Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Former Kosovo President Begins Montgomery Fellowship

by

In an earlier visit to Dartmouth, in 2012, Atifete Jahjaga delivers a speech on the challenges and successes of state building in Kosovo. (Photo by Eli Burakian ’00)/

It’s not every day that students and faculty get to engage with a former head of state. But that’s exactly the opportunity the Dartmouth community will have this summer when a former president of Kosovo will be in residence as a Montgomery Fellow.

Atifete Jahjaga, who completed her presidential term in April, was the first female president of Kosovo and among the youngest heads of state in the world when she took office in 2011 at age 36. As president, she has weathered political crises, built international relationships, fought for women’s empowerment and against terrorism, and advocated for Kosovo’s integration into the European Union.

A strong advocate for women’s rights, Jahjaga attended the Women in Parliaments Global Summit in Jordan in May. In an editorial about that meeting published in The Huffington Post, she wrote, “For over a century, we have galvanized our societies to accept the clear reality that women are an inseparable part of the comprehensive progress of any societies, they are agents of peace, of conflict resolution, of state-building processes, and their direct involvement ensures a safer and a more just world for everyone. … It is thus imperative and smart to add the talent of women in the equation to find solutions to our common challenges.”

The residency will likely be an opportunity for Jahjaga to reflect on her presidency and to plan her future. “She’s too young to retire, and too important, I think, to what is going on politically in the world at this moment,” says Montgomery Fellows Program Director Klaus Milich. Jahjaga arrives in Hanover next week.

“She would like to be strongly involved with the Dartmouth community while she’s here,” Milich says. “She will visit classes, she will meet with students, she will meet with faculty. She really wants to engage.”

On Thursday, July 14, Jahjaga will deliver a public lecture on “Women’s Empowerment—Women’s Leadership” at 4:30 p.m. in Moore Theater in the Hopkins Center for the Arts. In addition, Milich says, formal and informal events will be scheduled throughout the term.

The Montgomery endowment, which invites individuals to the College to live, work, and share their perspectives as members of the community, was established in 1977 through a gift of Kenneth ’25 and Harle Montgomery.

“The purpose of the Montgomery Fellows Program is to give students opportunities to meet people like President Jahjaga who have real world experiences—to see the how academic theory connects to everyday politics,” says Milich.

This will be Jahjaga’s second visit to Dartmouth. In 2012 she delivered a speech on the challenges and successes of state building in Kosovo, and awarded former medical dean and physician James Strickler ’50, DMS ’51, the Humanitarian Medal of Mother Teresa for his efforts to implement health programs in the Balkan nation.

Dartmouth has a long relationship with Kosovo, beginning in 1999, when faculty and staff of the Geisel School of Medicine and Dartmouth-Hitchcock Medical Center traveled to Pristina to provide medical care in the aftermath of the war with Serbia. Since 2000, more than 100 faculty, students, and staff from Geisel have participated in an exchange program with the University of Pristina.

Since then, numerous students, faculty, and staff from Arts & Sciences, the Tuck School of Business, the John Sloan Dickey Center for International Understanding, and Thayer School of Engineering have participated in academic and cultural exchanges, collaborated on research and business development projects, and provided technical assistance to Kosovar counterparts. Most recently, five faculty fellows from the University of Pristina were on campus during the spring term, hosted by the Gender Research Institute at Dartmouth and by Tuck.

SHKRIMTARË SUEDEZ VIZITOJNË DURRËSIN

by

Për Diellin nga Durrësi: Kadri Tarelli/

Para pak ditësh, në javën e fundit të muajit Qershor 2016, një grup shkrimtarësh suedez, vizitoi qytetin tonë, Durrësin e lashtë 3000-vjeçar. Ata e msynë qytetin bregdetar pas disa takimesh mjaft të bukura e të dobishme të zhvilluara në Lezhë, në bibliotekën e këtij qyteti, në Shkodër në Universitetin “Luigj Gurakuqi”, më pas në Tiranë me disa shkrimtarë, poetë, gazetarë, pedagogë dhe studjues të njohur.

Miqtë e nderuar u pritën në sallën e Bibliotekës Publike Durrës, ku zhvillua një bisedë e ngrohtë mes shkrimtarësh dhe krijuesish durrsak dhe miqëve të ardhur nga Suedia. Poetja, shkrimtarja dhe përkthyesja Anna Mattsson, shkrimtarja dhe gazetarja Britta Stenberg, tw cilat  u shoqëruan nga z. Sokol Demaku, shkrimtar, poet, publicist, përkthyes dhe mik i kahershëm i bibliotekës dhe i Durrësit, autor i 17 librave, së bashku me të edhe shkrimtari i njohur Hamit Gurguri, autor i 24 librave, të dy shqiptarë të Kosovës dhe banorë në Suedi, njëkohësisht edhe anëtarë aktiv të Lidhjes së shkrimtarëve të Suedisë.

Siç e do zakoni, miqtë u pritën nga drejtuesja e Bibliotekës Publike Durrës, znj. Mirela Ylli dhe specialistët e këtij institucioni. Edhe herë të tjera ka patur takime të tilla, sidomos me Sokolin dhe të tjerë shkrimtarë shqiptarë të mërgatës sonë, por është e para herë që ka miq dy shkrimtare suedeze. Të katër shkrimtarët shoqëroheshin nga shkrimtari ynë i njohur Z. Viron Kona, i cili ka qënë i ftuar disa herë në Suedi, meqë libri i tij për fëmijë “Ah more Bubulino”, është përkthyer në suedisht. Njëkohësisht miqtë, si përherë u shoqëruan edhe nga Avdyl Buçpapaj, ish drejtor i shkollës 9-vjeçare “Demokracia” në Durrëstë, i cili ka qënë nismëtari i lidhjes mes dy shkollave “Demokracia” në qytetin tonë dhe “Fjardingskolan”, në Boras të Suedisë. Është z. Avdyl, ai që bashkë me Sokolin, për dhjetë vjet me radhë, me vajtje-ardhet e ndërsjellta, kanë mbajtur gjallë lidhjen dhe miqësinë mes dy shkollave dhe mes dy qyteteve. Ai si drejtor, bashkë me mësues dhe nxënës të shkollës së tij, ka qënë disa herë në Suedi, për vizitë dhe shkëmbim përvoje mes kolegësh. Të dyve, Sokolit dhe Avdylit, u shkon mësëmiri fjala e urtë popullore që thotë: “të kesh miq, së pari duhet të jesh vetë mik”.

Për të nderuar miqtë, të pranishëm në takim ishin z. Nikolla Spathari, kryetar i klubit të shkrimtarëve dhe artistëve të Durrësit dhe poetët Agim Bajrami, Vladimir Muça, Xhevahir Cirongu dhe publicisti Kadri Tarelli, të cilët drejtuan pyetje dhe diskutuan rreth problemeve, vështirësive dhe pengesave që ndeshin në ditët e sotme, letërsia, botimi dhe përkthmi i librave. Si qershia mbi tortë në takim ishte ftuar edhe dr. Alisa Velaj, pedagoge në Universitetin A. Moisiu, e cila përveç përkthimit, solli edhe një analizë të thellë të poezisë së Anna Mattsson, duke i dhënë kështu vlera të larta bisedës letrare.

Specialistja e bibliotekës znj. Teuta Dhima, në këtë rast edhe drejtuese e takimit, me shumë mirësjellje dhe profesionalizëm, u drejtoi pyetje dy mikeshave, të cilat vinin për herë të parë në Durrës, pyetje që ngjallën diskutim, pasi prekin probleme që janë të përbashkëta dhe që hasen nga cilido autor, gjatë krijimit dhe përkthimit. Pyetja më direkte ishte: “A dëmtohen vlerat letrare gjatë përkthimit, ca më shumë kur kryhet edhe nga një gjuhë e dytë? Si shembull mori përkthimin e veprës së shkrimtarit tonë I. Kadare. Nuk është fjala për çdo përkthim, sepse edhe këtu kërkohen dhe duhen zbatuar ligjësitë e domosdoshme që kërkon një letërsi e mirë, por sidomos të poezisë, e cila është nazelie dhe do, jo vetëm njohje shumë të mirë e të saktë të gjuhës, por njohje të kulturës letrare të një populli, njëkohësisht edhe fuqi krijuese të çdo përkthyesi. “Nuk është diçka e re, – vuri në dukje znj. Anna Mattsson, – më vështirë dhe më pak cilësi ka, kur mbështetesh mbi një përkthim të mëparshëm nga një gjuhë tjetër, pasi humbasin pjesë të shpirtit dhe të kulturës të popullit që përfaqëson poeti, apo shkrimtari”.

Sot shqiptarët kanë njohje të mirë për Suedinë e bukur, jo thjesht për natyrën, gjeografinë dhe ekoniminë e vendit verior. Aty jeton një komunitet mjaft i madh shqiptarësh, afërsisht 60.000 mërgimtarë, të cilët në forma të ndryshme na bëjnë të ditur pjesë të jetës dhe shpirtit të këtij populli mikpritës dhe human, sidomos ndaj ne shqipatërve. Shumë shqiptarë, këtu përmend edhe shumë durrsakë, kanë patur mundësinë dhe kënaqësinë të vizitojnë Suedinë, të shkruajnë e të botojnë artikuj dhe libra, e të flasin për këtë vend të bekuar, me kulturë dhe demokraci të lartë. Në Shqipëri ka njohje edhe për letërsinë suedeze, nga të rritur, të rinj e fëmijë, sepse prej vitesh janë përkthyer e botuar me dhjetra libra. Veçanërisht njihen  mjaft mirë veprat me famë botërore “Pipi Çorapegjata” e shkrimtares Astrid Lindgren, “Udhëtimi i Nils Holgersonit” i Selma Lagerlëf, “Më shumë heroizma se sa grurë” i albanologut dhe mikut të shqiptarve, Ullmar Kvik (Qvick), dhe para pak kohësh edhe libri “Djali dhe Tigri” i Lars Westman, përkthyer mjeshtërisht nga Sokol Demaku. Siç u vu në dukje edhe gjatë bisëdës, vepra e dy shkrimtareve suedeze A. Mattsson dhe B. Stenberg, nuk ështē përkthyer ende në shqip. Shpresojmë që ardhja e tyre në Shqipëri, është një nxitje e bukur, për të sjellë sa më shpejt krijimet e tyre edhe në gjuhën tone, në vazhdën e pasurimit të letërsisë shqipe me zëra të rinj, si pjesë e kulturës, letërsisë dhe shpirtit suedez.

Në fund të veprimtarisë, pas falënderimeve të ndërsjellta, siç edhe ndodh në takime shkrimtarësh dhe krijuesish, Kadri Tarelli, Vladimir Muça dhe Xhevahir Cirongu, u dhuruan  miqve, libra nga krijimtaria e tyre dhe shkëmbyen autografë.

Pas takimit në bibliotekë, miqtë e ardhur nga Suedia e largët, të kënaqur nga pritja e ngrohtë e miqësore, kërkuan të shohin dhe të vizitojnë shtëpinë, ku ka bujtur, 100 e ca vjet më parë, shkrimtari, poeti, përkthyesi, historiani studjuesi dhe politikani ynë Fan Noli. Një kërkesë mjaft e bukur, por që na vuri në siklet, mua që po shkruaj këto radhë dhe Avdylin, si banorë të Durrësit tonë të lashtë e të madhërishëm në botën mesdhetare. Të them të drejtën u ndjemë disi ngushtë, sepse e dinim se në ç’gjendje të lodhur, të vuajtur e të mjeruar është shtëpia e shpallur objekt që mbrohet nga shteti. Nëpër vapën e mesditës durrsake, shkuam së bashku. Mikeshat i hodhën një sy, nuk thanë asnjë fjalë. Heshtja e tyre fliste më shumë. Në shikim dhe fytyrë u ndjehej dhe pasqyrohej trishtimi, për këtë vepër që e nderon poetin, qytetin dhe kombin, por të lënë në mëshirë të fatit, të shkatërrohet çdo ditë pak e nga pak.

Është bukur interesante, se letraret suedeze, jashtë takimeve zyrtare e protokollare ishin shumë gazmore dhe me humor të hollë. Flisnin lirshëm për gjithçka që shikonin. Biseda vërtitej rreth letërsisë dhe krijimtarisë, një fushë ku secili prej pjesëmarrësve ka ç’të rrëfejë. Anna si më enegjike dhe praktike, me t’u ulur në tavolinë për kafe apo për drekë, nxjerr bllokun e shënimeve dhe shkruan çdo fjalë shqipe që dëgjon apo që i bën përshtypje, kërkon përkthimin dhe e përsërit disa herë, duke u munduar ta shqiptojë sa më natyrshëm. Ne qeshnim dhe bashkë me ne qeshte edhe ajo. Hamit Gurguri, që unë e thërrita Gur prej guri, shërbente në rolin e përkthyesit. Duke parë zellin e madh për të shkruar e mësuar fjalë shqipe i’u drejtua me shaka:  “znj. Anna! Që nga ky çast, nuk të përkthej asnjë fjalë, sepse do ta mësosh shqipen shumë shpejt dhe unë nuk do të jem më përkthyesi juaj”. Qeshëm të gjithë, duke admiruar vullnetin dhe dëshirën e kësaj zonje, për të mësuar sa më shumë në gjuhën shqipe.

Nuk jam unë i pari që po them këto fjalë të arta: “Shkrimtarët janë ambasadorët më të mirë të kombeve”. Edhe prania e dy suedezeve të nderuara në Durrës, na mundëson më shumë ta njohim njëri – tjetrin, të njohim veprat dhe krijimet e secilit prej nesh, kështu të shtojmë njohjen, nderimin dhe dashurinë e ndërsjelltë për vendet tona.

KY takimi i dobishëm dhe i bukur, është një ngjarje e shënuar dhe e veçantë, që do të kujtohet gjatë nga letrarët dhe krijuesit durrsak.

Shpresojmë që dy zonjat, Anna Mattsson dhe Britta Stenberg, t’i kemi përsëri mes nesh, bashkë me krijimtarinë e tyre të përkthyer në shqip.

 

Kadri Tarelli

Durrës më: 03. Të korrikut. 2016

SHBA në 240 vjet Pavarësi, 20 vjet pranie në Kosovë

by

-Dita e Pavarësisë së SHBA, 4 Korriku, në këtë 240-vjetor festohet e urohet  si tradicionalisht në Kosovë me miqësi, mirënjohje e falënderim gjithëmonëshëm/

-Ambasadori amerikan në Prishtinë, Greg Delawie: Shtetet e Bashkuara kanë punuar për ta mbajtur republikën qe 228 vjet.  Kosova duhet ta bëjë të njëjtën gjë. Sot, përderisa po festojmë 4 korrikun, po ashtu festojmë për këtë përgjegjësi që ne, si prijës dhe qytetarë, e ndajmë.  Nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës e deri te Republika e Kosovës, një qeveri e popullit, për popullin dhe nga populli, është privilegj që e kemi merituar dhe republikë për të cilën duhet të punojmë të gjithë/

Gazeta DIELLI, nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 4 Korrik 2016/ Kosova si Shtetet e Bashkuara të Amerikës, duhet të bëjë të njëjtën për Republikën, është shprehur ambasadori amerikan në Prishtinë, Greg Delawie, ndërkohë që Dita e Pavarësisë së SHBA, 4 Korriku, në këtë 240-vjetor festohet e urohet  si tradicionalisht në Kosovë me miqësi, mirënjohje e falënderim gjithëmonëshëm.

“Shtetet e Bashkuara kanë punuar për ta mbajtur republikën qe 228 vjet.  Kosova duhet ta bëjë të njëjtën gjë. Sot, përderisa po festojmë 4 korrikun, po ashtu festojmë për këtë përgjegjësi që ne, si prijës dhe qytetarë, e ndajmë.  Nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës e deri te Republika e Kosovës, një qeveri e popullit, për popullin dhe nga populli, është privilegj që e kemi merituar dhe republikë për të cilën duhet të punojmë të gjithë”, ka theksuar ambasadori amerikan.

Me rastin e shënimit të ditës së pavarësisë së SHBA-ve, Ambasadori e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Prishtinë, Greg Delawie ka organizuar pritje, ku mes shumë të pjesëmarrësve ishte edhe Presidenti kosovar Hashim Thaçi, i cili ka potencuar miqesinë e thellë të Kosovës me SHBA dhe detyrimet që dalin nga kjo marrëdhënie historike.

“Axhenda jonë politike është e përputhshme me axhendën e qeverisë amerikane. Në afat të shkurtër duhet ta përmbyllim demarkacionin si kriter i mbetur për lëvizje të lirë në Europë, e në rrugëtimin afatgjatë duhet të luftojmë korrupsionin dhe ekstremizmin, dy rreziqe thelbësore që mund të na dëmtojnë rrugëtimin tonë drejt NATO-s dhe BE-së. Zoti e bekoftë Kosovën, SHBA-në dhe miqësinë tonë të palëkundur”, është shprehur presidenti kosovar.

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Isa Mustafa, me rastin e 4 Korrikut, Ditës së Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara, ka uruar sot popullin dhe Qeverinë e SHBA-ve.

Në mesazhin e kryeministrit Mustafa thuhet:

“4 Korriku 1776 është një prej datave më të rëndësishme në historinë e njerëzimit, pasi që në këtë ditë u miratua Deklarata e Pavarësisë së Shteteve të Bashkuara.

Që nga ajo kohë, kombi i madh amerikan ndërtoi shtetin më të fuqishëm në botë të bazuar në vlerat më të avancuara humane, duke e bërë atë simbol të lirisë dhe demokracisë globale.

Qytetarët dhe Qeveria e Kosovës i janë përjetë mirënjohës SHBA-ve për përkrahjen e ofruar.

Kosovarët mbesin populli më proamerikan në botë dhe ne jemi shumë krenar me këtë fakt.

Zoti i bekoftë Shtetet e Bashkuara të Amerikës!”

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Kadri Veseli, ka uruar të gjithë pjesëtarët e prezencës civile dhe ushtarake amerikane në Kosovë, me rastin e 4 Korrikut – Ditës së Pavarësisë së SHBA-ve.

“Sa herë kujtojmë 4 Korrikun e vitit 1776, Ditëlindjen e kombit amerikan, njëkohësisht kujtojmë dhe nderojmë vlerat që mishëron ky komb, demokracinë liberale, sundimin e ligjit, sovranitetin e popullit, liritë dhe të drejtat e njeriut. Janë pikërisht këto vlera, falë të të cilave bota është më paqësore, më e drejtë dhe më e lirë. Janë po këto vlera që mundësuan lirinë dhe pavarësinë e atdheut tonë- Kosovës.

Stafit të Ambasadës Amerikane në Republikën e Kosovës, pjesëtarëve të Ushtrisë Amerikane dhe të gjithë qytetarëve amerikanë që ndodhen në Kosovë, urime të përzemërta në emrin tim dhe në emër të Kuvendit të Republikës së Kosovës për ditën e tyre kombëtare. Gëzuar!”, thuhet në urimin e kryetarit Veseli.

Që prej 20 vitesh, SHBA-të janë vendi i parë nga gjithë bota me prani diplomatike në Kosovë. Në vitin 1996, më 12 janar, Presidenti historik Ibrahim Rugova përshëndeste paralajmërimin e Ndihmës-Sekretarit të Shtetit të SHBA, Riçard Hollbruk, për hapjen e një Zyre Amerikane në kryeqytetin e Kosovës, në Prishtinë. “Ky është një moment i rëndësishëm në marrëdhëniet e shkëlqyeshme midis SHBA dhe Kosovës, dhe tregon kujdesin e vazhdueshëm amerikan për gjendjen në Kosovë dhe çështjen e Kosovës”, theksonte Rugova dhe shfaqëte shpresën se edhe vende të tjera, nga Evropa, do të hapnin zyra të tilla në Kosovë.

Hapja e Zyrës Amerikane në Prishtinë u bë nga Nënsekretari Amerikan i Shtetit, Xhon Kornblum, në 6 qershor 1996. Presidenti Rugova bashkë me familjen ka marrë pjesë në hapjen solemne të Zyrës Amerikane në Prishtinë, të parës nga gjithë bota, në një ditë historike.

Fillimisht, Zyrtari i USIA-as (Agjencia Informative Amerikane), Majkëll Mekllellën (Michael McClellan) në 22 maj 1996 ka mbërritur në Prishtinë për të udhëhequr punët në hapjen e Zyrës së këtij shërbimi.

Hapja e përfaqësisë amerikane në kryeqytetin e Kosovës ishte festë për kosovarët dhe u përjetua si një moment shumë i rëndësishëm dhe historik për të ardhmen, raportoja para 20 viteve.

Pas përfundimit të luftës, në Kosovën e lirë, Zyra e SHBA-ve në Prishtinë (USOP) rifilloi të punojë në shtator të vitit 1999.

USOP përfaqësonte Departamentin e Shtetit të SHBA-së, Agjencinë për Zhvillim Ndërkombëtar të SHBA-së (USAID), Departamentin për Drejtësi dhe Departamentin për Mbrojtje.

Më pak se dy muaj pas shpalljes së Pavarësisë, Zyra e SHBA-së në Prishtinë u bë Ambasadë në 8 prill 2008, ndërsa, po atë vit historik, në 18 korrik, Tina Kaidanow është betuar si Ambasadore e parë Amerikane për Republikën e Kosovës.
Zyra e SHBA-ve në Prishtinë u bë Ambasadë në një ceremoni ku kanë marrë pjesë udhëheqësit më të lartë të Kosovës. “Si rezultat i statusit të ri të Kosovës si vend i pavarur, i njohur nga shumë prej kombeve më të fuqishme dhe më të përparuara të botës, na është dhënë leja nga Kongresi i SHBA-ve për t’u hapur formalisht si ambasadë e Shteteve të Bash kuara”, ka thënë Kaidanow në ceremoninë solemne.

Ajo ka shtuar se, “derisa Zyra e SHBA-ve në Prishtinë ka funksionuar për shumë vite me të gjitha përgjegjësitë dhe detyrat e një misioni të zellshëm diplomatik, emërimi si ambasadë pasqyron një fazë të re në zhvillimin tonë dhe nënvizon përkushtimin tonë të thellë dhe të qëndrueshëm për të punuar për përparimin e Kosovës dhe popullit të saj”.

Diplomatja e SHBA-ve në Prishtinë, Kaidanoë, siguroi për vazhdimin dhe intensifikimin e përpjekjeve në vitet në vijmim dhe se asistenca amerikane Kosovës do të ketë për qëllim sigurimin e një të ardhme më të ndritur për të gjithë.

“Ju sjell urimet nga niveli më i lartë i Qeverisë së SHBA-ve për këtë rast shpresdhënës, përfshirë nga Sekretarja e Shtetit Rice, e cila dërgoi përshëndetjet e saj personale”, tha më tej Kaidanow.

“Është kanqësi dhe nder të jemi këtu në Kosovë në një kohë aq të rëndësishme, dhe i shprehim mirënjohjen tonë të posaçme popullit të Kosovës, i cili na ka ofruar besimin dhe bashkëpunimin e vet gjatë gjithë këtyre viteve”, ka theksuar e ngarkuara me punë në Ambasadën e SHBA-ve në Prishtinë.

Duke e marrë fjalën në ceremoni atëherë Presidenti i Republikës, Fatmir Sejdiu tha se “Kosova ka tashmë një histori të marrëdhënieve speciale me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, që janë farkuar nëpër kohë të stuhishme të ekzistencës sonë”.

Më tej presidenti Sejdiu përkujtoi:

“Po mbushen 12 vjet që kur kemi përfaqësim diplomatik të SHBA-ve në Kosovë. Hapja e Zyrës Amerikane më 6 qershor 1996, që u bë nga Nënsekretari Amerikan i Shtetit John Kornblum, ka shënuar vendosjen e pranisë amerikane në Kosovë në rrethana të veçanta.
Ky shënonte moment të rëndësishëm të marrëdhënieve të shkëlqyeshme në mes të Kosovës dhe SHBA-ve, do të thoshte më 1996 Presidenti Ibrahim Rugova, i cili me të drejtë e quante këtë lidhje ‘miqësi të përhershme’ në mes të dy vendeve tona”.
Më tej Sejdiu tha se Presidenti amerikan George W. Bush, në letrën e tij të njohjes së pavarësisë së Kosovës, që ia kishte dërguar atij të nesërmen e shpalljes, përkujtonte “lidhjet e thella dhe të sinqerta të miqësisë që bashkojnë njerëzit tanë”.

“Kjo miqësi, theksonte Presidenti Bush, ‘e farkuar gjatë orëve më të errëta të tragjedisë së Kosovës, është bërë edhe më e fortë në nëntë vitet që kur ka mbaruar lufta në Kosovë’”, tha Sejdiu.
“Sot, me hapjen e Ambasadës së SHBA-ve në Prishtinë, po kurorëzohet njëra pjesë e punës për vendosjen e marrëdhënive të plota diplomatike në mes të Kosovës dhe SHBA-ve. Kjo do të përmbyllet me hapjen e Ambasadës së Kosovës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, përfundoi Sejdiu, President në atë kohë.
“Dita e sotme është e veçantë për ne, sepse miku ynë më i madh, SHBA-të po avancojnë statusin e prezencës së tyre në shtetin tonë të ri”, ka thënë në ceremoni  atëherë Kryeministri Hashim Thaçi, Presidenti i tashëm i Kosovës.

Ai vlerësoi se, “duke e avancuar statusin e zyrës së deritanishme në Ambasadë të plotëfuqishme, dëshmohet së SHBA-të kanë besim në Kosovë”.

“Prandaj, unë si Kryeministër dhe i tërë populli i Kosovës jemi të nderuar dhe jemi mirënjohës për këtë gjë. Si përfaqësues i popullit tim, me lejoni që të them se edhe ne kemi besim të madh në Shtetet e Bashkuara. Ne gjithmonë e kemi çmuar dhe do ta çmojmë miqësinë dhe marrëdhëniet tona me Shtetet e Bashkuara të Amerikës”, tha Thaçi.

“Besimi në liri, barazi, dhe drejtësi janë vlerat sublime, të cilat e bëjnë kombin amerikan të jetë madhështor sot. Prandaj, ne me vendosmëri shikojmë drejt Shteteve të Bashkuara dhe do të vazhdojmë t’i mbështesim dhe kultivojmë këto vlera të përbashkëta”, nënvizoi kryeministri në atë kohë.

“Ndërkohë, që Kosova do të vazhdojë udhëtimin e saj në mesin e vendeve të lira dhe demokratike të botës, ne përgjithmonë do të ruajmë në zemrën tonë respektin e veçantë për popullin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, të cilët janë të përfaqësuar nga kjo Ambasadë këtu”, përfundoi Thaçi duke uruar “në këtë rast madhështor”.

Në 1 korrik 2009 Prishtina ndau 5 hektarë truall për ndërtimin e objektit të ri të ambasadës së SHBA-ve në Kosovë.

Atëherë kryetari i komunës së Prishtinës Isa Mustafa (tash kryeministër) dhe ambasadorja amerikanë në Kosovë Tina Kajdanow, nënshkruan Memorandumin e Mirëkuptimit për dhënien e truallit në shfrytëzim Ambasadës Amerikane, në lagjen Arbëria të kryeqytetit.

Memorandumi është edhe një shembull i forcimit të lidhjeve ndërmjet SHBA-së dhe Kosovës, u theksua në ceremoni.

Në 5 maj 2015, në Prishtinë u zhvillua ceremonia e përurimit të fillimit të ndërtimit të ambasadës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, ku ishin të pranishëm përfaqësuesit e institucioneve më të larta kosovare, si dhe  të ambasadave në Kosovë.

“Ky moment shënon fillimin e ndërtimit të shtëpisë tuaj të përhershme në Kosovë, në shtetin tonë të ri qytetarët e të cilit u janë përjetësisht falënderues dhe mirënjohës për rolin e guximshëm dhe historik që keni në bërjen e Kosovës shtet”, theksonte atëherë Presidentja e Republikës, Atifete Jahjaga, në fjalën e rastit, duke iu drejtuar, Ambasadores së SHBA-ve, Tracey Ann Jacobson, e cila përfundonte misionin në Prishtinë.

Ambasada Amerikane në Prishtinë në 30 mars njoftonte se, Presidenti Obama ka nominuar Greg Delaëie-n që të shërbejë si Ambasadori i ardhshëm i SHBA-ve në Kosovë.

Ambasadori i ri amerikan në Kosovë me “mirëmengjes” niste prezantimin e tij përmes videos duke paralajmëruar ardhjen në Prishtinë. “Unë jam Greg Delawie dhe është nder për mua të shërbej si ambasador i Shteteve të Bashkuara në Republikën e Kosovës. Pres ta vazhdoj miqësinë e gjatë mes shteteve tona. Zyrën tonë informative në Kosovë e kemi hapur në vitin 1996. Tani pothuaj 20 vjet më vonë, objekti i ambasadës sonë të re në Prishtinë është në ndërim e sipër”, shprehej ambasadori duke shtuar se shërbimi publik është i rëndësishëm për familjen e tij.

“Gjithmonë kam besuar në vlerën e marrëdhënieve mes popujve, jo vetëm mes qeverive. Vazhdimi dhe ndërtimi i lidhjeve të tilla me Kosovën, demokracinë më të re të Evropës, do të jetë njëri prej prioriteteve të mia kryesore”, theksonte ambasadori amerikan.

Njoftimi dërguar nga ambasada e SHBA në Prishtinë theksonte se, Greg Delawie ndjehet i nderuar që do të shërbejë si ambasador i ardhshëm amerikan në Kosovë.

Në 21 gusht 2015, Ambasadori i ri i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Greg Delawie, dorëzoi letrat kredenciale në pritjen me ceremoni solemne shtetërore te atëherë Presidentja e Republikës, Atifete Jahjaga, bashkë me të cilën edhe shëtitën më këmbë shesheve të Prishtinës.

Pavarësinë e Kosovës të shpallur në 17 Shkurtin historik 2008 Shtetet e Bashkuara të Amerikës e kanë njohur që në ditën e parë pas shpalljes.

Në Radhimë, atje ku bashkëjetojnë peshkimi, turizmi detar dhe pulëbardhat

by

Në Qendrën e Peshkimit “Oriku”, Radhimë, atje ku bashkëjetojnë peshkimi, turizmi detar dhe pulëbardhat/

Nga Shefqet Kërcelli/

Lumi shkon ne det, thaje detin por mos thaj lumenjtë…/

Me kapiten Sherif Durmishaj, në një tregim për veten dhe turizmin e peshkimit/

Sa herë kaloj përmes Vlorës e bregdetit të saj për në bazën e Pashalimanit, shoh me kërshëri cdo ndryshim sado të vogël të ndodhur në këtë hapësirë gjeografike, ekonomike e turistike të vendit tonë. Sigurisht që cdo trevë ka rëndësinë e vecoritë e saj, por Vlora më ka tërhequr që në vogëli, jo thjesht me historinë e saj, si qytet i pavarësisë, por dhe me pamjen magjepse që të afron Sazani, Karaburuni, bregdeti dhe gjiri i saj. Në këto ditë qershori pata fatin të ndjek cdo km më tepër të autostradës ,Fier-Vlorë, të shoh frymëmarjen që i dha Vlorës rruga “Transballkanike”, zgjerimi i portit të Vlorës, punimet e projektit “Lungomare”,  plazhet e bukura dhe hotelet e shumta të shtrira në dy anët e rrugës, të cilëve i paraprin Hotel “New York”, që të paralajmëron për ndryshimet që kanë ndodhur në hotelerinë e bregdetit  përgjatë këtyre dy dekadave.  Lehtësisht mund të konstatosh se hotelierët e operatorët e shumtë turistikë vlonjatë janë të përgatitur  për cdo  fluks turistësh. E vetmja gjë që më trishton sa herë kaloj këtë gjeohapësirë  është pamja e ish Shkollës së lartë rë Detarisë. Ka qenë një nga shkollat më të rëndësishme të vendit, e cila që nga krijimi i saj në vitin 1961, deri në vitin 2004, arësimoi dhe përgatiti 929 kuadro lundrues e komandues për Forcën Detare, Flotën Tregëtare dhe atë të Peshkimit.{Antologji e Detarise Shqiptare, pjesa e Dytë dhe e Tretë, faqe 370-438}. Më habit fakti se si rilindasit e rinj nuk e dëgjojnë zërin shekullor të ideologut të madh Sami Frashëri, që në veprën 2, fq.76 është shprehur: “Shkolla e anierisë duhet të jetë mb’anë detit, tek të jen’ dhe aniat e luftës, në Durrës a në Ujët e Ftohtë…” Dikush mund të thotë që ajo tashmë është zvëndësuar më Fakultetin e Detarisë, tek universiteti “Ismail Qemali”!? Dakord, por kjo shkollë mund të shndrohet në Muzeun më të mirë të Detarisë e Luftës së Ftohtë. Si ishushtarak e studjues e gjykoj se anjë vendi tjetër në trevën shqiptare nuk i shkonte më për shtat një muzeum i tillë se sa Vlorës. Nuk janë hapur ende të gjithë kartat, por kur të hapen, shqiptarët do e marrin vesh se Vlora në vitet ’60, ka qenë një ndër tre pikat më të nxehta të globit. Këtë mendim e kam shprehur që në vitin 2000, nuk mund të përfaqsojë thjesht një nëndetëse e boshatisur atë histori gjysëmshekullore të popullit shqiptar. Për të ngritur këtë muzeum, është momenti tani, sa pa i skrapuar dhe ato mjete e pajisje luftarake të ngelura. Një muzeum i tillë përmirëson  pasurinë muzeale të  Vlorës, i ridemisionon ato, njëkohësisht sjell në vemëndje dualitetin shekullor të labit, det dhe pushkë. Do kishte shumë vizitorë të huaj dhe vendas. Nejse, mbasi i hedh një vështrim nga larg ecurisë së punimeve në portin e Vlorës, i largohem këtyre mendimeve për të shijuar bukuritë e bregdetit vlonjat, një labirinth natyror ku gërshetohet biodiversiteti, relievi, shkëmbinjtë e thepisur, gjiret, ullinjtë e mpakur, bashkë me hotelet e kampingjet e shumtë, ngritur me aq mund e djersë nga qytetarët vlonjatë, në dy anët e rrugës shekullore.  Lemë pas Ujin e ftohtë, Kepin e Kalasë, ndjekim  këtë vijë gjarpëroshe, kur befas, rreth 2 milje më tutje na tërheq vëmendjen një portil i vogël,  rreth 50 akra sipërfaqe, me mjete detare të llojeve të ndryshme. Një magazinë peshku e stërmbushur me blerës të shumtë, ndërsa përbri një djalë i ri me veshje tipike labe të ftonte për të shijuar mishin e pjekur në hell tek lokal “Dy uqërit”. Pra në këtë mjedis të thjeshtë, kishte cfarë të shijonte cdo vizitor i jashtëm, vendas apo i huaj.  Ndërkohë, si studjues i detarisë shqiptare më tërhoqi pamja e jashtme e një burri me uniformë marinari. Që në pamje të parë dukej si një detar i sprovuar, njeri babaxhan, me shpirt e zemër të madhe. Këtë e tregonte prania  e njerzve të shumtë që e shoqëronin. I thërasin kapiten Bace, më thotë marinari i vjetër Shpëtimi, është i njohur si peshkatar i zoti, njeri i mirë, bujar e i ndershëm.  I afrohemi tavolines ku Kapiten Baci po bisedonte me miq të tij. Mbas pershëndetjes na ftoi të bëheshim dhe ne pjesë e tavolinës bujare. Ambienti rrotull tavolinës kishte plot gjallëri, ndërsa punonjësit e veshur me bluza të bardha shisnin peshk , një grup të huajsh pak metra më tutje po bënin gati skafin për të shijuar bukuritë e detit. Nga një pikë e tillë me pamje rrethore mund të shihje shumë gjëra afër dhe larg, që të krijonin ndjesi të vecantë. Sa herë kalojmë për Pashaliman e shohim këtë qendër të vogël  peshkimi, por koha s’na lejonte të takonim të zotin e saj. Me një thjeshtësi dhe ciltërsi që të bën për vete, kapiteni na afroi muhabet dhe birrë të ftohtë. Fillimisht i kërkoj dicka nga familja dhe jeta personale. Origjina e largët e Familjes Durmishaj është nga Lepenica e Vlorës, thotë kapiteni. Gjatë viteve të rregjimit komunist, si gjithë të tjerët jemi  transferuar në sajë të punës së babait, Veipit, sot 83 vjev, fillimisht në Radostinë, Fier dhe më pas në Radhimë. Ishte një zgjedhje tij në vitet ’80, zgjodhi bregdetin para malit, edhe pse s’kishte ujë. Duke i parë gjërat me të sotmen, themi se është treguar largpamës. Im atë punontë shumë, ditë e natë, bëntë punë të dytë, nën një persekutim ligjor për të rritur e arësimuar 6 fëmijë, 4 vellezër e dy motra. Unë jam më i vogli, emrin e kam Sherif, por më thërasin shkurt Bace, nga emri i gjyshit Babace. Cdo njeri në Shqipëri e kudo, ka një jetë të vecantë e plot histori personale, copëza të kësaj jete.  Dhe kapiteni ka kaluar një jetë plot gjallëri, perpipeci e lëvizje deri sa erdhi këtu. Eksperienca jetësore të cilat ja vlen ti tregosh. E ka filluar rininë duke përjetuar eksodin masiv të marsit 1991. Ka provuar emigracionin, të gjitha vështirësitë që shoqëron këtë plagë jo vetëm shqiptare. Punët e ndryshme në emigracion, deti dhe mbijetesa këtu në Shqipëri  e kanë burrëruar para kohe kapitenin. Në moshën 19 vjecarë, mbasi mbarova shkollën bujqësore në Orikum,  si shumë djem të tjerë vlonjatë, na rrëmbeu vala e rrefugjatëve, fillon rrëfimin, Bacja. Kam ndjekur  lëvizjet  e asaj kohe, Në Durrës e Kavajë, por për këtu në Vlorë, pak histori njerzore kam dëgjuar. Sado të shkruajmë për atë eksod biblik të marsit 1991, prapë nuk ka përfunduar këtu. Ka me qindra, mijëra histori, të pa treguara e të pashkruara. Një nga këto është dhe mikut tonë të Radhimës.  Më 5 mars 1991, flota e peshkimit Vlorë u strehua në Pashaliman, sipas një urdhëri të asaj kohe. Ne djemve të rinj na kishin mbërthyer ethet e ikjes, ëndërronim për një jetëmë të mirë, dhe varianti më i mirë ishte gjetja, pse jo dhe rrëmbimi i një mjeti detar. Bashkë me një grup shokësh ju drejtuam vendodhjes së peshkatoreve. Kaluam fshehurazi postbllokun e bazës, kur u gjendëm në breshëri plumbash. Shfrytëzuam një grumbull plehu, që shpëtuam. Më pas një kapter, Novruz, Novruz, ndërhyri dhe i tha marinarëve, mos qëlloni, se janë njerzit tanë. Sdo ta harrojmë kurrë kapterin gjakftohtë.  Ata bënë dhe postbllok të dytë, kështuqë ne u futëm tek derdhja e lumit me not, pasi peshkatoret ishin 2 milje larg. Mbaj mend se i vetmi mjet shpëtimi imi ishte një qese plasmasi e pajës, që ma dha kunata. Gjatë notimit për në peshkatore, ku është porti i jahteve sot,  pashë që u mbytën 6-7 veta.  Mbase këta janë dhe ndër viktimat e para të këtij eksodi nga Orikumi dhe Vlora. U futëm tek dhoma e motorave, kishte difekt. Po kërkonim ndihmë, pasi spo vinte kush i thamë, do hedhim veten në erë! Diku erdhi një Kater Silurues{KS} nga Baza dhe komandanti i saj tha se, kemi urdhër t’ju ndihmojmë. Kështu ndodhi, motorist i KS, një djalë i shkathët e riparoi difektin dhe si një kapiten i mirë mori kursin për Itali.  Po ato ditë dëgjuam se nga Durrësi, dhjetra anije kishin fillua lëvizjen për në Itali, si një konvoj detar. Më datën 6 mars, rreth orës  03 te mëngjesit u gjendëm në radë të portit të Brindizit. Dikush me ca fjalë italisht, unë me ca fjalë frëngjisht të mësuara në shkollën e “Orikumit”, i folëm  marinarëve italianë, se jemi me difekt, duam të futemi në port. Ishim 59 veta në një anije kaq të vogël. Anija “Arbëria” dhe të tjera ishin mbrapa, por u futën para nesh.  Më në fund dhe anija jonë e shoqëruar nga një rimorkiator u bregëzua në Port. Britma, lotë gëzimi e shoqëruan këtë zbarkim. Na strehuan në geton e trenave dhe na dhanë qeska me ushqime e kartona me ujë. Hapnim sytë me këto lloj sendesh  të paketuara që pak i njihnim në Shqipëri. Gjithsesi kur bëj një krahasim në kohë, me emigrimin tonë, ky emigrim i sotëm më rënqeth mishtë. Të paktën ne s’kishim luftë, ne donim një jetë më të mirë, ndërsa sot, emigrantët sirianë ikën nga lufta, bota e qytëruar duhet ti kuptojë pse ikën ata. Mbas dy tre ditësh në Brindizi autoritetet italiane na nisën për në veri, në Salerno, një qytezë e vogël  turistike.  Ishte një kamp i improvizuar nga një kamp turistik më parë. Ndenjëm disa kohë atje. Për hir të së vërtetës, shteti  Italian afroi disa mundësi për ne,  si psh,  punë, ushqim, transport falas, etj. në një ditë të zakonëshme, tek jepnin pakot me ushqime, unë rrija anash të tjerëve. Më mërziste ky ritual, se doja punë, jo mëshirë. Në këtë gjendje më pa një pronar Italian dhe më afroi punë. Punëdhënësi im kishte një aktivitet turistik, ku shfrytëzontë të gjithë mundësitë që afrontë rajoni i Salernos. Salerno më nxirrte mallin e Vlorës, kishte plot ngjashmëri me gjirin dhe relievin malor e bregdetar. Krahas hoteleve ai kishte një peshkarexhe të vogël, ku ushtronte peshkim dhe turizëm detar, gjithashtu dhe një manexhio kuajsh, që i përdorte për turistët.  Por, si funksiononte ky lloj turizmi? Ishte një eksperiencë më vete. Bashkë me varkën e peshkimit në gjueti merrnin pjesë dhe turistë të ndryshëm, të cilët atë kohë bënin jetën e peshkatarit.  Lundronin në zona te pranueshme nga  rreziku, gjuanin, asistonin, drekonin, darkoni, rrinin natën,  pranonin motin e keq, dallgët, hanin ushqim bashkë me peshkatarët. Qysh atëherë ëndërroja si mund të bëhej kjo në shqipëri, nga ana praktike dhe ligjore. Natyrisht gjërat atje funksiononin normalisht. Njerzit na uronin për mënyrën si trajtoheshin dhe argëtoheshin në një varkë peshkimi. Punova tre vjet me këtë punë, por mqs rroga ishte e vogël kërkova një punë tjetër. Origjina ime dhe eksperienca që po fitoja, më bënë që mos i trembesha punës dhe cdo zanati.  Krahas peshkatoreve, malit e kodrave, punëdhënësi im kishte kuaj, kështuqë  u transferova në Siena. Duke pasur orientimin e pronarit, trajnova kuajt për kalërim, gara, e merja mëz, i mësoja elemtetet e kalërimit, i mbathja, vaksinoja, etj. Por mendja më rrinte tek deti, atje ku kisha lidhur ëndërrat e mija, thotë kapiten Bacja. Atje unë isha djaloshi i eksodit, mësova mjaft nga jeta dhe kuptova se njeriu nuk lind i keq, atë e bëjnë të mirë ose të keq kushtet e rrethanat jetësore, nuk dikon vetëm trashëgëmia gjenetike. Shpesh atje në Siena, ku qëllonte të mbathja dhe kuaj, kujtoja fjalët e babës sim:-Mbylle me faqe të bardhë cdo lloj pune, biri im!  Kështuqë e mbylla në Siena, dhe në v.’94-95, shkova në Kapanele për të punuar e fituar më shumë. Këtu puna ishte me e certifikuar, e kompletuar ana ligjore për mua, pasi fillova të mar dhe siguracionet, etj. Eksperienca jetësore u pasurua kur njoha kalin arab, bëja dhe punë të dytë,  këtu trajnoja fëmijë për kalërim, shtoja mezat, kuajt. Një miku im, zyrtar Italian, më thoshte me shaka, ma bëre si sheleg këtë kalin, se ja ulja kudo që e donte. Një punë që po më ecte.  Mbasi sigurova  një sasi parash, në vitin ’99, u ktheva në Shqipëri , ku fillimisht u mora me tregëtinë e mishit. Ne lebërit e duam mishin, ndaj e fillova këtë zanat me një lokal të thjeshtë, ku mishi në hell ishte menuja kryesore. Lokali “dy ujqërit”. Por, përballë meje shtrihej deti, gjiri i Vlorës.  Një anije e thjeshtë peshkimi qëndronte hijerënd para lokalit im.  E kishin blerë disa emigrantë në greqi.  Duke pasur në mend  idenë brilante të emigracionit në Itali e bleva, për të bërë turizëm detar. ishte v.2001, e pashë që  ishte shpejt per turizem.  Kështu e mora për turizëm, përfundova peshkatar. ”}. Është një anije këtu më thanë, me emrin “Taksiaris”, prodhim i vitit 1960, me pronar peshkatarin e vjetër sarandiot Arqile Stefani. Kam marrë këtë anije në Greqi, por po të ishe në Sarandë, s’do ta jepja, se do më konkuroje, më tha kapiten Arqileja. Më dha disa këshilla që më vlejtën në punë time, psh. Si të qepja e riparoja rrjetat, për të cilën mua më ndihmuan njohuritë e mara në gjeometri, por dhe punë t e kryera më parë, ndaj i mësova shpejt.  Me aq njohje sa kisha ju futa punës, jeta e emigrantit ma kishte treguar këtë. Bashkë me anijen pata një gëzim tjetër, erdhi në jetë djali i madh Oriku. Nostaligjik  për detin, nuk e zgjata shumë për emrin, preferova e gjykova emrin Oriku, emër mbresëlënës që lidhet me të kaluarën tonë. {Uroj që marinari i vogël Orik, kur të rritet të bëhet kapiten i anijes “Oriku”}. Ndërkohë vura në evicencë lokalin ku gatuaja peshkun tonë. Filloi të funksiononte truri me kapacitet të plotë. Pastaj sajova nja dy vaska ku mbaja gjalle peshkun me pompën e cekinës, e mbaja peshkun të ricikulueshëm. Bashkë me punën po shtohej dhe klientela. Mu shtua dhe familja, erdhi në jetë Deanira. Peshkimi vazhdonte, një ritual mbijetese i përditshëm. Por jeta ka dhe të papritura, ashtu si kapriciot e detit dhe motit.  Kështu një natë dimri “Taksiaris”, u mbyt këtu përballë.  Ajo ishte gjithëshka, jeta ime. Nuk u pezmatova, e nxorra në tokë për të mos e humbur. Mora një kredi tek Procredit dhe arrita ta rivija në punë.  Krahas kësaj ndërtova këtë portil të vogël.  Bazuar në këtë ndodhi, mora një tjetër iniciativë private, mbasi mora 60 firma, bazuar në ligjin shqiptar për mbrotjen e mjeteve të peshkimit, i cili nuk ekzistonte më parë. Anija më shtoi vuajtjet e përditëshme, por më kthjelloi dhe trurin.  Rrjetat e peshkut po shtonin peshën ndaj arita me shumë sakrifica të kem një minimerkato peshku. Me këto punë ku kam angazhuar gjithë familjen paguaj taksat shtetit, paguaj kredinë e majme dhe jetoj. Lus zotin që të kem sa më shumë punë. Natyrisht kjo përvojë më ka pjekur nga ana profesionale, por dhe ka ndikuar në forcimin e karakterit.

Me sa dëgjova, kjo është një eksperiencë e vecantë  për peshkimin nëpërmjet djersës së ballit, një bisnes specifik. Cdo të thotë kjo për ju? Po e filloj me një batutë. Ne peshkatarët, unë jam më i ri, duhet të jemi si bletëritësit, duhet të ngelet dicka që të ketë mundësi të ripërtërihet. Ti ngelet dicka detit, jo të vjelim cdo gjë nga ai. Duhet një vendim i Këshillit të Ministrave që Sazani dhe Kraburuni të jenë zona të mbrojtura. E kanë bërë vende të tjera, pse jo dhe ne. Të krijojmë zonat e mbrojtura se i kemi mjetet, mundësitë. Të bëjmë gjuetinë e peshkut me sezone, të sigurojmë vazhdimësinë, e cila do tu shërbejë brezave.  Ne si peshkatarë mund të dëmtohemi nga ana ekonomike, por sigurojmë të ardhmen.  I kemi trajtuar këto probleme njëmije herë me peshkatarët bashkë me biologët e detit, një nga ta zoti Aliaj. Psh, është një peshk me emrin rufjor, i cili mbas 7 vitesh nga femër kthehet në mashkull. Gjendet vetëm në ujërat tona. Ne e marim lirë. Eshpjegojnë biologët këtë, ndaj duhen bërë studime, duhet shkolla e peshkimit, njohje, studime të hollësishme e laboratorë shkencorë për të siguruar vazhdimësinë, ndryshe sektori i peshkimit do kthehet në një ritual elektoral.  Një qytet bregdetar, pa peshkatar ashtë qytet fantazëm!?  Është njëlloj si në një mal me borë mos bësh ski. Teknologjia e re bashkë me shtimin e mjeteve të peshkimit, nga 100 në 500, dikton reformë në ligje, në përkujdesje, në licensim. Peshkimi po vrapon, ndaj dhe të tjerët duhet ta ndjekin pas, sidomos burokracia shtetërore dhe vendimarja. Ligjet detare duhet të ecin  me progresin teknologjik. Vihen gjoba pa kuptim, ka absurditet dhe arbitraritet. Kjo ndodh se  Ligjet detare i bëjnë njerëz që se njohin detin. Aktualisht ne kërkojmë që ligji ynë detar, mbështetur në përvojën e fqinjve, së pari  të sigurojë mbijetesën tonë.  Puna jonë është të lundrojmë, të sigurojmë të ardhura për ekonominë dhe familjet tona. Ka njerëz që na kuptojnë. Ne le të merremi me veprimtari detare, strukturat tona ta kontrollojnë aktivitetin tonë në det e Jo me pse do vesh në det?! Duhet vullnet e dëshirë e mirë, një alternativë e mesme, ku ligji dhe rregullat të ndihmojë peshkatarët dhe këta të zbatojnë  ligjin.  Ne jemi të organizuar dhe në sindikatë, kërkojmë të drejtat tona, të jetojmë me dinjitet, se lekun e nxjerim me djersë, në 4, 1 ja japim shtetit, 2 bankës, 1 na ngelet për vete.  Dhe peshkatarët mund të bëhen më transparentë, Raport detyrime dhe të drejta.  Janë krijuar vlera e mundësi që sektori të ecë, po përpiqemi të arijmë dicka. Shteti na zgjidhi problemin e naftës, por duhen dhe mbështetje të tjera. Sektori I peshkimit siguron bollëkun, por do dhe vazhdimësinë. Duhet siguruar riparimi i mjeteve, po i kin paratë në Greqi, Mal të Zi dhe Itali, në vend të qëndrojnë në vendin tonë. Po ashtu sigurimi i pajisjeve dhe materialeve të peshkimit. Nuk mund të lihet pas përpunimi I peshkut, ne e kishim këtë eksperiencë, kishim fabrikën e sardeleve.  Të llogaritësh dhe numurin e të punësuarve, shteti kishte fitim të jashtëzakonshëm. Në dukje  gjëra të vogla që ndikojnë në jetën e përditëshme të një peshkatari.  Pa dashje të bëj rolin e inspektorit të mjedisit, po mbeturinat e peshkut ku I hidhni? Kemi gjetur një zgjidhje tepër origjinale, ma ktheu kapiteni. Ja hedhim pulëbardhave. Vërtet cdo ditë në orën 12.00, Oriku dhe djali i vogël Marino, i hedhin ushqim pulëbardhave. Nuk kishte gjë më të bukur, dhjetra pulëbardha qarkonin jo vetëm vendin e ushqimit, por dhe anijen “Taksiaris” dhe portilin e vogël. Një ritual që pati shumë shikues, madje mjaft turistë ndaluan atje. Pra kapiteni, ka krijuar një proces të plotë  të konsumit të peshkut. Në qendrën “Oriku”, vec të mirave të tjera, nuk ka asnjë mbetje. Oriku i hedh pulëbardhave ushqim në Gjirin e Orikut. Sa del me arkën e peshkut mblidhen të  gjitha. Refleks dhe moment i vecantë që e hasim vetëm në Gjirin e Vlorës. Gëzohemi kur i hedhim ushqimin pulëbardhave, gëzojnë të gjithë, ne , fëmijët, pulëbardhat.  Na qëlloi një ditë na erdhi një pulëbardhë e plagosur. E morrëm ja mjekuam plagën. E pra, dashuria e këtyre njerzve për natyrën, peshkun dhe jetën, nuk ka kufij! Zotërinj lexues, doni spektakël  pulëbardhash, këtë e gjeni tek  “Oriku”, Radhimë. Kapiten, meqë pamë dhe pulëbardhat, cfarë mund të shtosh për këtë mrekulli, ku peshkimi gërshetohet me turizmin. Ideja  e këtij kompleksi ka qenë strehimi  i mjeteve të peshkimit dhe specieve detare. Fillimisht krijuam  një akuarim  për mbrojtjen e breshkave detare , peshkut mbret, etj.  Është një trekëndësh eficent, ku me mencuri është shfryëzuar cdo pjesë në tokë e det. E kemi dhe një minimuzeum, një histori dhe kulturë detare që krijon vijimësinë dhe të familjes. Turizmi dhe peshkimi janë bashkë, po ashtu nuk mund të mohohet historia detare, ka njerëz që e kanë kaluar jetën në det, ndaj ky vend cdo ditë po kthehet në vlerë për gjithë shoqërinë. Gjithashtu dhe librat e “Antologjisë së Detarisë” kanë vlerë të jashtëzakonëshme. Mjaft njerëz kanë gjetur veten. Kanë gjetur një plotësim shpirtëror dhe duan ti lexojnë.  Këtu është një qendër pune. Kemi njerëz të punësuar. Pra, po lemë një model  për brezat se deti është i egër, por ka dhe të bukurën. Mbi të gjitha, jo të mbjellin e mos korim, por të mbjellim e të korrim dicka. Idetë e jetës sime me të mirat e të këqijat po i vë në punë.  Tashmë anija ka 50 vjet jetë, ajo ri në spirancë pak metra në juglindje të portilit. Ndërsa tek unë ka 16 vite, ajo është bartsja e ëndrrave të mia për detin, thotë kapiteni. Ndaj nuk e shes, ështe pjesë e familjes, e trashëgëmisë detare.  Atë natë që u mbyt, kujtova detarin e vërtetë. Nuk do ta harroj kurrë. Vërtet ka rryma dhe fryn era e jugut, por siguria e mjeteve detare këtu është në nivelin më të mirë. Këtu është djersa e 26 viteve, shumica emigrim. Cohemi natën, punojmë gjithë ditën, e lemë punën po natën, një mundësi ekonomike për të mbajtur jetën gjallë. Shto këtu kujdesin për fëmijët që duhen arësimuar. Në qendrën “Oriku” gjen në cdo kohë krahas familjarëve dhe miq të shumtë të kapiten Baces. Atë ditë qershori qëllova rastësisht dhe dy humoristët e mirënjohur vlonjatë, Agron Hamo dhe Afrim Agalliu. Është një punë që duhet përshëndetur kjo e kapiten Baces, u shprehën. Një njeri me vlera dhe shpirt të gjerë, dhe ne humoristëve na mban gjallë kujtesën me produktet e tij. Më pas vizitorë ishin dhe pronarë të hoteleve “DEA”, “New York”, etj. Ka shumë njerëz që më përshëndesin, na mirëkuptojnë  për zanatin  dhe na ndihmojnë, tha kapiteni, gjatë bisedës me humoristët e shquar.  Por kam dhe shumë vizitorë të huaj vazhdon ai. Ka vite që vlonjatët hapin dyert dhe zemrën për ushtarakët e NATO-s.  Natyrisht pjesën kryesore e zenë civilët. Para ca ditësh erdhi me ne për gjueti  një familje gjermane. Hëngrëm cfarë kishim, ndamë vështirësitë e gëzimin e asaj dite. Shkuam në Raguzë të dytë. Mbas 4-5 orësh, pamë sytë e tyre që shkëlqenin, lexonin gëzim, natyrisht dhe ne u gëzuam për kënaqësinë që i dhuruam. Kjo është reklama më e mirë që mund të bëhet, turisti duhet ta prekë e të shijojë realitetin. Të gatuajë me ne, të hajë me ne, cdo njeri ka nevoje ta bëjë këtë.  Në sajë të ideve e punës së kapitenit pamë gjëra të bukura, që nuk i kemi hasur në vende të tjera, një dallëndyshe e nje turizmi të vecantë që duhet shtuar gjithandej në bregdet. Ja ku është shembulli dhe modeli.  Jam I bindur se nëqoftëse shfrytëzohen resurset turistike e natyrore të gjirit të Vlorës e Sazanit, bashkë me rrethina, duke studjuar cdo akërr toke e milje detare, mund të punësohen mbi 30 mijë vetë në ditë. Ky është modeli i punës, i djersës, i dinjitetit, jo i drogës  e i pasurimit të shpejtë! Një mik im i huaj më tha një ditë:-A e dinë vlonjatët cfarë vendi kanë, a dinë t’ja shfrytëzojnë vlerat e tij ekonomike, turistike, historike?! Koha do ta tregojë. Më bëhet qefi që ju gazetarët bëheni pjesë e këtij sektori, transmentoni problemet tona në publik. Janë probleme të përditëshme, me të cilat ndeshen peshkatarët tanë nga Saranda, në Vlorë, Durrës e Shëngjin. Ndjeva keqardhje për ekuipazhin e anijes “Celepia”. Uroj që peshkatarët shqiptarë mos kenë probleme të tilla. Bëhuni dhe ju kontribues në këtë sektor. Kam një mesazh për ata që do lexojnë,  ju uroj suksese, mbarësi, bashkëpunëtorëve tuaj, e mbylli rëfimin e tij, Kapiten Sherif Durmishaj.

Dhe ne ju urojmë Suksese në punë e familje! Sa më shumë peshk e  vizitorë në këtë sezon turistik!

Në vend të epilogut.

Herët, në shkollën ushtarake mbrojta një temë për operacionet desante detare, në dy mënyrat e tij klasike të zbarkimit. Si ishushtarakë ishim të detyruar ti.studjonim plazhet e relievin bregdetar se sa e si, këto i shërbenin operacioneve ushtarake, të nivelit taktik ose operativ. Psh. plazhet tona që janë përgjatë brigjeve shtrihen në ultësirën perëndimore të Shqipërisë. Ka plazhe të gjerë, të gjatë e të vijueshëm, por ka dhe të tjerë të ndërprerë nga ngritja e tokës, ku formacionet malore e kodrinore që takojnë detin, sic ndodh me bregdetin e gjirit të Vlorës. Në studimet tona ushtarake por dhe botërore merret në konsideratë mundësia e lëvizjes së mjeteve dhe personelit në plazhe, merren parasysh si kushtet tokësore të bregut ashtu dhe thellësitë e ujërave, formën e releivit të fundit të detit, thyerjet shekfore, baticë-zbaticat, rrymat, kreshtat e bardha të valëve dhe relievi mbizotërues bregor. Format e palzheve duhet të jenë të përshtatëshme për forcat amfibe, gjatë zbritjes së tyre në tokë e kryeurë të një formacioni ushtarak. Në këto raste, për zbarkim, brigjet përzgjidhen duke favorizuar kushte të tilla si, zbritja, logjistika, vrojtimi, mbrojtja nga zjarri i kundështarit, lloji i tokës, etj. Në vijim disa karakteristika të plazheve, psh.-Ujërat janë të thella dhe të përshtatëshme për lundrimin e anijeve që mund të veprojnë lirshëm pranë plazheve, kur situate taktike e kërkon atë. -përafrimet në breg janë të lira, që do të thotë se nuk ka sope ranore, vende të rrezikshme e të fshehta, shkëmbinj nënujorë dhe pengesa të tjera. -konfiguracioni i kanalit nuk krijon mundësi për minim të tij. -pjerësitë e plazhit lejojnë zbritjen e lehtë të forcave amfibe, barkave e motobarkave në tokë. -tabani i detit dhe plazhi janë formacione të forta duke mundësuar lejimin, afrimin dhe lëvizjen e mjeteve amfibe dhe kamionëve ushtarakë.-zonat për zbarkim janë të përshtatëshme dhe për helikopterët. -ka apo ska në breg pika që zotërojnë pamjen për kah nga deti e që përbëjnë rrezik për forcat që zbarkojnë në kryurë. -ka apo nuk ka dalje të mjaftueshme në pozicione në thellësi të tokës, ku janë parashikuar objektivat luftarake. Studjoheshin gjithashtu relieve kodrinor apo malor i plazheve,shkëmbinjtë, vecmas ata nënujorë, gur, zall, shtresat gjeologjike, thellësia e ujërave, vallët, shelfi detar, baticat-zbaticat, rrymat detare, regjimi hidrometereollogjik, rrjedha, temperatura, kripshmëria dhe tejdukshmëria e ujit,cilësia e ujërave, litoralet, etj.etj. Më konkretisht disa të dhëna për turistët dhe të rinjtë. Nga Pashalimani deri në kepin e Ramecit, 3.4 milje në Lindje-Vl të kepit të Pashalimanit, bregdeti i ulët formon një vijë harkore, me përjashtim të daljes së vogël që bën derdhja e lumit të Izvorit dhe që quhet kepi i Lumit. Ndërsa nga kepi i Ramecit bregdeti fillon të gjarpërojë deri në ujin e Ftohtë, duke formuar kepin e Viroit, në derdhjen e përroit të Katahorës, 2.2 milje në jug të kepit të Kalasë, {Baterisë} dhe vetë gjirin e Ujit të Ftohtë, si dhe një sërë kepesh të vegjël dhe gjiresh të parëndësishme. Ky bregdet është shkëmbor dhe i pjerrët, vecanërisht rajoni i Jonufrës{në jug të kepit të Kalasë} ka shumë gurë dhe shkëmbinj të nënujshëm dhe të mbiujshëm, një pjesë e të cilëve kanë shkarë në det nga rrëshqitjet e tokës dhe zenë një brez ujor deri 200 m nga vija bregdetare. Prej Jonufrës deri në Kepin e Pelasies {rreth 9 kab}, në verilindje të kepit të Kalasë} zbret thikë në det dhe është shumë i thepisur. Vetë Kepi i Kalasë{i baterisë}, ndodhet në bregun lindor të gjirit të Vlorës dhe është shkëmb i lartë, që zbret thikë në det, në trajtë gremine. Në rrëzë të Kepit të Kalasë, në anën jugore të tij, ka burime të mëdha uji të pijshëm, të cilat sot shfrytëzohen pak ose aspak. Dikur atje vinin anije cisterne që ngarkoheshin me ujë, aq sa vlera e tij në klering arrinte, një cisternë me naftë baraz me një me ujë.  Gjiri i Ujit të Ftohtë futet pak në tokë në bregdetin lindor të gjirit të Vlorës, në verilindje të Kepit të Kalasë. Në bregun e gjirit ka një burim me ujë të bollshëm të pijshëm e të ftohtë, nga i cili ka marrë dhe emrin. Dikur këto kodra bregdetare ishin të veshura me ullinj dhe agrume dhe pak ndërtesa buzë detit, ndërsa sot në këtë vijë bregdetare poshtë dhe sipër rrugës tradicionale janë ndërtuar hotele dhe kabina plazhi të shumta, të gatshme për të pritur pushues të shumtë. Nga bregdeti jugor i gjirit të Vlorës, {Gjiri i Dukatit}, barasthellësia 50 m ndodhet rreth 2 milje larg, kurse ajo 20 m ndodhet 3.5 kab. larg këtij bregdeti. Barasthellësia 10 m nga vija bregdetare jugore kalon 1.5-2.5 kab, nga bregu, ndërsa ajo 5 m rreth 1 kab. Të  tria këto barasthellësi,{5, 10, 20m} kalojnë pothuajse paralel që nga Rada e Pashalimanit deri në rajonin e Jonufrës{në jug të Kalasë}, ku ngushtohen dhe ngjiten pas bregut. Barasthellësia 20 m i afohet bregut deri në 0.5 kab, në perëndim të kepit të Kalasë, prej nga ku vazhdon ti largohet në mënyrë të rregullt vijës bregdetare deri në 6.5 kab. Nga bregdeti verilindor i Radës së Vlorës. barasthellësia 10 m në rajonin e kepit Korikoso,{tuneli i Ujit të Ftohtë}, kalon rreth 1 kab. nga bregdeti, ndërsa prej tij deri në molin e Vlorës, ajo kalon rreth 3 kab. pastaj vjen duke u larguar, ku arrin deri në 1 milje në jugperëndim të Kepit të Treporteve. Barasthellësia 5 m ndodhet rreth 2 kab. nga vija bregdetare e kepit të Pelasies, Moli i Vlorës. Për interes të lexuesve theksojmë se 3 kab. në veri të kepit të Lymit{gryka e Izvorit} në barasthellësinë 10 m, ndodhet një anije e mbytur. Një anije tjetër e mbytur ndodhet 2 milje në veri të së parës dhe 2.1 milje nga kepi i kalasë, në jugperëndim të këtij të fundit. Kjo anije është e kufizuar me një bovë ndricuese.

Tashmë duke e parë jo më me syrin e ushtarakut por si civil, Gjiri i Vlorës, bashkë me Sazanin, janë pasuri kombëtare, historike, turistike, ekonomike. Ata ofrojnë mundësi pa fund punësimi të llojeve të ndryshme. Këtu duhet ti kenë sytë djemtë dhe vajzat vlonjate e jo tek kafja, cigarja, më keq akoma droga, thotë një qytetar.

Pamjet dhe bukuritë e gjirit të Vlorës, nuk i kanë shpëtuar as vemëndjes së shkrimëtarit të madh Dritëro Agolli, të cilat Ai i shpreh në këto vargje;

Kur më pushtoi malli për detin…

Det në jetë kurrë s’kisha parë,

Detin e mendoja me bajlozë,

Me topuze, thika e hanxharë,

Me një sy në ballë e faqet blozë;

Det në jetë kurrë s’kisha parë.

Pa më zuri gjyshi im për dore,

Pa më fshehtësi më tha ngadalë:

-hajde, bir, të nisemi në Vlorë,

Ta takojmë detin mbushur me valë!

Pa më zuri gjysh im për dore.

Pa atje në Vlorë mes ullinjve.

-Deti!-thiri gjyshi përmalluar,

Dhe më vetëtinë mijëra diej,

Mes ullinjve, Vlorë e kaltëruar

Ishte kaltëruar nga dy qiej.

-Deti!-thir gjyshi përmalluar…

…

Unë e gdhija natën në kuvertë

Tok me kapedan Haxhi Alinë,

Dhe mi kripte flokët det i sertë,

Bisht i peshkut ngrinte suferinë;

Unë e gdhija natën në kuvertë.

…

Dhe në mal jetoja, po përditë

Larg më ftonte deti mbushur zhurmë,

Larg më merrte ëndrra nëpër shkumë

Dhe në mal jetoja, po përditë

Deti më kërkonte në fortunë…

Dritëro Agolli, 1960.

Së fundmi, një pyetje nga një lundërtar i vjetër vlonjat, që ma ka thënë këtë shprehje në v.2008.

Konstatoj se mbas botimit në “Antologjinë e detarisë”, këtë shprehje e përdorin vend e pa vend disa stacione radiofonike.

Të paktën të thonë ku e kanë marrë ose referuar.

Pyetje për lexuesin: C’ndodh, me j’a shajt vlonjatit detin?

Shkruaje vetë përgjigjen këtu…..

Shënim. Reportazhi  do jetë pjesë e vëllimit të 4-të të “Antologjisë së Detarisë Shqiptare” që është në proces.

Shefqet Kërcelli

Radhimë, Qershor 2016.

DIASPORA- “DITË SHQIPËTARE NË ITALI”

by

 

Mbresa nga “Ditët e kulturës shqiptare”,2016 në Mantova,një sofër e bashkuar e artit dhe zemrave shqiptare,në zemër të Italisë/

Nga Jaho MARGJEKA/

Jemi nisur nga Tirana një pasdite qershori drejt Italise,të ftuar nga Federata Nacionale e Shoqatave Shqiptare në”Ditët e kulturës shqiptare”në Mantova.Në bordin e autobusit nuk ka udhëtarë të rastit por artistë të Ansamblit të Këngëve e Valleve të Shqipërisë.Na pret një rrugë e gjatë prej njëmijë e sa kilometra deri në Mantova.Gerti,drejtori i Ansamblit sigurohet se gjithçka është gati,dhe nisemi.Udhetojmë gjithë natën.Udha përshkon brigjet e Malit të Zi e Kroacisë.Diku në autostradën e Kroacisë zbardh mëngjesi.Ngado gjelbërim.Ndalojmë herë pas here për pak pushim e për ndonjë kafe.Sapo kemi lënë prapa Rijekën dhe dikush na e kujton se aty ka luajtur njëri nga sulmuesit e kombëtares tonë të futbollit,Bekim Balaj, transferuar kohëve të fundit në Grozni dhe mesfushori po i kombëtares Odise Roshi.Edhe në autobusin tonë mbizotëron atmosferë “Europiani”.Mbërrijmë në Slloveni,në Kozina.Aty ndalojmë jo në auto Grill por në një Pizzeri,ku shohim se ka televizorë që japin sport.Është ora e kombëtares sonë në Finalet e Europianit,Francë 2016.Ka filluar ndeshja me Zvicrën.Emocionet janë të mëdha tek të gjithë.Qindra kilometra larg Shqipërisë dhe na duket sikur Shqipërinë tone e kemi aty,pak metra më larg,tek aparatet televizive.Krenari e ligjshme,edhe pse largohemi paksa të mërzitur.Kemi lënë prapa Slloveninë e nga sipër shohim Triesten.Midis Sllovenisë,cepi i fundmë i ish Jugosllavisë dhe Italisë,nuk ka më kufij,veçëse ca ish kabina kontrolli të braktisura,gjysëm të rrënuara,simbol i Europës së ndarë.

Mirëse të gjejmë Itali.Mirë se ju gjejmë motra e vëllezër shqiptarë.Për katër pesë orë jemi aty,në Mantova.

***
Buzëmbrëmje.Fushat e pamata të Lombardisë,që i gjarpëron mes për mes lumi Po,plot grurë e vreshta,sikur marrin pak frymë nga vapa e ditës.Mantova,qarkuar përreth nga tre liqene,dhe ajo,në mes si shtojzovalle.Kryeqyteti i kulturës italiane për vitin 2016,e këto ditë edhe i kulturës e artit shqiptarë.
“ABC”, quhet edhe hoteli ku akomodohemi, e neve për një çast na duket sikur organizatorët e kanë zgjedhur enkas.Edhe shqiptarët në vitet ‘90 gjithçka nga abc-ja e filluan në Itali.Tani është realitet tjetër.
Në darkën e mirëseardhjes përshëndetemi me mikpritësit dhe të ftuarit e tjerë që kanë ardhur përpara nesh në Mantova.Na e urojnë mirëseardhjen Presidenti i Federatës Nacionale të Shoqatave Shqiptare në Itali z.Ndue Lazri,anëtari i Kryesisë Klodian Cami,kryetarja e Shoqatës shqiptare “Shqiponjat”në Mantova,njëra nga organizatoret e perkushtuara të kësaj veprimtarie Anila Kaja,dhe piktorja Alketa Delishaj,veprimtare e palodhur që kujdeset të mos na mungojë asgjë në tavolinën e bollshme të mikpritjes.Presidenti i Federatës Ndue Lazri më tregon se e shtuna kur ne akoma ishim në udhëtim,kishte qenë e mbushur plot me veprimtari:-“Në shtëpinë e Rigoletos,bufonit tragjik të operas së Verdit një ndërtesë e viteve 1400 në hyrje të sheshit të madh e të bukur “Sordello”, përballë pallatit të famshëm e të madh dukal,ishte hapur ekspozita me fotografitë artistike të fotografit të talentuar Llesh Prendi,emigrant nga Lezha dhe me punimet në pikturë të Alketa Delishaj e Xhimi Hotit nga Shkodra.Ishte ekspozuar edhe një fotopeisazh i fotografes së re shqiptare nga Athina,Vivian Horieti.
Ndërsa në ceremoninë e hapjes kishin qenë të pranishëm të gjitha autoritetet lokale, që nga Kryetari i bashkisë, Mattia Palazzi, prefekti Carla Cincarilli, zëvendëspresidentja e provincës së Mantovës Francesca Zaltieri, përfaqësuesi i Rajonit të Lombardisë Marco Carra, komisari i armës së karabinierëve dr. La Gana, artisti Carlo Micheli që ishte marrë personalisht me organizimin e ekspozitës,etj.
Skulptori i punimeve në dru, regjisori, aktori dhe fotografi Llesh Biba,i ardhur posaçërisht me punimet e tij nga Tirana, i cilësuar si Salvador Dalì i artit shqiptar,i kishte dhuruar Kryetarit të bashkisë një skulpturë, nga njëra anë e së cilës është gdhendur stema e qytetit të Mantovës dhe nga ana tjetër portreti i Heroit tonë kombëtar,Gjergj Kastrioti-Skënderbeu.Pastaj në skenën e teatrit Bibiena,në pianon mbi të cilën ka luajtur Mozarti, në moshën 6 vjeçare, ishte ulur një vajzë e re shqiptare,Barbara Veleshnja Milova.Ndërkohë i riu shkodran Klodian Kojashi, një djalë i talentuar që jeton në Piemonte të Italisë,kishte sjellë historinë e një emigranti politik italian, nga Piacenza,famëmadhit Pietro Marubi,i cili aty nga vitet 1850 u vendos në Shkodër dhe që do ndërtonte dinastinë artistike të fotografisë“Marubi”, duke i lënë një trashëgimi e pasuri kulturore të pashembullt Shkodrës dhe Shqipërisë.
Ndërsa në sallën e bibliotekës “Nautilus”, vënë edhe ajo në shërbim të krijuesve shqiptarë,ishte promovuar vepra e poetit Tonin Nikolli, kryetar i Shoqatës të Shkrimtarëve dhe artistëve shqiptarë me qendër në Verona,ku mbi vlerat e krijimtarisë së Toninit kishte folur shkrimtarja Valbona Jakova që jeton e krijon në Breshia”.Më vjen keq që nuk ishit edhe ju,përfundon rrefimin Ndueja.
Mes bisedave të ditës e “planeve”për të nesërmen,tashmë darka ka mbaruar.E kemi tepruar pak me”Vino Rosso”.
Kthehemi vonë në hotel.Nata është e qetë.Qëndroj për pak çaste në verandë dhe imagjinoj surprizat që mund të na i sjellë e nesërmja.Me vehte kam ca kopje të një prej librave të mi me poezi.Rrugës në autobus dikush më ka thënë se në Mantova gjendet shtatorja e Virgjilit.

***
Mëngjesi i parë në Mantova.Në hollin e Hotel ABC-s,përshëndetem me Nduen dhe zëvëndësministrin e Kulturës z.Zef Çuni.Përveç kontributit të Ministrisë së tij me vënien në dispozicion të autobusit për Ansamblin e Këngëve e Valleve, ka ardhur edhe ai vet për ta ndjekur nga afër këtë eveniment të kulturës shqiptare në Itali.Në barin e hotelit tek pi kafen e mëngjesit shfletoj gazetat e ditës.”la VOCE di MANTOVA”shkruan për “Ditët e kulturës shqiptare”,me fjalë lavdëruese për komunitetin shqiptarë në Mantova dhe Itali,duke i ilustriar shkrimet me disa foto nga veprimtaritë e ditës.Ndërsa e përditshmja më e madhe sportive ne Itali “La Gazzetta dello Sport”,shkruan me simpati për lojën e kombëtares sonë ndaj Zvicrës,edhe pse me dhjetë lojtarë e një humjeje minimale.Ndërkohë më zgjat dorën dikush që më ngjan si i njohur,dhe nuk isha gabuar.Ishte gazetari e veprimtari i Komunitetit shqiptar në Itali Dilaver Baxhaku.Me Dilaverin njihesha që kur unë isha student dhe ai sekretar Kolegjumi te”Zëri i Rinisë”.Tani Dilaveri jeton midis Italisë e Shqipërisë.Shkon e vjen.Ka ardhur në Itali në vitin 1990.Ditët e para të mbërritjes këtu-thotë Dilaveri,kam bartur pllaka mermeri në kurriz,nga kati i parë i një ndërtese deri në katin e shtatë.
Mëngjesi i së dielës është i vërenjtur e me ca riga shiu.Grupi ynë i drejtohet zonës turistike të qytetit.”Casa di Rigoletto”është ndalesa jonë e parë.Bëjmë ca foto në oborr me Rigoletton.Ambientet brënda janë impresionuese.Po ashtu edhe ekspozita e hapur në këto ambiente e piktores e fotografes Alketa Bercaj Delishaj dhe e kolegëve të saj.Kolegu im në Radio Tirana gazetari Anxhelo Xhaçka kur u nisa,më kishte thënë ta vizitoja edhe Katedralen e Mantovës ku në një vitrinë
është ekspozuar dheu ku ka pikuar gjaku i Krishtit.Përpara Katedrales një grumbull i madh turistësh prisnin për të hyrë brënda.Ne kohën e kemi paksa të limituar.Kështu janë të dielat këtu,thotë Dilaveri,shpesh duhet pritur gjatë për t’i vizituar këto monumente të trashëgimisë njerëzore.
Mbërrijmë në sheshin “Mantegna” ku pasdite do të jepet koncerti i Ansamblit tonë.Pasdite nuk ka shi,thotë dikush nga organizatorët dhe na lajmëron se dreka është gati në restorant “ Xhi xhi”,aty afër.Unë e Dilaveri jemi harruar në bukuritë e mrekullitë e ndërtesave hijerënda qindra vjeçare të zonës muzeale,dhe me hijeshinë e kalldremeve me gurë të rrumbullakët, të tejmbushur me vizitorë.Më në fund mbërrijmë te “Xhi xhi restorant”.Një vajzë e gjatë simpatike na drejton tek një tavolinë ku ka vend edhe për dy karrige.Aty prezantohemi me drejtuesen e shoqatës arbëreshe “Vorea”nga Frascineto,Lucia Martino,dhe bisedojmë gjatë me të herë në arbërishte e herë me përkthimin e Dilaverit në italisht.E kisha dëgjuar,por tani po e takoja gazetaren e Radio Kosovës Vera Pelaj.Po ashtu kolegen,gazetaren e Radio Athinës,programi në gjuhën shqipe,Bardha Mançen,ndërsa poeten shkodrane që prej shumë vitesh jeton në Itali,Lili Bimi,doli se e kisha frend edhe në facebook.Përshëndetemi edhe me durrësaken Angela që kishte ardhur nga Ankona.Orët kalojnë shpejt me trokitje gotash,biseda e foto të përbashkëta.Faleminderit”Xhi xhi”.Vera juaj ishte më e mira e italisë.

***
Sheshi “Mantegna” është mbushur plot shqiptarë,turistë të huaj e italianë.Shqiptarët dallohen lehtë,më thotë Dilaveri,pasi i mbajnë fëmijët mbi supe,”kaliqafë”.Një diell mantovan na përkëdhelet mbi fytyrë.Ka ardhur ora e koncertit të Ansamblit tonë të Këngëve e Valleve popullore.Kemi udhëtuar qindra kilometra që nga Tirana për këtë moment të vecantë.Në tribunën e improvizuar përshëndesin autoritetet lokale dhe organizatorët nga Komuniteti Shqiptarë. Zëvendëskryetari i Bashkisë Giovanni Buvoli, i dhuron zëvendësministrit tonë të Kulturës Zef Çuni simbolin e poetit Virgjili,shtatorja e të cilit lartësohet vetëm pak më tutje nga sheshi “Mantegna”.
Gjëmimi i një daulleje lajmëron ardhjen e artistëve.Për pak në skenë dhe sheshin përpara saj sikur mbijnë nga dheu dhjetëra buqeta të mëdha shumëngjyrëshe.Janë valltaret e Ansamblit me shamitë e kuqe e të verdha,që valëviten hijshëm në konstelacionin e veshjeve të pjesëtarëve të grupit ku mbizotëron e bardha,e kuqja dhe e zeza.
Kënga e vaji janë balsam për shpirtin.Këta njerëz këtu kanë gjithçka por nuk e kanë këtu atdheun.Një pikë lot në cepin e syrit është dashuria,brenga e malli i Shqipërisë.
Kam fotografuar e kënduar edhe unë sa gati më është ngjirur zëri.Publiku e artistët tashmë janë bërë një.Vallëzojnë e këndojnë bashkë.Drejt nesh fytyrqeshur vjen një mesoburrë me ca mustaqe.-Mirëse keni ardhur pershendet,dhe tokim duart së bashku.Është poeti Skënder Lazaj,prezanton dikush.-Të kam kërkuar në “qiell” dhe u takuam në tokë i them Skënderit me të qeshur,pasi ditë më parë në Google në internet kisha hulumtuar për krijimtarinë e tij letrare,për rubrikën poetike të emisionit tim “Larg dhe Afër”në Radio Tirana.Skënderi jeton prej njëzet e ca vitesh në Breshia dhe ka botuar dy libra me poezi e ka në dorëshkrim edhe disa të tjerë.Ndërkohë në skenë është ngjitur Ansambli artistik i Shoqatës “Ana e Malit”,nga Ulqini,të cilët i ka përgatitur me kujdes e pasion të veçantë mësuesja dhe artistja e palodhur Luljeta Avdiu Cura.Kostumet e bukura shqiptare me ngjyrat e ndezura,xhamadanë të kuq e plisa të bardhë permbytin skenën e këtij sheshi.Një djalë i ri i afrohet mikrofonit.Jam Edis Luka nga Ulqini thotë ai,dhe me një zë burri nis e reciton ca vargje lirie.Kisha dëgjuar për artizanin shqiptar Petrit Kozeli, kavalier i republikës italiane, i njohur për këpucët dhuruar presidentit italian apo Papa Françeskos,por se do ta takoja këtu se mendoja.E urova me shpirt këtë shqiptar duarartë dhe më mbeti merak që për arësye të rrethanave të momentit nuk arrita të realizoja me të një intervistë.Një herë tjetër me siguri.

***
Nga sheshi”Mantegna”atmosfera është zhvendosur në darkën përmbyllëse të “Ditëve të kulturës shqiptare”në Mantova-2016.Këngët e vallet shqiptare s’kanë të mbaruar.Ansambli i Këngëve e valleve nga Tirana dhe Ansambli nga Ulqini kanë ngelur disi”prapa”.Fuqinë e kane marrë “vendasit”.Këgë e valle shkodrane e përmetare,çame e kosovare,nga të gjitha trevat shqiptare në Ballkan.Një sofër e bashkuar e artit dhe zemrave shqiptare,këtu në zemër të Italisë.Të ftuar në këtë darkë të përmbylljes së këtij aktiviteti ishin më se njëqind protagonist e pjesësëmarrës. Presidenti i Federatës Nacionale të Shoqatave Shqiptare në Itali gazetari e poeti Ndue Lazri me kolegen Anila Kaja dhe të palodhurin Klodian Cami, por edhe me zëvendësministrin e Kulturës të Shqipërisë z.Zef Çuni gjejnë ndonjë rast të falënderojnë e të bëjnë ndonjë foto me pjesemarrësit e protagonistët.Në një intervistë për Radio Tiranën z.Lazri na falenderoi përzemërsisht ne që udhetuan nga Atdheu për të marrë pjesë në këtë festë të artit e kulturës shqiptare në Mantova.Falenderoi në veçanti atë ekip të palodhur djemsh e vajzash shqiptare që jetojnë e punojnë në Mantova e që shumë ditë përpara aktivitetit dhe gjatë tri ditëve të tij kanë bërë pak orë gjumë me merakun që çdo gjë të shkojë mirë. Blerta Veleshnja e Massimiliano Artioli, Nesti Ballçiti e Adriana Ballçiti, Klaudia Gargjiola e Petrit Kozeli, Silvana Trumçi e Albina Lufi, Edvin Kaja e Kristina Cenolli,etj,etj. Mirupafshim vëllezër. Gëzuar dhe mirë se të takohemi përsëri.

***
Mesnata ka mbëshjellë anë e mbanë Mantovën.Fresku i natës përkëdhelet me shtatoren e Virgjilit që unë se pashë dot.Epo,t’i vish kaq afër e të ikësh pa e parë,..Ndoshta ndonjeherë tjetër.Edhe tri vjet bëhën plot njëmijë vjet që Virgjili poet fizikisht ka ikur nga fushat e gjera të Lombardisë e brigjet e lumit Po.E,megjithatë ngryset e gdhihet aty,në Piedestal,mes mantovanëve të vet.
Nesër në udhë për Atdhe.