Astrit Lulushi/

Statujat shpesh pasqyrojnë herojnë të rremë, por edhe vjedhje. Maqedonasit akuzohen për vjedhje të historisë maqedonase. Si mund të vjedhin atë që është e tyre? – do të pyesësh. Maqedonasit nuk vjedhin historinë maqedonase. “Maqedonasit” e veriut janë. Ata gjithashtu pëlqejnë për vete edhe një pjesë të historisë helene, shqiptare, bullgare aty-këtu, duke zhvilluar një obsesion unik me historinë e lashtë të Aleksandrit të Madh. Ajo histori nuk është e tyre, nuk ka qenë kurrë, dhe kjo mund të vërtetohet lehtësisht. Sa i përket mënyrës se si përpiqen ta bëjnë këtë, ata janë disi krijues që përpiqen të legjitimojnë pretendimet e tyre.

Duke e mbyshur sheshin me statuja.

Të gdhëndësh një gur në një person nuk është mënyrë shumë bindëse për ta shpallur atë “maqedonas”, por detajet e vogla nuk janë shqetësimi i tyre. Duhet të duket madhështore.

Sa më shumë statuja. Kjo i bën homazhe atij që aspironte të ishte Aleksandër i Maqedonisë, por në pllakë shkruhet se i përket të tjerëve.

Nuk jeni të bindur nga statujat apo deklaratat e dukshme? Askush nuk është. Pa djersë, ata kanë mjete të tjera në dispozicion. Nëse nuk mund të provoni diçka, thjesht gënjeni. Gjithsesi, kjo është filozofia e treguar për të huajt. Një libër në Amazon apo faqe në internet e shpjegon atë nga këndvështrimi i një pale të tretë, një më pak i ngarkuar emocionalisht me këtë çështje.

Gënjejnë turistët, gënjejnë studiuesit, gënjejnë të gjithë. Pse të shqetësoheni për të krijuar diçka kur thjesht mund të gënjeni për të dhe të përpiqeni t’u tregoni të tjerëve se është e kaluara juaj. Kjo është metoda e zakonshme. Gjeni diçka greke, ilire, përdhosni, quani diçka që nuk është.

Gënjeshtrat janë të këqija.

Çfarëdo droge përdorin njerëzit që shkruajnë këtë version të historisë, janë të këqij. Si e dimë që ata gënjejnë? Lehtë; kur versioni i tyre i ngjarjeve është i ndryshëm nga ai i të gjithë të tjerëve. Por një gënjeshtar nuk mund të duket shumë i çmendur, e vërteta duhet të “ndryshohet” që gënjeshtrat të funksionojnë.

Injorimi i pjesëve të të gjithë figurës me qëllim. Shihni, dy statujat, janë disi lehtësisht të dallueshëm, duke pasur parasysh se jetët e tyre ishin të dokumentuara mjaft mirë për kohët e vjetra. Pyesni Cezarin. Le të pyesim vetë Aleksandrin për identitetin e tij.

“Paraardhësit tuaj erdhën në Maqedoni dhe në pjesën tjetër të Hellas dhe na bënë dëm të madh, megjithëse nuk i kishim bërë asnjë lëndim më parë. Unë jam emëruar udhëheqës i grekëve dhe duke dashur të ndëshkoj persët, kam ardhur në Azi, të cilën e mora nga ju” (Letra e Aleksandrit drejtuar mbretit persian Darius III të Persisë në përgjigje të një lutjeje për armëpushim, siç citohet në Anabasis).

Duket sikur ai i konsideron maqedonasit grekë. Unë do të imagjinoja se ai do ta dinte, duke qenë fjalë për fjalë Aleksandri i Madh Maqedonisë dhe i gjithë të tjerëve për rreth. Sjell vetëm një supozim.

Statuja në Shkup nuk mashtron askënd. Është ajo që ndodh në Maqedoninë e mirë “të vjetër” të Veriut – vjedhja historike. Një tregim i rremë. Kjo është arsyeja pse njerëzit nuk duan t’u japin mbështetje diplomatike: sepse ky vend fjalë për fjalë përpiqet të heqë një pjesë të trashëgimisë së njerëzve të huaj dhe ta pretendojë atë si të tijën. Kur ju pranoni fjalë për fjalë gënjeshtrat, njerëzit e tjerë thonë se po gënjeni dhe kundërshtojnë riinterpretimin tuaj të vogël të rremë.

Astrit Lulushi/

Niçe ishte ithtar i Nihilizmit, filozofi, sipas të cilës vlerat më të larta zhvlerësojnë vetveten. Nihilizmi, me fjalë të tjera, është besimi se nuk ekziston asnjë qëllim objektiv ose pikë për jetën. Si lindi kjo gjendje? Është pasojë e “vdekjes së Zotit”, thotë Niçe. Kur realiteti nuk shihet nga një pikë e qartë e “syrit të Zotit”. Vdekja e Zotit do të thotë që kërkimi i së vërtetës nuk konsiderohet më qëllimi i jetës njerëzore – se e mira dhe e keqja, e drejta dhe e gabuara, e larta dhe e ulëta nuk janë gjë tjetër veçse preferenca arbitrare dhe subjektive.
Kur Niçe e karakterizon nihilizmin si proces përmes të cilit “të vërtetat më të larta” – objektiviteti, arsyeja, e vërteta – “zhvlerësojnë” veten, ai ka parasysh se e vërteta nuk është diçka për të cilën duhet të angazhohemi. Ai e shpreh këtë mendim në mënyra të ndryshme, një prej të cilave është vdekja e Zotit. Ideja është se vetë feja vret Zotin. Për këtë arsye, ajo zhvillon institucionin e Rrëfimit, i cili na mundëson të hetojmë përvojën tonë të brendshme me ndershmëri dhe vërtetësi. Qeniet njerëzore janë shumë të mira për të mashtruar veten, kështu që njeriu duhet t’i komunikojë mendimet e brendshme dikujt që mund t’i shohë ato. Sa më shumë që mësojmë për origjinën e besimeve fetare, aq më të pabesueshme bëhen.
Duke u udhëhequr nga ideja se e vërteta objektive është vlera më e lartë, çoi në zbulimin se nuk ka vlerë objektive, se e vërteta nuk është më e rëndësishme se çdo gjë tjetër dhe se asgjë nuk ka rëndësi pse jemi këtu. Ndjenja e çorientimit dhe e paqëllimit që lind nga kjo dialektikë është “nihilizëm”. Por dikush mund të ketë një nga dy qëndrimet ndaj kësaj gjendje. Në një shënim tjetër të Niçes thuhet:
“Nihilizëm. Është e paqartë: Nihilizmi si shenjë e fuqisë së shtuar të shpirtit: si nihilizëm aktiv. Nihilizmi si rënie dhe recesion i fuqisë së shpirtit: si nihilizëm pasiv.”
Një nihilist pasiv e sheh kolapsin e vlerës objektive si shkatërrim të të gjithë vlerës dhe nuk është në gjendje të gjejë ndonjë qëllim që ia vlen të ndiqet. Një nihilist aktiv e sheh rënien e vlerës objektive si një mundësi për të sajuar dhe ndjekur qëllimet e veta. Një lloj personi – që Nietzsche e quan “shpirt i lirë” – do të gjejë një kulturë në të cilën gjithçka është e diskutueshme dhe e pasigurt emocionuese, sepse një kulturë e tillë ofron mundësi për krijimin e vlerave të reja. Pra, nëse “nihilist” do të thotë “nihilist pasiv”, atëherë Niçe nuk e shihte veten si nihilist. Por nëse do të thotë “nihilist aktiv”, ai e bëri, ose të paktën shpresonte për ngritjen e nihilistëve aktivë.