Albert Zholi – Page 5 – Dielli

Pas gjurmëve tragjike të “Ikjes së Madhe” të Albert Zholit

December 11, 2014 by dgreca

Nga Prof.dr. Eshref Ymeri/
Santa Barbara, Kaliforni/
Mpakja dëshpëruese e popullsisë së vendit tonë/

Librin e shkrimtarit dhe të publicistit të talentuar Albert Zholi, me titull “Ikja e madhe: emigracioni i shqiptarëve në Greqi”, të cilin Shtëpia Botuese “Thamiras”,e ka vënë në qarkullim në vitin 1997, nuk më kishte qëlluar rasti ta lexoja më parë. Me zotin Albert u takuam një ditë verën që kaloi aty pranë Pallatit të Kulturës, kur një miku im na krijoi rastin për t’u njohur. Shkëmbyem numrat e telefonave dhe e lamë të takoheshim dikur. U takuam pas ca ditësh. Pavarësisht se nuk njihesha më parë me këtë publicist të mirënjohur në faqet e shtypit të Tiranës, artikujt, analizat dhe intervistat e tij i kisha ndjekur rregullisht në faqet e internetit. Më bënte përshtypje puna e tij e palodhur dhe pasioni i tij i admirueshëm për të hyrë në botën e njerëzve të të gjitha shtresave të popullsisë.
E pyeta për librin se mos i gjendej ndonjë kopje. Më premtoi të ma dërgonte me internet, pasi kopje nuk gjendeshin më. Libri ishte botuar 17 vjet më parë. E lexova në internet. Një libër prekës që të trondit për të vërtetat që autori shpalos në faqet e tij. Eh, ky emigracioni i shkretë i shqiptarëve! Kur mbarova së lexuari faqen e fundit, më erdhën ndër mend menjëherë ca vargje të dhimbshme të këngës së poetit dhe të këngëtarit mitik Neço Muka Himarioti “Vajza e valëve”: “… Ju të bukur zogj, te ju kam një shpresë, ju që çani det’ e male, dua t’ju pyés, e mjera, dua t’ju pyés: vallë mos e patë? Rron apo nuk rron? Ndonjë lajm a ndonjë letër? Vallë më kujton, e mjera, vallë më kujton?…”.
Albert Zholi, si një gazetar me një talent mjaft të spikatur, që ka jetuar dhe punuar disa vjet në Greqi, ka ditur të hyjë mjeshtërisht në të gjitha poret e shoqërisë greke: nëpër faqet e librit shpalosen pamje të gjithfarëllojshme të realitetit grek, që nga mjediset luksoze me drita llamburitëse, supermarketet me produkte të bollshme ushqimore, pallatet e bukura hijerënda e deri te zgëqet e braktisura e të pista, ku enden lloj-lloj njerëzish nga radhët e hajdutëve, e prostitutave, e lypsarëve dhe e kriminelëve të rëndomtë.
Ky libër është i pari që i shpalos lexuesit një të vërtetë tragjike për një zhvendosje kaq të madhe të një mase njerëzore shqiptare, e cila i largohet atdheut të vet sikur atje të kishte pllakosur murtaja. Historia e zhvendosjeve masive të njerëzve nga një hapësirë në një tjetër, është e kahershme.
Në sagat irlandeze dhe groenlandeze flitet për udhëtimet e lundërtarëve groenlandezë drejt Amerikës rreth vitit 1000 të erës sonë, nën drejtimin e vikingut Lejf Erikson (970-1020). Historianët irlandezë argumentojnë se që në shek.VI në Amerikë ka qëndruar për ca kohë lundërtari legjendar Sent-Brendan, për çka bën fjalë një libër i lashtë kelt. Ndërsa, në bazë të të dhënave arkeologjike, zhvendosjet masive të njerëzve drejt Amerikës kanë pas filluar shtatëdhjetë mijë vjet më parë, kur nga Azia, përmes ngushticës së Beringut (“urës së akullt”), fise të shekullit të gurit patën lëvizur drejt kontinentit të ri.
Brenda kontinentit evropian, mund të mjaftohemi me një zhvendosje masive njerëzish që pati filluar jo me dyndjen e hunëve që mendohet se popullonin hapësirat sipër Kinës Veriore, por me lëvizjen e gotëve që patën braktisur territorin e Suedisë Qëndrore, e cila asokohe quhej Goti, dhe u dyndën drejt brigjeve të Detit të Zi në shek.II-III të erës sonë. Arsyen kryesore të kësaj dyndjeje masive që vazhdoi drejt jugut gjatë gjysmës së mijëvjeçarit të parë (nga shek. II deri në shek. VII), shkencëtarët e shpjegojnë me uljet e ndjeshme të temperaturave, çka pati sjellë si pasojë zhdukjen e kafshëve të gjuetisë.
Si veçori karakteristike e zhvendosjes së njerëzve në kontinentin tonë ka shërbyer fakti se bërthama e Perandorisë Romake të Perëndimit, përfshirë fillimisht Italinë, Galinë, Spanjën dhe pjesërisht Dakinë, për ku qe drejtuar masa e të shpërngulurve gjermanë, në fillim të shek V të erës sonë, ishte mjaft e populluar prej vetë romakëve dhe prej popujve keltë të romanizuar. Prandaj zhvendosja në fjalë qe shoqëruar me konflikte kulturore, gjuhësore dhe më vonë edhe me komflikte fetare. Ato zhvendosje të mëdha të masës së njerëzve krijuan parakushtet për formimin dhe për zhvillimin në kontinentin tonë të shteteve të reja në periudhën e mesjetës.
Por zhvendosjet masive të shqiptarëve i ka shoqëruar një fat tragjik. Zhvendosja e parë masive ishte e dhunshme. Le të sjellim ndër mend për një çast rrënimin e kulturës mijëravjeçare iliro-epirote nga ana e gjeneralit romak Paul Emile, i cili, në vitin 168 p.e.r. rrafshoi 70 qytete dhe shiti si skllevër 150 mijë banorë vendës. Ky ishte rezultati i përplasjes së përgjakshme të Romës me Ilirinë që pati vazhduar pa ndërprerje gjatë një periudhe 60-vjeçare (228-168 p.e.r.).
Zhvendosja e dytë masive erdhi pas vdekjes së Skënderbeut, kur rreth 200 mijë shqiptarë, për t’i shpëtuar zgjedhës turke, u detyruan të zhvendosen drejt Italisë së Jugut, ku u themeluan kolonitë arbëreshe.
Zhvendosja e tretë masive ishte kjo e funddhjetorit dhe e fillimjanarit të viteve 1990-1991, të cilën Albert Zholi e ka bërë objekt të studimit të tij mjaft interesant në faqet e librit të lartpërmendur.
Arsyet e largimit masiv të shqiptarëve drejt vendeve të tjera, duke filluar nga vera e vitit 1990 dhe më pas, gjenden në realitetin e vajtueshëm që krijoi diktatura e egër komuniste, veçanërisht në dhjetëvjeçarin e fundit të grahmave të saj. Varfëria proverbiale që pllakosi mbarë vendin tonë për qejfin e diktaturës më të egër dhe më shtazarake enveriane që ka njohur historia e kombit shqiptar, ishte arsyeja kryesore që qindra mijë të rinj dhe familjarë u detyruan të braktisin atdheun që për ta ishte shndërruar në një skëterrë të vërtetë. Zbrazja e atdheut prej të rinjve shqiptarë dhe prej pjesës tjetër të popullsisë më të aftë për punë, ishte pasojë e krimit më të rëndë që diktatura enveriane bëri në vendin tonë. Një vend me pasuri të bollshme mbitokësore dhe nëntokësore, me rezerva të pamata energjetike, me kushte të jashtëzakonshme për zhvillimin e turizmit detar dhe malor, me një popullsi me mesataren më të re të moshës në kontinentin evropian, mund të qe shndërruar në një oaz të begatë në brigjet e Adriatikut dhe të Jonit, në një vend të dëshiruar për mjaft investitorë dhe turistë të huaj. Por banda komuniste e Enver Hoxhës, këtë vend të bekuar nga Hyjnia e shndërroi në një bunker të vërtetë, të mbështjellë me tela me gjemba, vetë u mbyll brenda Bllokut kriminal, të rrethuar nga muri i bajonetave të diktaturës, dhe popullin po e çonte drejt degjenerimit gjenetik për shkak të mungesës së ushqimit.
Autori, me mjaft vërtetësi, i ka dhënë lexuesit një pasqyrë të qartë të gjendjes ekonomike ku e kishte katandisur vendin tonë diktatura komuniste, e cila do të jepte shenjat e para të shkërmoqjes që në dhjetor të vitit 1985, kur gjashtë pjesëtar të familjes Popa kërkuan strehim politik në ambasadën italiane. Pas pesë vjetësh, në korrik të vitit 1990, shkërmoqja e ngrehinës socialiste enveriane do të merrte përmasa gjigante me dyndjen drejt ambasadave të huaja të 4795 vetave. Mes të larguarve, pati edhe nga ata që grisën pasaportat shqiptare dhe i flakën poshtë, sikur të ishin të infektuara me mikrobin e kolerës. Ato skena ishin llahtarisëse për faktin se mikrobin e kolerës së varfërisë rrënuese e kishte mbjellë në Shqipëri banda kriminale e Enver Hoxhës dhe pasaportat e gjora shqiptare nuk kishin ndonjë faj. Por të larguarit e shkretë të muajit korrik nuk kishin se ku ta shfrehnin mllefin e tyre që u ziente përbrenda për vite me radhë.
Ca muaj më pas, në fundin e dhjetorit 1990 dhe në ditët e para të janarit të vitit 1991, dyndja e njerëzve drejt kufirit grek mori përmasa mitike. Largimi marramendës i njerëzve drejt territorit grek ishte aq i paimagjinueshëm, saqë të kujtonte një ushtri të mposhtur që tërhiqet në panik e sipër. Largimi i njerëzve drejt Greqisë në palcë të dimrit, domosdo që u shoqërua dhe me viktima të shumta që nuk dihet se në ç’humnera përfunduan apo thjesht ngrinë nga të ftohtët. Kur lexon rrëfimet e autorit në faqet e librit për atë ikje të gjëmshme në një mot të acartë, nuk mund të mos tronditesh deri në palcë. Keqardhja e thellë për ata njerëz të mjerë, të katandisur në pikë të hallit për kafshatën e gojës, lexuesit ia pushton qenien në çdo qelizë. Kaq mjeshtërisht i ka pasqyruar Albert Zholi ato skena tronditëse të largimit masiv të njerëzve drejt së panjohurës.
Çdo lexues gjakftohtë i këtij libri, kur ka kthyer faqen e fundit të tij, rri e vret mendjen: po si qe e mundur që ata mijëra njerëz që hynë në ambasadat e huaja në korrik të vitit 1990 dhe ata qindra mijëra që u dyndën drejt kufirit grek, nuk hasën në asnjë pengesë? Lexuesit, me të drejtë, i lind dyshimi se në këtë mes ka pas ekzistuar një marrëveshje e fshehtë mes autoriteteve komuniste të Tiranës dhe autoriteteve të huaja. Me siguri që duhet të jenë vënë disa kushte. Por mbetet enigmë se cilat kanë qenë ato kushte që duhet t’u jenë vënë autoriteteve komuniste shqiptare nga vendet e Evropës Perëndimore, para se të hapeshin dyert e ambasadave. Ndoshta kushti kryesor mund të ketë qenë vendosja e pluralizmit politik. Sa për kushtet që pati vënë Greqia para Tiranës zyrtare për hapjen e kufirit, mund të thuhet me siguri të plotë se ato u bënë të njohura shumë shpejt, me vizitën e rrufeshme të kryeministrit grek Micotaqis në Tiranë më 13 janar 1991, kur kishin kaluar gati dy javë nga hapja kat e kat e kufirit grek. Në takimin që pati me Ramiz Alinë, Micotaqisi shtroi kërkesën e parë politike: kërkoi me këmbëngulje që në Tiranë të dërgohej Janullatosi, gjoja nën maskën e eksarkut, por që në të vërtetë synohej të hidhej në dorë drejtimi i kishës ortodokse fanoliane, siç u bë fakti i kryer më 02 gusht 1992. Pushtimin e kishës ortodokse fanoliane e pranon haptas historiani grek Nikolas Stavros, i cili në librin e tij me titull “Grekët dhe ballkanasit e rinj”, ka deklaruar shkoqur fare:
“Hedhja në dorë e kishës ortodokse të Shqipërisë, është fitorja jonë më e madhe në shek. XX”.
Pushtimi i kishës ortodokse fanoliane, me kontributin e drejtpërdrejtë të Athinës zyrtare, përmes shumave kolosale të parave që kalonin nëpër duart e Janullatosit, bëri të mundur të ngrihen varreza për ushtarët agresorë grekë, manastire dhe memoriale në nderim të tyre, të ndërtohet katedralja gjigante në qendër të Tiranës që u bën karshillëk të gjitha institucioneve qëndrore pranë Sheshit Skënderbej, e cila të krijon përshtypjen sikur Shqipëria është një vend ortodoks.
Pas vizitës së Micotaqisit dhe tradhtisë kombëtare që bëri Ramiz Alia në takimin me të, për shitjen e kishës fanoliane kishës shoviniste greke, shovinizmi grekokaragjoz, përmes Janullatosit, i ka futur kthetrat thellë në punët e brendshme të vendit tonë dhe deri tani, në Shqipëri, ende s’po dalin dot në skenë burra me dinjitet të lartë kombëtar që t’i presin ato kthetra një herë e mirë dhe t’i flakin në koshin e plehrave, të rivendosin autoritetin e nëpërkëmbur të Nolit të Madh dhe të të gjithë martirëve të ortodoksisë shqiptare, si edhe të krijojnë kushte për ardhjen në krye të kishës në fjalë të një Kryepeshkopi me gjuhë, me gjak, me prejardhje dhe me shtetësi shqiptare.
Më 17 maj 1993, kryeministri shqiptar Aleksandër Meksi ishte për vizitë në Greqi. Gjatë asaj vizite, pala greke nguli këmbë që të shfuqizohej ligji për zonat minoritare, i vendosur nga regjimi komunist dhe që përcaktonte si të tilla zonat me popullsi kompakte minoritare. Sigurisht, duke pasur si peng emigrantët shqiptarë, Athina vinte dhe i shtonte gjithnjë e më shumë presionet ndaj palës shqiptare, për t’i zhvatur asaj sa më shumë lëshime politike, siç edhe ia ka zhvatur deri tani. Pra, sipas palës greke, Shqipëria duhej të shpikte të tjera zona “minoriteti”, se kështu i donte qejfi shovinizmit grekokaragjoz, i cili ka vënë edhe një tellall të regjur, si puna e Vangjel Dules, i cili çirret në të gjitha udhëkryqet se Himara na qenka zonë “minoriteti”.
Albert Zholi shkruan në libër me shumë të drejtë se populli grek i priti shumë mirë emigrantët e parë. Por kufijtë i hapi klasa politike greke në pushtet, nuk i hapi populli grek që s’e pyeti kush. Se po të pyetej edhe populli grek, atëherë mund të lindte edhe ndonjë rezervë nga ana e tij: mirë që do të hapen kufijtë, por kush na siguron se midis emigrantëve nuk do të sulen drejt Greqisë edhe elementë nga radhët e vulgut shqiptar, si dembelë, hajdutë, hileqarë, imoralë, ish-të burgosur ordinerë, kriminelë, mashtrues, parazitë, vrasës etj.? Gjithë këta përfaqësues të fundërrinave të shoqërisë shqiptare, siç rrëfen me shumë objektivitet Albert Zholi, do të hapnin shumë probleme në radhët e emigrantëve korrektë, të ndershëm shqiptarë, të cilëve do t’ua nxinin faqen para opinionit publik grek.
Duhet thënë se Athina zyrtare, në këndvështrimin tim, i shqeu kufijtë me Shqipërinë për dy arsye.
Së pari, Greqia, tradicionalisht, ka qenë e përkëdhelura e Evropës, e cila e ka mbajtur gjithmonë me pekule. Përveç kësaj, gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, në Greqi kanë qenë të instaluara dy baza të fuqishme ushtarake amerikane, për çka ajo shpërblehej çdo vit nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës me një shumë prej 2 miliardë e 100 milionë dollarë. Këto ishin të ardhura kolosale që futeshin qyl në bankën e shtetit grek. Turizmi ishte, gjithashtu, një burim të ardhurash kolosale. Veç kësaj, siç doli nga kriza e fundit që Greqia përjetoi dhe vazhdon ta përjetojë ende, Athina zyrtare, gjatë disa dhjetëvjeçarëve, e ka mashtruar rregullisht Bashkimin Evropian për gjendjen e vet finaciare, duke zhvatur prej tij male të tëra me kredi. Kjo bëri që shoqëria greke të aristokratizohej në kulm dhe erdhi një ditë që ajo, e tejvelur tashmë, sipas klasës politike greke, nuk kishte qejf të merrej më me punë të rëndomta, dosido, të cilat vendosi t’ua linte në kurriz emigrantëve që do të dyndeshin drejt saj pas shembjes së sistemit komunist në vendet fqinje. Dhe përparësi për t’u dyndur drejt Greqisë do t’u jepeshin emigrantëve shqiptarë, si më të varfërit në mbarë kontinentin.
Së dyti, hapja e kufirit me Shqipërinë fshihte në vetvete, çka është më kryesorja, një prapavijë tepër të djallëzuar: emigrantët shqiptarë Athina do t’i shfrytëzonte si peng për të zhvatur nga Tirana sa më shumë lëshime politike. Këtë fakt, dikur, para vitit 1990, e ka pranuar në një mënyrë konfidenciale vetë Papuliasi, kur ishte ministër i punëve të jashtme. Dhe mbarë shqiptarët janë dëshmitarë se deri tani Greqia i ka zhvatur Shqipërisë lëshime politike skandaloze, të cilat nuk mund të komentohen ndryshe, përveçse si tradhti kombëtare nga ana e klasës politike të Tiranës, ndërkohë që kjo e fundit nuk i ka zhvatur Athinës kurrfarë lëshimi.
Në këto pazare të pista mes Athinës e Tiranës, më të humbur kanë dalë emigrantët shqiptarë, ndaj të cilëve shteti grek ka mbajtur një qëndrim shovinist dhe racist të kulluar. Këtu po majtohem vetëm me dy fakte:
“Ne emigrantët shqiptarë kemi qenë në 20 vjet viktima politike e çdo qeverie greke, ne emigrantët shqiptarë jemi përdorur nga qeveritë greke si viktima të presioneve politike të qeverive greke ndaj Shqipërisë. Prandaj edhe pse që nga viti 2001, në Ligjin e emigracionit 2910/2001 parashikohej që çdo emigrant që plotëson 10 vjet qëndrimi pune në Greqi, fiton shtetësinë greke, deri më sot, më 2011, asnjë emigrant shqiptar nuk e ka fituar shtetësinë greke. Kjo është provësia e përdorimit të emigrantëve ekonomikë shqiptarë si mjet presioni politik të qeverive greke ndaj Shqipërisë” (Citohet sipas: Jakup B. Gjoça.“Përse ne – të tjerët emigrantë – nuk jemi të njëjtë me 300 emigrantët e grevës së urisë”. Marrë nga faqja e internetit. 28 shkurt 2011).
“Populli dhe qeveria greke i pritën fillimisht krahëhapur emigrantët, por brenda një kohe të shkurtër Athina zyrtare tregoi prirjen që praninë e emigrantëve të paligjshëm ta shfrytëzonte si një mjet presioni për realizimin e pretendimeve që lidheshin me minoritetin grek që jetonte në Shqipëri dhe që pjesa më aktive e tij, në masë të madhe, kishte emigruar gjithashtu në Greqi”. (Citohet sipas: Robert Goro. “Ditari i krizave”. Shënime mbi marrëdhëniet greko-shqiptare në vitet 1993-1996”. Botimet“Toena”. Marrë nga faqja e internetit “Athinë – Tiranë. Ditari i krizave”. Shtator 2012).
Skenat që Albert Zholi përshkruan për fatkeqësitë e shumë emigrantëve, madje të fëmijëve të vegjël, të trafikuar nga mafia shqiptare, janë me të vërtetë tronditëse: fëmijë të moshës së njomë, 10-12-vjeç, viktima të trafikut të mafies shqiptare, në bashkëpunim me mafiem greke, që enden nëpër mjediset e Athinës, duke lypur rrugëve, trotuareve, para semaforëve e gjithandej, vajza bukuroshe, të mashtruara prej njerëzish të hurit dhe të litarit që kanë përfunduar ose në prostituta, si puna e një bukurosheje me hire të magjishme që e quanin Karmen, ose të dëshpëruara deri në shpirtplagosje, si puna e Matildës, të cilat marrin rrugën e kthimit për në atdhe, pa kurrfarë shprese vetëngushëllimi, ta lëndojnë shpirtin thellë. Albert Zholi, me humanizmin e admirueshëm që e karakterizon, ka hyrë mjeshtërisht në psikologjinë e shumë emigrantëve fatgremisur që enden në dhe të huaj për të siguruar kafshatën e shkretë. Por ajo që lexuesit i lë një përshtypje të pashlyeshme në kujtesë, është fakti që Albert Zholi, me shqetësimin e një gazetari të ndershëm shqiptar, ngre zërin e tij të fuqishëm për shpërfilljen skandaloze të klasës politike shqiptare ndaj emigrantëve në Greqi. Kjo shpërfillje është e papërfytyrueshme, por, fatkeqësisht, ka qenë dhe vazhdon të mbetet një realitet i dhimbshëm që nuk ka të krahasuar me asnjë vend tjetër. Ajo i ka pas zëmëruar keq emigrantët e gjorë me klasën politike të Tiranës dhe i ka ftohur me atdheun amë.
Më ka bërë përshtypje të thellë parathënia e bukur e Mihallaq Qillerit në këtë libër. Ai shkruan për vendin tonë fatkeq:
“Edhe ashtu i paktë siç ka qenë, me pjesë të tëra territori e popullsie të ndarë nga trungu, kur priste t’i rritej shtati, duke u bashkuar me Kosovën martire, ky dhe u mpak nga njerëzit që po i iknin, shumica pa kthim”.
Shprehja “po i iknin, shumica pa kthim” më la një vrragë të thellë në shpirt. Është një e vërtetë tragjike që e pohon një krijues i talentuar në lëmin e letrave shqipe. Dhe ky është fakt. Shpërfillja e klasës politike ndaj emigrantëve në Greqi, shoqërohet me pasoja të pariparueshme për Republikën e Shqipërisë: ata emigrantë që nuk kanë arritur ta gjejnë dot veten në realitetin grek, nuk shikojnë asnjë perspektivë për t’u kthyer në atdhe, prandaj detyrohen të emigrojnë në vende perëndimore, deri edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Më kujtohet një bisedë telefonike që pata para ca ditësh me njërin prej tyre: dikur, në periudhën e diktaturës komuniste, ai ka qenë përkthyes në Redaksinë e Botimeve në Gjuhë të Huaja në Shtëpinë Botuese “8 nëntori”, ku punoja edhe unë asokohe. Në vitin 1992 ai emigroi në Greqi familjarisht. Por pas disa vjetësh, pasi nuk u ngul dot atje, emigroi drejt Perëndimit dhe tani jeton në Boston, ku është rregulluar shumë mirë familjarisht. Kur e pyeta nëse mendon të rikthehet në Shqipëri, më tha: as që bëhet fjalë.
Por midis emigrantëve tanë në Greqi, siç thekson autori i këtij libri, ka shumë nga ata që punët u kanë shkuar mirë, janë sistemuar për bukuri, kanë hapur bizneset e tyre, kanë blerë shtëpi, kanë depozita të majme bankare. Pra, rrojnë për bukuri, meqenëse kanë hyrë mirë në indin e shoqërisë greke. Por, me kalimin e kohës, duke mos parë kurrfarë interesimi nga ana e Tiranës zyrtare, domosdo që këta emigrantë do të vijnë duke u“arvanitizuar”, duke e harruar gjuhën shqipe dhe duke shkëputur edhe çdo lidhje me atdheun e tyre të dikurshëm. Kjo është fatkeqësi e rëndë kombëtare që e ka burimin te faji i rëndë, mëkatar, i pafalshëm i Tiranës zyrtare në qëndrimin ndaj emigrantëve. Në qoftë se Tirana zyrtare do të kishte qenë e vendosur në raport me emigrantët dhe në tërësi në marrëdhëniet e saj me Greqinë, me siguri që ngjarjet do të kishin rrjedhur ndryshe: ligji paradoksal i luftës do të ishte shfuqizuar, emigrantët do ta ndienin ngrohtësinë e shtetit amë, Çështja Çame do të kishte hyrë në rrugën e zgjidhjes. Por Tirana zyrtare zgjodhi rrugën e servilizmit të pështirë dhe të lëshimeve të vazhdueshme politike në raportet e saj me Greqinë, lëshime këto që bien era thjesht tradhti kombëtare, prandaj edhe Athina zyrtare nuk ushqen kurrfarë respekti ndaj saj, duke e shtrirë këtë mungesë respekti edhe ndaj çdo qytetari shqiptar, përfshirë këtu edhe emigrantët. Shfaqjen më skandaloze të mungesës së respektit ndaj Tiranës zyrtare, e manifestoi açik ministri i jashtëm grek Venizellos, i cili, gjatë vizitës së tij në Tiranë më 14 tetor 2013, në konferencën e shtypit deklaroi pa iu dridhur qerpiku: nuk e njoh Çështjen Çame!
Libri i Albert Zholit është një kontribut mjaft i shquar në publicistikën shqiptare për faktin se në të hidhet dritë mbi një ngjarje epokale në historinë e Republikës së Shqipërisë në periudhën e një kthese dramatike pas shembjes së diktaturës komuniste.
Botimin e këtij libri duhej ta kishte sponsorizuar shteti shqiptar, për të lënë vulën e vet në zbulimin që Albert Zholi u bën shkaqeve që nxitën atë zhvendosje mitike të një përqindjeje të konsiderueshme të popullsisë shqiptare drejt vendeve të huaja e sidomos drejt Greqisë. Por shteti s’mund ta bënte një sponsorizim të tillë se atij nuk i ka interesuar kurrë fati i qindra mijëra emigrantëve që e braktisën atdheun me lot e me vaj dëshpërimi në buzë, shumica prej tyre përgjithmonë, siç thotë shkrimtari dhe dramaturgu i nderuar Mihallaq Qilleri.
Më bën përshtypje figura e gazetarit, e publicistit dhe e shkrimtarit të talentuar Albert Zholi. I admirueshëm në heshtjen e tij, punon pa zhurmë e pa bujë, nuk rreket të dalë nëpër ekrane televizionesh dhe të rrahë gjoksin për punën që bën. Por, çuditërisht, asnjë moderator kanalesh televizive s’e ka ftuar një herë dhe ta intervistojë për atë punë aq të mundimshme që ka përballuar dhe vazhdon të parballojë në botën e gazetarisë dhe të publicistikës. Përkundrazi, moderatorët ftojnë nëpër studiot e televizioneve vetëm ca “gjithologë” të çngjyrosur që janë “specialistë” për gjithçka, që u kanë mbirë në sy teleshikuesve dhe që janë bërë për ta si puna e gjellës së thartuar.
Santa Barbara, Kaliforni
10 dhjetor 2014

KENGE PER VLOREN E FLAMURIT

November 28, 2014 by dgreca

Një këngë për Vorën / Flasin autorët Kastriot Tusha “Mjeshtër i Madh” dhe 12 vjeçari vlonjat, Andreino Lena
Nga Albert Z. ZHOLI/
Një këngë e veçantë e kënduar nga një tenor i madh dhe një djalosh 12 vjeçar nga qyteti i Vlorës. Një këngë patriotike e kënduar me ndjesi, ku zëri i fuqishëm dhe burrëror i Kastriot Tushës, harmonizohet si një fllad pranvere vlonjate me zërin fëminor të Andreinos. Një duet, interesant, që kur i dëgjon të bën që këngën ta kthesh përsëri. Edhe vetë xhirimet në pikat kulmore historike të Vlorës dhe rrethinave të saj e bëjnë këtë këngë tepër surprizante dhe të nxit kërshërinë. Një këngë plot temp, me tekst plot befasi, me melodi që i përshtatet vargjeve dhe idesë së autorit duke i vënë të gjitha në funksion të këngëtarëve. Ndoshta ky lloj dueti përbën risi në llojin e vet, për natyrën e këngës, ndryshimeve moshore, por dhe mënyrës së interpretimit. Përshtatja e Tushës në këtë këngë me një fëmijë me temperament vlonjati, përbën dhe vlerat e veçanta të një njeriu sa zemërgjerë po aq dhe artist në jetë. Kur dëgjon këngën dukesh sikur shikon një film dokumentar për Vlorën, me vendet që përcjellin historinë më pikante të saj.
Kastriot Tusha “Mjeshtër i Madh”.
Kënga që më mbushi zemrën, më gufoi shpirtin, më fisnikëroi mendimin, më ledhatoi sedrën atdhetare
Ky duet është fryt i një dëshire të babait të Andreinos, i cili duke përmbushur dëshirën e madhe të fëmijës së vet më kërkoi një bashkëpunim për një këngë ndryshe. Shpeshherë njeriu ndërmerr nisma që janë të paplanifikuara. Kështu ishte dhe ky duet disi I veçantë. Them disi i veçantë për vetë faktin, se është një duet me një fëmijë 12 vjeçar, është një duet i realizuar duke kënduar një këngë për Vlorën (nga është këngëtari i vogël), është një këngë pasi ka përbrenda dhe historinë e madhe të këtij qyteti magjik. Nuk mund të refuzoja për sa më lart por edhe për faktin se e ndjej që i jam borxhli Vlorës, i jam borxhli këtij qyteti me histori, që sa herë këndoj himnin mendja më shkon në 28 nëntorin e vitit 1912 kur Plaku i fisëm Isamil Qemali ngiti flamurin e lirisë. Janë këto momente që më ofruan shumë me këtë këngë, që më ofruan me Vlorën e detit, të malit, të gjelbërimit, të trimërisë, bujarisë të sa e sa historive që tashmë janë kthyer në legjenda. Nuk e di, por e them që sa herë vij në Vlorë ndjej një emocion të veçantë, sa për historinë por edhe për njerëzit mikpritës të këtij qyteti. Flladi i detit me atë pastërtinë e tij më mbush mushkëritë dhe duket sikur zëri merë forcën e Anteut për të nxjerrë tingujt më të bukur. Flladi detar, me atë gjelbërim kodrash, përbëjnë një mozaik natyror të mrekullueshëm që të dalldis dhe të nxit të këndosh. Shtysa për këtë këngë u përforcua më shumë nga vargjet brilante të poetit të madh Jorgo Papingji dhe melodia hyjnore e Edmond Zhulalit. Tek ato vargje pashë forcën e poezisë që të ngjiz ëndrrën e atdhedashurisë deri në kufijtë e “Marrëzisë”, pashë heroizmin e një qyteti që barazohet me flamurin kombëtar, pashë amanetet e të parëve që përcjellin mesazhet e trimërisë në emër të lirisë. Për më tej, melodia e këngës të bën të besosh se harmonia tekst- muzikë, kur arrin ekuilibrat më të dëshiruar, kënga si me magji të rrëmben për ta përcjellë me zërin e zemrës tek publiku vlonjat aq i dashuruar me këngët patriotike. Kur këndon me një fëmijë duket sikur dhe zogjtë i ndalin cicërimat, pasi cicërima në këtë rast është zëri i fëmijës, një zë i çiltër që ofron, gëzim, dëshirë jete, mirësi, lutje për paqe dhe vëllazërim. Fëmija është qenia më e paqtë, më e bukur e zotit, që edhe ditën më të zymtë ta bën pranverë, edhe dhimbjen ta kthen në buzëqeshje. Më duket se kjo këngë në kuadër të 70-vjetorit të çlirimit të atdheut, për vetë tematikën e vargjeve, është një himn njerëzor, vlonjat për këtë luftë heroike dhe amanetin e të rënëve për një Shqipëri të lirë dhe demokratike. Këngë të tilla kanë brenda melodinë më të bukur shpirtërore, të cilat me tingujt e këngës përbëjnë një duet magjik që të emocionon në kufijtë më të bukur të ëndrrave njerëzore. Në labirintet e jetës, këngë të tilla janë si një lule e freskët që përhap aromë dhe shije pozitiviteti në emër të dashurisë njerëzore. Më duket se i lava një borxh Vlorës, pasi borxhet për të dhe flamurin janë të përjetshme si vetë ideali i lirisë që u kurorëzua në këtë qytet plot histori. Ishte një duet që më mbushi zemrën, më gufoi shpirtin, më fisnikëroi mendimin, më ledhatoi sedrën atdhetare.

12-vjeçari, Andreino Lena

Kur keni filluat të këndoni?
Ashtu si shumë fëmijë edhe mua më ka pëlqyer të këndoja, por prindërit e mi vunë re se tek unë ishte zhvilluar një lloj prirjeje e veçantë. Në moshën 7 vjeçare ata me drejtuan te një profesor muzike i cili tha se me pak punë do të arrija të bëhesha një këngëtar. Pas kësaj kam kënduar rregullisht në studio muzikore. Kam kënduar fillimisht në Festën e Abetares dhe më vonë mora pjesë në Perform Fest ku fitova vendin e tretë dhe u vlerësova me Çmimin e Publikut .
Sa vjeç jeni? Në çfarë shkolle jeni? Jam 12 vjeç dhe studioj në shkollën Jani Minga, stafin pedagogjik e së cilës dua ta përshëndes për punën e tyre, në veçanti profesorin e muzikës.
 Pse zgjodhët profesor Kastriotin për të kënduar? Vendosa të këndoj me profesor Kastriotin, idhullin tim, sepse ai është një nga tenorët më të shquar shqiptar.
 Kush e bëri tekstin e këngës dhe pse pikërisht zgjodhët një këngë për Vlorën? Tekstin e këngës e shkroi Jorgo Papingji. Duke e konsideruar veten si vlonjat patriot vendosa që së bashku me zotin Kastriot te realizonim një këngë për Vlorën duke qenë se jemi në vigjilje të festës kombëtare.
 Ku, në cilat vende u realizua klipi dha me cilën bashkëpunuat?
Klipi u realizua në Sheshin e Flamurit, te Manastiri në Zvërnec, në Kaninë dhe gjatë bregdetit të Vlorës. Punuam me Jorgo Papingjin, Edmond Xhulalin e shume të tjerë
 Kush ishte pjesa më e vështirë e klipit? Gjatë xhirimeve u ndeshëm me shumë vështirësi e veçanërisht te Sheshi i Flamurit ku na u deshën orë të tëra për të përfunduar pjesën, sepse kishte shumë njerëz që donin të na ndiqnin dhe ndonjëherë pa dashur na krijonin pengesa.

Kush të përkrahu më shumë dhe si ishte bashkëpunimi me Kastriotin, si sillej ai? Gjej rastin të falënderoj prindërit për mbështetjen që më kanë ofruar gjatë gjithë kohës e së fundmi për mbështetjen që më kanë dhënë për realizimin e këngës Vlora ime. Fillimisht ndihesha i emocionuar që do të takoja dhe për më tepër do të realizoja një këngë me tenorin Kastriot Tusha, i cili me thjeshtësinë e tij ma bëri më të lehtë bashkëpunimin me të.
Kastriot Tusha &Andreino Lena
K’tu kam lindur, deshi fati.
Në k’të tok të jetoj,
Kam në zemër gjak vlonjati,
Dhe për vlorën do këndoj.
Kjo është Vlor’ e fëminis.
Vlor e detit dhe e malit,
Djep i artë i pavarsisë.
Vlor e Ismail Qemalit.
Hajt ja marrim bashk një kënge
Për Vlorën të dy të këndojmë,
Jemi degët e një rrënje ,
Degët rrënjën se harojn.

– Priftëreshat e Ilirisë janë edhe rojtaret e këtij misioni të Teutës

November 5, 2014 by dgreca

PERSONAZH/ Flet shkrimtarja Mira Meksi: Kam ndërtuar Ilirinë time dhe Teutën time/
“Mallkimi i priftëreshave të Ilirisë” psikologjia e personazheve realë historikë, i përgjigjet botës ilire/
Nga Albert ZHOLI/
Romani “Mallkimi i priftëreshave të Ilirisë” ka ngjallur shumë diskutime në publik. Por edhe vetë kritika nuk është treguar e heshtur për të treguar indiferente. Mund të themi se romani “Mallkimi i priftëreshave të Ilirisë” është një ndër romanet më intrigues në treg, për vetë subjektin, fabulën, mënyrën e rrëfimit, ngjarjet e shumta dhe me karakter të thellë historik. Ky roman përbën në vetvete një letërsi ndryshe, që përkon me risitë e kësaj mënyre të shkruari tek krijuesit tanë.
Romani “Mallkimi i priftëreshave të Ilirisë” është një roman me ngjyresë historike. Në ç’raport qëndron historikja me fiksionin në roman?
Meqenëse, ka një mangësi të konsiderueshme të dokumentacionit historik, duket sikur peshorja anon nga fiksioni, trilli; nga legjendat dhe mitet. Në të vërtetë, shtyllat e fuqishme që mbajnë ngrehinën e romanit janë historike: personazhet historikë, kronologjia e ngjarjeve dhe zhvillimeve historike, betejat, ideali i Teutës. Gjithsesi, ky roman me ngjyresë historike ka një veçanti: objekt rrëfyes ka Kujtesën. Mbi të gjitha, është një roman historik, ku psikologjia e personazheve realë historikë, por edhe atyre të fiksionit, i përgjigjet asaj epoke, botës ilire.
Personazhi kryesor, Teuta, paraqitet edhe si mishërimi hyjnor i gjarprit-totem të Ilirisë. Me çfarë mekanizmi keni punuar për ta realizuar këtë?
Miti i lashtë grek i Kadmit dhe Harmonisë, të parëve me prejardhje hyjnore të ilirëve, miti bazik i këtij romani, rrëfen për birin e tyre Ilyriosin, që foshnjë e mbështolli gjarpri duke i përçuar vetitë e tij hyjnore. Për analogji, në roman Teuta ushqehet me limfën e gjarprit–totem të ilirëve dhe shndërrohet kështu në mishërimin njerëzor të tij.
Romani juaj nis me një skenë të fuqishme, ku mbretëresha e Ilirisë, Teuta, përgatitet të vrasë veten. Përse keni zgjedhur një fund të tillë për Teutën mbretëreshë dhe luftëtare? Historike, fiksion?
Të dyja bashkë. Historia nuk thotë asgjë për fatin e Teutës pas luftës së parë iliro-romake dhe pushtimit të Ilirisë prej Romës. Ka gojëdhëna që rrëfejnë për vetëvrasjen e mbretëreshës Teutë, por trupi i saj nuk u gjend kurrë. Ky ka qenë një ngacmim për t’i dhënë asaj një fat të tillë në roman, por edhe vetë rrjedha ngjarjeve aty të shpinte. Nga ana tjetër, ngacmimi vuri në lëvizje mekanizmin e trillit, i cili iu përgjigj idesë se, edhe pas zhdukjes fizike, Teuta, apo më mirë shpirti i saj, do të vazhdonte të printe Ilirinë.
Vetëvrasja e saj duket si një akt i vullnetshëm i saj, por helmi që përdor është “mallkimi i priftëreshave të Ilirisë”, i cili është edhe titulli i romanit. Duket sikur kjo vetëvrasje është një akt i përgatitur që më parë, apo sikur është jashtë vullnetit të saj. A mund të na e sqaroni?
Gjithçka lidhet me misionin e epërm të Teutës, e cila përveçse është strategia e luftërave pushtonjëse të Ilirisë dhe farkëtarja e lavdisë së vendit të saj, është edhe shpirti i popullit të saj dhe përtëritësja e prejardhjes së tij hyjnore. Priftëreshat e Ilirisë janë edhe rojtaret e këtij misioni të Teutës. Ato i druhen dobësisë njerëzore të mbretëreshës, zemra e së cilës dashuron një burrë. Mallkimi i tyre në formën e helmit është pikërisht për të vrarë zemrën njerëzore, në çastin kur ajo do të bëhet pengesë për të përmbushur misionin e Teutës. Pa dashur të zbuloj më shumë nga romani, mund të them se vetëvrasja e Teutës është njëkohshëm edhe e vullnetshme edhe e diktuar nga fuqitë jashtë saj.
Si në përgjithësi të gjithë romanet që keni shkruar, rrëfimi bëhet në retrospektivë. Njëlloj si te romanet “Porfida Ballo në Versailles”, apo “E kuqja e Demave”, edhe në këtë roman, skena e fillimit është edhe skena përmbyllëse. Po shkruhet që ky libër ka strukturën e trupit të një gjarpri, një gjarpri që kafshon bishtin e tij. Çfarë simbolike mbart e gjithë kjo?
Është tamam kështu, kujtesa e gjarprit të skalitur si tatuazh në trupin e Teutës i rrëfen ngjarjet pasi ato kanë ndodhur. Dhe nuk i shpëton asnjë detaj, madje qashtërsia e tyre është e jashtëzakonshme. Në retrospektivë. Romani hapet me një skenë nistore, e cila është edhe skena përmbyllëse në mbarimin e saj. Është struktura e një uroborosi, gjarprit që kafshon bishtin e tij dhe që bart një simbolikë sa të fuqishme, aq edhe të lashtë. Është simboli i vijimësisë, i ciklit të mbyllur të jetës dhe i përjetësisë.
Shkrimtari sillet edhe si historian, pa dyshim. Dhe është zgjedhja e tij. Historianët e lashtë, por edhe ata modernë një pjesë, japin si shkak të fillimit të luftës së parë romako-ilire vrasjen e ambasadorëve romakë prej Teutës. Në romanin tuaj ndodh krejt ndryshe. Cila të jetë vallë e vërteta historike?
E kam shpallur që në krye të herës se nuk mëtoj të jap të vërtetën historike me këtë roman. Kam ndërtuar Ilirinë time dhe Teutën time, sigurisht duke u bazuar në fakte historike, në realitetin e asaj kohe, por edhe në mite dhe legjenda, e duke ia nënshtruar të tërën prosedeve të trillit romanesk. Polibi i lashtësisë, sidomos, shkakun e luftës së parë iliro-romake, e paraqet si hakmarrjen e Romës ndaj Teutës, për vrasjen e ambasadorit të saj menjëherë pas audiencës që dy të dërguarit e Romës patën me Teutën, dhe ku i kërkuan të ndalonte piraterinë ilire që bënte kërdinë mbi anijet tregtare italike. Historianë modernë kanë hedhur dyshimet e tyre mbi shkaqet e vërteta që shtynë Romën të ndërmerrte veprime ushtarake kundër Ilirisë. Kam interpretuar edhe unë faktet historike që njohin një shumësi interpretimesh. Në roman, vrasja e ambasadorit romak është thjesht një Casus Belli, një shkak për luftë i sajuar dhe i kërkuar nga Roma, e cila mëtonte të kishte zotërimin e porteve të Hadrias, të cilat ishin në dorën e Teutës.
Beteja e Medionit, por edhe betejat detare janë përshkruar me një hollësi të jashtëzakonshme. Kemi llojet e anijeve, armatimet, formacionet e ushtrisë, teknikat e luftimit. Dhe janë zhvilluar përpara gati 2300 vjetësh. Si ia keni dalë t’i përshkruani kësisoj?
Historianët e lashtësisë kanë dhënë jo pak fakte historike mbi betejat kryesore që unë kam përshkruar në roman. Jo vetëm për betejën e Medionit, por edhe të Kerkyrës, ku Polibi jep deri edhe emrin e komandantit të flotës së Ligës së etolëve dhe akejve. Detajet për to, mënyrat e luftimit të kohës, por edhe ndërtimin e anijeve, lembeve, katafrakteve, triremave dhe pesëremave, por edhe armët e përdorura, – dhe ushtria ilire e Teutës, si ajo e tokës, ashtu edhe flota e saj, qenë të pajisura me armatimet më moderne të kohës, – u morën për analogji nga betejat e kohës që zhvilluan grekët apo qoftë edhe romakët, dhe për të cilat ka shumë më tepër të dhëna historike. Pjesa tjetër është një studim i mirëfilltë në bazë skemash i këtyre betejave dhe përshkrimi i tyre.

***
Prozatore, përkthyese letrare, publiciste dhe botuese
Themeluese dhe drejtore e revistës letrare ( 3 numra në vit) 16 vjeçare Mehr Licht, anëtare e rrjetit europian të revistave letrare eurpiane EUROZINE
Themeluese dhe drejtuese e dy kanaleve televizive ne Tirane dhe shkup “Alsat Tv”
Aktiviteti Letrar
Ka përkthyer nga gjuha e huaj në shqip autorë si:
Dumas, M. Yourcenar, M. Duras, Baudelaire,Lamartine, Rimbaud etj dhe Marquez, Borges, Neruda, Paz, Sabato, Allende, Javier Marias, Vargas Llosa, Saramago, Fuentes, Cela, Lorca, Bernardo Atxaga, etj
Ka përkthyer nga shqipja në frëngjisht dhe në spanjisht:
“30 vjet Poezi” të I. Kadare; Antologjia e Poezisë së sotme shqipe në spanjisht
Vepra origjinale dhe punime: Romanet: “Frosina e Janinës”; “Porfida –Ballo në Versailles”, “ E kuqja e demave”, “Mallkimi i Priftëreshave”
“ Planeti i ngrirë”; “Fantazma me sy njeriu”
(Romane për adoleshentë)
Novelë: “ Ballo në Versailles”
Përmbledhje me tregime: “ Mali i shpirtrave”; “Buzë të panjohura gruaje”; “Zonja plake e Parisit”
Antologjia e Poezisë së sotme Aragonase Eseistikë: “Leximi i ndaluar dhe shkrimet e fshehura”
Letërsi për fëmijë: Katër përmbledhje me përralla dhe një novelë e ilustruar: “Magjistrica e 12 pasqyrave”

Fisi i Çirakajave, një fis i vogël, por patriot dhe arsimdashës

November 3, 2014 by dgreca

Nga ky fis do të përmendja Abdurraman Çirakun patriotin e madh, mbështetësin dhe përkrahësin e Ismail Qemalit/
Shkruan: Albert Z. Zholi/
Në grykën që krijohet mes maleve të Gribës me majën më të lartë atë të Këndërvicës, në anën lindore të kësaj gryke dhe malit të Çipinit në anën perëndimore, ndodhet fshati i Vërmikut. Kjo grykë me karakteristikat e saja të veçanta dhe disa kilometra e gjatë mban emrin e këtij fshati. Banorët e këtij fshati ashtu si edhe të gjithë krahinës së Kurveleshit që në kohët më të hershme janë shquar në vazhdimësi për ndjenja të larta patriotike, ata i kanë luftuar me pushkë pushtuesit që kanë dashur që hynë në këtë fshat, por edhe për ta hyrë në krahinën e Kurveleshit, nëpërmjet kësaj “porte”. Nga ky fshat herë pas here, kur e kanë kërkuar interesat e vendit kanë dalë djem dhe vajza, burra dhe gra të zot në mbrojtje të vatanit dhe i kanë thënë ndal ushtrive të huaja pushtuese. Në këtë fshat malor midis shumë familjeve dhe fiseve, ka jetuar edhe ai i Çirakajve, i cili është larguar nga fshati në fund të vitit 1939.
Fisi i Çirakjave ka qenë i lidhur me Luftën NCL, por edhe më pas, ata janë dalluar për përkushtim dhe korrektësi në shërbim të vendit. Nga ky fis do të përmendja Abdurraman Çirakun, patriotin e madh, mbështetësin dhe përkrahësin e Ismail Qemalit, i cili i qëndroi atij besnik..
Abdurramani është lindur më 5 mars 1888, pasi kreu shkollën në gjuhën turke në qytetin e Vlorës, vazhdoi studimet në Stamboll të Turqisë për oficer artiljer. Gjatë kohës në Turqi, u njoh me shumë patriotë shqiptarë, të cilët punonin për çështjen kombëtare. Për aktivitetin e tij ai shikohet me dyshim dhe për të shpëtuar, ai arratiset nga Turqia dhe shkon në Marsejë të Francës. Duke përfituar nga amnistia e shtetit turk ai kthehet përsëri në Turqi dhe shërben oficer në ushtri. Në tetor të vitit 1912 ai arratiset nga shërbimi në ushtrinë turke dhe shkon në Vlorë, ku po bëheshin përgatitjet për ngritjen e flamurit. Qeveria e Ismail Qemalit e caktoi me detyrë komisar të policisë për qytetin e Vlorës. Kur Ismail Qemali u largua nga Shqipëria e mori Abdurraman Çirakun si shoqërues të tij në Francë. Më pas, ai kthehet përsëri në Shqipëri dhe vazhdon aktivitetin patriotik. Ai ka qenë një ndër luftëtarët më në zë të luftës së vitit 1920, kur Labëria hodhi italianët në det. Komiteti Ushtarak, i cili drejtonte Luftën e vitit 1920 e kishte ngarkuar Abdurramanin të komandonte artilerinë, e cila ishte vendosur në malin e Shashicës. Në këto luftime ai rrëzoi një aeroplan dhe dëmtoi një benzinatë të flotës italiane në gjirin e Vlorës
Përgatitjes së tij të lartë, zotësisë dhe trimërisë si ushtarak i kushtohet edhe kënga e kushtuar nga populli i Vlorës:
………………………………….
Në urë të Peshkëpisë
Ra balona e Italisë
Aeroplanin kush e shtiu
Trim Avdurraman Aliu …!
……………………………….
Sa herë që këndohej kjo këngë nëpër dasma dhe sebepe, ai ulte kokën dhe i vinte rëndë dhe thoshte me modesti se mbase e kishte qëlluar edhe ndonjë tjetër… Sa herë përkujtohej dita e qëllimit me top të Asamblesë Kusilinge, nga kodrat e Saukut, atë si një nga artiljerët e parë shqiptar e thërrisnin në Tiranë.
Më 16 maj 1924 ai ishte pjesëmarrës në batalionin “Bashkimi”, i cili marshoi drejt Tiranës për përmbysjen e Ahmet Zogut.
Përveç Abdurramanit, një bir i denjë i këtij fisi ka qenë edhe Xhule Çiraku, i cili që në moshën e tij të re u lidh me lëvizjen e LANÇ-it. Në fillimet e kësaj lëvizjeje ai njihet me Hysni Kapon, ky bashkëpunim e çoi edhe më përpara aktivitetin e tij në qytetin e Vlorës. Në vitin 1942, ai aktivizohet dhe merr pjesë në përpilimin dhe shpërndarjen e trakteve kundër pushtuesve italianë. Më 9 maj 1942 merr pjesë në demonstratën e bukës, që u organizua në Vlorë. Më qershor të vitit 1943, krijohet çeta “Avni Rustemi”, ku ai do të ishte një nga pjesëmarrësit e saj. Më vonë, inkuadrohet në Brg. e VI Sulmuese, duke arritur të bëhet edhe Komisar i saj. Pas çlirimit të vendit, ai kryen detyra të rëndësishme: Komisar në mbrojtjen bregdetare të vendit, në disa degë të Punëve të Brendshme si dhe në Ministrinë e Brendshme me detyra të rëndësishme deri dhe në postin e zëvendësministrit.
Gjatë gjithë kohës që ai shërbeu është dalluar si një kuadër i zotë, i ndershëm, i drejtë, i përkushtuar dhe me një aftësi të rrallë komunikimi. Ai në të gjitha detyrat që ka kryer nuk ka përfituar prej tyre as më të voglin privilegj, përkundrazi ka qenë shembull e model për zbatimin e ligjeve të shtetit. Edhe pse i larguar nga vendlindja, ai interesohej herë pas here për bashkëfshatarët, mbante lidhje të vazhdueshme me ‘ta dhe i ka ndihmuar për hallet e problemet që ata kanë patur. Por jo më pak aktivitet patriotik kanë patur edhe tre vëllezërit në fisin e Çirakajve, Qemali, Seiti dhe Jonuz Çiraku. Që në moshë të re ata u radhitën me forcat partizane dhe luftuan deri në çlirimin e Shqipërisë.
Me krijimin e Këshillit Nacional Çlirimtar në fshatin e Vërmikut, më 25 shtator 1942, Qemal Çiraku zgjidhet sekretar i këtij këshilli. Po kështu, më 22 tetor 1943 në këtë fshat, krijohet celula e Partisë Komuniste dhe Qemali ishte një nga anëtarët e kësaj celule. Për shumë vite ai punoi dhe shërbeu në detyrën e Kryetarit të Degës së Punëve të Brendshme në qytetin e Fierit, ku edhe sot ai kujtohet e përmendet nga banorët e këtij qyteti, për përkushtimin dhe kryerjen me korrektësi të detyrës.
Qemali së bashku me vëllanë e tij, Seit Çirakun ishin aktivist dhe pjesëmarrës direkt në shpërndarjen e trakteve të Partisë Komuniste si dhe në demonstratat e zhvilluara në qytetin e Vlorës, së bashku, edhe me disa bashkëfshatarë të tjerë.
Për pjesëmarrjen dhe trimërinë e treguar prej tyre në Luftën NÇL, po përshkruaj më poshtë luftimet në fshatin Qesarat dhe plagosjen e komandantit të kompanisë Seit Çiraku.
Beteja e Qesaratit ka qenë nga më të përgjakshmet dhe më heroike në historinë e Luftës NCL. Për luftimet e zhvilluara në Qesarat ish -luftëtari i kësaj beteje Seit Çiraku, në kujtimet e tij ka shkruar midis të tjerave : “….Terreni dhe bora na e bënë edhe më të vështirë përplasjen me gjermanët. Partizanët pasi kishin shpartalluar një grup gjermano-ballistësh, u futën në fshat për t’u qetësuar si dhe mjekuar disa shokë të plagosur. Gjatë kohës që po qetësoheshim, forcave gjermane u kishin ardhur përforcime të shumta dhe rrethuan brigadën partizane. Lufta u bë e përgjakshme dhe e vetmja mundësi për të dalë nga kjo situatë ishte çarja e rrethimit. Komandanti i brigadës më urdhëroi mua, komandantin e njërës prej kompanive, që së bashku me një grup partizanësh të kapnim majën e kodrës përballë Qesaratit. Me të mbërritur në kodër, efektivi i partizanëve u përplas me një kompani ushtarësh gjermanësh, të cilët e kishin kuptuar se marrja e pikës dominante do t’u jepte edhe fitoren. Qëlluam me breshëri ndaj komandos gjermane dhe plumbat e automatikut e prenë në mes komandantin gjerman, i cili në ato çaste hedh edhe një granatë që e kishte në dorë ndaj grupit të partizanëve. Granata më bie në parakrah dhe unë e kam marrë veten pas 36 orësh në dëborë dhe i vetëm. Partizanët e grumbulluar pas beteje më kishin konsideruar të vdekur dhe u habitën, kur morën vesh që unë ashtu këmbë e duar dhe i gjakosur mbërrita në fshat. Parakrahu pothuajse ishte copëtuar në copa lëkure dhe gjak i ngrirë vareshin përpara meje. Pasi mbërrita në fshat më çuan në spitalin partizan dhe më vonë me anije drejt spitalit aleat në Bari….”, – përfundon tregimin e tij ish-partizani dhe Komandanti i Kompanisë, Seit Çiraku.
Në fisin e Çirakajve do të përmendja midis të tjerëve edhe Burhan Çirakun, i cili si një intelektual e pedagog ka dhënë një kontribut e ndihmesë të veçantë në fushën e historisë, me kontributin e tij në detyrën e Drejtorit të Muzeut Kombëtar, detyrë të cilën e ka kryer për disa vite. Ai ka kontribuar për pasqyrimin sa më mirë të historisë së popullit tonë në këtë muze.
Fisi i Çirakajve, edhe lidhjet miqësore i ka bërë në familje të dëgjuara e patriote si në Kuç e Vërmik të Vlorës, në Gjirokastër, në Korçë, në Fier, Dibër etj..
Aktiviteti i fisit të Çirakajve, megjithëse, një fis relativisht i vogël, në shërbim e për të mirën e vendit, është i madh e i rëndësishëm, i cili nuk mund të përshkruhet vetëm me një shkrim në të përditshmen “Telegraf”. Ata kanë qenë dhe do të mbeten një fis atdhetar e patriot, që gjithë jetën e tyre ia kanë kushtuar vendit të shqiponjave, atdheut të tyre.
Vlerësimi i shoqatës “Labëria”
Në Kongresin e fundit të Shoqatës Kulturore Atdhetare “Labëria”, që u mbajt në muajin Maj 2014, në qytetin historik të Gjirokastrës, z. Agim Çiraku, pasardhës i denjë i fisit Çiraku, u zgjodh nënkryetar i shoqatës me votim unanim. Disa muaj më parë z. Agim u vlerësua me titullin “Personalitet i Labërisë” Për ndihmën dhe punën e bërë në ndihmë të aktiviteteve të shoqatës. Ky vlerësim ju dha vetëm disa prej personaliteteve të Labërisë në fusha të ndryshme të historisë, letërsisë, shkencës. Ky është vlerësimi më i madh që iu bën kjo shoqatë, figurave intelektuale dhe patriotike të saj.

AIDA HISKU:Shqipëria duhej të ishte një Zvicër e vogël, por është bërë një kafene e madhe…

October 31, 2014 by dgreca

Një bisedë miqësore jashtë pyetjeve rreth profesionit, me këngëtaren e mirënjohur Alida Hisku/
-Shqipëria duhej të ishte një Zvicër e vogël, por është bërë një kafene e madhe/
-Shqiptarët duhet të punojnë më shumë dhe të bëjnë më pak politikë/
-Disa politikanë gënjeshtrën dhe mashtrimin e kanë kthyer në art/
-Ne mendojmë se jetën tonë e kanë në dorë politikanët dhe jo duart tona/
-Edi Rama duhet të ndërtojë shtetin e së drejtës, vetëm kështu do shpëtojmë/
– Sot populli shqiptar më duket i varfër si në luftë./
-Kam punuar si muratore, bojaxhie, por edhe si kuzhiniere/
– Ata që morën lekët në piramidat e 1997-s, e çuan popullin tonë në kafene/
– Syri i shqiptarit tashmë nuk duhet të shikojë kurrë nga arma, por nga libri/
– Lekët e çdo shqiptari të vijnë nga puna dhe jo nga droga/
Nga Albert Z. ZHOLI/
Bisedat e mia me Alidën për mëse 16 vjet janë të përditshme me anë të cel, biber, FB, e-mail etj.. Te kjo këngëtare gjej portretizimin më sinjifikativ të femrës shqiptare, e fortë dhe e brishtë, e sertë dhe e dashur, vitale dhe kërkuese, punëtore e thjeshtë dhe këngëtare e madhe, nevrike dhe e qetë, por mbi të gjitha një shqiptare e madhe. Ndoshta do të jetë nj rast i rrallë që një grua shqiptare e martuar me një Profesor gjerman në fushën e okulistikës, të jetë aq e dashuruar me atdheun dhe pse ka rreth 26 vjet larg në Gjermaninë e ftohtë. Me ter fëmijë ajo flet shqip madje dhe vajzës emrin ja ka vendosur me domethënie shqiptare Alina, që tingëllon bukur. Në shtëpi flet gjithmonë shqip, me fëmijët vetëm shqip dhe mund të them se dhe Tomi, bashkëshorti ka mësuar shumë fjalë shqip. Ka vite që Alida ka marrë një lokal dhe atë lokal dhe hotel ajo e ka lyer vetë, e ka rregulluar vetë së brendshmi, duke suvatuar vetë, gatuan vetë me kuzhinë shqiptare sigurisht dhe disa orë në këtë lokal-hotel- këndon dy orë këngë shqiptare. Në çdo televizion që ftohet për vetë aktivitetin e madh si ambasadore e vetëdëshiruar lëvizëse shqiptare, ajo flet për Shqipërinë, propagandon bukurinë dhe resurset e saj si dhe bën prezente se çfarë ofron Shqipëria. Dhe pse me tërë fëmijë dhe pse administron një lokal, patjetër ajo do gjejë kohë të vijë në Shqipëri, pasi këtu merr adrenalinën e munguar që e shfrytëzon në Gjermaninë e ftohtë. Në çantë, në veshje, në çelësa, kudo ajo do të mbajë sende dhe veshje me simbole shqiptare. Tani shishet e saj me mesazhe të hedhura nga korçierët e disa vendeve Evropiane ndoshta kanë pushtuar botën, pasi ato i kanë kaluar të 100 shishet. Në ‘to ka mesazhe për Shqipërinë dhe brenda simbole shqiptare.

Këtë radhë s’të lanë televizionet, të zunë me radhë. Si u ndjeve?
Erdha për pushime në fakt. Ti e di shumë mirë që është muaji i pushimit për mua tetori. Por u lodha. S’e di se si më kapën të gjithë. Një intervistë te një televizion të nesërmen ftesa të panumërta. Më vinte keq tua prishja. Gazetari kërkon, gjurmon, do diçka ndryshe dhe mbase duke qenë për vite larg dhe vij njëherë në vit në Shqipëri ndoshta nuk jam konsumuar në përditshmëri. Por kërkesat këtë radhë i kaluan parashikimet, ku pas disa ditëve u detyrova të mbyllja celularin dhe të shkoja me të afërmit në Durrës. Më duket se do përsërisja veten dhe këtë s’e pranoj. Ka një limit çdo bisedë apo intervistë pasi pyetjet e përsëritura, kur ike, me kë ike, sa vite ke jashtë etj janë tejet ët konsumuara. Sot kërkohen gjerë të tjera, integrimi, vetëbesimi, përparimi, bashkëjetesa mlutietnike, rregullat e lojës në një shoqëri demokratike etj.. Këto duhet të jenë në fokusin e çdo problematike televizive apo shkrimet e gazetarëve. Sot Shqipëria ka shumë probleme, si papunësia, varfëria, rendi, pozicionimet e pamerituara në administratë, rrugët e nde në mëshirë ta fatit, rendi që po vendoste etj.. Këto dua të jenë pjesë dhe në bisedat e mia televizive.

Si e gjete këtë vit Shqipërinë?
Më mirë. Dua të theksoj se ndihem mirë që sot Kryeministër në Shqipëri është një artist, një njeri nga familje artistësh, vizionar. Nuk e di se si do vazhdoj, por e them me bindje që sot Rama po punon, ka vizion dhe po bën ndryshime drastike. Po shoh ndryshime. Dikush më tha se po prishen shumë lokale. Dhe unë i thashë : E drejtë janë prishur dhe po prishen dhe duhet të prishen. S’do të isha dakort nëse do prisheshin nëse janë bërë me leje konform rregullave dhe konform ligjeve të urbanistikës, por kur sheh se i kanë ngushtuar rrugët sikur do kalojnë karroca dore, apo sikur do kalojnë bagëtitë, them se është e drejtë. Në fillim duket sikur po bëhet hataja, por pas disa ditësh kur shumë familje marrin frymë, kur lëvizet lirisht, kur shihet se po rregullohet ambienti, atëherë mendimi ndryshon. Por Shqipëria po ndryshon edhe në formë edhe në përmbajtje. Po zbatohen dhe po vendosen ligje të rrepta të domosdoshme. Dhe qëllimi im i radhës në atdhe është të shoh se si ecën vendi im, si përparon, si zhvillohet, si po i bashkohet Europës. Nuk kanë asgjë më shumë kombet apo shtetet e tjera vetëm se kanë më shumë disiplinë dhe rregulla. N.q.s ekzzistojnë këto atëherë arrihet çdo gjë. Ne duhet të tregohemi se jemi një komb i lashtë me cilësi dhe virtyte që me të vërtetë duhen vlerësuar. Por ai duhet të këmbënguli tek shteti i së drejtës. Ndryshon shteti i së drejtës nga shteti ligjor. Ligje ka shumë, bëhen shumë, ndryshohen shumë, por ato duhet të zbatohen drejt.
Si mund të zbatohet shteti i së drejtës?
Me luftë kundër korrupsionit, kundër vjedhjeve, kundër drogës. Të sekuestrohen pasuritë e të dyshuarve. Eshët fare lehtë. Ku i gjen x person makinën 200 mijë euro, apo shtëpitë luksoze në disa vende të Shqipërisë? Është fare e lehtë të gjendet. Po të jetë dëshira e mirë, shteti i së drejtës vendoset thjeshtë. Kontrolli financiar duhet të fillojë nga politikanët. Si ka mundësi që shumë politikanë kanë vila, makina luksoze, shëtisin në gjithë botën kur rroga e tyre është mjaft simbolike në raport me shpenzimet e luksit?
Çfarë vë re më shumë kur je në Shqipëri nëpër biseda të ndryshme?
Vë re atë që se ne merremi shumë me politikë. Madje, dhe fëmijët kur shohin “x” apo “y” politikanë pozicionohen menjëherë. Edhe fëmijët merren me politikë, kur duhet të merren me lodra, me mësime, me përralla. Për më tej çdo ditë nga mëngjesi deri në darkë kafenetë i sheh plotë, plotë. Habitem. Aty ku banoj as i mendoj kafenetë plot paradite, aq më tepër ditët e javës. Në çdo bisedë që kam bërë kur jam ulur, me miq, shoqe, me të afërm, gjysma e bisedës do të bëhet për politikë. Madje, arrihet deri aty sa edhe të ngarrohen me fjalë. Simpatizantë fanatik të njërës parti apo të tjetrës ashtu sikundër të një “x” apo “y” politikani. Gjithkush, di gjithë jetën e politikanëve dhe mendojnë se jetën e tyre e kanë në dorë ata dhe vetëm ata, politikanët. Ëndrra ime të shkurtohen disnivelet ekonomike midis njerëzve. Këtu ka njerëz që ende marrin bukë me borxhe, ka njerëz që flenë pa ngrënë bukë. Ka fëmijë që nuk gëzojnë lodrat, etj.. Këto probleme nuk ekzistojnë në Europë pasi të gjithë familjet e varfra kanë asistencë dhe jetojnë në kushte normale. Kjo as që mund të mendohet sot në Shqipëri. Sot populli shqiptar më duket i varfër si në luftë. Ata që morën lekët në piramidat e 1997 e çuan popullin tonë në kafene. Syri i shqiptarit tashmë nuk duhet të shikojë kurrë nga arma, por nga libri. Lekët e çdo shqiptari të vijnë nga puna dhe jo nga droga.
Ju tashmë administroni një lokal-hotel tuajin në Gjemani. Si ju duket vetja si administratore?
Lokali që unë kam kërkon një punë pa pushim. Deri sa të arrija në hapjen e tij, duheshin bërë shumë meremetime të brendshme dhe lyerje të cilat donin muaj të tërë me punë. Dhe ju s’mund ta besoni, por edhe ato pjesë të suvasë që kishin rënë edhe lyerjen që ishte e domosdoshme unë e kam bërë vetë. Me imagjinatë dhe duke parë këto punë nuk përtova. Duhet të dish se ato punë meremetime dhe lyeje kërkonin mijëra eruo. Them mijëra pasi zanatçiu aty paguhet shumë. Pra m’u desh të bëja punën edhe të muratores, por edhe të bojaxhiut. Këto punë i bëra me shumë dashuri, ishte një eksperiencë e bukur, shumë interesante, por edhe e lodhshme. Por e bëra me shuam dashuri dhe me shumë dëshirë. Por për më tej duhet mbajtur, duhet pastruar, por edhe duhet gatuar. Mund të them se pjesën më të madhe të kuzhinës e bëj vetë. Pra gatuaj vetë gjellë tradicionale shqiptare që tashmë frekuentuesit e lokalit tim i pëlqejnë shumë. Mund të them se pjesën dërrmuese të gjellëve në restorant i gatuaj vetë. Gjellë tradicionale shqiptare, por edhe gjermane. Një miks që funksionon shumë bukur.
Kënga pjesë e lokalit. A këndon Alida?
Sigurisht. Ju do të thoni që edhe gatuaj. Por unë gatimet i bëj më parë. Afër mbrëmjes thuajse i kam bërë gati gatimet shqiptare sa vjen kuzhinierja gjermane. Gjatë darkës unë këndoj rreth dy orë, këngë shqiptare vetëm këngë shqiptare. Kjo tashmë është bërë si zakon aty. Klientët tanë janë të njohur se çfarë i ofron lokali ynë. Kënga shqiptare është bërë e pëlqyeshme dhe shumë e dashur. Ndërsa për këngët gjermane ftoj këngëtarë të ndryshëm nga krahina të ndryshme. Pra, gjatë gjithë mbrëmjes bëhet gërshetimi i këngës shqiptare me këngën gjermane. Kalon një mbrëmje shumë harmonike, dy gjuhë të ndryshme pro me muzikë që pëlqehen nga të gjithë. Ndoshta se besoni, por ka raste që këngët shqiptare kthehen disa herë. Kryesisht këngët e muzikës së lehtë janë më të pëlqyerat.
Ju në çdo lëvizje me vapor apo me kroçerë, hidhni në det shishet e lajmësit, e mesazheve. Çfarë janë për ju këto shishe dhe kur e keni filluar këtë hob?
Unë këtë hob e kam filluar qysh në vitin 1993, kur kam bërë lëvizjen e parë me det me një vapor gjerman në brigjet e Europës Perëndimore. Ishte një ide që më lindi rastësisht, kur gjatë lëvizjes në det shikoja shishe të ndryshme që notonin në ujë. Shishen e parë e kam hedhur në këtë vit, ku brenda kam shkruar një fjalë të urtë shqiptare: “Duajeni atdhenë, si shqiponja folenë”. Kjo ishte shishja lajmëtare e parë, ku në fund shkruajta emrin dhe Albania. Sa herë marr udhëtime detare patjetër do të hedh në det shishe të tilla me mesazh të qartë. Dhe gjithmonë në letër shkruaj një fjalë të urtë shqiptare dhe patjetër emrin e bukur Albania. Deri sot për 31 vjet mund të kem hedhur rreth 200 shishe. Ato besoj kanë shkuar në të katër anët e globit, pasi e tillë ka qenë shpërndarja e tyre. Kushdo që do t’i marrë në duar dhe do t’i hapë do të marrë në duar një copëz Shqipërie.
Ju jeni pjesë e shumë aktiviteteve kulturore me Shoqatën Gruaja Shqiptare në botë. Cili është qëllimi i kësaj shoqate dhe çfarë përcjell puna juaj këtu?
Ne kemi zhvilluar aktivitete kulturore thuajse në të gjithë Europën. Qëllimi ynë apo dhe i imi personal është që të propagandojmë vlerat e gruas shqiptare nëpërmjet artit. Gratë apo femrat shqiptare janë ato, të cilat, sot, kanë pushtuar skenat e botës në opera, këngë lirike, si balerina, si modele, si intelektuale, si biznesmenë. Por ne këmbëngulim më shumë në art, pasi arti, kultura kanë shumë interes publik në Europë. Ne po i bëjmë prezent arritjet tona, ku theksojmë me mburrje se jemi ndër më të spikaturat në botë në fushën e artit dhe të kulturës, sopranot, mexosopranot, modelet tona, balerinat tona janë me emër dhe i kanë dhënë emër Shqipërisë. Mundohem së bashku me shoqet e mia të jem një ambasadore e kulturës shqiptaret bëj atë prezente sa të mundem, të propagandoj Shqipërinë time si vend turistik. Shumë mikesha të miat, kur e kanë njohur nga afër Shqipërinë janë habitur dhe me të drejtë. Dihet shumë pak për Shqipërinë, dihet shumë pak për resurset turistike të vendit tonë. Për këtë duhet të punojmë të gjithë edhe në mënyrë individuale.