Afganistan – Dielli

“TËRHEQJA E SHBA NJË QUMËSHT DALLËNDYSHEJE PËR KINËN, JEMI NË LUFTËN E DYTË TË FTOHTË”

September 12, 2021 by s p

Nga FEDERICO FUBINI

Historiani Ferguson: “Biden-i ka gabuar gjithshka në Kabul, tani një shkallëzim me Pekinin”. “Dyluftimit mbi armët bërthamore i ka zënë vëndin ai mbi zgjuarsinë artificiale”

Nga i dërguari i ynë në Cernobbio

Juve flisni për një luftë të ftohtë të dytë botërore. Çfarë doni të thoni?

“Kanë qënë e Para dhe e Dyta luftë botërore. Përse të mos jenë edhe e para dhe e dyta luftë e ftohtë botërore? – pyet buzë Forumit Ambrosetti të Cernobbios historiani i madh i Stanfordit Niall Ferguson – Do të ishim të verbër nëse do të shtireshim se nuk është kështu. Zgjatet prej pak kohësh dhe ka zanafillën në kalimin e Xi Jinping-ut – i pastër, i ndërgjegjshëm – drejt një shëmbëllese marksiste-leniniste më autoritare brënda e në planin ndërkombëtar drejt një shemërie të hapur me Shtetet e Bashkuara për zotërimin, së paku, të zonës së Paqësorit. Në planin e brëndshëm është mendimi i Xi Jinping-ut, mbikqyrja digjitale, përqëndrimi i pushtetit në shumë pak duar, kthimi në totalitarizëm. Në botë është rruga e Mëndafshit e e gjithë armëria e shtrirjes kineze”

A mjaftojnë këto për t’a përcaktuar një luftë të dytë të ftohtë?

“E para kishte përmasa ideologjike, gjeopolitike, ekonomike dhe rendjen drejt armatimit. Përsëri kemi të gjitha këto. Shemëria ideologjike është bërë e dukëshme që kur Xi ka deklaruar se idetë perëndimore janë më të këqiat. Pastaj ka një shemëri ekonomike dhe teknologjike. Jo më për armët bërthamore, por për zgjuarsinë artificiale. Ka një rendje për armatim, me kinezët që ndërtojnë raketa tokë-ajër në gjëndje që të fundosin një aeroplanmbajtëse. E nëse shohim hartën gjeopolitike, bota është tashmë e ndarë në dy blloqe: Vëndet që përdorin Huawei dhe të tjerët”.

A flisni me kolegët tuaj kinezë?

“Kur u them atyre privatisht se kjo është një luftë e ftohtë, ata më shohin e thonë: është afërmëndsh”

Shtetet e Bashkuara dhe Kina a nuk janë shumë të ndërvarur në planin ekonomik?

“Mund t’i ndajnë interesat e tyre ekonomike shumë shpejt. Në 1914 Gjermania dhe Britania e Madhe e bënë në pak kohë. Kina, me ndërveprimtaritë e saj ekonomike, mund të bëjë spiunazh në një shkallë shumë më të gjërë se sa sovjetikët nuk kanë arritur kurrë t’a bëjnë. E dinim përsosmërisht se çfarë bënte cilido qytetar sovjetik në Shtetet e Bashkuara. Por kinezët janë milionë: studentë, njerëz me viza pune…”

Universitetet amerikane a do të duhej të ndalonin dyndjen e tyre?

“Jo. Besoj se nuk ka asnjë lloj problemi në ardhjen e studentëve kinezë për të studjuar në Shtetet e Bashkuara. Është një gjë shumë pohenike e nëse ndokush do t’i ndalojë ai njeri do të jetë Xi Jinping-u. Por është më pak e mundëshme që kinezët të mund të punojnë në laboratorët e zgjuarsisë artificiale të Google apo Apple ose të pranohen në laboratorët e kërkimeve më të përparuara të Stanfordit. Do t’ishte sikur të kishim qytetarë sovjetikë në role të tilla në vitet 50”.

A nuk po e teproni me demonizimin?

“Ka një vështrim historik: në kohët e para të luftës së parë të ftohtë, shumë amerikanë dhe evropianë parapëlqenin t’a largonin këtë realitet. Disa vazhdojnë t’a bëjnë edhe sot, deri aty sa t’i venë fajin e shemërisë mes mbifuqive Shteteve të Bashkuara. Nuk është e pazakontë që në fillim të luftës së ftohtë intelektualët ose vëzhgues të tjerë t’i mohojnë vetvetes dukjen sheshit të dukurisë. Mua më duket se është një tjetër tregues. Edhe mbas luftës kishte ndonjë që donte të mbante marrëdhënie të mira me Stalinin e kishte vështirësi të kuptonte kush ishte e me çfarë merrej. Tani me Kinën jemi në një fazë si vitet 1946 ose 1947 ishin me Rusinë”.

Çfarë do të thoni?

“Nuk kemi mundur të përvehtësojmë plotësisht faktin që do të ketë një shkallëzim, sepse Xi Jinping-u ka nevojë të jetë luftarak – si Stalini – për arsye shtëpijake. Sistemi e kërkon sepse baza e ligjëshmërisë së Xi-së nuk mund të jetë përgjithmonë rritja ekonomike. Ekonomia do të ngadalësojë dhe tashmë ka prodhuar një pabarazi jugamerikane. Nëse ka një plutokraci në botë, ajo është Kina. Shtrirja ndërkombëtare shërben për të bërë levë mbi ndjenjën kombëtariste”

Pra Afganistani është një betejë e humbur nga ana e Perëndimit dhe e fituar për Kinën?

“Besoj se nga pikpamja kineze ka qënë një qumësht dallëndysheje, sepse administrata Biden nuk ishte e shtrënguar të gabonte gjithshka në këtë mënyrë. Mund t’a zbërthesh një mision kolonial në mënyrë të përshtatëshme, britanikët ishin mjaft të zotët në këtë. Ose mund të bëhet si Joe Biden në Afganistan. Bën të duket e mirë edhe ikja nga Saigoni më 1975”.

“Corriere della Sera”, 8 shtator 2021 Përktheu Eugjen Merlika

BORREL: “AFGANISTANI NJË KATASTROFË, EVROPA KA PËRGJEGJËSITË E SAJ. BASHKIMIT EVROPIAN I DUHET NJË FORCË E NDËRHYRJES SË PARË

September 4, 2021 by s p

Nga FEDERICO FUBINI

Askush nuk mund t’a padisë Josep Borrellin për hipokrizi. Nënkryetari I Komisionit dhe përfaqësuesi i lartë i politikës së jashtëme të Bashkimit evropian nuk fshihet kurrë. Nga rrënimi afgan kërkon të nxjerrë një mësim: është çasti të krijohet një fuqi evropiane e ndërhyrjes së shpejtë, sepse “amerikanët nuk do të luftojnë më për luftërat e të tjerëve”.

Nënkryetar, a jemi në fundin e luftës n’Afganistan e në fillimin e një lufte mes fondamentalistësh?

“Kjo është së pari një katastrofë për afganët, një dështim për Perëndimin e një pikë kthese për marrëdhëniet ndërkombëtare. Por a është fundi i luftës? Është fundi i pranisë ushtarake perëndimoe në Afganistan. Nuk jam i sigurtë se vetë afganët do të fillojnë luftën mes njëri tjetrit. Por sigurisht për ne kjo nuk është fundi i çështjes sepse duhet të vazhdojmë të mbështesim gjindjen e Afganistanit.”

Evropianët kanë sjellë nga Kabuli ndoshta dhjetëmijë njerëz. Por sa na e kanë kërkuar dhe nuk janë nisur?

“Sinqerisht nuk kemi një shifër konkrete të numurit të njerëzve që do të duhej të tërhiqeshin. Nuk besoj t’a ketë asnjeri. Ata që punonin me BE janë 520 e i kemi sjellë të gjithë në qëndrën e grumbullimit të Madridit. Por ata që punonin me BE dhe evropianët në të shkuarën ose ishin të ngatërruar, makar në shoqërinë civile, duke u përpjekur të ndërtonin një Afganistan demokratik? Ndërmjet tyre, me mijra nuk u arrit të tërhiqeshin. Pra po: marrja e tyre ka qënë një sukses, duke mbajtur parasysh numurin e njerëzve të çuar jashtë në kohë tepër të shtrënguara. Por dhjetra mijrat e mbetur mbrapa: janë një problem”.

“Pjesa m’e madhe e kritikave janë përqëndruar mbi Amerikën e mbi Joe Biden-in. Por ne evropianët a dalim mirë?

“Evropianët janë përfshirë që nga fillimi i luftës afgane, sepse për të parën herë mbas 11 shtatorit ishte zbatuar nyja 5 e Traktatit NATO mbi mbrojtjen e ndërsjelltë ndërmjet Vendeve t’Aleancës. Që nga fillimi antarët evropianë të NATO-s kanë dërguar trupat e tyre – gra e burra me vlera të mëdha – dhe kemi harxhuar shumë para. Por si evropianë nuk kemi patur një përçapje të qartë e që të ishte e jona. Synimi i parë ishte të luftohej Al Qaeda dhe e bëmë. Pastaj ishte një tjetër synim i pështjellueshëm: orvatja për të ndërtuar një shtet bashkëkohor. Në këta njëzet vite diçka është bërë, nuk mund të jemi johenikë mbi këtë: ndërmjet të tjerave, i kemi dhënë mundësi tre milion afganeve të shkonin në shkolla. Por ndërtimi i Shtetit bashkëkohor nuk pati kohë të ngulte rrënjë të thella. Pra si evropianë kemi pjesën tonë të përgjegjësisë, nuk ka qënë vetëm një luftë amerikane”.

A mund të kihet ende besim tek Amerika për sigurinë tonë?

“Presidenti Biden qe i qartë duke thënë se Shtetet e Bashkuara n’Afganistan kanë bërë atë që duhej të bënin. Kanë krijuar, armatosur dhe mbarështuar një ushtri kombëtare – ka thënë – e tani është koha që afganët t’i zgjidhin vetë problemet e tyre. Po marr shkas nga kjo përsiatje e Biden-it, kur them se Shtetet e Bashkuara nuk janë më të gatshëm të luftojnë luftërat e të tjerëve. Është kështu. Sa i përket kësaj ka një farë tërheqjeje t’Amerikës nga arena botërore. Por duhet t’a përdorim këtë krizë për të fuqizuar marrëdhëniet ndëratllantike, duke i bërë më të barazpeshuara. Nuk është çasti i tërheqjes”.

Çfarë do të thotë kjo?

“Si evropianë, duhet t’a përdorim këtë krizë për të mësuar të punojmë më shumë së bashku. E për të përforcuar idenë e autonomisë strategjike. Duhet të jemi në gjëndje të lëvizim edhe vetëm. Duke përforcuar aftësitë tona përforcojmë edhe NATO-n”.

Juve propozoni një forcë ushtarake evropiane. Por nuk arrijmë as të bëjmë një deklaratë të përbashkët për Hong Kongun dhe n’aeroportin e Kabulit çdo Vend evropian punon për vete.

“Evropa shpesh kundërvepron vetëm përballë piskamave. Nga kjo përvojë duhet të nxjerrim mësime. Secili prej Vendeve të pranishëm n’Afganistan u mobilizua për rreth aeroportit të Kabulit në këto javë. Kanë bashkëpunuar mes tyre dhe kanë bashkëndarë aftësitë e transportit. Por si evropianë nuk qemë në gjëndje të dërgojmë gjashtëmijë ushtarë për rreth aeroporti për të mbrojtur zonën. Amerikanët i a arritën, neve jo. Për këtë arsye në “busullën strategjike” propozojmë krijimin e një “Initial Entry Force” evropiane që të mund të veprojë shpejt përballë piskamave. BE duhet të jetë në gjëndje të ndërhyjë për të mbrojtur interesat e tij kur amerikanët nuk duan të jenë të ngatërruar. “First Entry Force” e jona duhet të përbëhet nga pesëmijë ushtarë, në gjëndje të jenë në gatishmëri për thirrjet e shpejta”.

Si mendoni të shmangni vetot kombëtare?

“Nëse nuk ka njëzëshmëri, shpejt a vonë një grup vëndesh do ë vendosë të shkojë përpara vetëm. Qeveritë që e duan nuk do të pranojnë të ndalohen”.

A mund t’a bëjnë?

“Mund të punojmë në shumë mënyra të ndryshme. Shumë është bërë nëpërmjet marrëveshjesh të veçanta që në fillim ishin jashtë nga Traktati, si në krizat financiare”.

N’Evropë diskutojmë krizat gjeopolitike vetëm kur trëmbemi se do t’arrijnë refugjatë. Por kjo a nuk shtyn Vënde kufitare si Turqia e Biellorusia të kërkojnë të na përfrikësojnë me valët e të ikurve?

“Është e vërtetë që Evropa priret të përqëndrohet mbi krizat gjeopolitike vetëm kur shqetësohemi për këtë çështje. Por njerëzit që arrijnë nga Afganistani nuk mund t’i quajmë imigrantë. Shumë janë kërkues të strehimit politik. Kanë ikur nga Kabuli sepse nuk donin të vriteshin. Por është ashtu: gjithënjë e më shumë imigrantët apo refugjatët përdoren si armë nga Vëndet fqinjë për të na vënë nën trysni. Së fund disa irakenë kanë fluturuar deri në Minsk e që aty regjimi i ka çuar deri në kufirin lituan. Këto orvajtje për të përdorur imigrantët si armë duhen kthyer mbrapsht, por ne evropianët nuk mund të shohim gjeopolitikën vetëm me lentet e valëve migratore. Pasojat janë shumë më të gjëra. Ka një pasiguri në opinionin publik që disa subjekte kërkojnë t’i shfrytëzojnë politikisht, por duhet të zbatojmë një kriter shumë më të përgjithshëm.”

Është e vërtetë që BE do të paguajë Uzbekistanin, Taxhikistanin, Pakistanin e deri edhe Iranin për të mbajtur reefugjatët afganë që ne nuk i duam?

E vërteta është se për çështjet që lidhen me Afganistanin duhet të shtojmë bashkëpunimin me Vëndet fqinjë. Duhet t’i ndihmojmë përballë valës së parë të refugjatëve. Nuk është se afganët që ikin arrijnë që në fillim në Romë, por mbase në Tashkent. Vëndet në vijën e parë duhen ndihmuar.

A do të kenë ndihmë financiare nga Evropa për të mirëpritur afganët ashtu sikurse Turqia ka patur për të mbajtur sirianët?

“Aftësia thithëse e Evropës ka kufij dhe pa një bashkëveprim të fuqishëm nuk mund të bëhet asgjë. Vëndet fqinjë do të jenë të implikuara më shumë e më parë se Evropa. Pra po: do të thotë se duhet t’u jepet dhe atyre një mbështetje financiare siç kemi bërë me Turqinë”.

Në 2015 Jean – Claude Juncker i thonte Hungarisë se muret në kufij nuk janë të pranueshme n’Evropë. Tani Greqia dhe Lituania i ngrenë me miratimin e Brukselit. Çfarë ka ndryshuar?

Juncker fliste për kufij ndërmjet Vëndeve të BE. Por nëse flitet për kufijë e jashtëm të Bashkimit, ka Shtete antare që ju është dashur të ngrenë ledhe. Nuk është kundër ligjit evropian. Ledhet janë aty për të mbrojtur kundër dhunimit të caqeve tokësorë të një Vëndi. Secili Vënd ka detyrë të mbrojë truallin e tij. Nga ana tjetër, këto masa duhet të jenë proporcionale dhe nuk duhet të pengojnë atë që kërkon strehim të paraqesë kërkesën e tij, që duhet të trajtohet në bazën e parimit të mos kthimit”.

Biden-i tregohet i interesuar të fuqizojë marrëdhëniet me Evropën mbi të gjitha për të na rekrutuar në frontin amerikan në shemërinë e tij me Kinën. A mund t’a lejojmë, duke patur ne, evropianët, Kinën si partnerin tonë të parë tregëtar?

“Shemëria ndërmjet Shteteve të Bashkuara dhe Kinës do të përcaktojë shekullin e njëzetenjëtë. Por bota nuk është dypolare, është gjithënjë e më shumë shumëpolare dhe BE duhet të jetë njëri nga polet. Do të jemi gjithmonë më afër Amerikës se Kinës, por kjo nuk do të thotë se do të jemi gjithmonë e sistematikisht të rrjeshtuar me Shtetet e Bashkuara, sepse kemi interesa të ndryshme në disa zona. Saktësisht si ata. Prandaj autonomia strategjike nuk është aspak kundër aleancës transatllantike, por shërben për të patur vështrimin tonë të çështjeve ndërkombëtare dhe aftësinë tonë për të vepruar: së bashku me partnerë si Shtetet e Bashkuara kur është e mundur dhe vetëm kur është e nevojshme”

“Corriere della Sera”, 30 gusht 2021 Përktheu Eugjen Merlika

HIPOKRIZIA JONË E MADHE MBI TË DREJTAT E POPUJVE TË TJERË

September 3, 2021 by s p

Nga ERNESTO GALLI DELLA LOGGIA

“Corriere della Sera”, 20 gusht 2021 Përktheu: Eugjen Merlika

Ndërmjet justifikimeve të dëgjuara në këto orë, për të kërkuar të mos turpërohemi për sjelljen tonë në Afganistan, së bashku të marrë e të ulët, njëri meriton oskarin e hipokrizisë. Është ai, simbas të cilit do t’ishte marrëzi madje edhe e kotë përpjekja për “të eksportuar demokracinë” në kultura të ndryshme nga e jona. (Një bisedë krejtësisht e ndryshme, edhe se shpesh dinakërisht e ngatërruar me këtë e pra të mbahet e ndarë, është ajo e mënyrave, të drejta apo të gabuara, me të cilat mund të bëhet).

Mbi çfarë kuptohet me demokracinë mund të rrihen mendimet me vite. Të themi, duke u kufizuar në fjalët më të thjeshta, se për demokraci kuptojmë një qeveri që në një farë mënyre i përgjigjet të qeverisurve dhe njeh e u siguron atyre vetë, si burra si gra, një farë numëri të drejtash themelore lirie (t’i quajmë madje të drejta njerëzore). Mirë: sot shumë nxitojnë të pohojnë se një regjim i tillë – që ka zanafillën nga një evolucion historik i vetë kulturës së Perëndimit – është i përshtatëshëm prandaj vetëm për popullsitë që bashkëndajnë një kulturë të tillë e që pra, nuk mundet n’asnjë mënyrë të shartohet aty ku kjo kulturë nuk ka lëshuar rrënjë kurrë.

Megjithatë ky pohim i prerë ngre, në mënyrë të pashmangëshme, një pyetje: kush vendos që gjërat janë vërtetë kështu? Kush vendos për vlefshmërinë e këtij lloj ligji të bronxtë të papajtueshmërisë kulturore? Kongresi Botëror i Antropologëve dhe Historianëve të mbledhur së bashku? Kush? Duket mjaft e natyrshme që ndoshta do të duhej t’a përcaktonin të interesuarit, pra vetë përkatësit e kulturës “tjetër” kundrejt sonës. Që duhej të ishin ata të thonin: “Jo faleminderit, liria e fjalës nuk na intereson e për sigurinë që të mos merremi gjatë natës nga policia madje të pushkatohemi pa gjyq mund të bëjmë edhe pa të”.

Gjynah që në vend që t’a ngrinin argumentin e papajtueshmërisë kulturore në lidhje me demokracinë, nuk janë rregullisht t’interesuarit e drejtpërdrejtë por vetëm e gjithmonë ata që kanë mbërritur t’i qeverisin edhe se nuk kanë marrë kurrë asnjë emërim të besueshëm e të efektëshëm. Të përvehtësojnë të drejtën për të shpallur ligjin e bronxtë të papajtueshmërisë kulturore, në fakt, janë gjithmonë e vetëm “autoritetet”, elitat qytetare, ushtarake, kulturore ose fetare, pra ato që në një farë mënyre komandojnë e drejtojnë e që është normale se kanë të gjithë interesin të vazhdojnë t’a bëjnë të patrazuar atë gjë. Natyrisht pa marrë kurrë opinionin e të interesuarve të drejtpërdrejtë. Është një histori e vërtetë që ka të bëjë edhe me ne. A nuk është e vërtetë që edhe tek ne këtu n’Evropë, në kohën e tyre qeveritarët fashistë e komunistë thonin se e kalbura dhe e korruptuara demokraci liberale nuk ishte e përshtatëshme për popujt e tyre përkatës, për kulturën e tyre, për aspiratat e tyre?

Në këto orë , pra, një rrjeshtim i dëndur perëndimorësh shumë të ditur e të zgjuar, ose politikanësh finokë të gjithë ngjyrave përsërisin se çfarë marrëzie ka qënë ekspedita në Afganistan, që megjithatë ka patur pasojën e pashmangëshme t’i jepte për disa vjet pak liri e barazi një numëri të madh grash e burrash t’atij Vëndi. Pyes vetveten se përse kurrë nuk u ka shkuar ndërmënd vëzhguesve të mprehtë të mësipërm, se ndoshta do t’ishte e nevojshme të pyeteshin ato gra dhe ata burra, që ideja për të shkuar në Kabul për të “eksportuar demokracinë”, ishte vërtetë kaq absurde sa për t’u hedhur në kosh? Opinioni i tyre është kaq i parëndësishëm?

E vërteta është se ka vetëm një argument të fuqishëm në dobi të mbështetësve të papajtueshmërisë kulturore: Historia. Secili të qëndrojë në shtëpinë e tij, i nënështruar e i kënaqur për atë që e shkuara ka vendosur për të: çfarë kulture të ndjeki, nën çfarë ligji, besimi, ose regjimi politik të jetojë. E pra nëse n’atë vënd vajzave u praktikohet gjithmonë infibulacioni, ose në një krah tjetër fati i caktuar për homoseksualët është varja, oe në një tjetër anë kundërshtarët politikë kalben nëpër burgje, por nëse të gjitha këto ndodhin si nderim për ndonjë traditë, kulturë apo besim fetar, pak a shumë të ndërpretuar lirisht e të manipuluar, kush jemi ne perëndimorët për të përvehtësuar të drejtën për të ndërhyrë, për të bërë të vlefshme parimet tona duke sfiduar të Shkuarën dhe Molokun e historisë?

Por a është vërtetë kjo që mendojnë sot demokratët italianë? E nëse realisht ata besojnë se nuk duhet as nuk mund të eksportohet demokracia, që vetëm neve mund të gëzojmë disa lloj të drejtash, përse vallë këmbëngulin për të kërkuar shëmbullin prej vitesh, që Egjypti të heqë dorë nga “kultura” e tij e të vendosë të gjykojë si duhet vrasësit e Giulio Regenit e të lirojë Patrik Zakin e shkretë? Ndoshta, marr me mënd, se mendojnë që në këtë rast nuk bëhet fjalë aspak për kulturën e egjyptianëve, por thjesht për interesat e ndyra të qeverisë së tyre. Por nëse është kështu, atëherë kush e di se në sa Vënde të botës ndodh e njëjta gjë, pra kush është pa pushtet, njerëzit e zakonshëm, do të donin të kishin pak habeas corpus e të drejta qytetare, por kush mban pushtetin ka vendosur ndryshe: e natyrisht e bën gjithmonë n’emër të Kulturës, të Historisë, të Fesë. Kushedi në sa Vënde të tjera: ndoshta edhe në Afganistan….

Akoma: përse vallë demokratët e shtëpisë sonë, nëse me të vërtetë mendojnë se duhet t’i lemë të patrazuar Vëndet me histori të ndryshme nga ajo perëndimore, nuk humbasin rast pa përmendur vazhdimisht Kombet e Bashkuara, të cilët me vargun e gjatë të letrave e deklaratave për liritë e të drejtat janë pa dyshim organizata m’e madhe botërore për eksportimin ideologjik të demokracisë? Përse?

E megjithatë, thuhet, se është çështje edhe e mënyrave: a mund të eksportohet vallë demokracia me luftë? Mund të ketë ndonjë dyshim për t’u përgjigjur vetëm ai që harron se prej dy shekujsh kjo gjë ka ndodhur herë të panumurta. Ka vetëm një gjë mbi të cilën nuk mund të ketë dyshime: nëse bëhet një luftë e këtillë atëherë duhet absolutisht të fitohet, me çfarëdo kushti. Por kjo, siç kuptohet, është një tjetër bisedë.

“Corriere della Sera”, 20 gusht 2021 Përktheu Eugjen Merlika

Kosova mirëpret grupin e parë të afganëve të evakuuar

August 30, 2021 by s p

Nga Behlul Jashari/

Prishtinë, 30 gusht 2021– Grupi i parë prej 111 qytetarëve afganë, të cilët kanë qenë të kontraktuar nga NATO-ja dhe familjarë të tyre, arriti mbrëmë në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës “Adem Jashari”.

Mirëseardhje atyre u uruan Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla, ministri i Mbrojtjes, Armend Mehaj, dhe ambasadorët e shteteve të QUINT-it.

Kryeministri Kurti tha se është nder për neve që kemi mundësinë t’u ndihmojmë qytetarëve afganë, të cilët u detyruan t’i lëshojnë shtëpitë e tyre të dëshpëruar.

Para medieve, ai u shpreh se, kur kemi të bëjmë me një çështje humanitare, kur janë në pyetje partnerët dhe aleatët tanë, atëherë nuk bëhet pyetja “pse”, por vetëm “si”, teksa falënderoi Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO-n për komunikimin dhe bashkëpunimin e ngushtë në realizimin e këtij operacioni.

Prononcimi i plotë i Kryeministrit Kurti pas mbërritjes së qytetarëve afganë në Aeroportin Ndërkombëtar të Prishtinës:

“Refugjatëve afganë, të cilët sigurisht që janë të dëshpëruar që janë detyruar që t’i lëshojnë shtëpitë e tyre, ta lëshojnë atdheun e tyre, ju dëshiruam mirëseardhje, ju thamë që janë mysafirët tanë dhe se këtu janë të sigurt.

Është nder për neve, është nder për mua, që kemi mundësinë t’i ndihmojmë këta refugjatë, sikurse të gjithë popujt dhe qytetarët e tjerë në botë, e meritojnë të kenë të drejta dhe liri.

Kur kemi të bëjmë me një çështje humanitare, kur është puna te partnerët dhe aleatët tanë, siç janë Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe NATO-ja, atëherë nuk bëhet pyetja pse, por ne themi vetëm si.

Pra, të gjitha çështjet që i diskutojmë, janë vetëm të natyrës teknike dhe logjistike, se si këta refugjatë të kalojnë sa më lehtë në vijim, pas një konflikti që e lanë pas në atdheun e tyre.

Me këtë rast e falënderojmë edhe NATO-n, edhe SHBA-në për komunikimin dhe bashkëpunimin e ngushtë deri në këtë ditë, në mënyrë që t’i mirëpresim këta refugjatë të cilët po i ndihmojmë së bashku.

Para më shumë se 22 viteve NATO-ja bëri ndërhyrje humanitare në Kosovë për ta ndërprerë gjenocidin e Serbisë dhe tash ne krah për krah me NATO-n ndihmojmë refugjatë të tjerë të cilët kanë nevojë për mbështetjen tonë.

Bashkë me presidenten e Republikës, znj. Osmani, ministrin e Brendshëm, z. Sveçla, gjatë këtyre javëve të fundit kemi bashkëpunuar ngushtë në mënyrë që gjithçka të shkojë, siç është më së miri për refugjatët që erdhën e që do të vijnë, dhe për vendin tonë mikpritës për ta” tha Kurti.

FITORJA TALEBANE DHE PIKSYNIMET MBI PAKISTANIN BËRTHAMOR

August 23, 2021 by s p

Nga DANILO TAINO

“Corriere della sera”, 17 gusht 2021 Përktheu Eugjen Merlika

Një majin e shkuar e përjavëshmja Ekonomist botoi një kopertinë me të cilin përcaktonte “Vëndin më të rrezikshëm të tokës”. E tregonte hartën e Taivanit, e kërcënuar të bëhet në kohë jo shumë të largëta objekt përplasjeje, me gjasë edhe t’armatosur, ndërmjet Kinës e Shteteve të Bashkuara. Tre muaj e gjysmë më pas podiumi ka ndryshuar. Në shkallën më të lartë po ngjitet Afganistani, ende më mirë, kufiri ndërmjet Afganistanit dhe Pakistanit. Tragjedia e Vëndit në të cilin talebanët kanë marrë pushtetin është natyrisht pamja më turbulluese e ngjarjeve të këtyre ditëve: cilido afgan që ka apo ka patur shpresë për sadopak liri, duke filluar nga gratë, është i kërcënuar fizikisht e moralisht, i terrorizuar. Tjetra tragjedi, në formim e sipër, është gjeopolitike e nuk ka të bëjë vetëm me tërheqjen e frikëshme e kaotike të Shteteve të Bashkuara nga terreni, me shëmbjen pasuese të besueshmërisë që pasqyrohet në të gjithë Perëndimin: ka edhe një rrezik bërthamor që të ngurtëson në rastin kur Irani do të ndërtonte “bombën” e tij.

Alarmi është në nivel të lartë në diplomacinë hindiane në New Delhi por, sigurisht, nuk është i panjohur në Washington, në Pekin e në shumë kançelari të tjera. Marrja e Kabulit i hap rrugën në fakt paqëndrueshmërisë së Pakistanit. Simbas çdo gjase, sapo talebanët të kenë fuqizuar pushtetin, ndërmjet gjërave të tjera do të kthejnë shikimin drejt Vëndit kufitar me synimin për t’a ndikuar seriozisht: marrëdhëniet ndërmjet dy anëve të Durand Line, që shënon kufirin, ndërmjet grupeve të terroristëve, politikanëve, ushtarakëve e shërbimeve të sigurisë janë të ngushta, shpesh në kundërshti por edhe në bashkëpunim. Fitorja në Afganistan është e paracaktuar të shtojë pa masë prestigjin, pushtetin dhe ndikimin e talebanëve në rajon.

Çështja është se Pakistani është një fuqi bërthamore: 160 raketa me mbushje bërthamore. Qeveritë që kanë pasuar njëra tjetrën në Islamabad, kryeqyteti i Pakistanit, në përgjithësi kanë mohuar se kanë mbështetur talebanët afganë. Në të vërtetë është ndërkombëtarisht e njohur që për dhjetëvjeçarë i kanë financuar, kanë përkrahur veprimet e tyre, i kanë dhënë mbulesa diplomatike, i kanë lejuar stërvitjen e milicianëve në territorin e tyre, u kanë dhënë armë e ndihma. Ushtarakët pakistanë, forca m’e fuqishme e Vendit, i kanë quajtur t’afërt jo vetëm nga pikëpamja fetare dhe ideologjike, por edhe si një digë kundër ndikimit të shemrës historike në rajon, Hindisë që në dhjetëvjeçarët e ndryshëm ka mbështetur qeveritë në Kabul me qëllim kundër Pakistanit. Shërbimet e fshehta pakistane. ISI, mbështesin talebanët afganë që nga Vitet Nëntëdhjetë. Kjo marrëdhënie ka shkuar sa s’ka më në dobi të zhvillimit të të ashtuquajturvet talebanë pakistanë, Tehrik-i-Taliban, që kanë si synim të përmbysin Shtetin e së fundi e kanë marrë veten, mbasi ishin përzënë në Afganistan nga ushtria e Islamabadit më 2014. Këta të fundit ndryshojnë shpesh nga frymëzuesit e tyre afganë, kanë objektiva të ndryshme, por një qeveri talebane në Kabul do t’u japë më shumë fuqi e, me gjasë, do t’i krijojë probleme serioze qeverisë së Islamabadit, të drejtuar nga Imran Khan, një udhëheqës i dobët, i varur nga ushtria e i pasigurtë deri në përcaktimin e talebanëve “Qytetarë të zakonshëm”.

Roli i dyshimtë i zhvilluar nga politikanët e ushtarakët pakistanë në drejtim të talebanëve, ndërsa në të njëjtën kohë mbanin marrëdhënie po aq të dyshimta me Perëndimin, rrezikon të kthehet tani kundër tyre. Hysen Hakkani, një ish ambasador i Pakistanit në Shtetet e Bashkuara, thotë se “skajshmëria islamike tashmë e ka ndarë shoqërinë pakistane simbas vijave të sektarizmit dhe ngjitja e islamikëve në portën afër do t’i japë më shumë guxim skajorëve të shtëpisë”. Kufiri vrimor ndërmjet dy Vëndeve do të lejojë, si në këta vite, kalimin e militantëve nga një anë në tjetrën, edhe të njësive terroriste: nga al-Qaeda tek idhtarët e Isis-it.

Rënia e Kabulit ndërlikon edhe më shumë një gjëndje tepër të koklavitur e qeveritë e diplomacitë po rivlerësojnë me ankth kuadrin e krijuar, sigurisht në Hindi por po ashtu edhe në Pekin e Moskë. Mundësia që Pakistani, fuqi bërthamore, të shpërqëndrohet e që në përdorimin e raketave bërthamore shpejt a vonë të mund të kenë ndikimin e tyre skajorët islamikë është diçka terrorizuese. Fitorja talebane në Kabul do t’u japë vrull lëvizjeve terroriste n’Azi, në Lindjen e Mesme dhe n’Evropë. Zotërimi i “bombës” do t’i galvanizonte e do t’a vinte botën në gjëndje tepër të vështira. Me fuqinë amerikane të mundur e në tkurrje, edhe një krizë në Taivan mund të jetë m’e afërt. Thuhet se Afganistani është “varri i perandorive”.

“Corriere della sera”, 17 gusht 2021 Përktheu Eugjen Merlika