmërues i një karriere të re, nga profesor universitar në krye të diplomacisë amerikane nën presidentët Richard Nixon e Gerald Ford. Në moshën 99 vjeçe urtësia dhe mëndjemprehtësia e tij janë pyetur për të kërkuar një përgjigje kërcënimeve të Vladimir Putinit, pikërisht për përdorimin e armëve bërthamore taktike në Ukrainë.

Kissingeri ka botuar një libër të ri, “Leadership”, galeria e portreteve të gjashtë shtetarëve të mëdhenj të Nëntëqindës. Nuk tërhiqer mbrapsht mbi shkallëzimin bërthamor. “Që nga fillimi i mësyemjes së Ukrainës – thotë – duhej shmangur një fitore e Rusisë. Aq më tepër duhet shmangur që të kërkojë një hakmarrje bërthamore. Nuk mund të lejojmë që përdorimi i armëve bërthamore të bëhet i zakonshëm, të normalizohet. Jo vetëm për atë që do t’ishte përfundimi i llahtarshëm i menjëhershëm, por edhe për pasojat në ndërpretimin dhe ligjërimin e pushtetit nga ana e atij që i përdor.Nuk është e pranueshme që Rusia t’arrijë me armët bërthamore rezultatin që nuk ka qënë e aftë të mbërrijë pa ato”.

Ish sekretari i Shtetit shpjegon se çfarë lloj përgjigjeje do të duhej të jepte NATO, nëse Putini do të përdorte vërtetë bërthamoren. Është një temë mbi të cilën ka pasur së fundi komunikime ndërmjet drejtuesve të nivelit të lartë ushtarakë të SHBA e të Moskës. “NATO – vëren – duhet të kundërveprojë sa më gjatë me armët e zakonshme. Por drejtuesit rusë duhet të dijnë se në rastin kur të përdorin armët bërthamore caqet për një marrëveshje paqe do të bëhen më të rënda për ta, Rusia do të dalë si një komb më i dobët se më parë”.

I paditur herë herë për cinizëm në Realpolitikën e tij, Kissinger saktëson se një rrugëdalje nuk mund të kalojë mbi kryet e popullit ukrainas. “Ukraina nuk duhet demoralizuar. Duhet të ketë një rol të dorës së parë në proçesin e paqës”. Të hartojë një listë të gjithshkaje ka fituar Kievi në fakt që kur ka ditur të qëndrojë kundër pushtuesit e që duhet raktifikuar në çfarëdo marrëveshjeje paqeje. “Mbrojtjet e lirive ukrainase përfshijnë përkatësinë e saj në Bashkimin Evropian. Ndërsa për marrëdhëniet e saj me NATO-n tashmë është zgjidhur nga ngjarjet. Prandaj Rusija ka humbur. Në luftën e Parë e të Dytë botërore Rusia kishte treguar aftësinë e kërcënimit t’Evropës në terrenin e armëve të zakonshme, tashti kjo forcë e saj është mposhtur”.

Megjithatë teoricieni më i madh në jetë i diplomacisë don të kthehet pikërisht në këtë: diplomacia.

“Një bashkëbisedim, qoftë edhe vetëm zbulues, është thelbësor në këtë atmosferë bërthamore. Nuk ka rëndësi nëse Putini na pëlqen apo jo. Nëse arma bërthamore do të hynte në veprim, sistemi botëror do të pësonte një çakërdisje me rëndësi historike. Nuk duhet të lidhim veprimin diplomatik me njeriun që n’a rri përballë. Na takon ne të përftojmë një bashkëbisedim që të ruajë sigurinë tonë por që të na riçojë tek fryma e bashkëjetesës. Përmbysja e udhëheqësit kundërshtar nuk duhet të duket si një parakusht”. Nuk është i butë me të tijtë, nuk i bën zbritje gabimeve të së kaluarës. “Kur ra Muri i Berlinit e filloi riorganizimi i Lindjes evropiane, Shtetet e Bashkuara kërkuan të integrojnë gjithë zonën në një rend nën drejtimin e tyre. Nuk qe urtësi orvajtja për të futur Ukrainën në NATO. Kjo nuk është një arsye për mësyemjen e Putinit. Por problemi tani është nëse është e mundur të bëhet një paqe me të. Dhe ky duhet përballuar në një kuadër më të gjërë: e ardhmja afatgjatë e marrëdhënieve ndërmjet Rusisë dhe Evropës, ndërmjet Rusisë dhe Perëndimit. Një Rusi që është e vetëdishme për kufizimet e saj , do të dëshërojë të jetë pjesë e Evropës apo do të zgjedhë Azinë? Mbi këtë duhet të shtjellojmë bashkëbisedimin”.

Vëndin e tij në analet e Nëntëqindit, ai e pushtoi si regjizor i shkrirjes SHBA – Kinë më 1971 – 72. Ajo marrëdhënie ka mbetur në qëndrën e vëmëndjes së tij. Në krahasim me takimin e famshëm Nixon-Mao, sot marrëdhëniet ndërmjet Washingtonit dhe Pekinit janë në minimumin e tyre historik. “Kina – përsiat Kissingeri – ka qënë gjithmonë një beleg i posaçëm për Amerikën, në sajë të përmasave të saj, sot më të fuqishme se kurrë në planin ekonomik, teknologjik e ushtarak. Nuk kemi patur të bëjmë kurrë me një Vënd kaq madhështor, filozofia e të cilit është praktikisht e kundërt me atë tonën. Kinezët e quajnë historinë si një proçes të vazhdueshëm që zhdërvjellohet në mijra vite. Problemet e veçanta – që ne i përballojmë një nga një – i shohin si shprehje të atij proçesi. Sot që raporti i forcave është pothuaj i barabartë, kërkimi i një modus vivendi duket i vështirë. Edhe se është thelbësor e ka të bëjë me t’ardhmen e njerëzimit.

“Gjatë dy administratave të fundit amerikane – vëren Kissingeri që ka vazhduar të jetë pyetur nga presidentët si në Washington po ashtu edhe në Pekin – ka zotëruar ndeshja. Duhet rivendosur një bashkëbisedim mbi tema dërmuese: një luftë ndërmjet mbifuqive do të kishte pasoja më të këqija se Lufta e Parë dhe e Dytë botërore. Së paku udhëheqësit amerikanë e kinezë e njohin se ky rrezik ekziston e që ata janë të vetmit që kanë mundësi t’a ndalojnë. Për pasojë venë në punë mekanizma paraprakë për të folur me njëri tjetrin në fazat e para të një krize. Pastaj janë temat e mëdha mbi të cilat bashkëpunimi i dyanshëm është i domosdoshëm: që nga ndryshimet klimatike deri tek e ardhmja e teknologjisë”. Përfundon me një thirrje Winston Churcillit mbi cilat janë tre kërkesat themelore për të bërë politikë të jashtëme: “Të studiohet historia. Të studjohet hiatoria, Të studiohet historia”. E me një përsiatje mbi rolin e Amerikës: “Kushtet për një drejtim tonin botëror janë përkeqësuar, veçanërisht për përhapjen e armëve bërthamore. Më shumë se kurrë, sot duhet të jemi krijues”

“Corriere della Sera”, 1 tetor 2022 Përktheu: Eugjen Merlika

DR. IBRAHIM RUGOVA, VIZITA E PARË NË SHBA 33 VITE MË PARË

October 4, 2022 by s p

Tonin Mirakaj/

33 vjet më parë, pikërisht me datën 4 Tetor 1989, në ora 5 të mbrëmjes, i ndieri Dr. Ibrahim Rugova i shoqëruar nga prof. Engjell Sedaj, mbërritën në Kennedy aeroport, në New York, me linjën ajrore Jugosllave “Jat”, të ftuar nga Kisha Katolike Shqiptare “Zoja e Kshillit të Mirë”, për të qenë folës në Seminarin përkujtimor që ishte organizue me rastin e 300 vjetorit të vdekjes së Imzot Pjetër Bogdani.

Për arsye sigurie, nuk ishte lajmërue komuniteti për ardhjen e musafirve nga Kosova.Faktor tjetër ishte se komisioni përgatitor i Seminarit nuk kishte konfirmim të sigurtë për ardhjen e tyre, nga se komunikimet në atë kohë nuk ishin të lehta, nga situata e tensionuar politike në Kosovë.

Në aeroport për ti pritur, pa qenë të sigurtë për ardhjen e tyre, kishin dalur meshtarët e Kishës

të përndershmit Dom Rrok Mirdita, Dom Pjetër Popaj dhe kryetari i komisionit përgatitor të Seminarit Tonin Mirakaj.Linja ajrore nuk jepte asnjë informatë për ardhjen e tyre, pra duhej të prisnim apo dalin me turmën e pasagjerve nga “costums control”.Ipari qe i njohu nga larg, në fund të turmës ishte Dom Rroku.Erdhën u ndëgjue zëri i tij! Gëzim për ne që prisnim e natyrisht gëzim për profesorët, që më në fund arritën në Amerikë, për herë të parë!

Mbas përshëndetjeve, profesorët u interesuen për organinzimin e Seminarit, vendin ku do të mbahet si edhe a kishin mbërrijtë folësit e tjerë At Danieli, profesorët Pipa dhe Camaj? I njoftuem se vendi është “Fordham University”, dhe salla e Seminarit ka vend për më se njëmijë persona. Profesor Sedaj tha: Njëmijë persona nuk mund ti mbledhim në Prishtinë, e ju mendoni se do ti mblidhni ne New York? I njoftuem se At Danieli dhe profesor Pipa kishin mbërrijtë, dhe se Camaj nuk ka mund me ardhë, por ka dërgue ligjëratën e tij. Mbas këtyre bisedave u drejtuem tek makinat , nder to, ishte dhe një limuzinë e dërguar nga familja Biberaj, dhe u nisëm për në Beekman Towers në 49th rruge, avenuja e parë në Manhattan, ku ishte rezervue një suite për Rugova dhe Sedaj.

Kujtoj se nga dritaret e suites shihej për bukuri ndërtesa e OKB, e cila me pamjen e saj i mahniti profesorët. Dr. Rugova, mbasi ndezi një cigare“Marlboro”,e thithi 2-3 herë tha:Këtë ndërtesë,e kemi pa në fotografi,tani po e shohim nga afër, dhe vazhdoi: Aty në një të ardhme, ndoshta jo të largët do të zgjidhet problemi i Kosovës!

Mbas një pushimi të shkurtër në hotel, të gjithë u nisëm për në banesën e shkruesit të këtyre rreshtave, në Fifth Avenue në Manhattan, ku kalum një darkë të këndshme me mysafirët,klerikët dhe disa anëtar të komisionit pergatitor të Seminarit.

Të nesërmen,profesorët vizituan Kishën Katolike “Zoja e Kshillit të Mirë” ku u pritën me shumë kënaqesi nga administratori Dom Rrok Mirdita, ndihmësi i tij Dom Pjetër Popaj, djakon Marash Shkreli,kryetari i komisionit përgatitor të seminarit e të tjerë, ku u bisedue mbi gjendjen e komunitetit, mbi qendrat fetare si edhe organizatën Pan-Shqiptare“Vatra”.Gjatë bisedave, Rugova shprehi disa herë, konsideratën e tij për Federatën Vatra:- Ruejeni Vatrën se u duhet shqiptarve tha në një bisedë mbi këtë organizatë famëmadhe!

Lajmi se mbërritën profesorët nga Kosova u përhap shpejt, kryesisht me telefon, nga se në atë kohë nuk kishte e-mail, cell phones, face book e të tjera mjete komunikimi të shpejtë.Për të lajmërue aktivitete të ndryshme në komunitet kishte disa radio emisione në gjuhën Shqipë që transmetoheshin njëherë në javë. Këto ishin “Zëri i Atdheut” me folës Rasim Sina dhe Hysen Mulosmanaj, “Zëri shqiptarve të lirë” me folës Nehat Bakalli dhe Ramadan Turdiu dhe “Revista radiofonike e shqiptarve të Amerikës” që drejtohej nga Zef Camaj.Këto radio e dhanë njoftimin se ku dhe kur mbahej seminari, si dhe njoftuan ardhjen e profesorëve.

Me ardhjen e profesor Ibrahim Rugovës dhe profesor Engjëll Sedaj, u plotsue programi me folës që në atë kohë ishin personalitete më të shquara të fesë,kulturës dhe letërsisë shqiptare.

Ishte e qartë për komisionin përgatitor,se mysafirët kosovar duhej ti ruanim me shumë kujdes nga rryma të ndryshme politike që përbënin komunitetin tonë, prandaj me dëshirën e tyre takime individuale u kufizuan, u njoftua disa si: Imam Isa Hoxha, Prof. Sami Repishti, vëllezërit Bytyçi, At Daniel Gjeçaj, profesor Arshi Pipa dhe anëtarët e komisionit.I pyetur për situatën në Kosovë, Rugova u përgjegj shkurt: Kemi ardhë të ftuar nga Kisha Katolike për të përkujtue një klerik dhe shkrimtar që ka vdekë 300 vjet më parë.Do kthehemi me datën 14 tetor në Kosovë.Nuk kemi ndërmend të përzihemi në punë të tjera!

Dita e dytë u kalue në shëtitje në Manhattan, dhe në mbrëmje u shtrue darkë në “Amici Restaurant”, ku morën pjesë klerikët, profesorët dhe anëtarë të komisionit, si dhe Agim Fetahu, ish gazetar i “Rilindjes” në Kosovë.

Ditën e Seminarit, në ora 10 të mëngjesit, salla e Universitetit u gjet e mbushur plot me bashkatdhëtarë, shumë të ardhur nga NY, NJ dhe CT.

Pas lutjes fetare dhe hymneve kombëtare të Amerikës dhe Shqipërisë, kryetari i komisionit paraqiti drejtuesin e Seminarit të Përndershmin Dom Rrok Mirdita.Ky, mbas një përshëndetje të shkurtë, paraqiti audiencës folësit me radhë simbas programit.Kur u përmend emri i Ibrahim Rugovës, salla ushtoj nga

duartrokitje frenetike për disa minuta.Ky rast bëri të kjartë se Rugova kishte mbështetje nga shqiptarët e Amerikës.

Në program, ishte i treti, mbas At Danielit dhe profesor Pipës. Ndërsa flisnin këta të dy, Rugova kërkoj letër, ku përgatiti përshëndetjen e tij përpara temës së pregatitur që ishte: “Historia Shqiptare në veprën e Bogdanit”.

Pritja që ju bë diferent prej të tjerve, mund ti sillte rrezik mbas kthimit në Kosovë, prandaj më shumë kujdes, përgatiti “përshëndetjen që vijon”:

Zonja dhe zotërinj të nderuar!

Më lejoni që në fillim të përshëndes kishën katolike shqiptare të New York-ut, që mori kët hap të shënoj me kët Seminar 300 vjetorin e vdekjes së shkrimtarit të madh shqiptar, Pjetër Bogdani. E falenderojmë nga zemra për ftesën, që na të dy studiues nga Kosova të japim ndihmesën tonë në kët drejtim.

Po ashtu më lejoni të them edhe dy a tri fjalë të tjera. Nisma e kishës katolike shqiptare të shënoj kët jubile, është një nismë e mirë, që të filloj një traditë bashkëpunimi midis shqiptarve në SH.B.A. dhe shqiptarve në Jugosllavi.Pa ndonjë kompliment të tepruar, kjo nismë sikur vazhdon traditën e Vatrës shqiptare të Bostonit, e cila me decenie veproj në planin kulturor e kombëtar.

Shqiptarët, duhet dhe mund të bashkëpunojnë dhe njihen më shumë ndërveti kudo qofshin në botë, duke u lidhur me trojet autoktone dhe pa marrë parasysh sistemet ku jetojnë si edhe bindjet e tyre politike,konfensionale e sociale, ashtu si e kërkon bota e sotme.Shqiptarët sot, kanë nisur të hapin më shumë dialogun midis tyre dhe me të tjerët, sepse kështu do të forcojnë identitetin e tyre dhe do të shpejtojnë inkuadrimin e tyre si subjekt, në proceset e botës moderne.

Kolegu Sedaj dhe unë, ju përshëndesim të gjithve, që keni gjetur kohë të jemi sëbashku, për të nderuar kët fytyrë të madhe të kulturës dhe historisë së Shqipërisë.

Pas pershendetjes së duartrokitur, Rugova paraqiti temën e seminarit.

Seminari pati sukses shumë më të madh si ishte paraparë nga organizuesit. Pjesëmarrja e më shumë se 1000 bashkatdhëtarve, i dha përmasa të një veprimtarie masive kultuore kombëtare. Shtypi i mërgatës, radio, e paraqitën me madhështi suksesin. “Atdheu” botoi nje artikull nga Rasim Sina dhe Hysen Mulosmanaj me titull:”Madhështia e një Seminari”. Radiot komentuan edhe mbi rëndësinë e ardhjes së profesorëve kosovarë në Amerikë.Eshtë fakt se profesor Ibrahim Rugova u inkuraju nga pritja që ju bë, për aktivitete diplomatike dhe politike, që ndërmori mbas kthimit në Kosovë,të cilat më pas sollën rezultate me përmasa historike për Kosovën dhe të gjithë shqiptarët.

Në mbrëmjen e datës 7 tetor, komisioni i seminarit shtroi darke në nder të ligjëruesve, në Eastwood Manor,ku pati një pjesëmarrje prej më se 700 persona.Në darkë fjalimet u kufizuen me përshëndetje të shkurta, dhe praqitje të mysafirve të nderit.Gjatë darkës pati një program të pasur argetues.Rozofati,luejti vallen e “Rugovës”,që u pëlqeu shumë mysafirëve.

Darka u kryesue nga kryetari i komisionit.

Profesorët kosovarë udhtuen në Washington DC, të shoqëruar nga antari i komisionit Simon Simolacaj.Atje kaluen dy ditë te miku i tyre Fran Shkreli dhe familja e tij. U takuan me Elez Biberaj.Frani dhe Elezi ishin zyrtarë të departamentit të shtetit, me detyra në VOA. Mbas kthimit nga Washingtoni, koha u kalue në shetitje në New York, në shoqërinë e një grupi të vogel miqësh, kryesisht Dom Rroku, Dom Pjetër Popaj, Djakon Marash Shkreli, antarët e komisionit dhe vëllezërit Bytyqi.

Ditën e fundit të vizitës tyre në Amerikë, ndërsa po pregatiteshin për udhëtim, Rugova dhe Sedaj kërkuen me i dërgue në një dyqan, ku mund të blinin ndonjë dhuratë për bashkëshortet e tyre.

Kërkuen ti shoqëroj bashkeshortja ime Miliana,e cila kishte fillue të pregatisë drekën.Lëre drekën kur të kthehemi, tha Rugova. Në atë kohë në banesën tonë erdhi Sabit Bytyqi.I treguam për kërkesën e mysafirëve.-Shkoni,- tha Sabiti, drekën e pregatis unë! Kënaqësi për të gjith.Ashtu u bë. Vendosëm me shkue në Stern’s Dept. Store, në Rt 4, New Jersey, ku kishin mundësi me ble gjërat që dëshironin,me ndihmën e Milianës.Ndërsa po kalonin urën për në New Jersey, Rugova pyeti: Si quhet kjo urë? Kjo është “George Washington Bridge”, u përgjigjëm. George Washington përsëriti ai…. Per një George ka nevojë Kosova! Të gjithë qeshëm.Ndoshta nuk na shkoi në mend se George Washington i Kosovës ishte aty, me ne, IBRAHIM RUGOVA!

Mbasi i blenë gjërat që dëshironin, u kthyem. Sabiti kishte prëgatitë drekën, sigurisht në mënyrë profesionale, ashtu si në restaurantin e tij “Minetta”. Mbas dreke, u nisëm për në Kennedy aeroport.Aty kishin dalë me i përcjellë mysafirët, klerikët Dom Rrok Mirdita, Dom Pjeter Popaj, djakon Marash Shkreli,të gjith antarët e komisionit të Seminarit Imzot Pjetër Bogdanit, Zef Camaj e ndonjë tjetër. Profesor Ibrahim Rugova u kthye i bindur se Kosova ka miq në Amerikë.Kjo u provue nga ngjarje që pasuen deri në pavarësinë e Kosovës.

VATRA PROMOVOI VEPRËN “SKËNDER IMER THAÇI MES SHQIPËRISË, KOSOVËS DHE MALIT TË ZI”

October 2, 2022 by s p

Sokol Paja/

New York, 1 Tetor 2022 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA promovoi librin “Skënder Imer Thaçi, mes Shqipërisë, Kosovës dhe Malit të Zi” në Sallën e Amfiteatrit të Qendrës Iliria në Jacobi Medical Center. Nën prezantimin e moderatores Marjana Bulku, në fjalën përshëndetëse kryetari i Vatrës Elmi Berisha u ndal te figura e Skënder Imer Thaçit si patriot, humanist dhe aktivist i çështjes kombëtare. Presidenti i Nderit të Vatrës Agim Rexhaj u ndal në detaje të fëmijërisë së Skënder Thaçit, te persekutimi i familjes prej UDB, vështirësitë e rritjes dhe falënderoi pjesëmarrësit nga trojet kombëtare e kontributin e shqiptarëve të trojeve etnike për çështjen kombëtare. Në një video të shfaqur për të gjithë të pranishmit, u zbuluan detaje që nga fëmijëria e tij, vlerësimet, rrugëtimi patriotik dhe të veçantat e jetës e sukseseve të tij të dekoruara edhe nga dy Presidentë të Republikës së Shqipërisë. Autorja Leonora Laçi në fjalën e saj tha se libri përmban rrëfime jetësore, ngjarje që i shërbejnë historisë sonë kombëtare, vepra ideale të pastra të nacionalizmës. Harry Bajraktari e cilësoi veprën, një punë fenomenale dhe vlerësoi kolonel Xhemal Laçin e familjen Thaçi për çështjen kombëtare. Agim Aliçkaj në fjalën e tij kërkoi bashkim të shqiptarëve e trojeve shqiptare dhe u ndal te vepra, puna e jeta e Skënder Thaçit për të mirën e shqiptarëve e kombit tonë. Ambasador Mal Berisha bëri një paralele mes dy librave Skënder Imer Thaçi dhe Rob të Beqir Sinës, një jetë në dy kohë, jeta dhe vuajtjet në kampet e internimit. U ndal dhe te figura e Skënder Thaçit si patriot dhe biznesmen dhe Beqir Sinës si gazetar. Skënder Imer Thaçi në fjalën e tij përveç falënderimeve të pranishmëve dhe organizatorëve shpalosi për të pranishmit vuajtjet dhe sakrificat familjare. Ai tha se idealet patriotike të kolosëve të kombit Komiteti Shqipëria e Lirë si Prof.Rexhep Krasniqi, Xhaver Deva, Thaçi, Xhemal Laçi etj po materializohen në zhvillimin e Kosovës, Shqipërisë e kombit tonë. Në përfundim edhe studiuesi Prend Qeta e vlerësoi librin për cilësinë, faktet historike dhe ngjarjet jetësore të rrëfyera. Pas përurimit të librit, për miqtë e pranishëm u shpërndanë libra me autografe.