Abri e Epërme, Drenas, 30 mars 2024/

Në 25- vjetorin e masakrës nga forcat e armatosura serbe mbi familjen Muliqi, në Abri të Epërme të Drenasit, Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, bëri sot homazhe në nderim të jetës së tyre.

Kryeministri Kurti theksoi se ishin sot aty për të treguar solidaritetin institucional e kombëtar, qytetar e njerëzor me familjen Muliqi, me bacën Asllan edhe me familjen Deliu dhe të gjitha familjet e dëshmorëve dhe martirëve të kombit tonë, të cilët i dhanë kaq shumë Kosovës për liri e për pavarësi, për çlirim e për bashkim.

Teksa kujtoi edhe vrasjen e 23 të vrarëve nga forcat oserbe, në të njëjtin fshat, në masakrën më 26 shtator 1998, deklaroi se as për këtë masakër, e as për vrasjet në Abri të Epërme më 30 mars 1999, nuk ka asnjë të akuzuar e as të dënuar. Kryeministri ftoi Prokurorinë e Shtetit që me krejt çfarë kanë e dinë, të angazhohen maksimalisht ditë e natë në mënyrë që ata vrasës për të cilët ka edhe dëshmitarë të gjallë, të ndiqen të akuzohen e të dënohen.

Bashkë me kryeministrin Kurti në homazhe ishin edhe ministri i Mbrojtjes, Ejup Maqedonci si dhe zëvendësministri i MPB-së, Blerim Gashani.

Deklarimi i plotë i kryeministrit Kurti:

Pas 26 shtatorit, në Abri të Epërme duhet të rikthehemi edhe më 30 mars.

Më 26 shtator 1998 janë vrarë 23 anëtarë të familjes Deliu nga foshnja gjashtë muajshe deri te plaku 94- vjeçar. Në mesin e të vrarëve është edhe Mihanja me djalin e saj 2 vjeçar, që është motra e zëvendësministrit tonë Blerim Gashani, zëvendësministri i Punëve të Brendshme, i cili ndodhet këtu bashkë me neve.

Por sot, më 30 mars, këtu jemi për masakrën e dytë në fshatin e njëjtë. Masakra ndaj familjes Muliqi, e cila i ka tetë martirë dhe një dëshmor dhe nëntë luftëtarë të UÇK-së. Prej këtyre tetë martirëve, katër martirë ishin nxënës, pra ishin të mitur, Ganiu, Musa, Behrami edhe Abazi. Tash Sejfullahu është dëshmor i kësaj familje i rënë në betejën më 19 gusht 1998, pa i bërë 17 vjet. Pa i mbushur 17 vjet të plota, ai e ka shitur lopën në Qirez për të blerë armën e për t’iu bashkëngjitur UÇK-së, për të luftuar forcat okupatore serbe.

Andaj ne jemi sot këtu për të treguar solidaritetin institucional e kombëtar, qytetar e njerëzor me familjen Muliqi, me bacën Asllan edhe me familjen Deliu dhe me të gjitha familjet e dëshmorëve dhe martirëve të kombit tonë, të cilat i dhanë kaq shumë Kosovës për liri e për pavarësi, për çlirim e për bashkim.

Me keqardhje më duhet sërish të konstatoj që as për vrasjet, 23 të vrarët e masakrës në Abri të Epërme më 26 shtator 1998, dhe as për vrasjet e masakrës sërish në Abri të Epërme, më 30 mars 1999, nuk ka asnjë të akuzuar e as të dënuar, ndonëse u bënë plot vite që Kuvendi i Republikës së Kosovës me plotësim ndryshimin e ligjit dhe më pastaj Ministria e Drejtësisë me të gjithë mekanizmat e elementet përkatës e ka mundësuar edhe akuzën, edhe gjykimin, edhe dënimin në mungesë.

Pra, për tetë martirët e familjes Muliqi dhe për 23 martirët e familjes Deliu, sot e kësaj dite askush nuk është akuzuar dhe s’ka mbajtur dënim.

Andaj unë edhe njëherë e lus Prokurorinë e Shtetit që më krejt çfarë kanë e dinë, të angazhohen maksimalisht ditë e natë në mënyrë që ata vrasës për të cilët ka edhe dëshmitarë të gjallë, të ndiqen, të akuzohen e të dënohen. Sepse pa drejtësi, me vetëm të vërtetën, plagët vazhdojnë të mbesin të hapura e të njoma.

Lavdi dëshmorëve e martirëve të kombit, lavdi dëshmorëve e martirëve këtu në Abri të Epërme, të familjes Muliqi e Deliu!

M.Pasoma/ RTKlive/

(E përditësuar 13:00) Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier ka thënë se inaugurimi i Muzeut të Masakrës së Krushës së Madhe të Rahovecit, i dokumenton këtë ngjarje dhe mundëson që faktet historike mos të kontestohen. Ai këto komente i bëri në 25 vjetorin e njërës nga prej masakrave më të tmerrshme të luftës në Kosovë, asaj të Krushës së Madhe.

“Ky muze do t’i ndihmojë të gjithë atyre që vijnë ta shohin atë, ta mësojnë atë që ne tanimë e dijmë, të mos lajthitet se faktet historike janë të pakontestueshme”, ka deklaruar ai.

“NATO-ja veproi pikërisht për shkak të krimeve të tmerrshme si ky që kishte ndodhur këtu. Të njëjtën ditë, sekretarja e atëhershme e shtetit, Marilyn Albright tha: “e kemi të pamundur të negociojmë përderisa Millosheviqi shton numrin e forcave, i sulmon civilët dhe i djeg fshatrat në Kosovë”.

“Aksionet e NATO-s kanë synim të shtyejnë paqen dhe sigurinë në Evropë dhe t’i jap fund mizorive dhe krizës humanitare. Si aleancë ne u bëmë bashkë për të reaguar vetëm pasi i kishim shterrur të gjitha alternativat për të ndalur gjakderdhjen”, ka thënë Hovenier.

Ai ka shprehur ngushëllimet e tij dhe solidaritetin me familjet e viktimave në cilësinë e përfaqësuesit të presidentit amerikan në Kosovë.

Hovenier ka thënë se e kupton që familjet dhe të mbijetuarit e kësaj masakre kanë kërkuar themelimin e muzeut qe 25 vjet, teksa është shprehur krenar për kontributin amerikan në proces.

“Shtetet e Bashkuara të Amerikës ndihen krenare që i kemi mbështetur deri diku përpjekjet e juaja, përmes trajnimit të 30 kosovarëve për shkathtësi të intervistimit, etikë të historisë gojore dhe arkivimit si pjesë e historisë gojore të Bibliotekës Kombëtare me të mbijetuarit e masakrës së Krushës së Madhe”, ka deklaruar ambasadori amerikan.

Në mesin e disa rrëfimeve të masakrës, ai ka veçuar narrativën e ndërmarrëses Fahrije Hoti në filmin “Zgjoi” të Blerta Bashollit.“Edhe pse u përballën me gjithë ato tragjedi të tmerrshme, gra të Krushës e tejkaluan stigmën, diskriminim, u përballën me mërzinë e tyre dhe vendosën që të krijojnë një jetesë që është e lavdërueshme për çdo individ dhe është më e madhe se individi”, ka thënë ai.

Rohde: NATO ndërhyri për të ndaluar katastrofën humanitare dhe spastrimin etnik

Ambasadori i Gjermanisë në Kosovë, Jorn Rohde në ceremoninë përkujtimore të 25-vjetorit të Masakrës së Krushës së Madhe dhe inaugurimit të muzeut, ka thënë se kjo masakër ka treguar se kishte ardhur koha që NATO të ndërhynte për të shmangur tragjedinë humanitare dhe spastrimin etnik.

“Jam këtu për të përkujtuar dhe mbajtur zi për të gjitha ato viktima të atij krimi të tmerrshëm mizor të kryera nga forcat e Milloshoviqit dhe natyrisht për t’iu shprehur ngushëllime familjarëve të të gjitha viktimave. Kjo masakër si dhe masakrat tjera treguan se kishte ardhur koha që NATO të ndërhynte për të shmangur atë tragjedi humanitare si dhe spastrimin etnik që po ndodhte këtu”, ka thënë ai.

Rohde ka deklaruar se shumica e atyre që i kanë kryer këto krime janë ende në arrati dhe se kjo sipas tij, nuk do të duhej të lejohej, pasi ata duhet të japin llogari.

“Jam krenar që jam sot këtu dhe së bashku me aleatët dhe partnerët tanë mund të them se Gjermania e ka ndihmuar që të ndërtojmë Kosovën në një shtet të lirë shumetnik dhe demokratik. Gjithashtu shpresoj që Kosova bashkë me të gjithë fqinjët e saj, së shpejti do t’i bashkohet shoqërisë evropiane”, tha Roohde.(E.Hoti)

Malaj: Duke respektuar të kaluarën hapim një të ardhme

Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Kosovë, Petrit Malaj në 25-vjetorin e masakrës në Krushë të Madhe, ka thënë se “duke respektuar të kaluarën hapim një të ardhme”.

“Ne këtu jemi mbledhur nën hijen e një historie të zymtë, në një ditë të shënuar nga pikëllimi dhe respekti i thellë”, tha Malaj.

Ndërsa për hapjen e muzeut, ai bëri me dije se nuk është vetëm një akt kujtimi, por një deklaratë e guximshme e angazhimit kolektiv për të vërtetën, për drejtësinë e për pajtimin.

“Sot këtu përurohet një muze kushtuar kujtimit të masakrës në Krushë, një tragjedie të papërshkrueshme”, deklaroi Malaj.(K.Kasumi)

Shkruan Mehmet Prishtina/

Kosova Lindore përben çështjen me të rëndësishme dhe me ndikim historik në aspektin kombëtar. Mund të thuhet se aty mbështetet edhe fati i kombit në përpjekjen e tij për liri, barazi e bashkim kombëtar.

Politika serbe për serbizimin e tokave shqiptare duhet kundërshtuar ashpër nga Tirana dhe Prishtina zyrtare, kjo çështje duhet ndërkombëtarizuar dhe të rritet trysnia e botes demokratike mbi politiken shoviniste serbe ndaj tokave dhe popullsisë shqiptare në Luginën e Preshevës. Shqiptarët, me shumë se kurrë, tash duhet të bashkohen, pavarësisht se cilës pjesë i takojnë për të mbrojtur tokën e vet, atë pjesë të popullit që gjendet nën thundrën e pushtimit te egër të Beogradit.

Nuk mjafton vetëm thirrja për qetësi, apo të ruajtës së situatës paqësore, duke u mbështetur në mos kryerjen e asnjë aktiviteti, që kinse tërheqë dhunën raciste serbomadhe. Ajo dhunë fashiste tash në Kosovën Lindore dhe mbi shqiptarët është prezentë dhe po behet serbizimi i tokave shqiptare.

Këtu duhet përmendur Medvegjen dhe Bujanovcin, vende këto te kërcënuara me serbizim. Sidomos Medvegja e cila çdo dite e me tepër, si pasoje e politikave serbe po de-shqiptarizohet.

Atje edhe emrat, mbiemrat, adresat e pasurinë po ua heqin nga regjistrimet zyrtare. Medvegja, fatkeqësisht veç është serbizuar.

Tirana dhe Prishtina kërkohet të ndërmarrin hapa konkret në raport me Serbinë, UE e SHBA-në. Këto vende duhet të qartësohen se dhuna atje është e patolerueshme dhe se përgjigjja do të jetë mbarë kombëtare.

Nuk duhet lejuar këtë shkombëtarizim te vendit tone duke i hequr shqiptaret nga vendet e veta.

Planet serbe mbi tokat shqiptare nuk duhet të lejohen qe të marrin jete, politikat e qeverive në Tiranë dhe Prishtinë duhet unifikuar në mbrojtjen e tokave dhe popullsisë shqiptare në Kosovën Lindore, qofte edhe përmes ndikimit tek faktori ndërkombëtar që të rris trysninë mbi plantët shoviniste serbe.

Kosova dhe Shqipëria ka përgjegjësi historike ndaj populli shqiptar. Ata duhet te dalin me kërkesa konkrete, të protestojnë pranë qeverive dhe të kërkojnë ndaljen e menjëhershme të dhunës në Kosovën Lindore, sikundër edhe shkombëtarizuese, me qellim te serbizimit te kësaj ane shqiptare.

Dialogu në mes të Prishtinës dhe Beogradit, duhet të kushtëzohet nga Prishtina zyrtare me respektimin e të drejtave të popullsisë shqiptare në Kosovën Lindore, minimalisht të kërkohet reciprocitet i të drejtave me komunitetin serb në Kosovë. Sot më shumë se kurrë duhet të jemi të bashkuar në mbrojtjen e tokave dhe popullsisë Shqiptare në Kosovën Lindore, kjo përgjegjësi bie, fillimisht, mbi pushtetet në Prishtinë dhe Tiranë por duke mos kursyer përgjegjësinë ndaj historianeve, familjeve atdhetare, shoqatave të ndryshme të shoqërisë civile, personelit akademik e deri tek studentët, që të arrihet qëllimi mbarëkombëtar.

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca, mori pjesë në ekspozitën “Kosova në gjuhët e botës”, hapur nga Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës me rastin e 25-vjetorit të sulmeve ajrore të forcave të NATO-s kundër Serbisë dhe Jugosllavisë.

Kryetari Konjufca tha se ndien kënaqësi të veçantë që po merr pjesë në hapje të kësaj ekspozite, në veçanti në 25 vjetorin e sulmeve ajrore të NATO-s në ish-Jugosllavi.

“Përkimi i kësaj ekspozite të librave të shkruara për Kosovën në gjuhë të huaj, me luftën që NATO e nisi për të shpëtuar popullin e Kosovës nga spastrimi etnik dhe gjenocidi, na nxit domosdoshmërisht të reflektojmë se lufta e popujve për liri e çlirim, e veçanërisht e popujve të vegjël, gjithnjë duhet të zhvillohet në shumë fronte, sepse ajo shumë shpesh varet nga aleanca dhe mbështetja e popujve dhe shteteve të mëdha”, tha kryetari Konjufca.

Kreu i Kuvendit shtoi se sensibilizimi i opinionit botëror për çështjen e Kosovës dhe të drejtën e saj për liri dhe pavarësi nga Serbia ka qenë një front i rëndësishëm në realizimin e aspiratave të popullit shqiptar dhe se ishin autorët e huaj, përkatësisht kontributi i tyre që ndikoi padyshim në krijimin e një opinioni pozitiv në botë për lirinë e shqiptarëve.

“Kjo ka qenë veçanërisht e rëndësishme edhe për faktin se propaganda serbe kundër Kosovës në qarqet evropiane e perëndimore ka qenë e hershme dhe intensive. Pavarësisht kontributit që elitat tona intelektuale, duke përfshirë edhe shumë anëtarë të nderuar të kësaj Akademie, kanë dhënë në përhapjen e të vërtetës shkencore e historike për Kosovën dhe çështjen e pazgjidhur shqiptare në Ballkan, kontributi i autorëve të huaj, miqve të Kosovës, shumë prej të cilëve kanë bartur edhe detyra të larta drejtuese, ka ndikuar pa dyshim në krijimin e opinionit pozitiv të publikut të huaj mbi të drejtën e vendit tonë për liri dhe pavarësi”, tha kryetari i Kuvendit.

Ai përmendi me këtë rast botimin e shumë librave të autorëve, të cilët edhe vetë ishin përfshirë në luftën për liri dhe pavarësi të Kosovës, si ish-presidentin amerikan Bill Clinton, ish-sekretaren e shtetit Madeleine Albright, ish-kryeministrin e Britanisë së Madhe, Toni Blair, ish-kryeministrin e Italisë, Massimo D’Alema, ish-ministrin e Punëve të Jashtme të Gjermanisë, Joshka Fischer, ish-komandantin e NATO-s, Wesley Clark e shumë figura të njohura ndërkombëtare, në librat e të cilëve, siç tha kryetari Konjufca, çështja e Kosovës zë një kapitull të veçantë dhe mbetet si një trashëgimi në kujtesën historike në shoqërinë e tyre.

“Këto biografi e libra analizash të periudhave kur ata vepruan mbesin edhe si një argument që do t’u shërbejë pasardhësve të tyre për të mos harruar politikën e drejtë që ata ndoqën në përkrahje të çlirimit dhe të pavarësisë së Kosovës”, tha kryetari Konjufca.

Me këtë rast kryetari i Kuvendit përgëzoi ASHAK-un për ekspozitën me botimet e librave të këtyre miqve, që siç tha ai, është jo vetëm shenjë mirënjohje ndaj tyre, por edhe kujtesë se sa e rëndësishme është që të triumfojë e vërteta përballë propagandës, si një kusht esencial për paqe në botë.

Prof.Asc.Dr.Gëzim MUSTAFAJ/

Fundi i Luftës së Ftohtë, zhvillimi teknologjik, çrregullimet e mëdha demografike dhe ekonomike si dhe shtimi i numrit të aktorëve që veprojnë në skenën ndërkombëtare ka ndryshuar thellësisht sistemin e mëparshëm botëror. Globalizmi dhe ndërvartësia e shumë sektorëve, financiarë teknologjikë e informativë dhe shfaqja e qendrave të forta të fuqive transnacionale, jo të kontrollueshme nga shtetet, detyrojnë marrjen e vendimeve qofshin edhe të brendshme. Kështu bëhet e domosdoshme që çdo subjekt të mendojë për vetveten në raport me botën, të ndikojë në ndryshimet e saj dhe të përcaktojë interesat dhe rolet e veta ndërkombëtare, natyrisht në atë masë që e lejon fuqia që ka. 

Gjeopolitika është e domosdoshme për analizën e kapaciteteve të një shteti dhe të interesave të tij kombëtare. Me fjalë të tjera ajo shërben për studimin e teorive e të hipotezave funksionale, qoftë për analizat e politikës së jashtme, qoftë për vlerësimin e për përcaktimin e interesave dhe të politikave të brendshme, duke vlerësuar prej tyre pasojat që mund të rrjedhin nga konfliktet e interesave të përhershëm apo të rastit, me aktorët e tjerë që veprojnë në të njëjtën hapësirë gjeopolitike. 

Gjeopolitika duhet të nxjerrë në pah: Paraqitjet gjeografike të rëndësishme, sepse ato kanë ndikime të mëdha në interesat kombëtare; Hapësirën që i përket çdo populli dhe që i ka rrënjët në historinë, kulturën dhe vlerat e vetë popullit;  Skenarët gjeopolitikë specifikë apo të përgjithshëm, me qëllim që të përcaktohen prirjet dhe lëvizjet që mundet të ndodhin, e kjo bëhet në të mirë të zhvillimit natyror të faktorëve në veprim; Opsionet politike alternative mbi ndryshimet duke qenë edhe në harmoni me interesat dhe me vlerat.

Në thelb gjeopolitika shërben, të mendosh për vetveten në raport me botën. Ajo nuk ka të bëjë me planifikimin racional të hapësirës për qëllime politiko-ushtarake apo politiko-ekonomike, por me një vlerësim global të lidhjeve hapësinore për qëllime parashikuese, edhe pse në praktikë më shumë sesa për qëllime të tilla ajo është përdorur për të bërë të pranueshme objektivat dhe zgjidhjet politike të caktuara. Dobishmëria e gjeopolitikës është rritur pas Luftës së Ftoftë, kur është rihapur lufta për sundimin e hapësirës dhe për krijimin e zonave të influencës, sepse ndarja e punës në kuadër botëror ka mbetur e diskutueshme dhe sepse janë duke dalë në sipërfaqe nga njëra anë veçoritë dhe rivaliteti midis kombeve dhe nga ana tjetër rivalitetet fetare transnacionale, financiare e informative, të cilat janë bërë faktorë me rëndësi të madhe në skenën ndërkombëtare dhe kanë sjellë globalizmin ndërhapsinor.

Henry Alfred Kissinger ish diplomat, shkencëtar politik, konsulent gjeopolitik dhe politikan amerikan që shërbeu si Sekretar i Shtetit dhe Këshilltar për Sigurinë Kombëtare të Shteteve të Bashkuara midis viteve 1969 dhe 1977 e shef boten e sotme së paku në katër sisteme ndërkombëtare pranë njëri-tjetrit. 

Shtetet e Bashkuara e gjejnë vetën në një botë për të cilën pak është bërë për ta përgatitur gjatë eksperiencës së tyre historike. Të siguruara midis dy oqeaneve të mëdhenj, ato e kanë refuzuar konceptin e ekuilibrit të fuqisë, të bindura se do të ishin në gjendje që të qëndronin asnjanës nga konfliktet e kombeve të tjera, ose do të sillnin paqen universale, duke insistuar në zbatimin e vlerave të tyre të demokracisë dhe vetëvendosmërisë. 

1. Në marrëdhëniet ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Evropës Perëndimore dhe brenda Hemisferës Perëndimore, idealet historike të Amerikës kanë gjetur zbatim në një masë të konsiderueshme. Këtu versioni idealist i paqes, i bazuar në demokraci dhe progresin ekonomik, demonstron lidhjen e tij. Shtetet janë demokratike, ekonomitë orientohen nga tregu, luftërat janë të paimagjinueshme me përjashtim të periferisë, ku ato mund të nxiten nga konfliktet etnike. Grindjet nuk zgjidhen me ane të luftës ose të kërcënimit për luftë. Përgatitjet ushtarake janë një përgjigje ndaj kërcënimeve që vijnë nga jashtë zonës, kombet e rajonit të Atlantikut ose të Hemisferës Perëndimore nuk synojnë të kërcënojnë njëri-tjetrin. Sulmi i Rusisë mbi Ukrainën dhe veprimet e Serbisë në Kosovë e kanë lëkundur këtë përcaktim të Kissinger.

2. Fuqitë e mëdha të Azisë e trajtojnë njëra tjetrën si rivale strategjike. India, Kina, ]aponia, Rusia,  me Korenë dhe me shtetet e Azisë ]uglindore që nuk kanë mbetur shumë prapa, konsiderojnë se disa nga shtetet e tjera dhe sigurisht, një kombinim i tyre, janë me të vërtetë në gjendje të kërcënojnë sigurinë e tyre kombëtare. Luftërat ndërmjet këtyre fuqive nuk janë të afërta, por nuk janë edhe të pabesueshme. Shpenzimet ushtarake aziatike po rriten dhe ato janë planifikuar kryesisht si mbrojtje nga kombet e tjera aziatike (megjithëse disa nga përpjekjet ushtarake të Kinës përfshijnë, gjithashtu, mundësinë e një lufte me Shtetet e Bashkuara për Tajvanin). Ashtu si në Evropën e shekullit të nëntëmbëdhjetë, një periudhe e gjatë paqeje është e mundshme, madje edhe që mund të shpresohet, por një ekuilibër i forcës duhet medoemos të luajë një rol kryesor në ruajtjen e saj. Ky ekujlibër sot po prishet.

3. Konfliktet e Lindjes së Mesme janë shumë të ngjashëm me ata të Evropës së shekullit të shtatëmbëdhjetë. Rrënjët e tyre nuk janë ekonomike, ashtu si në rajonin e Atlantikut dhe në Hemisferën Perëndimore, ose strategjike si në Azi, por janë ideologjike dhe fetare. Parimet e diplomacisë së paqes së Vestfalisë nuk zbatohen. Kompromisi është i pakuptueshëm. Prandaj, në mënyrë paradoksale përpjekjet për arritjen e një zgjidhjeje përfundimtare për zgjidhjen e konflikteve të tilla kanë potencialin e madh për të sjelle rezultate të padëshiruara.

4. Kontinenti për të cilin nuk ka rast të ngjashëm në historinë e Evropës është Afrika. Megjithëse dyzet e gjashtë kombet e saj e quajnë veten demokraci, ata nuk i zhvillojnë politikat e tyre mbi bazën e një parimi ideologjik të unifikuar. Politikat afrikane nuk dominohen as nga koncepti i përfshirjes së ekuilibrit të fuqisë. Kontinenti është shume i madh, kapacitetet janë shumë të pakta për të qenë në gjendje të flitet për një ekuilibër afrikan të fuqisë. Dhe me mbarimin e Luftës se Ftohtë, rivaliteti i fuqive të mëdha për Afrikën ka rënë, gjithashtu, në një masë të konsiderueshme. Përveç  kësaj, trashëgimënia e sundimit kolonial në Afrikë e ka pajisur atë me një potencial shpërthyes, konflikt etnik, mungesë zhvillimi të konsiderueshme, dhe i ka përkeqësuar shumë problemet shëndetësore. Kufijtë e përcaktuar për të lehtësuar sundimin kolonial i ndanë fiset dhe grupet etnike në fe dhe fise te ndryshme në nënndarje administrative, që më vonë u shfaqen si shtete të pavarura. Kështu, Afrika ka prodhuar luftëra civile barbare që u përhapen në konflikte ndërkombëtare si dhe epidemike që copëtojnë ndërgjegjen njerëzore. Në këtë kontinent ka një sfidë për demokracitë për të kompensuar për historitë e tyre duke gjetur një rrugë për ta ndihmuar Afrikën që të marrë pjesë në zhvillimin global. Dhe komuniteti botëror ka një detyrim për të përmbushur, ose, së paku, për të ndërmjetësuar në konfliktet politike dhe etnike.

Pikërisht gama dhe shumëllojshmëria e sistemeve ndërkombëtare e ka bërë disi të parëndësishëm një pjesë të madhe të debatit tradicional amerikan mbi natyrën e politikës ndërkombëtare. Nëse janë vlerat ose fuqia, ideologjia ose arsyet shtetërore që janë përcaktuesit kryesore të politikës së jashtme, në fakt, varet nga faza historike në të cilën ndodhet sistemi ndërkombëtar. Sepse për politiken e jashtme amerikane, gjithnjë në kërkim të magjisë, formulës që i shërben të gjitha qëllimeve, nevoja që del si përfundim për një mprehtësi ideologjike dhe strategji afatgjatë paraqet një sfidë të veçantë që nuk është zgjidhur akoma. 

Shtetet janë subjektet kryesore të lidhjeve ndërkombëtare. Ato janë në gjendje të mobilizojnë rezervat e nevojshme të interesave e të politikave. Ata njëkohësisht janë edhe vendet kryesore mbi të cilët bien fajet, por janë edhe vendet e ekuilibrit midis lirisë e solidaritetit. Ndërvartësia, e cila është në rritje, bën që të ekzistojnë rregulla loje ndërkombëtare që shteti nuk mund t’i injorojë. Asnjë shtet nuk mund të mbyllet më në vetvete duke ndjekur një politikë  mëvehtësie, përndryshe do të izolohej nga tregu botëror dhe shpejt do të kapitullonte siç ndodhi me Shqipërinë. Fuqia dhe pasuria e një shteti varen nga pjesëmarrja e tij në sistemin ndërkombëtar dhe nga aftësia e tij për të shfrytëzuar mundësitë që ka ky sistem në të mirë të tij. Dallimi midis “brenda” dhe “jashtë” është zvogëluar ose të paktën ka ndryshuar rrënjësisht në krahasim me të kaluarën. 

Demokracia është demokraci vetëm kur është në gjendje të sigurojë, natyrisht nëpërmjet metodës demokratike, përcaktimin dhe përparësinë e interesave të përgjithshme mbi ato të veçanta. Interesi i përgjithshëm nacional nuk është diçka objektive as diçka e përcaktuar që të rrjedhë nga parametra dhe vlera jashtë politike. Sa më i madh të jetë largimi nga debati publik i interesave kombëtare, aq më shumë interesat do të përcaktohen në mënyrë të detyrueshme dhe antidemokratike. Nga ana tjetër, kërkimi i unanimitetit me çdo kusht do të çonte në mosveprim. Por kjo nuk do të thotë që në politíkën e jashtme dhe për vendimet themelore të politikës së brendshme të mos kërkohet një konsensus sa më i gjerë. Ekzìstojnë interesa të përbashkëta themelore, si ai i sovranitetit dhe i integritetit territorial, ai i zhvillimít ekonomik dhe i ruajtjes së jetës së qytetarëve dhe “imazhit” të vendit etj. Këto interesa do të duhet t’u takojnë të gjithë qytetarëve e të gjitha forcave politike. Të tilla interesa jetësore janë në një farë kuptimi mbi politikën. Interesat kombëtare nuk kanë të bëjnë vetëm me aspekte të llogaritshme siç janë pasuria dhe pushteti apo begatia dhe siguria, por edhe imazhi i jashtëm i vlerave të kulturës së çdo populli. Interesat janë të lidhura edhe me konceptin se si shfrytëzohet sistemi ndërkombëtar, me qëllim që t’u përgjigjet sa më mirë interesave e parimeve të çdo shteti.

Faktorët kryesorë gjeopolitikë të përhershëm e të qëndrueshëm në kohe janë: hapësira, pozicioni, largësia, natyra kontinentale apo ishullore, kultura, burimet natyrore dhe klima.

Kultura e çdo populli, që është pjesë e përvojës së historisë së tij, e vlerave, e miteve dhe e fesë së tij, është thelbësore. Ajo ndikon në mendimet e në përfytyrimet gjeopolitike. Hapësira, pozicioni, largësia dhe natyra kontinentale e detare konsideroheshin faktorët përcaktues të gjeopolitikës në fillim të shekullit XX. Pozicioni dhe zotërimi i rrugëve të mira të komunikacionit natyror kushtëzojnë ende sot mundësitë e komunikimit me jashtë, sepse transporti i mallrave bëhet para së gjithash me anije, me trena dhe me mjete të zakonshme. Mungesa e daljes në det të hapur e bën një shtet të prekshëm nga trysnitë e ushtruara nga shtetet kufitare, ose nga shtetet që kontrollojnë ngushticat që lidhen me oqeanet. Nga kjo del se edhe në të ardhmen nuk do të zvogëlohet prirja e shteteve kontinentalë për t’u hapur drejt deteve dhe oqeaneve. Klima kushtëzon mentalitetin dhe zakonet e popujve. Kohët e fundit është rivlerësuar rëndësia gjeopolitike e klimës. Dimri rus ka bashkekzistuar me historinë dhe fatin e Rusisë, gjë që nuk ka ndodhur me dimrin gjerman, suedez apo amerikan. Burimet natyrore (mbi të gjitha burìmet ushqimore e ujore) përbëjnë një faktor relativisht më të qëndrueshëm. Qëndrueshmëria e tyre është e tillë edhe pse hierarkia e tyre në faktorët gjeopolitikë është transformuar vazhdimisht si rrjedhojë e zhvìllimit teknologjik dhe e ndryshimeve të bëra në ekonominë bashkëkohore. Për gjeopolitíkën janë veçanërisht të rëndësishme disa burime natyrore, për shembull, burimet ujore, energjetike dhe mineralet strategjike.

Faktorët kryesorë gjeopolitikë të ndryshueshëm janë: popullsia, ekonomia, teknologjia, institucionet politike të brendshme e ndërkombëtare (midis të cilave aleancat strukturore organike si NATO-ja,) sistemet e transportit të komunikimit e të informacionit.

Një nga ndryshimet kryesore në krahasim me të kaluarën është shpejtësia e ndryshimeve demografike. Shtimi i popullsisë më parë ishte i shpejtë. Zvogëlimi shkaktohej nga katastrofat, sëmundjet, luftërat, të cilat hera-herës ishin përcaktuese. Sot rritja demografike ndodh në periudhën kohore mesatare me tendenca drejt nënmesatares. Ekziston një mungesë ekuilibri midis rritjes së moshës mesatare të vendeve të industrializuara dhe uljes së moshës mesatare të vendeve të Botës së Tretë. Këto çrregullime demografike kanë efekte shkatërruese për stabilitetin dhe ekuilibrat strategjikë e politikë. Veçanërisht këtë ndryshim demografike po e prishë emigracioni, plaga më e rënd e shekullit XXI. Trysnitë e ushtruara nga masat e Botës së Tretë mbi botën e industrializuar me anë të emigracionit dhe të kërkesave për ndihmë ushqimore mund të sjellin rrezikun e përfshirjes së Perëndimit në konfliktet ndërshtetërore ose civile të Botës së Tretë. Çrregullimeve demografike midis Jugut e Veriut i shtohet edhe një ndryshim i madh, ai i kostos së fuqisë punëtore. Kjo e bën më të paqëndrueshme ndarjen ndërkombëtare të punës. Në botën e sotme të informacionit e të njohjes nuk vlerësohet aq sasia e përgjithshme e fuqisë punëtore, sesa niveli i saj cilësor. Kjo ndodh për faktin se ndërmarrjet e mëdha në ekonominë botërore nuk janë të detyruara të veprojnë vetëm brenda kufirit shtetëror, përkundrazi ato janë të lira t’i çojnë veprimtaritë e tyre në ato zona ku ekziston fuqia punëtore më e specializuar dhe me kosto sa më të ulët. 

Në këtë fillim shekulli të trazuar, sfida më e madhe për kombin Shqipëtarë është bashkëpunimi dhe integrimi i gjithanshëm ekonomik, kulturor, shkencor, financiar, në fushat prioritare energjetike arsimore lëvizjes së lirë, tregut të lirë e të hapur të përbashkët etj, mbi bazën e marrëdhënieve midis dy shteteve shqiptare, sovrane, të barabartë e në dobi të të gjithë shqiptarëve kudo në rajon, në frymën e parimeve ndërkombëtare e europiane dhe të prosperitetit kombëtar të shqiptarëve në Ballkan, drejt të njëjtit objektiv të integrimit në strukturat euroatlantike. 

New York Mars 2024