Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KAOS NË KABUL, FUNDI MË I KEQ

by

Nga MASSIMO GAGGI

“Corriere della Sera”, 17 gusht 2021  Përktheu Eugjen Merlika

            Që tërheqja nga Afganistani do t’ishte njëdështim i lajmëruar ishte e qartë që kur Donald Trump-i e vendosi vetë duke shtyrë pastaj sekretarin e Shtetit Mike Pompeo, t’u jepte talebanëve patentën e bashkëbiseduesve të besueshëm. Presidenti republican gënjehej se mund të binte perdja mbi konfliktin me goditje tweet-esh, duke ruajtur miratimin e brëndshëm e duke mos mbajtur parasysh qortimin ndërkombëtar. Pasuesi i tij demokrat, i bindur dhe ai prej 12 vitesh për dështimin e një lufte të cilën e kishte votuar ai vetë më 2001, ka ripohuar zgjedhjen e Trump-it, edhe se i vetëdijshëm për çmimin e lartë të lëshimit ndaj talebanëve. Joe Biden, presidenti me tipare atërore, simpatinë u a ruan mbi të gjitha bashkëqytetarëve të tij: mbi Afganistanin ka zgjedhur, e jo që sot, një cinizëm prej America First.

            Më 2009, sapo u bë zëvendës i Obamës, i tha të dërguarit të posaçëm të Shtëpisë së Bardhë n’Azinë Qëndrore, Richard Holbrooke, që Amerika duhej t’ikte nga Afganistani, pa u kushtëzuar nga lidhje njerëzore e nga të drejtat e grave. Simbas ditareve të diplomatit të ndjerë, as edhe fantazmae një tërheqjeje kaotike si ajo e vitit 1975 nga Saigoni e frikësonte shumë Biden-in, i bindur se Nixoni e Kissingeri kishin bërë një zgjedhje të drejtë e të guximëshme, edhe se të dhimbëshme.

            Por mënyra në të cilën kriza u rrokullis në pak orë – qeveria Ghani në ikje, avullimi i në ushtrie afgane të ndërtuar e të stërvitur në njëzet vite nga SHBA me një investim prej 83 miliard dollarësh, pamjet e civilëve që i kacavirren aeroplanëve ushtarakë amerikanë dhe bien në zbrazësirë – hap skenare shumë më dramatike se se ato që ishin vënë në llogari nga presidenti demokrat kur, 6 prillin e shkuar, urdhëroi tërheqjen e përgjithëshme në kohë të shkurtëra, duke mos pranuar kërkesën e drejtuesve ushtarakë për një zbrapsje më të shkallëzuar, duke biseduar sërish kushtet me talebanët.

            Alergjik ndaj shtyrjeve të Pentagonit, Biden-i ishte megjithatë i bindur se tërheqja mund të vinte në një mënyrë më të rregulltë. Por hija  e  Saigonit u lëndësua një herë tjetër, 46 vite më pas: një dështim politik, ushtarak e i spiunazhit amerikan me analistët që sot ndahen ndërmjet atyre që quajnë më të rënda rreziqet e kthimit të një terrorizmi skajor xhihadist që pushton një territor në të cilin krijohet një emirat islamik e atyre që gjykojnë më tërëndë humbjen e besueshmërisësë Shteteve të Bashkuara e të gjithë Perëndimit: hapet një zbrazësirë që mund të shfrytëzohet nga Irani, nga Rusia e nga Kina. Me Pekinin që sheh në tërheqjen kaotike të këtyre orëve një ripohim të tezës së tij: rënien e pakthyeshme amerikane, një kusht që mund të shtynte regjimin kinez të futej në ndonjë aventurë të rrezikshme. Ndoshta në të tjera fusha si ajo e Taivanit.

            Asgjë nuk është e sigurtë: brezi i ri i talebanëve, edhe duke mbajtur një qëndrimskajor përbrënda, mund të tregohet më i matur jashtë kufijve për të shmangur konflikte të rinj, e jo vetëm me SHBA. Të përfytyrohet një rikthim në lojën e madhe të ndërtuar nga fuqi të ndryshme për më shumë se një shekull përqark Afganistanit rrezikohet vetëm të jetëvetëm një frymëzim historik që nuk mban parasysh realitetet e reja: Kina për shembull, do të jetë e interesuar të mbushë zbrazësirën e lënë nga amerikanët, por si një Vend që shtyp në mënyrë mizore pakicën myslimane të ujgurëve, vështirë se do të jetë e lumtur të ketë një shtet islamik skajor në kufijtë perëndimorë.

            Dështimi i vërtetëështë mënyra në të cilën njëzet vite pune – më parë për të ndërtuar një digë kundër terrorizmit, më pas me synimin për të eksportuar demokracinë e për të siguruar respektin e të drejtave të grave – janë zhdukur në pak orë. Dalin copa copa shërbimet e fshehta që, edhe se të vetëdijshëm për dobësinë e qeverisë afgane, kishin përjashtuar mundësinëe një shëmbjeje tësaj para 18 muajsh. Në një epokë kur Amerika nuk dërgon më ushtarë nëpër botë dhe ushtron mbikqyrjen  e saj nëpërmjet besimit tek teknologjia e dronëve, përgjimeve telefonike dhe algoritmeve, inteligjenca është mjeti kryesor i mbrojtjes: ky dështim është pra rrënqethës. Por ka edhe më: një lloj vështrimi vetëparaqitës i botës në të cilin të gjithë – politikanë, diplomatë, ushtarakë – duket se kanë kryertë njëjtat gabime vlerësimi.

            Rënia e Kabulit është një goditje vdekjeprurëse për besueshmërinë ndërkombëtare të Shteteve të Bashkuara: një ngjarje nga e cila edhe Biden-i del me kryqe të thyera, në mos për tjetër sepse vetëm pesë javë më parë kishte përqeshur me tone të pakundërshtueshëm gazetarët që e pyesnin mbi tërheqjen kaotike n’atë që, e riparë sot, duket si një nga konferencat e shtypit më të sikletëshme që janë mbajtur në Shtëpinë e Bardhë. I zgjedhur si president nga amerikanët edhe për përvojën e tij të gjatë ndërkombëtare, Biden-i po jeton një çast të vështirë, por nuk është e thënë që do të humbasë besimin e amerikanëve: duke u bazuar mbi hulumtimet, shumica bashkëndan zgjedhjen e braktisjes së Afganistanit e nuk është shumë e shqetësuar për fatin e atij populli. Nëse nuk do të ketë një ashpërsim të terrorizmit (ose nëse SHBA nuk do të jenë shënjestra kryesore e xhihadizmit) presidenti, me të kaluar stuhia, mund të kërkojë meritën e mbylljes së luftës më të gjatë të historisë amerikane, një pushtim i zgjatur më shumë se ai britanik në Tetëqindin, dyfishi i atij sovjetik në vitet Tetëdhjetë.

            Në një gjë Biden-i ka të drejtë: nëse nuk mësohen t’a bëjnë vetë, afganët nuk mund të mëtojnë që të jenë fuqi të huaja t’i mbrojnë pafund nga skajshmëria islamike. Nuk është për t’u përjashtuar që xhihadistët, kompaktë në luftën kundër bashkëkohësisë perëndimore, mbasi të kenë përzënë të huajin të ndahen ndërmjet betejave teologjike e kundërshtive fisnore. Qoftë edhe me ndërhyrjet e të tjera fuqive rajonale, të tmerruara nga lindja e një kalifati sunit skajor. Për tani vetëm hamëndje e skenarë gjeostrategjikë me rrugëdalje të paparashikueshme.

            “Corriere della Sera”, 17 gusht 2021  Përktheu Eugjen Merlika

Në aeroportin e Kabulit luhet akti i fundit i një tragjedie të paralajmëruar

by

Nga Agron Gjekmarkaj/

Pamjet që mbërrijnë nga Afganistani po çmerisin gjithë botën, ku e ku më shumë atë pjesë që beson te demokracia dhe te të drejtat e njeriut. Talebanët me mjekrat e tyre të kreshpëruara, të cilat i kruajnë e fërkojnë shpesh, u rikthyen triumfatorë pas 20 vitesh iluzione, gjaku të derdhur, përpjekjesh për pluralizëm e demokraci, 754 miliardë dollarë të investuar vetëm SHBA kosto në Afganistan, pa llogaritur vendet e tjera anëtare të NATO-s, dhe një Reforme në Drejtësi, e cila po zëvendësohet nga sheriati.Gjithçka përfundoi në asgjë dhe gjaku i derdhur në emër të Zotit e vullnetit të tij s’do ketë të ndalur. Në aeroportin e Kabulit luhet akti i fundit i një tragjedie të paralajmëruar. Mijëra njerëz duan të ikin për t’i shpëtuar regjimit taliban në skena që tejkalojnë çdo imagjinatë.Në kryeqytet lyhen me bojë reklamat me koka grash të zbuluara dhe pesëfishohet çmimi i burkave. Britmat e personave të dëshpëruar që kapen në shkallë e rrota avionësh për të gjetur vdekjen në rënie të lirë në një qiell pa horizont do të rrinë gjatë në ndërgjegjen e qytetërimit perëndimor. Fjala turp nxin çdo medium të Amerikës dhe Europës.Me të rrezikuarit janë gjitha ata që bashkëpunuan me koalicionin ndërkombëtar dhe familjet e tyre. Shtypi botëror po stabilizon krahasimin me tërheqjen amerikane nga Saigoni në Vietnamin e Jugut të vitit 1975 me atë të Kabulit 2021.Administrata Biden gjendet nën presion të brendshëm dhe nën breshëri kritikash për dështimin në Afganistan, për krizën humanitare e për më shumë për hapësirën e re që po zë Kina dhe Rusia duke forcuar pozicionin e tyre në rajon. Po ashtu, media po tregohet e pamëshirshme me qeveritë e tyre, sidomos me atë italiane, e cila pat një mision të sajin për 20 vite në Herat për lënien e njerëzve që i ndihmuan në duart e një regjimi terrorist.Vendimi për të strehuar emigrantet afganë në Shqipëri i përshëndetur edhe nga lideri i opozitës shqiptare, por edhe nga zërat e spikatur publik, është i drejtë, por hipokritëve u duhet kujtuar se më kundërshti ka pasur për vendosjen e veriorëve në periferi të Tiranës sesa për ardhjen e muxhahedinëve iranianë apo me afganët e shumë më pak konpasion për qindra mijëra shqiptarët që braktisin Shqipërinë.Praktikë e njohur qysh nga koha e Pranverës Arabe ishte infiltrimi i terroristëve që vërshuan në Europë e kjo bashkëngjitje pritet të ndodhë edhe me flukset emigratore nga Afganistani.Ne shqiptarët rrëqethemi shumë më tepër nga pamjet në aeroportin e Kabulit sepse e dimë ç’do të thotë të braktisesh në fatin tënd të keq e të bëhesh kavie për ideologjitë fondamentaliste e regjimet totalitare. Ne e ndiejmë këtë edhe sot kur zgjedhjet vidhen, kur drejtësia mbetet në letër, kur korrupsioni është e vetmja kryefjalë, kur pafuqia për të ndryshuar na detyron të ikim dhe na thuhet se jemi në rrugën e duhur.Largimi i amerikanëve dhe i europianëve nga Kabuli, dëshpërimi i elitave të atij vendi, të lejon njëfarë krahasimi me Shqipërinë e 1944-1946, kur misionet amerikane e angleze lanë vendin tonë e bashkë me ta u varros çdo shpresë për demokraci e dinjitet njerëzor. Talebanët e Enver Hoxhës sunduan për 46 vjet dhe me mijëra u vranë, u burgosën me akuzat e bashkëpunimit me perëndimorët. Ata imponuan njeriun e ri-taleban me shumë sukses.Po kaq nuk i shpëtojmë asociacionit që na përcollën imazhet kur talebanët hynë në pallatin presidencial në Kabul ose në shtëpitë e pasanikëve me atë të “partizanit Meke”, atij filmi propagandë ku personazhi i saporënë nga mali habitej e zdërhallej me opinga në krevatin e Mbretit, duke i ngritur himn e kult injorancës e barbarisë dhe habisë që shkakton ndeshja e tyre me elementet e modernizmit.Te ne pushtetin e mori “Mekja” me opinga, atje talebanët me mjekër e dolloma! Historia jonë dihet si shkoi e si vazhdon po e njëjta gjë vlen edhe për Afganistanin e gjorë që ecën me galop drejt errësirës. Xhian Babtista Viko, një iluminist italian, na e pat lënë maksimën që e vërteta hyjnore gjendet te historia.Ajo u përsëritka më shpesh si tragjedi sesa si komedi. “Gjuetari i Balonave”, romani i shkrimtarit afgano-amerikan Khaleid Hysen, me gjasë do mbetet i vetmi ngushëllim për shoqëritë perëndimore, të cilat do të bëjnë tifozllëk që Amiri (emigrant në SHBA) përsëri ta shpëtojë “harazanë” djalin e Hasanit (të mbetur në Afganistan) për të qetuar ndërgjegjen e vet në një sallon çaji!!!

McCain propozon “strategjinë për sukses” në Afganistan

by

1 MCCainSenatori republikan i Shteteve të Bashkuara, John McCain, ka propozuar një “strategji të re të suksesit” për Afganistanin, e cila përfshin rritjen e forcave kundërterrorizmit në vendin e shkatërruar nga lufta, të cilat do t’ju jepnin më shumë hapësirë ushtarëve për të targetuar, talibanët, grupin ekstremist, Shteti Islamik dhe grupe të tjera të ngjashme.

McCain, njihet si kritik i hapur i politikës së presidentit Trump, në këtë rajon, pasi sipas tij, Shtetet e Bashkuara, kanë qenë “nën mëshirën e fatit” në Afganistan.

“Zbatimi i strategjisë së re për të siguruar interesat e vendit tonë në Afganistan, është një nga vendimet më të rëndësishme, i cili duhet diskutuar brenda qeverisë sonë. Mirëpo na duhet ta pranojmë: Jemi duke humbur në Afganistan, andaj tani është koha për ta ndryshuar rrjedhën e ngjarjeve”, ka thënë McCain, përmes një deklarate në faqen e tij zyrtare.

Trump u ka rezistuar rekomandimeve nga Pentagoni për rritjen e trupave amerikane në Afganistan.

Aktualisht McCain është duke u trajtuar nga një kancer i llojit të rrallë në tru, mirëpo ai ka thënë se do të kërkojë votë për strategjinë e tij kur Senati të kthehet në shtator.