Agim Leka – Dielli

AGIM LEKA, DOKTORI QE KORRIGJOI ENCIKLOPEDINE BRITANIKE

January 16, 2017 by dgreca

Doktori që korrigjoi Enciklopedinë Britanike të vitit 1961 për vërtetësinë historike të Skenderbeut/

Nga Pertefe Leka/

Dr. Agim Leka është i mirënjohur dhe i vlerësuar në komunitetin shqiptaro-amerikan për kontributin në fushën e mjekësisë.Tek doktori janë mishëruar humanizmi dhe atdhetarizmi si një e pandarë që janë pasqyruar në veprimtarinë bashkohore të tij edhe në publicistikë.Është me interes të njihen dhe të studiohen shkrimet e Dr.Lekës,për vetë tematikën që ka trajtuar.Me që në muajin Janar është përvjetori i vdekjes së Skenderbeut, për të cilën figurë ka luftuar me një këmbëngulje dhe vullnet të papërshkruar,që të shkruhej korrekt origjina shqiptare e Heroit Kombëtar,ku përveç dokumenteve origjinale, ka edhe më shumë në memorjen e tij brilante.Edhe pse këte muaj është 93 vjetori i lindjes se Doktorit, studiusit kanë fatin të kenë lidhje e të marrin të dhëna për çfarë ju intereson.

Cilat janë ngjarjet që e frymëzuan.

Fillimisht publicistika e të riut Leka është bashkudhëtare me moshën e edukimit dhe formimit të tij intelektual në shkollat më të mira shqiptare dhe të Europës.

I edukuar në një familje intelektuale me tradita patriotike dhe arsimdashëse dhe i investuar nga babai,Av.Rakip Leka,(student i Zosimeas dhe i Jurisprudencës në Universitetin e Stambollit), me prioritet, arsimimin dhe ndriçimin e mendjeve të të rinjve për dituri.Kështu i Riu Leka, ishte nxënës në Liceun e Korçës,në Liceun shtetëror të Tiranës, në Prato të Firencës, në Salcburg të Austrisë deri në Universitetin e Romës ku u diplomua në fushën e mjekësisë. Kështu erdhi në rritje personaliteti dhe formimi i tij si intelektual me kulturë të gjerë dhe njohës i shumë gjuhëve të huaja. Edhe pse në moshë shumë të re, kishte formuar në vetvete bindjet e tij ku ai vetë e pohon:”Në një kohë me të cilën, shumica e shokëve të mij në Liceun shtetëror të Tiranës,me idealizmin e tyre të pamohueshëm për çlirimin e Atdheut tonë dhe për ndërtimin e një “shoqërie të re”kishin përqafuar një ideologji të huaj pse gjoja”Internacionale do të jetë bota e re”,unë fillova të zhvilloja dyshimet e mija të përforcuara nga im atë,se asgjë e mirë nuk do t’i vinte kombit tonë nga bota sllavo-komuniste.”Dr.A.Leka

Me këte vendim, i Riu Leka bashkoi pikëpamjet e tij me ideologun e lëvizjes nacionaliste,Mit-hat Frashëri dhe mori pjesë aktive në demonstratat e para kundër pushtonjësit.

Në moshën 18 vjeçare,konstatoi se qëndresa e hapur kundër pushtonjësit italian filloi edhe nga penda shqiptare,nga Shkodra e Teutës,nga Dom Nikollë Mazrreku, i cili i dha përgjigjen e merituar priftit Italian Fulvio Kordiniano.

Kur prifti Italian sulmoi dinjitetin e popullit shqiptar në të përkohshmen famëkeqe”Revista d’Albania”të muajit mars 1941,e detyroi moralisht, Dom Nikollë Mazrekun,me pseudonimin,Nikë Barcolla, të shkruaj”Skandali Kordinjano dhe mbrojtja e Kombit Shqiptar”e nënshkruar edhe nga profesorët shkodranë”Kordinjano në gjyq përpara botës”

Ky qe edhe fillimi i shkrimeve të Dr.Lekes me përkthimin italisht të librit të Dom Nikollë Mazrrekut, kujtimin e të cilit e ruan me krenari edhe sot në moshën 93 vjeçare.Aty Dom Nikollë Mazrreku ka ngritur lart trimërinë dhe urtësinë e popullit shqiptarë duke kundërshtuar Kordinjanon dhe ata që e kishin nxitur për të justifikuar pushtimin e Shqipërisë si një mision “qytetërues”.

Edhe pse priftin shqiptar e internuan në fshatrat e malësisë dhe librin ia sekuestruan,Dr.Leka në moshën e guximit nuk e ndali përkthimin dhe këmbënguljen për ta botuar në italisht me titullin “Risposta a Cordignano sui suoi giudici nei riguardi degli Albanesi”që do të thotë “Përgjigje Kordinjanos përmbi gjykimet e tij mbi Shqipërinë”.Pas shumë mundimesh përkthimi i Dr .Lekës e pa dritën e botimit nga shtypshkronja Kastrioti në 2000 kopje.Përkthimi doli më i zmadhuar nga 36 faqe në origjinalin shqip në 42 faqe, ku u inkluduan në parathënie edhe disa fragmente nga botimi i protestës të profesorëve të Shkodrës.Kopjet e librit u shpërndanë si trakte ndër konsullata të ndryshme dhe ndër italianë.Këte eksperiencë,Dr.Leka e ka paraqitur me detaje në artikullin”Nikë Barcolla dhe profesorët e Shkodrës në mbrojtje të Kombit Shqiptar”.Përveç brendisë, Dr.Leka i ka dhënë gjithashtu vlerë titullit kushtrimdhënës të librit të Nikë Barcollës, duke vënë në dukje edhe një fjalë të urtë të Aristotelit, që autori e kishte shkruar mbi kopërtinë,”Mos me u idhnue kur lypet, asht marri”. Kjo vepër e parë, me pendë, e qëndresës antifashiste, në shtator të vitit 1941,meriton t’i nënshtrohet një studimi të veçantë,së bashku me parathënien e gjatë të shkruar nga përkthyesi.

Për këte Dr.Leka shkruan:”Takimi im i vetëm në fillim të vitit 1942 për t’i marrë leje Dom Nikollë Mazrrekut për botimin e librit të cilin e kisha përkthyer në italisht pa ditur se do të lejohesha ta botoja, ishte për mua një çast mallëngjyes, pse këtu isha ulur unë, një student 18 vjeçar dhe përpara meje një burrë i gjatë,i veshur me petkun e thjeshtë fetar,që me penden e tij kishte nxitur mijëra student të demonstronin për liri.Fjala e ëmbël e tij dhe idealizmi i tij për atdheun tonë të shtypur, ishin mbizotërues në bisedimin tonë. Menjëherë u kuptuam se cila ishte detyra e çdo qytetari shqiptar,cilado qofshin pasojat nga pushtuesi fashist.Asnjeri nga ne nuk kërkonte famë ose ndonjë përfitim material, ishte vetëm detyrë misionari që kërkonte vetëmohim.Siç shkrova në parathënien për lexuesit italianë me 1942,(Prefazione traduzione di Agim Leka Borshi) përkthimi i këtij libri në gjuhën italishte nuk kishte tjetër forcë shtytëse, përveç dashurisë së thjeshtë për Atdhe.”Dr.A.Leka

Me këte forcë shtytëse Ai vazhdon.

Në pranverën e vitit 1943,kur i Riu Leka ishte në malet e Skraparit me çetën e Prof. Abaz Ermenjit, takohet me kryetarin e misionit Anglez në Shqipëri,Kolonel Mc Lean,me të cilin biseduan në frëngjisht për lëvizjen e rezistencës në Shqipëri.Më vonë pjesëmarrja e të Riut Leka në “Konferencen e Mukjes” në Gusht të vitit 1943,është një histori e gjatë të cilën e rrefen edhe sot me një kujtesë të kthjellët,sepse tashmë është i vetmi dëshmitar i gjallë i kësaj ngjarje të madhe,po aq edhe tragjike nga tradhëtia komuniste.

Takimi në malet e Krujës i të rinjëve nacionalistë me heroin e rezistencës së 7 Prillit,Major Abaz Kupi me 28 Nëntor 1943,ishte bashkëpunues.Fjalimin e rastit për bashkimin e nacionalistëve shqiptar në një front të përbashkët e mbajti i Riu Leka,me këte fitoi admirimin e Majorit.Fati i bashkoi edhe në Amerikë, kur Z.Kupi ishte në fund të jetës, kërkoi asistencën e Dr.Lekës dhe në krahët e tij dha frymën e fundit.

Të gjitha këto që u shkruan më sipër,si edhe takimet me ideolog dhe personalitete të tjera nacionalistë, u bënë burim frymëzimi për të paraqitur protestën dhe rezistencën e popullit shqiptar nëpërmjet shkrimeve të tij, të cilat i botonte te gazeta “Zëri i Lirisë”që drejtohej nga Musine Kokalari.

Gjithë kjo veprimtari binte në sy të lëvizjes komuniste,ku e vunë në shenjestër për ta eliminuar,siç u bë me vrasjen e Besnik Çanos.Urtësia e babait të tij e shmangu këte katastrofë, duke e dërguar për studime në Vjenë së bashku

me 100 studentë shqiptarë.

Kjo hapi rrugën për studime universitare të cilat i përfundoi kur ishte student në Itali.

I diplomuar në fushën e mjekësisë në Romë,Dr.Leka afirmohet jo vetëm në fushën e mjekësisë por edhe si një intelektual me kulturë përendimore.

I ndarë prej shumë vitesh nga vendlindja, i lidhur me shumë atdhetarë në SH.B.A.vazhdoi të luftojë për të drejtat e shqiptarëve në Shqipëri,Kosovë e Çamëri. Në shtator të vitit 1957 boton në “The New York Times” me pseudonimin ,ILLYRIKUS,artikullin “Për lirinë shqiptare kërkohet një politikë pozitive Amerikane”.

Artikulli në fjalë është nxitur nga vizita e Harrison Salisbury në Shqipëri dhe intervista me kryeministrin,Mehmet Shehu.

Ja disa fragmente të shkëputura dhe të përkthyera nga Dr.Leka.

“Si amerikan me prejadhje shqiptare,e ndiej veten të gëzuar për interesimin që New York Times tregoi duke tejshpuar pjesën më të fortë të perdës së hekurt tamam në brigjet e Detit Adriatik e cila ka qenë e mbyllur për opinionin publik përendimor për më shumë se një 10 vjeçar….Integriteti territorial dhe pavarësia e Shqipërisë, ishin ndër tiparet themelore të politikës së shteteve të Bashkuara të Amerikës në kohën e Woodrow Wilson,emri i të cilit simbolizon përpjekjet pionere amerikane për demokraci dhe drejtësi nepër botë,me interesim të veçantë për mbijetesën e kombeve të vogla….Kritika e Z.Shehu ndaj një miku kaq të sinqertë të popullit shqiptar,Z.Harry T. Fultz,ish anëtar i Misionit Amerikan dhe ish-drejtor i Shkollës Teknike Amerikane në Tiranë,ku Z.Shehu pati privilegjin të arsimohej,është një trillim fund e krye.Kjo është tipike e demagogjisë komuniste dhe tregon një mospërfillje të turpshme të mirënjohjes tradicionale dhe të përhershme shqiptare, ndaj miqëve të saj të huaj.”Dr.A.Leka

Kurse në artikullin “Letter to the New York Times”1969,në të cilën proteston kundër qeverisë Jugosllave për represionet që ata kryejnë ndaj demonstruesve Kosovarë.Ky artikull është shkruar nga autori edhe në gjuhën shqipe dhe është botuar në gazetën “Dielli”me 5 shkurt 1969.

Nga mund të citojmë:“Kërkesa e kosovarëve,që të lartësojë pozitën,nga një “Krahinë Autonome” brenda Republikës Serbe me një Republikë të plotë është një kërkesë e arsyeshme,e drejtë dhe e merituar,pse populli Kosovar ka vuajtur dekada nën sundimin serb.Në publicistikën e Dr.Lekës, është për t’u vlerësuar përpjekja e gjatë në lidhje me kapitullin e Skenderbeut në Enciklopedinë Britanike,që mbahej më e madhja e asaj kohe.Maratona e letërkëmbimeve, fillon me përgjigjen që merr me 21 gusht 1961 nga Fan Noli i cili e mirëpret kërkesën e Dr.Lekës për të bashkëpunuar në korrigjimin e origjinës serbe të Skenderbeut në ate Enciklopedi.(Nga letra origjinale e Nolit:”I enclose a copy of these two pages.As you may know,”The story of Scanderbeg”was my dissertation for my Ph.D.Degree at Boston University.It was published in 1947 by Vatra,30 Hutington Ave.,Boston 16 Massachusetts.

Another book in which the question is discussed is by Fr.Athanase Gegaj,”L’Albanie et l’InvasionTurque au xv-e Siecle.” It was a doctoral thesis,published by the University of Louvain, Belgium,in 1937.All you have to do is call the attention of the editors of the Encyclopedia Britanica to these two books,which are the latest on the subject,both of them based on archival material”.)

Me këte letër orientuese të Nolit ku përfshihet vepra “Histori e Skenderbeut”,me të cilën kishte mbrojtur disertacionin në Universitetin e Bostonit dhe vepra e Fr Athanase Gega,”Shqipëria në invazionin Turk te shek.15” me të cilën kishte mbrojtur tezen e Dokturaturës në Universitetin Louvain,Belgium,1937,Dr. Leka i drejtohet Editorit të Enciklopedisë,Nov. 13. 1961.

Në letër kërkohet korrigjimi sa më i shpejtë i këtij gabimi duke e zëvendësuar me një fakt historik,sipas orientimit të letrës së Nolit…

(“I am the subscriber of the Encyclopedia Britanica and open going over volume 20,page 726 on the topic of Skanderbeg,the national hero of the Albanias,I was surprised to read the assertion that Skanderbeg was of “Serbian origin”…)marrë nga letra origjinale e Dr.Lekës

Në Janar.8. 1962,Dr.Leka merr pergjigje nga Leona B. Kraus,Editorial Assistant ku pranohet kërkesa për ta shqyrtuar artikullin në fjalë.(”We appreciate your writing us concerning the origin of Skanderbeg in the Britannica article Skanderbeg or George Castriota (volume 20,page 726)…)

Jan.22.1962 Dr.Leka e njofton Peshkop Nolin për përgjigjen që mori nga Editori, duke inkluduar edhe letrën përkatëse.

Nov.8.1966 pas një pritje të gjatë,Dr.Leka i drejtohet përsëri editorit:Dear Miss Kraus…..duke i shprehur shqetësimin e vonesës së korrigjimit sipas letrës së Peshkop Nolit i cili kishte ndërruar jetë nje vit më parë me 1965 dhe mund t’i shkaktonte ndonjë vështirësi Dr.Lekës në zgjidhjen e problemit.

Nov.18.1966 Dr.Leka merr leter nga HelenL.Carlock,Editorial Assistant se artikulli për Skenderbeun është rishkruar,por do të botohet në janar të 1967 me autor Tajar Zavalani,(former Program Assistant,Albanian section,B.B.C.)ku është cituar the libri i Metropolitan Noli në bibliografi.(Dear Dr,Leka/ The rewritten article on SKANDERBEG has not yet been published.It will appear in our 1967 edition,to be published in January 1967, and we enclose a tearsheet of the page.The autor is Tayar Zavalani…)nga letra origjinale

Kjo e bëri krenar Dr.Lekën që realizoi të vërtetën historike të Heroit Kombëtar,Skenderbeut.

Gjithë këte letërkëmbim,Dr.Leka ia dërgon Prof.Aleks Buda,Kryetar i Akademisë së shkencave të R.P.S.SH. Duke i shkruar ndër të tjera:Kam lexuar me interes letrën tuaj në gazeten”Liria”me të cilën i bënit thirrje bashkësisë shqiptare në Amerikë në lidhje me mbledhjen e dokumenteve të jetës së Hirësisë së tij, të ndjerit Peshkop Fan S.Noli.

Unë kam patur një letërkëmbim me Peshkop Nolin në lidhje me një protestë që i bëra “Encyclopedia Britannica”Edicioni i vitit 1961,në të cilën autori e quante Skenderbeun me prejardhje serbe…..”

Letra është e gjatë dhe kërkon studim më vete,ashtu si gjithë dokumentacioni i dorëzuar nga Dr.Leka këtij institucioni, për t’i shërbyer studiusve në vazhdimësi. Me shumë interes është artikulli “Dilema Greke e Shqipërisë” botuar anglisht në gazeten “Illyria” të N.Y.dhe përkthyer e botuar në shumë gazeta shqiptare.

Artikulli në fjalë është një përgjigje dhënë Nikolas Gage,i cili botoi në “Washington Post” me 2 Prill 1995,artikullin “Kosova fuçi baroti”.Nikolas Gage kondiciononte rivendosjen e Autonomisë së Kosovës,me dhënien e një autonomie paralele,minoritetit grek në Shqipëri.

Ndërsa Dr.Leka tërheq vëmendjen,në artikullin “Dilema Greke e Shqipërisë” se N.Gage kur flet për minoritete etnike të Ballkanit, nuk përmend minoritetin Shqiptar në Çamëri që sistematikisht po helenizohet.Është edhe ky një studim shumë intresant dhe kurajoz për t’i shërbyer të vërtetave historike të popullit shqiptar të nëpërkëmbura.Të bukura dhe të rëndësishme janë edhe letrat dhe korrespondenca me autoritet shqiptare pas 90-tës si edhe me personalitete amerikane siç është, letra drejtuar. Ambasadorit të parë amerikan në Shqipëri Ryerson ku shpreh entuziazmin dhe shpresën e ndryshimeve të mëdha demokratike në shqipëri.

Për kontributin e Dr.Lekës,në fushën e arsimit dhe të mjekësisë pas viteve 90 në Shqipëri kanë shkruar shumë autoritete shqiptare pa dallim ngjyre politike sepse detyrën e tij e ka drejtuar logjika e shëndoshë për t’i shërbyer popullit të shumëvuajtur.

Dr.Leka pati fatin ta përjetojë dhe gëzojë rezultatin e kontributit të tij modest që dha për pavarësinë e Kosovës,dhe kohët e fundit me një shkrim të gjatë për pafajësinë e R.Haradinajt.Kështu,Dr.Leka e ka lartësuar veten si atdhetar i shquar në mbrojtje të çështjes kombëtare dhe të ëndërres rinore për Shqipërinë Natyrale.

DR. AGIM LEKA, MJEKU QË KUROI PLAGËT E KOMBIT DHE U SHËRBEU PËR 50 VJET SHQIPTARËVE TË AMERIKËS

June 9, 2014 by dgreca

NGA DALIP GRECA/
Një mbrëmje të ftohtë të marsit 2014, së bashku me dr. Skënder Murtezanin, udhëtuam nga Bronxi drejt Baldwin, një qytezë, e vendosur në pjesën jugore të Long Island- ishullit më të populluar në të gjithë Amerikën- për dendësinë e popullsisë, renditet i 17-ti në Botë.Nëse do të ishte shtet Long Island, do të renditej i 13-ti në Amerikë, në SHBA-pas Virginias. Dendësia e popullsisë është 5402 banorë për një milje katrore (2,086 për km2.). Ishulli ka një popullsi prej 7,740, 208 (Sipas statistikave të 2013-ës), ndërsa qyteza e Baldwin, sipas Censusit prill 2010, regjistronte një popullsi prej 23.455 banorë. Baldwin është një njësi banimi që klasifikohet e pasur; të ardhurat mesatare për çdo familje janë $72.456. Pikërisht këtu është vendosur dr. Agim Leka me familjen, që në vitin 1960, ku hapi zyrën e tij të shërbimit shëndetsor. Në muzg shtëpia ka një pamje magjike, veçanërisht në lindje dhe perëndim të diellit, tabloja që përfitohet është e rrallë.Qëndrojmë një copë herë duke vëzhguar diellin që po “zhytet” në oqean, ndërsa dr. Murtezani bën telefonatën e mbërritjes. Dr. Agimi i shoqëruar nga zonja Elisabeth dalin në paradhomë dhe na presin me përzemërsi shqiptare. Edhe pse nga shëndeti nuk janë mirë, duken plot gjallëri dhe gëzimi për vizitën, u lexohet ndër sy.
Pas përshëndetjeve, dr. Leka propozon që të shkojmë për darkë në restorantin Oak Schalet , që është jo më larg se 7 minuta prej shtëpisë së tyre.
Është një restorant me klientelë të zgjedhur, ku gjithçka të mbetej në mendje, që nga tavolinat me dru lisi, kthinat, dhe gjellët karakteristike të kuzhinës gjermane, e deri tek gjysëm ndriçimi, që krijon një mjedis romantik. Biseda nis që aty dhe dr. Agimi, kujton rininë, luftën, shkollimin të shtrirë në shumë shtete, ardhjen në Amerikë, studimet universitare, praktikën mjeksore, specializimin, njohjen me bashkëshorten Elizabeth, punën studimore, shërbimin ndaj komunitetit shqiptar, pa harruar veprimtarinë e tij në mjekimin e plagëve të Kombit, artikujt në The New York Times… dhe këtë shërbim e ka nisë që në rininë e tij…Shqetësimi për plagët e Kombit ka qenë pjesë e vetëdijes së tij kombëtare.
Vonë kthehemi sërish në shtëpinë e dr. Lekës dhe vazhdojmë aty bisedën e nisur në restorant Oak Schalet. Zonja Elizbeth duket pak e lodhur, por fisnikëria nuk e lejon që të largohet. Ulet në një nga kolltukët dhe e ndjek bisedën tonë.
Dr. Agim Leka ka se çfarë tregon nga jeta e tij 90 vjeçare, e cila që në rini është e mbushur përplot ngjarje, ku ai ka qenë protagonist. Më tregon se ka qenë me fat për trashëgiminë familjare dhe për shkollimin, që e ka kryer në shkollat më të mira të kohës.
Edukata familjare la gjurmë tek dr. Agim Leka dhe i përcaktoi orientimin kombëtar.Shërbimin ndaj Kombit, ai e ka konsideruar detyrë, si testament i trashëguar nga gjyshi; Ibrahim Leka Borshi, i cili pat kryer detyrën e Qark/komandantit të Beratit dhe Lushnjës, dhe gjyshi tjetër Nebi Sefa. Ende sot rrëfehen shërbimet e gjyshit të tij atdhetar, i cili shpëtoi Ismail bej Qemalin nga arrestimi, duke e udhëhequr drejt Vloës përmes Myzeqesë. Po ashtu ai krenohet me gjyshin nga nëna, Nebi Sefa, i cili ishte delegat i Lusnjës në Kuvendin e Shpalljes së pavarësisë në Vlorë dhe nënshkrues i aktit historik, si dhe kontribues kryesor në Kongresin kombëtar të Lushnjës. Po nuk kishte se si të mos ndikonte tek ai dhe babai, një intelektual i spikatur i kohës së tij. Juristi Rakip Leka dha një kontribut të vlefshëm profesional në shtetin e pavarur shqiptar, duke shërbyer në poste të larta në Ministrinë e Drejtësisë.
Dr. Leka, thotë se i është mirënjohës babait të tij, që i shpjegoi me detaje vuajtjet e popullit kosovar nën Serbi, vuajtje që ngjanin si dy pika ujë me vuajtjet e shqiptarëve të Jugut nga represioni dhe masakrat greke. Babai i dr. Agimit, Rakip Leka, e kishte përjetuar në moshën 16 vjeçare djegien e fshatit të tij, Borsh nga andartët grekë. Rrefimet e të atit i dhanë kahje nacionaliste vetëdijes së tij.
Dr. Agim Leka më tregon se ishte me fat që njohu apostullin e shqiptarizmës, Mit’hat Bej Frashërin, me të cilin i pat nisë takimet në librarinë e tij në Tiranë dhe mbeti një nxënës i zellshëm i ideve të tij. Në edukimin e tij nacionalist lanë gjurmë edhe Prof. Vasil Andoni, Prof. Abaz Ermenji dhe nacionalistë të tjerë.

NË RRUGËT E LUFTËS DHE TË JETËS

Dr. Leka nuk e ka të vështirë ta kthejë pas shiritin e kujtesës. Ai kujton se pushtimi fashist i Shqipërisë e gjeti në radhët e demonstruesëve në Korçë, ku kryente studimet në Lice. Organizimi i Batalionit të Liceut të Korçës, në mars 1939, e gjeti në radhët e tij, si luftëtar, nën komandën e Prof. Abaz Ermenji. Ishte më i riu i batalionit, vetëm 15 vjeç. Në pranverën e vitit 1943 ai është në radhët e luftëtarëve të ballit nën komandën e Abaz Ermenjit në Skrapar. Atje pati rastin të takohej me udhëheqësin e misionit anglez në Shqipëri, kolonel McLean. Po atë pranverë Agim Leka është pjesmarrës-vëzhgues, në Kongresin e Ballit në Berat. Dy nga fotografitë e kësaj pjesmarrje, janë botuar nga publicisti Ylli Polovina në Gazetën Illyria në New York.
I riu Agim leka, pati fatin që të ishte në Konferencën e Mukjes, ku komunistët e prishën marrveshjen e nënshkruar nga diktati i Jugosllavëve sepse në të njihej e drejta e vetëvendosjes për Kosovën, trevat e tjera etnike në Maqedoni e Mal të Zi si dhe Çamërinë shqiptare, sipas Kartës së Atlantikut.
Dr. Leka, kujton se me 28 nëntor 1943 me një grup djelmoshash të Ballit Kombëtar, realizuan një takim me heroin e 7 prillit, Abaz Kupin. Aty, thotë dr. Leka,- mbajta një fjalë të zjarrtë ku kërkova bashkimin e ballistëve me Legalistët. Fati e deshi, thotë dr. Leka, që me 9 janar 1976, heroi i 7 prillit, Abaz Kupi, ndërroi jetë nën përkujdesjet e tij mjeksore, pas një operacioni të rëndë në spitalin Mercy Medical Center në Rockeville Center, NY.
-Fati ka qenë me mua,- thotë dr. Leka. “U largova nga Shqipëria pa mbaruar lufta. Me 2 maj 1944, së bashku me 100 studentë shqiptarë, duke qenë se lufta i kishte ndërprerë shkollat në Shqipëri, udhëtuam drejt Vienës për të vazhduar studimet.”
Pas një viti ai përfundoi me sukses studimet në Gjimnazin e Salzburgut. Diploma e Salzburgut i dha mundësi që të regjstrohej në Universitetin”La Sapienza” të Romës. Nga ajo kohë ruan një kujtim; ishte ndalur në Milano para se të shkonte në Romë. Në Milano ai ishte pjesmarrës i rastësishëm në një manifestim popullor në Piazzale Loreto, ishin varur nga partizanët italianë, trupat e udhëheqësit fashist Benito Musolini dhe së dashurës së tij Clara Petacci.
– Më bëri përshtypje, thotë dr. Leka se si ai popull që kishte thirrur për vite me radhë”Rroftë Duçja” ,tash qëllonte kufomat me zemrim! Turmat entuziazmohen, manipulohen, zemrohen…

SHKOLLIMI- NGA KORÇA E TIRANA, NË FIRENCE, SALZBURG, ROMË, NEW YORK…

Shkollimi i dr. Agim Leka u bë në shkollat më të njohura të vendit dhe jashtë tij. Për shkak të luftës atij iu desh që të arsimohej në disa shkolla. Filloi në Liceun Francez të Korçës, më i miri në vend. Për katër vite studioi aty dr. Leka. Më pas u zhvendos në Liceun “Francesco Krispi” në Tiranë, për t’u zhvendosur më pas në Liceun”Cicognini” në Firenze të Italisë. Maturën do ta kurorëzonte në Salzburg të Austrisë.
Studimet universitare dr. Leka i kreu në Fakultetin e Mjeksisë në Universitetin e njohur “La sapienza” të Romës, ku u diplomua si mjek kirurg më 1953. Pas diplomimit ai vjen në SHBA për të kryer intership në Jersey City në New Jersey. Beteja për studimet mjekësore nuk kishte mbaruar ende. Ai vazhdoi specializimin në Universitetin e Nju Jork-ut dhe në “Graduate School” të Universitetit të Pensilvanisë, ku u specializua për sëmundjet e brendshme, me përqëndrim të posaçëm në Kardiologji. Ky specializim i mori dr. Agim Lekës, jo pak, por pesë vjet, nga viti 1953 deri në vitin 1958.

NGA KENTUCKY NË NEW YORK

Pas specializimit dr. Agim Leka, në qershor të vitit 1958, u emërua specialist internist në spitalin e veteranëve në Louisville, Kentucky, spital i Qeverisë amerikane. Po ashtu ai ishte në të njëtën kohë dhe pedagog në Universitetin e Lousville, Shkollë e Mjekësisë. Përvoja dyvjeçare që fitoi në Kentucky ishte me vlerë. Pas dy vjetësh ai u kthye në Nju Jork. Dr. Leka nuk e harron datën 1 korrik 1960. Ajo ishte një ditë e veçantë sepse pikërisht me 1 korrik hapi zyrën e tij mjekësore në Baldwin në Long Island, New York. Dalëngadalë qyteza e vogël u bë pjesë e jetës së tij, ndërsa ai një mjek i papërtuar, që ishte përherë pranë pacientëve të tij.
Kalendari kronologjik i shërbimeve të tij mjekësore është i pasur me data e kontribute. Në vitin 1978 dr. Leka emërohet Instruktor i Mjekësisë së Brendshme në Stony Brook University në Long Island. Ky është një ndër universitetet e njohura në fushën hulmtimit publik, edhe pse është relativisht i ri, renditet ndër më të njohurit në Amerikën e Veriut.Kontributi i dr. Agim Lekës edhe në këtë institucion ishte me vlera.
Në vitin 1994. Dr. Agim Leka u emërua asistent –profesor i sëmundjeve parandaluese në New York Medical College në Valhalla, NY. Këtë pozitë ai do ta mbante deri në 31 Dhjetor 2002, kur për arsye të moshës e mbylli veprimtarinë akademike, për ta vazhduar ende atë profesionale.
Shërbimet e dr. Agim Lekës janë me vlerë. Ai ishte anëtar i Komitetit Edukativ i “Mercy Medical Centre” në Rockville Centre, NY. Në atë kohë dr. Leka kreu një shërbim me vlerë për komunitetin.Arriti që të ndërlidhte Universitetin e Harvardit në Boston me Mercy Medical Centre në Long Island. Kjo u bë për të parën herë dhe tërhoqi vëmendjen e medias.
-Kjo, thotë dr. Leka, ishte e para dhe e vetmja lidhje që Universiteti i famshëm i Harvardit, realizonte me një Institut jashtë Bostonit. Ardhja e profesorëve të Harvardit në Long Island bëri përshtypje të madhe dhe solli një përvojë të çmuar. Zbulimet e fundit të shkencëtarëve të arritura në Universitetin e famshëm të Harvardit u publikuan nga profesorët në konferencat e Harvardit në Long Island.
Kjo ngjarje nuk i shpëtoi as gazetës The New York Times, e cila në numrin e saj të 26 prillit 1975, shkroi:”Bashkëshoqërimi i Harvardit me Mercy Hospital, një nga katër spitalete Dioqezës të Rockville Centre, që përmbledh tërë rajonin e Long Island-it, u krye prej dr. Agim Lekës nga Baldwin, anëtar i Komitetit Edukativ.
Dr. Agim Leka, tha se pasi ka frekuentuar kurse në shkollën mjekësore të Harvardit, ai pa nevojën për ta prurë atë program”afër vendit ku jeton dhe të lidhur me vendin e punës…”.

NË SHËRBIM TË KOMUNITETIT SHQIPTAR

Dr. Agim Leka është i njohur për shumë familje shqiptare në shtetin e New York-ut. I janë mirënjohës doktorit, veçanërisht shqiptarët e porsaardhur në Amerikë, të cilët për shkak të gjuhës, i trokisnin shpesh në derë doktorit.
Dr. Leka, më tregon se, veprimtaria e tij humanitare mjeksore për një gjysëm shekulli të ushtrimit të profesionit, u shërbeu pacientëve të shtresave të ndryshme shoqërore, që nga diplomatët, ministra të qeverive shqiptare postkomuniste të ardhur këtu për mjekime e ekzaminime, nacinonalistë të ikur nga Shqipëria pas luftës së Dytë Botërore, Heroi Kombëtar antifashist Abaz Kupi, shqiptarëve nga Kosova dhe viseve të tjera etnike, që vuajtën nën genocidin e sllavëve, si dhe ish të përndjekurit e burgjeve të diktaturës komunsite, që erdhën pas vitit 1990 në Amerikë.Janë të shumtë emigrantët që kanë marrë shërbimin dhe këshillat e tij mjekësore.
Dr. Leka, me zërin e tij të butë,me zemrën plot dashuri e atdhetarizëm, thotë se si mjek, si shqiptar, u ka shtrirë dorën dhe u ka shërbyer me zemër, të gjithë shqiptarëve që i kanë trokitë në derë.
Shërbimi i tij në ndihmë të komunitetit shqiptar nisi që në vitin 1960, kur hapi zyrën në Baldwin.
Dr. Leka i ka shërbyer falas komunitetit shqiptar me vizita, vaksina e shërbime të tjera. Ja se çfarë i ka deklaruar ai Revistës”Jeta Katolike” të majit 1972, kur përshkruan përvojën e tij me fëmijët shqiptarë gjatë vaksinimit, të mbledhur në Kishën “Zoja e Këshillit të Mirë:” Rrallëherë e kam ndjerë veten time aq të kënaqur me ushtrimin e profesionit se sa kur, pa ansjë interes lëndor, i jap ndihmën time mjeksore, bashkësisë shqiptare, popullit tim, që ka nevojë, dhe që është pjesë e pandarë e racës sonë…”.
Por në tërësi, Komuniteti Shqiptar, e ka prekur shumë herë kontributin e dr. Lekës. Ai ka kryer shërbime të vlefshme për komunitetin. Dr. Leka për të ndihmuar bashkësinë shqiptare të New York-ut me rrethe, siguroi ndërlidhjen me Qendrën Mjeksore ”Our Lady of Mercy Medical Centre” në Bronx dhe shkollën mjeksore “ New York Medical College” në Valhalla, në Westchester County; krijoi “Qendrën Mjeksore Shqiptare” me 3 Qershor 1994. Kjo Qendër u përurua nga klerikët e të tri feve, nga diplomatët shqiptarë në Kombet e Bashkuara dhe nga përfaqësues të politikës amerikane. Me këtë rast, kongresmeni demokrat Eliot Engel, i dha dr. Lekës një çmim të veçantë. Pllaka me këtë çmim u lexua nga Kongresmeni Engel edhe në Kongresin Amerikan me 26 Maj 1994. Në çmim evidentohet roli kryesor që dha Dr. Leka në krijimin e “Qendrës Shqiptare të Shëndetit”. Edhe kjo ngjarje nuk kaloi pa u pasqyru në shtypin e kohës. Gazeta “The Bronx Times Reporter” e 9 qershorit 1994, Studio TV Victoria dhe gazeta ILLYRIA i kushtuan shkrime dhe kronika televizive kësaj ngjarje.
Dr. Agim Leka, vazhdoi për 12 vjet të punonte me përkushtim në shërbim të bashkësisë shqiptare në Bronx, duke kryer vizita dy herë në javë në klinikën e hapur në Bronx, përveç asaj në Baldwin. Për arsye të moshës, me 31 dhjetor 2006, ai e kishte të vështirë të udhëtonte nga Long Island në Bronx.
Një vit më vonë, me 30 qershor 2007, po për arsye të moshës, dr. Leka do të mbyllte veprimtarinë aktive edhe në zyrën ku shërbeu për gati 50 vite, në Baldwin. Ishte 83 vjeç, një jetë të tërë në roje të shëndetit të qytetarëve.
***
Dr. Leka i ka shërbyer komunitetit shqiptar edhe në fusha të tjera, përveç mjekësisë. Në shtator të vitit 1967 dr. Leka me bashkëshorten Elizabeth, profesoreshë e gjuhëve të huaja, dhe një grup edukatorësh shqiptarë të devotshëm në përkushtim Kombëtar, hapën shkollën shqipe të Qendrës Shqiptare në Woodhaven, Jamica, New York. Dr. Leka drejtonte funksionimin administrativ të shkollës, ndërsa zonja e tij, Elizabeth, drejtonte anën akademike. Çifti Leka pati fat se në këtë nismë iu bashkuan edhe Prof. Sami dhe Diana Repishti, që të dy profesorë të njohur dhe të regjistruar në Shtetin e Nju Jork-ut. Elizabeth Leka, çifti Repishti, Dr. Ramazan Turdiu, Nesti Andrea, morën përsipër mësimin e gjuhës shqipe dhe historisë shqiptare, dr. Leka mori përsipër mësimin e shqipes në klasën e më të rriturve. Në këtë nismë kontribuan edhe: Albert dhe Joan Fundo, zonja Mini Domni dhe të tjera zonja kontribuan për mësimin e valleve dhe këngëve shqiptare. Qyteti i Nju Jork-ut vuri në dispozicion të bashkësisë shqiptare shkollën publike nr. 60 në Woodhaven, Jmaica, NY. Shkolla shqipe ishte e ndarë në pesë klasa nga 5 vjeç deri në 16 vjeç. Shkollën e frekuentuan 80 nxënës.

NË NDIHMË TË SHQIPËRISË DEMOKRATIKE

Rrëzimi i Murit të Berlinit dhe ngjarjet që pasuan, ngjallën shpresa edhe tek dr. Agim Leka. Nisja e ndryshimeve në Shqipëri e gjeti atë të gatshëm për kontribute konkrete.
Ai u ndje mirë, kur djali i tij, Donald Leka, ndërmjetësoi për lidhje ndërmjet Shqipërisë dhe shtetit të Oklahomes. Donald Leka në pozicionin e kryetarit të Shoqatës Amerikane Sirius Systems Inc, inicioi bijësimin ndërmejt Universitetit të Oklahomes dhe Universitetit të Tiranës, i pari në historinë e dy kombeve. Dr. Leka së bashku me Donaldin vizituan Universitetin e Oklahomes së bashku me një delegacion nga Universiteti i Tiranës realizon lidhjen. Marrëveshja u nënshkrua nga Rolanda Dhimitri, zv/ rektorja e universitetit të Tiranës dhe pala tjetër.
Më 1992, dr. Leka së bashku me Joan Fultz Kontos, e bija e profesorit të shquar amerikan Harry Fultz, ish drejtor i Shkollës Teknike të Tiranës e hapur që më 1922, Donald Leka dhe një grup dashamirësisht të Shqipërisë, ndërmjet tyre dhe ambasadori William Kontos, bashkëshorti i Joana Fultz, krijuan Fondacionin Edukativ Shqiptaro-Amerikan Harry Fultz”. Fondacioni u ndihmua financiarisht nga Departamenti Amerikan i Shtetit dhe nga Fondacioni SOROS. Qëllimi i fondacionit ishte rihapja e Shkollës teknike Harry Fultz në Tiranë. Mijëra studentë e kanë frekuentuar këtë shkollë. Dr. Leka ishte nënkryetar i Fondacionit deri në 31 Mars 2006. Donald Leka, një nga themeluesit e fondacionit, u emërua drejtor ekzekutiv, pozitë që e mbajti për shtatë vjet, kohë kur u trasferua me zonjën e tij Claire Leka në New York.
Gjithësesi, dr. Leka ndjehet mirë, që i biri i tij, Donaldi nuk është ndarë nga Shqipëria as sot e kësaj dite. Para pak ditësh ai ishte sërish në Shqipëri, ku media shqiptare e kishte në qendër të vëmendjes.

GJITHË JETËN DUKE MJEKUAR PLAGËT E KOMBIT

Që në rini Agim Leka ishte i kthjellët në qëndrimin nacionalist. Reagimet e tij janë pjesë e vetëdijes kombëtare. Ishte vetëm 18 vjeç kur me 5 Maj 1942 përktheu dhe botoi librin”Skandali Cordignano dhe Mbrojtja e Kombit Shqiptar” në gjuhën italiane me titullin” Risposta a Cordignano su suoi giudizi nei riguardi degli Albanesi”. Ishte një aventurë e gjatë botimi i këtij libri, që dr. Leka ma tregon me detaje. Nuk ishte e lehtë, duheshin kaluar shumë pengesa sepse në Shqipëri ishin italianët, por ai arriti që ta botonte librin në 2 mijë kopje përmes Shtypshkronjës ”Kastrioti”. Libri u shoqërua me një parathënie të shkruar nga i riu Agim Leka”Prefazione e traduzione di Agim Leka(Borshi)”. Ai spjegonte aty nevojën për botimin e librit në gjuhën italiane gjatë pushtimit fashist. Punimi në origjinal ishte shkruar me pseudonimin Nike Barcolla. Autori i vërtetë ishte kleriku atdhetar Don Nikollë Mazrreku, që aso kohe ishte ndihmës famullitar në famullinë Katolike të Tiranës. Libri mbronte Kombin shqiptar, kundër një artikulli denigrues përkundrejt Kombit shqiptar shkruar nga prifti katolik italian Fulvio Cordignano, i cili pat botuar një punim antishqiptar në “Rivista d’Albania” me titull” L’Albania nella storia e nella vita ossia visione panoramica di un piccolo mondo primitive”. Botimi i priftit fashist shkaktoi indinjatë, ndërkohë që studentët shkodranë i dorëzuan rektorit të Jezuitëve në Shkodër peticionin, ku kërkonin që At Fulvio Cordignano, të tërhiqte publikisht artikullin, ndërsa grupi i profesorëve të Liceut të Shkodrës, botuan një broshurë me titull” Cordignano në gjyq para botës”! Punimi i Don Nikollë Mazrrekut “Skandali Kordignano dhe mbrojtja e Kombit shqiptar” ishte një përgjigje e merituar. Pas botimit Don Mazrreku u internua në fshatrat e malësisë për mënjanuar ndikimin e tij në kryeqytet, ndërsa libri i shkruar në shqip, u sekuestrua me urdhër të Mëkëmbsit të Mbretit Viktor Emanueli…
Dr. Leka ka qenë përherë i vëmendshëm ndaj zhvillimeve që kishin të bënin me Shqipërinë. Ja një shembull: Gazeta amerikane The New York Times e 7 shtatorit 1957 botoi shkrimin e dr. Agim Leka(me pseudonimin “Illyricus”) me titull”Për Lirinë e Shqipërisë, kërkohet një politikë pozitive amerikane për të nxitur çlirimin nga Sovjetikët”. Në artikull dr. Leka shkruante:”Deklarata e Ministrit të Jashtëm të Amerikës z. Dulles se”Qeveria amerikane nuk do të pushojë përpjekjet e saja të shohi Shqipërinë të lirë është e mirëpritur pa dyshim nga shumica e madhe e Kombit shqiptar, e cila e sheh demokracinë amerikane , drejtimin shpirtëror të botës. Atë që shqiptarët duan ta shohin si shtojcë e kësaj deklarate, është një garanci nga z. Dulles që SHBA nuk do të lejojnë një tjetër shqyerje të Kombit shqiptar, i cili është gjysëm i coptuar.”
Më 1961, dr. Leka protestoi në redaksinë e Enciklopedisë Britanike për jetshkrimin e gabuar për heroin Kombëtar Shqiptar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, që paraqitej me origjinë serbe. Dr. Leka ishte shqetësuar dhe i kërkoi ndihmë Metropolitan Fan S Noli, për të dokumentuar prejardhjen shqiptare të Gjergj Kastriotit. Përgjigja erdhi nag Peshkop Noli me 21 gusht 1961. Letra shoqërohej me dokumente të botuar në librin e Nolit”George Kastrioti Scanderbeg”. Dr. Leka i dërgoi dokumentet dhe u korrigjua gabimi. Në ribotimin e vitit 1967, Enciklopedia Britanike botoi, jo më shkrimin me burim serb, por shkrimin jeshkrues të Tajar Zavalanit për heroin Kombëtar të Shqiptarëve.
Në bisedë, i kujtoj dr. Lekës ,se në arkivin e Federatës Vatra kam gjetë një kronikë të veprimtarive të organizuara me rastin e 60 vjetorit të gazetës Dielli, ku morën pjesë edhe arbëreshët e italisë. Në kronikë shkruhej se në konferencën shkencore, përshkruhej dhe një ligjëratë juaja për një dokumentar televiziv në NBC. A mund të kujtoni detaje, çfarë përshkruante dokumentari dhe cili ishte reagimi?
Spjegimi i dr. Lekës:- Me 29 Dhjetor 1968, një vit para se të vinin arbëreshët në ceremonitë madhështore të 60 vjetorit të Diellit, ishte shfaqur në kanalin NBC dokumentari “Sicilia e Rosselinit”. Në dokumentar Rosselini thoshte:” Prania greke akoma ndjehet në Sicili. Ky fshat është “Piana Dei grecci”, fjalë për fjalë”Rrafshina e grekëve”. Ndikimi i Greqisë kristiane duket haptazi këtu:”Musolini urdhëroi që emri të ndryshohet në Piana degli albanesi”(rrafshina e shqiptarëve”, por kjo nuk e bëri punën. Prapë Piana është akoma greke në dukje dhe zakonet e vjetra mbahen të pa prekura.”
Cili ishte reagimi juaj, dr. Leka?
“ I dërgova një letër të hapur regjizorit italian Roberto Rosellini me anë të Kanalit Televiziv NBC duke i dokumentuar shqiptarsinë e Arbëreshëve dhe i kërkova kanalit televiziv që ky dokumentar nuk duhej shfaqur më për pasaktësi. Po ashtu, ua dërgova arbëreshëve letërkëmbimin me kanalin televiziv NBC , duke iu kërkuar që të mbronin origjinën e tyre. Reagimi ishte i menjëhershëm, Kanali televiziv ktheu përgjigje se dokumentari nuk do të shfaqej më. Dhe kështu ndodhi.”
Dr. Leka përherë ka qenë i ndjeshëm ndaj Kombit të vet. Ngjarjet në Kosovë në fundvitet ’60 ai i përjetoi me dhimbje. Me 18 janar 1969, Gazeta The New York Times, botoi një letër të gjatë të dr. Lekës me titull”Shqiptarët e Jugosllavisë.” Kjo letër ishte e frymëzuar nga një shkrim që vetë gazeta kishte botuar rreth vrasjes të një djali shqiptar në demonstratën e 28 nëntorit 1968 në Prishtinë.
Shkëpusim një fragment nga letra:” Qeveria Jugosllave mund të fitojë dashamirësinë e Botës së qytetëruar dhe të vetë kosovarëve, po qe se i trajton demonstruesit në mënyrë njerëzore.Gjithashtu, qeveria jugosllave mund të mësojë nga eksperienca amerikane, se demonstratat e zhvilluara në mënyrë paqsore mund tu vënë në dukje autoriteteve dhe botës mbarë padrejtësira, të cilat po të ndreqen me kohë, do të mund të ndihmojnë në fuqizimin e shtetit… Tito duhet t’i japë Kosovës pozitën politike që sot kërkon…”
Vëmendjen e dr. Lekës e kanë tërhequr edhe lëvizjet e shtetit grek në Jug të Shqipërisë. Nisja e shkrirjes së akujve në marrdhëniet mes Shqipërsië dhe Greqisë pas 31 vjet ngrirje, sollën reagimin e dr.Lekës. Në një letër me titull” Lidhjet e Shqipërisë me Greqinë”, që The New York Times e botoi me 17 Korrik 1971 në faqen editoriale, dr Agim Leka, pasi denonconte politikën absurde dhe kërkesat po absurde të Greqisë mbi Shqipërinë e Jugut, coptimin e saj, dhe pushtimin e Çamërisë, shkruante:”Konferenca e Paqes së Parisit 1919-20, përfundoi me coptimin e Kombit Shqiptar ndërmjet fqinjëve të saj duke lejuar pjesë të mëdha të trevave shqiptare të përvetohen nga shteti Jugosllav dhe shteti Grek”.
Rrallë gjejmë ndonjë intelektaul që të ketë reaguar kaq kthjelltsisht si dr. Leka. Me 12 shkurt ai i bëri një thirrje shkrimtarit disident jugosllav Milovan Djilas, i cili kishte qenë bashkëpunëtor i ngushtë i Titos, të cilit i kërkoi që të ngrinte zërin për lirimin e kolegut shkrimtar Adem Demaçi.
Detyra e atdhetarit nuk mbaroi këtu; dr. Leka u lidh me Komitetin për të Drejtat e Njeriut në NY, për të ndihmuar bashkësinë shqiptare në NY për të grumbulluar e dërguar pako ndihmash për të burgosurit shqiptarë në burgjet jugosllave. Ky Komitet u lidh me Ambasadën amerikane në Beograd që të ndërmjetësonte për dorëzimin e pakove tek të burgosurit shqiptarë.
Disa herë dr. Leka ka reaguar ndaj veprimeve antishqiptare të lobit greko-amerikan. Me 28 Janar ai shkroi kongresistit greko-amerikan Gus Yatron në lidhje me seancat e Kongresit Amerikan që ai drejtonte, dhe i bënte thirrje që ta ndalonte promovimin e kërkesave shoviniste greke në Shqipëri. Në seanca nuk ishte thirrë asnjë shqiptar që të mbronte tezën përkundër asaj greke se në Shqipëri keqpërdorej minoriteti grek.
Janë të njohura sulmet antishqiptare të shkrimtarit dhe ish gazetarit greko-amerikan Nicholas Gage kundër Shqipërisë së Jugut. Në një shkrim Gage botoi në Washington Post më 11 prill 1983 me titull”Kosova, fuçi baruti”, ku krahasohej Kosova me minoritetin grek në Shqipëri dhe kërkohej nga faktori ndërkombëtar trajtim i njëllojtë. Dr. Agim Leka replikoi në maj 1983 dhe me fakte ia hodhi poshtë Gage krahasimin e pa vend.Janë të njohura edhe reagimet e tij në mbrojtje të Ramush Haradinaj dhe çështjes së drejtësisë të luftës për çlirimin e Kosovës.
Shqetësimet për çështjen kombëtare dr. Leka i ka pasqyruar edhe në shtypin shqiptar, këtu dhe në Kosovë.
.. Ja kështu, dr. Leka, krahas detyrës humane si mjek, ka mjekuar dhe plagët e Kombit…

VLERËSIME

Dr. Agim Leka ndjehet i vlerësuar për çfarë ka bërë në jetë. Po vlerësimi i të tjerëve për të? Ai u ndje shumë i nderuar kur me 19 Mars 2011, Shoqata Mjekësore Shqiptaro-Amerikane organizoi një Mbrëmje madhështore kushtuar përkushtimit të tij gjysëm shekulli në shërbim të shëndetit të qytetarëve. Vlerat e këtij nderimi i shtoi edhe pjesmarrja dhe dorëzimi i çmimit që iu akordua prej shoqatës, nga Nobelisti Dr. Ferid Murat, kryetar nderi i shoqatës. Darka u shtrua në klubin prestigjioz të Universitetit të Harvardit.
Në këtë veprimtari vlerësuese kishin ardhë për ta nderuar dr. Lekën edhe Presidenti i Shoqatës Amerikane të Mjeksisë Dr. Peter Karmel dhe drejtori rajonal i Ministrisë Amerikane të Shëndetësisë dhe të Shërbimeve Njerëzore Dr. Jamie R Torres, të cilët edhe përshëndetën dhe e përgëzuan dr. Agim Lekën.
Dr. Agim Leka është nderuar edhe në Kongresin Amerikan me 26 Maj 1994, për hapjen e Qendrës Mjeksore Shqiptare.
Një vlerësim të veçantë i ka bërë dr. Lekës Mercy Medical Center në Rockville , duke e nderuar me motivacionin”Në mirënjohje të sinqertë dhe vlerësim për shërbim të dalluar, përkushtim dhe dhe angazhim në 40 vjetë.”
Në prill 2013, Shoqata Mjekësore e Shtetit të Nju Jorkut, i dha dr. Lekës një pllakë mirënjohje më mbishkrim”Në mirënjohje për 50 vjet përkushtimi, shërbimi ndaj publikut, në ushtrimin e profesionit të mjekut.”
Një vlerësim emocionues i bëri dr. Lekës në dhjetor të vitit 2006 ,Our Lady of Mercy Medical Center”, që shtroi një darkë madhështore dhe i dha mirënjohje me motivacion”në vlerësim, urimet më të mira për një jetë të gjatë dhe të lumtur me rastin e mbylljes karrierës profesionale-nga miqtë dhe kolegët”.(Ne foto: Gjate intervistes ne shtepine e dr. Agim Lekes)
New York, Maj 2014

ALBANIA’S “ GREEK DILEMMA”

June 6, 2014 by dgreca

A REPLY TO NICHOLAS GAGE/
BY AGIM LEKA M.D.*/
I read with great concern Nicholas Gage’s Washington Post op-ed on April 11 entitled “Kosovo Powder Keg.”
Gage’s attempt to equate the autonomy of 2 million ethnic Albanians, representing over 90 percent of the population of Kosova- a formerly autonomous province of the former Yugoslavia- with a small Greek minority in the Gjirokaster region of southern Albania near the Greek border(population approximately 60.000), is an untenable argument.
With the fall of the communist regime, which had ruled Albania since the end of World War II, and the advent of democracy through freely held elections in March 1992, the UN Commission on Human Rights in Geneva and the U.S. State Department have removed Albania from the list of countries violating human rights.
The Human Rights Party. which represents the Greek minority in the freely elected Albanian Parliament, was able to elect only two deputies out of 140, The Greek minority represents about 2 percent of Albania’s population of 3.3 million people.
Gage’s inflation of the number of Greeks in southern Albania, which he calls “Northern Epirus,” appears to be in his refusal to acknowledge the existence of the Albanian Christians(approximately 20 percent of the population) as part of the Albanian nation, although their only affinity with the Greeks, Serbs or Russians is the Eastern Orthodox faith, not language or nationality.
The devotion of the Albanian Orthodox people toward their nationality is vividly manifested in the historically unique preservation and survival of the Albanian character, language and customs in the Albanian villages of southern Italy and Sicily. Tens of thousands of Arbreshe(Albanians of Italy), whose ancestors emigrated to Italy 500 years ago, following the death of the Albanian national hero George Castriota Skenderbeg, still continue to speak the Albanian language and call themselves Albanians. Most of these Albanians continue to practice the rites of Eastern Orthodoxy.
Similarly, the Albanians of Greece, called “Arvanitas,” who emigrated to Greece during the same period and build their villages on the Greek peninsula, and on some of the Greek islands, continue to keep their language and sense of nationality and often have been instrumental in fostering good relations between Greece and Albania.
It is interesting to note that the Albanian Autocephalous Orthodox Archdiocese founded in 1908 in Boston, Mass. – which serves the spiritual needs of the substantial Albanian-American Diaspora- is a member of the Orthodox Church in America and not of the Greek Archdiocese.
Albania is, indeed, a unique example in the Balkans where there is no history of inter-religious strife. The state has been secular since its rebirth in 1912, and the civil and penal code reflect western European jurisprudence. During World War II, many Jewish families fleeing from other Balkan countries found a safe haven in Albania. The visit of His Holiness, Pope John Paul II to Albania last week, where he consecrated four Albanian bishops and received an overwhelmingly enthusiastic reception from the Albanian people, in a country where the Catholic population is only 10 percent, is a testimony to the religious harmony among Albanians.
The catholic clergy of Albania have played an important role in the preservation of the Albanian Nation. The Albanian people see in Pope John Paul II, a friend who knows the sacrifice the Albanians made in the 15th century led by Skenderbeg (called Prince of Christianity by Pope Callixtus II), to protect western civilization against the Ottoman invasion. Because of geography, religious composition and culture, Albania can now act as a bridge between Eastern and western civilization.
Gage’s notion that there is a potential among Albania’s Moslem population is without evidence. In fact, Albania’s Moslems, even though representing 70 percent of the population, have promoted a secular state since Albania’s independence and helped enact Western civic and penal codes in the country. Further, they have been sensitive to equal representation in government. Indeed, the president of Albania is Moslem, the speaker of the Parliament Catholic and the prime minister Christian Orthodox.
The preservation of Albanian territorial integrity is not only a vital concern for the Albanians, but also a concern of the United States and Europe. President Woodrow Wilson, after World War I, as well as subsequent U.S. administrations- as recently declassified State Department documents show – have been resolute in the preservation of Albania’s territorial integrity.
Albania owes her political survival not only to the determination of her own people but also to the her geographical position and to her people’s historical identification with the Western world, successors of the Illyrians as the Albanians are. The delicate equilibrium in the Balkan peninsula which Albania provides, has been an important reason for the Western world not to allow any further dismemberment of the Albanian state among its neighbors.
Gage’s assumption that Slobodan Milosevic, the Serbian Communist Dictator, now turned ultranationalist, and a well known racist, would not mind restoring autonomy to Kosova’s Albanian majority if Albania were to give “parallel autonomy” to her Greek minority, credits Milosevic with an inconceivable sense of selective devotion toward Albania’s Greek minority.
Milosevic has shown no such concern for the fate of his fellow Slavic peoples, whom he has, so inexorably, catapulted into a macabre civil war with no end in sight. Regrettably, such an assumption on the part of Gage, accentuates a kinship with, and a desire for cooperation with the present Serbian Government no matter that such an association would make the Greeks bedfellows with alleged war criminals.
Gage, who is of Greek descent, speaks of ethnic minorities in other countries in the Balkans, but he does not mention the Albanian minority in Chameria, northern Greece, in the area near the village where he was born, which is being slowly but systematically hellenized. Indeed, the previously strong Albanian minority in Chameria, became a victim of ethnic cleansing immediately after World War II. American historian Prof. W.H. Mc Neil documented these events in Greek Dilemma: “ Nobody could believe that most of those that found refuge and fraternal aid in the dark days of 1941 and 1942, would direct their weapons against the unprotected Albanian minority living in Greek territory, and that armed bands of General {Napoleon } Zervas would form regular units, called Albanoctones (killers of Albanians), to exterminate this population. More than 23,000 Albanians that could escape the massacre, crossed the Albanian frontiers during 1944 and found refuge in Albania where they are still living.”
In contrast, the Albanians did not respond in kind. No Greeks were expelled from Albania, and the Albanian refugees from Greece were relocated in central Albania, away from the Greek frontier. Therefore, Gage’s hypothesis that the democratic government of Albania, which is committed to the Helsinki Accords,
would attempt to “resettle the southern part of Albania with Albanians from
Kosova in order to push out ethnic Greeks who live there” has no basis in fact or precedent.
Gage’s warning of conflict in the Balkans, at “the close of this century”,” if the Greek minority of southern Albania is not granted “parallel status” with the Albanian majority of Kosova, presages tension rather than promoting the opportunity for the Greek minority to enjoy, together with the Albanians, the fruits of Albania’s newly won democracy.
The Serbs may be the Greeks coreligionaries, but historically Albanians and Greeks,the original settlers of the Balkans have a long tradition of friendship as well as shared oppression and sacrifice under the Ottoman rule and more recently under Fascist rule during World War II. Thus, among the Albanian and Greek peoples, there are many more historical and traditional ties which unite them than political problems that divide them.
In clandestine elections, held under Serbian occupation, the Albanians of Kosova have selected their own representatives. Ibrahim Rugova, president of Kosova, and a literary critic, is widely respected in diplomatic circles for leading a movement which advocates non-violent resistance against Serbian oppression. The Albanian leadership in Kosovais counting on the international community led by the United States to protect Kosova’s vulnerable population against Serbian attack.
Gage’s unsubstantiated assertion that “Kosova Albanians are quietly amassing arms sent by friendly Moslem countries waiting for the right chance to strike against the Serbs” is absolutely untrue and irresponsible for it provides the Serbs with the excuse they have been seeking to expedite the policy of ethnic cleansing in Kosova.
Finally, Gage never expresses moral outrage for the actions of Serbian authorities who are the primary culprits of genocide in the former Yugoslavia, including the systematic rape of innocent Bosnian women and children. Gage, as the sensitive writer of Eleni, could have used his literary talents to describe the human condition and the holocaust that has befallen the peoples of Yugoslavia by the madmen of this generation of Yugoslav leaders. Further, one would have hoped that he would express some compassion for the Albanian population in Kosova, now living in their third year under martial law.
All of this convoluted thinking makes one wonder whether Gage is using his literary talents to express concern about “Kosovo Powder Keg,” in the former Yugoslavia, as the title of this article implies, or rather, to promote Greek chauvinistic views, regarding another geographical location, namely southern Albania.
AGIM LEKA M.D.
May 3, 1993
* This is a reply to an article published in the Washington Post op-ed of April 11 entitled “Kosovo Powder Keg” by Nicholas Gage. The writer Nicholas Gage is the author of the book “Eleni” in which he speaks about his mother’s death in the hands of Greek communists during Greece’s civil war following World War II. Nicholas gage is a prominent leader and lobbyist of Greek-American organizations. The reply was published in The Albanian- American Newspaper
“ILLYRIA” of May 3,1993. Its translation in Albanian was published in the Tirana ‘s daily
“Rilindja” of the Democratic Party of June 30, 1993. The translation from English into Albanian was done by Denisa Leka.