Reportazh – Page 167 – Dielli

PRELUD PER FSHATIN TIM

February 26, 2013 by dgreca

Dashuria eshte pragu ku dobesia qiellore dhe njerzore ndjekin njera-tjetren/

John O’Donohue/

Shkruar nga Ahmet Collaku/

Rruga Thompson eshte e ftohte. Ne kete paramengjes, kjo memece nuk flete dhe as degjon. Ka harruar ato vajzat e reja, aspak fodulle qe pa teklif mbreme brodhen deri vone. Xhamat e dritareve ketu ne dhomen time kane djersitur. Pranevera ka ngrire ne ate pikture bere vite me pare nga nje piktore vlonjat. Pranevera rri e burgosur ne ate kornize druri varur ne kete palo mur pa gure dhe pa gerqele. Ketu balta dhe guri I fshatit tim kushton shume. Kurse lulet e fshatit tim kushtojne sa qimet e kokes.

Edhe ne fshatin tim tani duhet te jete ftohte. Bisedoj se largu me shkembinjte, me majat e larta, me arat ne fushe ku ne stinet e ngrohta vajzat lozin deri vone, bisedoj me Qafe Thanen e ftohte si frigorifer qe mbane ate barcoleten e Nastradinit, bisedoj me Krasten plote gure dhe istikame me bomba, ku nje e tille vite me pare me plasi ne dore. Qe ketej sodis Gjaslisin e serte, Kuqimjetin si njeri I zgjuar, Damjanin, Arbllokun pertej si mik I mire qe me ka ftuar per nje kafe, shoh Geshtenjat e Bogdaneve afer Struges.Te gjitha keto jane te Rrajces, regjistruara ne kadaster shume vite para turqise dhe te regjura prej te ftohtit qe nga kohet parahistorike, para gjeologjike. Te gjitha keto kane rene ne mendime, po me thelle ne mendime ka rene Likopatherra atje ne veri. Ketu poshte Qafe Thana u kerkon viza gjithe kalimtareve qe kalojne prane Rrajces, kurse Likopatherra atje lart aprovuar dhe vulos.

Likopatherra ka sy te kalter, qe andej shikon ca ishuj ne Japoni qe lekunden nga termetet, shikon ca fusha me oriz ne kine te permbytura nga uji, shikon kafshe te egera ne ca male te Zelandes e Re, shikon ca plantacione me kallam sheqeri ne Brazil, shikon muzeun e princit te Skocise, Ksamilin dhe detin tone aty afer qe do ti marre greku. Likopatherra e Rrajce ulur ne front afer Perndise shikon marrezite e qeveritareve tane qe si vjemet ngjiten ne njesh kollone, qe vine dhe ikin, ata qe ndertuan kepurdhat e betonit dhe keta qe nuk lane lule dhe peme, gjoja komuniste.

A keni pare si gajaset nga gezimi era e dashuruar me lulet atje ne fushen magjepese te Likopatherres ku rriten dhe vallezojne FIJE BARI te Wolt Witmanit? Malet ketu me buze I puth qielli, kendon Driteroi. Mos harroni te lexoni Driteron na thote era dhe lisat aty prane. Likopatherra per te shkruar nuk ka kalem dhe radhore, ajo ka memerje te virgjer, miliarda GB, ajo ka dy krahe te forte sa, kur shriqet apo kur merr inat permbys karakolla, karaxhica, karabisha, kara berisha, gjithe Boten. Likopatherra ka miqesi me te gjitha stinet, ererat, lulet, me te gjitha kafshet dhe gjithe rete. Ajo nuk pranon tatuazhe partish, qe shkruhen dhe pikturohen ne lekure, nga koka, deri ne seks, deri poshte tek thonjte e gishtave te kembeve lyer me manikyre.

Likopatherra ka nje fqinje te mire, ka Dardhen. Kjo eshte Dardha e Rrajces. Ju e dini fjalen e urte qe thot, para se te shikosh Diellin, shiko fqinjen. Aty pran zbrete me kenge lumi per te cilin poeti thote se ai naten merr fryme si gjeja e gjalle. Kush tjeter vec poetit ka veshe te tille? Dardha ka per rreth nje pyll te dendur, nuse dhe djeme veshur me rroba te gjelbera, qe kendojne nate dite, kenge grash dhe kenge burrash, ka nje orkester qe ekzekuton simfoni te Bethovenit, Mozartit, Hajdenit. Orkestra ka mijra istrumente, me fyeje, me daulle, me violina, me kembore, ka kengetare qe kendojne solo, ka tenore, soprano, ka qe kendojne dyete, trio, ka nje kore qe mban iso, fshataret e mi. Ju e keni degjuar vallen e Rrajces, ne cdo rrahje daulle, eshte dhembja dhe dashuria e fshateve te mi.

Qe nga Qafa Thane dhe dogana e Rrajces fshati im matet me sy por jo me mendje. Te paret me kane thene se Rrajca fillon ketu, vazhdon majtas ne Shebenik,Likopatherre, Struge. Nuk e di cu be libri kadastres ai para Turqise, ku ishin regjisrtuar te gjitha pishat, bredhat, ahet, lisat, lajthite, panjat, frasherit, qershite, mollet, kumbullat, ftonjte, dardhat, kajkushkat, bushet, guret, dellinjat ku loznin zogjte, lepujte, mullanjat. Pemet kane emera si njezit, dhe I ruan zoti. Caji I malit fshatit tim u shkul me rrenje, por era vazhdon te shperndahet neper bote dhe te gjithe pyesin nga vjen ky parfum e sa kushton. Zonjat marrin ere dhe lekunden, kurse burrat dehen si te kene pire nje fuci me raki. Caji I fshatit tim nuk ka kimikate, nuk eshte vaditur me shi acid. Fshataret e mi ujin nuk e pine me gota po me bucela, uji I fshatit tim trete gure, dhe con ne xero kolesterolen.

Rrajcen se pari e bekoi Skenderbeu. A keni kaluar nen Harkun e Triumfit te Rrajces?

Pak shtete kane harke triumfi. Nese e doni Rajcen shkoni vizitoni muzeun natyror te saj, Harkun e Triumfit te Rrajces qe eshte atje larte ne Skenderbe, ajo quhet Shkallen e Skenderbeut. Ajo eshte nje lagje e Rrajces. Provoni te kaloni mes atyre dy pllakave te lemuara qe shikojne njera tjetren, me ate shkelqim te erret mistike. Ato pllaka I ka lemuar vete Skenderbeu kur kaloi ketu dhe beri ate betejen e madhe qe dihet nga historianet, kumbaret e historive dhe betejave. Provoni ti perkedhelni me dore ato faqe pllakash te lemuara, do te ringjalleni, do rinoheni, do beheni te forte. Do degjoni trokun e kuajeve te Skenderbeut dhe me pas ate himnin, o Rrajce e bekuar, prit me lule Skenderbeun. Si nuk po na lind nje Skenderbe, ne kete kohe qe kemi aq shume nevoje per te?! Le te kalojme te gjithë nen ate Hark dhe te betohemi per Shqiperine tone.

Me pas Rrajcen e bekoje edhe Nene Tereza, shenjetorja e shekullit njezete. Ajo u freskua me ujinj e Rrajces, dhe pasi veshtroje andej nga Likopatherra, tha fjalen UJE. Tani Rrajca eshte dyfish e bekuar, ajo do te ndertoje dy permendore te larta, prane te cileve do te perulen udhetaret e ardhur nga gjithe bota dhe me pas do te pijne ate uje te bekuar te Rrajces, se ju e dini se uji eshte si shpirti, kete e thote I madhi Bethoven.

Socializmi ne fushen e Rrajces germoje germen S, po kjo S u be SOS, u mori fshatareve te mi arat e bukes dhe tani I ngre nga sofera tu bejne roje nderi te gjithe atyre udhetareve qe vine nga nje planert tjeter, per te ikur ne nje planet me tutje. Fshatarete e mi nuk e kane zakon te bejne roje, buka e misrit dhe rakia e kumbulles I ka bere teptil dhe te serte. Po nuk ta mbajti per raki mos u ul prane tyre. Fshataret e mi me nje cekane te vogel ndertuan Stambollin, Egjyptin.

Bije ne mendime te thella. Fshatarete e mi me cekane, me qysqira, me sharra, paskan lindur te bejne te lumtur te tjeret, jo veten e tyre. Ne maje te Qafe Thanes ndricon nje reklame me drita neon, ndersa makinat e te gjithe markave zbresin neper ato kthesa te forta, dhe pushojne tek uji tunelit. Nga nje makine zbrete nje rrajcar I larget ne kurbet vite me pare dhe pa shuar etjen, shikon fshatin I habitur si nje turist I huaj.

Kurse era e ftohte nuk ndalet, nuk ka me peme, nuk ka as ferra, vetem gure dhe bunkieret-perbindesha, si ti kete nxjerre ne ane nje zbatice gjeologjike. Likopatherra atje larte po u fryne reve, po behet gati te hap krahet, te fluturoje me gjemime, te beje gjyq se atje poshte Dardhes I kane krasitur ca panja dhe lisa.

Nga dita e shpalljes se pavaresise se Kosoves në Prishtinë

February 16, 2013 by dgreca

Reportazh nga Kozeta Zavalani/

Mëngjesi i shkurtit ishte i ftohtë, me qiell të pastër, si mendimet dhe shpirti i cdo shqiptari, që priste shpalljen e pavarësisë së Kosovës. E kishim pritur aq shumë sa na dukej si ëndërr. Ishim një grup grash intelektuale e artiste, perfaqësuese të Fondacionit Mbarëkombëtar “Nermin Vlora Falaski”që udhëtuam drejt Kosovës. Furgonin na e solli nga Vlora kryetare e Fondacionit, gazetarja Zenepe Luka, sikur të donte që të kishte vazhdimësinë e 1912 edhe pavarësia e Kosovës. Ishte shofer Nesti, me të cilin kishim udhëtuar në Ulqin, ku zhvilluam Kuvendin e V-të Mbarëkombëtar të Gruas se Shquar Shqiptare. Në krye u vendosën Artistet e Merituara kryesuar nga më e moshuara Besa Imami dhe më pas Esma Agolli e Roza Anagnosti, që vijuan me Artistet e Popullit Tinka Kurti e Margatita Xhepa, pasuar nga ish zëvëndës kyetare e Kuvendit Makbule Ceco, Doktore e Shkencave Afërdita Stefani, Mjeshtre e Madhe Edit Mihali dhe në fund unë, që vëzhgoja gjithcka. Gëzimi ndriste në fytyrat tona pasuar me vargjet nga kënga që dilte nga kasetofoni i makines:”Vallja kosovare më morri me vete/ Si një fluturim mbi fusha male e dete/ Shaminë e qëndisim me ëndërra të bardha/ Të lodrojë Prishtina, Vlora e Tirana…”Jane pikërisht këto qytete ku më tepër se kudo ndihej festimi i Pavarësisë, që simbolizon fundin e një torture të gjatë e të përgjakshme për Kosovën.

Rruga e gjatë drejt mbrritjes

Rruga është e gjatë dhe e vështirë, por ne jemi optimiste se së shpejti do të përfundojë rruga e re dhe më shpësh do ta bëjmë këtë rrugë. Ndërsa lemë në të djathtë malin e Gjallicës të mbuluar nga bora hyjmë në Kukës dhe ndalojmë në Restorantin me të njëjtin emër të malit“Gjallica” me pronar Avni e Milka Palushi, ku takojmë gazetarin e vjetër Zylfi Tola. Ai ka qënë shefi i Zenepes, kur filloji detyrën e parë si gazetare në këtë zonë, 35 vjet përpara, ndaj edhe nuk e refuzuam të trokisnim gotat me të, duke u ngrohur me rakinë e kumbullës, që zona e quan “shlivovicë”

-Zenepja ishte e re dhe e bukur, por shpatën e kritikës e kishte të fortë, nuk pyeste për askënd, së bashku më sekretaren e komitetit Nazmije Pogën, duke shkuar në Shishtavec, Golaj e në të gjithë zonën…..Po provoni pak rraki nga e jona- thotë ai, duke treguar historinë e një miku nga Kosova, që kur mbërriti në Kukës i tmerruar nga përndjekja e Serbeve, pasi piu një gotë nga kjo rraki tha:”Tani nuk ia kam me friken shkjaut sërb”…..Ne i dhamë të drejtë sepse në vazhdim rruga nuk na u duk aq e vështirë dhe e ftohtë sa në fillim, ndoshta edhe sepse ishim drejt mbrritjes…

Në“Kodrën e Diellit” në shtëpinë e deputetes Flora Brovina

Në mbrëmje mbrritëm në Prishtinë e cila na priti me fjolla bore. Nuk kishte si të ndodhte ndryshe sepse Kosova ka dasmën e saj, ndaj duhej të vishtë fustanin e bardhë nusëror të borës. Kudo ndihej atmosfera festive; të gjitha lokalet e banesat janë stolisur me flamuj e simbole kombëtare, po kështu edhe veturat, që shëtisin nëpër rrugët e ngarkuara më brohoritje e muzikë. Vecanërisht kjo atmosferë festive ndihej në shtëpinë e heroines Flora Brovina, simbolit të qëndresës së gruas shqiptare.Ajo banon tek“Kodra e Diellit”ndaj edhe vetë rrëzaton si diëll, fjalëmbël e fytyrë qeshur, rrezaton mirësi, ndihmë e dashuri.

-Mirëse erdhët!Do të qëndroni këtu tek unë, të gjitha, sepse dua t’ju kem sa më pranë në këtë festë të madhe. Festa është kur e ndjen vetë dhe unë sot e ndjeva këtë, qysh me ardhjen tuaj.- thotë Flora, qe kishte dale të na priste buzëgaz së toku me bashkëshortin Hajri Begu, një burrë fisnik, që ka kontribuar për këtë ditë. Pasi na gostiti Flora u ul përballë nesh dhe filloi të na pyeste e të na tregonte për momente të vështira e të gëzushme të jetës së saj. Kujtoi ditën kur e arestuan pa asnjë arsye, qëndresën në burgjet e Sërbisë, deri në momentin kur u takuam së bashku, pasi doli nga burgu. Edhe atë natë e kemi gdhirë në shtëpinë e saj duke biseduar, derisa zbardhi mëngjesi. Takohemi edhe me djemtë; Uranikun dhe Yllin, madje edhe me vogëlushin Orik, që e ka bërë Florën gjyshe të lumtur. Pastaj me buzëqeshjen karakteristike qëndrim serioz e të lumtur, ajo flet si deputete e Kuvendit të Kosovës:

-Pavarësia na gjen në një moment të mirë të pajtimit kombëtar dhe partive me njëra tjetrën, gjë që ndikon mjaft mirë tek masat e gjera të popullit, që me padurim e kanë pritur këtë ditë. Mbi të gjitha ne gratë që përfaqesohemi prej 36 vetash në Kuvend, kemi relacione mjaft të mira me njëra tjetrën, pavarësisht nga spektri i partive që përfaqësojmë. Shpallja e pavarësisë shënon fundin e shpërbërjes së ish jugosllavisë dhe ne na duhet shumë punë për hartimin e kushtetutës së qeverisë se rë të Kosovës. Për këtë dua të bashkëpunojmë edhe me gratë e Shqipërisë, për ruajtjen e gjuhes së pastër shqipe dhe vlerave të traditës shqiptare. Më pëlqen shumë etnografia, ndaj duhet të ripërtërijmë vlerat e veshjeve popullore, p.sh.Kosova ka 22 lloje veshjesh të grave që u përkasin krahinave të ndryshme, për të cilat duhet punuar bashkarisht, sepse përbejnë artin popullor, që ka vlera të pavdekshme…Pastaj diskutuam deri vonë për mundësitë konkrete të ndihmës ndaj qendres së fëmijve që ajo drejton, grave të traumatizuara nga lufta, atyra të papuna, etj…Ndërkohë në cel ular i vinin urime të shumta nga gratë në vende të ndryshme të botës, madje e dhe nga Sërbia.

Me miq muslimanë nga Mitrovica që kanë miqësi me priftin e Belgjikës

Në mëngjes kishin ardhur për të festuar me ne në Prishtinë edhe miqtë nga Mitrovica; Esmaja e Fatmiri, të cilët janë strehuar në shtëpinë e Zenepes në Vlorë. Dhe jo pak por plot 21 vetë, që nga babai i Fatmirit, që është nipi i Isa Boletinit, vëllezërve e motrës së bashku me fëmijët e tyre deri tek Arberesha e porsalindur. Unë kisha dëshirë që të shkonim edhe në Mitrovicë, por nuk shkuam për shkak të protestave të sebëve që jetojnë aty, ndaj dëgjoja me vëmendje gjithcka prej gojës së tyre.

-Jetojmë matanë urës Ibër, në kufi me sërbët, ndaj edhe nuk festuam sic duhej, për të mos provokuar sërbët, por ata gjithsesi nuk mbetën pa bërë protesta. Le të bëjnë por pavarësisë nuk kanë cfarë ti bëjnë. Ajo u kye tani. – thonë ata me një krenari të ligjshme që u ndit në fytyra.-Të shpresojmë që qeveria e re do të punojë më tepër për të ndihmuar banorët në nevojë, sepse qeveria sërbe investon shumë për të blerë shtëpitë e djegura të shqiptarëve me cmime shumë të shtrenjta, me qëllim që të kenë zotërim sa më të madh të trojeve në Mitrovice. E kjo nuk është e mira dhe ka përmbysur gjendjen e banorëve tanë. Ka familje që para lufte bukë nuk kanë pasur e tani kanë vila me gjithë të mirat deri edhe pishina në katin e peste dhe shumë të tjerë që kanë pasur gjithcka, sot nuk kanë as bukë të hanë, ndaj duhen ndihmuar…

Me sjellejen e tyre ata kanë bërë miq të shumtë nëpër botë si priftin Herman De Wulf në Lokerer të Belgjikës, që i ka ndihmuar shumë gjatë emigrimit 15 mujor. Madje ai dhe familja e tij i ka uruar edhe per festen e pavarësisë së Kosovës.Ndaaj të gjitha së bashku ia marrim këngës:” Erdhi dita e pavarësisë”.-O tokë e mbjellë me plumba, o burra shekujve rënë për liri, zgjohuni e gëzoni bashke me ne, Atdheu i shqipeve gëzon… Sot ka festë Kosova, gëzim i madh në zemrat tona-

Në Prishtina Media Center

Hoteli “Grand” në zemër të Prishtinës ishte kthyer në qendrën ndërkombëtarë të medias, ku ishin akomoduar qindra gazetarë nga vendi dhe bota. Me vështirësi, duke carë turmën e njerëzve u ngjita në katin e dytë, bëra akreditimin me median e ndoqa konferencat e shtypit. Zëdhënësi Veton Elshani njoftoi se nuk ka pasur asnjë incident nga festimet e banorëve të ardhur nga vise të ndryshme të Kosovës në Prishtinë…Një polifoni labe ndihet jashtë nga një grup, që kanë ardhur enkas për të përshëndetur, të ndjekur nga turma njerëzish, që brohorasin pa pyetur për acarin e ftohtë…

Në sallën e medias u njohëm me vizionin e ri të flamurit të shtetit të ri të Kosovës, dhe firmosjen e dekraratës së pavarësisë, ndoqem edhe konferencën për shtyp të presidentit Fatmir Sejdiu, Kryetarit të Kuvendit Jakup Krasniqi e kryeministrit Hashim Thaci, i cili theksoi:”Është një përgjegjësi, e cila iu është garantuar qeverive që nga momenti kur njerzit filluan të marrin frymë lirshëm. Është përgjegjësia jonë që pas pavarësisë ta bëjmë jetën ë qytetarëve tanë shumë më të mirë se më parë.”

U takova me mjaft kolegë të mediave shqiptare, thuajse të gjithë janë këtu në qendren e medias në Prishtinë. Rudina Xhunga, gazetarja që perfaqëson femrën model në median profesioniste, ka ardhur shumë herë në Kosovë, por si ndihet në këtë ditë të vecantë? – e pyes dhe ajo më përgjigjet:.

-Eshtë një ditë dhe një gëzim i vecantë, sa nuk po arrij ta besoj akoma. Jam si e tulatur dhe të gjithë festojnë. E kam dashur pa e njohur Kosovën, pastaj e njoha dhe kam qënë pjesë modeste për të ardhur tëk kjo ëndërr. Tani që erdhi e kjo ëndërr u bë realitet nuk po mendoj më, mos bashkohem me grupin e cinikëve skeptikë, por te gëzoj me gjithë të gëzuarit dhe kaq mjafton.

Emocione nga grate artiste e intelektuale

Persëri me gratë e shquara nga Shqipëria për të marrë përshtypjet e tyre nga ky moment i vecantë. Ato ishin vërtet të emocionuara. Disa prej tyre kishin provuar edhe tortën e pavarësisë me shijen më të ëmbël në botë.

Roza Anagnosti-Artiste e merituar-Porsa shijova tortën madhështore dhe jam jashtëzakonisht e emocionuar dhe e gëzuar që jam në Prishtinë në këtë ditë të madhërishme.Kujtoj sot ato gra të mrekullushme që krijuan shkollën e parë shqipe dhe unë jam e lumtur qe kam marrë pjesë në filmin “Mësonjtorja” ku kam interpretuar rolin e mësuese Dafinës. Vetëm gëzim kam sot e urime të gjithëve.

Margarita Xhepa-Artiste e Popullit-Fjalët e mia janë shumë pak për të treguar gëzimin e madh të mirëpritur, që vjen nga thellësia e viteve dhe e zemrës sime.Një ëndër e bukur që i ka udhëhequr vazhdimisht shqiptarët, që i kanë dhënë shumë botës dhe ajo na ka shumë borxhe ne dhe ky është një borxh i vogël që po u japin shqiptarëve. Jam shumë e lumtur që këtë gëzim po e mar këtu në Prishtinë mes shqiptarëve të një gjuhe të një gjaku e të një flamuri e të një bese.

Tinka Kurti-Artiste e Popullit, mbështjellë më një flamur-Është kënaqësi e jashtëzakonshme dhe unë nuk e kam menduar, se do të jetoj për të parë këtë ditë të mbarë e të mrekullueshme. Dua të përshëndes shqiptarët kudo ku janë ne të gjithë botën,në këtë ditë me borë të bardhë, që është simbol i bardhësisë e mirësisë.

-Esma Agolli- Artiste e Merituar-Jam jashtëzakonisht e lumtur që kam ardhur sot në Prishtinë për të festuar pavarësinë ë shumëpritur të Kosovës. Kemi derdhur shumë gjak për këtë ditë dhe shumë trimëri e lotë për këtë tokë martire.Sot është vërtet një mot i ftohtë, por dielli i lirisë e pavarësisë që ka shperthyer në zemrat e gjithë shqiptarëve, do të shkrijnë njëherë e përgjithmonë dimrin e gjatë.

Besa Imami-Artiste e Merituar- Unë jam nga Gjakova, dhe kam gëzim të dyfishtë. Me thënë të drejtën po më mbysim lotët nga gezimi që kam në zemër, sepse kur u nisa nga Tirana për të ardhur këtu, të afërmit e mi më thanë:”Shko tek vorret e prindërve dhe u thuaj-Cohuni o të dashur, që keni vdekur prej dorës gjakatare të Sërbit, të shihni shpalljen e pavarësisë së Kosovës së bukur.” Megjithëse e sëmurë u cova dhe erdha ngritur prej zërit të brendshmëm të shpirtit tim dhe prej varreve të të parëve të mi në Gjakovë e në Shqipëri. Dhe jam e lumtur qe këtu është me punë si gazetar edhe djali im, Artur Zheji, që shpalos mendimet, idetë e zërin e tij, sepse janë qindra vite luftë e përpjekje për këtë ditë dhe bota duhet ta mësojë. E gëzofshim të gjithë.

Për Prof. Dr. Afërdita Stefani është hera e parë që ka shkelur në Prishtinë dhe ka ardhur me këmbë të mbarë, si ndiheni?

-Ashtu si çdo shqiptar që jeton momentin historic të pavarësisë. Një epokë e re për Kosovën dhe për të gjithë shqiptarët, kudo që janë, që do të sjellë mbarësi. Jam me fat sepse po e shijoj me gjithë shpirt pavarësinë e Kosovës, e cila do të lerë mbrapa historinë e përgjakur dhe do të sjellë mbarësi.

Mjeshtre e madhe Edit Mihali-Dua të them se unë në Kosovë kam qënë për herë të parë menjëherë pas clirimit të saj, me një koncert në kinoteatrin e Prishtinës. Me që vija për herë të parë emocionet kanë qenë të jashtëzakonshme, sepse për herë të parë vija përballë një spektatori artdashës dhe të dëshiruar, për të dëgjuar atmosfërën që vinte nga Shqipëria. Sot kam fatin të jem në ditën e pavarësisë dhe më mungon aftësia e të shprehurit të asaj që unë ndjej në këtë ditë të madhe. Akoma më duket si ëndër. Ajo sakrificë e familjes Jashari apo Haradinaj nuk shkoi kot, sepse ishte shpresa për gëzimin që provojmë sot.

Makbule Ceco-ish deputete – Ishte një ëndërr e kahershme, pasi unë në Kosovë kam ardhur që në 1999-tën dhe kemi bërë takimin e parë me autoritet shqiptare të ngritura pas clirimit të Kosovës. Situata e sotme është pak e ngjajshme me përjashtim të vecorisë që ëndrra e 1912-tës u realizua më 2008. Ky eveniment është pika kulminante e realizimit të ëmdrrës së popullit shqiptar dhe të nënave e gruas shqiptare, që në parlamentin kosovar përfaqësohet me 36 gra intelektuale qe do ti japin zhvillim Kosovës, prej të cilave dihet të marrim shëmbull edhe ne. Jemi krenare që ne kemi bujtur në shtëpinë e simbolit të gruas shqiptare Flora Brovina, që tashmë edhe me të tjera politikane, pas pavarësisë do të rezatojnë edhe më tepër, për të mirën e kombit.

Intervista të ndryshme

Pranë meje afrohen edhe plot të tjerë, që i bashkohen gëzimit të madh si Isa Koka nga Istogu i Pejës, që është mbështjellë me flamurin kombëtar. Teksa më vendos shallin e kuq me shqiponjën dykrenore me mbishkrimin Kosova, thotë:

–Jam ish i burgosur politik, sot qytetar i lirë me bashkëshorten nga mbishkodra, nga Kemlendi. i kam kaluar të gjithë kalvarin e vuajtjeve në burgje e internime, por sot jam i lirë e i fal të gjithë, sepse kështu më ka mësuar At Zef Pëllumbi, që e kam pas bashkëvuajtës. Jam shumë i emocionuar sepse këtu sot është Vlora e 1912 dhe unë e dua Shqipërinë e dua Kosovën. Kisha frikë se ndoshta nuk e mbrrija këtë ditë, por ja ku jam sot e flas edhe në emër të familjes sime, bashkëshortes Katerina, vajzave Merita, Helena e Blerina, e djalit të vetëm, që Zoti ma dhuroi pas burgut, Fatriun. Populli thotë:”Kush është i zoti e vret frikën me pushkën e vet!” E une e vrava frikën me ndihmën e shokut të gjimnazit Ibrahim Rugova, që me luftën paqësore sensibilizoi gjithë opinionin botëror për njohjen e Kosovës, ashtu si edhe Sali Berisha kur ishte president, që i dha e po i jep shumë Kosovës. Sepse pushteti lind nga vota e lirë dhe mbrohet me votën e lirë…Ta gëzojmë të gjithe këtë ditë.

-Unë jam Sadri Hadërgjonaj gazetar e themelues i emosioneve të RT Sarajeve. Kam filmuar e kam shkruar për ata që kanë manifestuar në këtë shesh, për të sjellë këtë ditë dhe ua kam përcjellë botës, për ta mësuar se kush jemi ne. Jemi mirënjohës për të gjithë ata që na mbështetën nëpër botë dhe dashtë Zoti të hyjmë edhe në familjen e madhe evropiane se e meritojmë.

Prof.Dr. Skënder Kodra, kryetar i Akademisë shqiptaro-amerikane, i ardhur nga New Jorku thotë: -Jam i sigurt në përkrahjen botërore, ndaj më vjen keq për Koshtunicën e popullin e mencur sërb, që nuk e kuptojnë politikën homogjene sërbe. Duhej që ata të na uronin për shtetin e ri të Kosovës. Jam i gëzuar për urimet e kryeministrit të Shqipërisë, sepse e kam mik personal, që kur kam punuar në spitalet e Tiranës dhe e përshëndës. Dua të theksoj se bota nuk duhet të ketë frikë nga shqiptarët, por ti përkrahë ata.

Në Prizren me një prej firmëtarëve të pergamenit të Pavarësisë

Një flamur kombëtar i përmasave të mëdha, i quajtur “Flamuri i Pavarësisë”, në gjatësi prej 3 kilometrash shpalosej me rastin e festës së madhe në Prizren. që është simbolikë e luftës heroike të trimit legjendar Adem Jashari.Ky flamur mbahej nga 1878 marshues, që simbolizojnë vitin e mbajtjes së Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Në Kompleksin Monumental të Lidhjes së Prizrenit ku na priti përgjegjësi Parim Kosova, u takuam me njerin prej firmëtarëve të Dokumentit të Pavarësisë, deputetin e Kuvendit te Kosovës Zafir Berisha, që thotë:-Jam i gëzuar që përfaqësoj njërin prej nënëshkruesve të deklaratës së Pavarësisë së Kosovës. Sipas alfabetit jam nga fundi në renditje dhe me qe nuk kishte vend ne fletë kam firmosur në një vend të vecantë në krye.Kam qenë me zemër në Prizren, pasi i përkas gjeneratës që u sakrifikua për Kosovën e lirë e të pavarur.I përkas familjes me tre vëllezër në burg e unë i përjashtuar nga shkolla e Kosova. Jam kthyer nga Frankfurti me thirrjen e Adem JasharitIdhe jam mobilizuar me forcat e UCK-së, duke kontribuar për shpëtimin e Prizrenit.Si kryengritës rebel tre vjet ka vzhduar protestat për vendosjen e bustit të komandantit Xhevat Berisha në qendër të Prizrenit, i cili u realizua vetëm me ndërhyrjen e UNMIK-ut. Edhe ne vendosëm lule para bustit të tij madje dikush na fotografoi…Aty erdhi e me takoi edhe miku nga Krusha Sahit Osmani, i cili donte që të qëndronim atë natë mysafirë tek ai, por ne këmbëngulëm për tu kthyer.Pastaj Kryetari Berisha na shoqëroi 5 km në dalje të Prizrenit, deri në Vlashnjë, që është toponimi i tretë më i vjetër në botë. Ai na gostiti me specialitete të zonës në lokalin“Kështjella”pronë e tij.Megjithëse nuk është arkitekt gjithcka e ka projektuar vetë. –Nga shpirti jam tradicional- thotë ai- dhe mendova se para se të bësh politikë duhet të kesh garanci ekonomike, ndaj fillimisht iu fura biznesit privat e pastaj politikës. Mendoj se me djem të tillë energjikë të guximshëm dhe të pasur financiarisht e shpirtërisht, do të ecë përpara Kosova, jo si disa nga deputetet tanë që i hyjne politikes për tu pasuruar…

Kalimi i kufirit pa viza dhe kthimi në Tiranë

Moti ishte i ngrohtë, ashtu si zemrat e bizëqeshjet tona.Me pikën kufitare të Morinës, na pritën dy policë që shtrënguan duart me ne duke na uruar. Nuk kishte asnje kerkesë për vizë në pasaportë. Për herë të parë kaluam kufirin pa asnjë vonesë. Rrugës nuk kemi parë kurë kaq shume flamuj të kuq, që valaviteshin krenarë nga ndertesa e rruge te ndryshme. Ne po ktheheshim fitimtare, pasi Kosova ishte shpallur shteti me i ri në botë i pavarur dhe demokratik dhe ishte njohur nga mjaft shtete ne botë, kryesuar nga miku më i madh SHBA. Të Tiranë ndahemi me njera tjetren, duke përsëritur parrullat që ishin vendosur gjithandej në Prishtinë:”Bacë, U kry!”Na takojne dhe na urojnë, shumë na kanë zili, pasi jo kushdo ishte prezent me ne aty në Prishtinë, në ato ditë historike, që nuk do te harrohen kurrë, sepse u bë realitet ëndërra 100 vjeçare e shqiptarëve që sakrifikuan shumë për të, ndaj këto momentë le të mbeten të gdhëndura edhe në shkrimin tim.

SHQIPTARJA E PALESTINES

February 15, 2013 by dgreca

Nga Namik SELMANI*/

Shtigjet e shkronjave, shumë herë janë më të çuditshme e më tekanjozë se shtigjet e rrugëve që ti i shkel në botë. Të rrugëve ajrore e të atyre që të marrin në detet mes jeleve të dallgëve shkumëbardha. Mes rrugëve gjelbërore apo mes rrugëve të shkretëtirave. Edhe pse një ditë bashkohen si miq të mirë. Ato, rrugët e largëta e të afërta, rrugët e mallit dhe rrugët e kureshtive bashkohen me shkronjat kur ti kërkon që të shkruash mbresat, motivet, të veçantat, gëzimet trishtimet, me të cilat janë mbushur të gjithë rrugët. Ky meditim më erdhi kur nisa të shkruaja për SHQIPTAREN E PALESTINËS, Suzana Kondi, ka 17 vjet që jeton mes ëndrrave dhe trishtimeve të popullit të Palestinës. Të krismave të luftës dhe ëndrrës së paqes. Si një shqiptare, si një besimtare e mirë e fesë islame, në namazet e ditëve i lutet Zotit jo vetëm për Shqipërinë, atdheun e saj, po edhe mbarësinë e Palestinës, me të cilën e lidhin tre fëmijët e saj të mirë. Lutet edhe për bashkëshortin e saj që në vitet e fundit, pjesën më të madhe të jetës e ka kaluar në burgjet izraelite. I sëmurë, pa parë as fëmijët e tij që po rriten pa përkëdheljet atërore.

Kur shkoja si gazetar në vitet ‘90 në Poliçan dhe shkruaja për jetën në këtë qytezë të vogël rrëzë Tomorit, as nuk e mendoja se një ditë një banore e saj e re që ishte vetëm 18 vjeç, vetëm pas pak vitesh do të bëhej pjesa e jetës së Palestinës.

Mbase është e vetmja ose ndër të rrallat shqiptare nëHebron. Vetë Suzana na thotë se nuk ka një shoqe shqiptare nëHebrontë Palestinës për atë informacion që ka ajo. Ka mall shumë për Shqipërinë, për Poliçanin e saj të vogël, midis Beratit dhe Skraparit. Të bukur si një grusht me shtëpi që rrinë në prehër të Tomorit të lashtë e të lartë. Ka një rrëfim shumë të bukur gati poetik kur tregon për jetën e saj. Shumë të dhimbshëm. Mos është vallë malli për familjen, për shkronjën shqipe, për shoqet? Mos është dhimbja shumë e madhe që ajo vazhdon të përjetojë, si të thuash, me një ndarje për së gjalli nga familja në këtë kohë kur bota po bën të gjithë përpjekjet që të bashkohet mes kufijve të saj, mes feve të ndryshme që ka ajo, mes kulturave, shpesh edhe të kundërta?

Tani ka mbushur moshën e 37 viteve jetë e ka tre fëmijë me emra të zgjedhur të fesë islame.

Rrjedha e jetës së saj e sidomos kthesa që ajo mori për ta lidhur pas pak vitesh me Palestinën ajo e tregon thjeshtë. Madje, nuk ngurron që të përdorë edhe vargjet e poezive të saj që mbase janë strofat që ajo i thotë përmendësh në këto vite të një ndarjeje të detyruar nga vendlindja e saj, nga Shqipëria ku nuk ka ardhur këtu që prej 22 vitesh. E nuk e di se kur mund të vijë si vajzë shqiptare si një qytetare e botës.

“Mes kodrave plot rrudha ndodhet qyteti im. Një qytet i vogël që quhet Poliçan. Qyteti në të cilin u linda dhe kalova fëmijërinë time. Kam lindur në vitin 1976 dhe e kam kaluar fëmijërinë time në një shtet komunist dhe as fjalën Zot nuk e dinim ç’do të thoshte. Në shkollë mësonim mësime që ishin kundër Zotit. Çdo gjë u krijua vetë nga natyra. Kalova kështu jetën time, derisa në 1991 u bë Shqipëria demokratike dhe janë lejuar të gjitha fetë në të. Çdo njeri në vetvete kërkon një fuqi të madhe që të mbështetet tek ajo, se pa të nuk është gjë. Kërkon, po nuk e di, nuk e gjen. Janë poezitë e mia të asaj kohe që e shprehin me qartë. Gjithçka kërkon një emër. Gjithçka. Gjithkush kërkon një emër/ dhe lulet kokën ngrenë nga qielli/ dhe pemët kërkojnë ta arrijnë atë/ dhe zogjtë fluturojnë në hapësirën e tij/ dhe malet të zhytur kokën mes resh/ dhe deti dallgët kërkon t’i ngrejë nga qielli/ gjithçka kërkon ta arrijë qiellin/ e njeriu me sy të verbuar kërkon në tokë/ a thua se ajo i duket qiell? Ka qenë 18 vjeç atë ditë kur po ecte në rrugët e qytetit të saj, Poliçanit. Një shoqja e saj e ndaloi dhe i tha që të shkonte me të se diku në atë qytet ishte hapur një kurs për të mësuar fenë. Suzana e pa pak e habitur. Ajo nuk e dinte se një ditë e tillë, një kërkesë e tillë do të ndryshonte të gjithë rrjedhën e jetës së saj. I premtoi ashtu pa dashje se do të shkonte me të.

Vajtën atje dhe i thanë që do ta regjistronin emrin dhe të shkonin po qe se kishin kohë të lirë. Koha e lirë nuk ishte vështirë që ta gjeje në atë qytet ku edhe aktivitetet nuk ishin të shumta. Mendoi se aty do ta kalonte dhe kohën e saj të lirë. Kursin e drejtonte një mësues arab nga Egjipti dhe një nga Tunizia. Kishte edhe një përkthyes që përkthente. U bë pjesë e këtyre mësimeve. Po merrte mësime për fenë islame dhe mësime për kuranin. Deri në atë kohë kjo vajzë kishte shumë pyetje për jetën, për të kaluarën e për të ardhmen e duke qenë në një vend ateist nuk kishte se ku ta mësonte fenë. Mbi të gjithë, dallohej një mësues nga Tuniza që i mësoi parimet kryesore të fesë islame, të praktikimit të saj në jetën e përditshme. Tani ajo kujton ditët e para dhe ndryshimet që mësoi ndërgjegjja e saj: “Feja islame është një fe e drejtë që s’ka dyshim. Ka shumë obligime. Ka qenë dhe e vështirë për ne në atë kohë që te faleshim 5 herë në ditë që të agjëronim Ramazanin që të visheshim me të gjata etj., por një njeri kur besimi i përforcohet, çdo gjë e shikon më të lehtë. Aty mësova që ato ishin urdhra nga i madhi Zot dhe nuk duhet ta kundërshtonim atë. Kam qenë dhe e re në atë kohë, por…”

Më tej, Suzana hap arkivin e saj poetik të poezive të para dhe na citon njërën prej tyre. Është poezia “Braktisja e ëndrrave”

I braktisa ëndrrat, i braktisa dëshirat/

I braktisa tekat e jetës,i braktisa i braktisa të gjitha/ më pëlqen të kërcej në melodinë e një kënge

më pëlqen që era të m’i valëvisë flokët

më pëlqen të vishem sa më sportive

më pëlqen ta jetoj rininë time më pëlqen,

por gjithçka është vendosur nga i madhërishmi Zot

përpara tij askush nuk del dot

prandaj i braktisa të gjitha ëndrrat dëshirat, tekat e jetës/

i braktisa të gjitha, të gjitha për të mos më braktisur ti, o Zot.

E pra, kjo poezi ishte edhe historia poetike e kthesës që kushedi se ku kishte mbetur deri tani pas 22 viteve kur ajo na e citoi sikur ta kishte bërë para një ore. Kështu që vendosi të vërë shami. Ajo dhe një shoqja e saj. U zgjodh ditëlindja për të vënë shaminë. Po mbushte 19 vjeç. E uronte veten: “Le të jetë e mbarë për mua kjo jeta tjetër tani kur po mbulohem…..” Nuk ka qenë një gjë e lehtë veshja e shamisë për të. Prindërit nuk donin. Nëna e saj që prej 10 vitesh është ndarë nga jeta (Zoti e mëshiroftë atë) qante dhe i thoshte: “Si do ta bësh të ardhmen tënde kështu me shami?”

Lotët e saj i shkaktonin shumë dhimbje shpirtërore, por mendonte se po e bënte për të përfituar nga zoti. Ata nuk dinin atë që ajo e ia thyente zemrën nënës për të përfituar nga mëshira e zotit…… Shumë njerëz nuk ju pëlqente kjo që kishte veshur dhe talleshin. “Ju që veni pas arabëve jeni të prapambetura!” Ishte e fortë. Nuk i interesonin mendimet e të tjerëve, sepse ishte e bindur që ishte në rrugë të drejtë. Ata qeshnin, qeshnin dhe vazhdojnë të qeshin dhe ajo ecën, ecën dhe vazhdon të ecë shpejt. Mendon se ata do të lodhen dhe do pushojnë së qeshuri, ndërsa ajo do të vazhdojë do vazhdojë të ecë.

Nga dita në ditë po merrte mësime në atë shkollë për fenë islame, por numri i nxënësve atje u zvogëlua shumë sa që mbetën vetëm 4-5 vajza. Familja e saj i kërkonte që ta hiqte shaminë, po për të kjo ishte një gjë e pamundur. Kurrsesi nuk mendonte të kthehej nga feja.

Pas 2-3 vjetësh, mësoi shumë gjëra për këtë fe. Tani ajo ka frikë Zotin dhe kjo e detyron që që të mos kthehet nga kjo rrugë që e ka filluar Mendon se ishte edhe urdhri i Zotit. Kështu donte Zoti, sipas mendimit të saj, që ta lidhte fatin e jetës me një myslimane nga Palestina Palestina është vend plot dhimbje dhe vend i bekuar nga Zoti Mesxhid al-aksa. E bekon dhe me shumë atë. Tani u krijua një situatë tjetër. Duhet të largohej nga shtëpia e saj. Ka qenë tepër e vështirë që të largohej nga familja dhe nga vendi i saj Shqipëria, Bindja e Suzanës ishte se për çdo njeri për të arritur qëllimin e tij në jetë duhet të bëjë shumë sakrifica duhet që dhe të mendojë me mendje dhe jo me zemër. Duhet të bëhet i fortë që stuhia e kohërave të mos ta rrokullisë atë në humnerën e saj. Ishte para një udhëkryqi: ”Duhet të vendosësh ose të jetosh këtu dhe pa shami dhe pa fe ose jetën në një vend tjetër me fenë tënde dhe veshjen tënde.”

Zgjidhja e saj ishte një dhimbje e re për familjen. Sërish ishte nënë Qelibarja që nuk e pranonte këtë largim. Edhe sot ajo mban mend lotët e saj të rrëkeshëm që i dilnin kur ajo vendosi që të ikte. Këtë largim ajo nënë e quante si një vdekje e vetë fëmijës që ishte ende shumë e re. Dhe vërtet nëna e saj nuk e pa më me sy vajzën Suzana se ka vdekur para 7 vitesh. Dhe Suzana nuk erdhi as ta varrosë atë e t’i hedhë një grusht dheu mbi varr, sepse nuk kishte dokumente. Babai i saj u tregua edhe më i matur duke i thënë: “Dëgjo, moj vajzë! Ti je e rritur dhe je e zgjuar për atë që do të ndodhin në jetën tënde të mëvonshme.” Edhe sot ajo kujton edhe vështrimet e motrave të saj të dashura që buronin kaq shumë dashuri. Secili vështrim kishte vetëm një kuptim: “Lamtumirë!” Vëllai i saj i vetëm e shkonte dhe ndryshe nga të tjerët mendonte se një largim i tillë për në Palestinë ishte thjesht një. . lojë

****

Kështu, më 1996, u martua me një palestinez Qëndruan në shtëpi një muaj sa bënë dhe dokumentet. U larguan për në Jordan (është një qytet në kufi me Palestinën ku jetojnë dhe shumë palestinezë të emigruar që në 1967). Qëndroi në Jordani 3 muaj te xhaxhai i burrit. Bëri pasaportën e përkohshme që të jetonte atje. Burri iku për në Palestinë që të bënte dokumentet. Erdhi vjehërri që të qëndronte me të aty. Pas shumë vështirësive, u bënë dokumentet që të futej në Palestinë, po vetëm si vizitë. Edhe pse ishte e martuar me një palestinez, organet e shtetit izraelit nuk ia nxjerrin dokumentet dhe nuk ia dhanë nënshtetësinë si palestineze. Qëndroi kështu 13 vjet pa nënshtetësinë, derisa më 2009 mori pasaportë palestineze. Bashkë me të e morën edhe shumë të tjerë që kanë pasur statusin e saj. Dhe vjen viti 2006. Një vit provë e forcës shpirtërore. Ajo merr vesh lajmin e vdekjes së nënës së saj Qelibares. Deri në atë kohë kishte gati 10 vjet që ishte larguar nga Shqipëria. Në këto 10 vjet ajo nuk kishte ardhur asnjëherë në Poliçan, në Shqipëri për arsye që i dhamë më lart. PO kësaj radhe duhet që të vinte. Ishte nëna e saj E kishte marrë malli aq shumë për nënën. Dhe ja, sot ajo nuk jetonte më, sa shumë donte ta shikonte. Tani ishte bërë vetë nënë e po e kuptonte nënën sa dikur ajo, ishte vajzë e mund të ishte pak më ndryshe.

“Ah, ah. Kështu ka qene fati im, – shpërthen ajo nga Hebroni i largët. Kështu, Zoti ma ka shkruar jetën time. Unë nuk mund të ndryshoj gjë, por duhet të them elhamdulilah (falënderimi i takon vetëm Allahut) Për çdo gjë në jetën time duhet të jem e fortë.”

Në atë kohë ajo s’kishte pasaportë që të vinte dhe ta përcillte nënën e dashur në banesën e saj të fundit. Në dorën e saj ishte vetëm që të falej për nënën dhe t’i lutej Zotit që ta mëshironte atë, nënën që ta fuste në parajsë (inshaallah) Qante dhe lutej për të që Zoti ta mëshironte.

Veç saj ajo është bërë prej kohësh pjesë e dhimbjes së popullit palestinez. Në Palestinë, kanë qenë dhe janë situata jo të qeta se është ende nën okupimin e shtetit izraelit. Në vitin 2002, situata u bë edhe më shumë e acaruar. Janë vrarë dhe shumë njerëz. U mbyllën dhe rrugët. Suzana kishte pasur djalin e dytë 2 muajsh shumë të sëmurë. I duhej që ta çonte në spital që të flinte atje. Kështu e kishte gjykuar edhe doktori para një dite. Ditën tjetër u mbyllën të gjithë rrugët dhe nuk lejohej që të shkonte në spital. Ato pak shërbime që mund të bënte si nënë ia bënte në shtëpi. Vetëm Zoti e di se si u shërua ai. Ka vuajtur shumë në atë kohë.

Në 2 janar 2005, në orën 2 ose 3 të natës me shumë se 20 ushtarë izraelitë e rrethuan shtëpinë. Me pushkët e tyre po i binin fort në derë. Thërrisnin: “Hapeni, hapeni derën!”

U zgjuan të frikësuar. Nuk po kuptonin se çfarë po ndodhte. Shumë shpejt, e kuptuan që ata kishin ardhur për të arrestuar burrin e Suzanës. E morën me vete në kërcënimin e armëve. I kishte fëmijët shumë të vegjël. Djali i madh ishte 5 vjeç. Qante për babanë e tij. Burri qëndroi në burg 6 muaj. Pastaj doli dhe qëndroi jashtë burgut vetëm 7 muaj. Përsëri erdhën dhe e morën prapë. Në burgje qëndroi dhe 4 muaj. Pas 8 muajsh erdhën përsëri. Kësaj radhe qëndroi në burg 1 vit e gjysmë. Pa asnjë akuzë të qartë. Akuza e tij, sipas vetë Suzanës, ishte vetëm se “Ishte pengesë për qeverinë izraelite.” Kështu i thonë atyre. “Ti je rrezik për stabilitetin e Izraelit” Kaq mjafton të burgoset çdo njeri. Ai punon si inxhinier ndërtimi. Pas 1 vit e gjysmë doli nga burgu dhe qëndroi jashtë tij 6 muaj. E morën prapë dhe e futën edhe 7 muaj të tjera. E liruan dhe pas një viti. E morën prapë dhe qëndroi 1 vit e gjysmë. Doli në shkurt të 2012-ës. Kështu ka qenë dhe jeta e kësaj shqiptareje të Palestinës, të fëmijëve të saj që po rriten pothuajse pa babanë e tyre. Vizita në burg lejohet vetëm një herë në muaj. dhe Lejohen vetëm 4 persona në vizitë. Koha e saj është vetëm 45 minuta. Ky takim bëhet vetëm prapa xhamit. Vetëm aty ke të drejtë që ta shohësh dhe të flasësh vetëm me telefon e nuk e dëgjon direkt. Vizita është shumë e lodhshme, që nga ora 5 e mëngjesit deri ne 8 të darkës. I burgosuri është shumë i lodhur në burg. Burri i saj është me diabet dhe me infektime ne kocka nga të ftohtët atje. Suzana vazhdon që të rrëfejë për këtë: “Herën e fundit e dërguan dhe në spital se ka vuajtur nga stomaku. I është bërë gjakderdhje e brendshme e stomakut. Nuk e di si është kjo sëmundje në shqip. Gjaku i tij u bë 8. Ju dëgjoni dhe sot për të burgosurit palestinezë. Janë më shumë se 7000 të burgosur. Shumë prej tyre po bëjnë grevë urie. Zoti i ndihmoftë ata!”

Suzana bën jetën e saj si nënë, si besimtare si një palestineze e re. Na tregon se në Hebron ka edhe gra të shteteve të tjera që janë martuar me palestinezë nga Rusia, nga Britania, nga Rumania etj. Disa prej tyre kanë veshur rrobën e myslimanes e disa jo. Vazhdon që të bëjë ritin e faljes së namazeve në Xhaminë Al Aksa. Një xhami shumë e bekuar. Për t’u futur në të duhet të marrësh leje të posaçme nga shteti izraelit. Një gjë e tillë lejohet vetëm në muajin e Ramazanit.

Që larg shpreh shumë dëshira si shqiptare. Kërkon që të vijë të takojë babanë e saj që nuk e ka parë që prej 17 vitesh. Të takojë motrat e vëllanë

O sa dëshirë ka që të vijë në Shqipëri tek babai i saj i moshuar, tek të afërmit, qoftë edhe tek malet që ishin djepi i parë i fantazisë dhe i dashurisë së saj për vendlindjen. Prej shumë vitesh, nuk sheh as në televizor Shqipërinë e saj të dashur. Koha moderne i ka dhënë asaj pak mundësi që të komunikojë me postën e elektronike me shoqet e saj, po shumë gjëra kanë ndryshuar në këto vite. Kanë kaluar 17 vjet dhe zjarri i kujtimeve rinore me këto shoqe ka nisur që të shuhet. Secila prej tyre është martuar ka fëmijë dhe kontaktet janë bërë edhe më të pakta, më të rralla.

Kjo gjë që duket shumë e thjeshtë, është kthyer në një tragjedi të re të vërtetë për të. Një kërkesë që, në pamje të parë, i takojnë një individi, një familjeje, por që mund të kthehet edhe në një objekt për Shoqatat e të Drejtave të Njeriut, e shtypit. Pse jo edhe e ambasadës së Izraelit në Tiranë. Ka 10 vjet që i ka mbaruar afati i pasaportës shqiptare me të cilën ajo u nis, Në Palestinë nuk ka ambasadë shqiptare e ajo nuk i ka se kujt t’i drejtohet për këtë gjë. Ka shkuar në organet izraelite për të marrë një pasaportë izraelite, po edhe atje i thonë se nuk janë të obliguar që të japin pasaportë për shqiptarët që banojnë në Palestinë.

I duhet që të shkojë te ambasada shqiptare në Egjipt. Edhe këtë gjë e bëri. Dërgoi dokumentet përkatëse për vete e për tre fëmijët e saj, por akoma nuk i kanë kthyer përgjigje. Ka kaluar shumë kohë e madje as nuk e di se kur mund të vijë një përgjigje e tillë. Pritja po zgjat, po zgjat shumë.

Për këtë thotë me shumë mall e dhimbje: “Po pres, po pres, po nuk e di sa do zgjasë pritja. Unë kam shumë dëshirë që ta vizitoj atdheun tim, vendin ku kalova fëmijërinë time, ku dhe dielli është tjetër diell, dhe hëna është tjetër hënë. Inshallah Zoti ma bëftë mbarë, se veç Zotit nuk kam kujt t’i lutem tjetër.” Fëmijë e saj, djemtë Thebit, Serjani dhe vajza Xhena (emra myslimanë) ende janë paksa të vegjël për të kuptuar këtë dhimbje të nënës së tyre. Suzana do t’ua tregojë kur të rriten, po nuk e quan një gjë të veçantë. Është shumë e sigurt se një ditë do t’ua tregojë nga afër se ku është vendlindja e gjyshërve të tyre nga nëna.

******

Hebroni i është bërë një vendlindje e dytë. Në këtë qytet është edhe Xhamia ku ka jetuar profeti Ibrahim. Ka jetuar në këtë qytet me tradita të lashta dhe me histori të madhe për gati 18 vjet po aq sa ka kaluar edhe në Shqipëri. Brenda kësaj jete, ajo duhet të shkojë herë pas here në burg të takojë bashkëshortin e vet. Atje në Hebronin e mbushur me histori, me vreshta me ullinj, por edhe me një dimër të ftohtë (një klimë shumë të afërt me Shqipërinë) shumë gra, miq e pyesin shumë herë për konceptin e lumturisë. Na thotë për të: “Njeriu është i lumtur kur gjen atë që kërkon. Unë erdha këtu për fenë islame dhe jam e lumtur për këtë. E di se njeriu në një mijë forma do kalojë vështirësi në jetën e tij, po kjo gjë nuk më intereson.” Shqiptarja e Palestinës vazhdon ende të jetojë ëndrrën më të madhe të tanishme, atë të prekjes së tokës së saj, të të parëve të saj. Një dëshirë që ende mbetet një ëndërr e parealizuar. E dhimbshme.

*E falenderojem shkrimtarin Namik Selmani qe e dergoi per DIELLIN

NJË AMERIKAN NË MINESOTA, NË KËRKIM TË “RRËNJËVE” SHQIPTARE…

February 12, 2013 by dgreca

-Ndërsa shumëkush kërkon “amerkanizim” sa më të shpejtë, një 30 vjeçar në jug të qytetit të Mineapolisit, pas dy gjeneratash, hulumton për paraardhësit e vet shqiptarë….

Nga Shefqet Meko/Minneapolis/
Ishte miku im Ridvan Hajrullahu, një shqiptar i suksesshëm nga Kosova, që në funjdjave më ftoi të pinim një kafe në verilindje të qytetit. “Dikush kërkon të njihet me shqiptarë, të flasë shqip, të mësojë shqip, të diskutojë për shqiptarët…Thotë se është amerikan me gjyshe shqiptare dhe kërkon të pimë një kafe…” do të më dërgontë një mesazh mua dhe Uljan Çobos. Më erdhi mirë nga kjo ftesë e beftë e mikut tim nga Kosova. Ridvani ka vetëm 3 vjet në Minesota, por ka bërë progres më të shpejtë dhe të suksesshëm, se ata që kanë 10 vjet e më shumë. Ky djalosh kosovar, të bën të ndiesh mirë të ulesh e pish kafe me të, sepse thellë thellë është sa shqiptar aq edhe amerikan moderrn me një perceptim realist për hapësirën pa kufi që të ofron Amerika, por edhe “Bateritë e karikuara” shqiptare… E kam njohur për herë të parë në Festën e Pavarësisë, ku me kureshtje të plotë mori librin tim “Unë, Ikanaku shqiptar..” Ai midis ishte midis atyre miqve të mirë që do të komentonte me pasion essen e atij libri per babanë. “Riktheju dhe bëje libër më vete Meko…është unike, është e shkruar plot ndjenjë…Botoje online, përktheje në anglisht. Do kesh sukses…” do të më këshillonte ky djalosh që me pasion e këmbengulje të rrallë, ka krijuar një profil tipik intelektual shqiptar në Minesota. Nxitja dhe sugjerimi i tij ende gëlon brënda meje…
Atë të shtunë, i gjeta të tre miqtë në kafe. Pasi shtrënguam duart si miq e shokë, rufita kafen duke pyetur mysafirin në tavolinë për emrin. “Më quajnë Kesi Kluge…(Gërmëzohet Kasey).Unë e kam gjyshen nga Shqipëria…” do të më thoshte ky djalë i imët rreth të 30ave me një fytyrë pak të hequr, me një shprehimi ekspresive shqiptare. Ishte punë sekondash, që “akulli” i porsanjohjes të shkrihej lehtazi. Uljani dhe Ridvani duket se kishin bërë prezantimet e veta. Qysh në belbëzimin e parë të Kesit, munda të mësoja se “rrënjët” e tij do të ishin diku nga jugu shqiptar. Pak anglisht, pak shqip,ai do të më thoshte se shqipja e tij “ishte e ligë…” Qesha lehtë me këtë përpjekje modeste të bashkëkombasit të saponjohur. Ai e përdori atë shprehjen “e ligë” dhe më zhyti papritmas në disa fjalëza me konotacion krahinor shqiptar. “Duket se rrënjët e tua janë diku në jug të Shqipërisë…E them nga mënyra se si e përdor fjalën “e ligë” i thashë Kesit. “Po, po, unë e kam gjyshen nga Përmeti… Atë e quajnë Margarita… Qysh femijë mi ka mësuar ca fjalë shqip dhe dua shumë të “zbuloj” rrënjët e parardhësve të mi…” thotë qetësisht Kesi Kluge. Na tregon se familja e gjyshes së vet ka ardhur në Amerikë në fillimet e shekullit të 20të, por erdhën përmes Greqisë dhe perdorën mbiemra grekë. Madje edhe pashaporta greke. Por në të vërtetë janë shqiptarë të kulluar. Ata ishin vendosur diku në Miluaki të shtetit Uiskonsin dhe gjyshja ishte martuar me gjyshin e tij gjerman. “Gjyshja ime gjithmonë më ka folur me dashuri për Shqipërinë, bile më ka mësuar edhe të bëj lakror, na tregon Kesi. “Unë gatuaj shumë mirë lakruar shqiptar…Unë do t’u sillja lakror që sot, por gruaja ime, që është me origjinë meksikane, më tha se është herët.Herën tjetër kur të pimë kafe, unë do sjell lakrorin shqiptar…”
Gati kërceva përpjetë nga një gëzim që më zgjon ky amerikan me gjak shiptari. Mu kujtua lakrori që gatuante përditë nëna ime në fshat. Ai lakror që e kapërdimin me ndonë gotë dhallë, ishte thuajse ushqimi ynë i përdishëm… Lakror me domate, lakror me gjizë, lakror me hithra…. Ato dy petza të tërhollura nga nënat tona, të shtruara nëpër tepsi e çerepë, të pjekurra në nën saç dhe mbi prush, na rritën në atë varfëri mjerane dhe ajo shije e djeshme duket se na zgjon aq ëndrra dhe nostalgji për sofrat tradicionale shqiptare. “I dashur Kesi, i them. A e di se lakrori ka qënë menuja jonë e përditshme… Shija e atij lakrori edhe tani na bën të na lëngëzojë goja…Do ta provojmë me dëshirë…” Ai qesh dhe nuk e beson se tema e lakrorit na zhyti të gjithëve në një botë të shkuar, por edhe në një traditë gatimi të admirueshme.
Nuk e di se si kaluan më shumë se dy orë biseda. Folëm për këngët, gjuhën, politikën, traditën, të shkuarën dhe të ardhmen shqiptare… Folëm të gjithë dhe dëgjonte secili. E pyes Kesin se çfarë e shtyu të kërkojë “rrënjët” shqiptare. “Kam mbaruar kolegjin dhe një grupi ynë mori një udhëtim studimi dhe njohje në Greqi dhe Turqi…Aty pyeta veten për herë të parë: “Kush jam dhe nga vij…Më erdhën në mendje rrëfimet e gjyshes dhe ndieva emocion… Ishim diku në veri të Greqisë. Pyeta për Shqipërinë dhe dikush më tha: “Ai mali i lartë tutje është mal shqiptar…Përtej është Shqipëri…” Mu kujtua gjyshja ime, vajzë e re, e bukur, me ëndrra…Andej tutje, në ato pllaja malesh mbase ka luajtur si fëmijë…Aty janë rritur prindërit e saj, motrat, vëllezërit, kushërinjtë… Dhe kisha mall, emocion, dëshirë të madhe të shkoja deri atje, por nuk mundja… Atë moment vendosa të kërkoja më shumë për përkatësinë time shqiptare…” Duket se është edhe një arsye tjetër madhore që shtyn amerikanin e ri drejt “rënjëvë” shqiptare. Ai pret të bëhet baba për herë të parë, dhe kjo ndjesi pritje e të qënin prind, duket se e ka zgjuar dëshirën e zbulimit të pjesës së identitetit të tij shqiptar.
Biseda rrëmbehet nga pyetjet dhe diskutimet. Është një “simpozium” miqsh që duan krenarisht Shqipërinë, sikurse çmojnë Amerikën, që u jep shanse të tilla emocionale. Uljan Cobo përpiqet të përshkurajë tipiken mes burrave të jugut dhe të veriut, Ridvani flet për gjuhën dhe shpirtin patriot, për Skënderbeun dhe mbretin, për diktaturen dhe komunizmin. Po tani, është demokraci Shqipëria?- pyet Kesi, njeriu që kërkon rrënjët e veta shqiptare.Secili nga ne jep një gjykim ndërsa unë veçova: “ E keqja e jonë më e madhe janë qeveritë tona…Historikisht ata që vijnë në pushtet dhe qeverisje në shoqërinë shqiptare, nuk e shohin veten si aktorë të përkohshëm të progresit, por duan të diktojnë përjetësi pushteti…Këtë bëri Zogu, Hoxha dhe vetë pushtetmbajtësit e sotëm…Gjithë lufta bëhet si të mbash pushtetin, jo si ti shërbesh pushtetit dhe shoqërisë…” Natyrisht Kesi e ka të vështirë ta perceptojë këtë realitet të hidhur shqiptar dhe bën një pyetje të beftë: “ Çdo të thotë Xhaxhi në shqip?…” Ridvan Hajrullahu drejtohet nga unë dhe më thotë jo pa shaka: “ I thuaj se xhaxhi, dmth Enver….”
Duke qeshur me atë që thotë Ridvan Hajrullahu unë përpiqem të shpjegoj konotacionin e fjalës së pyetur:”Xhaxhi osa Xhaxha përdoret në jug për të respektuar më të rriturit. Dmth një fëmijë nuk mund t’i drejtohet një 30- 40-50 vjeçari direkt me emër, por përdoret “xhaxhi” si respekt moshe. Në fakt gjatë komunizimit (Në vitet e fundit) kur thoshim xhaxhi ( në politikë kuptonim Enver Hoxhën, si njeriun që diktonte çdo gjë…”

“Unë pyes për fjalën xhaxhi, sepse ajo përdorej shpesh nga gjyshja kur fliste për xhaxhin. Ishte dikush në atë fis që të gjithë i drejtoheshin me “xhaxhi”. Madje ky “xhaxhi” ka përfunduar në Amerikë pa këmbë, dhe gjithë familja i shërbente denjësisht duke e mbajtur në kurris e duke e ngjitur e zbritur në shkallë… Ky rrëfim më është ngulitur si respekti dhe shërbimi më i madh ndaj të moshurave. “Ky është virtut…” kam thënë që në moshë të hershme. Kesi na tregon se ende ka një foto të “Xhaxhit” të vet me mustaqe spice, me veshje tradicionale dhe armë në brez…Është një foto e çmuar familjare që dua ta zbërthej më tej… “ pohon me emocion Kesi. Ridvani ndërhyn duke thënë se “duhet kërkuar ky “xhaxhi” se mund të ketë qënë njeri i infulencës së asaj kohe…Të ishte në gjëndje të kishe foto në funded e shekullit të 19të, do të thotë se ishe dikush…Gërmo për “xhaxhin” se mund të befasohesh nga ato që mund të gjesh” sugjeron Ridvan Hajrullahu.
Po rakija? – pyet Kesi. Si është zakoni se baba më ka thënë se kur shkonin në fundjave tek njerëzit e gjyshes, fillohej e pihej që në mëngjes, dhe në drekë, thuajse gjithkush ishte i dehur, e flitej me zë të lartë, me zë diktues e këndohej në shqip…
Natyrisht folëm edhe për rakinë. Folëm për gjellët dhe këngët, për dollitë dhe gjuhën tonë si gjënë më të çmuar trashëgimore. Ishte një kohë kafe magjepsëse në Verilindje të qytetit. Të nesërmen prisnim stuhinë e borës. Fiollat e para po fillonin të binin qetësisht. “Unë kam shumë dëshirë të shkoj në Shqipëri… Unë do vete në Shqipëri…” bën premtimin e vet amerikani Kesi Kluge. “Por premtimi më i afërt është se herën tjetër do t’u sjell lakruar shqiptar që më ka mësuar gjyshja ime 88 vjeçare”…
Ishte një kafe e paharruar në verilindje të qytetit tim, Mineapolis. U ndamë plot mbresa dhe fill mbas ndarjes ne filluam t’i tekstonim njëri tjetrit: “Mirënjohje Rido që na fale këtë të shtunë të pashlyeshme në këtë ditë shkurti” dhe Ridvani komenton mbresshëm: “…ishte interesante kur shikon dy anët e shqiptarëve, ata të cilët duan të “amerikanizohen” apo “evropianizohen” me çdo kusht, dhe ata që pas dy gjeneratave kërkojnë “rrënjët” shqiptare”.
Kesi Kluge: “Shumë famelinderit që më takuat sot. E çmoj pa masë… Mezi pres të shihemi sërish dhe të hamë lakror shqiptar…” Kjo më bën të besoj se nuk do lakojë shumë kohë kur ne do të mund të shtrëgojmë duart me zonjë Margarita, shqiptaren më të hershme në Mineapolis, që mosha mund tj’a ketë fashitur kujtesën, por jo vetëdijen shqiptare. Margarita nga Përmeti ynë,meriton një vizitë zakoni shqiptar… Ajo mund të jetë “thesar” në Minesota… Më vijnë këto mendime në mendje dhe ja tekstoj Ridos. Ai më përgjigjet: “Si jo bre burrë…është nder për ne si shqiptarë të Minesotës…”
Dëbora vijon e dendësohet…Një furtunë dëbore po afrohet në Mineapolis. Nuk e di pse kjo “përleshje” në hapësirën gri qiellore të flokëve të bardha të borës, më kujton furtunat shqiptare, rrugëkryqin historik shqiptar, mbijetesën tonë triumfale ndaj atyre që kanë predikuar zhdukjen tonë, dhe luftën tonë me vetveten që nuk mbaron dhe nuk duket se do të mbarojë. Në gjithë këtë lëvizje shekullore dhe tragjike, për fatin tonë të madh,“vektorët” e kombit tim gjithsesi kanë pasur një kah pozitiv triumfues…
Minneapolis, 10 shkurt 2013

DR. ANNA KOHEN:”TRE VLLAZEN” U BE FOLE MBROJTJE PER FAMILJARET E MI HEBRE

February 7, 2013 by dgreca

Dy takime me dr. Anna Kohen, ne Manhattan dhe ne Tirane. Mbresa dhe mesazhe…./

Nga Angjelina Xhara/

Mesazhi i dr. Ana Kohen per 100 vjetorin e Pavaresise:”Gezuar nje Shqiperi Demokratike pergjithmone!”/

Mesazhi i kesaj Zonje te nderuar,Presidente e shoqates se grave “Motrat Qiriazi” ne Amerike,mbeshtetet ne nje ide te madhe qe rrezaton nga Rilindasit tane te medhenj,nga intelektualet korifej te Vatres se Amerikes,Noli e Konica e del krejt natyrshem nga shpirti i saj demokratik dhe dashuria e madhe per Shqiperine!Ajo u dashurua me Shqiperine qe kur ishte femije…ardhur nga vitet tronditese te luftes se dyte boterore,kur per te shpetuar nga Holokausti,gjeti strehe ne atdheun e shqiponjave.Fshati “Trevllazen” u be fole mbrojtjeje per familjaret e saj hebrej.

Pata fatin ta intervistoj dr.Kohen ne Manhatan, Nju Jork, gjate xhirimit te filmit per Vatren e shqiptareve te Amerikes dhe me erdhi rasti ta takoj ne mjediset e hotel”Rogner”,kur ajo kishte planifikuar nje takim me shoqet e saj te matures te gjimnazit”HALIM Xhelo”Vlore,viti 1961.

Ishte nje atmosfere magjike,nje takim i ngrohte shoqesh,qe edhe pse te ndara per 40 vjet,flisnin me njera tjetren sikur te ishin ne vazhdimsi bashke…”he,moj gjitonja ime e dashur,Ana,do ta fillosh ti, tregimin me te rejat tona qekurse jemi ndare?’-e hap biseden Ani,keshtu i therisnin shoqet Ana Kohen.

Flasin me radhe te gjitha hoqet,Eli,Teuta,,Eleni,Urania,Valentina…Sjellin kujtime nga vite te veshtira te dikurshme,por me sukseset ne jete te femijeve ne vitet e reja te demokracise.Eshte nje tryeze e thjeshte e rrumbullaket,me kafe,caj.leng portokalli,por sikur ne te, te ishin gjithe te mirat e botes…

Ani ,e buzeqeshur dhe me syte qe i shkelqejne nga gezimi vete,tregonte per veten e saj dheper familjen,per punen e saj e mbi te gjitha per menyren si u largua nga Shqiperia.

Ajo flet thjesht e me detaje te tilla qe e bejne biseden shume intime.Eshte nje rrefim I sinqerte e shume interesant.

“Kur u largova nga Shqiperia,doja te harroja cdo gje ,fillimisht,dhe truri me ndihmoi …Por erdhi casti tjeter i mallit per shoqet e mia,per njerzit e dashur, qe kisha lene pas,dhe kur e lashe veten te lire I kujtova te gjitha…Ja sa afer jemi tani, keshtu ju kam menduar gjithmone…’Syte e saj mbushen me lote dhe pergezimet e perqafimet vazhdojne…

“Kishim me vete vete 1 dollare.ishim 7 pjestare te familjes,babai mamaja,gjyshja e ne 4 femijet..””Po,po me kujtohet dita kur iket,kam qene edhe une me familjen time ne ate tren drejt Tiranes,shton Eleni.”ti bije ne sy, se ishe e gjate e me floke kacurela si tani”

Ana Kohen e ve theksin tek veshtiresite e jetes,qe e bene me te mire njeriun…” Kur isha ne Greqi ,kurseja shume, se nuk kisha para. Kur vazhdoja shkollen,me ndihmonte dhe vellai qe me dergonte20 dollare ne muaj,ndersa une mezi rregulloja deri parate e autobuzit…Por edhe kur vajta ne Amerike,shkolla me fillonte ne oren 9,une isha gati qe ne oren 7,me bluzen e bardhe te veshur dhe punoja,qe te nxirrja shpenzimet e Universitetit…”

Ajo flet ngrohte per familjen e saj me bashkeshortin e dy femijet e saj,dhe ka nje merak ,qe s’eshte bere akoma gjyshe…”

Biseda vazhdon gjate,fillon me dite e me pas mbremesohet e ne cepin ku jane ulur “vajzat “e gjimnazit “Halim Xhelo”,nuk ka dhe drite shume…Kamarieri sjell 4 qirinj dhe atmosfera behet me romantike e mallengjyese. Flasin aq bukur me njera tjetren e mundohen te marrin edhe keshilla apo mendime per jeten.Sejcila ka pervojen e saj dhe kane cfare te thone.Diku, diku biseda prek edhe ne ndonje humbje jete te te afermeve,por me shume ato flasin per gjerat e bukura te jetes,per realizimet personale e familjare.dhe biseda natyrshem vjen edhe per festen e madhe te 100 vjetorit por edheper festen e 50 vjetorit te matures se tyre,qe ishte matura e pare e gjimnazit’”Halim Xhelo”.

Mendimi i tyre ishte ta festonin sa me mire bashke,se keto gezime jane vertete jubilare.

Ana Kohen eshte tipi i njeriut kerkues per vete e per te tjeret.Ajo tregon si mori jeta e saj nje dimension te ri me shoqaten “Motrat Qiriazi” qe drejton ne Ny Jork.Dhe mendjen e ka vazhdimisht edhe per ne Shqiperi.

Nga biseda e pare me te ne Amerike me kishte mbetur ne mendje nje fjale e saj.Dua te bej dicka per fshatin qe na strehoi ne vite te veshtira, per”Trevllaznit” e mi…

Ajo kenaqet me petkun e festes qe ka veshur Tirana e Vlora historike…Dr,Ana Kohen flet shume e emocionuar per 100 vjetorin e Pavarsise…”nje vit i madh i paharruar per te gjithe shqiptaret kudo qe ndodhen ne bote dhe miqte e tyre.Ne fund thote mesazhin qe drejton per Shqiperine:”te jete gjithmone demokratike!”